Hazard Identification

“HAZID”معرفی تکنیک :

شناسایی عوامل بالقوه آسیب رسان

HAZID* معرفی تکنیک

روشی سیستماتیک و نظام مند جهت شناسایی عوامل بالقوه آسیب رسان در تاسیسات مورد نظر بصورت گروهی و با بهره گیری از

خرد جمعی، تجارب افراد و اسناد مربوطه

الزم به ذكر است كه از اين ساز و كار براي تعيين عوامل بالقوه آسيب رسان با نگاه كالن استفاده مي گردد، بطوريكه در اين روش

بدون ورود به جزئيات فرايند هاي مذكور و با مد نظر قرار دادن شرايط عمومي و كلي فعاليت يا عمليات توليد و با استفاده از

فهرست عوامل بالقوه آسيب رسان به بررسي عوامل مذكور و مرتبط اقدام خواهد شد.

HAZID* هدف

شناخت دقيق عوامل بالقوه آسيب رسان به دارائي ها .1با نگرش کلی و غیرفرآیندی

تاسیسات نیروی انسانی

اعتبار محیط زیست

HAZID*خروجی های

فهرستی از مخاطرات شناسایی شده )ایمنی، بهداشت و محیط 1.زیست(

ارزیابی ریسک متناظر با مخاطرات شناسایی شده2.

و بررسی کارآیی ( Safe guard)شناسایی حفاظت کننده های موجود 3.آنها که می توانند مانع بروز مخاطرات)کاهش احتمال وقوع( یا کاهش اثرات ناشی از بروز آن مخاطرات)کاهش شدت وقوع(

شوند.پیشنهاداتی در خصوص کاهش ریسک 4.

خروجی های

HAZID

ارزیابی

ریسک

فهرست مخاطرات شناسایی

شده

Safe guard

پیشنهادات کاهش

ریسک

HAZID*روش اجرای

بصورت گروهی و در قالب کارگاه HAZIDتکنیک ” Hazid Workshopشناسایی عوامل بالقوه آسیب رسان “

انجام میگیرد. به جهت افزایش کارآیی و اثرگذاری بهتر باید اقداماتی

پیش از شروع کارگاه)آمادگی(، زمان در سه مرحله اجرای تکنیک)برگزاری( و بعد از تشکیل کارگاه)جمع

صورت پذیرد.بندی(

مرحله آمادگی:*تعیین دامنه مطالعه

*تعیین مستندات مورد نیاز (و Hazard Check List)*طرح عوامل بالقوه آسیب رسان

(Guide Wordکلمات راهنما )*تعیین میزان سطح پرداختن به جزییات

*تعیین اعضا*تعیین تعداد جلسات مورد نیاز و مدت زمان آنها

مرحله برگزاری:ابتدا فهرست طبقه بندی خطرات

(Hazid Check List تهیه می )( Nodeشود. سپس یک گره )

انتخاب می شود و بر اساس آن رهبر تیم با مشورت اعضا یک

کلمه راهنما را انتخاب کرده و آن را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهند. )بررسی علل بالفعل شدن

مخاطره، پیامدها، سیستم های محافظتی موجود، ارزیابی ریسک،

پیشنهادات اصالحی و تدوین استراتژی(

در مرحله تجزیه و تحلیل، جدول HAZIDاقدامات پیشگیری

(Hazid Work Sheet تکمیل می )شود.

شناسايي مخاطرات

ارزيابي ريسك

شناسايي اقداماتكاهش ريسك

تدوين استراتژي

مرحله اول

مرحله دوم

مرحله سوم

HAZID (Hazid Check List)* فهرست خطرات

. اثرات خطرات و بالیای طبیعی و محیطی بر تاسیسات1کلمات راهنمای مرتبط:

-فرسایش خاک کنار رودخانه یا ساحل -درجه حرارت

-یخ و برف -غبارات-رانش زمین -صاعقه-مه و تیرگی هوا -امواج

-طوفان شن -خشکسالی

-زلزله -سیل

. اثرات تخریبی ناشی از کارکرد عملیات بر محیط زیست2کلمات راهنمای مرتبط:

-اثرات تخلیه دائمی موادآلوده تاسیسات به فضا از طریق مشعل ها،سوپاپ های اطمینان و ...

-اثرات تخلیه دائمی موادآلوده تاسیسات به آبها شامل تخلیه آبهای سطحی، تخلیه پسای های صنعتی، فاضالب و ...

- اثرات تخلیه موادآلوده تاسیسات به خاک

. محدودیت ها و خطراتی که ممکن است توسط انسان 3به وجود آید:

کلمات راهنمای مرتبط:-ایجاد آشوب، اعتصاب، عملیات نظامی، اختالل در زندگی

شهری ساکنین بومی و ناآرامی های سیاسی

. اثرات تخریبی تاسیسات بر محیط های مجاور و بالعکس 4کلمات راهنمای مرتبط:

-سرایت آتش سوزی، انفجارات، نشت گازها و مواد سمی-تغییرات در مسیر های خطوط هوایی، جاده ها، خط آهن،

لوله کشی ها، خطوط کشتیرانی-آسیب رسانی به گیاهان و جانورانی که در آن محیط

زندگی می کنند.

. پایه ریزی سازمانی برای حمایت و پشتیبانی از 5تاسیسات ایجاد شده

کلمات راهنمای مرتبط:-ایجاد راه های آبی، اتوبان، بر قراری خطوط هوایی و ایجاد

انبارهای قطعات یدکی و مواد مصرفی

. خطرات ناشی از فرآیندهای عملیاتی تاسیسات6کلمات راهنمای مرتبط:

-خوردگی تجهیزات و لوله ها به علت سایش مواد عبوری -خوردگی تجهیزات و لوله ها بر اثر پوسیدگی

-اجرای جوشکاری اشتباه و غیر استاندارد-خرابی تجهیزات

-خرابی لوله های مشعل-عدم وجود جرقه در مشعل و در نتیجه خروج گازها از

مشعل بدون شعله ور شدن-شکستگی و پارگی لوله ها و تجهیزات بر اثر گرما/سرمای

بیش از حد تحمل و ظرفیت آنها-پرنمودن مخازن ذخیره مواد بیش از حد ظرفیت مجاز

-راه اندازی یا خواباندن تاسیسات

. خطرات نهانی7کلمات راهنمای مرتبط:

-انبارش غیراستاندارد مواد قابل اشتعال یا قابل انفجار-جابه جایی وسایل سنگین با جرثقیل در باالی تجهیزات

عملیاتی-بارگذاری بیش از حد بر روی سازه

-خرابی ماشین آالت گردنده)پرتاب قطعات در صورت خرابی و...(

-تصادف وسایل حمل و نقل با تجهیزات تاسیسات-عبور لوله های حاوی مواد پاالیشگاهی از باالی جاده ها

. خطرات ناشی از کارکرد سرویسهای جانبی8کلمات راهنمای مرتبط:

-زیان ناشی از کمبود هوای ابزار دقیق-زیان ناشی از کمبود آب شیرین(Inert Gas)-زیان ناشی از کمبود گاز خنثی

-پخش مواد آتش زا، ناشی از ریخت و پاش و تخلیه در زهکش ها

-کم بودن ظرفیت آبگذرها که ممکن است باعث سرریز به قسمت ها/تجهیزات دیگر شود.

. خطراتی که ممکن است سالمتی انسان های در حال کار 9در تاسیسات را تهدید کند.

کلمات راهنمای مرتبط:-بیماری های همه گیر مانند ماالریا

-مواد شیمیایی که در درجه حرارت باال ترکیب قابل انفجار بوجود می آورند.

-کار با مواد شیمیایی سمی-کار در ارتفاع

-کار در آب-غواصی

و کلمات راهنمای مرتبط تنها یک HAZIDفهرست خطرات

پیشنهاد بوده و در اصطالح » باز« می باشند. یعنی می

توان با توجه به ویژگی های هر سازمان برخی از پارامترها

را حذف یا اضافه کرد.

HAZID (Hazid *جدول اقدامات پیشگیری Work Sheet)Node:

Comment

Action Plan

RiskAssessment)P×C=R(

ControlMitigation

Control Preventing System

Consequence

Cause

Guide Word

Hazard categoryR C P

*ارزیابی ریسک

مرحله جمع بندی:تهیه گزارش جامع مطالعه شناسایی عوامل بالقوه آسیب

رسان شامل:(Hazid work Sheet)-جداول اقدامات پیشگیری

-یافته های جدید-فهرست پیشنهادات ارائه شده به همراه قسمت/افراد

مسئول پیگیری اقدامات اصالحیطبقه بندي و ثبت كليه اظهارات كارشناسي حاضرين-

ضمائم

HAZID* مدارک مورد نیاز برای مطالعه لیست جانمایی کلیه تجهیزات موجود در تاسیسات1..2PFDتوضیحات کامل فرآیندی)فلسفه فرآیند(3.لیست منابع خطرزا4.لیست خطرات فهرست بندی شده5.طبقه بندی محیط های مستعد خطر6.

1

HAZID* اعضا تیم عالوه بر رئیس و دبیر، اعضا تیم مطالعه کننده شامل نفرات زیر

می باشند:مهندسین ارشد فرآیند1.مهندسین ارشد ابزار دقیق2.مهندسین ارشد بهره برداری و عملیات3.مهندسین ارشد برق4.مهندسین ارشد مکانیک5.HSEمهندسین ارشد 6.مهندسین ارشد بازرسی و حفاظت فنی7.

الزم به ذکر است رئیس تیم باید فردی کامال مستقل بوده و هیچ گونه مسئولیتی در طراحی یا چگونگی عملکرد تاسیسات نداشته

باشد. همچنین تجربه و اطالعات کافی، از ضروریات انتخاب چنین فردی می باشد.

دبیر جلسه مسئولیت جمع بندی و ثبت مباحث صورت گرفته در کارگاه توسط اعضا را بر عهده دارد.

2

HAZIDمراحل انجام مطالعه

خير

خير

بله

بله

انتخاب دامنه مطالعهانتخاب دامنه مطالعه

انتخاب فهرست عوامل بالقوه آسيب رسان/ موضوعات مرتبطانتخاب فهرست عوامل بالقوه آسيب رسان/ موضوعات مرتبط

انتخاب يك موضوع/ عامل بالقوه آسيب رسان

انتخاب يك موضوع/ عامل بالقوه آسيب رسان

تكميل كاربرگ براي اين عاملتكميل كاربرگ براي اين عامل

آيا كليه عوامل بالقوه آسيب

رسان بررسي شده اند؟

آيا كليه عوامل بالقوه آسيب

رسان بررسي شده اند؟

آيا دامنه انجام HAZID پوشش

داده شده ؟ا

آيا دامنه انجام HAZID پوشش

داده شده ؟ا

شروعشروع

پايانپايان

انتخاب دامنه شمول فعاليت/ عملياتانتخاب دامنه شمول فعاليت/ عمليات

3

*فهرست کلمات راهنمای ایمنیرفت و آمد پرسنل به سايت- حوادث موتوري- بالياي طبيعي )سيل، زلزله، صاعقه، رانش زمين(- تروريسم، خرابكاري عمدي، دزدي- ساخت وساز تاسيسات جديد/ اصالح و جابجايي تاسيسات فرسوده - نشتي هيدروكربن از فرايند- نشتي خطوط لوله ورودي/ خروجي- اثرات ناشي از عمليات بر جمعيت حاضر در مجاورت تاسيسات- اثرات ناشي از عمليات بر واحدهاي فرايندي مجاور و يا برعكس- برق، الكتريسيته ساكن- سقوط -وسايل و تجهيزات اعالم واطفاء حريق- خطاي انساني-

4

*فهرست کلمات راهنمای محیط زیستو گاز در مشعل سوزاندن نفت - سوزاندن نفت وگاز در گودال روباز-(VOC, NOx, Sox ) آالينده هاي هوا - مسائل مربوط به انتقال، نگهداري و تصفيه آب همراه- آالينده هاي اب )رودخانه، دريا، درياچه(- آالينده هاي آب زير زميني- آالينده هاي خاك- زائدات مخاطره آميز- منطقه حفاظت شده محيط زيست -

5

*فهرست کلمات راهنمای بهداشت سرو صدا و ارتعاش- برق گرفتگي- تماس با مواد شيميايي- تابش پرتوهاي يونيزه و غير يونيزه- تنش گرمايي- مشكالت موجود در زمينه حمل و نقل دستي كاال- مسائل ارگونومي- رابطه انسان با ماشين- روشنايي- وسايل حفاظت فردي )گوشي، كاله ايمني، دستكش و ...(- تجهيزات ايمني )دوش چشم شوي، سيستم تهويه و ...(-

6

ISO 17776استاندارد

در این استاندارد چک لیستی از مخاطرات آماده شده که مبنای

قرار میگیرد. برای هر یک از این مخاطرات نیز HAZIDمطالعات

چندین زیرگروه مشخص شده است. همچنین برای هر یک از

زیرگروه ها، مخاطرات بهداشتی، زیست محیطی و ایمنی آن

بصورت کیفی تعیین شده است. این چک لیست بر مبنای فعالیت

های فراساحل اماده شده ولی قابلیت تعمیم به فعالیت های خشکی

را دارد.

7