hazİran 2015 arapÇa ve meslekİ arapÇa...

HAZİRAN 2015 ARAPÇA VE MESLEKİ ARAPÇA

TEBLİĞLER Bu dosyadaki metinler, 2015 Haziran döneminde yapılan mesleki çalışma-

lardan seçilmiştir. Bilindiği gibi Haziran döneminde; İHL/İHO Meslek

Dersleri, DKAB ve Kültür Dersleri öğretmenlerimizin katılımıyla komis-

yonlar oluşturuldu. Bu komisyonlarda, belirlenen ana başlıklar çerçevesinde

isteyen öğretmenlerimiz tebliğler/bildiriler sundular ve katılımcı öğretmen-

lerimiz tarafından müzakere edildi. Bildiriler ve dile gelen görüşler rapor-

törler tarafından bir araya getirildi. İllerde birleştirilerek Genel Müdürlü-

ğümüze gönderilen bu dosyalardan uygun görülüp seçilen bazı bildiriler

(müzâkere metinleri hariç) “Eylül-2015 Mesleki Çalışmalarda” öğret-

menlerimizin görüş alışverişine ve tekrar müzâkeresine sunulmaktadır. Bu

dosya, içindeki bildiriler veya sunum metinleri, yayımlanmış bir eser,

salt akademik bir çalışma veya Din Öğretimi Genel Müdürlüğünce ha-

zırlanan bir kitap ve rapor değildir. Ortaöğretim kurumları yönetmeli-

ğinde belirtilen mesleki çalışmalar çerçevesinde, alan öğretmenlerinin gö-

rüşlerinden oluşan, birbirinden farklı görüşleri ve teklifleri içeren, akademik

olan veya olmayan, tartışmaya açık, uygulamaya yönelik önerileri olan me-

tinlerdir. Bağlayıcılığı yoktur. İçerik sorumluluğu, kaynakça bildirimi ve

metin içeriklerinin tamamı, bildirileri/metinleri hazırlayan öğretmenlere

aittir. Derslerin öğretiminde kullanılacak yöntem-teknik önerileri öncelene-

rek metinlerden, derslerin öğretiminde doğrudan kullanması ile ilgili olma-

yan bazı hususlar çıkarılmıştır. Ayrıca, öğretmenlerimizden gelen diğer

çalışmalar ve müzakere metinleri daha ayrıntılı bir çalışmada kullanılaca-

ğından bu dosyaya alınamamıştır.

Emeği geçen öğretmenlerimize teşekkür ederiz.

Haziran 2015 Arapça ve Mesleki Arapça Mesleki Çalışma Tebliğleri

1

İçindekiler

DERSLERİN ÖĞRETİMİNDE KULLANILAN ÖZEL ÖĞRETİM, YÖNTEM, TEKNİK

VE METOTLARI ....................................................................................................................... 2

ARAPÇA ÖĞRETİMİNİ ZORLAŞTIRAN ETKENLER ...................................................... 6

ÖĞRETİM MATERYALLERİ ................................................................................................. 9

YABANCI BİR DİL OLARAK ARAPÇA NASIL ÖĞRETİLİR? ...................................... 13

ARAPÇA DERSİ MÜFREDATI, KİTABIN İŞLENİŞİ VE ORTAK KONULAR ............ 30

BİR YÖNTEM VEYA TEKNIĞIN BELLI BIR KONUNUÖĞRETIMINDE UYGULA-

NIŞI, YABANCI DIL ÖĞRETIMINDE METOT ................................................................ … 34


2

İL: MUŞ

Tebliğci: Nesrin TOSUN

DERSLERİN ÖĞRETİMİNDE KULLANILAN

ÖZEL ÖĞRETİM, YÖNTEM, TEKNİK VE METOTLARI

Öğretici Dra(v)ma Yöntemi ve Benzet(t)im.

Yabancı dil öğretiminin en büyük sıkıntısı, öğrencinin başka bir dile önyargılı yak-

laşmasıdır maalesef. Özellikle de söz konusu olan, Arapça gibi alfabesi ve telaffuzu anadil-

lerinden oldukça farklı olan bir dil ise, bu önyargı, tabiri caizse; öğrenilmiş çaresizlik olu-

verir.

Çoğu İmam Hatip Lisesinde Arapça derslerini meslek dersi öğretmenleri vermesi

sebebiyle, Arapçanın bir yabancı dil olduğu ve öğretiminin eğlenceli hale getirilebileceği

göz ardı ediliyor. Bu, Arapça öğretimindeki en büyük sıkıntılardan biridir bence. Zira öğ-

renciye bir şey öğretmek istiyorsak, önceliğimizin, onun ilgisini çekebilmeyi başarmak

olduğunu hepimiz biliyoruz. İşte bu noktada Arapçanın, aslında, dikkat çekici hale getiril-

meye en müsait derslerden biri olduğunu düşünüyorum.

Üç yıldan fazladır, aynı şehirde öğretmenlik yapmanın vermiş olduğu bir avantajla,

ders verdiğim öğrencilerin kültürlerini, olaylara verdikleri tepkileri, nelerin hoşlarına gidip

nelerin gitmeyeceğini gayet iyi kavradım ve ilk bir yıl sonrasında, artık dersimi nasıl “ca-

zip” hale getirebileceğimi bulmuştum.

Önyargıya yaşatılan bir travma. Yani kendi tabirimle: “Dra(v)ma”.

İlk intibah her zaman çok önemlidir. Bu noktada sene başındaki ilk dersin çok dik-

katli geçirilmesi gerekir. Ben, dönemin ilk dersinde, yıl boyunca neler yapacağımızı anla-

tırken, mutlaka bir öğrenci bana şu soruyu sorar: “Hocam Arapça zor mu?”

Bu soruya eminim birçok meslektaşım; “tabi ki zor değil” şeklinde cevap veriyor-

dur. Çünkü mesleğimin ilk yılında ben de aynı cevabı vermiştim. Belki de normali odur

ancak, ben onları klişelerden uzak tutmak ve biraz da onların önyargılarına “travma” ya-

şatmak adına şöyle cevap veriyorum: “Hem de nasıl! Bir bilseniz ne kurallar, ne değişik

yapılar var. Hele yazması, o hepsinden ayrı bir dert! Bir de cinsiyet ayrımı yapmışlar, yok

efendim -masa- kız olsun, aman -kalem- kelimesine erkek diyelim.. Ohoooo işiniz çok

zor!”


3

Bir anda sınıftaki bütün öğrencilerin gözlerini üzerimde hissettiğimde, onlara nasıl

bir şok etkisi yaşattığımı anlıyorum. Çünkü onların beklediği cevap bu değildi ve bu yüz-

den en arka sıradaki Ahmet, yanındaki arkadaşını dürtüklemeyi bırakıp dikkat kesilmişti.

Ya da pencere kenarındaki Fatma, yirmi dakikadır izlediği manzarayı, ani bir kafa çevirme

hareketiyle bırakıp gözlerini bana dikmişti. İşte o anda, istediğimi elde etmiş ve dikkatleri-

ni çekmeyi başarmıştım ve bundan sonra söyleyeceğim her şey artık onlar için kalıcıydı.

Buraya kadar her şey tamam, ancak devamını getirmek için onların dikkatlerini can-

lı tutmaya ihtiyacım vardı ve bunun için de “öyküleme” tekniğini kullanmayı seçtim. Çün-

kü 9.sınıfa gelmiş bir öğrenci hala ilköğretim havasını taşır, yani hala “çocuk ”tur ve ço-

cukların her şart ve koşulda ilgilerini çeken ya da hoşlarına giden şeyler öykülerdir. Bu

yüzden ben derslerimde nahiv yani dilbilgisi konularını anlatırken, konumu hikâyeleştir-

meyi tercih ediyorum. Hikâyelerimde sene başlarında oluşturduğum karakterleri konuştu-

rup, ses tonumda değişiklikler yapıyorum ve onlara, bir nevi tiyatral bir gösteri sunuyorum.

İşte bu da benim, “benzet(t)im” tekniğim.

Naçizane oluşturduğum bu teknikte ise olay şöyledir:

Zengin ama yapacak bir işi olmayan, artık hayatın bütün sefasına doymuş, bir elleri

yağda bir elleri balda, dertsiz, tasasız bir grup Arap vardır. Bunlar her akşam bir araya gelir

ve sohbet ederler. İşte bu toplantılarda, anadilleri olan Arapçanın kurallarını oluştururlar.

Her çeşit karakterin var olduğu bu hikâyede olay örgüsü o an, sınıftakilerin ruhsal

durumlarına göre şekillenir. Çünkü Arapça, yapı itibariyle sistematiktir ve ipin ucu bir yer-

den kaçarsa yakalamak oldukça zorlaşır. Öğrenci bunu yaşadığında artık daha fazla dersle

ilgilenmez. Çünkü neyden bahsedildiğini anlayamaz ve sıkılır. Dersler artık ona bunaltıcı

gelir. Önceden hevesle yaptığı ödevlerini yapmak şöyle dursun, defterini bile evde unut-

maya başlar. İşte bu zamanlarda, benim de bunaldığımı, onlar gibi “nerden çıktı bu kural-

lar, ne kadar karışık her şey!” düşüncesinde olduğumu görmeleri yani yalnız olmadıkları

fikri, onları bir nebze olsun rahatlatır. Dolayısıyla da dağılmaya başlayan ilgilerini yeniden

toplamak mümkün olur.

Mesela öğrenciler, sınavların başlamasına yakın zamanlarda, konuların da birikme-

siyle, deyim yerindeyse, “ hayata isyan moduna” girmişlerdir. Böyle zamanlarda, eğer ko-

nu anlatmam gerekirse, hikayeme başlarken, “hani bizim şu zevk-i sefa içindeyken bize iş

çıkartan, değişik değişik kurallar icat edip işimizi zorlaştıran grup var ya..” gibi ifadeler

kullanarak, sanki ben de onlar gibi çok sıkılmış, bunalmış ve durumdan rahatsızmışım ha-


4

vası oluştururum. Bu onlara, -sizinle aynı dertten muzdaribim- mesajını verir. “Evet, far-

kındayım, işler biraz karışıklaştı ancak şimdi vereceğim püf noktaları ile işin içinden bakın

nasıl kolayca çıkacak ve mevzuyu anlayacaksınız .” dediğimde, ön sıraya kafasını koyup

uyuklayan Mehmet, hemen sıra arkadaşından yazmak için kâğıt ister ve o an, eminim ki

defterini getirmediği için pişman olmuştur...

Elbette ki hikâyemin karakterleri her zaman canlı kişiler olmaz. Bazen isim cümlesi

öğeleri olan, (müpteda ve haber’i) özne ve yüklemi kişileştirme sanatıyla konuştururum.

Bazen de renklerin cinsiyetlerini (müzekker ve müennes farkını) neye göre yazacaklarını

bizzat renklere söylettiririm. Hele bir de bunu farklı ses tonları ile ve her renge uygun tebe-

şir kullanarak yaptığımda sınıftaki kahkahalar bence görmeye değer hale gelir. Hatta çoğu

zaman içlerinden biri hemen bir renk seçer ve “Bana bak kalem efendi, sen müzekkersin-

erkeksin- bu yüzden siyah kalem derken sana (kalemu esved) diyeceğim. Ama siz, bayan

çanta, size (hakiybetu sevdaa) demem gerekir.” diye tiyatroma katılır. Tabi bunu yaparken

kendi şivesini kullandığı için hem komik hem de eğlenceli bir görüntü oluşur. Doğal olarak

da öğrenci, konuya dâhil olduğu ve rol aldığı için de öğrenimin kalıcılığı artar.

Benzet(t)im tekniğimde kullandığım bir başka yol da, “kodlama”dır. Buradaki

amaç; Arapça kelimelerin içinde bulunan harflerle, bunların karşılığı olan Türkçelerinde

bulunan harfleri benzetip, akıllarında daha kolay tutabilmelerini sağlamaktır. Örneğin; isim

cümlesinin öğeleri: Muzaaf ve muzafun ileyh’tir. Yani tamlanan ve tamyalan. Öğrenci

bunlardan hangisinin tamlanan, hangisinin tamlayan olduğunu çoğu zaman karıştırır. Bu

noktada hemen bir kodlama yaparım ve aramızda şöyle bir diyalog geçer;

Buyurun size bir dra(v)ma daha. Arapçadan umudunu kesen öğrenci, çok basit bir

ipucuyla Arapça korkusuna bir travma daha yaşatmıştır.

Buna benzer benzettimler, ya da dravmalar konulara ve içeriklere göre değişiklik

gösterebilir. Misal, Arapça tamlama yapısı Türkçeye göre ters şekilde kurulur. Yani siz

“kırmızı araba ” demek istiyorsanız : “araba kırmızı” şeklinde bir yapı oluşturmanız gere-

-Muzafun ileyh’teki (y) harfini görüyor musunuz?

-Evet.

-Peki, tamlayan kelimesindeki (y) harfini? -

-Haaaaaaaaaaaaaa!!


5

kir. Bunu da çoğu zaman öğrenci karıştırır. Bu durumda ise hemen pratik bir benzet(t)im

yöntemi daha gelir ki şöyledir:

Daha fazla örnekleme yapılabilir. Bu tür tekniklerle Arapçanın daha kolay ve eğ-

lenceli şekilde öğretileceği kanaatindeyim. Teknolojinin günlük hayatta oldukça etkili ol-

duğu, öğrencilerin televizyon başından kalkmadığı, eğlence programlarının en çok tercih

edildiği bir dönemde; eski, köklü ve ağır bil olarak bilinen Arapçanın, bu tür yöntem ve

tekniklerle daha kolay anlaşılır hale gelmesi, Arapçaya olan ilginin artmasına, dolayısıyla

da Arapçanın yayılmasına fayda sağlayacaktır diye düşünüyorum.

kırmızı araba (Türkçe olarak yazılır ve her kelimenin altına Arapçaları

yazılır ve

Arapça Türkçeye benzetilip yazılır.)

سیارة حمراء


6

İL: ADAPAZARI

Tebliğci: Büşra ŞAHİN

Ders: Arapça ve Mesleki Arapça

Konu: Öğrencilerin akademik başarısını etkileyen faktörler ve eğitimde niteliği arttıracak tedbir-

ler.

ARAPÇA ÖĞRETİMİNİ ZORLAŞTIRAN ETKENLER

Arapça veya Mesleki Arapça dersleri İmam-Hatip okullarının temel derslerinden biri-

dir. Aynı zamanda öğrenciler arasında en çok zorlanılan ve en çok önyargı oluşturulan

derslerin başında gelmektedir. Arapça bir araç ders olması ve diğer meslek derslerini etki-

lemesi hasebiyle öğrencilerin bu dersteki başarısızlığı nihayetinde diğer mesleki derslerine

de yansımaktadır ve olumsuz olarak etkileyebilmektedir. Aynı şekilde bu dersteki başarısı

diğer meslek derslerine de olumlu etkilerde bulunmaktadır.

Arapça öğretiminde öğrencilerinin en çok şikâyet ettiği noktalardan biri de 4 yıl Arap-

ça görmüş olmalarına rağmen neden Arapça konuşamadıkları ve dilbilgisi kurallarının çok

ağır olması ve ağırlıklı olarak üzerinde durulmasıdır. Bu durum, “Arapça dilbilgisi ağırlıklı

mı öğretilmeli yoksa daha çok pratiğe yönelik mi öğretilmeli?” sorusu üzerinde düşünmeyi

gerektirir.

Öncelikle Arapçanın neden çok zorlanılan bir dil olduğunu üzerinde durmak gerekir.

Birincil sebep ülkemizde İngilizce haricindeki neredeyse diğer bütün diller lise döneminde

verilmeye başlamaktadır. Bu durum dil öğretimi için oldukça geç bir yaş olduğundan dola-

yı öğrenciler Arapçanın zor ve değişik kurallarını benimsenmekte zorlanmaktadırlar. An-

cak son yıllarda Arapça öğretimi 5. Sınıf seviyesine çekildiği için gelecek yıllarda lise dü-

zeyindeki öğrencilerin bu yöndeki eksikliğinin giderileceği kanaatindeyiz.

İkincil sebep olarak Arapça Türkçeden farklı bir alfabeye, farklı ses yapılarındaki harf-

lere ve harekeleme sistemine sahiptir. Farklı alfabe, okumalarını; farklı harfler, telaffuzla-

rını; harekeleme sistemi de pratikte cümle kurmalarını zorlaştırmaktadır. Bu özelliklerle ilk

karşılaşıldığında beceremeyen öğrenciler (ergenlik döneminin de verdiği bir gururla) ders-

ten soğuyabiliyor, önyargı oluşturabiliyor ve bu durumlar daha sonraki senelerde Arapçaya

karşı mesafeli durmasına sebep olabiliyor. Ayrıca dil kurallarının Türkçeden oldukça farklı

olması bu durumu daha da kötüleştiriyor.


7

Arapçanın alfabesi ve sistemi üzerinde herhangi bir oynama yapılamayacağından do-

layı öğrencilerin sempatisini kazanmak için özellikle 9. sınıflarda harflerin şekilleri, yazı-

lışları, okunuşları üzerinde ısrarla durulmalı ve desteklenebilecek görsel, işitsel veya 3 bo-

yutlu bütün materyallerle de desteklenmelidir. Ülkemizde küçük yaşlarda Kur’an kursları-

na giden öğrencilerin bu konuda daha şanslı, istekli ve başarılı oldukları da net bir şekilde

görülebilir. Yine dilbilgisi konusunda Arapçanın Türkçeyle karşılaştırılmalı olarak işlen-

mesi öğrencinin konuları anlamasını kolaylaştıracaktır. Kısacası bir Arapça öğretmeni aynı

zamanda iyi bir Türkçe öğretmeni olmak zorundadır.

“Arapça dilbilgisi ağırlıklı mı öğretilmeli yoksa daha çok pratiğe yönelik mi öğretil-

meli?” sorusuna gelindiğinde kanaatimiz şudur ki: Bir dilin öğrenilip de konuşulamaması

gerçekten insanın hevesini kıran bir şeydir. Bununla birlikte dilbilgisi konusunda Arapçayı

diğer dillerden ayrı tutmamız gerekir. Çünkü Arapça öğretimi, İmam-Hatip liselerinde

özellikle Kuran-ı Kerimi okuma-anlama ve Kuran ilimlerinin öğrenimi için yapılmaktadır.

Kuran-ı Kerim, okumasında ve anlaşılmasında hatayı kaldırabilecek bir kitap değildir.

Onun içindeki bir harfin mevcut anlamlarından birinin diğerine tercihi bile çok farklı fıkhi

yorumlara yol açabilmektedir. Kaldı ki bir harfin tam olarak anlaşılmaması veya tamamen

yanlış anlaşılması birçok probleme yol açabilir. Bu nedenle İmam-Hatip liselerinde Arapça

dilbilgisinin hafife alınması mümkün değildir. Dilbilgisinin pratikle birlikte ağırlıklı olarak

yürütülmesi konusunda büyük gayret gösterilmelidir.

Arapça öğretimini geliştirecek büyük eksenli aktiviteler üzerinde düşünüldüğünde

okullarda dil sınıflarının yaygınlaştırılması gerekmektedir. Buna bağlı olarak hem müfre-

datla orantılı hem de okumayı ve tercüme yeteneğini geliştirebilecek dokümanların hazır-

lanması ve mümkün olduğunca çeşitlendirilmesi gerekmektedir.

Öğrenciler için sadece kitap formatında değil e-kitap formatında da programlar gelişti-

rilmelidir. Öğrencilerin ellerinde taşımak istemediği kitaplar, sözlükler, alıştırmalar, ödev-

ler, sorular, cevaplar vb. şeyler tablet ve akıllı telefonlarının içlerine kadar taşınmalıdır.

Ayrıca dil öğrenimiyle ilgili görüntülü ve sesli dil oyunları geliştirilmelidir.

Öğrenciler Arapçayla ilgili olan İslam sanatlarını öğrenme konusunda teşvik edilmeli

hatta Arapça ile ilgili oyunlar tasarlanırken Arapçaya özendirecek bu sanatlardan yardım

alınmalıdır.


8

Okullar adına açılan site veya sosyal paylaşım hesaplarının Arapçaları oluşturulmalı

ve güncel olarak akışı sağlanmalıdır. Ayrıca yine sosyal paylaşım hesaplarında Arapça

konuşulan ve Arapça bilgi paylaşımında bulunan özel gruplar oluşturulmalıdır.

Arap gazetelerinin veya televizyonlarının Türkiye konulu haberleri takibi özendirilme-

li ve günlük hayatımızda kullandığımız kelimelerin karşılıklarının öğrenilmesi sağlanmalı-

dır.

Öğrenciler okul dışında destek alabileceği Arapça kursularına da büyük ihtiyaç duy-

maktadır. Bu kursların yaygınlaştırılması gerekmekte olup sadece başlangıç seviyelerinde

değil daha ileri düzeyde de dersler verilmelidir. Ayrıca bu kurslar yazın da devam etmeli-

dir.

Sonuç olarak öğrencilerin Arapçaya isteksiz baktıklarında veya bu derste zorlandıkları

noktalarda onlara kendi çağlarının gerekleriyle karşılıklar verilmedir. Onların zamanlarını

israf etmek için kullandıkları teknolojik aletleri eleştirerek zaferler kazanamayız. O aletleri

değerlendirerek zamanı lehlerine çevirmememiz gerekmektedir.


9

İL: ANKARA

İLÇE: BEYPAZARI

Tebliğci: Sabahattin Fedaioğlu

Konu: Öğretim materyalleri

ÖĞRETİM MATERYALLERİ

Yabancı dil öğretiminde görsel araçların kullanılması, aktif duyu organlarının etkin-

liğini artırmakta ve dolayısı ile öğrenimi kolaylaştırmakta, hızlandırmakta ve öğrencileri

isteklendirmektedir. Geleneksel yabancı dil öğretim yöntemleri, dil öğretiminde beklenilen

başarıyı sağlayamamıştır. Öğretmen merkezli olan bu sistemde öğrenciler genellikle ikinci

plandadır. Öğretmenin, öğrencilerin farklı duyularına yönelik etkinlikler kullanarak ders

anlatmaması öğrencilerin yabancı dil derslerine karşı olan ilgisini azaltmaktadır.

Öğretmenin bir ders kitabını ve yazı tahtasını kullanarak gerçekleştirdiği bu öğretim

yönteminde öğrenciler belli bir süre sonra motivasyon eksikliği yaşamaktadırlar. Yabancı

dil öğretiminin kalitesini arttırmak ve öğrencileri isteklendirmek için öğrencilerin uyarıcı-

larını harekete geçirmek gerekmektedir. Bundan dolayı yabancı dil öğretiminde kullanıla-

cak görsel araçlar öğrencilerin görsel duyularını uyararak öğretimin daha etkili olmasını

sağlamaktadır.

Görme duyusunu uyaran araçlar bu çalışmada derinlemesine incelenmiş ve yabancı

dil öğretiminde kullanılacak temel görsel teknikler belirlenmiştir. Yabancı öğretiminde

etkili olarak kullanılabilecek görsel araçlar şu başlıklar altında toplanmıştır.

1. Video

2. Televizyon

3. Bilgisayar

4. Ders Kitapları

5. Resimler ve Flaş Kartlar

6. Posterler

7. Yazı Tahtaları

8.Akıllı Tahtalar

9.Gerçek nesneler veya maketler

Yukarıda başlıklar halinde verilen görsel araçların yabancı öğretiminde nasıl kulla-

nılması gerektiğiyle ilgili yöntemler, etkinlikler aşağıda ayrıntılı olarak açıklanmıştır.


10

1.Video

Yabancı dil derslerinde öğretilen teorik bilgilerin uygulamadaki şekillerinin göste-

rilmesi için derslerin videolarla desteklenmesi gerekmektedir.

Öğretmen, derste kullanacağı video ile ilgili önceden bütün planlamaları yapmalı-

dır. İzletilecek videoyu destekleyici diğer aktiviteler önceden belirlenmelidir.

Videolu Öğretim Etkinlikleri

İşlenen konuya uygun kısa videolar izletme

Sadece görüntüden oluşan videolar izleterek öğrencileri video hakkında ko-

nuşturma

Sessiz seyredilen videolarda geçen konuşmaları tahmin etme

Videonun sonunu tahmin ettirme

Videodaki “A” karakteri olsaydınız ne yapardınız?

Video izlettirme ve sonrasında yazılı değerlendirme yapma

İleri seviyedeki öğrencilere film ve belgesel seyrettirme

2. Televizyon

Günlük hayatta önemli bir yer tutan görsel araçlardan bir diğeri de televizyondur.

Televizyon, yabancı dil öğretiminde etkili kullanıldığında kitlesel sonuçlar alınabilecek bir

iletişim aracıdır. Görme ve işitme duyu organlarını uyaran televizyon öğrenimde kalıcılığı

artırmakta ve sürekliliği sağlamaktadır.

Televizyon öğrencilerin görüntüyü tam olarak görebilecekleri bir yerde ve

uzaklıkta olmalıdır.

Televizyonun görüntü ve ses kalitesi iyi olmalıdır.

İstenildiğinde başka bir programa geçebilmek için uzaktan kumanda edile-

bilmelidir.

Televizyonun ekran büyüklüğü sınıfın ve öğrencilerin sayısına göre belir-

lenmelidir.

3. Bilgisayar

Her alanda olduğu gibi bilgisayar, öğretim etkinliklerinin de vazgeçilmezidir.

Yabancı dil öğretiminde bilgisayar vasıtasıyla hazırlanacak programlar öğrencilerin

dikkatini ve bu dili öğrenmeye olan ilgilerini artıracaktır. İngilizce öğretimi amacıyla ha-


11

zırlanan bazı bilgisayar tabanlı programları (Rosetta Stone, Euro Talk vb.) kullanan öğren-

cilerin bu programları ilgiyle ve sürekli kullandıkları görülmektedir. Bu programların diğer

dillere uyarlanmış sürümleri yabancı dil öğretim derslerinde kullanılmış ve benzer sonuçlar

elde edilmiştir.

Yabancı dil öğretmek amacıyla hazırlanacak bilgisayar programları mutlaka oyun

temelli olmalıdır. Öğrenci oyun içerisinde farkında olmadan yabancı dildeki kelime ve

cümleleri bilinçaltına yazacak ve yeri geldiğinde kullanacaktır.

Yabancı dil öğretenler bilgisayar yardımıyla konuları öğretirken sınıfın seviyesini

dikkate almalıdır. Programlar anlaşılır ve kolay olmalıdır. Öğrenci evde kendi başına bu

programları kullanarak tekrar yapabilmelidir.

4. Ders Kitapları

Eğitim ve öğretimde eskiden beri en çok kullanılan araçların başında ders kitapları

gelmektedir.

Kaynak bir ders kitabı kullanmadan ders anlatan öğretmen yok gibidir. Yabancı dil

öğretiminde de durum farklı değildir.

5. Resimler ve Flaş Kartlar

Yabancı dilde hazırlanmış resimsiz bir kitabın, panonun veya sunumun öğrenciler

tarafından ilgiyle takip edilmesi zordur. Yabancı dil öğretiminde materyal tasarlarken mut-

laka resimlerden faydalanılmalıdır.

Yabancı dil öğretiminde kullanılacak resimlerde ve flaş kartlarda aşağıdaki özellik-

ler aranmalıdır.

Resimler alanında uzman kişiler tarafından çizilmelidir.

Resimler hedef öğrenmeye uygun olmalıdır.

Resimlerin kullanımında seviyelere dikkat edilmelidir.

Öğrencileri meraklandırıcı resimler kullanılmalıdır.

Resimler veya flaş kartlar ilgili kavramı, kelimeyi, cümleyi, vb. net olarak

ifade etmelidir.

6. Posterler

Yabancı dil öğretiminde posterler, genellikle bir konu hakkında önemli kelimele-

rin veya olayların resimler yardımıyla ifade edilmesi şeklinde kullanılan görsel araçlardır.


12

Sınıf veya koridor duvarlarına asılan posterler öğrencilerin dikkatini çekerek pasif olarak

öğrenmelerini sağlamaktadır.

7. Yazı Tahtaları

Yazı tahtaları ders kitapları ile beraber öğretimde en çok kullanılan görsel araçlar-

dan bir diğeridir. Yazı tahtaları sınıflarda en önemli yeri işgal etmektedir. Öğretmen bir şey

anlatacağı zaman yazı tahtasını kullanmakta öğrenciler ise öğretmenin anlattıklarını yazı

tahtasında görmek istemektedirler.

Sözlü olarak anlatılanların yazı tahtalarının kullanılmasıyla öz olarak görsel bir hale

gelmesi öğretimin kalıcılığını arttırmaktadır.

Yabancı dil öğretenler de yazı tahtasını öğrencilerin dikkatini çekebilecek bir şekil-

de kullanmalıdırlar. Örneğin yeni öğrenilen kelimeler tahtanın sağ tarafına yazılmalı ve

ders boyunca orda kalmalıdır. Öğretmen yazı tahtasını düzenli ve sade bir şekilde kullan-

malı gereksiz yazı veya şekillerle doldurmamalıdır.

8.Akıllı Tahtalar

Yabancı dil öğretiminde akıllı tahtada gösterilecek programlar, sunumlar, vb. ça-

lışmaların hazırlanmasını hızlandırmak gerekmektedir.

Akıllı tahtanın kullanılmasıyla, derslerde zaman kazanımı söz konusudur. Yazı

yazmakla fazla uğraşmayacak olan öğretmen daha fazla aktivite yapma imkânı bulacaktır.

Yapılacak olan aktivitelerin oranı arttıkça öğrencilerin dili öğrenmeleri kolaylaşacaktır.

9. Gerçek Nesneler veya Maketler

Gerçek nesneler, maketler, modeller gibi materyallerin görsel olmasının yanı sıra

dokunulabilir olması bu materyallerin kullanılmasıyla yapılan yabancı dil öğretimlerini

daha kalıcı hale getirmektedir.

Yabancı dil öğretiminde seviyelere göre belirlenen bütün konular hakkında gerçek

nesneler veya maketler bulmak zordur; ama bazı konular hakkında durum farklıdır. Yaban-

cı dil temel seviye öğretiminde meyveler, sınıf, elbiseler, kahvaltılıklar, ev vb. konuları

hakkında gerçek nesneler veya maketleri bulmak ve bu konuları kavratmak kolaydır.


13

İL: GÜMÜŞHANE

Tebliğci: Elif ÇIRPICI ÇİĞDEMLİ

YABANCI BİR DİL OLARAK ARAPÇA NASIL ÖĞRETİLİR?

Öğretme, herhangi bir öğrenmeyi kılavuzlama veya sağlama faaliyetidir. Eğitimciler

öğrenmenin etkisini artırmak için öğrenme ilkeleri belirlemişlerdir. Daha önce ifade edil-

diği gibi Arapça Türkler için bir yabancı dildir. Bu sebeple diğer yabancı diller için geçerli

olan öğrenme ve öğretme ilkeleri, yöntem ve teknikleri Arapça için de geçerlidir. Arapça

öğretiminde ve genel olarak tüm yabancı dillerin öğretiminde dikkat edilmesi gereken ilke-

ler özetle şöyledir:

YABANCI DİL ÖĞRETİMİNDE TEMEL İLKELER

Yabancı dil öğretiminde kazanılan gerekli dört temel beceri;

a) Dinleme-anlama,

b) Okuma-anlama,

c) Yazma,

d) Konuşma becerileridir.

Dil öğrenimi, bu dört temel becerinin işlevsel bütününden oluşmaktadır.

Dili bir iletişim aracı olarak kullanmayı öğretirken bu temel becerilerin birlikte öğ-retilmesi gerekmektedir.

Öğretim etkinlikleri önceden plânlanmalıdır.

Öğretim etkinlikleri yıllık, ünite ve günlük ders plânları olmak üzere üç aşamada plânlanır. Dikkatli bir plânlama, başarılı bir öğretim için büyük önem taşır.

Öğretilecek konular basitten karmaşığa, somuttan soyuta doğru sıralanmalıdır.

Görsel ve işitsel araçlar kullanılmalıdır.

Derslerde anadili gerekli durumlar dışında kullanılmamalıdır.

Bir seferde bir tek yapı öğretilmelidir. Her derste bir yapı ya da cümle üzerinde du-rulmalı, birden fazla bilgi verilmemelidir.

YABANCI DİL ÖĞRETİMİNDE GENEL İLKELER

Yukarıda açıklanan temel ilkeler dışında kalan genel ilkeler aşağıda madde halinde belirtilmiştir:

Öğretime dinleme ve konuşma becerilerini geliştirme ile başlanması,

Öğrencilerin temel cümle kalıplarını öğrenmesinin ve ezberlenmesinin sağlanması,


14

Kullanılan dilin öğretilmesi,

Öğrencilerin yeni dil alışkanlıkları kazanmasına yardımcı olunması,

Öğrenilen dilin seslerini en iyi şekilde çıkarmalarının öğretilmesi,

Öğretim materyallerinin kolaydan zora doğru sıralanıp sunulması,

Yeni cümle kalıplarının bilinen kelimelerle öğretilmesi,

Yeni bir yapıyı sunmadan önce örnekler verilmesi,

Başlangıç düzeyinde öğrenci hatalarının hemen anında düzeltilmesi,

Amaç dilin, o dili ana dili olarak konuşan kişilerin konuştuğu gibi öğrenilmesi,

Öğrencilerin sınıfta daha çok konuşma yapmalarına imkân sağlanması,

Dersi plânlarken derse çeşitlilik getirmeye dikkat edilmesi,

Amaç dil ile ana dil arasında sorun olan ses ve yapıların öğretilmesi,

ARAPÇA’DA ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ

1) Dilbilgisi - Çeviri Yöntemi:

Bu yöntemin esası, tercüme ve dilbilgisi kurallarını öğretmektir. Bu yöntemde konuşma becerisinin geliştirilmesine önem verilmez. Yöntemin uygulanışı:

Öğrencilere ilk önce okutulacak pasajlarda dilbilgisi kalıpları öğretilir. Dilin kural-larını öğretmek esastır. Daha sonra verilen metin incelenerek dilbilgisi öğrenilir.

Kelime dağarcığının geliştirilmesine önem verilir. Kelime öğretiminde ezber yön-temi kullanılır. Kelime dağarcığı seçilen metinlerden sağlanır.

Telaffuza pek fazla önem verilmez. Yani söyleyiş alıştırmalarına hemen hemen hiç yer verilmez.

Çeviri okuma işleminden sonra yapılır. Önceleri kolay klasik, sonraları da daha zor ve karmaşık eserlerin çevirileri yapılır.

Okutulan metnin içeriği, öğretilen dilbilgisi yapılarının bir alıştırması niteliğindedir. Yani metnin anlamı fazla önem taşımaz.

Yapılan alıştırmaların amacı, birbiri ile ilişkisi olmayan cümleleri yabancı dilden anadile çevirmektir.

2) Görsel - İşitsel Yöntem:

Yöntemin uygulanış şekli:

Yeni dilbilgisi yapıları, diyaloglar şeklinde sunulur. Dil öğreniminde tekrar, taklit ve ezber alınan doğru cevap, anında tekrarlanarak olumlu pekiştireç verilir. Alış-kanlık kazanması bakımından olabildiğince fazla alıştırmaya yer verilir.


15

Bu yöntem konuşmaya ağırlık verdiği için, daha çok teyp ve dil laboratuarları, re-simler, kasetler kullanılır.

Telaffuza önem verilir.

Oldukça sınıf içinde anadilin konuşulmasına izin verilmez.

ARAPÇA DERSİNİN İŞLENİŞ BİÇİMLERİ

Yabancı dil öğretiminde dört temel dil becerisi olan dinleme-konuşma, okuma yazma

becerilerini geliştirmek önemlidir. Bu temel dil becerilerinin öğretilmesinde, ana dili öğre-

nen kişi gibi, önce dinleme, sonra konuşma daha sonra da okuma ve yazma becerileri öğre-

tilecektir.

DİNLEME ÖĞRETİMİ: Yabancı dil öğretiminde zor gelişen becerilerden biridir. Din-

leme öğretiminde amaç, öğrencilerin yabancı dildeki sesleri tanıması vurgulama ve tonla-

maların neden olduğu anlam değişikliklerini fark etmesi ve konuşmacıdan gelen mesajı

tam ve doğru olarak anlamasını sağlamaktır. Bu çalışmalarda amaç, sadece dinleme değil,

aynı zamanda duyulanın anlaşılmasını sağlamaktır.

KONUŞMA ÖĞRETIMI: Yabancı dil öğretiminde genel amaçlardan biri, belki de en

önemlisi öğrencilerin öğrendikleri dili anlaşılır bir şekilde konuşabilmesidir. Konuşma

becerisini geliştirmek için aşağıdaki alıştırmalar yapılabilir:

Önceleri düşünülmeden yapılan alıştırmaların yerine düşünerek yeni cümleler

kurma şeklinde alıştırmalar yaptırılır.

Öğrencilerin öğrendikleri konularla ilgili olarak arkadaşlarıyla benzer diyaloglarla

konuşma alıştırmaları yapması sağlanır.

Öğrencinin bir konuda konuşma hazırlanarak sınıfa sunması sağlanabilir.

Öğrencilerin küçük bir oyunu sergilemeleri sağlanabilir.

Kelime bulma oyunu oynanabilir.

TELAFFUZ ÖĞRETİMİ: Telaffuz, seslerin, harflerin ve kelimelerin söyleniş biçi-

midir. Dil öğrenme, o dildeki sesleri doğru çıkarmakla ve kelimeleri doğru söylemekle

başlar. Arapça öğretiminde, telaffuz öğretimi önemli bir yer tutar. Bunun sebebi, alfa-

be farkıdır. Burada diğer dillerden farklı olarak Arap alfabesinin özelliğinden dolayı

harflerin mahreçlerinden (çıkış yerlerinden) çıkartılarak telaffuzu için şöyle bir yol iz-

lenebilir.


16

Harflerin mahreçleri açıklanır,

Öğretmen harfleri tek başına ve harekeli olarak telaffuz eder. Varsa kasetlerden de

dinletir,

Öğrenciye söylettirilir, Yanlışlar düzeltilinceye kadar tekrar ettirilir.

OKUMA ÖĞRETİMİ: Okuma, öğrencinin konuşma ve yazma becerilerini geliş-

tirmesi yönünden önemlidir. Bir yabancı dili gerçek anlamda öğrenebilmek okuma be-

cerisini geliştirmeye bağlıdır. Okumadan amaç anlamadır. Okunan metnin anlaşılması

ve anlaşılan metnin başkalarına anlatılabilmesi için dört aşamalı bir yol izlenebilir.

1. Metin bir iki kez banttan dinletilir. Bant yoksa öğretmen veya öğrenci metni sesli

olarak okur. Bu aşamada amaç, metnin tamamını gözden geçirerek konusunu anlamak-

tır.

2. Çözümleme (analiz) aşamasında metin parçalanarak cümle ve paragraflar üzerinde

ayrıntılı olarak durulur.

3. Bireşim (sentez) aşamasında öğrenilen tüm cümle ve paragraflar birleştirilerek, bir

bütün olarak metnin anlamı ortaya çıkarılır.

4. Kontrol aşamasında öğretmen, öğrencilere sorular sorarak, metnin doğru anlaşılıp

anlaşılmadığını kontrol eder.

YAZMA ÖĞRETIMI: Yabancı dil öğretiminde dört temel beceriden birisi olan yaz-

ma öğretimi, sözlü iletişim kadar önemlidir. Sözlü iletişimde hatalar hoş görüyle karşı-

lanırken yazmada hata pek kabul edilmez. Yazma öğretimi üç şekilde gerçekleştirile-

bilir.

1. Kontrollü yazma: Burada amaç, öğrencilere dildeki kelimeleri ve yapıları doğru

şekilleriyle yazma imkanı vermektir.

2. Dikte yapma: Ders izlendikten sonra, bu derse ait metin veya diyalog ev ödevi ola-

rak verilir. Öğrenci bunun yazılışını öğrenir. Bir sonraki derste öğretmen metni okur

ve öğrencilere dağıtır. Öğrenciler yanlışları düzeltir. Daha sonra aynı metin veya diya-

log asıl metinle karşılaştırılarak yanlışlar düzeltilir.

3. Serbest yazma: Öğrenilen dil kalıpları ve kelimeleri kullanmak amacıyla kompo-

zisyon, mektup, kısa hikaye, şiir, makale vb. yazılar hazırlayarak serbest yazma çalış-

ması yapılabilir.


17

DILBILGISI ÖĞRETIMI: Yabancı dil öğreniminde dilbilgisi öğreniminin gereksiz

olduğunu söylemek yanlıştır. Ancak dil öğrenmek demek, o dilin gramer kurallarını

ezberlemek de değildir. Anadilin öğrenilmesi sırasında, öğrenilen tüm kelime ve kural-

lar hiçbir engele rastlamadan beyne yerleşirler. Oysa yabancı dil öğrenen bir kimsenin

zihninde öncelikle kendi anadiline ait bilgiler yerleşiktir. Yabancı dil, anadilin üzerine

inşa edilmek zorundadır. Bu durum bilinçaltında yeni analiz ve sentez işlemlerini ge-

rektirir. Yabancı dilin kurallarını öğrenmek, anadili ile karşılaştırmak, bilinçaltının

yaptığı analiz ve senteze yardımcı olmak yönünden çok yararlıdır. Böylece anadili ile

öğrenilen dili gerçek anlamda öğrenebilmek, temel dört becerideki işlevlerin tamamını

yerine getirebilmek için dilbilgisi gereklidir. Aslında dilbilgisi amaç değil, araçtır.

Dilbilgisi öğrenilen dilin temel kurallarını işleyiş düzenini kavramaya yardımcı olacak

kadar öğretmek yeterlidir.

SON SÖZ; Bir dilin dilbilgisi kurallarını bilmek, o dili bilmek demek değildir. Bir dili

bilmek, o dilde konuşulduğunda ve okuduğunda anlama, konuşabilme ve yazabilme

becerilerini kazanmak demektir. Bu sebeple dilbilgisi öğretimi amaç olmaktan çık-

malı ve bir araç olarak öğretilmelidir. Dil bir bütündür ve o bütünlüğü ile öğrenil-

meli ve öğretilmelidir. Baştan beri ifade edildiği gibi Arapça bizim için bir yabancı

dildir ve yabancı dillerin gelişmiş öğretim yöntem ve teknikleri ile öğretilmelidir.

Kaynaklar: Arslan, Berrin (2003). Bilgisayar Destekli Eğitime Tabi Tutulan Ortaöğretim Öğrencileriyle Bu Süreçte Eğitici Olarak Rol Alan Öğretmenlerin BDE’e İlişkin Görüşleri, The Turkish Online Jour-nal of Educational Technology (2) 4/10: 67 Akpınar, Burhan vd. (2009). Çok Duyulu (Multisensory) Yabancı Dil Öğretimi, Tubav Bilim Dergisi (2) 1: 109 Balım, Ali Günay vd. (2004). Asitler ve Bazlar Konusunda Çoklu Zekâ Kuramına Dayalı Uygula-maların Öğrenci Başarısına Etkisi, Ege Eğitim Dergisi (5) 2: 14 Başkan, Özcan (2006). Yabancı Dil Öğretimi İlkeler ve Çözümler, Multılıngual Yayınları, İstan-bul:86 Bilkan, Nesrin (2006). Türkçe Öğretiminde Çoklu Zekâ Uygulamaları, Dilset Yayınları, İzir:14 Demir, Celal vd. (2007). Ana Dili Olarak Türkçenin Öğretimi ve Sorunları, Sosyal Bilimler Dergi-si (9) 2: 183-184 Demircan, Ömer (2005). Yabancı Dil Öğretim Yöntemleri, Der Yayınları, İstanbul:199 Demirel, Özcan (1993a). Yabancı Dil Öğretimi İlkeler Yöntemler Teknikler, Usem Yayınları, An-kara:24 ………………..(1993b). Yabancı Dil Öğretimi İlkeler Yöntemler Teknikler, Usem Yayınları, Anka-ra:97 İpek, İsmail (2003). Bilgisayarlar, Görsel Tasarım ve Görsel Öğrenme Stratejileri. The Turkish Online Journal of Educational Technology – TOJET July 2003 ISSN: 1303-6521 volume 2 Issue 3 Article 9: 74 Kolaç, Emine (2003). İlköğretim Dördüncü Sınıf Türkçe Ders Kitaplarının Öğretmen Görüşlerine Dayalı Olarak Değerlendirilmesi, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (17) 1: 106


18

Taşdemir, Ercan vd. (2004a). Türkçe Öğretim Teknikleri, Dilset Yayınları, İzmir:79 Üstdal, Kaplan Muzaffer (2009). Bilimsel Bir Posterin Hazırlanmasında ve Sunulmasında Bilin-mesi Gerekenler, Erciyes Tıp Dergisi (Erciyes Medical Journal) (3) 31: 282-290 Vahapoğlu, Ece (2009). Yabancı Dil Öğrenme Yolları, Alfa Yayınları, İstanbul:135 Yalın, Halil İbrahim (2009). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme, Nobel Yayınları, An-kara: 123 [1]http://www.muhteva.com/egitimde-gorsel-ve-isitsel-araclar-t19620.html 15.02.2010/01:49

YABANCI DİL ÖĞRETİMİNDE KULLANILAN YÖNTEMLER

Yabancı dil öğretiminin tarihi boyunca, dilin nasıl öğretileceği daima tartışma konusu

olmuş bu sebeple süreç boyunca birçok farklı yöntem geliştirilmiş ve kullanılmıştır. Öğre-

tim yöntemini, “öğretimde amaçlara ulaşabilmek için, tekniklerin, işlenecek konunun,

araç-gereç ve kaynakların bir bütünlük oluşturacak biçimde düzenlenerek hizmete sunul-

masında izlenen yol” şeklinde tanımlayabiliriz. Kısacası “Öğretim Metodu” öğretmenin

sınıf içindeki, belli bir programa ait eğitim etkinliklerinin tamamıdır.

YABANCI DİL ÖĞRETİMİNDE KULLANILAN TEKNİKLER

Gösteri: İzleyici grubunun önünde bir işin nasıl yapılacağını göstermek genel ilkeleri açıklamak için kullanılan bir tekniktir.


19

Soru-Cevap Tekniği: Sınıf içi Arapça öğretiminde en yaygın kullanılan tekniklerden

bir tanesidir. Öğrencilere düşünme ve konuşma alışkınlıkları kazandırma açısından önemli

bir tekniktir. Bütün öğrencilerin dikkatini çeken sorulara yer verilir ve konu pekiştirilir.

Drama ve Rol Yapma: Rol yapma, öğrencinin kendisini bir başkasının yerine koya-

rak ifade etmesini sağlayan ve o alandaki Arapça kelime, cümle ve becerileri yormadan

öğreten bir tekniktir. Drama tekniğinde roller karşılıklı olduğundan bütün öğrencilere ka-

tılım ve konuşma fırsatı verilmiş olur.


20

Benzetim: Öğrencilerin sınıf içinde bir olayı gerçekmiş gibi el alıp üzerinde eğitici ça-lışma yapmalarına imkân sağlayan bir öğretim tekniğidir.

İkili ve Grup Çalışmaları: Sınıftaki öğrenci sayısına göre en az iki ve en çok sekiz ile

on kişinin bir araya gelerek aynı konu üzerinde ortak amaçlarla yaptıkları çalışmaya grup

çalışmadı denir.


21

Eğitsel Oyunlar: Arapçayı bir iletişim aracı olarak ele alıp öğrenmeyi hedefleyen

eğitici roller ve oyunlar, önemli birer tekniktir. Öğrenilen bilgiler bu tip oyunlarla peki-

şir. Öğrenciye rahat bir ortam sunulmuş olur.


22

RESİMLE SUNMA/GÖSTERME: Eğer istenilen şeyi sınıfa getirmek müm-

kün değilse kelimenin anlamı resim kullanılarak açıklanabilir. Bu, resim, fotoğraf, şe-

ma, hareketli resim veya sabit resim olabilir. Özellikle hayvanlara ait isimleri öğretir-

ken bu tip bir yöntemden öğretmen ziyadesiyle faydalanabilir.


23

EŞ ANLAM: Bazı durumlarda kelimenin anlamı, onunla eş anlamlı ve gramatik iş-

levi benzer olan bir kelimeyi vermekle açıklanır, ancak bunun öğrenci tarafından alı-

şılmış (aşina olduğu) bir kelime olması gerekir. Açıklanacak kelime fiilse eş anlamı

fiil, isimse isim, sıfatsa sıfat olmalıdır.

ZIT ANLAM: Bir kelimenin anlamını o kelimeye zıt, gramatik işlevi benzer olan

bir kelime ile zikrederek açıklamak mümkündür, ancak bunun öğrenci tarafından alı-


24

şılmış-bilinen bir kelime olması gerekir .Özellikle sıfatların öğretiminde etkili bir yön-

temdir.


25

ARAPÇA ÖĞRETİMİNDE KULLANILAN ARAÇ GEREÇLER

Ders araçlarının, öğretim programı doğrultusunda çağdaş dil öğretiminin gelişen tek-niklerine uygun olması esastır. Arapça öğretiminde kullanılabilecek araçlar şunlardır:

1. Öğrenci ders kitapları:


26

2. Öğretmen kılavuz kitapları:

3. Alıştırma kitapları:

4. Yazı defteri:

5. Resimler:

6. Film:


27


28

8. Gerçek eşya ve modeller:


29

İL: KÜTAHYA Tebliğci: Esra SARI

KONU: Arapça dersi müfredatı, kitabın işlenişi ve ortak konular

ARAPÇA DERSİ MÜFREDATI, KİTABIN İŞLENİŞİ VE ORTAK KONULAR

9 ve 10 sınıf müfredatı tekrar gözden geçirilmelidir. Müfredat içerisindeki konular

yeniden sıraya konulmalıdır.

9.sınıflarda mazi fiil muzari fiilden sonra kitapta yer almaktadır. Bu öğrencilerde

öğrenme zorluğuna sebep olmaktadır. İlk defa Arapça ile karşılaşmış ve derse ön yargısı

olan öğrenciler zamanları algılamakta sıkıntı yaşamaktadırlar. Fiilin yalın halini yani mazi

halini öğrenmeleri ve daha sonra fiilin yalın haline harfler ekleyerek muzari ve gelecek

zamanı öğrenmeleri öğrenciler için daha iyi ve verimli olacaktır.

9.Sınıfta harfleri yeni öğrenmişken birden parçalara (diyaloglara) hızlıca girilmiştir.

Cümle yapımı anlatılmadan müpteda ve haber uyumuna geçilmiş, sim ve sıfat tamlamaları

fazlaca yer almıştır. Bu ani yoğunluk öğrencinin algılamasının zorlaşmasına ve derse karşı

olumsuz tavır sergilemesine sebep olmaktadır.

Yine 9.sınıflarda 1.dönemin sonuna kadar elif-ba yazımı, kelime ve cümle yazımına

devam edilmelidir. Yazmayı geliştirmek için, kitaplar kapattırılıp, yazı üzerine dikte çalım-

ları yapılmalıdır. Yazma melekesini geliştiren bir diğer etken ise; duyduğu, dinlediği veya

öğrendiği bir cümleyi bir yere bakmadan yazmaya çalışmalıdır. Hatta mektup arkadaşlığı,

e-posta, kart vb. yazarak yazı ve iletişim fırsatı yakalanabilir.

9 ve 10.Sınıf ders kitaplarında gramer konuları anlatılmamakta ve konularla ilgili

örnekler bulunmamaktadır. Diyaloglar azaltılarak daha seviyeli hale getirilmeli. Oluşan

boşluk ise basit gramer konuları ve örneklerle doldurulmalıdır. Öğrencinin dikkatini çeke-

bilecek diyaloglar yerleştirilmelidir.

9.Sınıflarda tesniye ve cemi yapımı öğretilmeden sayılara geçilmiştir. Öğrencinin

sayıları öğrenmesi ve sayıları göre mevcudunu yazabilmesi için önce tesniye ve cemi ya-

pımına tam olarak öğrenmelidir.

Hiçbir sınıf seviyesinde semai müennes ve semai müzekkerden bahsedilmemiştir.

Bunlardan 9. Sınıfta bahsedilip en azından sık kullanılan kelimelerin örnekleri verilmelidir.

10. sınıfta sayılar 20’den sonra hepsini kapsamakta 11 ve 12. Sınıfta ise sayılar ko-

nusu yer almamaktadır. Sayılar birden öğrenildiği zaman daha karışık bir hal almaktadır

bunun yerine parça parça ve 11-12. Sınıflara da bakılarak bir müfredat oluşturulmalı.


30

Metinlerin daha iyi anlaşılması için 9.sınıftan itibaren 4 yıl boyunca 15-20 kelime

olacak şekilde her üniteden kelime ezberletilmeli ve bu kelimeler üniteye başlamadan önce

öğrencinin eline verilip ezberlemesi istenmeli. Kelimeyi önceden ezberlemiş olan öğrenci

derse ön hazırlık yapmış olarak geliyor. Metin okunduğu zaman ise daha öğretmen tercü-

me etmeden o metinden bir şeyler anlayabilmiş olmak öğrencinin derse karşı olumsuz tu-

tum sergilemesini engelliyor. Dersi sevmesine ve daha istekli olmasına sebep oluyor.

Öğrendikleri yeni kelimelerle öğrencilerin gruplar olarak diyalog yazmaları isten-

meli. Öğrenciler ilk defada zorlansalar da kendilerinin bir diyalog oluşturabiliyor olmaları

zamanla hoşlarına gidecektir ve bu öğrendiklerini kalıcı hale gelmesini sağlayacaktır.

Arapçada zamanlar öğretilirken İngilizce dersinden de faydalanılmalıdır. İngilizce-

deki zamanlar mazi-muzari gelecek zaman bağlantısı daha fazla Türkçeye göre fiil çekim-

leri ezberletilirken parmakların kullanılması zamirlerinde bu şekilde 9.sınıftan itibaren öğ-

retilmesi daha kalıcı sonuçlar vermektedir.

Müfredatın yanında derse girecek öğretmenin niteliği de çok önemli. Derse giren

öğretmen müfredata hakim olmalıdır.

Her sınıf seviyesinde derse giren öğretmen iki kişiden fazla olmamalıdır. Bu za-

manla branşlaşmayı ve konuya hakimiyeti arttıracaktır. Bunun yanında derse giren öğret-

menlerin bilgi-alışverişi dersi işleyişteki yöntemleri paylaşmaları kolaylaşacak ve bütün

sınıflarda birbirine yakın yöntemlerle dersin işlenmesi sağlanacaktır.

Arapça dersine giren öğretmenlere zaman zaman kurslar verilerek seviye yükseltilmelidir.

ÖĞRETİM METARYALLERİ

• Akıllı tahtaların kullanılması, Resimler, Yapraklar, videolar, sözlük, yazı defteri, kelime

kartları, gramer kitaplarından yararlanılabilir.

• Arapça dersinde Etkileşimli tahta, tabletler, e-kitaplar, sözlük ve ders kitaplarının yeterli

olduğu tespit edilmiş, öğretmenlerin bunlara hâkim bir şekilde dersleri işleyebilmeleri için

kendilerini geliştirmelerinin gerektiği vurgulanmıştır.

• Arapça öğretiminde ders kitapları, sözlükler, yazı defterleri, öğrenci çalışma kitapları ve

hikâye kitapları kullanılmıştır. Öğrencilere çalışma kâğıtları ve testler verilerek konular

pekiştirilmiştir. Arapça testlerin kullanımının yaygınlaştırılması konuların daha iyi kav-

ranmasını sağlayacaktır.

• Arkadaş grupları oluşturularak dersle ilgili çalışmayı artırmak ders motivasyonunu sağ-

lamak.

• Bütün Arapça öğretmen ve öğrencilerin kullanabileceği ortak bir materyal havuzu oluş-

turulmalı.


31

• Dil laboratuvarının mutlaka olma gerekir. İmam Hatip Liselerinde iki dil öğretimi yapıl-

dığından dil laboratuvarı verimlilik açısından bir zorunluluktur. • Etkileşimli tahta, ders

kitabı, bilgisayar programları, yazı tahtası, kısa cümle ve diyalog çalışmaları. Arapça öğ-

renci şarkıları dersi renklendirmek ve zinde tutmak için dinletilmelidir

• Etkileşimli tahta, internet, filimler, değişik hikaye ve şiir kitapları, yaprak testler samimi

bir anlatım.

• Etkileşimli tahtalı sınıflarda görsel materyallerin kullanılması öğrencinin derse olan ilgi-

sini artırmıştır. Kitapların PDF formatında yansıtılmasıyla öğrencilerin kitap getirmeme

mazeretleri de ortadan kaldırılmıştır.

SINIF YÖNETİMİ VE AKADEMİK BAŞARI

• Akademik başarının artırılması için öncelikle öğretmenin vizyon sahibi olması ve öğren-

cilerin de derse motive edilmesi gerekir.

• Akademik başarının artırılabilmesi için ailenin eğitimin içerisine çekilmesi ve öğretmen-

veli işbirliğinin sağlanması gerekmektedir.

• Etkinlik yapılırken Akıllı tahtadan faydalanıldığı zaman derse ilginin arttığı görülmüştür.

• Arapça hikâye kitapları temin edilip okumaları yönünde teşvik edilmeli.

• Ana dili Arapça olan hocalarla öğrenciye muhadese yaptırılması öğrencinin akademik

başarısını ciddi oranda arttıracaktır.

• Başarıyı arttırma adına 9 ve 10. sınıf seviyelerinde grup çalışmaları yaptırmak,

• Ders öğretmeni sınıfı sağlıklı yönetebilmesi için mesleki birikimi ve donanımı yüksek

olmalıdır.

• Ders saatlerinin bir bölümünü mükâlemeye ayrılması

• Kelime ezberletmek için oyunlar geliştirilmelidir.

• Kelime hazinesinin artırılması çalışmaları yapılmalıdır

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

• Arapça dersinde öğrencilerin akademik durumlarının ortaya konulması amacıyla çizelge-

ler hazırlanmalıdır.

• Arapça derslerinde seviye sınıflarının oluşturulmasının gerekli olduğu, bu durumda bilen

ve bilmeyen öğrencilerle daha nitelikli ilgilenilebileceği, öğrencilerin seviye durumları göz

önünde bulundurularak müfredatta esneklik sağlanmasının yerinde olacağı vurgulandı.

• Proje ödevleri, performans görevleri, hazırlıklı ve hazırlıksız konuşma becerileri, açık

uçlu sorular, kısa cevaplı sorular, çoktan seçmeli sorular, gözlem formu, sözlü sunum, öz

değerlendirme, doğru/yanlış tipi sorular ve ev ödevleri verilmiş olup bütün bu faaliyetler

sonucunda öğrenci ölçme ve değerlendirmesi yapılmaya çalışılmıştır.


32

• Öğrencilerin bilgilerini ölçmek için çoktan seçmeli, açık uçlu, boşluk doldurma eşleştir-

me gibi sorular sorularak öğrencilerin bilgileri yoklanmalıdır. Sınavlarda ünitenin durumu-

na göre çoktan seçmeli, kısa cevaplı, anlam verme, boşluk doldurma, eşleştirme, kelime

tamamlama, cümle kurma gibi ölçme değerlendirme yöntemlerinin benimsendiği görül-

müştür.

İL: TOKAT

Tebliğci: S. Ahmet PEHLİVAN

Konu: Bir yöntem veya tekniğin belli bir konunun öğretiminde uygulanışı, yabancı dil öğretiminde metot

BİR YÖNTEM VEYA TEKNIĞIN BELLI BIR KONUNUN

ÖĞRETIMINDE UYGULANIŞI, YABANCI DIL ÖĞRETIMINDE METOT

GİRİŞ

Hiç şüphesiz ki her alanda olduğu gibi dil öğreniminde de bir takım zorluklarla kar-

şılaşılacaktır. Bu zorluklar geçmişte olduğu gibi günümüzde de geçerliliğini korumak-

tadır. Bunca imkân ve gayrete rağmen, yabancı dil öğretiminde başarısızlıklardan söz

edildiğinde, konuyla ilgili pek çok neden aklımıza gelmektedir. Bunlar arasında ilk

bakışta görülenler; öğrencilerin ilgisi, motive edilmesi, yöntem, ders araç- gereçleri ve

öğrenme ortamı gibi nedenlerdir. Başarıyı önemli ölçüde etkileyen bu sorunlar incelen-

diğinde, karşımıza çıkan tablo hiç de iyi değildir. Özellikle de yükseköğretim sürecinde

öğrencilerin gelecekteki uğraşıları ile ilgili dersler, yabancı dile ayırabileceği zamanı

kısıtlamaktadır. Buna öğrencilerin yabancı dil öğretimini bir yük olarak görmeleri de

eklendiğinde, dil öğrenimi öğrenciye sevimsiz gelmektedir. Bir de bu dilin uygulama

alanı bulunmaz, hayatta işine yarayacak ve kolayca kullanabileceği bir dil öğrendiği

kanaati verilemezse, öğrenim daha da çekilmez hale gelmektedir. Bunlarla birlikte,

tabandan gelen bir gereksinme ve çevre koşullarının zorlaması veya kişinin kendi için-

deki öğrenme dürtüsü yeterince güçlü ve sürekli değilse yabancı dil öğretimindeki ba-

şarı düşük kalacaktır. Bir yerde “yabancı dil öğretilmez öğrenilir.” sözü, öğrenme so-

rumluluğunun neticede öğrenci tarafından yüklenilmesi gerektiğini vurgulamaktadır.


33

Ayrıca bu konuda en iyi verimin alınabilmesi için öğrencinin şahsi gayretini ortaya

koymasının önemini de kesinlikle göz ardı etmemek gerekir. Yabancı dili öğrenme ve

öğretmede zikredilen bu sorunların üstesinden gelebilmek için her şeyden önce olum-

suzlukları ortadan kaldırmanın yanında, dili sevdirmenin ve derse ilgiyi artırmanın da

yolları aranmalıdır. İşte tam da burada güdüleme denilen olgu ile karşı karşıya gelmek-

teyiz. Çünkü güdülenmiş öğrenci, öğretim esnasında istenmeyen şeylerden kendisini

uzak tutarak ilgisini tamamen dil öğrenimine verebilir

Güdü, hareket etmek anlamındaki Latince motive sözcüğünden gelmektedir. İstek, ar-

zu, gereksinim ve ilgileri kapsayan genel bir kavram ve ayrıca belli hedefleri gerçekleştir-

mek için belli davranışları harekete geçiren, yönlendiren iç gerginlik, yeteneklerden doğan

aklî ve elektrikli oluşumdur

Birinci aşama, bir şeyi öğrenmeyi gerektiren nedenlerin oluşması, ikinci aşama ise bir

şeyi öğrenmeye karar verme, üçüncü aşama da öğrenme isteğinin öğrenme süresince de-

vam etmesidir. Bunlardan ilk ikisi öğrenme öncesinde, üçüncüsü öğrenme sürecinde etkili

olur.

Güdülenmiş davranışlar güdülenmemiş davranışlardan şu yönlerden farklılık gösterir:

a. İlgi duyma ve dikkat etmede süreklilik.

b. Davranışların yapılması için çaba göstermeye ve gerekli zamanı harcamaya isteklilik.

c. Konu üzerinde odaklaşma, sonuca gitmede ısrarlı olma ve kararlılık.

Arapçayı öğrenmenin, dinî, pratik, politik, bilimsel ve sosyal olan beş tür motivasyonu

bulunduğuna işaret etmektedir.

Psikologlar güdülenme konusunda iki noktada aynı görüşü paylaşmaktadır. Bunlardan

birincisi başarı ile neticelenen her amacın arkasında bir güdülenmenin bulunuşu, ikincisi de

her başarısızlığın arkasında güdülenme eksikliğinin bulunmasıdır.

Yüksek düzeyde güdülenen az yetenekli bir öğrenci, iyi güdülenmeyen zeki bir öğren-

ciden daha büyük bir başarı ortaya koyabilir

Öğrenci, bulunduğu yaşa göre değişik konularla ilgilenir, bu yüzden de güdülenme

yöntemleri, kişinin yaşıyla ilgili olarak bazı farklılıklar gösterir. Örneğin, küçük yaştaki

çocuklar daha çok, resim ve oyun aracılığıyla dili bilinçaltı yöntemlerle öğrenme eğilimin-

dedirler. Verilen dil kuralları onlar için fazla bir anlam ifade etmez.


34

Öğrenilecek dile karşı bu olumlu tutumu geliştirebilme ve güdülenmeyi sürdürebilme

açısından baktığımızda öğreticinin en büyük yardımcısı kendi bilgi ve becerilerinin kalitesi

ve kullandığı görsel-işitsel araçlardır.

Sürekli aynı yöntem ve tekniklerin kullanılması öğrencilerin ilgisini azaltır.

Karşılaştırmalı dil öğretim yöntemi uygulanmayınca, Arapça, Araplara öğretildiği gibi

Türklere öğretilmek istenmekte, yani Arapçanın anadil gibi öğretimi yanlışına düşülmekte-

dir.

1. Arapça, Türklere göre yabancı bir dildir. Arapça öğretiminde bu geçek daima esas

alınmalıdır. Yani öğretim anadil öğretimi gibi değil, yabancı dil öğretim metot ve teknikle-

rine uygun olarak yapılmalıdır.

2. Arapça ile Türkçe benzeşme veya benzeşmeme bakımından karşılaştırmalı olarak in-

celenmelidir. Sonuçlara uygun olarak Arapça öğrenim veya öğretimi karşılaştırmalı yaban-

cı dil öğretim esaslarına uygun olarak yeniden düzenlenmelidir.i

3. Öğretim programı öğrenci gelişim plânına paralel olarak yürütülebilecek özellikte

hazırlanmalıdır. Bu programda Arapça temel dil becerileri eşit ağırlıkta, kaynaşık ve den-

geli olarak dağıtılmalıdır.

Türkçenin 8 ünlü, 21 ünsüz sesten oluşan 29 ses birimli alfabesi vardır. Buna karşın

Arapça, 28 sessiz harf ve bunları seslendiren üç harekenden oluşan farklı bir seslendirme

sistemine sahiptir. Türkçede ağız boşluğunda hiçbir engele çarpmadan çıkan 8 sesli harf,

sessiz harfleri etkileyerek telaffuz edilmesini veya okunmasını sağlar. Buna karşın Arapça-

da harflerin üst veya altına konulan harekeler kelimelerin seslendirilmesini sağlar. Arapça-

da Türkçe seslerin aynısı, benzeri veya tamamen farklı olanları vardır. Arapça öğreniminin

başında farklı seslendirme sistemiyle karşılaşan öğrenciye, bu farkların yadırganmayacak

bir biçimde öğretilmesi gerekir. Bunun için önce benzer sesler, sonra Türkçede olmayan,

tamamen Arapçaya mahsus sesler ve en sonunda da Türkçeye yakın sesler özgün telaffuz

biçimlerine çok dikkat edilerek ve ses kayması engellenerek öğretilmelidir.

İki dil arasındaki önemli farklardan bir diğeri de Türkçenin soldan sağa, Arapçanın ise

sağdan sola doğru yazılmasıdır. Arap alfabesi çoğu bitişik harflerden oluşan ve büyük kü-

çük harf farkı olmayan bir yazı sistemine sahiptir. Harfler genellikle bitişik yazılmakla

birlikte kelimenin baş, orta ve sonunda oluşuna göre de yazılış şekli değişebilir. Bu özellik-

lerin hızla kavratması için öğretime önce bitişmeyen harflerle başlanmalıdır. Eğer öğrenci


35

Türkçe el yazısı yazma becerisi kazanmışsa, bunun cesaretlendirici ve hızlandırıcı etkisin-

den mutlaka faydalanılmalıdır. İki dilin yazı sistemleri arasında önemli benzerlikler de

vardır. Öncelikle her iki dilde harfler yazıldığı gibi okunabilir.

İki dil arasında benzeşen veya benzeşmeyen yönlerin esas alındığı bir öğretim uygula-

masında şu adımlar takip edilmelidir:

1. Öğretimin başında öğrenci, Arapça tüm sesleri dinleme-tekrar etme veya sembolleri

görüp-okuma teknikleriyle kusursuz, tam ve doğru telaffuz etme becerisini kazanmalıdır.

2. Harflerin telaffuz sesleri ile geometrik yazılış sembolleri arasındaki ilişki, sesten

sembole veya sembolden sese geçiş teknikleriyle öğretilmelidir. Bu beceri geliştiğinde

duyulan sesler hızlı ve doğru anlaşılır, söylenmek istenilen sözlü bir ifade doğru seslendiri-

lir, yazılı bir metin düzgün okunur ve iyi bir yazı becerisi gelişir.

3. Türk öğrencilerin yabancısı olduğu sağdan sola yazmaya, önce Arapça ayrık ve ya-

zımı kolay harflerin açık ve doğru yazımıyla başlanmalı, sonra uygun ölçeklerdeki kısa

kelimelerden uzun kelimelere geçilmeli ve daha sonra aşamalı olarak basit ve karmaşık

cümlelere geçilmelidir.

4. Arapça kelimenin başında, ortasında ve sonunda ayrı veya bitişik olarak yazılabilen

harflerin önce ayrı yazılanları, sonra başta ve sonda ayrı yazılanları, en sonunda başta ve

sonda ayrı, ortada bitişik yazılan harflerin sırası takip edilmelidir. Harflerin yazımında el

hareketlerinin takip ettiği yön ve aldığı biçim tekniğine uygun, açık ve düzgün bir biçimde

öğretilmelidir.

5. Arapça harflerin gövde, nokta ve hareke olarak üç ana parçadan oluştuğu ve bunların

birinin yazıda ihmal edilmesinin yanlış imlâya sebep olacağı öğretilmelidir. İlk aşamalarda

hareke öğretiminin harf öğretimiyle birlikte yapılması daha verimli olmaktadır.

6. Harflere konan noktalar sesi ve dolaysıyla anlamı değiştirdiğinden doğru öğretimi

önemsenmelidir. Harflerin doğru ve makul bir hızla yazılması, okuma becerisinin gelişimi-

ne katkı sağlar, bu sebeple öğretimdeki yeri önemlidir.

Arapça ile Türkçenin Biçimbilim Açısından Karşılaştırılması

Yapısal farklar: Türkçe yapı bakımından son eklemeli, Arapça ise kök bükümlü bir

dildir


36

Türkçede eklerle yeni kelime türetimine karşın, Arapçada yeni bir kelime türetmek için

kökte bazı yapısal değişiklikler yapılır ve çoğu zaman kök harfleri aynı kalsa da yerleri

veya sıraları değişebilir. Çünkü ekler, Türkçede olduğu gibi sadece kelimelerin sonuna

değil, ön ek, iç ek ve bazen de son ek şeklinde eklenebilir Örneğin, yaz-mak = َكْتٌب , yaz-ı-

yor =یكتب, yazar = كاتب, yaz-ı-hane = مكتب ve kitap= كتاب gibi pek çok değişik kelime türeti-

lebilir. Yine كاتبون (yazarlar) kelimesinde olduğu gibi çoğul çekim eki kelimenin sonuna

gelir.

Ekler: Her iki dilde isme veya fiile eklenenler olmak üzere iki grup ek vardır.

Örneğin; دْرس ders yapmak kökünden, ََدَرس ders yaptı, دارس öğrenci, درسةم okul, مدّرس

bay öğretmen ve مدّرسة bayan öğretmen gibi pek çok yeni kelime türetilebilir.

Tesniyeler: Arapçaya özgü olan ikil Türkçede yoktur

Çoğullar: Bazı Arapça tekil veya çoğul kullanımları da Türkçeye göre farklılık göste-

rir.

Te’nis ve tezkir: Arapçada çok önemli bir yeri olan "müennes ve müzekker" yani ke-

limelerde cinsiyet ayrımı Türkçede yoktur

Hâliyle bu özellik Türk öğrencinin alışık olmadığı farklı kullanım şekillerini de berabe-

rinde getirdiği için öğretimin başında bunlar zor gibi görülebilir. Bu zorluğun aşılması için,

öğrenciler önce Arapçadan Türkçeye geçen müdüre, memure, kâtibe ve muallime gibi alı-

şık oldukları kelimelerin müzekker ve müennesleri birlikte öğretilerek aralarındaki farklılı-

ğa alıştırılmalılar.

Harf’i tarif: Arapçanın önemli bir özelliği olan tanımlıkii “ ال = el-” tanım edatı ile

isimler için sağlanan bir belirliliktir. Başında harf’i tarif bulunmayan isimler nekre yani

belirsiz, bulunanlar ise marife yani belirli kabul edilir. Ancak tanımlılık Türkçede aynı

önemi taşımaz. Çünkü Türkçede temelde her isim belirli kabul edilir ve özellikle belirsizlik

vurgulanmak istendiğinde isimlerin başına belirsizlik alameti olarak “bir” kelimesi getirilir

Kökenler: Kelime türetim sistemlerinin farklı olmasının doğal sonucu olarak Türkçede

isim, Arapçada fiil kökenli kelimeler yoğunluktadır. Bu alanda iki dil arasında benzeşmeler

daha çok olsa da Türkçede ağırlıklı olarak isim ve isimden türeyen kelimeler daha aktif

kullanılırken, bunun aksine Arapçada fiil ve fiilden türeyen kelimeler daha çok kullanılır.

Yalın durum Gözlük حالة التجرید


37

نظارة

Belirtme durumu Gözlüğ+ü

النظارةَ

المفعول بھ

Yönelme duru-

mu

Gözlüğ+e النظارة

إلي

المفعول إلیھ

Kalma durumu Gözlük+te في النظارة

المفعول فیھ

Çıkma durumu Gözlük+ten َالنظارة

من

المفعول منھ

Vasıta durumu Gözlük+le بواسطة

النظارة

المفعول معھ

Arapça ile Türkçenin Sözdizimi Açısından Karşılaştırılması

Yeterli dilbilgisi: Arapça öğretiminde çoğu zaman farkında olunmadan dilbilgisi konu-

ları gereğinden çok fazla ayrıntıya boğulur. Arapçayı iletişim dili olarak öğrenecek bir öğ-

renciye iletişimde belki hiç ihtiyaç duymayacağı, sarf, nahiv ve belagat kurallarıyla ilgili

felsefî yorum veya tartışmalar öğretilen bir hâl alabilir

Diziliş sistemleri: Arapça ile Türkçe farklı cümle dizilişine sahiptir. Türkçede genel

olarak özne başta, yüklem sonda, nesne ve tümleçler özne ile yüklem arasında bulunur.

Arapça kurallı cümlede ise fiil başta, fail ortada, meful denilen nesne veya tümleçler özne-

den sonra gelirler. Çocuk gülü kopardı, kurallı cümlesi قطف الولد الورد = kopardı çocuk gülü

diziliş sırasını alır.

Tamlamalar: Sıfat ve isim tamlamalarının dizilişleri benzeşmezler. Türkçede çalışkan

bir adam = رجل نشیط , güzel bir ev = منزل جمیل , beyaz ip = الخیط األبیض gibi sıfat tamlamala-

rında önce sıfat, sonra isim gelmiştir. Arapçalarında ise, önce isim sonra sıfat gelmiştir.

Benzer yapısal sıra isim tamlamalarında da aynıdır. Bahçenin kapısı = باب الحدیقة örneğinde

görüldüğü gibi Türkçeye göre tamlayan ile tamlanan yer değiştirmiştir.

İ’rab: Arapça kelimelerin cümle içinde yüklendikleri göreve uygun olarak son harfle-

rinde meydana gelen değişim i'rab olarak adlandırılır

Cer harfleri: Çok yaygın kullanım ve farklı fonksiyonları olan bu harflerin benzeri

Türkçede yoktur. Sayıları 23 kadar ise de, tüm harfler aynı oranda aktif kullanım özelliğine

sahip değildir. Cer harfleri, “Türkçedeki çeşitli edatların görevini yüklenir


38

Cümle yapısı: Arapça çok uzun veya çok kısa cümle kurmaya uygun bir dildir. Ancak

daha çok uzun cümle kullanımı yaygındır. Aynı özellik, Türkçede olmakla birlikte Arap-

çanın aksine Türkçede kısa cümle kullanımı daha yaygındır

Arapça ile Türkçenin Anlambilim Açısından Karşılaştırılması

Arapça anlamları kavrama becerisinin gelişiminde aşağıdaki adımların takip edilerek

bu özelliklerin öğrenciye kazanılması oldukça önemlidir

Anlama zevki kazandırılmalı: Arapça isim ve kavramlar gibi tüm dilsel öğeler Türk-

çeyle tam eşleştirilerek öğretilirse öğrencide anlama zevki gelişir.

Kavramlar arası farklar vurgulanmalı: Her dilde ad ile adlandırılan şey arasında

kültürel bir ilişki vardır. Görünüşte her toplumda benzer görevi yapan kavrama verilen ad

diğer dile aynı görevi yapan adla çevrilecektir ancak hiçbir zaman adın arkasında kültürün

oluşturduğu anlam aynı olmayacaktır. Örneğin, Arapça "خبز", Farsça "nân", Almanca

"brot", İngilizce "bread", Fransızca "pain" olarak adlandırılan “ekmek” adının her dil sahi-

binin zihinde canlandırdığı şekil, lezzet, manevî ve kültürel değer ile hayattaki önemi fark-

lılık gösterir. Örneğin İnek kelimesi Hindu için kutsallık ifade eder.

SONUÇ VE ÖNERILER

1. Yabancı dil öğretimde yöntem, kolay ve verimli öğrenim için olmazsa olmaz ilk şart-

tır. Öğrenimi zor olduğu sanılan Arapça söz konusu olunca yöntemin önemi daha da çok

önem kazanır.

2. Arapça günümüzde ulusal ve uluslararası alanda iletişim aracı olarak kullanılan bir

dildir. Bu sebeple öğretimi, yaşayan dillere mahsus metot ve uygulamalarla öğrenciye ka-

zandırılmalıdır. Arapça iletişime işlerlik kazandıracak olan tecrübeler sürekli birikim, uy-

gulama, tekrar ve aktif hafıza oluşumuyla beceriye dönüştürülmelidir.

3. Her yabancı dil her ulusa aynı evrensel yöntemlerle aynı verimlilikte öğretilmez.

Bundan dolayı Türkçe ile Arapça arasındaki farklardan doğan çeşitli özel kolaylık veya

güçlükler karşılaştırmalı dilbilim esaslarına göre analiz edilmeli ve Türklere özgü Arapça

öğrenim ve öğretim yöntemleri üretilmelidir.

4. Arapça öğretiminde öğrencilerin karşılaştıkları güçlüklerin nedeni ve niteliği, tarihî

süreç esas alınarak belirlenmeli ve elde edilen sonuçlara uygun çözümler geliştirilmeli,

öğrenci kendi dili hakkında daha bilinçli hâle getirilmeli.


39

5. Yabandı dil öğrenimiyle ulaşmak istenilen hedef, dilin sihirli anlatım gücünü kazan-

ma olduğuna güre, Arapça ile Türkçe tam olarak eşleştirilerek karşılaştırmalı öğretilmeli ve

öğrenci tüm dil becerilerini kullanabilmelidir.

6. Arapça öğretim uygulamaları hedef ve davranışlarla kaynaşık, tüm metot ve teknik-

ler birbirini destekleyen sistemli kümeler oluşturmalı, bilgiler öğrencide kalıcı iz oluştur-

malı ve yaşantıya dönük olmalıdır.

YARARLANILAN KAYNAKLAR:

Arapça Öğretiminde Yöntem Orijinli Problemler ve Çözüm Önerileri (Doç.Dr. Candemir

Doğan, Nüsha, Yıl: Vı, Sayı: 21

Yabancı Dil Öğretiminde Güdülemenin Önemi (Doç.Dr. Hasan Soyupek )

hazİran 2015 arapÇa ve meslekİ arapÇa...

Documents