hebreus - ebible.org · hebreus1:1 1 hebreus1:3 hebreus deuskaisaivaranihinahida...

60
Hebreus 1:1 1 Hebreus 1:3 HEBREUS Deus kaisai varani hina hida 1 Hari. Mahi 'bo'dakari Deus abono-ra nanokiabakhiaha athi namoniva abono vakadiania afohanana. Vahoar- iha vakamithahi ida Deus vara nibakhiana, vahoariha vanokihi ida vadami fori hiki, vahoariha vanokibakhi- ahi ida kidibadani danoki. Onivani fori hija ida Deus va'ora nava'isohibakhiavini kidihojai, jahana, danona niha nininia. Deus va'ora karonabakhia'aha adani athi namoniva abono afohanana, va'ora vanava'isohira kaimoni adani akadija'ari avikhananavaki. Vara vavani'ahanana'ihi ida Deus athi pitani itxani, ija'aria avigaja kaimoni ida Deus hojana niha ninini. 2 Hari. Oniaroa, arihokina oadani, Deua bikarona- maina'aha ada kidisai, haria nava'isohira kaimoni afoja- haki Deus hojana niha nininia. Hari. Hahavi amonahani kari Deua binava'isohi'aha ada kidisai binofiki niha nininia hahavi amonahaki kai- monia, oniani ida kidisaia binamonahavini hi'ia. Deua bini'aha: —Kodisai, kadaimoni ka'oa bana ida nahina hahavi, ivahojaki kaimoni — niha ada Deus. 3 Kidisai vagana, danona, jahana binanokiaki ida Deus vagana, danona, jahana niha ninini. Deus kahojai oamani ida kidisai hojana hija. Deus kaisai athi danonia bikahi- nanikaki ida hahavi hojaki, hojahaha'oadahaja kaimoni. Deus kaisaia bina'diahi'imidia'iki ida kidibadani ija'ari vakadiania, Deua bikaabokaja kaimoni ida ija'ari kaho- jai asohirika'oaki-ra na'biravini. Naothinia Deus kaisai ka'da'di danoki kavithi ibavinia nama vithi'aha Deus pi- tana aniaja. Deua bikaabokaki ida hahavi binofiki.

Upload: ngohanh

Post on 03-Dec-2018

235 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Hebreus 1:1 1 Hebreus 1:3

HEBREUSDeus kaisai varani hina hida

1Hari. Mahi 'bo'dakari Deus abono-rananokiabakhiahaathi namoniva abono vakadiania afohanana. Vahoar-iha vakamithahi ida Deus vara nibakhiana, vahoarihavanokihi ida vadami fori hiki, vahoariha vanokibakhi-ahi ida kidibadani danoki. Onivani fori hija ida Deusva'ora nava'isohibakhiavini kidihojai, jahana, danonaniha nininia.

Deus va'ora karonabakhia'aha adani athi namonivaabono afohanana, va'ora vanava'isohira kaimoni adaniakadija'ari avikhananavaki. Vara vavani'ahanana'ihi idaDeus athi pitani itxani, ija'aria avigaja kaimoni ida Deushojana niha ninini.

2 Hari. Oniaroa, arihokina oadani, Deua bikarona-maina'aha ada kidisai, haria nava'isohira kaimoni afoja-haki Deus hojana niha nininia.

Hari. Hahavi amonahani kari Deua binava'isohi'ahaada kidisai binofiki niha nininia hahavi amonahaki kai-monia, oniani ida kidisaia binamonahavini hi'ia.

Deua bini'aha:—Kodisai, kadaimoni ka'oa bana ida nahina hahavi,

ivahojaki kaimoni — niha ada Deus.3 Kidisai vagana, danona, jahana binanokiaki ida Deus

vagana, danona, jahana niha ninini. Deus kahojai oamaniida kidisai hojana hija. Deus kaisai athi danonia bikahi-nanikaki ida hahavi hojaki, hojahaha'oadahaja kaimoni.

Deus kaisaia bina'diahi'imidia'iki ida kidibadani ija'arivakadiania, Deua bikaabokaja kaimoni ida ija'ari kaho-jai asohirika'oaki-ra na'biravini. Naothinia Deus kaisaika'da'di danoki kavithi ibavinia nama vithi'aha Deus pi-tana aniaja. Deua bikaabokaki ida hahavi binofiki.

Hebreus 1:4 2 Hebreus 1:8Danona arafiaki adaDeus kaisai

4Hari. Deus kaisai gahinaki ka'da'di danoki kabadania.Ovari va'ora aradakarahoki adani Deus ibavi kaija'arini.Deua binaonivini “kodisai”, oniani ida onina jahani ibavikaija'arini vaonina jahani-ra aradavini hija jaboni.

5Deua bini'aha ada kidisai:“Ivani, kodisai i.Hidakaba'i kadabi'i ohina-ra okahiki ho.”Ni-nikia Deus va'ora vara ni'aki adani ibavi kaija'arini.Kidisai vani ada Deua bini'ara.

Deua vara bivani'a'aha jaboni ada kidisai:“Kidiabi'i kaimoni bana ho.Kodisai kaimoni ada.”Ni-nikia kavaraniriha ada Deus, ibavi kaija'arini vakadi-moni. Kidisai vani ada Deua bini'ara.

6 Hari. Kidisai hoarana-ra karonavini viahania ija'arivakadiania, niha ada Deus:“Va'ora ohonariaki bana

adani oibavi kaija'arinihahavi vajoronina kodisai-ra

vakanamasivira kaimoni.Hora vakanamasivivini vani

fori vanihara bana ada kodisai.”Niha ada Deus.

7 Ibavi kaija'arini-ra va'ora vara vani'avini vani Deuabini'a'aha:“Sirisiriki fori vihina vani va'ora onamonahara adani

oibavi kaija'arini.Siho akaha'diki fori vihina vani va'ora onamonahara

adani oibavikaija'arini,kodihonai abono vihiki adani.”

Nihi ida Deus athi.8 Hari. Ni-nikia Deua vara bini'aki ada kidisai. Kidisai

vani ada Deua bini'ara:

Hebreus 1:9 3 Hebreus 1:13“Ivani Deus i.Mahi anokhomirikia va'ora ivaka'da'diki adani

ija'ari hahavi.Asohika'oaki ida iathini

va'ora ihonariafiahavini,vakadika'da'di ihiki i.

9 Ivajahaki ida hojai hahavi asohika'oaki.Ikaimajahariki ida hojai

hahavi asohiriki,oniani ida hovani,

kadaDeus ohina,ira onagathogathovini hija.

Ka'da'di ka'oa ihiniira okahiki ho.

Oanarafiaki ida kadakhaiini,iipohini vakadikhaiiniaradamini hija kaimoni.”

10Deua bini'aha ada kidisai jaboni:“Ivani ka'da'di ka'oa i.Nahina hojarini kari ivani oa inamonaha'ia ida arabo,

nama hiki.Isa'ania inamonaha'iki ida.11 Ivani, ihojahaha'oadahaki i.Ihimiki bana ida

kadamonahi.Makari 'bo'da 'birani vani fori hija bana ida nama,

arabo hiki ihimini.12 Ija'ari makari 'bo'da-ra

naroaroavini vani fori hija bana ida nama,arabo hiki-ra inaroaroavini.Ija'ari kidimakari 'bo'da-ra anaabosivini vani fori hija

bana ida nama,arabo hiki-ra ianaabosivini.

Ivani kadahojai ni-aabosiki,ni-i'bo'da hiki.”

13Deus kidisai-ra ni'a'aha jaboni:

Hebreus 1:14 4 Hebreus 2:3“Vithi o'dihana aniaja

ka'da'di kavithi ibavinia.I'damani kanabo'ania va'ora oobaiki bana adani ira vava-

jahariki,va'ora ikada'aha'ahaki fori vihira kaimoni.

Va'ora onihimahahaviravini oadani vithi bana opitanaaniaja ka'da'di ihini kodiania.”

Niha ada Deus. Ni-nikia kavaraniriha ada Deus, ibavikaija'arini vakadimoni. Kidisai vani ada bini'ara.

14Hari. Oniaroa. Nahina mani ida Deus ibavi kaija'arinivakadibadani hija? Deus kahonai abono vihiki adani.Ma'onahai nokiariki adani. Deus va'ora karonabakhiahaadani ibavi kaija'arini, va'ora vaakodiara kaimoni adaniija'ari Deus va'ora akava'ijoa'iki kaimoni.

2Jahani arafiaki ida Deus haria akava'ijoavini

1 Deus kaisai vania bivava'isohihijoraja ida moniakamitha'iki, oniani idamoni-ra akava'ibodivaranivini-ranajahaja. Moni-ra akava'ihokijanarihi; kanava akarakokifori arihihi.

2Mahi 'bo'dakari Deus ibavi kaija'arini va'ora vakana-moni'iki adani akadija'ari avikhananavaki. Ka'oa hiki idavakadivarani. Ija'aria binaabavini bikajonihi; bigathanihiida athi-ra naabaravini abosini nahina jaharikia. Asohikiida nahina jahariki-ra gathanivini.

3 Hari. Deus haria akava'ijoavini kavaranihi-ra aka-jonihi; nihaniki vania koda ariabono anaihotaja bana? Ni-akaabokaki ida ariabono anaihotavini, agathaniria kai-moni ida athi-ra akajonivini abosini. Jahaka'oaki idaDeus haria akava'ijoavini-ra nofivini. Akadika'da'di Jesusmiro'a vara bivani'a'iki ida. Moni-ra vakamithaki hariavananokiahivini hi'iki ida varani ka'oa hini.

Hebreus 2:4 5 Hebreus 2:8

4 Deus va'ora kakodiavini hiki jaboni ida moninaka'oa vananokiavini. Bada bini'abakhia'iki ida kidibadanidanoki, ipohiki, ija'ari-ra nava'ibodivaraniki. Bikaronakiafohanana jaboni ida ogahai danoki kidija'ari vakadi-ania, vakaabokaja kaimoni ida Deus kabadani danoki.Ma'onahai Jahaki va'ora no'ahanana'iki adani ogahaidanoki binofikia.

Jesus Cristo akadi'akava'ijoahi abono5Hari. Onajiriki ida Deus kamonahi aja'dini kamahini,

ija'ari vakadihojai aja'dini kamahini kavaranihi jaboni.Ni-Deus va'ora honariaki bana adani ibavi kaija'ariniarabo aja'diki-ra vavaka'da'divini. Ija'ari vani ida banaDeua bihonariaja.

6Deus athi kapapirani pitania hojaki hida athi jiriki:“Deus, nahina ida ija'ari-ra ikava'ibodivaranivini hija?Nahina mani ida ija'ari-ra

iakadava'avini hija,nahina vihirina kaba'i?

7Deus, araboa vahojana oadani adani ija'ari,ni-ianarafiaki ida ka'da'di danona,aagahai hiki-ra vavahojavini.

Iibavini kaija'arini vani vakadiania ianarafiaja ida ka'da'didanona,

aagahai hiki.Kaba'i, ija'ari-ra ino'avini hiki ida afohanana danoi,

ogahai hiki ka'da'di hija kaimoni.8Va'ora ihonariaki adani

ija'ari kadamonahihahavi-ra vavaka'da'divini.”

Hari. Papira athinia Deua bivava'isohihijoraki idakidiamonahi hahavi ija'aria bivaka'da'divini. Ni-nahinahoarani aaniki ija'aria bivaka'da'diriki kaimoni. Hari.

Hebreus 2:9 6 Hebreus 2:12Hidakaba'i ni-anoki'iaki kaho ida ija'ari nahina hahavi-ravavaka'da'divini.

9 Jesus vani ada anoki'ara. Araboa hojana oadani ni-arafiaki ida ka'da'di danona, ogahai hiki-ra vahojavini.Deus ibavi kaija'arini ka'da'di danona, ogahana hikiabiaradamipa'itxiki ida Jesus danona, aagahai hiki. Badaraipohiriki nina vani hojara ada, abono-ra va'ahara kaimoniabinina ija'ari hahavi vakadimoni hina. Nimania ida Deusharia kajoamoravini-ra nofivini.

Naothinia Deua bino'a'ianaha ada Jesus danoi, ogahaiarafiakia kidiania. Abini'ina kamahini vani bikamitha'iaida imana 'banani karaho, ija'ari-ra va'ora kajoamorarakaimoni, oniani ida Jesus ka'da'di ibavi jahaki-ravahojavini-ra aogavini hija, khai ani'aja kaimoni idajahana.

10 Nahina hahavi hojaki Deus kaimoni. Ovaria bi-nakama'da'iki ida nahina hahavi hojaki, bikahinanika'ikiida jaboni. Asohiki ida Deus Jesu-ra va'aha'avini imana'banani karaho-ra kamithavini. Imana 'banani arafiani-ra va'ahavini mani ida akava'ijoahi abono jahaka'oakinihana hija. Deus va'ora nofiki adani ija'ari vaipohiki-ra nikhavini kidiania, kidisai vihira kaimoni, vavaho-jaja kaimoni ida Deus jahana, vagana, ogahana, danonajaboni kidiania. Jesus vani va'ora bananira adani, va'oraakava'ijoara kaimoni.

11 Jesus vania bianija ida hojai Deua bivajahariki ija'arivava'i bodinia hojaki, vajahaka'oara kaimoni. Arigaminaada Jesus. Haria najahaka'oa'iki ada. Jesus khama akadi-abi'i ada Deus, oniani ida “oigamina” haria naonivini-rakaipahiravini hija.

12 Deus athi kapapirania hojaki hida Jesus athi Deu-ravara ni'avini hi'iki afojora:“Bi'i, va'ora onava'isohivini hiki bana adani oigamina,

Hebreus 2:13 7 Hebreus 2:17kadahojai niha nininia.

Moro kaathia khai oni'aki bana ida ijahani arafiakivavajoronibakhiaki ibavinia.”13 Jesus kavarani hida jaboni:“Ovakaijokaki bana ada Deus.”Kidivarani hoariha:“Hidavania ohojaja

oigamina Deus horano'avini vihi'iki vakadiania.”Niha ada Jesus.

14 Hi'adani ija'ari Deus va'ora naonivini kodisai, Jesusigamina adani. Vaimaki adani ija'ari, vajaroki adanijaboni, oniania ija'ari ihi'ara jaboni ada Jesus, va'oaniarofori hira kaimoni. Ija'ari hi'ina vani abini'ina abono-rava'aha'ara ada. Abinina vani Jesua binihimaka'oa'ihi idaJahari danona. Jaharia bikaaboka'iki ida ija'ari abinini.15 Vahokina oadani adani ija'ari, vifiniki ida vaabinina,oniani ida vagathaki fori va'ora nihaja. Jesus abini'inavani va'ora akava'ijoa'ara adani ija'ari abini-ra vifiniki,vagathaki fori vihijanarara kaimoni.

16 Aogaki ida Jesus kabadani hirini hidiaja Deus ibavikaija'arini-ra va'ora kakodiavini. Abraão kaija'ari vana-mitharonisiagaki vani adani Jesus va'ora kakodia'ara. Ni-mania ida athii Deus athi kapapirania hojaki.

17 Ija'ari ihi'iarina oadani ada Jesus, ni-bikaabokaki idaharia akava'ijoavini, oniani ida ija'ari nihana hi'ia. Igam-ina vakadimahi fori hija kaimoni ida kidimahi, va'oaniarofori hiki ada. Ija'ari hi'ina vani bada bini'ajahakija idasasidotxi vakadika'da'di kabadani Deus viaha. Sasidotxivakadika'da'di kabadani hiki ida Deu-ra kanikhariabakhi-avini, Deus va'ora kajoamorara kaimoni adani igamina.Jesua biva'adiki ida ija'ari. Deua bivakaijokavini hi'iki ada

Hebreus 2:18 8 Hebreus 3:5Jesus sasidotxi kabadani-ra bada ni'ajahaki'avini. Sasi-dotxi vakadika'da'di kabadania Jesus kabadani'ina maniida ija'ari vakadihojai asohiriki-ra anivini hi'ia.

18 Hari. Jesua bikamithabakhiaki ida va'i rogo ininikaborohirohi hina. Bikajoniki ida hojai Deua bivajahariki,oniani ida haria kakodiavini-ra kaabokavini hija, akajonijakaimoni jaboni ida Jahari haria kaboroborovini.

3Jesus kabadani Moisés kabadani-ra aradaki

1 Oigamina, Jesus kaija'ari hari. Deus a'onirakaboa'i'iki a'oni jaboni kidiania nama aokhana.Vakava'ibodivaranijahaki ada Jesus. Deua bikarona'ikiada, sasidotxi vakadika'da'di hira kaimoni, Deu-rakanikhariaki ada akadimoni, haria kakodiavini hiki jaboniida Deus monina-ra akajari'daravini-ra akahivini.

2 Deua bihonaria'aha ada Jesus va'ora akadava'ara kai-moni adani kidija'ari. Bada bini'amanihi afohahavi, ni-bikajonipa'itxiki ida Deus athi. Moisés kohana jabonibada bini'ahahavi'iki ida badani Deua bihonariavini hi'iki,va'ora akadava'a'iki adani Deus kaija'ari.

3Hari. Ija'aria vanakaidivaki ida gora, vanakaidivaviniarafiaki ada gora namonahava abono. Gora namonahavaabono fori hiki ada Jesus. Gora fori hiki ada Moisés.Jesus kabadani jahani arafiani-ra akahiva. Jesus kabadaniMoisés kabadani-ra aradaki. 4Gora-ra anokihi; aogahi idaija'ari gora-ra namonahaki hojani. Deus vania binamona-habiininija ida hahavi hojaki.

5 Moiséa bada bini'ahaha'oadahaki ida Deua binofiki.Deus kahonai abono ada. Kidika'da'di gorana bodiniabada niki fori hiki ada. Moisés va'ora vara ni'ajora'ikiadani ija'ari Deua bivava'isohihijoraki kavaranihia.

Hebreus 3:6 9 Hebreus 3:96 Hari. Cristoa jaboni bada bini'ahaha'oadahaki ida

Deua binofiki, va'ora akadava'aki adani Deus kaija'ari.Deus kaisai ada Cristo. Kidiabi'i gorana bodiniabada niki ada. Harivani Deus gorana hari. Deu-raakava'ipahiniravini vani avakaijokaha'oadahaha; hariakaibavijahahivini hiki-ra anaviahanokhahi jaboni; Deusgorana kaija'arini arihihi.

Deua binaibavijahaki ida akoiri ibavini7 Hari. Mitha vani'a bana hida Ma'onahai Jahaki athi

Deus athi kapapirania hojaki:“Hidakaba'i mitha vani'a bana hida Deus a'onira ni'avini

hiki.8Hari'a bana morobohariki fori vihi'a.'Bo'dakari avakadija'ari

avikhananavakiavakajoni'iki ida Deus athi.Hari'a bana va'oaniaro

fori vihi'a.Amasia vaadahana kari ni-Deus vakadiania hojaki-ra

vavakaijoka'iki.Ni-vavakaijoka'iki jaboni ida va'ora akadava'avini.Nimania ida Deu-ra

vakaijo'avini.”9Hari. Niha ada Deus:

“Amasia oathi-ra vakajonibakhiaki adani avakadija'ariavikhananavaki.

Hora vakaijo'avini hikiavigaja kaimoni idava'ora okaihamahiviniva'ora okaihamahiravini.

40 badara ipohini vani vada vani'abakhiaja ida kodibadanidanoki bada

oni'a'iki vahararana,kaba'i, ni-hora vavakaijoka'iki.

Hebreus 3:10 10 Hebreus 3:1510 Oniani ida vakadiva'ibodivarani hora naihamahivini

hija.Oabono oni'ahi:

Vakajoniki ida vakadika'da'di ohina.Vanaabarihi afobakhia ida va'ora ohonariavini hiki.11Hari. Va'ora okaihamahi'aha.Oabono oni'a'ihi:

Deus ka'oa ohina mani idava'ora onava'iponi'imariniravini hija bana.Jokoa avikhariha adani

arabo va'ora ono'avinihikia,

avakoirira kaimoni kodiania.”Niha ada Deus.

12 Oigamina, avaabononi avakava'igairi afohananabana. Jahari'oamanija ida Deus athi kajonani. Hari'aavava'ini bodinia Deu-ra vakajari'da mahija Deus hokiki-ra avakava'ipahiniravini. 13 Ni-nikia akahojaina jahaki.Jahaki ida avaabononi avakakakodiakhamavini afobakhiaDeu-ra avavakaijokavini.

Hari'a bana hojai asohiriki makhanirini-ra vakahimahija morobohariki fori avihiravini. Deus haria honari-avini hiki ida hidakaba'i athi mitha ani'avini. Asia hojakihida athi “hidakaba'i” anaabaja kaimoni.

14 Ariabinirina oadani Cristo-ra avakaijokavini-raakava'ipahinirihi, Cristo-ra avakaijokabiininivini forihini, oniani ida Cristo ipohina haria nihaja bana.

15Deus athi kapapirania hojaki hida athii:“Hidakaba'i mitha vani'a bana hida Deus a'onira ni'avini

hiki.Hari'a bana morobohariki fori vihi'a.'Bo'dakari avakadija'ari

avikhananavakiavakajoni'iki ida Deus athi.

Hari'a bana va'oaniaro

Hebreus 3:16 11 Hebreus 4:3fori vihi'a.”

Niki ida Deus athi.16 Ija'ari hahavi Moisés va'ora banani'iki avikhao-

nani'ina Egito kaarabonia, vakamithabakhia'iki ida Deusathi. Kaba'i, vakajonibakhiaha ada Deus.

17 Hari. 40 badara ipohini Deus va'ora kaihamahikiadani ija'ari hojai Deua bivajaharikia vakahojaibakhia'iki,Deu-ra vavakaijokaravini, oniani ida va'ora nihimavinihija vahoarahanana amasia.

18Deus vara va'ora vani'a'iki adani athi kajonini vihi'iki:—Deus ka'oa ohina mani ida va'ora on-

ava'iponi'imariniravini hija bana. Jokoa avikharihaadani Canaã kaaraboni va'ora ono'avini hikia, avakoirirakaimoni kodiania — niha ada Deus.

19 Hari. Oniaroa. Aogaki ida namitha'iki vakadiania.Deu-ra vavakaijokaravini mani ida arabo Deus va'orano'avini hikia avikhana-ra vakaabokaravini hija.

4Vakaikahiki bana adani ija'ari Deu-ra vavakaijokaki akoiri

ibavinia1 Asia mani hojaja ida Deus kava'iponahi. Asia vara

bivani'aki ida akoiri ibavini kavaranihi kidija'ari vakadi-moni. Akadimoni jaboni ida. Ariabono akava'igairivabana mahija Deus haria anakoirivini-ra aragariravini.

2 Akamitha'iki ida moni jahaki, akadija'ariavikhananavakia vakamithavini fori hiki amasia mahi'bo'dakari. Vakamithavini kaba'i ida akoiri ibavinikavaranihi, vakamitha'imariniki ida. Ni-vavakaijokakiida Deus athi, oniani ida athi va'ora kakodiaravini hija.

3Harivani, Deus athi-ra akajari'darihi, akaikahiki banahari akoiri ibavini Deua vara bivani'a'ikia. Va'oaniaro ni-vakaikahi'iki. Deus va'ora vara vani'a'iki adani:“Vajari'dana hora naihamahi'iki,

Hebreus 4:4 12 Hebreus 4:8oniani ida va'ora

onava'iponivini hija:Ka'oa hiki hida oathi.

Jokoa avikhariha adaniarabo va'ora ono'avini

hikia, avakoirira kaimonikodiania.”

Niha ada Deus. Deus hahavi-ra namonahavini vanibikava'ibodivaranijora'ia ida akoiri ibavini vakadimoni.Binamonaha'avini kaba'i, vakaikahirina Deus va'orakahiki.

4 Hari. Deus athi kapapirani pitania hojaki hida akoirikamahini kavaranihi:“Mahi hoarani akoiri'aha ada Deus 6 mahi ipohininahina hahavi amonahani a'diahini naothinia.”Niki hida athii. Kidibadani a'diahini mani ida Deu-raanakoirija.

5Hojaki hida athii hoariha onivani fori hiki:“Jokoa avikhariha adani arabo va'ora ono'avini hiki

avakoirina ibavini kodiania.”Niha ada Deus. 6 Hi'adani ija'aria vakamithabiinini'ikiida moni jahaki, ni-vakaikahiki akoiri ibavini Deus varabivani'a'iki kania. Vavakaijokaravini mani ida va'oranakaikahirija. Asia vahojaki adani ija'ari vahoariha Deusvakaikahina va'ora va'ahaki bana.

7Deus asia vara bivani'a'ianaki ida akoiri ibavini, onianiida bana vahoariha vakaikahina-ra aogavini hija. Deuavara bivani'aki ida mahi hoariha, binaonivini ida mahi“hidakaba'i”. Badara ipohiki radahani naothinia Davikohanamaina vara bivani'aki ida Deus athi. Nimania hidaDavi kohana athi Deus athi kapapirania hoja'bo'da'iki:“Hidakaba'i mitha vani'a bana hida Deus a'onira ni'avini

hiki.Hari'a bana morobohariki fori vihi'a.”

8 Hari. Ni-Josué kohana va'ora anakoiriki adaniakadija'ari avikhananavaki Deus va'ora nava'isohijoravini

Hebreus 4:9 13 Hebreus 4:13hi'ikia. Va'ora anakoirira vaha; badara ipohiki radahaninaothinia ni-Deua vara bivani'a'ianaki vaha ida mahihoariha ija'ari vahoariha avakoirina.

9 Kodivarani hiki ida asia hojani Deus kaija'arivakadi'akoiri ibavini kaimoni. Kidiamonahi hahavia'diahini naothinia Deus akoiri'ina fori arihina-raakaabokahi. 10 Hahavi amonaha'ihi, akoiri'aha adaDeus. Onivani fori hija ida akoiri Deua vara bivani'a'ikiija'aria vagathanivini. Ija'ari kabadani a'diahini naothiniaakoiri'ihi Deus akoirina vani fori hini.

11 Hari. Hari'a nahina haria nadabavini-ra ava'ahavamahija akoiri ibavinia akaikahina-ra aragariravini.Akadija'ari avikhananavaki Deus athi-ra vakajari'davinimani ida akoiri ibavinia va'ora nakaikahirija. Ni-jahakiida ija'ari hoarani akadiania hojaki akoiri-ra ragarivini.

Deus athi tarasara sajokifori hiki

12 Vara niki ada Deus. Namithaki ida bini'aki. Hokikifori hiki ida athii Deua vara bivani'a'iki. Sajoki fori hikiida. Athii sajoki Deua vara bivani'akia biaradamiki idatarasara akasajohaninikhamaki. A'daimaki ida tarasarakasiivihi, bikaitoniaki ida jaroi akarahani, jaroi amosinihiki.

Deus athi vara bivani'akia bikaitoniaki ida ija'ariabononi, ma'onahani hiki hojani, binanokiaja kaimoniida bikava'inofinofiki. A'daimani arafiaki ida ibavi Deusathia bikaitoniaki, oniani ida ija'ari va'ini bodini vara ninihahavi Deua biogavini hija, asohini asohirini bikahija kai-moni ida nahina ija'aria bikava'inofinofiki va'ini bodinia.

13 Ni-ija'aria bikaabokaki ida nahina-ra anahojaviniDeua biogaria kaimoni. Deus viaha arabikhajahaki, kara-hobariki ida nahina hahavi kidiamonahi hararania. Bi-nokihahaviki ida hojaki. Harivani afohahavi Deus viaha

Hebreus 4:14 14 Hebreus 5:1arihojaki hari bana afohanana, anamonija kaimoni idaakadibadani, akadivarani, akadihojai hiki niha ninini.

Sasidotxi vakadika'da'di danoki ka'oa ada Jesus14Hari. Oniaroa, hojaha ada sasidotxi vakadika'da'di ja-

haki akadimoni hina. Deus viaha bodi pania okha'aha adaakadika'da'di Jesus, Deus kaisai, sasidotxi hiki. Ovari Deu-ra kanikhariabakhiaki afojahaki akadimoni. Avakaijokavaada Jesus. Akava'ipahinirihi ida athi akajari'daravini.

15 Jesus, sasidotxi kaka'da'di hina Deus viaha hariakanikhariaki. Jesua bikamithaki ida akava'irogo'ini va'ibodinia. Kaborohirohi arihina vani fori hira ada Je-sus jaboni 'bo'dakari kaborohirohi hi'ina, hojai asohirikihahavia kabadanira kaimoni. Ni-Jesua hoaranija badabini'a'iki ida hojai Deua bivajahariki.

16 Aipahihirina vani Deu-ra anamaakariva kidivithiibavinia. Haria nakaidivaki ada Deus. Amaakarihi; hariava'adiha. Haria kajoamoraki ada. Deus kania aaja-hamisina; haria anajahamisiki ada Jesus.

5Sasidotxi vakadika'da'di kabadani varani hini hida

1Hari. Oniaroa, Deus vani makhira-ra nagathogatho'iasasidotxi vahararana, sasidotxi vakadika'da'di hira kai-moni. Sasidotxi kabadani hiki ida Deu-ra kanikhari-abakhiavini ija'ari-ra va'ora kajoamoravini. Sasidotxikabadani jaboni ida igitha-ra naabinivini, bianaha'divinijaboni ida igitha abononi, Deu-ra anariakara kaimoni.Ija'ari Deu-ra vano'avini hiki ida igitha. Vakadihojai aso-hiriki abosini ida igitha abinini, amani ahovari'ini, Deusbianija kaimoni ida hojai bivajaharikia vakabadani'ina.Sasidotxi Deu-ra no'avini hiki ida nahina hoariha ija'ariDeu-ra kavikhavini.

Hebreus 5:2 15 Hebreus 5:72 Sasidotxi va'i bodinia bikamithaki ida va'i rogo inini

ija'ari hojai asohiki-ra varagaribakhiaki. Ovari jaboniva'oaniaro fori hi'iki hojai asohiki-ra ragari'avini. Athiiforakia vajaforia va'ora nava'isohiki adani ija'ari ho-jai asohiki-ra varagaribakhiaki, va'ora kakodiaki jaboniadani ija'ari hojai Deua binofiki-ra avigariki.

3 Sasidotxi jabonia biragarihi ida Deus kahonari. Kidi-hojai asohiriki abosini ida igitha Deu-ra kaabinihivinihiki. Ija'ari vahoariha vakadihojai asohiriki abosini jaboniida igitha sasidotxi Deu-ra kaabinihivini hiki.

4 Hari. Ni-ovani oa abono-ra nagathogathoki adamakhira sasidotxi vakadika'da'di kaimoni hina, vahoar-iha sasidotxi kabadanihi jahaki khai vani'ara kaimoni.Deus vani ada makhira-ra nagathogathora sasidotxivakadika'da'di hira kaimoni. Nini vani namithaja ida Arãokohana kania. Mahi 'bo'dakari Deua binagathogatho'ikiada Arão.

5 Nimania ida namitha'iki jaboni Cristo kania. Ni-ovari ka'oa abono-ra nagathogathovini hiki ida sasidotxivakadika'da'di kabadani, ija'ari kidihojai asohiki khaivani'ara kaimoni. Deus vania bini'a'ara ada Cristo:“Ivani kodisai i.Hidakaba'i kadabi'i ohina-ra okahiki ho.”6Deus athi jiriki hoariha papira hoariha hojakia:“Mahi anokhomirikia

sasidotxi ihiha'oadahaki bana i.Ija'ari okhananavaki Mikisidi oniki kabadani fori

hiki ida sasidotxi kabadania ikabadanini.Mikisidi naothi aja'dini i.”Niha ada Deus.

7 Hari. Oniaroa, araboa hojana oadani adaJesus, Deu-ra vara ni'abakhiaki ada. Athii 'barakiabikanikharia'aha, asara'aha Deus viaha. Deuabiva'adivini-ra kanikharia'aha. Deua bikaabokaki idaJesu-ra akava'ijoavini abinirara kaimoni. Hari. Jesua

Hebreus 5:8 16 Hebreus 5:13biva'aha'iki ida Deua binofiki namithani kidiania, onianiida Jesus athi Deua binaabavini hija.

8 Deus kaisai hina kaba'i, Jesus va'i rogo iniki, imana'bana'ini abono-ra va'ahavini hiki, abono-ra ka'ojomo'irakaimoni Deus athi-ra naabavinia. 9 Ni-hoaranija Je-sua biragariki ida hojai jahaka'oaki Deua bivajahaki,bina'diahihahaviki ida badani Deua binofiki, oniani idaija'ari akava'ijoava abono Jesu-ra niha'ia.

Jesus vania binakama'daja ida ija'ari athi naabanivihiki-ra akava'ijoavini, va'ora no'avini hiki jaboni idavakadimahi ja'dini jahaki anokhomiriki Deus kania.

10Oniania Deua bini'aha ada Jesus:—Ivani Mikisidi naothi aja'dini i. Ovari sasidotxi

vakadika'da'di ada. Onivani fori hija jaboni idakadabadani hora ikanikhariabakhiavini ija'ari-raokajoamoravinia.

Isai avigaha'iariki foriavihiki a'oni

11 Oigamina. Hojaki ida Mikisidi varani hinaoadaki a'onira onava'isohivini hiki kaimoni. Mithaavani'ajahakirihi, oniani ida oathi-ra avarigajorakiravinihija.

12 Masiko ipohikia Jesus kaija'ari avihi'inikaba'i, ni-avariga'iaki kaho ida vahoariha-ra va'oraavaka'ojomo'ivini. Asia avanokhaki ida ija'ari a'oniravaka'ojomo'i'ianavini Deus varani hina kama'dania.Ija'ari Cristo-ra nofija'diniki kaimoni ida varanikama'dani. Isai pa'itxi akajohohaahabakhiaki fori avihikia'oni. Ni-ija'ari karaho 'bai ka'oa-ra havini fori avihi'iakikaho.

13 Asia isai joho kaa'bani-ra kanofiki fori avihikia'oni. Isai pa'itxi ni-biogaki kaho ida hojai hanahini asohiki, hojai hana hini asohiriki. Ni-ogaha'iaki

Hebreus 5:14 17 Hebreus 6:3kaho. 14 Ija'ari karaho vani ida abononi ka'ojomo'ija.Bikava'ibodivaranibakhiaki ida hojai, biogaja kaimoni idahana hini jahaki, hana hini jahariki. 'Bai ka'oa havahanifori hiki ida biogavini.

6Ariabono aka'ojomo'iva ojomo'ihi kavaranihi aoga'iarikia

1 Hari. Hari'a vanajoijoirarahana ida ojomo'ihikavaranihi avakamithabiinini'iki. Cristo-ra nofija'dinikikaimoni ida varani kama'dani. Ariabono aka'ojomo'ivaojomo'ihi kavaranihi aoga'iarikia. Ija'ari Cristo-raavigavini avijava'iki kaimoni ida Cristo varani hinaavaka'ojomo'i'iariki. Hari'a vara avani'abakhiajanavahida ojomo'ihi kavaranihi kama'dani.

A'onira onava'isohivini hiki bana hida varanikama'dani nahina nini. Ojomo'ihi kavaranihi kama'danihida haria nava'isohivini hiki akava'ipahinija kaimoniida kaaji. Ni-ija'ari-ra kakodiaki. Ojomo'ihi kavaranihihoariha hida Deu-ra avakaijokavini niha ninini hariaakava'ijoara kaimoni.

2 Ojomo'ihi kavaranihi hoariha hida kanai karajomihi.Ojomo'ihi kavaranihi hoariha hida Deu-ra vakanikhari-avini nahina kaimoni ija'ari vasa'a-ra vakanaibavivinivahoariha va'da'di a'ania. Ojomo'ihi kavaranihi hoarihahida Deus ija'ari abini'iki-ra anahokivini niha ninini, Deusija'ari kahojai-ra naabosivini niha ninini jaboni, vahoar-iha vahojahaha'oadahaki kaimoni Ibavi Jahaka'oakia, va-hoariha vahojahaha'oadahaki jaboni Ibavi Jaharika'oakia.Nimania hida ojomo'ihi kavaranihi kama'dani.

3 Jahaki ida ija'ari jari'darini avijavaha'oadahaki ari-hina. Deua biva'ahahi ida Cristo varani hina hoarihaa'onira aka'ojomo'ivini; a'onira aka'ojomo'ivini hihi idavarani avariga'iariki.

Hebreus 6:4 18 Hebreus 6:94 Hari. Ija'ari Cristo-ra vakaijokavini-ra

kava'ipahinika'oahi; ni-bikaabokajanaki ida abononika'da'digariavini, Deu-ra vakaijoka'ianaja kaimoni. Deuabinavaga'iki hida ija'ari kava'ibodivarani Deu-ra ogajakaimoni. Bigathani'iki jaboni ida Deua bino'avini hi'iki.Bigathani'iki jaboni ada Ma'onahai Jahaki va'ini bodiniavahoariha fori hini. 5 Bikamitha'iki jaboni ida Deus athiva'ini bodinia, bivajaha'iki ida athi. Bikamitha'iki jaboniida Deus danona Deus kidija'ari-ra nanokiahivini hikibana.

6 Oniaro naothinia ija'ari Cristo-ra vakaijokavini-ra kava'ipahinihi; ni-bikaaboka'ianaki ida abononika'da'digariavini, Deua biakariaka'ianaja kaimoni.Cristo-ra kava'ipahinikia biaka'itapoamisi'ianaki fori hikiada Cristo ava akasanakhamakia, Cristo-ra ogarahavinikaimoni vahoariha vaviaha.

7 Hari. Oigamina. Siroi bahia bikapahabakhiaki foriarihiki hari. Movajahakiki ida rakhajahi 'ba'dani namijahaki imani bodinia. Siroihi abono kaimoni ida rakhajahijo'doni, bononi hiki. Siroi jahaki fori hihi ida akadimahi;Deus haria kajoamorajahakihi.

8 Hari. Siroi kahogoiki kajaroiki fori arihihi; ni-siroihiabono haria va'adiki. Ni-nahina havahaki kaimoni ho-jaki, oniani ida siroihi abono varani jaharikia kidisiroi-ra kanavaranihavini hija, oniani ida bianaha'divini hijajaboni. Siroi kahogoini fori arihihi; Deus haria nahokahihiIbavi Jaharika'oakia siho kabodinia.

9 Kodiva'ahi, siroi kahogoiki, siroi kahogoiriki hikiaokavaranina kaba'i, ni-a'onira oakava'isokoniki. A'oniraokava'ibodivaranivini hiki siroi jahaki kahogoirikifori avihini, Deus kani-ra avaranikhahavini, a'oniraakava'ijoara kaimoni, a'onira kajoamorabakhiaki jaboniada.

Hebreus 6:10 19 Hebreus 6:1510 Sohika'oaki ada Deus. Ni-biakava'i'biriniki

bana ida badani bada avani'a'iki kidimoni.Bikava'ihokiki jaboni bana ida kidija'ari va'oraavakajoamorabakhiavini, asia va'ora avakajoamorahaadani avaigamini. Deu-ra avanofijahakivini maniida va'ora avakajoamoravini hija. 11 Onofijahakikiida Cristo-ra avakava'inofinofiha'oadahavini kidianiaavakaikahirini oadani, avagathanija kaimoni ida nahinahahavi anokhaki Deus haria kaibavijahahivini hiki.

12 Ni-onofiki ida Deu-ra avaranikhavini-raavarakaitapiavini. Va'ora vakabanafo bana adaniija'ari Deus va'ora kaibavijahahivini-ra vagathani'iki.Vanokhavini oadani, ni-Deu-ra vakava'ipahiniki, Deu-ravavakaijokaha'oadaha'iki adani.

Ka'oa hiki ida Deus ija'ari-ra nava'iponivini hiki13 Hari. 'Bo'dakari Deua binava'iponi'iki ada Abraão.

Binava'isohijoravini hi'iki ida nahina bino'avini hiki kai-moni. Deua bini'aha:

—Abraão, Deus ka'oa ohina mani ida iraonava'iponi'imariniravini hija bana. Oonina-raodionivini hiki iogaja kaimoni ida ira okorijanaharavini— niha ada Deus. Hari. Ni-hojaki ada deus hoariha oninaDeua bidioniki kaimoni, oniani ida onina-ra dionivinihi'ia.

14Deua bini'a'aha:“Abraão, ira onava'isohijoravini hiki bana ida ira oka-

joamorabakhiavini.Va'ora oanaipohiki bana adani kadaisai kahanodi vana-

mitharonisiagaki.”Niki vania Abraão-ra nava'iponira ada Deus. 15 Abraãoani-bikava'ipahiniki ida Deus athi namithaki-ra nokhavini,oniani ida nahina Deua vara bivani'ajoraki-ra gathanivinihi'ia.

Hebreus 6:16 20 Hebreus 6:19

16 Hari. Ija'ari ija'ari hoariha-ra nava'iponivinikamahini Deus onina-ra dionihi:

—Deua biogaki ida kodivarani ka'oa hini ira on-ava'isohivini hi'iki — nihi ida ija'ari, oniani ida varanika'oa hini-ra aviga'bamakhamavini hija.

17 Hari. Deua binofiki ida athi ka'oa hini ija'ariaavigavini. Binofiki ida athi-ra nahoariharavini avigavinijaboni. Deua bada bini'a'oamanija ida nahina va'oranava'iponivini hi'iki, oniani ida va'ora ni'avini hi'ia:“Deus ka'oa ohina mani ida a'onira on-

ava'iponi'imariniravini hija bana.”Niha. 18Deuabivava'isohihiki ida ija'ari-ra kajoamoravini.Bivava'isohihiki jaboni ida kidiva'iponahi-ra nahoarihar-avini. Deua bikaabokarihi ida ija'ari-ra korijanahavini,oniani ida va'isohihi 'bamiki-ra ana'bo'davini hija. Aoga-jahakiki ida kidiva'isohihi 'bamiki-ra nanamithavini bana,oniani ida ava'i-ra khai ni'aja. Anokhavini oadani, khaiharia ni'ajahakiki hida va'isohihi asohiki kaaraki, agath-anija kaimoni ida kidikajoamorahi haria ni'avini hi'iki.

19 Hari. Sasidotxi vakadika'da'di okhajakosiha IbaviKatokini Jahaki bodinia, makari katokini ka'oahafiakiaaradahajakosi'aha Ibavi Katokini Jahaka'oaki bodinia,ija'ari-ra kajoamorara kaimoni Deus viaha. Onivani forihija ida Jesus kabadani akadimoni hini Deus kania nama.Abini'ina, okhajakosi'aha ada Jesus Deus gorana, arada-hajakosi'aha Ibavi Katokini Jahaka'oaki bodinia haria ka-joamorara kaimoni Deus viaha.

Hari. Âncora arokhojahakia biakanaahosaga'afoki idakanava kakaraho akarakoria kaimoni. Onivani fori hijahida Deus haria nava'iponivini hi'iki-ra anokhavini. IbaviKatokini Jahaka'oakia arokhojahaki ida âncora fori hiki.Âncora ahosagaki fori arihina. Arakoki fori arihirihi,

Hebreus 6:20 21 Hebreus 7:3anokhahaha'oadahahi ida haria nava'iponivini hiki na-mithani akadiania.

20 Akadimoni hina ovari miro'a okhajakosi'aha adaJesus, haria kajoamorara kaimoni akaikahina viahania.Mahi anokhomirikia sasidotxi vakadika'da'di hiki adaJesus, Mikisidi naothi aja'dina ada.

7Mikisidi varani hina hida

1 Hari. Oniaroa. Abraão hokina kari Mikisidi vaniabivaka'da'dija ida Salém sidaji. Sasidotxi hina vani Mik-isidia bada bini'aja ida badani Deus danoki nama hojakiabihonariavini hiki.

Hari. 'Bo'dakari Abraão kohana kidija'ari khama va'oravidafia'aha adani 4 arabo hiki kaka'da'dini, vakadija'arivihiki. Va'ora vidavini naothinia vajoi'aha adani Abraão.Mikisidi va'ora karagarari'aha adani Abraão vajoi'ina.Bikaragarari'aha, Deu-ra kanikharia'aha Abraão-ra ka-joamorara kaimoni.

2 Abraãoa binapitahataha'ihi ida va'ora vida'iki vakad-inahina sorara visaari'iki, sa'ai ko'bamihani himanihipitahataha'ini. Abraãoa bino'a'aha ada Mikisidi pitanihoarania.

Hari. Mikisidi onina ariathia Ka'da'di Sohika'oaki.Bivaka'da'diki ida Salém sidaji oniki. Salém onini ariathiaVa'i Jahajahani, oniani ida Mikisidi onina hoariha-ra Va'iJahajahani Vaka'da'diva nihana hija.

3 Ni-nahina biogaki ida Mikisidi kaamia kohana onini,kidiabi'i kohana onina, kidi'arahoda avikhananavakivaonina hiki. Ni-papira kania hojaki ida vaonina.Ni-hojaki jaboni ida Mikisidia biva'banaki kamahini,bivaabiniki kamahini jaboni Deus athi kapapirania.Kama'dariki fori hiki ida kidimahi, anokhomiriki forihiki jaboni ida. Deus kaisai fori hiki ada Mikisidi

Hebreus 7:4 22 Hebreus 7:7mahi anokhomirikia sasidotxi hina, ija'ari-ra va'orakanikhariavini Deus kania.

4 Hari. Dano'oamanija ida Mikisidi ka'da'di hina.Vakava'ibodivarani bana ada akadika'da'di okhananavakiAbraão oniki. Ka'da'di danoki hina kaba'i, abono-ranava'isohi'iki ada:

—Mikisidi ka'da'di hina danona biaradamiki hidaodanona, oniani ida pitani hoarani kodisorara khamaasaari'ikia ono'avini hija bana — niha ada Abraão.

5Hari. Badara ipohiki radahani naothinia Deus Moisé-ra va'ora nava'isohivini hi'iki ida kidiva'isohihi kapapi-rani. Va'ora nava'isohivini hi'iki adani Levi kahanodivanamitharonisiagaki sasidotxi vihi'ina, vagathanija kai-moni ida ija'ari kanahina pitahani hoarahanana. Sa'aiko'bamihani himani'ihi ida ija'ari vakadibadani abosini,vakadirakhajahi abani, vakadigitha hiki. Ija'aria vavaho-jaki ida 9 hiki pitahani afohanana. Pitani hoarani vaniida sasidotxi vakadiania avarakhaja. Nimania ida Deuskava'isohihi jiriki.

Abraão kahanodi vanamitharonisiagaki hahavi adaniIsrael kohana kaija'ari. Levi kohana kaija'ari-ra va'oravano'a'iki adani pitahania. Abraão kahanodi vanamitha-ronisiagaki hahavi jaboni adani Levi kohana kaija'ari pita-hania vagahina'iki.

6 Hari. Levi kahanodi namitharonisiagaki hirinakaba'i ada Mikisidi, ovaria bigathaniki ida pitani hoaraniAbraão kohana bino'avini hi'iki. Mikisidi Abraão-ra kajoamora'iki jaboni. Abraão vani ada Deua bi-nava'iponi'ara.

7 Mikisidi Abraão-ra kajoamoravini mani ida Abraão-ra aradavini-ra aogavini hija. Aogaki ida ija'ari hoariha-ra kajoamoraki kidikajoamorahi kajoamorana hiki-ra ara-davini.

Hebreus 7:8 23 Hebreus 7:13-148 Sasidotxi ija'ari vakadinahina pitahania vagahinaki

ni-hidiaja vahojahaha'oadahaki. Vaabinihanana'ikiadani. Mikisidi vani ada hokihaha'oadahara. Ni-abinina-ra kahiki Deus athi kapapirania. Ovari jaboni nahinapitania gahina'iki.

9-10 Mikisidi Abraão-ra karagararivini kari ni-namitha'iaki kaho ada Levi. Abraãoa bikajahabodihakifori hiki ada Levi. Abraão kidinahina pitani pa'itxiabino'avini kari Levi hoja'iki fori hiki Abraão jahabodinia. Abraão Mikisidi-ra no'avini vani Levia bino'akifori hira jaboni ada Mikisidi pitani pa'itxia. Hari.Badara ipohiki radahani naothinia Levi, kidihanodivanamitharonisiagaki vihiki vagahinabakhiana hi'ikiija'ari vakadinahina pitahani pa'itxia afohanana.

11Hari. Badara ipohiki radahani naothinia Deus Moisé-ra nava'isohivini hi'ihi ida kidiva'isohihi jiriki. Oniarokari Deus va'ora nagathogatho'aha adani Arão, kidisai,vakadihanodi vanamitharonisiagaki sasidotxi vihira kai-moni. Arão ka'arahoda okhananavaki ada Levi. Hari.

Ni-sasidotxia bada vani'ajahakiki ida sasidotxikabadani Deus binofiki niha ninini. Bada vani'aja vaha;ni-Deus sasidotxi hoariha ja'di-ra nagathogathoki vaha.Levi kahanodi vanamitharonisiagaki vakadibadani Arão-ra nava'isohivini hi'iki. Sasidotxi ja'di kabadani forihirihi ida. Sasidotxi ja'di kabadani fori hiki ida Mikisidikabadani.

12 Deus sasidotxi ja'di-ra nagathogathovini vani biana-hoarihaja ida sasidotxi kavaranihi, sasidotxi kabadani hikikidiva'isohihi jiriki hojakia.

13-14 Sasidotxi kavaranihi ja'dini Deua vara bivani'akiada akadika'da'di Jesus, sasidotxi hira kaimoni. Sasidotxikavaranihi 'bo'da Moiséa bivava'isohihivini kari va'ora

Hebreus 7:15 24 Hebreus 7:19

honariaki adani Levi kahanodi vanamitharonisiagaki sasi-dotxi vihira kaimoni. Levi kahanodi namitharonisiagakihiriha ada akadika'da'di Jesus.

Aogaki ada kidi'arahoda okhananavaki Judá oniki.Judá kahanodi vanamitharonisiagakia ni-bada vani'akiida sasidotxi kabadani. Moisés sasidotxi kavaranihiakavaranibakhiaki, ni-vara bivani'aki ada Judá kahanodinamitharonisiagaki sasidotxi hira kaimoni.

Sasidotxi hoariha Mikisidi fori hiki varani hina hida15Hari. Sasidotxi kavaranihia a'onira onava'isohi'avini

mani ida avarigajahakivini hija. Namitha'iki ada sasidotxija'di Mikisidi fori hiki. 16 Sasidotxi vihiriha adani Jesuskaija'ari avikhananavaki, oniani ida va'isohihi jiriki Jesussasidotxi hina-ra honariaravini hija. Ni-ija'ari hoariha bi-honariaki sasidotxi hina. Jesua bikaabokaki ida kidimahianokhomirini. Abinirina hojahaha'oadahana mani idasasidotxi nihana hija.

17Deus athi kapapirania hojaki hida athii:“Mahi anokhomirikia

sasidotxi ihiha'oadahaki bana i.Ija'ari okhananavaki

Mikisidi oniki kabadanifori hiki bana ida

sasidotxi kabadaniaikabadanini.

Mikisidi naothi aja'dini i.”Deus kidisai-ra ni'a'iki.

18Deua bikava'ipahini'iki ida kidiva'isohihi 'bo'da, sasi-dotxi kabadani hini bihonaria'iki. Sasidotxi kabada-nia ni-bikaabokaki ida ija'ari-ra akava'ijoavini. Ni-nahina kaimoni hiki afojana. 19 Deus kava'isohihi jirikiani-bikaabokaki ida ija'ari kahojai-ra nasohika'oavini.

Hebreus 7:20 25 Hebreus 7:25Oniaroa, Deua binajahavini arafiaki ida nahina anavia-hanokhaki, akaabokaja kaimoni ida Deu-ra anamaakariv-ini.

20Hojaki hida anaviahanokhaki. Hojaki jaboni ida Deusathi Jesu-ra nava'iponi'imariniravini-ra kahivini. Ni-Deusva'ora nava'iponiki adani Levi kohana kahanodi vana-mitharonisiagaki afohanana, sasidotxi vihira kaimoni.

21 Jesus vani ada Deua binava'iponi'ara sasidotxi hi'ina.Deua bini'aha:“Deus ohina mani ida ira onava'iponi'imariniravini hija.Jokoa okava'ipahinirihi hida kodivarani.Mahi anokhomiriki vani

sasidotxi ihiha'oadahaki bana i.Kadabadani hiki ida hora ikanikhariabakhiavini

ija'ari vakadimoni.”Niha ada Deus.

22 Deus Jesu-ra nava'iponi'imariniravini-ra kahivinimani ida va'iponahi ja'dini a'bo'daki jahani-ra anarafiaja.Jesus vania binakama'daja ida, bina'diahihahaviki idava'iponahi ja'dini a'bo'daki akadimoni hini.

23 Va'iponahi ja'dini fori hirihi ida va'isohihi 'bo'da.Vaipohiki adani sasidotxi vihiki bada vani'aki idava'isohihi 'bo'da. Sasidotxi abini'ina makhira hoarihasasidotxi-ra anaja'dibakhiaki, oniani ida sasidotxi hiki-raanaipohija afohanana. Vahokihaha'oadahariha adani.

24 Jesus vani ada hokihaha'oadaha'ara. Onianiida ija'ari hoariha sasidotxi kabadani Jesua badabini'a'iki-ra gathaniravini hija. 25 Jesua bikaabokakiida afoha'oadaha va'ora akava'ijoajahakivini adani ija'ariDeu-ra vanamaakarivini-ra vanofiki. Hokihaha'oadahakiada Jesus, oniani ida Deu-ra kanikhariaha'oadahavinihija, va'ora kajoamorara kaimoni.

Hebreus 7:26 26 Hebreus 7:2826Hari. Oniaroa. Jesus vania bikaabokaja ida haria ka-

joamoravini afojahaki, sasidotxi vakadika'da'di kabada-nia kabadanina. Jahaka'oaki ada. Ni-hoaranija badabini'aki ida hojai Deua bivajahariki. Sohika'oaki ada.Deua bianakara'oha ada Jesus ija'ari hojai asohiriki-ravanamonahaki vahararana, bikaboa'i'aha kidiania namahojana.

27 Sasidotxi vahoariha fori hiriha ada Jesus. Mahihahavi sasidotxia binaabiniki ida igitha, amani biahoar-ija kaimoni, imani bianaha'diki Deu-ra no'ara kaimoni.Sasidotxia bada bini'a'imidiahi ida kidibadani, Deua bian-ija kaimoni ida kidihojai asohiriki. Naothinia va'oranaabinihananaha adani igitha ija'ari Deu-ra vano'avinivihiki, Deua bianija kaimoni ida vakadihojai asohirikiafohanana. Sasidotxi Deu-ra kanikhariavini jaboni va'orakajoamorara kaimoni.

Ni-nikia kabadaniki ada Jesus. Hojai asohiriki-ra badani'aravini mani ida igitha abinini-ra nofiravini hija kidi-moni. Ovari abono-ra va'aha'iki abini'ina Deus viaha ig-itha abini'iki fori hi'ina. Hoaranija abinina-ra va'ahavini,bianika'oaja kaimoni ida ija'ari vakadihojai asohiriki.

28Hari. Deus kava'isohihi jirikiMoisé-ra no'avini hi'ikiabivava'isohihiki sasidotxi vakadika'da'di gathogathonaniha ninini. Sasidotxi vakadika'da'di hina kaba'i, ovarijaboni hojai sohika'oaki-ra ragariki.

Hari. Ni-niki ida Deus kava'iponahi ja'dini. Deuskava'iponahi jiriki oniaromiro'a hoja'bo'da'iki. NaothiniaDeua bivava'isohihiki ida kidiva'iponahi ja'dini a'bo'daki.Kidisai-ra ni'aha: Deus oamani ho. Jokoa ira on-ava'iponi'imarinirihi. Va'iponahi ja'dini a'bo'daki athiniaDeua binava'isohiha ada kidisai sasidotxi vakadika'da'dihira kaimoni. Jahaka'oaki ada afoha'oadaha kidisai.Ovaria bada bini'ajahakiki ida sasidotxi kabadani hahaviniha ninini Deua binofiki.

Hebreus 8:1 27 Hebreus 8:5

8Sasidotxi vakadika'da'diada Jesus

1 A'onira onava'isohivini hiki ida nahina kaimoni sasi-dotxi kavaranihia okavaranina. Deus pitana aniaja namahojaha ada Jesus. Ka'da'di danoki kavithi ibaviniavithi'aha. Bada bini'aki ida sasidotxi vakadika'da'dikabadani, haria kajoamorara kaimoni. Deu-ra kanikhari-abakhiavini akadimoni. Deua bikaabokaki ida hahavibinofiki.

2 Deus kania hojaki ada Jesus. Ibavi Katokini Ja-haka'oakia Deus khai ni'ana kagorani ka'oa bodinia hojakiada. Ni-ija'aria binamonahaki ida gora. Deus vania bina-monahaja ida. Ibavi Katokini Jahaka'oaki kania sasidotxikabadania kabadaniki ada Jesus. Deu-ra kanikhariakiakadimoni.

3 Hari. Ija'ari vahararana Deua binagathogatho'ahaada sasidotxi vakadika'da'di, sasidotxia bikanava'igarakaimoni adaDeus, igitha, nahina hoariha hikia ija'ari Deu-ra kavikhavini hikia. Jesus jaboni nama hojana sasidotxivakadika'da'di hina bivahojaki ida nahina Deu-ra no'avinihi'iki. 4Araboa hojara vaha; ni-sasidotxi hiki vaha. Vaho-jaki adani sasidotxi vahoariha araboa Deu-ra vano'avinihiki kaimoni ida igitha abononi aha'diki, nahina hoarihahiki. Deus kava'isohihi jiriki va'ora nava'isohivini hiki idanahina vavikhaki kaimoni.

5 Rajomi fori hiki ida sasidotxi araboa vahojakivakadibadani. Vakabanafoki ida sasidotxi kabadani ka'oanama. 'Bo'dakari Moiséa binamonaha'iki ida makarikagorahi, tenda oniki, ija'ari Deu-ra khai vani'aviniibavini kaimoni. Binamonahavini viahania Deua bini'aha:

—Moisés, arabo namahikia ihoja'ini oadani, iraonanokiahivini hi'iki ida ogorana ka'oa oibavia hojaki.

Hebreus 8:6 28 Hebreus 8:9Inamonaha bana ida makari kagorahi oibavia hojakinokiani onivani fori hiki arabo namania — niha ada Deus.

6 Cristo vania bigathani'ia ida sasidotxi kabadani Deuskania. Sasidotxi kabadani jahani Jesua bada bini'akiabiaradaki ida badani sasidotxi araboa vahojaki badavani'aki. Hari. Jesua binakama'da'ihi ida va'iponahija'dini a'bo'daki Deus kidija'ari-ra va'ora nava'iponivinihi'iki. Jahani arafiaki ida Deus kava'iponahi ja'dini.Biaradaki ida Deus kava'isohihi hoariha Moisé-ranava'isohi'bo'davini hi'iki. Deus kava'iponahi ja'dinijahani arafiaki, oniani ida Jesus kakajoamorahi-raanarafiaja.

7 Jahani kaba'i ida va'isohihi oniaro miro'a, ni-bikaabokaki ida ija'ari kamahi-ra najahaka'oavini Deusviaha. Arajomaja vaha; ni-Deua bivava'isohihi'ianakivaha ida va'iponahi ja'dini hoariha. 8 Deus va'oraanaathidanoarari'aha adani kidija'ari, kidiva'isohihioniaro miro'a naabapa'itxini vihiriki, oniani idaanarajomarini hija. Oniania niha ada Deus:“Khaki bana ida mahi Deus va'iponahi ja'dini-ra

namonahavini kamahini, va'ora onava'isohirakaimoni adani Israel

kaija'ari vanamitharonisiagaki,Judá kaija'ari vanamitharonisiagaki vihiki.9Kodiva'iponahi ja'dini fori hirihi bana ida kodiva'iponahi

'bo'da,vakadija'ari avikhananavaki-ra va'ora

onava'isohivini hi'iki.Egito kaarabonia vahojana kari vasa'a oagathiki fori vi-

hina,va'ora oavikhaonaniha,va'ora obanani'aha,va'ora onava'isohi'aha kodiva'iponahi oniaromiro'a.

Hebreus 8:10 29 Hebreus 8:12Vakajoni'ihi ida oathi vakadiDeus hoarana ohina.Vakava'inofinofiki ida deus amovana ipohiki.Kodiva'iponahi oniaro

miro'a-ra vakajonivini mani idanahina vanofikiava'ora ova'ahavini hi'ia.

10Oniaroa. A'onira onava'isohijoravini hiki hidakodiva'iponahi ja'dini

a'bo'daki va'ora onava'isohikibana adani Israelkaija'ari.”

Niha ada Deus.“Onaibaviki bana hida kodiva'isohihi vava'i bodinia.Onajiriki fori hiki ida va'isohihi vava'i nakaabanahahani

hiki kaimoni.Hovani vakadiDeus ka'oa bana ho.Va'oaniaro kodija'ari vihiki bana adani.11Kodiva'iponahi ja'dini namithani kamahinikodija'ari hahavi hora

avigaki bana vakadika'da'di ohina.Ija'ari nahina vihiriki,

ija'ari nahina vihiki jaboni afohanana hora avigakibana adani vakadiDeus ohina,

oniani ida ipohina hora ogavinia ija'ariabika'ojomo'ijanaravini hija bana.

Ni-ija'ari va'ora ka'ojomo'ivini hiki jaboni adani kidiarabokaija'arini hora avigara kaimoni.

12Ona'biraki bana idavakadihojai asohirikivanamonaha'iki.

Va'ora oakariakaki bana adani.Ni-okava'ihokijanaki bana ida hojai jaharikia vakabadan-

ina.”Nihi ida Deus athi papira hoja'bo'da'iki.

Hebreus 8:13 30 Hebreus 9:513Deua vara bivani'ahi ida kidiva'iponahi ja'dini, oniani

ida kidiva'iponahi oniaro miro'a okhananavaki-ra 'bo'danaonivini hija. Hojaki ida nahina 'bo'da, jorakia ihimikibana ida.

9Deu-ra akanamasivika'oavini-ra nofivini niha ninini

1 Hari. Deus kidiva'iponahi oniaro miro'a-ra nana-mithavini kari va'ora nava'isohiki adani ija'ari Deu-ravakanamasivivini niha ninini binofikia.

Bivava'isohihiki jaboni ida makari kagorahi ija'ariavanamonahaki kaimoni. Ibavi Katokini Jahaka'oaki onikiida Deu-ra khai vani'avini ibavini.

2 Oniaro kari vanamonaha'iki ida makari kagorahi.Ka'oahafiaki ida gora makari katokihia. Gora pitani hidi-aja onini Ibavi Katokini Jahaki. Ibavi Katokini Jahaki bod-inia vanaibavi'iki ida lamparina. Atira kania hojaki 7 hikiida ha'dini ipohini. Vakanaibaviki jaboni ida mesa. Mesakanamania kahojaki ida pão sasidotxi Deu-ra vano'avini.

3 Makari katokihi pitani oniaja Ibavi Katokini Ja-haka'oakia oniki ida. 4 Gora pitani Ibavi Katokini Ja-haka'oaki bodinia hojaki ida altar, arca kihiki. Al-tar oniki ida mesa kanamahiki sasidotxi incenso-raavanaha'dibakhiavini ibavini. Ajava mitxana fori hiki idaincenso. Altar namania ravisohani hiki ida ouro. Onivanifori kihija ida caixa arca kaoniki ouroa karavisohani. Arcakarajomiki ida Deus kava'iponahi oniaro miro'a. Arcakabodinia hojaki ida ouro kabavihi maná bavini hiki.

Arca kabodinia hojaki ida jaboni Arão kohana kaavamoamanani'iki. Hojaki jaboni ida ja'di txapatxapaki jiriki'bamiki. Ja'di namania hojaki ida Deus kahonari jiriki sa'aiko'bamihani hiki ipohini.

5 Arca kanamania vahojaki adani ija'ari fori vihikivi'bamiki avaamoana. Amovai vi'bamiki vahojakia

Hebreus 9:6 31 Hebreus 9:10vakarajomiki ida Deus hojana arca kania. Vabihi nokhonivakadasahararikhamaki. Vabihi aaviramiki vakarahobakifori hiki ida arca katapani namani. Ija'ari kahojai asohirikianiani ibavini ida arca katapani namani. Hari. Ni-onofikiida kodivarani-ra ona'oadavini hidakaba'i, rajomi ipohikikavaranihia a'onira onava'isohihahavivinia.

6 Hari. A'diahi'ihi ida Deu-ra khai vani'avini kago-rani bodinia bada vani'aki. Oniaroa, kama'da'ihi idasasidotxi kabadani. Mahi hahavi avikhajakosiki adanisasidotxi makari kagorahi pitani Ibavi Katokini Jahakionikia Deu-ra vakanamasivira kaimoni, bada vani'aki idasasidotxi kabadani Deus athi va'ora honariavini hiki.7 Sasidotxi vakadika'da'di vani ada makari kagorahi pi-tani Ibavi Katokini Jahaka'oakia onikia o'oi'ara. Ovarihoarana badara hoarahanana hoaranija okhajakosiki. Bi-avikhajakosiki ida igitha amani. Kidimoni ida afo'imidiaama biahoari'iki Deua bina'biraja kaimoni ida hojaiasohiriki-ra bada ni'avini, biogaravini kaba'i ida hojaiasohiriki. Oniaroa, kidija'ari hahavi vakadimoni ida amabiakana'diri'dirikhama'iki, Deua bina'biraja kaimoni idahojai asohiriki bada vani'aki, avigaravini kaba'i ida hojaiasohiriki.

8 Ma'onahai Jahaki haria ka'ojomo'ijahakivini makarikagorahi sasidotxi bada vakhanina kavaranihia. Deuskhai ni'ana kagorani Ibavi Katokini Jahaki hojani oadani,ni-kama'da'iaki kaho ida ija'ari Deu-ra vanamaakarivini,ni-arabikhajahaki kaho ida Ibavi Katokini Jahaka'oaki.

9 Makari kagorahi varani hinia biarajo'inanavaki forihiki ida namitha'iki hidakaba'i akadiania. Ija'ari Deu-ra kanamasivikia bivikhavini kaba'i ida igitha, nahinahoariha hiki, ni-igitha amani ija'ari va'ini bodini-ra naja-haka'oaki Deus viaha.

10Deus kava'isohihi jiriki athini ija'ari-ra honariaki 'baihavahaki havahariki kaimoni, nahina avahariki aavahaki

Hebreus 9:11 32 Hebreus 9:14kaimoni, kaaji ipohikia hoariha-ra nava'isohivini. Ija'arikaajiriki abononi sokovini niha ninini jaha'ianaja kaimoniDeus viaha. Deua binofiki hida kaaji ija'aria vanaabavini,bianaja'diravini oadani ida hahavi va'iponahi oniaromiro'a bivava'isohihiki.

11 Hari. Kha'aha ada Cristo. Sasidotxi vakadika'da'dihi'ina binakama'da'ihi ida nahina jahaki ja'dini na-mitha'iki akadiania.

Hari. O'oi'iki ada Cristo Deus khai ni'ana kagorani ka'oanama hojakia, bada bini'aja kaimoni ida Deua binofiki.Ni-ija'aria vanamonaharihi ida Deus khai ni'ana kagoranika'oa. Jahaka'oaki ida. Ni-araboa hojaki Deus kamonahihararania. Deus khai ni'ana kagorani ka'oa nama hojakijahani makari kagorahi jahani araboa hojaki-ra aradaki.

12 Deus khai ni'ana kagorani ka'oa nama Deus kaniao'oi'aha ada Cristo. Okhajakosi'aha hoaranija gora pitaniIbavi Katokini Jahaka'oaki onikia. Ni-biavikhajakosikiida boji, 'daama kahidari hiki vaamana, ija'ari kahojaiasohiriki abosini kaimoni hini. Amana ka'oa vani idabiavikhajakosi'ia, akadihojai asohiriki abosini kaimoni,oniani ida mahi anokhomirikia haria akava'ijoavini hijaafoha'oadaha.

13 Hari. Judeus kaija'ari vavahojaki ida kaaji ipohikiDeus kava'isohihi jiriki va'ora nava'isohivini hi'iki.Ija'aria bivakaajirihi ida nahina kaaji hiki; Deus viahaasafini namani sokoariki fori hihi ida ija'ari. Hari.Sasidotxia biakana'diri'dirikhamavini hiki ida igithaamani ija'ari asafini namania, binajaha'ianaja kaimoniida ija'ari Deus viaha. Arajoma'iki ida boji amana,'daama kahidari amana aka'diri'dirikhamaki. Arajomakijaboni ida 'daama kahidari dorona akhomana kapahakiaka'diri'dirikhamaki.

14 Igitha amani danonia bikaabokaki ida ija'ari-ra naja-havini Deus viaha nahina-ra vakaajiravini naothinia.

Hebreus 9:15 33 Hebreus 9:18

Cristo amana danoni jahani igitha amani-ra aradaki.Ija'ari va'ini bodini-ra najahaka'oavini-ra kaabokaki ida.Ma'onahai Jahaki Cristo va'i-ra nahonariahihivini vaniabini'ina-ra va'aha'ara ada Cristo Deus viaha akadimonihina. Igitha abononia ija'ari Deu-ra no'avini fori hikiida Cristo abono-ra arakha'avini Deus kania. Deus viahajahaka'oaki ada Cristo.

Cristo amana binajahaki ida akadiva'ibodivarani,akadimahi hiki, biani'iki ida nahina haria osaniki, onianiida kaaji haria akava'ijoariki-ra anofijanaravini hija.Anofiki ida badani Deus hokikia binofiki bada ani'avini.

Deus kava'iponahi ja'dini a'bo'daki varani hini15 Hari. Oniaroa. Cristo vania binakama'daja ida

Deus kava'iponahi ja'dini. Hi'adani ija'ari Deus va'orakaboa'iki vakadimoni ida va'iponahi ja'dini. Mahianokhomirikia vagathaniki ida Deus kakajoamorahiva'ora nava'iponijoravini hi'iki. Hari. Deus kava'iponahioniaro miro'a hojani oadani, ija'aria varagariki ida Deusva'ora honariavini hiki. Cristo abini'ina vakadimonihina mani ida va'ora akava'ijoavini bikaabokavini hija,vagathaniria kaimoni ida va'iponahi-ra varagariviniabosini.

16 Hari. Akadihojai hiki ida ija'ari hokini oadaninahina bivahojakia va'ora nava'iponivini adani vahokikivagathanija kaimoni. Papira hojaki ida kidiva'iponahiathini jiriki. Abinirini oadani ni-vagathaniki. Avigahi idaabini'ini, bona vagathani'ihi afohanana ida va'iponahi-ranamonahaki kanahina.

17Hokini oadani ni-nahina kaimoni hiki ida va'iponahiathini kapapirani. Abini'ini vani vagathanija ida. Nimaniaida akadihojai.

18 Akadihojai kavaranihi haria nava'isohivini hiki idaDeus kava'iponahi oniaro miro'a. Nahina abinirini, ama

Hebreus 9:19 34 Hebreus 9:22

ahovaririni oadani, ni-kama'daki kaho ida va'iponahioniaro miro'a.

19 Oniaroa, Moisés kohana va'ora nava'isohi'imidiakiadani ija'ari avikhananavaki honari ipohiki athinia Deuskava'isohihi jiriki kania hojaki, vanaabaja kaimoni. Va'oranava'isohivini naothinia binabiini'ihi ida ama bavini. Bo-dinia hojaki ida 'daama kahidari amana, boji amana,paha kabodiki. Binabiini'ihi jaboni ida ava vadinipa'itxi hisopo oniki, ovilia savina nadarakia odabo-hamisiki. Dasa bini'afarihi ida savina nadaraki amabavini bodinia, biakana'diri'dirikhamaja kaimoni ida amaDeus kava'isohihi jiriki kapapirani namania. Ama-raakana'diri'dirikhama'aha ija'ari hahavi vajoroniki vana-mana jaboni. 20Moisés va'ora ni'a'aha:“Deus haria no'avini hiki ida va'iponahi jiriki

hidakaba'i.Igitha amani ahovarini

Deus kava'iponahi-ranakama'daki.

Deus a'onira honariavini hiki hida va'iponahijiriki athini-raavanaabavini,avagathanija kaimoni ida a'onira nava'iponivinihi'iki.”

Niha ada Moisés. 21 Onivani fori hija ida jaboni Moiséabiakana'diri'dirikhama'avini ida ama Deus khai ni'anakagorani namania. Biakana'diri'dirikhama'ihi jabonimesa, lamparina, arca nahina hahavi hoariha namaniasasidotxia bada vani'aki makari kagorahi bodinia hojaki.

22 Deus kava'isohihi jirikia bivava'isohihijoraki idaama ahovariki nahina ipohiki-ra najahavini Deus viaha.Nahina ipohiriki ni-nikia binajahaki. Ama ahovaririnioadani, ni-Deua bina'biraki kaho ida hojai asohiriki. Ni-biakariakaki kaho ida ija'ari.

Hebreus 9:23 35 Hebreus 9:27Cristo abini'ina vani bianija ida hojai asohiriki

23 Hari. Deus kania nama hojaki ida Deus khai ni'anakagorani ka'oa. Deus khai ni'ana kagorani nama ho-jaki amovani ida araboa hojaja. Moiséa binaibaviki idaigitha amani makari kagorahi araboa hojaki namania.Binaibaviki jaboni ida amanahinahahavimakari kagorahibodinia hojaki namania, binajahaja kaimoni Deus viaha.

Hari. Ni-arajomaki ida igitha amani, binajahaja kai-moni ida nahina nama hojaki. Ama hoariha jahani arafi-aki vani ida jahaja, oniani ida Cristo abini'ina abono-rava'ahavini hija.

24 Ni-Cristo o'oiki Ibavi Katokini Jahaka'oaki ija'ariavanamonaha'ikia. Deus gorana amovani ida gora araboahojaki. Ibavi Katokini Jahaka'oaki nama hojakia o'oi'ikiada Cristo. Deus viaha maakarinia hoja'aha, Deu-rakanikhariaha akadimoni.

25Ni-amana-ra avi'oibakhiaki, binaabosija kaimoni idaakadihojai asohiriki Deus viaha. Hoaranija arajomakiida amana-ra avi'oivini. Judeus kaija'ari vakadisasidotxivakadika'da'di vani ada igitha amani-ra avi'oibakhiaraIbavi Katokini Jahaka'oaki araboa hojakia. Badarahoarahanana hoaranija o'oiki ada sasidotxi. Ni-nikiakabadaniki ada Cristo.

26 Cristo akadihojai asohiriki-ra naabosibakhiaravaha; Deus hahavi-ra namonahavini naothiniaabinibinibakhiana abono-ra va'ahamaniha vaha. Ni-abinibakhiaki. Hoaranija kha'aha ada Cristo mahianokhomini amaakarini. Cristo-ra rakhaki abininaabono-ra va'ahavini, hojai asohiriki-ra anivini ija'ariva'ini bodinia.

27 Ija'ari hahavi hoaranija abiniki hida araboa. Abinininaothinia Deua binava'isohinanaki ida ija'ari hana hinisohika'oaki viaha, ija'ari hana hini hojai asohiriki abosini-ra gathaniki kaimoni.

Hebreus 9:28 36 Hebreus 10:528 Onivani fori hira ada hoaranija abini'ina Cristo.

Hoaranija abini'ina-ra va'ahavini hiki ija'ari vaipohikivakadihojai asohiriki-ra na'birara kaimoni. Kha'ianakibana ada. Hojai asohiriki-ra na'biravini kaimoni hija-narihi ida Cristo-ra rakha'ianaja. Cristo-ra rakhaki banava'ora akava'ijoahavini adani nokhana vihiki.

10Igitha amania ni-bianiki hida hojai asohiriki

1 Rajomi fori hiki ida va'isohihi jiriki judeus kaija'ariavavahojaki. Rajomi nokiani ma'onahanahaki fori hiki ida.Ni-bianamovajahakiki ida nahina ka'oa hini nama hojaki.Rajomi ma'onahanahaki nokiani haria nava'isohijoravinihiki pa'itxi ida nahina jahaki Deus haria kaibavijahahivinihiki nama.

Hari. Hidiaja badara oadani sasidotxia avahoaribakhi-aki ida igitha amani afohanana Deus viaha. Vakhaninavani badara hahavi bada vani'aja ida vakadibadani Deusviaha va'isohihi jiriki va'ora nava'isohivini hi'iki. Kaba'i,ni-ija'ari Deu-ra vanofiki vakadimahi-ra najahaka'oaki idaigitha amani. Ni-binajahaki ida vakadihojai.

2 Ija'ari Deu-ra vakanamasiviki vakadihojai asohirikianiaja vaha; ni-vava'i kaabanahahani va'ora osanijanakivaha; ni-ija'ari igitha amani-ra avahoarijanaki vaha, Deuabianija kaimoni ida hojai asohiriki. 3 Ni-aniaki ida hojaiasohiriki vakadiania. Igitha amani-ra avahoaribakhiavinibadara hahavi va'ora nava'ihokiki adani ija'ari vakadiho-jai asohiriki asia hojania.

4 'Daama kahidari amana, boji amana hikia ni-bikaabokaki ida hojai asohiriki aniani ija'ari vakadiania,5 oniani ida Cristo, ija'ari vakadiania kha'ina viahania,Deu-ra ni'avini hija:“Inofirihi ida igitha amani ahovarini afobakhia

Hebreus 10:6 37 Hebreus 10:9

iviahania, oniani idamakhira ohina-ra inamonahavini hija bana,

ojarona, oasafi,oimana hikia horaino'avini hija bana.

6Ni-khai ira ni'aki ida igitha abononi aha'diki altarnamania iviahania.

Ni-khai ira ni'aki ida igitha abinini,amani ahovarini,

binaabosija kaimoni idaija'ari kahojai asohiriki.

7Oniaroa Deu-ra oni'ahi:Deus, hidavania ohojaja,bada oni'aja kaimoni ida badani inofiki.

Hojaki ida varani ohina afojora kadava'isohihi jiriki kapa-pirani kania.

Nini vani bana bada oni'aja ida.”Niki ida Cristo athi afojora Deus athi kapapirania hojaki.

8Hari. Cristoa bini'a'imidiaha:“Ni-inofiki, ni-khai ini'aki

jaboni ida igitha abiniki,igitha amani ahovariki,

nahina hoariha aha'diki hiki.Ni-igitha abononi aha'diki-ra khai ini'aki,

ija'aria binaabosijakaimoni ida kidihojaiasohiriki.

Ni-niki-ra inofiki.”Cristoa bini'avini kaba'i hida athi, nikia vakabadaninaDeus kava'isohihi jiriki ija'ari-ra honariaki. 9 Oniaronaothinia Cristoa bini'aha:“Deus, hidavania ohojaja,

bada oni'aja kaimoni ida badani inofiki.”

Hebreus 10:10 38 Hebreus 10:16Niha. Nina vani Cristoa binihima'ia ida igitha abinibakhi-ani, amani ahovaribakhiani hiki. Bianabosiki ida hojai'bo'da kidibadania.

10 Ovari hoaranija abini'ina abono-ra va'aha'iki. Ni-abinijanaki. Nini vani Cristoa bada bini'a'ia ida Deuabinofiki, oniani ida akadihojai asohiriki-ra na'biravinihija, akadimahi-ra najahaka'oavini hija jaboni.

11Hari. Judeus kaija'ari vakadisasidotxia gaabakhiana,bada bini'abakhiaki ida mahi hahavi badani, Deus va'orakajoamorara kaimoni adani ija'ari.

Binaabiniki ida igitha, biahoari'ihi ida amani,bianaha'diki ida imani. Igitha hoariha onivani foribiniha'ianaki afobakhia. Nikia kabadanina kaba'i, ni-aniaki ida hojai asohiriki ija'ari vava'i bodinia.

12 Cristo vani ada hoaranija abono-ra va'aha'araabini'ina ija'ari kahojai asohiriki abosini kaimoni hi'ina.Arajomaha'oadahaki ida abini'ina hoaranija. Kidibadania'diahini naothinia vithirari'aha Deus pitana aniaja.13 Asia vithina va'ora nokhaki adani bana Cristo-ravavajahariki 'dama kanabo'ania Deus va'ora obairakaimoni. Vakhanina vani nahina-ra vakaabokajanarihaadani.

14 Cristo hoaranija abini'ina abono-ra va'aha'aviniva'ora najahaha'oadahaki adani ija'ari, vakadihojai aso-hiriki ania'iki. Deus viaha vajahaka'oa'iki adani.

15Ma'onahai Jahaki vani haria nanokiahivini hija hidavarani ka'oa hini. Deus athi kapapirania hojaki idaMa'onahai Jahaki athi jirikia:16 “Hida vani hihidakodiva'iponahi ja'dini va'ora onava'isohivini hi'iki.Niha ada Deus.Onaibaviki bana hida kodiva'isohihi vava'i bodinia.Onajiriki fori hiki ida va'isohihi vava'i nakaabanahahani

hiki kaimoni.”

Hebreus 10:17 39 Hebreus 10:2517Naothinia niha'aha ada Deus:“Ni-okava'ihokijanaki bana ida vakadihojai asohiriki,

vakadibadani asohiriki hiki afojana.”18 Hari. Deus hojai jahariki-ra anivini naothinia, ni-nahina kaimoni igitha amani ahovarijanaki hojai aso-hiriki aniaja kaimoni.

Jahaki ida Deu-ra anamaakarivini19 Hari ida vani oamani, oigamina. Jesus amana

ahovari'iki akadimoni hini, oniani ida Ibavi KatokiniJahaka'oaki Deus kania aofinirina aokhajakosina-ra akaabokavini hija. 20 Abini'ina vani khiorari'iaida makari katokihi araboja hojaki Ibavi KatokiniJahaka'oaki ka'oahafiani hiki. Abini'ina, ahoki'ina vaniJesua biakarabikhaija ida bakatha fori kihiki kaja'diniDeus kaniaja, aokhajakosina-ra akaabokavini Deu-raanamaakarija kaimoni.

21 Hojaki ada sasidotxi kaka'da'di akadimoni hina.Ovari va'ora akadava'aki adani Deus gorana kaija'arininama. 22 Deu-ra anofika'oavini, avakaijokavini vanianamaakariva ada Deus. Ava'i bodini-ra najahaka'oavini,ni-akadiva'ikaabanahi haria osanijanarihi. Pahajahakia ariabono asokoki fori arihina vani jaboni Deu-ra anamaakariva. 23 Avakaijokadanokiva ida Deusharia kajoamoravini kavaranihi. Aofinirina vani varaavani'ava ida haria nava'iponivini hiki kavaranihivahoariha vaviaha. Akajari'dariki ida Deus harianava'iponi'imariniravini.

24 Ariabono aakajoamorakhamava. Ariabonoakanava'isohikhamavini hiva jaboni ida hoariha-raanakaidivavini, hoariha-ra aakodiavini niha ani'a'avinijahani.

25 Hari'a akava'ipahini'ava ida ajoronibakhianaCristo-ra khai ani'aja kaimoni. Ija'ari vahoarahanana

Hebreus 10:26 40 Hebreus 10:30vakava'ipahini'iki ida. Khai akhanibakhiavaakajoronikosoana. Avarigaki ida Deus ija'ari kahojai-ra naabosivini kamahini amaakari'ini.

26 Hari. Akajonihi ida Deus athi ka'oa hini, akapoariv-ini naothinia, anofi'ianaki ida hojai Deua bivajaharikiaakahojai'ianana, ni-hojaki akadimoni hini ida ama aho-variki, bianija kaimoni ida akadihojai asohiriki Deus vi-aha. 27 Deus haria akava'ijoavini-ra akajonihi; harivanika'oa akadihojai Deua bivajahariki abosini-ra agathanihi.Jahaki ida haria napohimajavini afinivini. Deus ija'ari-ranasohivini kamahini ija'ari nikia kahojaikia bikamithakiida imani 'banani karaho afoha'oadaha siho kakhororokikakaraho kabodinia.

28 Mahi 'bo'dakari judeus kaija'aria vanaabini'iki idaija'ari Moisés athi-ra kajoniki. Ija'ari vi'bamiki ija'ariavahoarabakosikia vara vani'aha ada vakadika'da'di:

—Anoki'iki hida hihida ija'ari Deus kava'isohihi jiriki-ranaabaravini. Bikajoniki ida binaabavini — vani'aha. Ka'oahihi ida vakadivarani, abinina vakadika'da'dia bivahonar-iahiha ada va'isohihi jiriki-ra kajoniki. Ni-vava'adiki idaija'ari Moisés athi-ra kajoniki.

29 Nahina bana ida namithaja ija'ari Deus kaisai-ra ka-joniki kania? Hi'ida ija'ari Jesus amana-ra nakaidivariki.Varani jaharikia bikanavaranihaki jaboni ada Ma'onahaiJahaki. Jesus abini'ina, amana ahovari'ini-ra va'aha'avini,binakama'daja kaimoni ida Deus kava'iponahi ja'dini, bi-najahaka'oaja jaboni ida vakaijokana hiki. Hari. Abininivavahonariahiki ida ija'ari Moisés athi-ra kajoniki. Ija'ariDeus kaisai athi-ra kajonihi; kidihojai asohiriki abosiniarafiahi.

30Aogaki hida varani Deua bini'a'bo'da'iki:“Hovani, ona'da'diabosiki bana ida.Onaabosiki ida hojai asohiriki nahina jaharikia.”Niki jaboni ida Deus athi kapapirani hoariha:

Hebreus 10:31 41 Hebreus 10:37“Hovani, Deus,

va'ora onaabosiki bana adani kodija'ari.Nahina jahariki-ra vanamonahaha;

nahina jahariki-ravagathaniha.”

Niha ada Deus. 31 Jaharini arafiaki ida namithaki ija'ariDeu-ra naihamahiki kania, bigathaniki bana ida kidihojaiasohiriki abosini. Hokiki ada Deus. Bikaabokaki ida hojaiasohiriki-ra naabosivini.

32 Hari. Oigamina. Vakava'ihoki bana ida Cristo-raavavakaijokabiininivini kari, niha ninini ida avakadimahi.Deu-ra avarigabiininivini vani vahoariha a'onira vana-jaharihari'ia. Avajahariharini kaba'i, ni-vanadabaki idaavajari'darini afodanoki.

33 Vahoariha vada a'onira vani'avini, varani jaharikiaa'onira vakanavaranihavini, a'onira vanajahariharivinijaboni. A'onivani avahoarahanana avanofija ida avaipo-hini vajaharihariki-ra va'ora avakajoamoravini, oniani idaa'onira vanajahariharivini hija jaboni.

34 Va'ora avakajoamora'iki adani cadeia vahoja'iki,va'ora avavaima'bana'iki adani. Ija'ari avakadinahina-ra visaarihahavivini kari, khai avakhanimanihi, ni-avakava'ibodikarahoki ida avakadinahina sarahi hini.Avarigaki ida avakadinahina kaidivaki arafiaki asia hojaniDeus kania. Ni-visaarivini vakaabokaki ida Deus a'onirakajoamoravini hiki kidiania a'bo'da'iki.

35 Hari'a bana vakava'ipahini ida Deu-raavavakaijokavini, a'onira vanajahariharivini kaba'i.Avakava'ipahinirihi; Deus kidinahina jahakia a'oniranaabosivini-ra avagathanihi. 36 Anokhavini oadani,hari'a vakava'ipahini bana ida avavakaijokavini mahijanahina Deua binofikia avakabadanivini, oniani ida Deusa'onira nava'iponivini hiki-ra avagathanivini hija bana.37Deus athi kapapirania hojaki hida athi:

Hebreus 10:38 42 Hebreus 11:3“Ipohijanarihi ida mahi

bivajoiki kaimoni.Ni-agathinahajanariha

ada joina.38Deua bikapoariki ida ija'ari vakaijokana hiki,

kidimahi sohika'oanibikahiki ida,

oniani ida kidimahianokhomiriki-ravahojavini hija.

Kodija'ari vahoariha vani adani vajoiribanira horavakava'ipahinivini,

ni-khai va'ora oni'aki.”Nihi ida Deus athi.

39 Ni-aajoiribanirihi, oniani ida haria anakamadarijaDeus kania. Harivani, Deu-ra avakaijokavini, oniani idaharia akava'ijoavini hija bana.

11Deu-ra vavakaijokaki adani ija'ari avikhananavaki

1 Hari. Deu-ra avakaijokahi; ava'i bodinia aogaja-hakihi hida nahina anokhaki Deus kania haria no'avinihiki bana. Deu-ra avakaijokahi; ava'i bodinia ao-gajahakihi ida nahina anoki'iariki hojani akadimoni.2Akadija'ari avikhananavaki Deu-ra vavakaijokavini maniida vakadikaijokahi Deua bivajahavini bikahivini hija.

3 Deus athi-ra dionivini vani nahina hahavi-ra namon-aha'ara ada. Deu-ra avakaijokavini mani ida hahavi-ra namonahavini-ra aogavini hija. Deua binamonahakiida nahina nokiariki, binamonahaja kaimoni ida hahavinokiaki.

Hebreus 11:4 43 Hebreus 11:74 Hari. Abel Deu-ra vakaijokavini mani ida igitha

abononi aha'dikia Deu-ra no'avini hija. Abea bivakai-jokavinimani ida nahina bino'avini hiki jahani-ra anarafi-aja. Nini vani Deua bivajahaja ida hojana hiki. Ni-jahaniarafiaki ida nahina kidi'aajo, Caim oniki, Deu-ra no'avinihiki. Abea bivakaijokavini mani ida Deu-ra khai ni'aja,oniani ida makhira sohika'oaki hina Deua bikahivinihija. Abini'bo'da'ina kaba'i ada Abel, Deu-ra vakaijokavinikavaranihi asia hojaki mitha ani'aki kaimoni.

5 Hari. Enoque jaboni Deu-ra vakaijokaki, oniani idaDeus biavikhavini hi'ia kidiania. Abinirina vani Deuabiavikha'ara ada. Ija'aria vanako'diha, ni-vakaraga'iki.Avisonina viahania Deus athi kapapirania bivava'isohihikiada Enoque. Vakaijokana hina mani ida Deua khaibini'avini hija.

6 Aogaki ida Deu-ra avakaijokaravini oadani, ni-akaabokaki ida Deus va'i-ra khai ani'avini. Deuabihonariaki ida ija'ari kidiania maakarini-ra nofikiDeus hokiki-ra kajari'daravini. Deua bihonariaki idaija'ari nofina hiki nako'dina hina Deua binaabosivini-rakajari'daravini.

7 Hari. Noé jaboni Deu-ra vakaijokaki, oniani idaDeus kakaabanahi-ra kamithajahakivini hija. Deua bi-nava'isohijoravini hihi ida nahina Noéa binoki'iariki na-mithaki kaimoni. Hari. Deus athi-ra kamithaha, bi-naabahi, ava'doro-ra kanamonaha'aha. Deus va'oraakava'ijoa'aha adani Noé, kidigamo, kidisai, vakadi'abonivihiki ava'doro kabodinia vahojana. Deu-ra vakai-jokavini mani ida Deu-ra vanofiriki vahararana abono-ra anivini hi'ia. Deus athi-ra naabavini mani ida NoéDeu-ra vanofiriki vajaharina-ra nanokiavini hi'ia. NoéDeu-ra vakaijokavini mani ida makhira sohika'oaki hinabikahivini hija.

Hebreus 11:8 44 Hebreus 11:138 Hari. Abraão Deu-ra vakaijokavini mani jaboni ida

athi binaabavini hija. Deua bibaranahaha ada Abraãoarabo hoariha okhana. Deua binava'iponiki ada arabobino'avini hiki kaimonia. Oniaroa, biogaravini kaba'iida arabo bianikhahaki kaimoni, arabo bivahojaki kaniaajihi'aha ada Abraão.

9 Hari. Okha'aha, akhano'aha, hoja'aha. Ni-jorakiaDeua bino'aki araboa. Kidiarabo fori hirihi ida arabo.Kaba'i, Deu-ra vakaijokaha. Makari kagorahi bodiniaibavi'aha. Kidisai Isaque, kidihanodi Jacó jaboni vaibavikimakari kagorahi bodinia. Deus va'ora nava'iponivinihiki jaboni hida hihida arabo vakadimoni hini. Ni-vagathani'iaki kaho.

10 Asia Abraãoa bivakaijokaha, binaviahanokha-haha'oadahahi ida akhanona sidaji a'bo'daki Deuabinamonaha'ikia. Hojahaha'oadahaki bana ida sidajiAbraãoa bianikhaki.

11Abraãoa bivakaijokavinimani ida Sara-ra vaisa'avini-ra kaabokavini hija. Kidigamoa ni-bikaabokaki ida isai-ranamonahavini. Na'arihavi vihina kaba'i, bikajari'darihiida Deus kava'iponahi namithani vakadiania, oniani idaisai-ra vanamonahavini hi'ia.

12 Abinihana amaakari'ini kaba'i ada Abraão, kidianiavanamitharonisiagaki adani ija'ari vâipohiki. Boviri ipo-hina fori vihiki adani. Kaasi 'ba'dani ipohini fori vihikiadani. Ni-ija'aria biogaki ida nihafori vihina vaipohina.

13 Hari. Vavakaijokavini oadani vaabinihanana'ahaadani ija'ari va'ora vara ovani'a'iki. Vaabini'ina kaba'i, ni-vagathani'iaki kaho ida hahavi Deus va'ora nava'iponivinihi'iki. Vava'i bodinia napaja fori hikia avanoki'ihi idaDeus va'ora nava'iponivini hi'iki, khai vani'ahi ida nahinavanoki'iki. Vaabinirina oadani vakhaniha:

—Anokhava ida arabo akaikahina Deus haria kaibav-ijahahijoravini hi'iki. Akadiarabo ka'oa hirihi hida

Hebreus 11:14 45 Hebreus 11:20hihida arabo. Ija'ari kaaraboriki fori arihiki harihidiaja — vakhaniha. 14 Ija'ari nikia vakavaranikiharia vanava'isohijahakiki arabo vakadimoni ka'oa-ravanako'dihavini. 15 Ni-vakava'ibodivaranibakhiaki afo-jana ida arabo vanahojaha'iki vajoiribanira kaimoni.Arabo vanahojaha'iki-ra vanofi'ianara vaha; vajoina-ravakaabokamaniha vaha.

16 Vahokina oadani vanofi'iki ida arabo jahani arafi-aki nama Deus kania vavahojaki kaimoni. Ni-Deuabikaipahiki ida ija'ari nikia vakavaraniki, vakadiDeus hinavakahivini, oniani ida sidajia va'ora kaibavijahahivinihija.

17-18 Hari. Abraão Deu-ra vakaijokavini mani ida kidi-saia Deu-ra kanava'igakamarivini hija. Oniaro kari Deuabikaijo'aki ada Abraão. Deus Abraão-ra nava'iponivinihiki kidisai Isaque kania vanamitharonisiagaki adaniAbraão kahanodi. Deua bini'a'bo'da'aha:

—Abraão, va'ora oanaipohiki bana adani Isaque kahan-odi vanamitharonisiagaki, kadaija'ari vihira kaimoni —Abraão-ra nava'iponi'aha. Deua binava'iponivini kaba'iada Abraão, kidisai hoarana-ra va'ahavini hiki igithaabiniki fori hina. Ija'ari igitha Deu-ra no'avini vani forihija ida Abraão kidisai-ra naabinikamarivini. 19 Abraãoabono-ra ni'aha:

—Deua bikaabokaki ida kodisai Isaque-ra anahokivinionaabinivini naothinia — niha. Nini vani namithajaida kidiania. Abraãoa bigathani'aha ada kidisai hokina.Abini'iki fori hiki ada.

20 Hari. Isaque jaboni Deu-ra vakaijokaki, oniani idavarani jahakia kidisai Jacó, Esaú vihiki-ra va'ora varani'avini hija, va'ora nava'isohijoravini hihi ida nahinajahaki Deua binanamithaki kaimoni vakadiania.

Hebreus 11:21 46 Hebreus 11:2721 Hari. Jacó jaboni Deu-ra vakaijokaki, oniani ida

abinihana amaakarini viahania varani jahakia José kai-sai vi'bamiki-ra va'ora ni'avini hija, Deus va'ora ka-joamora'bamakhamara kaimoni. Deu-ra kanamasivi'ahaada Jacó kididadahi ava abono-ranadadavini-ra gathi'aha.

22 Hari. José jaboni Deu-ra vakaijokaki, oniani idanamithaki kaimoni-ra vara vani'ajoravini hija. Kidivaraniida Egito kaarabonia Israel kaija'ari vanamitharonisia-gaki vikhaonanina kamahini. Abinina amaakarini viaha-nia Joséa bivahonariahijoraki ida vikhaonanina kamahinijarona vavikhaonanivini jaboni.

23 Hari. Moisés kaabi'i, kaamia vihiki Deu-ra vavakai-jokaki jaboni, oniani idaMoisés 'banana naothiniamasikoahoarabakosikia avanahojavini hija. Oniaro kari Faraóabivahonariahi'iki idamakhira isani vaitxanava vaabiniha-havina. Moisés kaabi'ia vanokiki ida vakadisai nokianajahani. Ni-vifiniki ida Faraó athi-ra vakajonivini. Vavakai-jokaki ida FaraóMoisé-ra naabinivini Deuabiva'aharavini.

24 Hari. Moisés jaboni Deu-ra vakaijokaki, oniani idakaraho'ina Faraó kaisai isanini hina ija'aria vakahivini-rakajonivini hija.

25 Binofiki ida jahariharina Deus kaija'ari vakadiania.Ni-binofiki ida hojai asohiriki-ra khai ni'avini hokinaoadani.

26Moiséa bikava'ibodivaraniki ida jahaki kidimoni oga-rahi hina, Cristo ogarahi hina fori hina bana. Ni-binofikijaboni ida nahina hahavi kaidivani arafiaki Egito kaarabo-nia hojaki-ra vahojavini. Bikava'ibodivaranibakhiaki idakidihojai asohiki abosini, nama Deua bikaibavijahahijo-ravini hiki.

27Moiséa bivakaijokavini mani ida Egito kaarabonia ainihana hi'ia. Ni-bifiniki ida arabo kaka'da'dinia bikai-hamahivini. Moiséa binokiki fori hiki ada Deus nokiariki,oniani ida Egito kaarabonia joiribanina-ra nofiravini hija.

Hebreus 11:28 47 Hebreus 11:3328 Deu-ra vakaijokavini mani ida Moisés Páscoa kai-

hinikani biinini-ra nakama'davini hija. Va'ora honar-iaha adani Israel kaija'ari vagorana kaathania banini-aja ovilia amana-ra varavisorarivini, ma'onahai ija'ari-ranaabiniki va'ora naabinirara kaimoni adani ija'ari vakadi-sai ahivaja'i makhira isani.

29 Hari. Deu-ra vakaijokavini mani ida Moisés'Dako Nadaraki onikia avikafianina Israel kaija'ariva'ora honariavini hija. Avikafiani'aha arabo forakinamania vaadaha'ina. Egito kaaraboni kasorarani va'oraavanajoikahifianivini va'ora vakaijo'aha. Ji'binijoraki'ihiida paha, avahidanahahavi'aha.

30 Hari. Israel kaija'ari Deu-ra vavakaijokavini maniida 7 mahi ipohini mahi hoarahanana Jericó sidajiava'ora naadaharibanaonija, oniani ida sidaji kavasiriban-ini kaja'dini na'bahaki-ra anaadarinaija.

31 Oniaro kari Raabe jaboni Deu-ra vakaijokaki, oni-ani ida Deu-ra vakajoniki vaabini'ina Raabe-ra anaani'ia.Makhira-ra odoradoraoniki ida Raabe. Deu-ra vakai-joka'avini mani ida arabo anavanavanahaoniva abonovi'bamiki-ra va'ora gathanijahakivini hija, oniani idaava'aihotana va'ora kakodiavini hija.

32 Hari. Vahojaki adani ija'ari vahoariha Deu-ravavakaijokaki. Onofirihi hida oathi-ra ona'oadavini, oni-ani ida Gideão, Baraque, Sansão, Jefté, Davi, Samuel, Deusathi namoniva abono vahoariha varani vihina-ra varaovani'aravini hija.

33 Ija'ari vahoariha mahi 'bo'dakari Deu-ra vavakai-jokakia bada vani'aki ida badani danoki ipohiki. Deu-ra vavakaijokavini mani ida arabo hoariha kaija'arini-ra va'ora vidafiavini hija, vakadiarabo avanahoroavini.Deu-ra vavakaijokavini vani bada vani'aja ida binofiki,vagathaniki jaboni ida Deus va'ora nava'iponivini hi'iki.

Hebreus 11:34 48 Hebreus 11:39Vahoariha Deu-ra vavakaijokavini vani tapo'ija vabodi-ravana'bo'ara adani. 34Vahoariha vakanamokhiki jaboni idasiho kakhororoki kakaraho. Deu-ra vavakaijokavini maniida va'ora anaihotaja tarasara fori hikia sakahi vihina.Vahoariha vadanoriki Deu-ra vavakaijokavini mani idava'ora nadanoja. Sorara vadanoki vihi'ina vani va'oravanihima'ara adani arabo hoariha kasorarani.

35 Gamo jaboni Deu-ra vavakaijokavini mani idavakadija'ari vaabini'ina naothinia avahoki'ina-ra va'oravagathanivini hija.

Hari. Vahoariha Deu-ra vavakaijokaha'oadahavinikaba'i vajaharihari'aha. Deu-ra vakava'ipahinira vaha;avaihotamaniha. Vanofirihi ida avaihotana, onianiida dafi vihina va'ora naabini'ia. Deu-ra vavakai-joka'oamanira adani. Avigaki idaDeus va'ora anahokivini,vavahojaja kaimoni ida vakadimahi jahaki kidiania.

36 Ija'ari va'ora avigarahabakhiaki adani Deu-ra vavakaijokaki, va'ora vidabakhiaki adani, va'oravidabohavini correntea, va'ora avibai'aha cadeia.

37 Deu-ra vanofiriki va'ora vanagahaha adani Deu-ravavakaijokaki ja'dia.

Va'ora avako'danikhamaki adani vahoariha serrotea.Va'ora vakavasa'aiki adani Deu-ra vavakaijokaki

vahoariha. Deus kaija'ari vahoariha avaadahaoniki.Vakanahinarina mani ida ovilia asafi, boji asafi hiki-ravakaimahavini hija. Vajaharihari'aha. Deu-ra vanofirikiva'ora vanaima'banakarahoki adani. 38 Vakaaraborikifori vihina avaadahaoni'imajaniki adani amasia, arabonamahiki hikia. Vagorana ida ja'di kahodijama'okibodini, arabo khorahaki bodini hiki. Vajahana arafianimani ida Deu-ra vanofiriki va'ora vakaimajahajanaravinihija vahararana vahojana.

39 Hari. Deu-ra vavakaijokavini mani ida varani ja-hakia Deus va'ora vara vani'avini hi'ia. Jiriki ida varani

Hebreus 11:40 49 Hebreus 12:2vihina. Kaba'i, ni-vagathani'iaki kaho ida Deus va'oranava'iponivini hi'iki.

40 Deus va'ora nokhaki adani ija'ari vanamitharonisi-agaki vakaijokana vihira kaimoni. Avakaijokavini-ranokhaki jaboni ada. Deua bikava'ibodivaranijoraki idanahina jahani arafiaki agathaniki kaimoni. Ni-binofiki idava'oaniaro miro'a vagathanivini. Binofiki ida va'oaniaro,harivani hahavi haria najahaka'oajabanavini, hojai bi-nofikia akahojaija kaimoni.

12Deus akadiabi'i varani hina

1 Hari. Hiva'oani ija'ari vaipohiki va'ora varaovani'a'iki va'oani Deu-ra vavakaijoka'bo'da'iki adani.Ari'oaria vahojaribanaoniki fori vihiki adani vadaharia vani'aribanaoniki. Haria vahonariavini Deu-ra avakaijokavini, aki'darahaki fori arihina. Hari.Ija'ari ki'darahaki fori arihiki hari, akadimahi Deu-ra avakaijokavinia. Anahojava ida nahina hahaviaki'darahana-ra nadabaki fori hiki. Akava'ipahinika'oavaida hojai asohiriki, nahina aki'darahana-ra anagithikifori hiki. Aki'darahajorakiki fori arihiva hagihi aviahahojaki-ra anikhahavini. Akaikahirina oadani, jokoaakava'ipahinirihi ida aki'darahana, ariabono ani'ava.

2 Akava'ibodivaranibakhiava bana ada Jesus. Ovariabinakama'da'iki ida Deu-ra avakaijokavini. Binakarakijaboni ida Deu-ra avakaijokaha'oadahavini akaikahirinaoadani kidiania. Ava akasanakhamakia Jesu-raavaka'itapoamisahanavini kaba'i, ni-bikava'ipahinikiida Deu-ra vakaijokavini. Bianokinanavaki fori hiki idaabinina naothinia va'i khaii nini karaho hojaki Deus kaniakidimoni hini, oniani ida ava akasanakhamakia abinina-ra kava'ibodiravini hija. Va'i-ra anaipahihikarahoki ida

Hebreus 12:3 50 Hebreus 12:7ija'ari nikia abiniki. Oniaro naothinia vithi'aha ada JesusDeus pitana aniaja ka'da'di danoki kavithi ibavinia.

3 Vakava'ibodivarani bana ida namitha'iki Jesus kania.Hojai asohirikia vakahojaibakhiakia vanofipa'itxiriha adaJesus, avigaraha'aha, vanaima'bana'aha, kaba'i ihamahi-rina bikapoari'ihi. Hari'a khai a'onira ni'ariva ida nahinajahariki namithani avakadiania. Hari'a bana Deu-raavavakaijokavini-ra vakava'ipahini.

4 Cristo hojai asohiriki-ra kajonivini mani ida hojaiasohirikia vakahojaibakhiakia vanaabinivini hija. Ho-jai asohiriki-ra avakajonivini, ni-niki namitha'iaki kahoavakadiania. 5 Hari. Deus haria ni'avini hiki varanijahaki ava'i-ra khaii ni'aja kaimoni. Isai kaabi'i kidisai-ra nava'isohivini kavaranihi fori hiki ida Deus kavarani.Avarakava'i'birinimanija koda ida? Nihi ida athii:“Kodisai, ikava'ibodivarani afojahaki bana ida Deus ira

nava'isohivini hiki,kadahojai asohirini-rakahiha.

Hari'a khai ira ni'ariva bana ida Deus irakaabanivini athini.

6Deua binasohihahaviki ida ija'ari-ra nakaidivavini kaho-jaihi.

Va'ora kapatahahaviki fori vihiki jaboni adani ija'arihahavi va'ora kanaisaihaki.”Nihi ida athii.

7 Isai kaabi'i kidisai-ra kapatavini fori hiki idaavaimani 'banani, avava'ini rogo inini hiki. Hari'avakajoni bana ida a'onira kapataki fori hina. Isaikaabi'i kidisai-ra ka'ojomo'ivini vani fori hija ida Deusa'onira ka'ojomo'ivini. Nini vani avaimani 'bananiaa'onira nanokiahira ada kidisai avihini. Ni-hojaki ida isaikidiabi'ia bikapatariki.

Hebreus 12:8 51 Hebreus 12:158 Deus va'ora kapataki fori vihiki adani kidisai ha-

havi. A'onira kapatariha; ni-kidisai ka'oa avihiki. Isaikaabi'iriki fori avihihi.

9 Akadiabi'i araboa vahojaki haria vakapatabakhiaki,hojai vavajahariki-ra akava'ipahinija kaimoni. Hariavakapatavini mani ida va'ora afinivini hija. Jahaki idaakadiabi'i-ra afinivini. Jahani arafiaki ida akadiabi'i namahojaki-ra afinivini, aka'ojomo'ija kaimoni ida akadimahijahaki-ra avahojavini.

10 Badara ipohiriki isai arihina oadani, akadiabi'i hariavakapatabakhiahi. Haria vakapatavini-ra vanofiha; hariavakapatamaniha. Deus haria kapataki fori arihiki hariakadihojai jahani avijavaja kaimoni, Deus kahojai jahakiaakahojaija kaimoni.

11 Ni-avajahaki ida kapatahi arihina. Ava'i-ranamokaraki ida. Ni-khai ani'aki. Naothinia khai ani'akiida haria vakapatavinia haria vaka'ojomo'ivini akadihojaiasohika'oakia akahojaina, ava'i jahajahani jaboni.

Va'isohihi ka'oa hini hida12 Hari'a avajaroni fajafajahaki fori vihi. Hari'a

vakava'ipahini bana ida Deus kahagihia avaadahaki foriavihini. Avarikhani khai avaabononi vani'a. 13Hojai Deuabivajahakia avakahojaihi; hagihia avaadahaki fori avihihi.Vaadahaha'oadaha bana Deus kahagihi sohikia mahijaavakadiadahai-ra avanadanovini. Oniani ida ava'damani-ra kanatonorohaki fori kanihajanarija.

14 Avaabononi vakanava'ijahajahakhama bana vahoar-iha khama. Hojai Deua binofikia vakahojai bana mahijaavakadimahi kidimoni hivini. Nirihi ida avakadimahi; ni-Deu-ra avanokiki bana.

15 Avaabononi avakava'igairi bana mahija Deus a'onirakajoamoravini-ra avakava'ipahiniravini. Avaabononi

Hebreus 12:16 52 Hebreus 12:19-20avakava'igairi afohanana bana jaboni mahija hoarani ka-pahasa fori hiravini. Hari'a vava'aha bana ida kapahasafori hiki avijavani avakadiania. Hojahi ida kapahasa forihiki avakadiania; ija'ari vaipohiki-ra najaharihi.

16Avaabononi avakava'igairi bana mahija Esaú fori avi-hiravini. Ovari gamo-ra odoraoniki ada. Ni-binakaidivakijaboni ida Deua bino'avini hi'iki. Esaúa bianaabosikiida kidiabi'i kanahina bivahojaki pitani karaho 'bai bavihoarani binaji'binikia. Isai ahivaja'i gahinana kaimoni idakidiabi'i kanahina pitani karaho.

17Avarigaki ida Esaú varani hina. Kidiabi'i kanahina-raanaabosi'avini naothinia binofi'ianahi ida gahina'ianana.Ni-bikaragaki ida abosini joiribanini niha ninini. Asaranaabono-ra ka'da'digariavini kaba'i, ni-bikaabokaki idagahina'ianana.

Israel kaija'ari avikhananavaki Deu-ra vanamaakari'iki18 Hari. Oigamina, Israel kaija'ari avikhananavaki fori

avihirihi. Va'oaniaroa vanamaakari'iki ida nahina noki-aki, kamithavahaki, kaabadavahaki. Vanamaakariki idamonte Sinai. Vakanokiki ida siho kakaraho kakhororokiarabo namahiki namanija. Vanokiki jaboni ida bakibakinikaraho, bahi banabanahaki hiki. Vakamitha'iki ada bahikatararahi. 19-20 Vakamithaki jaboni ida trombeta ithoni'baraki, Deus vara nina hiki jaboni. Athia va'ora honari-aha:“Kaaji hiki hida arabo

namahiki.Ni-ova'ahaki ida ija'ari,

igitha hiki ogaimorini.Bikadasahi;

ja'dia vanagahavinia abinini ovahonariahihi.”Niha ada Deus. Vaimahidana, ni-vanofiki ida Deuskahonari-ra vakapoarivini. Deus vara nina-ravakamitha'ikia, vani'adanoki'aha:

Hebreus 12:21 53 Hebreus 12:25—Ni-anofipa'itxiki ida Deus vara nina-ra

akamitha'ianavini — vakhaniha vaimahidakaraho'ina.21 Va'ora naimahidakaraho'ihi ida vanoki'iki, oniani idaMoisés abono-ra ni'avini hija:

—Ojarona tharararaki ho oimahidakaraho'ina — niha.22Hari. Va'oaniaro fori arihirihi. Harivani Deu-ra ana-

maakarihi; ni-anokiki ida va'ora naimahida'iki. Harivanianamaakarija ida arabo namahiki monte Sião oniki Deuskania nama hojaki. Anamaakariki jaboni ida sidaji. Deusija'ari-ra nahokiki kasidaji ida. Jerusalém ka'oa hini namahojaki ida. Oniaja vaibaviki adani Deus ibavi kaija'arinivâipohiki. Ni-rajomavahaki ida vâipohina.

23 Va'ora anamaakari'iki jaboni adani Deus kaisai va-joroniki. Khai vakhani'ahapikiki adani. Deus kaisaiahivaja'i hahavi adani. Vaonina jiriki hojaki nama Deuskania. Anamaakariki jaboni ada Deus. Ovari ija'arihahavi nasohiva abono ada. Va'ora anamaakariki jaboniadani ija'ari vajahaki vaabini'iki, avahoki'ina Deus va'oranajahaka'oa'iki.

24 Anamaakariki jaboni ada Jesus. Ovariabinakama'da'iki ida Deus kava'iponahi ja'dini. Ahovari'ikiida amana haria najahaja kaimoni Deus viaha. Abelabini'ina fori hirihi ida Jesus abini'ina amana. Jesusabini'ina ni-bikanikhariaki ida Deua bina'da'diabosivini.Bikanikhariaki ida Deus haria va'adivini.

Deua binaho'doho'doki bana ida arabo, nama hiki25 Avaabononi avakava'igairi bana mahija Deus vara

nina-ra avakamithavini-ra avakajoniravini. Ija'ari araboavahojana vakamitha'bo'da'iki ida Deus athi Moisés va'oranava'isohivini hi'iki. Ni-avaihotaki adani athi kajoninavihiki. Vagathani'iki idamorobohariki fori vihina abosini,vaabini'ina. Harivani, Cristo nama vara haria ni'avini-ra akajonihi; ni-aa'aihotapa'itxirihi, agathanivini arafiakibana ida morobohariki fori arihina abosini.

Hebreus 12:26 54 Hebreus 13:426Oniaro kari Deus athia binaho'doho'do'iki ida arabo.

Bivava'isohihijora'ihi:“Onaho'doho'do'ianaki bana hida arabo hoaranija

afo'iana.Onaho'doho'doki jaboni bana ida nama.”Niha. 27 Hari. “Hoaranija Deua binaho'doho'do'ianaviniafo'iana” bikahivini, oniani ida nahina namithakikaimoni-ra aogajahakivini hija. Deua binaho'doho'dokibana ida kidiamonahi hahavi, biani'ihi ibavinia. Aanikibana ida nahina naho'doho'dovahariki.

28 Khai ani'ava bana ada Deus. Haria no'avinihiki ida ibavi ka'da'di arihija kaimoni kidiania.Naho'doho'dovaharihi ida ibavi, ka'da'di arihinaibavini. Vara avani'ava ida Deus jahana niha nininiharia kajoamoravini. Deu-ra akanamasiviva niha nininibivajahakia. Jahaki ida Deu-ra afinivini, avava'ihavini.

29 Siho nahina hahavi-ra kanihimaka'oaki. Onivanifori hira ada akadiDeus nahina hahavi asohiriki-ra nihi-maka'oavini.

13Jahana akahiva ada Deus

1 Avaabononi vakanakaidivakhamajahaki banaafoha'oadaha, Cristo igamina hahavi a'oni. 2 Ija'ariva'ora avarigariki vakaikahiha avagorania, va'oravagathanijahaki bana. Ija'ari vahoarahanana va'oravagathani'iki adani ija'ari va'ora avigariki vagorana,avigaravini kaba'i va'ora vagathani'iki adani Deus ibavikaija'arini.

3Va'ora vakajoamora bana adani cadeia vahojaki, vaka-diania avahojaki fori avihihi. Va'ora vakajoamora banajaboni adani ija'ari vajaharihariki, avajaharihariki foriavihini, va'ora avavaima'banavini.

4 Ija'ari hahavia vakava'ibodivaraniva ida jahakimakhira kidigamo khama vaabono vakavahojakhamavini

Hebreus 13:5 55 Hebreus 13:10afoha'oadaha, vaabono vakanofikhamajahakivini.Hari'a bana vavi'oma ida hoariha kagamo hoarihakamakhira. Deua bikaronaki bana ida nahina jaharikimakhira kidigamo hiriki vaabono vakavi'omakhamakivakadimoni.

5 Hari'a avava'ini-ra nahonariahihivini arafiava banaida jiniro-ra avakava'inofinofivini. Avava'inia arajomavabana ida nahina avavahoja'iki. Nihi ida Deus athi:“Jokoa a'onira onahojaharihi.Ni-a'onira okava'ipahiniki

jaboni.”Niha ada Deus. 6Oniania aofinirina ariabono ani'ava:“Deus hora kakodiabakhiaki ho.Ni-ofiniki hida ija'ari.Deus hora akadava'avini mani ida nahina hora

namakhaniravini hija.”Akhaniva.

7Va'ora vakava'ibodivarani bana adani avakadika'da'dikohana Deus athia a'onira vanava'isohi'bo'da'iki.Vakava'ibodivarani bana ida vakadimahi vahokina oadaniDeu-ra vavakaijoka'avini. Vaabini'ina asia vavakaijokakiada. Va'ora vakava'ibodivarani bana mahija Jesu-ravavakaijokavini avakabanafovini.

8Ni-hoarihapa'itxiki ida Jesus Cristo kahojai. Kidihojaibivahoja'bo'da'iki asia bivahojaki. Mahi anokhomiriki idabivahojaja.

9 Vakajari'da bana ida ojomo'ihi kavaranihi asohirikiCristo vara bivani'ariki mahija Deus kahagihi-ra avara-gariravini. Deus haria kajoamoravini-ra ava'ahahi; ovariabinadanohi ida avakaijokavini ava'i bodinia. 'Bai kaaji hikini-ija'ari va'ini bodini-ra nadanoki. Ija'aria vanaabavinikaba'i ida kaaji kavaranihi, ni-ija'ari-ra kakodiaki.

10 Hari. Sasidotxia bada vani'aki ida vakadibadanijudeus kaija'ari Deu-ra khai vani'avini kagorani banininia.

Hebreus 13:11 56 Hebreus 13:17Nimanija ida Deu-ra vakanamasivivini. Ni-nikia Deu-raakanamasiviki. Sasidotxi igitha amani-ra vavakaijokavinioadani, ni-vakaabokaki ida Deu-ra vakanamasivivini aka-diania harifori vihina.

11 Judeus kaija'ari vakadisasidotxi vaka'da'diva bi-avikhajakosiki ida igitha amani Ibavi Katokini Jahaka'oakikania, Deus viaha biakana'diri'dirikhamaja kaimoni idaama, ija'ari vakadihojai asohiriki aniaja kaimoni. Igithaabononi vani ida aha'dihahavija ija'ari vagorana napajaninia.

12 Onivani fori hira jaboni ada Jesus. Ovari abini'ikisidaji banininija, bianija kaimoni ida ija'ari vakadihojaiasohiriki amana ahovarikia.

13 Hari. Jesu-ra anamaakariki fori arihiva sidaji ban-ininija. Jesus va'i-ra anaipahihivini. Jakaho ava'i aipahi-hiva jaboni kidiania.

14Araboa arihojana oadani ni-hojaki ida sidaji a'bo'dakiakadimoni hini. Anaviahanokhaki ida sidaji hoja-haha'oadahaki. Ni-hoja'iaki kaho ida sidaji.

15 Jesus haria kakodiavini vani Deu-ra anamaakarivini-ra akaabokaja, akanamasivira kaimoni. Ni-Deu-raakavikhaki igitha abononia. Deus jahana ka'oa kavaranihivani ida avikhaja. Deu-ra ani'aki hari:

—Ivani, ijahaka'oaki i. Avajahaki ida haria ika-joamorabakhiavini. Ivani ka'oa akadika'da'di i. — Nikiaakavaranihi, Deu-ra akanava'igaki fori arihihi akadikhai-inia.

16 Vakava'ihoki bana ida badani jahakiaavakabadanini vahoariha vakadiania, avaabononiavakakakodiakhamavini hiki. Nikia avakahojaihi; Deu-ra avakanava'igaki fori avihihi. Khai bini'aki bana idaavakadihojai jahaki. Igitha imani aha'diki fori hiki ida.

17 Hari. Vanaaba'a bana ida a'onira vanava'isohivaabono vaathi. Bada vani'a bana ida a'onira vahonariavini

Hebreus 13:18 57 Hebreus 13:23

hiki. A'onira avakadava'ahaha'oadahaki adani.Deu-ra vakanamonivini hiki bana ida vakadibadaniniha vani'a'aki a'onira avakadava'avini. Vaathiavanaabahi; khai vani'ahi ida a'onira avakadava'avini.Vaathi avanaabarihi; vava'i avanamokaraha, a'oniraavakadava'avini oadani. Ni-niki jahaki avakadimoni.

18 Asia haria vakanikhariaha'oadaha bana Deuskania. Aogaki ida nahina asohiriki hojariniava'i kaabanahahani kania. Anofiki ida badaniasohiki-ra anamonahaha'oadahavini. 19 A'oniraokanikhariadanokivini hiki ida Deu-ra varaavani'abakhiavini kodimoni. Vakanikharia bana mahijaDeus hora karonajorakivini oajoi'ianana avakadiania.

Deus kanikhariana athini hida20-21 Deu-ra vara oni'aki ho. Ovari haria no'avini

hiki ida ava'i jahajahani. Deus vania bianahoki'ara adaakadika'da'di Jesus, abini'ina naothinia. Jesus oviliaakadava'ava abono jahaki fori hiki ada. Abini'ina abono-ra va'aha'iki ada, haria akava'ijoara kaimoni. Kidi'oviliafori arihiki hari. Abini'ina vani Jesua binakama'da'ikiida Deus kava'iponahi ja'dini a'bo'daki, oniani idaavakainamokia a'onira no'avini Deu-ra okanikhariavinihija, bada avani'aja kaimoni ida hahavi Deua bivajahaki.

Onofiki jaboni ida ava'i bodinia badani binofiki-rabada ni'avini. Jesus Cristo vania bada bini'aja ida.Khai ani'ahaha'oadahava bana ida Cristo jahana, vagana,danona, ogahana hiki. Hari ida vani oamani.

Athii anokhomini hida22 Oigamina, a'onira okanikhariavini hiki hida oathi-

ra mitha avani'ajahakivini. Ni-onofiki ida kodivaraniavava'ini-ra kajokovini. Oathi oadariki-ra onajiri'iki hoa'onira khai ni'aki kaimoni. 23 A'onira okanamonivinihiki ada arigamina Timóteo cadeia avarakhaonani'iki.

Hebreus 13:24 58 Hebreus 13:25Ai ohina viahania kaikahi'iki ada Timóteo kodiania,oavikhaki bana ada a'onira onavanavanahavini.

24Va'ora vaka'ivaniti bana adani a'onira vanava'isohivaabono, Cristo kaija'ari vahoariha vihiki avakadiania vaho-jaki. A'onira vaka'ivanitiki hadani Cristo igamina. Itáliakaaraboni kaija'arini hadani.

25Onofiki ida Deus a'onira kajoamorahahavivini.Hari ida vani oamani athi anokhomini.

59

Deus Athi Kapapirani HidaNew Testament in Paumarí (BR:pad:Paumarí)

copyright © 2010 Wycliffe Bible Translators, Inc.Language: PaumaríTranslation by: Wycliffe Bible Translators, Inc.

PaumarípadBrazil

Copyright Information© 2010, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.This translation text ismade available to you under the terms of the Creative CommonsLicense: Attribution-Noncommercial-No Derivative Works. (http:// creativecom-mons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/) In addition, you have permission to port the textto different file formats, as long as you do not change any of the text or punctuationof the Bible.Youmay share, copy, distribute, transmit, and extract portions or quotations from thiswork, provided that you include the above copyright information:

You must give Attribution to the work.You do not sell this work for a profit.You do not make any derivative works that change any of the actual words or

punctuation of the Scriptures.Permissions beyond the scope of this license may be available if you contact us withyour request.The New Testamentin Paumarí

© 2010, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rightsreserved.This translation is made available to you under the terms of the Creative CommonsAttribution-Noncommercial-No Derivatives license 4.0.Youmay share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format,provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures includedwith Scriptures and other documents on this site are licensed just forusewith those Scriptures and documents. For other uses, please contact the respective

60copyright owners.2014-04-30UpdateseBible.orgPDF generated using Haiola and XeLaTeX on 17 Nov 2018 from source files dated 24 Oct2018ac6700a7-faf4-5ef3-b395-922dafcdb081