heildarleidbeiningar utgafa 28des2005 - · pdf file7 vistkerfi ítarflokkun...
TRANSCRIPT
eee �
�������������� ��������� � � �� � � � � ��� ��������������
��� � ����� � � �� � � � �� � �� ��� �� ����� � � �
2
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
��������������� ������������ �������������������������������������� ����� ������ ����� ����������� ���������������� !�"�#������ $��%��&�'���"����(��(�����&(�� %���������(�����)����*���������+,���-����
&����������.����.����/!�-�01���� 9979-9447-6-5������������ �������������233��2 ��4�/�5�%�!�������66777!�������!��
���������� � � � �������������
1
Formáli 8��'����������������� ����� ��� �������9�'���!� 2�36������!�!�!:������ ��������������� ������������ �;����������������� ���������������������� ����� ������ ����������� ��������� ���� �<������ ��� ��� �� ����� ����� ��� ������!� ������ ��� � ���������������� �����'�����������������������/�������,��������%������ ������������������� ������������������������������������������ �������;!���=���� �� ���� �� ������������� �<����� ����� ���� ��� �� ����� ����� ��� ������� �������� ����������!�=�����������������������%���������������������� 5'������������� ����� � �����������������!�!�!���������� ����������� 5��������������������� ���� ����� ���� ���� ��� ������� ������ �� ��� ��������� ��� ����� ��� !����������������� �� ������ �� ����� ������ ���� ���� �� ���� ���� �� ����� ����� ��� ������� ��� ����� ������ ������� �!�!� ������������� ��5(��'����� ���� �����/����������>��������������������5' ������/ ������������������������������������!�$��%��&�'���"����(��(��������<������������������������&(�� %���������(�������������������)����*���������+,���-����&����������.����.����/����������!��?������������������� ������������������������������������������������������������������ /�� ����������� ���� ����������������������� ����� ��� ��������������� ������ �����!� ?��� ���� ���� ����� ���� ������������� ��� ������ ���� �� ���������������� ���������������������������������� !�
���������� � � � �������������
2
Efnisyfirlit
Inngangur ........................................................................................................................................ 3 Flokkun umhverfisþátta ................................................................................................................. 4 Viðmið umhverfisáhrifa................................................................................................................ 10 Einkenni og vægi umhverfisáhrifa.............................................................................................. 15 Viðauki – Dæmi um framsetningu í matsskýrslu ...................................................................... 20
���������� � � � �������������
3
Inngangur ���������������������%��5�������������������� ������������ �������������������� ����� ���� ������������ ���������� ����� !� �%���������������������5�����������5�� ��������������������������������� ���� ������������/�5������������������/���������������!�@���������%������������ ���������� �������������!�������� �������������?�������������� ����� ����������� ������������������������ /������� ��������������� ��� ������ ����� ������ ���� ������� ��� ������� ����� � �� ��� � �!� ?���������� ������������!�!���;���� �����������������������������'/���������������5�����<�% !�8���������������������������������� ���������� ���������������� ������������ �� ����������5(���������������� ����� ��� ��������������� ����������!����������������������������� !!�"#�A����������� ��� ������������������������ ���� �������5� /������������������������� ���������������� !�&,����������������/ �����/ �����������������5�� ������������� ���� �� ����� ����� ��� ������� ��� ������!� A�������� �� �� ���� %���� ����5'��������������������������!�!����������������'��%������������������������ ��5(�������!� ���� ����� ��� �� �� �� ��;���� �� �� ����� �������� ������������'�� /����/��������������%�#%���%�;�������� ���������5����������������������������������� ��������5����������� ������������;���� �!�B ��������������������������������� � � � � %� ���� �� ��������� ������� ���� ��/��� ��� '���� ����� ���� ���� �������� �<���� ����5��9�!�!� �<� �'����� ��������:!� �%�������/ ������������������� ���������������������'�����%�������������<5���������������������� �����%������� ��/��!��$� �� ������%������������������?��������������<������������������ ������������� ������������������������ ���� ����������� /������������������������� ��!�!��������� ������5��������������������������(���������'����������������%��������� ���� ����( ���� !�@��������� ����������� /����������������� ����!�!��������� �������������5��������������5�������(�������� ������� �������� ��� ������� �������� �� �������� ����� �������!� 8� ������� ������������������� �� ����� �� ������ �� �������������� �� ���������� ��� � ��� ��<���� �����������'����������/�5���������������������� ��� ������������������������������� �������!����������8�������� ����������� ���������� ��������������������� ����� ��� �������%� �������<���!�
���������� � � � �������������
4
�
Flokkun umhverfisþátta !!&'!&#(�A��� ��� �� ����� ����� ��� ���������� ������� ��� ������� � � �� ��������� �������� ��������������������������������������!�=����������������� �������������������������������� ���������� ����������������������� ����� �����!�!���;���� �����������5��/������������������������'/���������������5���(�������<���������!���8� ������� �%���� � � ������ �� ��� ;� ����� �� ������� ��� ������������� ��������� ������������������������������� ����� � ������������������������������������<�������������������������� �������������!�8����������������������������� �������� �� ������� ����� ������� ���� ����� �� ����� �� �<�� ���� ��� �� ����� ����� ��� ��������������� ����������!�=����������������������������%��� �������� ��������� ������ ��� ����� ��� ����� ��� ����������� 5'����� ��� ����� ����� � ��������������������������������������!���C��������������,�������� ���/������/ � ���/ ��<������� ����5'�2������������� ����� �� /�����5�����������������<����� ��D���� ����� ������(��������������������������/������ ����������/���������������� ���� ������������ ����� ��� ������!���")**#!�#+,�$(� �-.//'��8������ ������������,�������� ������������������������������� �������!��� � @��;���� ��������� �� � A�������5(�� � ���6�5�������
� ������A����� ��� � &��������'/����� � &�������� ,��������������� � 1���;�>��������������5��� � ��������E ����������������� ��������� �����������������%����� �����9��'����:��������<���������%������ ��������������������������������� ��������9�5���' ������������%���:!�$��/���2�����<��;����������' �����������/���������������<����������� ���!���?� ���� ������������� ����������/ �� �������� �'����������������������������������� �� ���������� ������� ������'��� �� �5(��� �� ���5 ��� �� %� ���5�� �������� ��������� ������������5�� ������������������������������ �����������!�=������������������;��������5������������������ �������������������������� /����� ��� ����������� �������������������������������������������������,������5� /�������� � ������������������������ ��!������ �
1 Lög, reglugerðir, alþjóðasamningar, stefna ríkisins um ýmis málefni o.s.frv. 2 European Environment Agency, http://europe.eu.int/comm/environment
���������� � � � �������������
5
+0 1�2� #���0��� ��3����������������%�4�
�
�%������ ��� 5�?��������������� � ��������������� ����!�!��% ���������� �� �����%������������������ �� �����
2!� &� �� ������������ ����(�������<F�9�������:�G ��������5������
�!� �<�����������6�;����������������������������(��������<������������� ������ ���������������������������� /���������� ��� ���������!��<�����������/������� /�����5��������<����������������'�������(��!�4������ �%�����<����' ����������(����� ������������ /��������!��1�����'��������� �����<������������������������� ��%������H��,���� ���!!����������,��������5���� ������������������������������/����������������/������������������ ���������!�
H!� �������������������� ����%���� ����5'����9�!�!���������������������������������/ ��<������%���� ���'������5(����������5(���������:�����(�������<��������� ��������� �����!��5����������������������A����������� ����� ���������� ����/ �����/ ���������������������������������� �������!�
I!� *�� ����� /�� ���������� ��� � 9�!�!� 5������� ��������� ����� ��� (������ �5�� ��� �����������������G������������������� :����� �������������� ����(�������<������������������� ��������9�!�!������������������ ��������(�F�&�������(�����������������,���������<��!�! �:!�*���� ����%����5��%����,������� ����������������������!��
!� =����������� ���9�������5��������������5�������(������������������������������������������(����:���������������������������������������� �������� �������!��5�������������������G��������������������� ����� !�
Umhverfisþáttur Andrúmsloft Vatn og sjór Land/sjávarbotn Vistkerfi
1. undirflokkur Vistkerfi
Líf í vatni Líf í sjó Líf á landi
2. undirflokkur Vistkerfi
Líf á landi Vistgerðir og/eða búsvæði Gróður og dýr
Undirflokkar umhverfisþáttar Nákvæmari flokkun viðkomandi umhverfisþáttar.
Lýsing Í þessum dálk eru dæmi um þætti sem nota má til að lýsa ástandi umhverfisþáttar og/eða meta áhrif framkvæmdar eða áætlunar á umhverfisþátt. Dæmi: Á áhrifasvæði framkvæmdar/áætlunar er að finna sjaldgæfar tegundir háplantna
���������� � � � �������������
6
Andrúmsloft og veðurfar Ítarflokkun Lýsing
Veðurfar • Gróðurhúsaáhrif
Ósonlag • Þynning ósonlagsins Hnattrænt
Loftgæði • Efnasamsetning (hlutfall mengunarefna)
Staðbundið Loftgæði • Efnasamsetning (hlutfall mengunarefna)
• Mistur • Svifryk • Rakastig
Vatn og sjór
Ítarflokkun Lýsing Vatnsgæði • Efnasamsetning (hlutfall
mengunarefna) • Hitastig • Grugg (svifaur/jökulaur)
Yfirborðsvatn
Vatnsflæði/vatnsbúskapur • Lega árfarvegar/stöðuvatns • Vatnsmagn • Árstíðarbundnar sveiflur • Straumur/rennsli • Vatnasvið
Vatnsgæði • Efnasamsetning (hlutfall mengunarefna)
• Hitastig
Grunnvatn
Vatnsflæði/vatnsbúskapur • Flæði grunnvatns • Magn grunnvatns • Grunnvatnshæð
Vatnsgæði • Efnasamsetning (hlutfall mengunarefna)
• Hitastig • Grugg (svifaur-fínefni)
Sjór/strandsvæði
Vatnsflæði/vatnsbúskapur • Sjávarstraumar • Sjávarhæð • Flóð/fjara
Land/sjávarbotn
Ítarflokkun Lýsing Jarðmyndanir Berg/set/sjávarbotn • Berggerð
• Setgerð/laus jarðlög • Strandlína
Jarðvegur • Jarðvegsrof • Efnasamsetning (hlutfall
mengunarefna) Yfirborðsvirkni • Goshverir
• Gufuútstreymi • Leirhverir • Volgrur • Laugar • Ölkeldur/ölkeldulaugar • Ummyndanir • Hverahrúður
Jarðhitasvæði
Jarðhitageymir • Þrýstingur • Vökvaforði • Varmaforði • Hitastigull
���������� � � � �������������
7
Vistkerfi Ítarflokkun Lýsing
Vistgerðir og/eða búsvæði • Tegundir vistgerða/búsvæða • Sjaldgæfar vistgerðir
Líf í vatni
Gróður og dýr • Tegundasamsetning • Válistategundir • Ábyrgðartegundir • Lykiltegundir • Friðlýstar tegundir
Vistgerðir og/eða búsvæði • Tegundir vistgerða/búsvæða • Sjaldgæfar vistgerðir
Líf í sjó
Gróður og dýr • Tegundasamsetning • Válistategundir • Ábyrgðartegundir • Lykiltegundir • Friðlýstar tegundir
Vistgerðir og/eða búsvæði • Tegundir vistgerða/búsvæða • Sjaldgæfar vistgerðir
Líf á landi
Gróður og dýr • Tegundasamsetning • Válistategundir • Ábyrgðartegundir • Lykiltegundir • Friðlýstar tegundir
Heilsa og öryggi
Ítarflokkun Lýsing Heilsufar íbúa • Mengun (s.s. hávaðmengun,
loftmengun, mengun vatns, o.s.frv.) • Sjúkdómar • Geislun
Heilsa
Óþægindi • Hávaði • Lykt • Ljós • Titringur • Ryk
Náttúruvá • Snjóflóð • Skriðuföll • Flóð í ám og vötnum • Jökulhlaup • Sjávarflóð • Eldgos • Jarðskjálftar • Veður/ofviðri
Öryggi
Samfélagsöryggi • Glæpir • Umferðaröryggi • Slysahætta
���������� � � � �������������
8
Hagrænir og félagslegir þættir Ítarflokkun Lýsing
Staðbundið • Fjöldi starfa • Tegund/samsetning starfa • Atvinnuleysi/langtímaatvinnuleysi • Atvinnuþátttaka • Fjöldi og stærð fyrirtækja • Nýsköpun (business start-ups) • Skatttekjur
Efnahagur og atvinnulíf
Þjóðhagsleg3 • Þjóðarframleiðsla • Verðbólga • Atvinnuleysi • Gjaldeyristekjur
Íbúafjöldi • Íbúafjöldi, þróun hans og framreikningar
• Fólksflutningar (aðfluttir, brottfluttir, aldur, kyn)
• Dreifing búsetu eftir svæðum
Íbúaþróun
íbúasamsetning • Samsetning íbúa (aldur, kyn, uppruni)
• Fjölskyldugerðir og heimilisstærðir • Menntunarstig • Minnihlutahópar
Verslun og þjónusta • Framboð, eftirspurn og aðgengi að verslun og þjónustu
Samfélagsþjónusta • Framboð, eftirspurn og aðgengi að samfélagsþjónustu (s.s. skólar, leikskólar, heilsugæsla og þjónusta fyrir aldraða)
Útivist og tómstundir • Framboð, eftirspurn og aðgengi að svæðum fyrir tómstundir og útivist (s.s. leiksvæði, íþróttasvæði og útivistarsvæði)
Félagslegt umhverfi
Samgöngur • Umferð • Ferðatími (s.s. til vinnu, í verslun og
þjónustu, skóla, næsta þéttbýli) • Nálægð við flugvelli • Almenningssamgöngur • Vegakerfi • Göngu-, hjóla- og reiðleiðir
Íbúðarhúsnæði • Gerð, stærð og aldur húsnæðis (einbýli, fjölbýli)
• Eignarhald (s.s. leiguhúsnæði, félagsíbúðir, eignaríbúðir)
• Framboð og eftirspurn eftir íbúðarhúsnæði
• Nýting (t.d. fjöldi tómra íbúða) • Nýbyggingar
Atvinnuhúsnæði • Gerð, stærð og aldur húsnæðis • Eignarhald (leiguhúsnæði) • Framboð og eftirspurn eftir
atvinnuhúsnæði • Nýting (t.d. m² ekki í notkun) • Nýbyggingar
Önnur efnislegt verðmæti • Samgöngumannvirki • Veitur, s.s. vatnsveita, fráveita,
rafveita, hitaveita, fjarskipti • Önnur mannvirki, s.s.
íþróttamannvirki
Byggð og efnisleg verðmæti
Byggðamynstur • Þéttleiki og fyrirkomulag byggðar, yfirbragð o.s.frv.
3 Flokkurinn þjóhagsleg áhrif á ekki við í mati á umhverfisáhrifum framkvæmda.
���������� � � � �������������
9
Náttúru- og menningarminjar Ítarflokkun Lýsing
Friðlýstar fornleifar • Skráðar friðlýstar fornleifar
Aðrar fornleifar • Minjar 100 ára eða eldri, s.s.byggðaleifar, haugar, greftrunarstaðir o.s.frv. (9. gr. þjóðminjalaga)
Friðuð hús • Hús reist fyrir 1850 • Kirkjur reistar fyrir 1918
Hverfisvernd • Menningarminjar sem njóta hverfisverndar
Menningarminjar
Önnur menningarverðmæti • Aðrar minjar eða byggingar sem eru taldar verðmætar vegna sögulegs eða menningarlegs gildis
• Svæði á heimsminjaskrá Friðlýst svæði • Þjóðgarðar
• Friðlönd • Fólkvangar • Náttúruvætti • Verndað með sérlögum • Búsvæðavernd
Svæði á Náttúruverndaráætlun
Sérstök vernd skv. 37. gr. laga um náttúruvernd
• Eldvörp, gervigígar og eldhraun • Stöðuvötn og tjarnir � 1000 m² • Mýrar og flóar � 3 ha • Fossar, hverir og aðrar heitar
uppsprettur, svo og hrúður og hrúðurbreiður � 100 m²
• Sjávarfitjar og leirur Hverfisvernd • Náttúruminjar sem njóta
hverfisverndar Önnur svæði á Náttúruminjaskrá
Náttúruminjar
Aðrar náttúruminjar • Fágætar/sérstakar jarðmyndanir á landsvísu eða heimsvísu
• Aðrar náttúruminjar sem eru taldar verðmætar
• Svæði á heimsminjaskrá Landslag
Ítarflokkun Lýsing Náttúrulegt landslag • Víðerni
• Ósnortið/náttúrulegt yfirbragð • Fjölbreytileiki landslags • Andstæður í landslagi • Sérstaða/fágæti
Menningarlandslag • Saga/sögulegt gildi
���������� � � � �������������
10
�
Viðmið umhverfisáhrifa !!&'!&#(�?������������ ����������� �������������������!�!��� �������������� ���������������� ��������9�!�!���;���� �:��� �������5� /�������������������������!�*����'������%����������!!� /�����5������� �������������������� ���������������� ����%��!�!��'��������������������5(�������������<�������� ����5'������5(����!������������������������� �������������'�� /����/��������������%�#%���9�E�:�%�;�������� ���������5����������������������������������� ��������5����������� ������������;���� �!���A�������� �%�������������������������������������������'������(����������������� ��� �����������������������<��������� ��������������%��5(������������� ������<��������%�� ������������ ����5'��������������������5���������������������� ��!�?��� ���������� ��������������������!�!���������������� ����������������� �����������5��������������������������� ���������������, ����������������������� � �� �����������!� ��%�� ������'��� ��� ��� � �� �������� ����� �������� �/���� ��� ��������5�� ��/��� ���� ����� ���� ������� ���� ����5� ��� ���� �������� ���� ��� ��� ���������������������������������� �������!���8������������������������ �����������������/ �����/ �������������������� ����%�������<������� ����5'������������ ����������������,�������!�B ����������(����������������� ���� �%�����������������������������/������'��������������������������<���� ����5��9�!�!��<��'����� ��������:!�A��������������/ �������%���'�������������������������������������������������/���� �����%������� ��/��!�A����������� ����������������� �������������<����������/�����������������<����������������������������� ����%������������������ ������������ ������!���
�
���������� � � � �������������
11
#������������ 24�� 1���������� �4�� 1����������
A��� �J������
&�������
�� ������
' 1�6�����������������
���������� �� ������A��������B ���������A��� ����6�����;�����A��������*�������A��� ����6�����;�����A��������
�� ����78��
�5(6����������A��� ����6�����;�����
)��/����� 0��6���6�5�������)������� �
B �����������
"� 197������ �
)����������)������/���A����������6����;�������% �%������*(�������<��A����������6����;�������% �%��5(�*(�������<��A����������6����;������
��������
�% ��������*(�������<��&����� �%�;�&�����J���������1���;����
,��������3�0����
K/������ ,���'/��������������G ���������������% �?5(�������I�8�; 5'����8�;�(���%�;����������A����������5(������� ,����5(�����������������(��������
C,������������� ��
���'����8�;��;������@�������;������K����� ����������������
,���% �������:����������%���
0/�������� ���������������
0/����/�����C���<��� ����� �@�� ����� �C������;��&�� �������
=���������5�
K�������������������C���<�����������������1���;�������������,��'����������!�HL!��!�����������;������&�� �������K������������1���;����5����
!�6��������� � ����� 7���
1���;����5�
@������;����5�1���;������������� �"� 1����=������������� �
+0 1��� #��������%���9������%��' ����%�������������������� /����������������� �������:!�
4 Flokkurinn þjóhagsleg áhrif á ekki við í mati á umhverfisáhrifum framkvæmda.
���������� � � � �������������
12
�
DÆMI:
Land/sjávarbotn Jarðmyndanir
"3����� �6����� 1� �4�;;92<<<� G ������5��/�������������� ���5(���,���������������� �����'��������������������������!� ����'������%�%������������9HL!��!:�
����������������=���>��7����%����8� �=�=�� ������:����>��� ��3��� ���������• C��������� �� �� ����� 5��/����� ��� �� �� ���� ��� �5���� � ��� (���5����� ���������������� ���� ���� �/��5��� ��������� �%����� �(�����/������ ���������� ��������5'��������M�������������������,����� /������������(���5�����%����������������������������� /����������!�!�������(���� 5'���� ���������������!�9���!�HN:�
• C��������� %� ������� 5��/���� �� ������ ���� �;�� �� ����� ������ 5��������������%������;�%�����������%����� ��������5���� ������!�9���!�I�:�
• O����������������5�� �� ��� �����%������������ ��������'������ ���� �'���������������M� �� ��� ��(� ����� � � ������ �������� �5(���� ��� � %� '� ���� �,� ������ ������ ��� ����� ���� ������ ����� �� �� �� �,����� ����;� /����� ����� /����������!�9���!�I�:�
"3�����3 ����� ��73�����������7����0 1� ����• �'���������;�������!�II62NNN��A-!�� ���1���5�� ��• 1���;���5����• 1���;���������������
���������� � � � �������������
13
Heilsa og öryggi Heilsa Heilsufar íbúa �,.�'? �
(������������������� �4�<@@92<<<��44��4�• &�������������������������������'�������� ������%��������������������!�NHH62NNN!�G�� ������������������������ /������������������'������������ ��9%�����:!�='��������<���%��' �������,�������!��
/�����2� ������� �����1������������ � ������1���0������78���4�
,�78��7�����6�� +����78������ ������6�������7����%�������� ������� ����� �
�������
#� ������� � ���� ��������
+%��=���
��
A=��������5� 8�;��;��������������>�����5;���� ��
� �@�P�
�
0�'������/��������������5(����������������%�;��/����
� ��
&����%�;��/���� � ���
'�� ��������B�������1����C�D�2EF5�
����;��/���� � ���
0�'������/��������������5(����������������%�;��/����
� ���
&����%�;��/���� � ���
'�� ��������B���3�1�C2E��@F���������1���5�
����;��/���� � ���
0�'������/��������������5(����������������%�;��/����
� ���
&����%�;��/���� � ���
'�� ��������B� 8�C�@��DF5�
����;��/���� � ���
/������� ,�78���������0���%�7������� �����������4�
� �������1�����C�D�2EF� *�3�1�C2E��@F� !%���C�@��DF�
-��������� �� L�� L�� L��
/�����@� ������� �����1�� ��� ������� � ������1�� �0���� ��������������>� 7�� ���1���78���� =� 1AC'F� �0����8������ ��
&�� ����� ��������
!G�������� � �
8�;��;������ H�� I�� H��
Q������>�����5;���� �� H�� H � H��
� �65�
&������������������� I�� �� I��
8�;��;������ �9I :� 3 � L�6 �#� �����������5�
Q������>�����5;���� �� �9I :� 3�� L��
�������������%��,���<��� �9I :� � �H��%��5�
����;��/���� I �9I�:� � �
C�����-��A��������/��������� �����%��/�������� /���!�C�����--��1<�/�����������%�������/������������<5���/�������� /���!�
���������� � � � �������������
14
• �%�������R ���S�����9@:������������/ ������������������������(����������������������%�����������2!���!�4�����!�ILR6���H!�
• C�����������������������5������/���������������������������������������5(����� ������ �����������% ������������ ����������(!�9�!�N��!�NHH62NNN�T� !��!�IRL6���H:�
• 0���������/��5�%�;��;��%��������� �������%�� ������� ��� ������������������������/��������������� ��/ ����/ ������'�!�9�!�N��!�NHH62NNN�T� !��!�IRL6���H:�
���������� � � � �������������
15
�
Einkenni og vægi umhverfisáhrifa $ !*$!! �.,( �'�8��'�����!�2�36������!�!�!�������������� ����� ��� ��������������%���<������������ ����� ����� ��� ������ �������� ������ (������ ����' ���� ��� ������ ��� � ������� ������� ��!��8����������!�22�H6��� �������������� ����� �������������������� ����� � ���������� �� ����������0�������(�������� ��5�������������������� ������������%����������� �� ���� ����( ���� ���� ��������������'�������� !�8�����������G�(�������������!� R 6HHL� ��� NL622� ��� ��� �� ����� ����� ��� ������� ��� ��������� ����� ����� � �������%�������(��������������������'�����������%���������������%�������������%���������5����������������!��8� ���������� G�(������������ �!� ���26I�� ��� ����� ����� ������ ��� �������������� ����� � ������� %� (������ ���'������ �������� �����%��� ����� ��� ����%�������������%���������5����������������!��?��������������<������������������ ��� ������������������������ ���� ����������� /��������������� ��!�A����������������������������%��5(��������������������� /��������������������������������� ����� �������������� �������� ��!��"���������������������� 5'����������� �%������<����� ,���������������� ����%����������������������������,!��@���������������� �������������<�������������<������������������ ��!�C���������� �����������������������������������������������'����������������� !��5(�����������������������5��������������' ��,����� 5'��������������������'�������� �%������<����! �8� ������� �������������� �� ������� ;�� �� ��%� �� �/�������'�� ���� �� 5'����� ��� �������������� ����� � �����������������,��� �� �����
• 0�������(�������� ���• 5�������������������� ���• ����������%����������� ��• ���� ����( ���� ���� ��• ������������'�������� !�
@��� ����� ������ ��� ��������� ����� ����� � ���������� %� �'���� ��� ��� ������� ����� ��!� A����<�������� ������������� �� � �� ������������������������� ��������� ������!�?����������!�!��������� � ������������������������ ������������ ���� �%������� ��� ������ ��� ( ���� � %� '���!� 8� ������ ��� �<��� ����� ��� ���������� %������<���������� 5'������������������������������������ !���C/������/5������%����������������� ����� �%����������������� 5'�����%�������������������#�������������9�!����S��6� �S��:��0�/������������ ���������������� �����������������,�����/ ������������%���������� ���������<����������� ������������ ��������� � ������������������/�����������!���
• D���� ����������?�������������� �������������������� ������������� ����� ����!�!���������5��/��������������������������'/��������'��������� ��'/�����;���������� ��������������������5����5(���������������(�������<�% !��
• $������� D�� �� �� ��� ���� ����� ��������>� ��� ������������!�@���������������������� ,�����������������������������������'�������������������� ������������!��
• C���������&���������< ������������/������������ ������������ ��������������� /���������������������������������������� ������ ���������'��������������� ����� ��!�
�
���������� � � � �������������
16
A�� �������9�!����S�����S�:��0������� �������������� /���� ����������������������� ���������������� �������!��U�������������<������������� ��� ���������:� �������� �� �(���� ���������� 5��/������� ��� ����� ���� �!�!� ����� �������(���� ���� ��
5����������������������� /����������/���!��:� ������������� ��������5���������������������'�������� �����!�S:� ������������� ��<�%�;�����������'��������� ��'/���!��:� &�����%�%�;��/���������;������������� ���� ������<5�������!��:� ������������� �� ����'�������������%��5(����% %��!��
�
I��� � ������ 9�!� �����S�� ���S�:�� $�� � �� ����� �������� ���� ����� ��� ����� �������� ����������������!�$�� ������������� ��%������������ 5�����%��%����6���;����������� �������� �������� ���������� ����� ���� �(� ��� ��5� ���� ���������� ������������!�J���������� ��������������������<������ ����������� ��!��
U�������������<���(���������� ��� ���������:� 0�/����� �� �(���� ����% ��� 5��/������� ��� '����� �� ����� ��� ���� �(������������� �������
���������'����������� ������5'����!��:� ������������� ����5����������������'�����!�!������� ���������������������5�������!�S:� $�� ��<���������� �������� ��'/������������%�'������5��� ��������5(�������!��:� ��������������������������(��������� ��'������� �������� ���������5������!��:� $�� � ������/��������% %���������%���������� ����'�������/������%��5(!�
��
J���%��������9�!�������������S�:��$�� � ����������������������������������(�� /������� ��������������(������������������� ����;��������� �����%�����������,����������������(�!��
U�������������<���5����������� ��� ����������:� @������� ��'/����������������'����������<��������������(��������!��:� @������������'����������� ��;��������>�����,���%����������������5�������!�S:� D������������ ����%��,���'�����5�����>�����(���/��������������������� ���!��:� =��������� ���' �9�� ��:������������������������������'��������,����/���!��:� 0�����������������������5��/���������� ����� �����!�!������������!���
!����%��������9�!������������S�:��$�� � �������������������������������������<� ���������������������������������� ������������������(������������������� ����;��������� �����%��������������(������(�����������������5(��������������!��
U�������������<���������������� ��� ���������:� &�����%�%�;��/���������;������������� ���� ������<5�������!��:� ����������;��<���������,�������/���!�S:� ����������5�����>�����(���/�������!�!����������������� ����'��!���:� $�� ���(������������'�������������(����� /��%�;������5�������������!!�������������� ��!��
�:� 4'�������5��/���������� ����� �����!�!�������/�������������!���
�
�
�
���������� � � � �������������
17
���� ����������9�!������������S�:��$�� �������������� ����������������������� ����� ��;����������������� ����������!�!����������������������������;�� �������������������/���(�!��
U�������������<�������������� ��� ���������:� $�� ��<��/�������%�������������!��:� ������������������!�!�������/���������������� ����'��!���
/=���� 1� �������9�!������/����S�:�� �$�� �������������� ����������������������� ��%����������������������� ����������!�!�%�����������������������!�
U�������������<����%������������ ��� ���������:� J��������(��������%�%�;��/������ �������%��������� �������������������!���:� $�� � ������/��������% %���������%���������� ����'�������/������%��5(!���
'�����%�� ������ 9�!� ��������� ���S�:�� $�� � ������� ��� ������� �� ������������� ��������������%����������,������������������ ���������������� ��������������%����������� ���,����������������� /����������,��� ��%��������������� ������������������� ������!�*���������� /������� ����,�� ���� ���!�!�!��%������;�� ����������� ���� ���� �����������������������%�����������,�� 5��������������������%����!�!�� �������������� ����% %��!��
U�������������<��� ���� ������ ��� ��������:� &�����%�%�;��/���� ���� ���������!�D������������5��������%����������������� ������!���:� �5(������� ����������%��!�D������������%��������!��S:� $�� ��������<�% ������������� �� ��������%��5(��%��!�D�������� ����%�����!����
I������%�� ������ 9�!� ���������� ���S�:�� $�� � ���� %� ����� �%��� ��� %� �,� �� �������������� ������������ /�����������/����������5(�������� �������������������������������� ������������ �����!��
U�������������<���( ���� ������ ��� ���������:� ������������������!�!�������/���������������� ����'��!���:� �����������(����5��/���������� ����� �����!�!�������/��������������(�����������5���
5'����!�S:� ��������������;�������������(�����!�!��������/���!�
��������������5� &,� �� �������� ��������� � ����� ����� ��� ����'����� ������ 9�!��/�������S:��������'�����9�!�S��������:���� ���!�!������� ���������������� ���������������������� ���������������������� ����� ��������5 ���������������/ ������������%����!��?����������������������� ����� ������������ ������������������ ����������������������������������� ������������������������!�
U�������������<������������ ��� ���������:� $�� �����' ����������������������� ��� ���������5�����������% %��!��:� ����'������ ����������������5������5����!�!����������������������� ����'������������������%��������������5���������������;� ����;������!�
S:� ����'���������'�������� ���������������������5������������������������������������������5���������!�
���
���������� � � � �������������
18
#����������������������9�!������ �S���������� �S��:��A������( ���� ������ ����� ���� ������� ��5'��� �� ����� ���� ���� ����� �� ����� �� /��/��5� ��� ���� ;� �����(������������!���?��������������������������� � ������������������,������������ ��!!����� � ���� �������� ��� ��� 9������ (������ 5������� ��������� ������� ���'������ ��������%��������� ���� ����( ���� :��������������� ��������9�� ������������������� ������������'/���:!�) � ���� ���������� ��� ��������%������� �������5��%����,������� ������������������������������������������������������(�������������,���'�����!�� ��K& �.,( �'�A����������� ��� ������������������������ ����� ������������,������ /����������������� ���9�!�!��������5��������������5�������(����������������������������������������:���������������� ��������9�!�!��� ��������5'��������� ������������'/���:����������%��� �����������������������%������������!�A������� ����������������������������������5 ������(��� /����������������������<��������%���� ���'������5(�������'����������������� ��� ��5(���������!� @������� ��� ���5� �� ����� ��� � �� � ��� ������ ������� ����� �%���� ��� �%������� ����� ����� �� ���5� �,�� �%��� �� ��� ��� ��� ����� ��� �,��( ���� ������������������������������� /������� ������>������� ������!�@������������������ ���� ����5� � � ��� �� %� ������������������ �������� ������'������ �������� ������������������ ������!�) � ����� ����� ��������������� �����/ ����<�����%��' ���I��,�������������� ����%�������%�����������(����������������������������������'�����%��%�����;��!��@��� ������������� ���� �%���������� � �������������������������������� ������������������������������������������� ��5��������� ������������ ������!�1����������� ��������(������������������� ������������� /��5��������� ���������������������������������������������������������� � ����������%����������������5�����������!���8��' ���I����'��� ��������������'���������;������������ �������/�5������������������������ ����� ��� ������!� ?���� �� ���� %� ��%� ��/��� �� ������ �� ��������� %������������� ���� ������� �� �� ������'��� ��� ����� ��� � �� ������� ����� �������!� 8��' ������������������������'������� ���������<�����!�?������������������������ �� ��� ���� ���� 5���� ������ ���� �� ���� '���� ���������'�� ���� �����/���� '����������!���<����� ���� ���������'���� %� �' ������ ��� �!!� ������ ������� ;� H!� ������ ���� �'�� �!�2�36����� �!�!�!� ���� �' ����� ���������5(�� ��������� ��%������ ���������������� ��������������� ����� !�G�� ����������������������%��' ���������� ���%������������������ � ������������������������ ����,����������������������������� ����5'������5(����������������������� ��� ������� ��!���?������������������������� ���� �/ ��<��/ �������������� � ����������������������� ������������ �� � ������������� ������������ �������� ����������������� � �����������������%����������������������������������������!��
�
�
�
�
���������� � � � �������������
19
/�����;� /������� ��� ���3���� ��� �%��� ������� ��� 0�7�� ��� ���� ���� ��� �� ������������������������%�1��������%�� ��4�
�%���������9��%���� �� �
��G�� ��
A������5������ $�� � ������� ����������������� ������6>�������������������� 5'��� (������6���� �5��������� ����� ��������������!��;���/������������������ ������<��� � ����������6�������������� ���������!��$�� ������� ������������>������>���6���������%�������������������������������!� $�� ������������������������ ��������� ������� ��� ���'���� ��5(����� �����5(��������������8�������������!��
"������5������ $�� � ������������������������ ������6>��������������������� ���������� �������� ��� ������� ���� �� ��� ��������� /����/���������!!����������;� ����� �����5!� $�� ������������5������ /�����������6������������5������ /�� 5'��� (���!�$�� ���������������������%���������� ������ ���� !�$�� �������������>�����������������6����������%��!�$�� ��������������������� ��� ��������� ������� ��� ���'���� ��5(����� �����5(��������������8�������������!�
J��������� $�� � ������� ��� ������� �� ����� ������6>������ �������������� ������������������ ����������������������������� /����/������������ 5'��� (������������� /����� ��!�$�� ������%��'������� �������%������������������� ���� !�$�� ������� �������>� ��� ������������!� $�� ��� ������� �������� ��� ������������ ������� ��� ���'���� ��5(����� �����5(��������������8�������������!�
"��������������� $�� � ������������������������ ������6>�������������������� ���������� �������� ��� ������� ���� �� ��� ��������� /����/��������!!����������;� ����� �����5!� $�� �������������������� /�� � ������� ��6��� ���� ������ 5'��� (���� (����� ���(��������!� $�� ��� ���� ����� ������ ��� %� ������ ��� ������( ���� !�$�� �������������>�����������������6����������%��!�$�� �������������5����/��������%�(����������������������������������������� ���'������5(����������5(������������8�������������!�
A�������������� $�� � ������� ��� ������� �� ����� ������6>������ ������� �����������������6������������������������ /����/���������!!� ���������;� ����� �����5����6��� <����������� 5'��� (���!� �;� ��/����� ��� �5(�� ���� ��<��� � ����������� �� � �������������/ �������( ���� �!�$�� ������� ������������>������>���6��� ������%��� ��� ���� ������� ����� ���������!� $�� ��� ��� %�(������ ���� ������� ��� ��� ��������� ������ ��� ���'������5(����������5(������������8�������������!�
J����� G���� �� ����� ��� ����� ��� �� ��� ����� ����� � �� ������������� ��������� �!!� ����� ������ �� ����<�������� �������������� ��� ������ �� ��������!� ?�� ����� ����� ����� �� ������<����������� ������� �������(�����������������'����!��
���������� � � � �������������
20
Viðauki – Dæmi um framsetningu í matsskýrslu �K+ �'�����$&"'&! !&����($ �AL" ��U������������������������ ����������%������<��������� 5'������������������������������������ ������������������ ����������5��/����!��8�������������������������������5����������� (��������� ����������!�) � ������<���������������������������� ��������������� ��� �������������� ���%������������!����*�����M4�.�������7����0 1� ���C/��������������������5�����%��������������������������������� (������!�A����������� �/ ���� ��������������;�; ����������(���������������2 ����� �!�A��������������������/���������������������������������������'����!��M42��������G �� ���� ��� ������� ���� ����5� ���� �������� ���� ��� �� ��� ��� ���������� ��5��/������• 8�HL!��!�����;�����������������������������5(����,�������������� �����������'�����
�������������������!�• 8���� ���'������5(��������������������VC������������������5��/���������� ���������
�5���� � ��� (���5����� �� �������������� ���� ���� �/��5��� ��������� �%������(�����/�����W!!������������������,����� /������������(���5�����%����������������������������� /����������!�!�������(���� 5'���WWV!�
• 8� ���<������ %� ��5(��%������� ��� (��������� ����� �� �� ���� 5���� �,� ����� ����� (����������������/ ��D���� ����� ������������!��
�M4���$� �� ���������>��%�����������C/����������� ���'������5(������������������!�C��������� ��������������5(�� �,���� ����� ���!� HL!� �!� ����;�������� ��� ��� �,����� �� ������%��!�C��������� �� ����� ������� ��� ������� ���� �� �� ������ ��/��� (���� � �����������' �������������� ����� �������� ������������� ��%� '������,����������������� ��������;�� ������H���� ��;�%������������ ���������������( ���� ���������!���+8�%����������5� C������>� ��� '/���������� ����� ���������� �'����� '/��������������� �� ������ L� �� ���� ���� ����� ��� ����� ����� �� ��� ��������� ���� ������������!���=��������5(�� �� ���������������������7����0 1� ������ �� ���������������!!�������� �������8������%��������� ��� ����������������H����������������������������������(����������� �� ��� ��� ���������� �� ��� � ���������� �� 5��/������������������� ����%�4�����8� ������ ����� ����� ����� ������� �� ���� ������'��� ��� �� ��������� � �� ������������������ ���5��/�����%��5(������������� ������������������ ���!��' ���I�%�� ���������������� !�
���������� � � � �������������
21
��8���������� ���������� ����������������'������������ ��� ��������������������������� ����� ������!� ?��� ����� �� ��%� %� �����<���� �� 5��� ��� �������� � ����������� ������������� �%��������������� ����� � ����������%������������� �,�� ���������� �� ������ �������� ���� ������������� /�� ��� ����� �������!� "!�!� ������������������ /�� ����� ���������� ���'���� ��� �� ��'/���� %� /�� ���� ����� ������������5��������� ������������ ������������������ �����������;��� ����������,���������������������������������� ����������� �������!���,���1��������������%�1��� ���������������8��' ���@��� �����%������������������%������<��������� ��� /������ ���������!�!� ����������� �� ������� ����� �������� �� ������ �������� ���� ������� ��� �������� ��� !� 8��' ����������� ���� �������������� ������������������� ���5��/��������������������� ��� � �� ������� ��� �(��� ��� ������� 5������ ��� � �� ���'���� �� �������� ����� ��'/������������������������������;������������!� $�� � ����������������������5������5(����������(������!�1������� �����������������%�������;����������� � �����������������������������%��������������������������� ����� ��!��/������'� .�����������%�1������� �������������%�4�
� J�����0 1� ���
"� 1���� +� � ������ 7���
,�78���� &�8���� ����3 ���� #��������3�0����
���������7���%�������� � � � � � #� �/�������7���%�������� � � � � � � #�I�������������� � � #� #� � � �/������� ����%��������
� #��
� � #� � �
��������� ����%��������
#� � � � � � �
I����C�� �������G� ���F�
� � � � � � �
����& ����%�������� ��@����� ��0������������,��� �������������������5�� ����������� ���� ;���<���!� � @�� �������� � � �� ����5� '����������� ������� �������� ������� �������������������'��!��"' �������������������������������� '�������������������������� ��'����� ��������� /� ��������������������������������5� ��������'���������������� ����� ��!��
���������� � � � �������������
22
�K+ �A5��$&"'&! !&���-N//AL" �U������������������������ ����������%������<��������� 5'������������������������������������ �����������%��,���<���������� ������������5(�����!�8�������������������������������5�������� %� ����� �������� ���� %�;��/���!� ) � ��� �� �<��� ����� ���� ����� ���� ���� ��� ��������������� ��� �������������� ���%������������!����*�����O4�.���������78����A���� ����� ��' ����� �������������<�� �����5������������ ���%���;����������!�C/��������������������������������� ����������������������������������� ;� ��/���� ��� (�'����!� =��� ������� �� ��� ��� ������� ���� ��5(�������� ����� %�%�;��/����%����������!��O42�������5�G �� ����������������������5������������������������� ��� ��������������5(�������• $������%��'�����!�L62NNR���������������������������!�=������������������;������'�����
���������% �����/������������������������ �����%�������������(������������� �!�• 4�������� �!� NHH62NNN� � ��� ����� ��� � ��/����� �� ������ ��!� �������� ILR6���H!� � =�����
�����������������������;��������%����� /������!�&����� ���� �������������������� ���������'���� ���� �� ���� %� ������� � �!�!� � �09@:� ���� ���� ��������������� ��5�����%�%�;��;�����!�A�������������������������������������� /�����������������������������������������!�G�� ������������������������ /������������������'������ ������%����������!�!� I ��09@:!�G �������� ����<�/�����������%�������/�������������������������������� ������� /�������(�������� ����������<�����%�����������������!�
• ������������ ���������������;���������������� ���������' '�����4�/�5������� ��C% �������������$� ������������!�2I!�L����H��X=�������������������������!�NHH62NNN����;���������%�%�;���� ������������������������������ ��09@:!�4�����/�������������<������ ������� X!!!��� �(� ������� ����!!!Y� %� � H!� ��!� !� �!� ����������� ������ � �� �� �� ���,������������������������ �����������������!��5(������� ������������� ����������5(���������������������%�����/ ������������%������������������������������� �����������������/ �����!�R!��!�=��������5(�� � ��������������%������������/������������'������(����������������������������������� � ��09@:����������'�������� /����������/ �������������� ������� ������ ����������������'���Z!�
�O4��$� �� ������������%����������=���� ���� �;������ ������� �� ��������� �!�!� � !���� �� ����� �� �(������� �� ��5(������ %�%�;��/�����������������������IN> H��09@:!����������� ������������ ��� /�������� �!�����%�������(����������������������5(��������������%�;��;����������������%� ��;�������� ������ �'��� ������ ��� �(������������ ������ L� ��� 3H� �09@:!� ?���� ��5(������ �� / �����������'�������������!�NHH62NNN��������!�A�����������5 ,������������������������������������������%�%�;��/�������������������������!���+8�%������������ � &�5(������ ����� ��� ���� � ��%� �� ��5(������ �� ����� / �� � �09@:����������'�� %� %�;��;������ /�� ���� ��������� ������ �� 5����!� ) � ��� ������5 ,������/��5�����������5(�� �������'����������������5(�����������;������������������������ ����������!��H���09@:!�@����(��������������������%�����������%�;������������ ����������������!��,���������������������%������;������������5(��������� �������� �����������%�;��/���!�@����%��� ������������������������ %�;� ��� �;��������� ��� ;� ����� ��5(���� ����� ����������� �� ��� � ��' '����������������5(����������5(������� ���5(�����%�������5����%�;��/���������8�����������������(�(�5��������������� �������%����������=���� 1� � � ����%����� ������ /��%�;����������������(���������� /���������������%���������%�;��/���!��8������������������������;��� ���������� ��(���������� �����5(������%��5(������������� ������������������ ���!��' ���I�%�� ���������������� !���
���������� � � � �������������
23
8������0��� ���������� ����������������'������������ ��� ���������������������� ������!�?������������%�%������<������ 5�������������� � ������������������������������������� ����� � ����������%��������������,��������������������������������������������� /���������� �������!���,���1��������������%�1��� ���������������8��' ���0��� �����%������������������%������<��������� ��� /������ ��������������������� ������������������������������������������������� !�8��' ����������� ���� �������������� ��������5��������� ������'������������������� ��'/������������������������������;������������!�C�������������� �(���������� �����5(��������� �5(���� ��� � ��5(���� ���� (������!� G�� ���� ���� ��� ��� (������� �� �(��� ������ !� C��������� ���� � � ������� �������� ��� � �� 5��/����!� 1������� �����������������%�������;����������� � ���������������5�����!��/�����A� � .�����������%�1������� �������������%�4�
� ,�78���� ����3 ���� �78 �% �������
#��������3�0����
&�8���� �� ����� J�����0 1� ���
���������7���%��������
� #� � � � � �
/�������7���%�������� � � � #� � � �I�������������� #� � #� � #� #� �/������� ����%��������
� � � � � � #�
��������� ����%��������
� � � � � � �
I����C�� �������G� ���F�
� � � � � � �
��
�
� �