hematoloji-onkolojİ hastasinda yoĞun bakim · yoğun bakımda hematoloji- onkoloji hastasi Şok...
TRANSCRIPT
HEMATOLOJI-ONKOLOJİ HASTASINDA YOĞUN BAKIM
Dr Demet Demirkol Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi,
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları AD Yoğun Bakım BD
Yoğun Bakımda Hematoloji- Onkoloji Hastasi
Şok
• Septik
• Kardiyojenik
• Kardiyak tamponad
Solunum yetersizliği
• Pnömoni
• ARDS
• Difüz hemoraji
• Superior mediastinal kitle
Nörolojik
• Konvülziyon
• İntrakranyal basınç artışı
• Koma
• İnme
Metabolik
•Tümör lizis sendromu
•Uygunsuz ADH sendromu
•Diabetes insipidus
•Hiperviskozite
Yoğun Bakımda Onkoloji Hastası
36%
33%
18% 6%
Sıklık Sepsis
Solunum yetersizliği
Nörolojik bozulma
Sirkulatuvar kollaps
J Pediatr Hematol Oncol 2002; 24:23-26
J Pediatr Hematol Oncol 2009; 31:481-484
83%
7% 7% 3%
Sıklık
Solunum yetersizliği
Septik şok
Renal yetersizlik
Koma
Br J Haemotol 1998;102:666-670
Yoğun Bakımda KIT Hastası
Bone Marrow Transplant 1998;22:787-784
Haematologica 2002;87:292-298
48% 16%
16% 7%
Sıklık Solunum yetersizliği
Septik şok
Nörolojik bozulma
Kardiyak yetersizlik
Onkoloji Hastasında Prognoz
Araştırmacı Yayın yılı Hasta sayısı Mortalite
Heney D ve ark 1992 n=70, MV uygulananlarda % 100
Randle ve ark 1996 n=36, MV uygulananlarda Şokta
% 90 % 75
Isaac Keengwe ve ark
1999 n=74, MV uygulananlarda %72
Abraham RB ve ark 2002 n=94, solunum yet MV varlığında Sepsisde
%40 %58 %50
Dursun ve ark 2009 n=36, sepsisde solunum yetersizliğinde MV+inotropik destek
%70 %33 %83
Yoğun Bakımda Onkoloji Hastalarında Mortalite
Clin Chest Med 2009;30:155-167
Yoğun Bakımda KIT Hastalarında Mortalite
Prognozda Düzelmenin Nedenleri
• Erken amaca yönelik tedavi
• Plazma degisimi&CRRT
• Düşük tidal volümlü ventilasyon
• Kan şekeri kontrolü
• NIV
Grup I ilk 1 saatte 20 mL/kg
Grup II ilk 1 saatte 20-40 mL/kg
Grup III ilk 1 saatte > 40 mL/kg
1 saat 6 saat
Grup I (n=14) 11±6* 71±29†
Grup II (n=11) 32±5* 108±54
Grup III (n=9) 69±19* 117±29
Tüm hastalar (n=34)
33±26 95±42
Yaşayanlar (n=18)
42±28‡ 97±49
Ölenler (n=16) 23±18 94±37
0
2
4
6
8
10
12
14
16
Grup I Grup II Grup
III
Grup
I&II
Yaşayanlar
Ölenler
Sıvı uygulaması
JAMA, 1991
Erken Amaca Yönelik Tedavi
Grup I
(n=14)
Grup II
(n=11)
Grup III
(n=9)
6.saatte persistan hipovolemi 6* 2* 0
Persistan hipovolemi olan hastalarda ölüm
6 2 0
6.saatte hipvolemi Ø 8 9 9
6.saatte hipovolemik olmayan hastalarda ölüm
2 5 1
Toplam ölüm 8 7 1
Persistan Hipovolemi Varlığında
“Yaşayan Sepsis” kampanyası, Barcelona Deklerasyonu (ESICM)
“Yaşayan Sepsis” hareket planının altı noktası
Sorun Detaylar
Haberdar olma Sağlık personeli, hükümet, sağlık ve sigorta şirketleri ve halkın sepsis sıklığı ve mortalitesinden haberdar olması
Tanı Sepsis tanısının erken ve doğru konabilmesi
Tedavi Tedavi olanaklarının ve uygun zamanda kullanımının sağlanarak erken ve doğru tedavi şansının artırılması
Eğitim Sepsis tedavisi yapan sağlık personeline sepsis tanısı, tedavisi, girişimler ve standart bakım eğitimi konusunda liderlik yapılması, destek ve bilgi aktarılması
Rehberlik Sepsis hastalarının yoğun bakım sonrası tedavileri konusunda ekip çalışması yapılması
Nakletmek Her ülkenin kendi şartlarına göre nakil gerektiren durumların açıkça belirlenmesi
N Engl J Med 2001;345:368-77
SIVI % 0.9 NaCl 20 ml/kg ver Hipoglisemi ve hipokalsemiyi düzelt Antibiyotik başla
SIVIYA DİRENÇLİ ŞOK Dopamin başla, havayolunu güvenceye al (ENTÜBE ET), Atropin ve ketamin kullanarak santral kateter tak: Arter kan basıncını monitorize et
Hemodinami Düzelmedi SIVI: % 0.9 NaCl 20 ml/kg
Hemodinami Düzelmedi SIVI: % 0.9 NaCl 20 ml/kg
Y O Ğ U N B A K I M
DEĞERLENDİRME VE ABC
Mental durumun ve perfüzyonun kötü olduğunun farkedilmesi,
yüksek konsantrasyonda oksijen ver (ENTÜBASYONU DÜŞÜN)
iv/intraosseoz damar yolun açılması
Katekolamin dirençli şok: adrenal yetmezlikte hidrokortizon başla
i L K G Ö R E N H E K i
M
Sıvıya ve Dopamin/dobutamine dirençli Şok Soğuk şokta adrenalin, sıcak şokta noradrenalin başla, titre et AMAÇ: Normal klinik hedefler ve ScvO2 > %70 tutulması
Soguk Sok Düşük kan basıncı 1.Hedef:ScvO2>%70 ve Hb>10g/dl Adrenalini ve sıvıyı titre et 2.hedef: ScvO2 <%70 ise +NE, yada dobutamin+levosimendan, yada+milrinon yada emoksimon
Sıcak Sok Düşük kan basınci 1.hedef: ScvO2 %70 Sıvı ve noradrenalini titre et, 2.hedef: Vazopresin,terlipresin, anjiotensin, Hala Scvo2 düşükse dobutamin yada adrenalin
0-5 dk
5-15 dk
15-60 dk
Persistan katekolamine dirençli sok Perikardial efüzyon, pneumotoraks, intraabdominal P>12, ekarte et, varsa tedavi et Kalp debisini ölç: CI > 3.3 < 6 L/dk/m2 değerlerde tutmak için sıvı, inotrop, vazopresör, vazodilatör ve hormon tedavisini ayarla Cevap yoksa ECMO ve/veya RRT düşün
Soguk Sok Normal kan basıncı 1 hedef: adrenalini titre et ScvO2>%70 ve Hb>10g/dl 2.hedef:Sıvı desteği ile birlikte vazodilatör veya milrinon ekle-Levosimendan düşün
• Erken amaca yönelik tedavi ile survi 9 kat artmakta
• Her geçen saat mortaliteyi 2 kat artırmakta
• Ölenlerde daha fazla vazoaktif ilaç kullanılmış
•Ölenlerde verilen sıvı miktarı yaşayanlara verilenden az
Pediyatrik Çoklu Organ Yetersizliği
• PYBÜ’de ölümlerin %97-100’ü ÇOY bağlı
• ÇOY kritik çocuk hastaların %50’sinde sepsis
dışı nedenlerle gelişmekte
Yazar Wilkinson ve ark
Wilkinson ve ark
Proulx ve ark
Proulx ve ark
Kutco ve ark
Tantalean ve ark
Yıl 1986 1987 1994 1996 2003 2003
Hasta sayısı 831 726 777 1058 2346 276
Yaş (ay) 32.5 42.6 35.0 19.5
ÇOY olanlarda yaş
17 22 23
ÇOY sıklığı 226 (%27) 177 (%24) 85 (%10.9) 191 (%18) 156 (%56.5)
Mortalite
ÇOY %54 %47 %50.6 %36 %41.6
ÇOY+sepsis %46 %22 %18.6 %51.7
1 OY %0.8
2 OY %11 %26 %6 %29.4
3 OY %50 %62 %80 %38.8
4 OY %75 %88 %78 %84.2
5 OY %75 %88 %83 %100
ÇOY Fizyopatoloji
• Endotelyal aktivasyon /hasar
• Koagulasyon değişiklikleri
• Sitopatik hipoksi
• Mikrovasküler disfonksiyon
• Oksijen radikalleri
• Apopitoz
Koagulasyon Değişiklikleri
• Kritik hastalarda trombositopeni %35-44
• Koagulasyon testlerinde uzama %14-28
• Fibrin yıkım ürünlerinde artış %42
– Sepsis tanılı hastalarda %99
• AT-III, protein C, protein S düzeylerinde %40-60
– Sepsis tanılı hastalarda %90
• Trombositopeni olan kritik çocukların 1/5’de
trombositopeni nedeni DİK
• Devam eden ÇOY olan çocuk hastalarda
– KIA’da trombosit kümeleri %85 N/artmış
– Masif mikrovasküler tromboz
• Bu bulgular trombosit aracılı trombozu
desteklemekte
Trombositopeni ÇOY
vWF
• Glikoprotein yapısında
• Trombositlerin subendotelyal kollajene
bağlanması ve trombosit-trombosit arası
etkileşim
• Endotelyal hücrelerde sentezlenir
• Weibel Palade cisimlerinde depolanır
vWF
• Prekürsör protein olarak
sentezlenir
• Dimer ve multimer yapısını alır
• Multimer ne kadar büyükse
trombosit adezyonu o kadar fazla
olur
• vWF reglasyonu ADAMTS 13
tarafından düzenlenir
• Metalloproteaz
• vWF multimerlerini parçalar
• vWF regulasyonundan sorumludur
ADAMTS 13
• Sepsis+ trombositopeni n=17
– ADAMTS-13 aktivitesi %40 (%15-80),
• Ciddi sepsis ve septik şok tanılı 6 hasta
– ADAMTS-13 aktivitesi %15-30
• Sepsis+DIK
• n=14
• ADAMTS-13 aktivitesi 0.3±0.2 U/mL
Br J Haemotol 2001;100:710-713
• Sepsis+septik şok ADAMTS-13 aktivitesi
• n=11 0.4 U/mL
• n=97 < 0.3 U/mL
• n=19 < 0.1 U/mL
Sepsis ADAMTS-13
Platelets 2004;15:486
Trombositopeni İlişkili Çoklu Organ Yetersizliği İle Bağlantılı Durumlar
Kanser
Transplantasyon
Kardiyovasküler cerrahi
Otoimmun hastalık
Sistemik infeksiyon
Vaskülit
Toksinler
Siklosporin A
FK 506
Kemoterapi
Radyasyon
HÜS varyantı sendromlar
Trombositopeni İlişkili Çoklu Organ Yetersizliğinde Tanı
Tanısal Kriterler Tedavi
TTP Ateş Trombositopeni LDH artışı Şistozit > %5 Nörolojik ve renal disfonksiyon
24 saat steroid 30 saat içinde 1 ½ plazma değişimi sonrasında 1 volüm değişimi Trombositopeni düzelene kadar devam (ort 18 gün)
DİK Trombositopeni Faktör V ve X düzeyleri Antitrombin III ve protein C D-dimer PT/aPTT
Şoku ve altta yatan hastalığı düzelt Pıhtılaşma faktörlerini yerine koy (TDP, kriyopresipitat, plazma değişimi) Antikoagulasyon yap Hayatı tehdit eden trombozda fibrinolitik ver Kanama varlığında antifibrinolitik ver
İkincil trombatik mikroanjiyopati
Trombositopeni LDH Fibrinojen N/ < %5 şistozit ÇOY
İkincil TMA nedenini ortadan kaldır Plazma temelli plazma değişimi (ort 9 gün)
• PRKÇ, Rusya erişkin YBÜ
• 106 sepsis hastası
randomizasyon
standart tedavi
plazmaferez
• Plazmeferez grubunda mortalite
• Sepsisli çocuklarda
uygulanması konusu
araştırılmakta
• Pittsburgh Çocuk
Hastanesi’nin araştırmaları ve
deneyimi sonucunda tıp
literatürüne girdi
Septik Şokta Plazma Değişimi
• Children’s Atlanta of Egleton
• Children’s Atlanta of Scottish Rite
• Children’s Pittsburgh
• Cock Children’s-Forth Worth
• Vanderbilt Children’s
• Cincinnati Children’s
• LSU-Shreveport
• Arkansas Children’s
• University of Michigan
Çocuklarda TAMOF Çalışma Grubu
• TAMOF tanılı 34 çocuk
• 21 çalışmayı tamamlamış
• Ortalama yaş 12 yıl
• Ortalama organ tutulumu 4
• Başvuru PRISM ve PELOD
skorları benzer
Çocuklarda TAMOF Çalışma Grubu
21 TAMOF tanılı hasta
15 PE 6 standart tedavi
11 yaşadı (%73)
4 öldü 2 yaşadı
(%33) 4 öldü
Transmembran basıncı Hidrostatik basınç Sıvı hareketi ile birlikte
Küçük moleküller 500
Büyük Moleküller 5000
Konveksiyon
Büyük
moleküller
temizlenir
Orta moleküller 500-5000
Hemofiltrasyon
Hemofiltrasyon
• Sepsis erken dönemde sitokinler en yüksek düzeydeyken
uzaklaştırılması inflamatuvar kaskadı durdurabilir
• Kanda sitokinlerin uzaklaştırılması yalnızca kan sitokin
konsantrasyonunu etkilemez, sitokinlerin doku konsantrasyonu
da azalır “Honore kavramı”
• Lenfatik kan akımı 20-40 kat artar. Lenfatik akımla nakil
edildiklerinden sitokinler ve diğer immun bileşenlerin klirensi
artar
425 randomizasyon
149 hasta
20 mL/kg/saat
139 hasta
35 mL/kg/saat
140 hasta
45 mL/kg/saat
Lancet 2000;356:26-30
Yüksek Akımlı Hemofiltrasyon
Yazar Yıl Hasta Sonuç
Journasis ve ark 1996 Kardiyak cerrahi uygulanan 20 çocuk
Postop kan kaybı Erken ekstubasyon Sitokin plazma düzeyleri
Honore ve ark 2000 Septik 20 hasta Mortalite %55/%79
Joannes-Boyau ve ark
2004 Septik şok Mortalite %45/%70
Medicine 2004;83:360-376
Kanser Hastasında Solunum Yetersizliği
J Pediatr Hematol Oncol 2008;30:522-526
Kanser Hastasında Solunum Yetersizliği
BAL, %49.5 hastada ASY nedenini aydınlatmış
BAL, %45.1 hastada tedavi değişikliğine neden olmuş
• Bronkoskopi ve BAL ile tanı olasılığı %13-50
Malignite ve pulmoner bulgu olan hastaların • %72 hastada uygulanmış (n= 141)
• %50 tanı
• %45 tedavi değişikliği
Onkohematolojik ateşli hasta n=20 • %54 hastada tanı
• %54 tedavi değişikliği
Febril nötropeni ve pulmoner bulgu n=35 • %49 hastada tanı
• %51 hastada tedavi değişikliği
Nötropeni ve pnömoni olan n=27 • %53 hastada tanı
• %11 tedavi değişikliği
Tanısal Yaklaşım
ALI / ARDS
Fonksiyonel rezidüel kapasite kaybı
Ventilasyon perfüzyon uygunsuzluğu
Crit Care 2009;R173
836 hasta
432 nötropenik
314 hastada nötropeni düzelmemiş
38 hastada nötropeni düzelirken ARDS
33 hastada nötropeni düzelirken ARDS yok
ALI / ARDS
Tetikleyici faktör
Makrofaj, nötrofil,
endotel
Epitelyel-endotelyel membranda
permebilite artışı
Surfaktan inaktivasyonu
İnterstisyel ödem
Alveoler ödem
V/P uygunsuzluğu Azalmış komplians
Ventilatör ilişkili akciğer hasarı (VIAH)
Birincil hasar İkincil hasar
Koruma Yeterli koruma yok
Kontrol yok Kontrollü
Akciğer ünitesi
bütünlüğünün
bozulması
Fonksiyonel
akciğer ünitesi Akciğer hasarı
Mekanik ventilasyon MV başlangıcında AAH olmayan
vakaların %24’ünde MV
uygulaması sonrası AAH gelişmekte
VIAH & Mekanik ventilasyon
• Uyaranın kuvveti
– VT
– İnspiryum zamanı
– İnspiratuvar akım
• Kollabe alanların tekrarlayan açılma-kapanması
VIAH & Nazik ventilasyon
ALVEOLI çalışması: Düşük VT ve yüksek ekspiryum sonu volüm
LOVES çalışması: ALVEOLI çalışması benzeri
ExPress çalışması: Oksijenizasyonu sağlayan en düşük PEEP ve plato basıncı
• %50.2 hastada NIV uygulanmış
• %25.8 hastada konvansiyonel ventilasyon
gereksinimi
• Konvansiyonel ventilasyon gerektiren grupta
• Organ yetersizliği fazla
• Kardiyak yetersizlik fazla
• Septik şok fazla
• Pulmoner hastalık ciddi
J Pediatr Hematol Oncol 2008;30:533-538
Medicine 2004;83:360-376
Kan Şekeri Kontrolü
• Kritik hastalıkta
hiperglisemi mortalite ile
ilişkili
• Normoglisemi
• İnsülin tedavisi nitrojen
dengesi üzerine olumlu etki
Crit Care Med 2003; 31:359-366
Malnütrisyon
GIS’de bariyer fonksiyon bozukluğu→
bakteri translokasyonu → sepsis
Kas kitle ve fonksiyon kaybı
Olumsuz pulmoner fonksiyonlar
İmmun fonksiyonlarda bozukluk
Hastanede yatış süresi
Morbidite
Mortalite
Beslenme