Contents

วทยาศาสตรและเทคโนโลย

ปท 5 ฉบบท 1 ประจำเดอน มกราคม-มถนายน 2554 Vol. 5 No. 1 January-June 2011 ISSN 1905-159x

บทความพเศษu Florence Nightingale สตรนกปฏรปสงคม ศ. ดร สทศน ยกสาน

บทความวชาการu การจดการความเสยงในงานอตสาหกรรม Industrial Risk Management จตลดา ซมเจรญ และนศากร สมสข

u ชนบรรยากาศไอโอโนสเฟยรมผลตอความแมนยำ ในการระบพกดของระบบ GPS The Ionospheric Effect to Accuracy of GPS System สราวธ นนทะสด

บทความวจยu รปแบบการเลยงดของมารดาเดกคลอดกอนกำหนด อาย 0-1 ป Patterns of Mothers Raising Children Born Prematurely Aged 0-1 year. ชญานกา ศรวชย

u ภาวะผนำการเปลยนแปลงของหวหนาหอผปวย บรรยากาศ องคการ และประสทธผลของหอผปวยตามการรบรของพยาบาล ในโรงพยาบาลอทยธาน Nurses’ Perception of their Head Nurse Transformational Leadership, Organizational Climate and Ward Effectiveness in Uthaithanee Hospital นอมจตต จนทรนอย

u เจตคตและพฤตกรรมของนกศกษาพยาบาลชนปท 2 คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยอสเทรนเอเชย หลงการศกษาวชาภมปญญาไทยและการดแลสขภาพ Attitude and Health Behavior of Nursing Students in the Second Year of School of Nursing, Eastern Asia University after Studying in Subject of Thai Traditional Wisdom and Health Care อทยวรรณ พงษบรบรณ, กานตสดา ปลาทอง, เอยมฤทย วเศษหมน

u การทดสอบความเปนพษตอเซลลมะเรงของผลตภณฑนำมน รำขาว Cytotoxicity Test on Cancer Cells of Rice Bran and Germ Oil ปภาวด คลองพทยาพงษ, รงตะวน สภาพผล, วรอนงค พฤกษากจ, พรรณนาร ชยวชต

u ฤทธตานการเจรญเตบโตของนำมนรำขาวตอเซลลมะเรงตบ Antiproliferative Effect of Rice Bran Oil to Liver Cancer Cells ปภาวด คลองพทยาพงษ, รงตะวน สภาพผล, วรอนงค พฤกษากจ, พรรณนาร ชยวชต

u การบรหารความเสยงดานความปลอดภยในการทำงานของ พนกงาน กรณศกษา : สายการผลตรถเขนสแตนเลส Safety Risk Management for Production Operators Case Study: Stainless Steel Cart Production Line จตลดา ซ มเจรญ

u การศกษาผลของคาความตานทานดนตอประสทธภาพตวนำ ลอฟา Study on Earth Resistance to Air-termination Efficiency ธนากร นำหอมจนทร, อตกร เสรพฒนานนท และพงษสวสด คชภม

u การศกษาการเพมประสทธภาพของทอความรอนโดยการ ปรบเปลยนสารทำงาน Thermal Efficiency Enhancement of Heat Pipe by Change Working Fluids ธรพงศ บรรกษ* และ สมบต ทฆทรพย**

u การวจยสอการสอนเรองการประกอบคอมพวเตอรโดยใช รปแบบของ IMMCAI Researching of Teaching Media: Computer Integration Using Interactive Multimedia Computer Assisted Instruction ประภาพร กลลมรตนชย, ธชกร ออนบญเออ

u การสรางระบบการตดสนใจของปญหาการจดเสนทางการขนสง สำหรบผลตภณฑหลายประเภทและกำหนดเวลาการขนสง Developing Decision Support System of Multi-Product Vehicle Routing Problem with Discrete Shipping Time อญชล สพทกษ, นฐมา ชกลน, ศารยา ขระทาน

u การศกษาการวดโคโรนาดสชารจจากการทดสอบฉนวนแขง ตามมาตรฐาน IEC 60243-1 A Studying Corona Discharge Measurement for Solid Insulator Test According to IEC 60243-1 Standard อตกร เสรพฒนานนท, พงษสวสด คชภม และ ธนากร นำหอมจนทร

แนะนำหนงสอu ดไซน + คลเจอร 3 *ผศ.บษยมาส สนธประมา

u ชวตนสำคญนก สภกญญา ชวนชย

ชวเหยยวกระหยบปกกลางเปลวแดด

รอนทแผดกผอนเพลาพระเวหา

พอใบไมไหวพลกรอกรกมา

กรวาวนนมลมวก

เพยงกระเพอมเลอมรบวบวบไหว

กรวานำใสใชกระจก

เพยงแววตาคนนหวนสะทก

กรวาในหวอกมหวใจ

โซประตตรงผกถถกระชาก

เสยงแหงความทกขยากกยงใหญ

สวางแวบแปลบพรามาไรไร

กรไดวาทางยงพอม

มอทกำหมดชนจนชมเหงอ

กรอนเลอดเดอดเนอถนดถน

กระหดหอบฮวบลมแตละท

กยงดทไดสไดรรส

นวกระดกกระเดยไดพอใหเหน

เรยวแรงทแฝงเรนกปรากฏ

ยอดหญาแยงหนแยกหยดระชด

เกยรตยศแหงหญากระยบ

สสบปเปลาโลงตลอดยาน

สสบลานไมเคยเขยอนขยบ

ดนเปนทรายไมเปนหนจนหกพบ

ดบและหลบตลอดถวนทงตาใจ

นกอยฟานกหากไมเหนฟา

ปลาอยนำยอมปลาเหนนำไม

ไสเดอนไมเหนดนวาฉนใด

หนอนยอมไรดวงตารอาจม

ฉนนนความเปอยเนาเปนของแน

ยอมเกดแกความนงทกสงสม

แตวนหนงความเนาในเปอกตม

กผดพรายใหชมซงดอกบว

และแลวความเคลอนไหวกปรากฏ

เปนความงดความงามใชความชว

มนอาจขนอาจขนอาจหมนมว

แตกเรมจะเปนตวจะเปนตน

พอเสยงรำรวกลองประกาศกลา

กรวาวนพระมาอกหน

พอปนเปรยงแปลบไปในมณฑล

กรวาประชาชนจะชงชย.

เพยงความเคลอนไหว

โดย เนาวรตน พงษไพบลย

บทกวรางวล S.E.A. Write Award (วรรณกรรมสรางสรรคยอดเยยมแหงอาเซยน ป 2523)

ปท 5 ฉบบท 1 ประจำเดอน มกราคม-มถนายน 2554 Vol. 5 No. 1 January-June 2011 ISSN 1905-159x

วตถประสงค 1.เพอสงเสรมสนบสนนการเผยแพรผลงานและทรรศนะทางวชาการ

2.เพอเปนแหลงขอมลในการสบคนและอางองผลงานทางวชาการ

3.เพอเสรมสรางความรวมมอระหวางสถาบนการศกษา

เจาของ มหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

ทปรกษา อธการบดดร.โชตรสชวนชย

รองอธการบดฝายนโยบายและแผนอาจารยสภกญญาชวนชย

รองอธการบดฝายวจยผชวยศาสตราจารยบษยมาสสนธประมา

คณะทปรกษากองบรรณาธการ (Editorial advisory board)

ศาสตราจารยดร.อดมวโรตมสกขดตถราชบณฑต ศาสตราจารยจงจตรหรญลาภ

ศาสตราจารยพเศษประสทธโฆวไลกล รองศาสตราจารยดร.ครรชตมาลยวงศราชบณฑต

รองศาสตราจารยดร.บญมเณรยอด รองศาสตราจารยดร.สมพรกนทรดษฎเตรยมชยศร

รองศาสตราจารยเพลนทพยโกเมศโสภา

บรรณาธการ รองศาสตราจารยดร.พมลพรรณเรพเพอร

กองบรรณาธการ รองศาสตราจารยดร.พมลพรรณเรพเพอร รองศาสตราจารยดร.อมพรศรเสรมโภค

รองศาสตราจารยดร.ทววฒนปตยานนท รองศาสตราจารยดร.สมบตทฆทรพย

รองศาสตราจารยดร.ทองหลอเดชไทย รองศาสตราจารยดร.ประกอบคณารกษ

รองศาสตราจารยปภาวดคลองพทยาพงษ รองศาสตราจารยประณตนนทยะกล

ดร.กฤตมาเหมวภาต

เลขานการ นางสาวอรพนทลกอนทร

ออกแบบปก/ จดรปเลม อาจารยวลาวรรณสขมาก นางสาวอรพนทลกอนทร

กรรมการกลนกรองประจำฉบบรองศาสตราจารยดร.ธนาคมสนทรชยนาคแสง รองศาสตราจารยดร.ปตเขตสรกษา

รองศาสตราจารยดร.วระเชษฐขนเงน รองศาสตราจารยดร.สมบตฑฆทรพย

ดร.วรวรรณกจผาต รองศาสตราจารยดร.สจตราทองประดษฐโชต

รองศาสตราจารยดร.สวรรณาวรรตน รองศาสตราจารยดร.วเชยรชตมาสกล

ผชวยศาสตราจารยดร.พรฤดเนตโสภาสกล รองศาสตราจารยดร.บญใจศรสถตยนรากร

ศาสตราจารยดร.ณรงคโฉมเฉลา

พสจนอกษรประจำฉบบ รองศาสตราจารยดร.อมพรศรเสรมโภค อาจารยธนอรอศวงศ

อาจารยสภชฌานศรเอยม นางสาวทพยรตนพานะจตต

Associate Professor Dr. Sushama Kasbekar

วทยาศาสตรและเทคโนโลย

ในชวงครงปทผานมามเหตการณทนาสลดใจและนาดใจเกดขนหลายประการทงทเปนภยธรรมชาต ภยจาก

มนษยและจากเหตการณสำคญทางการเมองและเศรษฐกจทงในประเทศและตางประเทศ สำหรบนกวชาการ

ในมหาวทยาลย ไมวาอะไรจะเกดขน เราตางมงทำหนาททมตอ สถาบนการศกษาอยางดทสดตามความสามารถของ

แตละคนบรรณาธการขอเรยนผอานวาวารสารวชาการEAUHeritage ของมหาวทยาลยอสเทรนเอเชยไดเตบโต

ยางกาวเขาสปท5แลวทางกองบรรณาธการมความตงใจทจะทำใหกระบวนการผลตวารสารมความเปนมาตรฐานมากขน

จงไดแยกการจดทำวารสารออกตามเนอหาเปนสองฉบบคอฉบบวทยาศาสตรและเทคโนโลยและฉบบมนษยศาสตรและ

สงคมศาสตร ทางวารสารไดรบความกรณาจากผทรงคณวฒหลายทานรวมเปนคณะทปรกษากองบรรณาธการ และ

หลายทานเปนกรรมการผอานบทความ(peerreaders)เพอชวยตรวจแกและแนะนำใหการเขยนมคณภาพยงขน

วารสารวชาการEAUHeritageฉบบปท5 เลมหนงป2554ททานอานอยนเปนเลมทรวบรวมบทความ

ทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยซงมบทความทางวชาการหนกไปในทางวทยาศาสตรสขภาพและวศวกรรมศาสตร

บทความในเลมประกอบดวยบทความทางวชาการ2เรองบทความวจย11เรองนอกจากนนยงมบทแนะนำหนงสอ

ทนาสนใจสองเรองททางกองบรรณาธการเหนวานาจะชวยใหทานไดผอนคลายจากปญหาตางๆทพบในชวตประจำวน

ไดบาง ขอขอบพระคณทานศาสตราจารย ดร. สทศน ยกสานอยางยงทไดใหความกรณาเขยนบทความเกยวกบ

ฟลอเรนซไนตงเกลใหวารสารของเราเปนการเปดตวฉบบวทยาศาสตรและเทคโนโลยอยางภาคภมใจ

ขอขอบคณทานผทรงคณวฒทกทานทไดชวยวจารณและแนะนำการแกไขบทความทกเรองทตพมพในฉบบน

ทายนขอเชญชวนนกวชาการทสนใจสงบทความวชาการและบทความวจยมาตพมพเผยแพรในวารสารวชาการของ

มหาวทยาลยอสเทรนเอเชยในฉบบตอไป

บรรณาธการ

บทบรรณาธการ

ศ. ดร. สทศน ยกสาน

ศาสตราจารย11ภาควชาฟสกสคณะวทยาศาสตรมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ(ประสานมตร)

ผเชยวชาญพเศษสถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย(สสวท.)กระทรวงศกษาธการ

ภาคสมาชกสาขาฟสกสสำนกวทยาศาสตรราชบณฑตยสถาน

จตลดา ซมเจรญ

อาจารยประจำสาขาวชาวศวกรรมอตสาหการคณะวศวกรรมศาสตรมหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

นศากร สมสข

อาจารยประจำสาขาวชาวศวกรรมอตสาหการคณะวศวกรรมศาสตรมหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

สราวธ นนทะสด

อาจารยประจำคณะวศวกรรมศาสตรมหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

ชญานกา ศรวชย

อาจารยประจำคณะพยาบาลศาสตรมหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

นอมจตต จนทรนอย

นกศกษาหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑตมหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

อทยวรรณ พงษบรบรณ

อาจารยประจำคณะพยาบาลศาสตรมหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

กานตสดา ปลาทอง

อาจารยประจำคณะพยาบาลศาสตรมหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

เอยมฤทย วเศษหมน

อาจารยประจำคณะพยาบาลศาสตรมหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

รศ. ปภาวด คลองพทยาพงษ

คณบดคณะเภสชศาสตรมหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

รงตะวน สภาพผล

อาจารยประจำคณะแพทยศาสตรมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

แนะนำผเขยน

วรอนงค พฤกษากจ

อาจารยประจำคณะเภสชศาสตรมหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

พรรณนาร ชยวชต

อาจารยประจำคณะเภสชศาสตรมหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

ธนากร นำหอมจนทร

อาจารยประจำสาขาวชาวศวกรรมไฟฟาคณะวศวกรรมศาสตรมหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

อตกร เสรพฒนานนท

อาจารยประจำสาขาวชาวศวกรรมไฟฟาคณะวศวกรรมศาสตรมหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

พงษสวสด คชภม

อาจารยประจำสาขาวชาวศวกรรมไฟฟาคณะวศวกรรมศาสตรมหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

ธรพงศ บรรกษ

อาจารยประจำสาขาวชาวศวกรรมเครองกลคณะวศวกรรมศาสตรมหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

รศ.ดร.สมบต ทฆทรพย

รองอธการบดฝายประกนคณภาพการศกษาและคณบดคณะวศวกรรมศาสตรมหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

ประภาพร กลลมรตนชย

อาจารยประจำคณะวศวกรรมศาสตรมหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

ธชกร ออนบญเออ

อาจารยประจำคณะวศวกรรมศาสตรมหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

อญชล สพทกษ

อาจารยประจำสาขาวศวกรรมอตสาหการคณะวศวกรรมศาสตรมหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

นฐมา ชกลน

นกศกษาสาขาวศวกรรมอตสาหการคณะวศวกรรมศาสตรมหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

ศารยา ขระทาน

นกศกษาสาขาวศวกรรมอตสาหการคณะวศวกรรมศาสตรมหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

แนะนำผเขยน

ผศ.บษยมาส สนธประมา

รองอธการบดฝายวจยมหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

อาจารยสภกญญา ชวนชย

รองอธการบดฝายนโยบายและแผนและรกษาการผอำนวยการสำนกการคลงและทรพยสนมหาวทยาลย

อสเทรนเอเชย

แนะนำผเขยน

บทความพเศษu FlorenceNightingaleสตรนกปฏรปสงคม 1

ศ. ดร สทศน ยกสาน

บทความวชาการu การจดการความเสยงในงานอตสาหกรรม 8

IndustrialRiskManagement

จตลดา ซมเจรญ และนศากร สมสข

u ชนบรรยากาศไอโอโนสเฟยรมผลตอความแมนยำในการระบพกดของระบบGPS 17

TheIonosphericEffecttoAccuracyofGPSSystem

สราวธ นนทะสด

บทความวจยu รปแบบการเลยงดของมารดาเดกคลอดกอนกำหนดอาย0-1ป 26

PatternsofMothersRaisingChildrenBornPrematurelyAged0-1year.

ชญานกา ศรวชย

u ภาวะผนำการเปลยนแปลงของหวหนาหอผปวยบรรยากาศองคการและประสทธผลของหอผปวย 32

ตามการรบรของพยาบาลในโรงพยาบาลอทยธาน

Nurses’PerceptionoftheirHeadHurseTransformationalLeadership,OrganizationalClimate

andWardEffectivenessinUthaithaneeHospital

นอมจตต จนทรนอย

u เจตคตและพฤตกรรมของนกศกษาพยาบาลชนปท2คณะพยาบาลศาสตรมหาวทยาลยอสเทรนเอเชย 41

หลงการศกษาวชาภมปญญาไทยและการดแลสขภาพ

AttitudeandHealthBehaviorofNursingStudentsintheSecondYearofSchoolof

Nursing,EasternAsiaUniversityafterStudyinginSubjectofThaiTraditional

WisdomandHealthCare

อทยวรรณ พงษบรบรณ, กานตสดา ปลาทอง, เอยมฤทย วเศษหมน

สารบญ

สารบญ

u การทดสอบความเปนพษตอเซลลมะเรงของผลตภณฑนำมนรำขาว 48

CytotoxicityTestonCancerCellsofRiceBranandGermOil

ปภาวด คลองพทยาพงษ, รงตะวน สภาพผล, วรอนงค พฤกษากจ, พรรณนาร ชยวชต

u ฤทธตานการเจรญเตบโตของนำมนรำขาวตอเซลลมะเรงตบ 56

AntiproliferativeEffectofRiceBranOiltoLiverCancerCells

ปภาวด คลองพทยาพงษ, รงตะวน สภาพผล, วรอนงค พฤกษากจ, พรรณนาร ชยวชต

u การบรหารความเสยงดานความปลอดภยในการทำงานของพนกงาน 68

กรณศกษา:สายการผลตรถเขนสแตนเลส

SafetyRiskManagementforProductionOperatorsCaseStudy:Stainless

SteelCartProductionLine

จตลดา ซมเจรญ

u การศกษาผลของคาความตานทานดนตอประสทธภาพตวนำลอฟา 76

StudyonEarthResistancetoAir-terminationEfficiency

ธนากร นำหอมจนทร, อตกร เสรพฒนานนท และพงษสวสด คชภม

u การศกษาการเพมประสทธภาพของทอความรอนโดยการปรบเปลยนสารทำงาน 85

ThermalEfficiencyEnhancementofHeatPipebyChangeWorkingFluids

ธรพงศ บรรกษ และ สมบต ทฆทรพย

u การวจยสอการสอนเรองการประกอบคอมพวเตอรโดยใชรปแบบของIMMCAI 91

ResearchingofTeachingMedia:ComputerIntegrationUsingInteractive

MultimediaComputerAssistedInstruction

ประภาพร กลลมรตนชย, ธชกร ออนบญเออ

u การสรางระบบการตดสนใจของปญหาการจดเสนทางการขนสงสำหรบผลตภณฑหลายประเภท 99

และกำหนดเวลาการขนสง

DevelopingDecisionSupportSystemofMulti-ProductVehicleRouting

ProblemwithDiscreteShippingTime

อญชล สพทกษ, นฐมา ชกลน, ศารยา ขระทาน

u การศกษาการวดโคโรนาดสชารจจากการทดสอบฉนวนแขงตามมาตรฐานIEC60243-1 105

AStudyingCoronaDischargeMeasurementforSolidInsulator

TestAccordingtoIEC60243-1Standard

อตกร เสรพฒนานนท, พงษสวสด คชภม และ ธนากร นำหอมจนทร

แนะนำหนงสอu ดไซน+คลเจอร3 113

ผศ.บษยมาส สนธประมา

u ชวตนสำคญนก 116

สภกญญา ชวนชย

สารบญ

1

FlorenceNightingale คอ ผบกเบกอาชพ

พยาบาลดวยการปฏรปทงวชาพยาบาลและโรงพยาบาลดวย

แตมอกบทบาทหนงของเธอทเราไมรนนคอเธอเปนบคคล

แรกๆทนำวชาสถตมาวเคราะหและแกปญหาสงคม

FlorenceNightingaleเกดทเมองFlorence

ในอตาล เมอวนท12พฤษภาคมค.ศ.1820(ตรงกบ

รชสมยพระจอมเกลาเจาอยหว)พอแมจงตงชอเธอตามชอ

Florence Nightingale

สตรนกปฏรปสงคม

*ศ.ดรสทศนยกสาน

*ศาสตราจารย11ภาควชาฟสกสคณะวทยาศาสตรมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ(ประสานมตร)

ผเชยวชาญพเศษสถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย(สสวท.)กระทรวงศกษาธการ

ภาคสมาชกสาขาฟสกสสำนกวทยาศาสตรราชบณฑตยสถาน

เมองทคลอดเธอมพสาวชอParthenope(ตงตามชอเมอง

Parthe)ครอบครวมฐานะดและเปนคนไดรบการศกษาสง

ในวยเดกเธอจงไดรบการเลยงดในคฤหาสนและไดเรยน

ดนตรกบภาษาตางประเทศเชนอตาเลยนละตนกรกรวมถง

ปรชญาและคณตศาสตรดวย

ถงจะไดทกสงทกอยางทใจตองการแตเธอกรสกวา

เธอกำลงใชชวตอยางไรจดหมาย จนกระทงอาย17 ป

เธอบอกวาเธอไดยนเสยงพระเจาทรงเรยกใหเธอทำสงท

พระองคทรงตองการ เมอไดเดนทางไปพกผอนในยโรป

กบครอบครว ชวตเมองนอกไดเปดห เปดตาเธอมาก

และขณะแวะพกทโรมเธอไดเหนชวตของคนไขทนอนปวย

2

ในโรงพยาบาลและเมอไดเยยมโรงพยาบาลDeaconess

InstituteแหงเมองKaiserwerthในเยอรมนเธอไดเหน

สภาพอเนจอนาถของสถานพยาบาลประสบการณนมผล

ทำใหเธอตดสนใจจะเปนนางพยาบาลเพอจะทำใหคนปวย

ไดรบการพยาบาลทดยงขน

การตดสนใจของเธอวย27 ป ไดทำใหพอแม

รสกชอกเพราะในสมยนนสตรดมสองหนาทคอเปนภรรยา

และคลอดลกดงนนการมอาชพอนถอเปนเรองผดปกต

ยงถาเปนนางพยาบาลดวยแลวพอกบแมตองจบลมมใช

เพราะโรงพยาบาลในยคนนสกปรกและมแตคนพการกบ

คนปวยเทานนบรรดานางพยาบาลในสมยนนยงเปนคนท

ไม ไดรบการศกษา มนสยชอบขโมย พดจาหยาบคาย

กนเหลา และสำสอนทงกบคนไขและคนไมไข ดงนน

เมอมารดาFannyของNightingaleรวาลกสาวตองการ

จะเปนนางพยาบาล เธอจงคดวาลกของเธอคงเสยสต

ไปแลว และรำไหพรอมกลาวตำหนวาNightingale

ไดทำใหเธอผดหวงมาตงแตเกดเพราะเปนผหญงจงไม

มสทธในการสบทอดวงศตระกล อยางไรกตามFanny

กไดคาดหวงวาถาNightingale ไดพบชายหนมรปงาม

เธอกอาจเปลยนใจดานWilliamEdwardNightingale

ผเปนบดานนเขาใจลกสาวของตนดกวาแมจงนำความคด

“พเรนทร”ของNightingaleไปปรกษากบแพทยประจำ

ตระกลเพอขอความเหนวา อาชพพยาบาลจะเหมาะกบ

ลกสาวสวยของมหาเศรษฐทดนหรอไม และแพทย ให

ความเหนวาNightingale เปนคนทมใจเดดเดยวและ

มงมน ถาเธอไมแตงงานเธอคงใชชวตเปนนางพยาบาล

ตามทเธอตงใจแนๆดงนนเมอมชายหนมชอRichard

MonktonMilnesมาสนใจเธอบดามารดาของNightingale

จงรสกดใจและมความคาดหวงวาMilnes จะขอเธอ

แตงงาน แตหลงจากท ไดไปมาหาสกนเปนเวลานาน

NightingaleไดบอกเลกMilnesโดยอางวาการแตงงาน

คอการตองทำงานรบใชครอบครวตลอดเวลาซงในความเหน

ของเธอนคอการตดคกทงๆทไมไดทำอะไรผดและเมอ

พระเจาทรงปรารถนาใหเธอทำงานรบใชสงคม เธอจง

คดวาหนทางเดยวทจะทำใหเธอมชวตอยเพอคนอนได

คอเธอตองครองตวโสดจากนนNightingaleกไดพยายาม

หาทางออกใหกบความขดแยงระหวางเธอกบแม โดย

ทำงานการกศลมากขนเชนชวยเหลอเดกยากจนในสลม

และไปเยยมคนไขอนาถาในโรงพยาบาล(ในสมยนนคนไข

ทรำรวยจะมญาตผหญงดแลดทบาน)แตกยงตงความหวงวา

วนหนงเธอจะตองเปนนางพยาบาลใหจงได เธอจงอาน

หนงสอแพทยและสาธารณสขในยามวางเปนการเตรยมตว

ปค.ศ.1851Nightingaleวย31ปไดเดนทาง

ไปทศนศกษาในเยอรมนเปนเวลา3เดอนโดยไดเยยมชม

โรงพยาบาลกบสถานเลยงเดกกำพราแหงเมองDusseldorf

ขากลบองกฤษเธอเดนทางผานฝรงเศสและไดสมครเปน

นางพยาบาลฝกงานทโรงพยาบาลSisterofCharity

ในปารสและนคอจดเรมตนของอาชพในฝนของเธอ

ลถงปค.ศ.1853Nightingaleไดงานเปนเจาหนาท

ดแลนางพยาบาลทInstituteforthecareofsick

Gentlewoman ซงต งอยทถนนUpperHarley

ในลอนดอน โดยมหนาทหลก คอ ปรบปรงระบบ

การทำงานในโรงพยาบาลทงๆทไมมเงนเดอนใหแตเธอ

กยนดทำงานในตำแหนงนนาน1ป

เมอเกดสงครามCrimea ระหวางกองทพ

สมพนธมตรซงประกอบดวยองกฤษฝรงเศสและตรก

กบกองทพรสเซยการสรบในวนท20กนยายนค.ศ.1854

ทแมนำAlma ทำใหกองทพสมพนธมตรสามารถยด

ฐานทพเรอของรสเซยทเมองSevastopolไดแตประชาชน

องกฤษกลบรสกดใจกบขาวชยชนะนไดไมนาน เพราะ

WilliamHoward แหงหนงสอพมพTheTimes

ไดรายงานในวนท12ตลาคมค.ศ.1854วาทหารองกฤษ

ทบาดเจบไดถกทอดทงใหนอนตายโดยไมมแพทยสกคน

เหลยวแลและไมมนางพยาบาลอาชพทเกงในโรงพยาบาล

ทหารขององกฤษทเมองScutariเลยในขณะทกองทพ

ฝรงเศสมแมช50คนมาเฝาดแลทหารฝรงเศสทบาดเจบ

และขาวทนบวารายทสดคอHowardหาคนทรบผดชอบ

เรองนไมไดเลยดวย

ทนทททราบขาวนNightingaleรวาโอกาสทอง

ของเธอทจะไดทำงานรบใชพระเจาและสงคมไดมาถงแลว

3

เธอจงเขยนจดหมายถงเพอนชอSidneyHerbertซง

ขณะนนเปนรฐมนตรกระทรวงกลาโหมขององกฤษวาเธอ

ขออาสาเดนทางไปรกษาพยาบาลทหารองกฤษทเมอง

ScutariเมอHerbertอนญาตเขาไดขอใหเธอชวยฝก

นางพยาบาลเพมอกหลายคน เพอจะไดตามไปชวยเธอ

ดแลทหารบาดเจบทนน

Nightingaleเดนทางไปตรกในวนท31ตลาคม

ค.ศ.1853โดยม“กองทพนางพยาบาล”รวมขบวนดวย

38คนการเดนทางครงนนไดรบทนสนบสนนจากรฐบาล

องกฤษและจากหนงสอพมพTheTimesสวนเธอไมได

รบทนสนบสนนใดๆ จากกองทพเลย และเธอไดตง

ความหวงวา การทำงานชนนจะทำใหความฝนของเธอ

ทจะรบใชสงคมเปนจรง

เมอNightingale กบบรรดานางพยาบาล

เดนทางถงScutari ในตรก เมอวนท5พฤศจกายน

ค.ศ.1853 ในวนนนกองทพสมพนธมตรไดสรบกบ

กองทพรสเซยทInkersmamอยางดเดอดทำใหทหาร

จำนวนมากบาดเจบ ครนเมอNightingale ไดเหน

โรงพยาบาลทหารทScutariตกอยในสภาพทสกปรกสดๆ

เชน ใตอาคารมนำครำทสงกลนเหมนหงเวลาลมพด

ในอาคารมหนวงเพนพาน และในขณะเดยวกน ทหาร

ทปวยและบาดเจบตองนอนปะปนกนอยางระเนระนาด

บนเสอฟาง ผาปทนอนกหยาบและสกปรก การซกผา

กใชนำเยนและอปกรณผาตดตางๆไมเพยงพอการแจก

จายยาใหผปวยกชา เพราะตองผานกระบวนการหลาย

ขนตอนจนทหารททนพษบาดแผลไมไดตองเสยชวตไปกอน

นคอสภาพของโรงพยาบาลททหารองกฤษผบาดเจบทกคน

ตองเขารบ“การรกษา”หลงจากทไดพยงรางเดนทางขาม

BlackSea ผานชองแคบBosphorus อยางออนแรง

เพราะพษบาดแผลและถกความหนาวคกคามเหตการณ

และสภาพแวดลอมเหลานทำใหทหารองกฤษลมตายกน

ระนาวสถตการรอดชวตของทหารประจำเดอนกมภาพนธ

ค.ศ.1854แสดงใหเหนวาจากทหาร1,000คนทเดนทาง

ถงScutariมทหารตาย427คน

ในความพยายามทจะทำใหโรงพยาบาลทScutari

มคณภาพNightingale จะตองแสดงความสามารถ

ในการเปนผบรหารแตไดรบการตอตานขดขวางจากฝาย

ทหาร ซงยดหลกการวา เมอใดทมการเปลยนแผน

ปฏบตการนนคอการยอมรบวาประเพณและวธปฏบต

ทผานมาลวนผดพลาด นอกเหนอจากเหตผลนแลว

นายพลในกองทพกรสกไมยนดทNightingale เปน

พลเรอน เพราะการไมเปนทหารทำใหเธอไมอย ในความ

ควบคมของกองทพ แตเหตผลทสำคญยงกวานน คอ

การทเธอเปนผหญงดวยเหตนเวลาNightingaleทำงาน

ทScutariเธอจงรสกมศตรมากมายและถกกลนแกลง

เชน กองทพกำหนดใหนำเสอทหาร27,000 ตวไปให

กองทพตรวจดอยางละเอยดกอนนำแจกใหทหารท

บาดเจบใส และเธอถกหามเยยมทหารบาดเจบในเวลา

กลางคนแตเธอไดทนสนบสนนจากองคการอสระทำให

ไมตองขออนญาตทำงานจากทหารเธอจงสามารถทำงาน

ทเธอรกตอไปไดและกไดจดตงโรงซกรดผาโดยหาหมอ

ตมนำสรางโรงครวใหมจดซอถงเทาเสอมดชอนไม

อางอาบนำโตะชดนอนโตะผาตดผาเชดตวหวกรรไกร

ภาชนะรองปสสาวะ รวมถงการนำปลอกหมอนทสะอาด

มาใชในโรงพยาบาล ในเวลาดก เธอจะเดนถอตะเกยง

ออกเยยมไขคนละหลายครง จนทำใหคนไขทเคยมแต

ความทกขไดเหนแสงสวางแหงความสขเวลามสภาพสตร

ทานหนงเดนถอตะเกยงมาเยยมและนคอเหตการณท

เหลาทหารทบาดเจบรสกประทบใจ และซาบซงใจมาก

จนในค.ศ.1857กวWilliamW.Longfellowไดแตงบทกว

ททำใหชอของNightingaleเปนอมตะนรนดรกาลวาLo!

Inthathouseofmisery/aladywithalampIsee.

4

ในฤดใบไมผลของป ค.ศ.1855 ซงเปนเวลา

6เดอนหลงจากทNightingaleเรมทำงานทScutari

สถตการตายของทหารทบาดเจบในสงครามไดลดลงจาก

42.7%เปน2.2%

หลงจากทสงครามCrimea สงบได4 เดอน

Nightingaleไดเดนทางกลบองกฤษในเดอนกรกฎาคม

ค.ศ.1856 ขณะนนเธอมอาย36 ป และมชอเสยง

โดงดงไปทวโลกแตเธอกปฏเสธไมยอมรบเกยรตยศใดๆ

เคยบอกวาถาองกฤษจะใหเกยรตเธอจรงรฐบาลองกฤษ

จำตองปฏรประบบการสาธารณสข โดยเฉพาะใน

โรงพยาบาลใหดขนเพราะจะชวยชวตคนไขไดมากและ

ในการทำใหคนองกฤษเชอวาโรงพยาบาลตองไดรบการ

ปฏรปนนNightingaleไดนำวชาสถตมาใช

ทงๆ ทนกคณตศาสตรรจกใชสถตมาตงแต

สมยโบราณแตยงไมม ใครดำรนำสถตมาใชแกปญหา

สงคม ทงน อาจเปนเพราะขอมลทมไมมากพอ และ

เทคนคการวเคราะหทดกไมม แตเมอNightingale

นำสถตมาวเคราะหปญหาสงคมเทคนคนไดกลายเปนวธ

ทสงคมยอมรบ

ยอนอดตไปถง ป1841LambertAdolph

JacquesQueteletไดจดตงสำนกงานสถตแหงเบลเยยม

ขนเปนคร งแรกเพอหาสาเหตททำใหคนในสงคมม

พฤตกรรมตางๆความสำเรจของผลงานนทำใหQuetelet

ไดรบการยกยองเปนบดาของวชาสถตสงคม จากนน

อกหลายประเทศทงโลกกไดเจรญรอยตามโดยไดจดตง

องคการทเกบขอมลสถตของประชากร และนำทฤษฎ

ความนาจะเปนมาวเคราะหพฤตกรรมตางๆของสงคมนน

โดยใชหลกของQueteletทวาแมนกวทยาศาสตรจะไมม

กฎทสามารถทำนายพฤตกรรมของใครคนหนงคนใดได

แตถาจะใหบอกพฤตกรรมของกลม เขาสามารถใชสถต

บอกความนกคดและความเหนตางๆไดโดยอาศยขอมล

เชนเพศอายและการศกษาเพอพยากรณความเปนไปได

ของเหตการณตางๆ เชน จำนวนฆาตกรรมในฝรงเศส

โดยประมาณในป1791แมสถตจะระบชอฆาตกรไมได

แตกสามารถบอกไดวาจะมฆาตกรรมเกดขนประมาณ

กครงในปนนเปนตน

แมผลงานของQuetelet จะเปนทยอมรบ

โดยทวไปแตกมปราชญหลายคนทไมเหนดวยเชนJohn

StewartMillและนกประพนธชอCharlesDickens

เพราะคนเหลานคดวา จตใจของมนษยมเสรภาพมาก

จนไมนาจะม ใครทำนายอะไรได ดงนน ถาสถตของ

Queteletใชไดจรงวทยาการนกจะทำใหมนษยมสภาพ

ไมแตกตางจากสตว

แตNightingaleไมเหนเชนนนเธอรสกศรทธา

ในผลงานของQuetelet มาก จงเกบขอมลตางๆ ท

โรงพยาบาลScutariมาวเคราะหเชนไดรวบรวมจำนวน

ผเสยชวตทกวน เพราะกอนนน แมแตจำนวนคนตาย

ในแตละวนกไมมใครรและสนใจดงนนเมอNightingale

เดนทางกลบถงองกฤษใน ค.ศ.1856 และไดพบกบ

WilliamFanผเปนแพทยและนกสถตการไดเรยนวชา

สถตกบFanทำใหNightingaleตระหนกในความสำคญ

ของวชานวาสามารถนำมาใชปรบเปลยนระบบการพยาบาล

และการสาธารณสขในโรงพยาบาลของกองทพและ

โรงพยาบาลทวไปได ทงน เพราะบนทกสาเหตการตาย

ของทหารในโรงพยาบาลระบชดวาเกดจากความสกปรก

ในโรงพยาบาลมากกวาเกดจากบาดแผลทไดรบในสงคราม

Crimeaสถตไดระบอยางชดเจนวาเมอสงครามเกดใหมๆ

ทหาร607คนไดลมตายแตเมอNightingaleจดระบบ

การรกษา และการสาธารณสขใหดขน จำนวนการตาย

ของทหารเมอสงครามสงบไดลดลงอยางฮวบฮาบขอมล

ยงแสดงใหเหนชดวาในการเปรยบเทยบจำนวนการตาย

ของประชาชนกบทหารองกฤษในยามประเทศชาตสงบ

ทหารทมอาย20-35 ป จะเสยชวตมากกวาคนทวไป

ประมาณ2เทาทงนเพราะทหารใชชวตอยในสงแวดลอม

ทไมถกสขลกษณะนนเอง

เมอสมเดจพระราชนVictoriaแหงองกฤษและ

พระสวามทรงทราบเรองของNightingale พระองค

ทรงเหนดวยกบNightingaleมากวาสขภาพของทหาร

5

ในกองทพองกฤษเปนเรองสำคญดงนนแมบรรดาแมทพ

นายพลตางๆ จะตอตานNightingale แตLord

Palmerstonผดำรงตำแหนงเปนนายกรฐมนตรในขณะนน

กไดบญชาใหจดตง สำนกงานสขภาพของกองทพใน

พระบรมราชนปถมภ ถงNightingale จะม ไดเปน

กรรมการบรหารของสำนกงานน(เพราะเธอเปนผหญง)

แตแนวคดของเธอกมอทธพลมากตอการตดสนใจของ

รฐมนตรกระทรวงกลาโหมทอนญาตใหเธอเดนทางไป

CrimeaในเวลาตอมาเธอไดเรยบเรยงตำราชอNoteson

MattersAffectingtheHealthEfficiencyand

HospitalAdministrationoftheBritishArmy

ซงไดกลาวถงเทคนคสถต และมแผนภาพ มากมาย

ประกอบคำบรรยายหนงสอเลมน ไดรบการยกยองโดย

Fan วา เปนหนงสอสถตทดเดนทสดทเขาเคยเหน

และเคยอาน

ณ วนนNightingale ไดรบการยอมรบวา

เปนผบกเบกการใชสถตในรปของแผนภาพและแผนท

พนทเชงขว(polar-areachart)ซงแสดงใหเหนพนท

ของลมในแผนภาพวงกลมวาขนกบจำนวนคนอยางไร

และเมอผลงานของเธอไดรบการยกยองและยอมรบ

รฐบาลองกฤษจงไดจดตงหนวยงานตางๆ ตามทเธอ

เสนอ สำหรบโรงพยาบาลทหารก ไดรบการปรบปรง

เชนมการตดตงระบบถายอากาศระบบทำความรอนระบบ

กำจดสงปฏกลระบบประปาอกทงไดปฏรปโรงอาหารใหม

สวนกองทพกมการออกกฎหมายสขภาพ มการจดตง

โรงเรยนแพทยทหาร และหนวยงานสถตของกองทพ

เพอนำขอมลมาวเคราะห เพราะNightingale เปนคน

สำคญของชาตดงนนความเหนของเธอทกเรองสามารถ

ทำใหคณะรฐมนตรคลอนแคลนได ถาเธอไมเหนดวย

และบรรดานกการเมองตางกตองฟงความคดเหนของเธอ

ถาเขาตองการใหสงคมยอมรบ หลงสงครามCrimea

Nightingale ไดหนไปสนใจปญหาสขภาพของทหาร

ในอนเดย โดยไดสงแบบฟอรมสำรวจไปใหทหารทนน

เพอรวบรวมขอมลสาธารณสข และเมอไดขอมลมา

พอสมควร เธอกไดเสนอใหจดตงสำนกงานสถตขนใน

อนเดยในป1858เพราะขอมลระบวาอตราการตายของ

ทหารองกฤษในอนเดยในแตละปสงกวาอตราการตายของ

พลเมององกฤษถง6เทาการทเปนเชนนเพราะกองทพ

ทนนไมมระบบกำจดนำเสยทดการอยอยางแออดและ

ทหารขาดการออกกำลงกายเหลานลวนเปนสาเหตสำคญ

ดงนนภายในเวลา10ปหลงจากทNightingaleไดเสนอ

วธปฏรปนทหารองกฤษในอนเดยทเสยชวตกไดลดจาก

6.9% เปน1.8% ความสำเรจนทำใหผสำเรจราชการ

องกฤษทกคนทจะถกสงไปประจำทอนเดย ตองขอเขา

คารวะเธอกอนไปประจำการเพอนอมรบความเหนของเธอ

ทงๆทเธอไมเคยไปอนเดยเลย

Nightingale จงไดรบการยอมรบวา เปนผ

รจกใชสถตสรางองคความรไดโดยอาศยประสบการณ

ทงนเพราะเธอเชอวาสถตสามารถจำแนกไดวาวธการใด

ดกวากน แตเมอโรงพยาบาลสมยนนไมเคยคดจะเกบ

ขอมลตางๆ ของคนไขเลย เธอกบFan จงออกแบบ

สำรวจใหโรงพยาบาลใชและInternationalCongress

ofStatistics กไดนำแบบฟอรมนนมาทดลองใชใน

ป1860เพอเกบขอมลคนไขตลอดปทงทหายไขและ

ทตายไป สำหรบวธการใชสถตแกปญหาสงคมนน

Nightingaleเชอวาเพราะพระเจาไดทรงวางกฎเกณฑ

ตางๆสำหรบสงคมในรปของสถตดงนนคนทจะเขามา

6

บรหารสงคมและการเมองจงตองรสถตบางนอกจากจะใช

สถตดวยตนเองแลว เธอกตองการใหสถาบนการศกษา

ชนสงทกแหงสอนสถตดวย

ในบนปลายชวตNightingale กย ง เปน

นางพยาบาลตอไปเพราะเธอคดวาพระเจาทรงตองการ

ใหเธอทำงานน แตสขภาพเธอไมด ทำใหตองนอนเตยง

ตลอดเวลาเหตการณนทำใหคนหลายคนคดวาเพราะเธอ

คงตดโรคจากสนามรบแตหลายคนคดวาอาการประสาท

ออนๆทำใหเธอตอนรบคนทมาเยยมเฉพาะในหองนอน

และใครจะมาเยยมเธอตองนดเธอลวงหนานานๆเปนตน

ในปค.ศ.1860Nightingaleไดจดตงโรงเรยน

ฝกนางพยาบาลชอNightingaleSchoolofNursing

atStThomas’s ใหนางพยาบาลมทงคณธรรม และ

วชาการและเธอกทำไดสำเรจเพราะในป1861การสำรวจ

ประชากรในองกฤษระบวามคนทำงานเปนผชวยพยาบาล

เพยง27,618คนแตอก40ปตอมาสถตระบวาองกฤษ

มนางพยาบาล64,214คน

เมอNightingaleอาย63ปเธอไดรบเหรยญสดด

RoyalRedCrossขององกฤษและอก2ปตอมาเธอเปน

สตรคนแรกทรบเกยรตยศOrderofMerit(O.M)ซง

เปนยศสงสดทกษตรยองกฤษทรงประทานใหสามญชน

ชาวองกฤษNightingaleเสยชวตทLondonเมอวนท

13สงหาคมค.ศ.1810

ในวารสารHistoryTodayฉบบเดอนเมษายน

ค.ศ.2003LianeAukinนกจตวทยาไดวเคราะหสาเหต

ททำใหFlorenceNightingale ประสบความสำเรจ

ในการเปนนกบรหาร และนกปฏรปทสงคมยกยองวา

ความผดหวงทเธอไดรบจากแม ไดผลกดนใหเธอทมเท

ชวตในการทำงานจนเปนสตรทมชอเสยงทสดคนหนง

ในโลกAukinไดวเคราะหวาเมอแมผดหวงทมเธอเปน

ผหญงซงทำใหคฤหาสนของตระกลNightingaleไมม

คนสบทอดเธอไดทำใหแมผดหวงซำอกเมอตองการเปน

นางพยาบาลเพราะการตดสนใจเชนนนแมจงคดวาเธอคง

เปนโรคจตทชอบอยใกลคนเจบและเมอบดาWilliam

ไดจดการใหลกสาวทงสองเรยนหนงสอทบานParthe

ซงเปนพสาวของFlorenceกลบไมสนใจอานหนงสอเลย

แตFlorenceมกใชเวลาอยกบพอในหองสมดและเมอ

Florence กรสกวาแมโปรดปรานParthe มากกวาตน

เธอจงรสกโหยหาความรกจากแมมาก และเมอแมม

ความเหนวาสามคอสงทจะทำใหผหญงทกคนสมบรณ

เธอรสกรบความคดนไมไดเพราะเธอคดวาความสามารถ

ในการทำงานเทานนทจะทำใหทกคนเปนคนทสมบรณ

ดงนนเมอFlorenceวย25ปบอกแมวาจะไป

ทำงานทโรงพยาบาลทหารแหงมองSalisburyในองกฤษ

แมFannyกตกใจมากเพราะวตกวาลกสาวของตนคงโดน

หมอลามกหรอคนไขทำเสนห ดงนน แมกบลกสาวจง

ทะเลาะกนเสยงลนบานจนพอตองหนเขาหองสมดในทสด

FlorenceไดตดสนใจไมไปSalisburyตามใจแมแตเมอ

เธอตดสนใจไมแตงงานกบMilnes ผเปนหนมทสาว

องกฤษในสมยนนใฝฝนหลงจากทไปมาหาสกนถง9ป

ครอบครวกลกเปนไฟอกเพราะFannyกลาวหาวาFlorence

เปนเดกอกตญญทไมยอมแตงงาน

ในชวงเวลาท Florence เดนทางไปเยอน

โรงพยาบาลDeaconessทKaiserwerth ในเยอรมน

เธอไดเขยนจดหมายขอรองใหFanny ยกโทษ และ

ขออนญาตใหเธอทำสงทเธอตองการบาง แตFanny

ไมยนยอมเพราะเธอตองการสรางFlorenceในรปแบบ

ทเธอตองการFlorenceจงรสกหดหมาก

เมอถงป ค.ศ.1851Florence ไดตดสนใจ

อยางเดดขาดวาเธอไมตองการความรกและความเหนชอบ

ในทกเรองจากแมอกตอไปแลวขณะนนเธอมอาย31ป

เทากบอายพระเยซขณะออกเทศนาเธอไดไปหาคนสำคญ

ทสดทเธอรจก คอSidneyHerbert ผดำรงตำแหนง

รฐมนตรกระทรวงกลาโหมในคณะรฐมนตรของนายก

รฐมนตรLordAberdeenและHerbertไดบอกบดามารดา

ของNightingale ใหอนญาตใหเธอไปทำงานทเธอรก

โลกกมวรสตรคนใหมทนท ตลอดเวลาประจำการท

Scutari นางพยาบาลNightingale มความรสกวา

เหลาทหารคอลกและเธอคอแมเธอทำงานหนกจนภรรยา

และสมาชกครอบครวของทหารทบาดเจบตางกเขยน

7

จดหมายมาขอบคณเธอและเรยกเธอวาDarlingMother

เธอไดเปรยบเทยบทหารวาตองการเธอเหมอนลกตองการ

แมและเธอบอกวาเธอใหความรกและความสนใจแกทหาร

18,000คนในเวลา1สปดาหมากยงกวาความรกและ

ความใสใจทเธอไดรบจากแมตลอดอาย37ปของเธอ

เมอกลบจากสงครามCrimeaNightingale

ไดยายออกจากคฤหาสนของครอบครวไปพกท โรงแรม

BurlingtonใกลPiccadillyในลอนดอนและเรมปฏรป

การพยาบาล โดยไดทลขอสมเดจพระราชนVictoria

ใหทรงออกกฎหมายสอบสวนพฤตกรรมของทหาร

ในสงคราม

เมอมชอเสยง แมFanny กบพสาวParthe

ไดขอเขามาใชชวตใกลเธอ แตFlorence ไมตองการ

เพราะเธอกลวแมกบพสาวจะเขามาควบคมจตใจเธออก

ความกลวทำใหเธอเรมมอาการหายใจไมออก เหงอตก

และเปนลมบอยทกครงทแมกบพสาวมาเยยมจนในทสด

เธอไดออกคำสงหามคนทงสองมาเยยมเธออยางเดดขาด

แตเธอกยงเขยนจดหมายถงแมทไมไดไปเยยมเลยเปน

เวลานานถง20 ป จนกระทงFanny ออนแอลงมาก

ตาใกลบอด และตองการคนดแลอยางใกลชด เธอจง

เดนทางไปดใจเปนครงสดทายFannyเสยชวตเมออาย

92ปขณะนนFlorenceมอาย60ป

ชวตของFlorenceคอตงแตกลบจากสงคราม

Crimea จนกระทงตาย เปนไปอยางโดดเดยวมาก

เพราะเธอพบแขกครงละคน และใหคำแนะนำในการ

พยาบาลคนแตไมพยาบาลใครเวลาเสนอความเหนเกยวกบ

กฎหมายพยาบาล เธอไมไปฟงการอภปรายใดๆแตเธอ

ใหคนอานความเหนของเธอในสภาผแทนราษฎรตดตอ

กนนาน6 ชวโมง เธอไมชอบปรากฎกายในทสาธารณะ

แตประชาชนองกฤษทกคนกรวาเธอยงมชวตอยหนงสอ

NotesofNursingทเธอเขยนขายดถงระดบเบสเซลเลอร

โดยเธอไดเปรยบเทยบโรงพยาบาลเปนบานและนางพยาบาล

เปนแมการมพอทออนแอและแมทเปนคนเจากเจาการ

ไปทกเรองทำใหFlorence ไมชนชมความคดทจะม

ครอบครวดงนนเวลานางพยาบาลในความดแลของเธอ

ขอลาไปแตงงานเธอจะรสกผดหวง

ถงเธอจะเปนอสรกายในสายตาของแมแตเธอก

เปนเทพธดาในสายตาของสงคม เพราะทกวนนโลกรวา

เธอประสบความสำเรจในการทำอาชพพยาบาลใหเปนอาชพ

ทมเกยรต และนกคอมรดกทFlorenceNightingale

ไดมอบใหแกโลกจนทำใหวนท12พฤษภาคมของทกป

ซงเปนวนเกดของเธอไดรบการยอมรบเปนวนพยาบาล

การจดการความเสยงในงานอตสาหกรรมIndustrial Risk Management

จตลดา ซมเจรญ1 และนศากร สมสข1

8

บทคดยอ

การทำงานของพนกงานในโรงงานอตสาหกรรมทกวนนตองเผชญกบความเสยงในการเกดอบตเหตและอนตราย

จากการทำงานทสงผลกระทบตอพนกงานทงพการ สญเสยชวตและทรพยสน และยงสงผลรายแรงตอความมนคงและ

ความอยรอดขององคกรทไมไดวางแผนปองกนความเสยงไว การจดการความเสยงอยางมประสทธภาพจงเปนเทคนค

สำคญทโรงงานอตสาหกรรมควรนำไปใชอยางจรงจง ซงในบทความนไดนำเสนอวธจดการความเสยงดานความปลอดภย

ในการทำงานภาคอตสาหกรรม ซงมหวใจสำคญอยทการคนหาและระบความเสยง การชบงอนตราย การประเมนความเสยง

และการจดทำแผนงานบรหารจดการความเสยงทโรงงานสามารถนำไปประยกตใชไดอยางงาย ไมซบซอน และสามารถ

ลด ปองกน และจดการความเสยงใหบรรลเปาหมายความเสยงเปนศนย อบตเหตเปนศนยไดอยางเหนผล

คำสำคญ : การชบงอนตราย, การประเมนความเสยง, แผนงานบรหารจดการความเสยง

Abstract Nowadays, employees working in industries have to deal with the risk of accidents and emergencies

arising from the hazard. These injuries are the leading cause of death, disability, and economic loss.

They will also affect industry’s stability and survive in the future if they do not have a risk management

plan. The efficient risk management is an important technique by which industries should implement

it seriously. This paper provides risk management in working environments. The main concepts of

risk management is in searching for and identifying risk, identifying hazard, risk assessment, doing a

risk management plan that can be applied easily, and being able to reduce, protect and manage risk in

order to achieve the goal in zero accident and zero risk.

Keywords : Hazard identification, Risk assessment, Risk management plan

1อาจารยประจำสาขาวชาวศวกรรมอตสาหการ คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

9

ความนำ

บทความน เปนการสรปสาระสำคญของการ

ประยกตใชวธการจดการความเสยงเพอลดและปองกน

อบตเหตอนเนองมาจากการทำงานในโรงงานอตสาหกรรม

เนองจากในปจจบนประเทศไทยมจำนวนพนกงานทไดรบ

อบตเหตและอนตรายหรอเจบปวยจากการทำงานใน

อตสาหกรรมเปนจำนวนมาก โดยในป พ.ศ.2553 มผ

ประสบอนตรายหรอเจบปวยจากการทำงานรวมจำนวน

ทงสน 146,511 คน แบงเปนจำนวนพนกงานทประสบ

อนตรายจนถงแกชวต 619 คน ทพพลภาพ จำนวน 11 คน

สญเสยอวยวะบางสวน 2,149 คน หยดงานเกน 3 วน

จำนวน 39,919 คน และหยดงานไมเกน 3 วน จำนวน

103,813 คน (สำนกงานกองทนเงนทดแทน สำนกงาน

ประกนสงคม กระทรวงแรงงาน, 2554) อยางไรกตาม

แมจะมผ เสยชวตเพยง 1 คน ไมวาจะเปนโรงงาน

อตสาหกรรมแหงใด กไมควรใหเกดขนเพราะทรพยากร

มนษย เปนสงทมคาและไมสามารถชดเชยหรอทดแทนได

สถานประกอบการทกทตางตระหนกและใหความสำคญ

กบการสงเสรมความปลอดภยในการดำเนนงานใน

อตสาหกรรมอยางมาก เนองจากความสญเสยทเกดขน

ไมใชเพยงทรพยากรมนษย แตยงมความสญเสยดานเวลา

และมลคาของทรพยสน สงผลใหผลตอบแทนทสถาน

ประกอบการไดลดลง แนวทางการแกไขปญหาดงกลาว

ควรวเคราะหหาสาเหตททำการเจาะลกลงไปถงความเสยง

ทจะทำใหเกดอบตเหตจากการทำงานของพนกงาน ซง

ถากำจดความเสยงหรอลดความเสยงลงได จะชวยลด

จำนวนอบตเหตและความรนแรงของอบตเหตลง การจดการ

ความเสยงในงานอตสาหกรรมจงเปนวธการทเหมาะสม

สำหรบการลดและสกดกนอบตเหตทจะเกดขนจากการ

ทำงานได

ความสำคญของการจดการความเสยง

การวเคราะหความเสยงดานความปลอดภยเปน

พนฐานทจำเปนตอการจดการความปลอดภยในการสราง

แผนงานและประเมนความเสยงใหเปนสวนสำคญของ

ระบบการจดการผลต (Fung, Tam, Lo & Lu, 2010)

ซงสามารถลดความเสยงจากการทำงานของพนกงานได

อยางมประสทธภาพ (Pasman, Jung, Prem, Rogers

& Yang, 2009) เนองจากการจดการความเสยงจะ

ประกอบดวยการชบงอนตรายและการประเมนความเสยง

ทประกอบดวยเทคนคเชงคณภาพและเชงปรมาณทจะ

ทำใหทราบความเสยงทมอย และการกำหนดมาตรการ

ปองกนเพอความปลอดภย (Lind, Nenonen, & Jouni,

2009 ; Marhavilas, Koulouriotis & Gemeni, 2011)

การจดการความเสยงถกนำไปใชจรงในงานอตสาหกรรม

เพอลดความเสยงตอการเกดอบตเหตจากการทำงานอยาง

แพรหลาย เชน อตสาหกรรมประเภทการปมโลหะ (ศรณย

ปญญาธรรม, 2547) อตสาหกรรมผลตขวดแกว (สมชย

วฒฐานนท, 2551) อตสาหกรรมผลตกาซธรรมชาต

(ประพนธ ลมเลก, 2547) และอตสาหกรรมปโตรเลยม

(พนธวชร บรรจงศรเจรญ, 2547) เปนตน

ความหมายและประเภทของความเสยง

มนกวชาการและหนวยงานใหความหมายของ

ความเสยงไวหลายทาน เชน กรมโรงงานอตสาหกรรม

(กรมโรงงานอตสาหกรรม, 2542) ใหความหมายไววาเปน

“ผลลพธของความนาจะเกดอนตราย และผลจากอนตราย

นน” ในขณะท เจรญ เจษฎาวลย (2550) กลาววาความเสยง

คอ “โอกาสทองคการจะเกดการดำเนนงานทขาดทน หรอ

ไมสามารถดำเนนการใหประสบความสำเรจตามแผนงาน

หรอเปาหมายทตงไว” เชนเดยวกบ ชยเสฏฐ พรหมศร

(2550) ใหความหมายไววาคอ “โอกาสทบางสงบางอยาง

อาจเกดขน ซงเปนผลลพธของสงทเปนอนตรายหรอ

คกคามทสงผลกระทบตอกจกรรมทางธรกจหรอแผนการ

ตาง ๆ ทงนความเสยงเกดขนเนองมาจากความไมแนนอน

ซงสามารถวดไดจากความนาจะเปนของสงทเกดขนหรอ

ผลลพธของสงท เกดขน (ถาไดเกดขนจรง) นรภย

จนทรสวสด (2551) ขยายความหมายของความเสยง

วาคอ “ความสญเสยหรอความเสยหาย ทมผลกระทบ

ทงในรปตวเงน หรอไมใชตวเงนตอธรกจหรอองคกร เชน

10

รายได รายจาย ทรพยสน หนสน เวลา ความแปรปรวน

และกำไร ทคาดวาจะเกดขนแกองคกรในอนาคต โดยท

เราจะไมกลาวถงสงทเกดขนมาแลวในอดต แตเปนการ

มองคาดการณไปขางหนา หรอมองหาเหตทคาดวาจะเกด

ในอนาคต จากจดทเปนอยในปจจบน”

โดยสรปความหมายของความเสยง คอ โอกาส

ทอาจเกดอนตรายหรอเหตการณทไมพงปรารถนาและ

หากเกดขนแลวจะสงผลกระทบหรอกอใหเกดความสญเสย

ตอชวตและ/หรอทรพยสน โดยความเสยงสามารถจำแนก

ออกไดเปน 4 ประเภท (นรภย จนทรสวสด, 2551) ดงน

ประเภทท 1 ความเสยงเชงกลยทธ (strategic risk)

เปนความเสยงทเกยวของในระดบเหตการณ

ประเภทท 2 ความเสยงเชงปฏบตการ (operational

risk) เปนความเสยงทเกยวของในระดบปฏบตการ

ประเภทท 3 ความเสยงเชงการเงน (financial risk)

เปนความเสยงทเกยวของดานการเงน

ประเภทท 4 ความเสยงเชงอนตรายทางกายภาพ

(hazard risk) เปนความเสยงในดานความปลอดภยจาก

อนตรายตอชวตและทรพยสน

ความเสยงในประเภทท 4 เปนความเสยงทสง

ผลกระทบตอมนษยและทรพยสน และเปนประเดนสำคญ

ของบทความนทมงนำเสนอวธการจดการความเสยงใน

ภาพรวมในภาคอตสาหกรรม เนองจากการทำงานในภาค

อตสาหกรรมไดกอใหเกดอบตเหตและอนตรายกบพนกงาน

ตามขอมลทางสถตทไดกลาวไวแลวในขางตน

ประเภทอตสาหกรรมทตองจดการความเสยง

ความเสยงจะมในทกประเภทของงานอตสาหกรรม

โดยเฉพาะประเภทของโรงงานอตสาหกรรมทกระทรวง

อตสาหกรรมประกาศใหผทประสงคจะขอรบใบอนญาต

ประกอบกจการโรงงานหรอใบอนญาตขยายโรงงาน จดทำ

รายงานการวเคราะหความเสยงจากอนตรายทเกดจากการ

ประกอบกจการโรงงาน ประกอบดวย โรงงานอตสาหกรรม

12 ประเภท (กรมโรงงานอตสาหกรรม, 2542) ดงตอไปน

1. โรงงานสกดนำมนจากพช สตว หรอไขมนสตว

เฉพาะทใชสารตวทำละลายในการสกด

2. โรงงานประกอบกจการเกยวกบ เคมภณฑ

สารเคมหรอวตถอนตราย

3. โรงงานประกอบกจการเกยวกบปย หรอสาร

ปองกน หรอกำจดศตรพชหรอสตว

4. โรงงานประกอบกจการเกยวกบการผลตยาง

เรซนสงเคราะห ยางอลาสโตเมอร พลาสตก หรอเสนใย

สงเคราะหซงมใชใยแกว

5. โรงงานประกอบกจการเกยวกบส นำมนชกเงา

เชลแลค แลเกอร หรอผลตภณฑสำหรบใชยาหรออด

6. โรงงานประกอบกจการเกยวกบการทำไมขดไฟ

วตถระเบด หรอดอกไมไฟ

7. โรงงานกลนนำมนปโตรเลยม

8. โรงงานประกอบกจการเกยวกบผลตภณฑ

จากปโตรเลยม ถานหน หรอลกไนต

9. โรงงานผลตกาซ ซงมใชกาซธรรมชาต สง

หรอจำหนายกาซ

10. โรงงานบรรจกาซ

11. โรงงานหองเยน

12. โรงงานผลต ซอมแซม ดดแปลง เครอง

กระสนปน วตถระเบด หรอสงอนใดทมอำนาจในการประหาร

ทำลายหรอทำใหหมดสมรรถภาพ ในทำนองเดยวกบ

อาวธปน เครองกระสนปน หรอวตถระเบด และรวมถง

สงประกอบของสงดงกลาว

โรงงานเหลาน มแนวโนมทจะเกดอบตเหตและ

อนตรายตอพนกงานและทรพยสน เชน อาจเกดการระเบด

เกดอคคภย ซงจะทำใหมผบาดเจบหรออาจเสยชวตได

ทรพยสนเสยหาย พนกงานไดรบสารเคมจนเกดการสะสม

และกอใหเกดการเจบปวยได เปนตน ดงนน โรงงานเหลาน

จะตองจดทำรายงานการวเคราะหความเสยงจากอนตราย

ทอาจเกดจากการประกอบกจการโรงงาน ซงไดสรปประเดน

สำคญทตองรายงานตามประกาศของกระทรวงอตสาหกรรม

ไวดงน

1. ขอมลรายละเอยดการประกอบกจการ

ประกอบดวย ขอมลแผนท/ตำแหนงทตงของโรงงาน และ

11

สถานทบรเวณโรงงาน เชน แหลงทพกอาศย โรงงาน

โรงพยาบาล สถานอนามย โรงเรยน สถานศกษา วด

เสนทางการคมนาคม และชมชนทอย ใกลเคยงในระยะ

500 เมตร โดยรอบ เปนตน แผนผงแสดงตำแหนงทตงของ

โรงงานทอาจกอใหเกดอบตภยรายแรง เชน การระเบด

การเกดอคคภย การรวไหลของสารเคมหรอวตถอนตราย

และการรวไหลของนำมนในกรณทมโรงงานหลายโรงตงอย

ในบรเวณเดยวกน แผนผงโรงงานแสดงรายละเอยดการ

ตดตงเครองจกร อปกรณ เครองมอเกยวกบความปลอดภย

สถานทจดเกบวตถดบ เชอเพลง สารเคมและวตถอนตราย

ผลตภณฑ จดทพกคนงาน โรงอาหารทมความสำคญตอ

การเกดการปองกนหรอการควบคมเพลงไหม การระเบด

การรวไหลของสารเคมและวตถอนตราย (ขนาดมาตรสวน

1 : 100) ขอมลแสดงขนตอน กระบวนการผลต และ

แผนภมกระบวนการผลต อณหภม ความดน ชนดและ

ปรมาณของวตถดบ เชอเพลง สารเคม วตถอนตราย

ผลตภณฑและวตถพลอยไดเฉลยตอป ขอมลเกยวกบ

จำนวนพนกงานท ปฏบตงานในโรงงาน พรอมขอมลการจด

ชวงเวลาในการทำงาน ขอมลเพมเตมอนๆ เชน สถตของ

การเกดอบตเหต การบาดเจบ การเจบปวย รายงานการ

สอบสวนอบตเหตทเกดขนในโรงงาน หรอรายงานการ

ตรวจประเมนดานความปลอดภย เปนตน

2. ขอมลแสดงรายละเอยดการชบงอนตรายและ

การประเมนความเสยง

3. ขอมลแสดงรายละเอยดของแผนงานบรหาร

จดการความเสยง โดยในลำดบท (2) และ (3) จะอธบาย

รายละเอยดในหวขอตอไป

ขอมลขางตนสะทอนใหเหนถงความสำคญดาน

ความปลอดภยในการทำงานของทกภาคสวนทเกยวของ ไมวา

จะเปนสวนราชการดงประกาศตามทกระทรวงอตสาหกรรม

ไดประกาศไวอยางชดเจน สวนภาคอตสาหกรรมเองทใหความ

ใสใจ ตงใจและปฏบตตามประกาศอยางเครงครดและจรงจง

เพอชวยกนลดจำนวนการเสยชวตและการบาดเจบของ

พนกงานในประเทศใหไดมากทสดและยงถาไมมผเสยชวต

และบาดเจบเลยไดจะเปนการดตอการพฒนาทงทางดาน

สงคมและเศรษฐกจใหเตบโตควบคกนไป

อยางไรกตามโรงงานประเภทอนทไมไดอยในขาย

ของ 12 โรงงานขางตน สามารถนำหลกการจดการความเสยง

ทนำเสนอซงประกอบดวยหลกการชบงอนตราย การ

ประเมนความเสยง และการจดทำแผนงานบรหารจดการ

ความเสยงไปประยกตใชใหเหมาะสมทงโรงงานทเพงเปด

กจการหรอโรงงานท ไดเปดดำเนนกจการมานานแลว

ดงรายละเอยดทจะขอกลาวในหวขอตอไปน

ขนตอนการจดการความเสยง

การจดการความเสยงทนำเสนอในบทความน

เปนการจดการความเสยงดานความปลอดภยในการทำงาน

โดยดำเนนการตามขนตอนการชบงอนตราย การประเมน

ความเสยง และการจดทำแผนงานบรหารจดการความเสยง

ตามประกาศกระทรวงอตสาหกรรม โดยสรปดงน

การชบงอนตราย

การชบงอนตราย (hazard identification) ตาม

ความหมายของกรมโรงงานอตสาหกรรม หมายถง การ

แจกแจงอนตรายตางๆ ทมอยและทแอบแฝงอย ซงอาจ

เกดขนจากการประกอบกจการทกขนตอน ตงแตการรบจาย

การเกบ การขนสงหรอขนถาย การเคลอนยาย การใช

การขนสงวตถดบ เชอเพลง สารเคม และวตถอนตราย

ผลตภณฑและวตถพลอยได ขนตอนการผลต กระบวน

การผลต วธการปฏบตงาน เครองจกรหรออปกรณทใช

ในการผลต รวมถงกจกรรมหรอลกษณะสภาพการณตางๆ

ภายในโรงงาน เปนตน

วธการชบงอนตรายทนยมใชในปจจบนมอย

ดวยกนหลายวธ (กรมโรงงานอตสาหกรรม, 2542) ไดแก

1. การชบงอนตรายโดยใชแบบตรวจ (checklist)

สำหรบตรวจสอบการดำเนนงานเพอคนหาอนตรายทมและ

ทแอบแฝงอยในโรงงาน ซงในแบบตรวจจะประกอบดวย

รายการคำถามทไดมาจากมาตรฐาน กฎหมาย หรอการปฏบต

ทดเทยบกบสงทองคกรหรอหนวยงานทมอย โดยมผม

ประสบการณตรวจสอบความถกตองและความสมบรณของ

แบบตรวจกอนทจะนำแบบตรวจไปใชในโรงงาน

12

2. การชบงอนตรายโดยการวเคราะหคำถาม

“จะเกดอะไรขน...ถา...” (what if analysis) และหา

คำตอบของคำถามทถาม ซงการตงคำถามจะพจารณา

ประเดนสำคญ เชน ความลมเหลวของเครองจกร อปกรณ

เครองมอ เครองวด ระบบสาธารณปโภคทเกยวของ สภาพ

กระบวนการผลตทผดปกต และอบตเหตทเกดขน เปนตน

3. การท ใชวเคราะหหาอนตรายและประเมน

ปญหาทอาจเปนความเสยงใหกบบคลากรหรออปกรณ

หรอการทำงานทไมมประสทธภาพของระบบ (hazard

and operability study) โดยใชการตงคำถามเกยวกบ

ความบกพรองหรอผดปกตในการทำงาน เชน คำวา “ไม”

ไมมการไหล (no flow) ไมเกดปฏกรยา (no reaction)

เปนตน

4. การวเคราะหแผนภมตนไมแสดงเหตและผล

(fault tree analysis) ซงเปนวธทวเคราะหหาสาเหตของ

การเกดเหตโดยใชเทคนคการคดยอนกลบทใชหลกวชาการ

ทางตรรกวทยาในการหาเหตและผล ซงแสดงวธการวเค

ราะหในรปแบบของแผนภมตนไมทแสดงความสมพนธ

ของสาเหตและผลกระทบระหวางเหตการณทไมพงประสงค

ความลมเหลว และสาเหตทเออใหเกดขน

5. การวเคราะหรปแบบความลมเหลวและ

ผลกระทบทเกดขน (failure modes and effects analysis)

สำหรบการตรวจสอบชนสวนเครองจกร อปกรณในแตละสวน

ของระบบ แลวนำมาวเคราะหหาผลทจะเกดขนเมอเกด

ความลมเหลวของเครองจกรอปกรณนน โดยโหมดของ

ความลมเหลวและการวเคราะหผลกระทบจะประยกตใช

เทคนคทางวศวกรรมมาวเคราะหเพอกำหนด ระบ และ

กำจดปญหาทอาจเกดความลมเหลว และขอผดพลาด

จากระบบ จากการออกแบบกระบวนการและ/หรอการ

บรการกอนทจะถงกลมลกคา

6. การวเคราะหแผนภมตนไมแสดงเหตการณ

(event tree analysis) เปนวธการวเคราะหและประเมน

หาผลกระทบทจะเกดขนตอเนองเมอเกดเหตการณแรกขน

และคดคาดการณลวงหนาเพอวเคราะหหาผลสบเนอง

ทจะเกดขนเมอเครองจกร อปกรณเสยหาย หรอคนทำงาน

ผดพลาด เพอใหทราบสาเหตการเกดและโอกาสทจะเกด

วธการนยงใชตรวจสอบระบบความปลอดภยทมอยวา

มปญหาหรอไมอยางไรไดอกดวย

7. วธการอนๆ ทผานความเหนชอบจากกรม

โรงงานอตสาหกรรม เชน การชบงอนตรายโดยยดแนวทาง

ตามมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม ระบบการจดการ

อาชวอนามย และความปลอดภย เปนตน ทงน วธการ

ทนอกเหนอจากน หากทางโรงงานจะนำไปใชในการชบง

อนตราย ตองเสนอวธการใหกรมโรงงานอตสาหกรรม

พจารณาเหนชอบกอน ซงวธการทง 7 วธนน ทางโรงงาน

อาจเลอกใชวธการใดวธการหนงหรอหลายวธทเหมาะสม

โดยพจารณาจากลกษณะประเภทของอตสาหกรรม หรอ

พจารณาจากลกษณะความเสยงจากอนตรายทอาจเกดขน

จากการดำเนนการในโรงงาน

การประเมนความเสยง

การประเมนความเสยงตามความหมายของกรม

โรงงานอตสาหกรรม หมายถง ขนตอนหรอกระบวนการ

วเคราะหปจจยและ/หรอสภาพการณตางๆ ทเปนสาเหต

ทจะทำใหอนตรายทมและทแฝงตวอยกอใหเกดอบตเหต

หรอเหตการณ ไมพงประสงค ได เชน การเกดอคคภย

การระเบด เปนตน โดยในการประเมนความเสยงจะ

พจารณาโอกาสและความรนแรงของเหตการณ

หลกเกณฑสำหรบการประเมนความเสยงในทน

ขอยกตวอยางเกณฑการพจารณาระดบโอกาสในการเกด

เหตการณ ระดบความรนแรงของเหตการณและระดบ

ความเสยงจากกรมโรงงานอตสาหกรรม ตามตวอยาง

ในตาราง 1-6 (กรมโรงงานอตสาหกรรม, 2542) เนองจาก

เปนตวอยางทเหมาะสมกบการนำไปใชและเปนไปไดจรง

ในโรงงานอตสาหกรรม หากจะนำไปประยกตใชสามารถ

ปรบ เปล ยนให เหมาะสมกบบรบทของโรงงานได

ดงรายละเอยดตอไปน

1. ระดบโอกาสในการเกดเหตการณ

การพจารณาระดบโอกาสในการเกดเหตการณ

ตางๆ โดยทวไปนยมแบงเปน 4 ระดบ และแตละระดบ

จะระบรายละเอยดอยางชดเจนวามลกษณะเปนอยางไร

13

ตาราง 1

การจดระดบโอกาสในการเกดเหตการณตางๆระดบ รายละเอยด1 มโอกาสในการเกดยาก เชน ไมเคยเกดเลย

ในชวงเวลาตงแต 10 ปขนไป2 มโอกาสในการเกดนอย เชน ความถในการเกด

เกดขน 1 ครง ในชวง 5-10 ป3 มโอกาสในการเกดปานกลาง เชน ความถในการเกด

เกดขน 1 ครง ในชวง 1-5 ป4 มโอกาสในการเกดสง เชน ความถในการเกด

เกดมากกวา 1 ครง ใน 1 ป

2. ระดบความรนแรงของเหตการณ

เปนการพจารณาระดบความรนแรงของเหตการณ

ทเกดวาอาจสงผลกระทบตอบคคล ตอชมชน ตอทรพยสน

และสงแวดลอมวามากนอยเพยงใด

ตาราง 2

การจดระดบความรนแรงของเหตการณตางๆ ทสงผลกระทบ

ตอบคคลระดบ ความรนแรง รายละเอยด1 เลกนอย มการบาดเจบเลกนอยในระดบ

ปฐมพยาบาล2 ปานกลาง มการบาดเจบทตองไดรบการรกษา

ทางการแพทย3 สง มการบาดเจบหรอเจบปวยทรนแรง4 สงมาก ทพลภาพหรอเสยชวต

ตาราง 3

การจดระดบความรนแรงของเหตการณตางๆ ทสงผลกระทบ

ตอชมชนระดบ ความรนแรง รายละเอยด1 เลกนอย ไมมผลกระทบตอชมชนรอบโรงงาน

หรอมผลกระทบเลกนอย2 ปานกลาง มผลกระทบตอชมชนรอบโรงงาน

และแกไขไดในระยะเวลาสน3 สง มผลกระทบตอชมชนรอบโรงงาน

และตองใชเวลาในการแกไข4 สงมาก มผลกระทบรนแรงตอชมชนเปนบรเวณ

กวาง หรอหนวยงานของรฐตองเขา

ดำเนนการแกไข

หมายเหต ผลกระทบตอชมชน หมายถง เหตรำคาญ

ตอชมชน การบาดเจบ เจบปวยของประชาชน ความเสยหาย

ตอทรพยสนของชมชนและประชาชน

ตาราง 4

การจดระดบความรนแรงของเหตการณตางๆ ทสงผลกระทบ

ตอทรพยสนระดบ ความรนแรง รายละเอยด1 เลกนอย ทรพยสนเสยหายนอยมากหรอ

ไมเสยหายเลย2 ปานกลาง ทรพยสนเสยหายปานกลางและสามารถ

ดำเนนการผลตตอไปได3 สง ทรพยสนเสยหายมากและตองหยด

การผลตในบางสวน4 สงมาก ทรพยสนเสยหายมากและตองหยด

การผลตทงหมด

หมายเหต ความเสยหายของทรพยสนในแตละระดบ

โรงงานสามารถกำหนดขนเองตามความเหมาะสมโดย

พจารณาถงขดความสามารถของโรงงาน

ตาราง 5

การจดระดบความรนแรงของเหตการณตางๆ ทสงผลกระทบ

ตอสงแวดลอมระดบ ความรนแรง รายละเอยด1 เลกนอย ผลกระทบตอสงแวดลอมเลกนอย

สามารถควบคมหรอแกไขได2 ปานกลาง มผลกระทบตอสงแวดลอมปานกลาง

สามารถแกไขไดในระยะเวลาสน3 สง มผลกระทบตอสงแวดลอมรนแรง

ตองใชเวลาในการแกไข4 สงมาก มผลกระทบตอสงแวดลอมรนแรงมาก

ตองใชทรพยากรและเวลานานในการแกไข

หมายเหต ผลกระทบตอสงแวดลอม หมายถง การเสอมโทรม

และเสยหายของสงแวดลอม เชน อากาศ ดน แหลงนำ

เปนตน

3. ระดบความเสยง

หลงจากทประเมนระดบโอกาสและระดบความ

รนแรงแลว ใหนำผลทไดมาคณเพอใหไดผลลพธระดบ

14

ความเสยง ทงนหากระดบความเสยงทมผลกระทบตอ

บคคล ชมชน ทรพยสน และสงแวดลอม มคาแตกตางกน

ใหเลอกระดบความเสยงทมคาสงกวาเปนผลของการประเมน

ความเสยงในเรองนนๆ ซงผลลพธทไดจะทำใหทราบวาระดบ

ความเสยงอยทระดบใด และตองดำเนนการอยางไร

ตาราง 6

การจดระดบความเสยงอนตรายระดบ

ความเสยงผลลพธ ความหมาย

1 1-2 ความเสยงเลกนอย2 3-6 ความเสยงทยอมรบได

ตองมการทบทวนมาตรการควบคม3 8-9 ความเสยงสง ตองมการดำเนนงาน

เพอลดความเสยง4 12-16 ความเสยงทยอมรบไมได ตองหยด

ดำเนนการและปรบปรงแกไขเพอลด

ความเสยงลงทนท

ระดบความเสยงทไดจากตาราง 6 เปนปจจย

สำคญในการจดทำแผนงานบรหารจดการความเสยงเพอ

กำหนดมาตรการความปลอดภยทเหมาะสมสามารถลด

และควบคมความเสยงจากอนตรายทเกดขนได ซงการ

พจารณาการจดทำแผนงานดงกลาวจะนำผลลพธทไดจาก

ตาราง 6 มาพจารณาดงน กรณท 1 ถาระดบความเสยง

อยในระดบทยอมรบไมได ผประกอบกจการโรงงานตอง

หยดการดำเนน งานทนท และปรบปรงแกไขเพอลด

ความเสยงกอนดำเนนงานตอไป โดยการจดทำแผนงาน

ลดความเสยงและแผนงานควบ คมความเสยง กรณท 2

ถาระดบความเสยงสง ผประกอบกจการโรงงานตองจดทำ

แผนงานลดความเสยงและแผนงานควบคมความเสยง

และกรณท 3 ถาระดบความเสยงอยในระดบทยอมรบได

ผประกอบกจการโรงงานตองจดทำแผนงานควบคม

ความเสยง โดยรายละเอยดเบองตนเกยวกบแผนงาน

บรหารจดการความเสยงจะกลาวถงในหวขอตอไปน

แผนงานบรหารจดการความเสยง

แผนงานบรหารจดการความเสยง (กรมโรงงาน

อตสาหกรรม, 2543) ประกอบดวยแผนงานลดความเสยง

และแผนงานควบคมความเสยง โดยแตละแผนงานม

รายละเอยดดงน

1. แผนงานลดความเสยง

เปนแผนงานทจดทำขนโดยมวตถประสงคเพอ

ปรบปรงแกไขเพอลดความเสยงใหอยในระดบความเสยง

ทยอมรบได โดยจะตองทำมาตรการเพอลดความเสยงท

แสดงใหเหนถงกจกรรมหรอการดำเนนการเพอลดความเสยง

ทม มขนตอนการปฏบต มการกำหนดผรบผดชอบ ระยะ

เวลา และการตรวจตดตามเพอใหการดำเนนงานเปนไปตาม

แผนทวางไว ซงมาตรการสำหรบการลดความเสยงสามารถ

ดำเนนการไดหลายแนวทาง ไดแก

1.1 การกำหนดมาตรการปองกนและ

ควบคมสาเหตของการเกดอบตเหตและอนตรายทเกดขน

โดยอาจใชวธการทางวศวกรรมควบคกบการนำผลทได

จากการชบงอนตรายและการประเมนความเสยงมาใช

เพอการลดหรอกำจดอนตรายในขนตอนของการออกแบบ

การสราง การตดตงเครองจกร อปกรณ การตดตงระบบ

ความปลอดภย เปนตน การกำหนดวธการทำงานเพอให

พนกงานสามารถปฏบตงานตามวธการทถกตอง การกำหนด

แผนงานและวธการบำรงรกษาเครองจกรและระบบความ

ปลอดภยเพอเพมประสทธภาพในการทำงานและยดอาย

การใชงาน การฝกอบรมพนกงานดานความปลอดภยในการ

ทำงาน และการตรวจประเมนความปลอดภยอยางตอเนอง

และสมำเสมอ เปนตน

1.2 การกำหนดมาตรการระงบและ

ฟนฟเหตการณ สำหรบรองรบการเกดเหตฉกเฉนประกอบ

กบการเฝาระวงและฝกซอมตามแผนการทวางไว การจด

ใหมการสอบสวนอบตเหต การบนทกและการรายงาน

การเกดอบตเหต การจดทำแผนเพอฟนฟสภาพโรงงาน

ทงในสวนของสภาพแวดลอมในโรงงาน ชมชน และ

สงแวดลอมบรเวณใกลเคยงโรงงาน เปนตน

2. แผนงานควบคมความเสยง เปนแผนงานท

15

จดทำขนเพอควบคมและตรวจสอบมาตรการปองกนและ

ควบคมสาเหตของการเกดอนตราย และมาตรการระงบ

และฟนฟเหตการณตามทไดกลาวไปขางตนเพอใหสามารถลด

ควบคม และปองกนความเสยงใหอยในระดบทยอมรบได

แผนงานบรหารจดการความเส ยงจะเกด

ประสทธภาพและกอใหเกดประสทธผลดเทาทควร

สงสำคญทสดคอ การตรวจสอบและการทบทวนความเสยง

อยางสมำเสมอวาเพยงพอหรอไม อยางไร เพอทจะ

ปรบแผนใหเหมาะสมกบสภาพการเปลยนแปลงตาม

กาลเวลาทผานไปหรอการนำเทคโนโลยหรอนวตกรรม

ใหมเขามาใชในการดำเนนการดานความปลอดภย

บทสรป

โรงงานอตสาหกรรมทจะดำเนนการจดการ

ความเสยงสามารถดำเนนการตามขนตอนทไดนำเสนอไว

ในสวนของเนอหาขางตน อยางรอบคอบใน 2 สวน คอ

การชบงอนตรายเพอจะไดทราบภยเสยงหรอสงทเปน

ความเสยงทมอยใหเหนและทแฝงตวอยในจดใดจดหนง

ของการทำงาน และการกำหนดเกณฑการประเมน

ความเสยงใหเหมาะสมกบบรบทและสภาพความเปนจรง

ของโรงงานมากทสด เพอใหผลประเมนท ไดสะทอน

ความเปนจรงทเกดขนของโรงงานเอง อนจะนำไปสการ

จดการความเสยงทตรงจดและทนทวงท

นอกเหนอจากการดำเนนการตามขนตอนดงทได

กลาวไปแลว ทางโรงงานควรดำเนนการตอไปนประกอบดวย

1. ผบรหารทกระดบใหความสำคญกบการจดการ

ความเสยงในการทำงานและควรรวมพจารณาแผนบรหาร

จดการความเสยงรวมทงการจดสรรงบประมาณและ

ทรพยากรทจำเปนเพอสนบสนนการดำเนนงานใหเปนไป

ตามแผนทวางไว

2. ผบรหารควรประกาศนโยบาย “อบตเหต

เปนศนย” ใหพนกงานทกคนในองคกรทราบและเขาใจ

โดยทวกนเพอใหบคลากรทกคนทำงานดวยความระมดระวง

จะไดไมเกดอบตเหต

3. ผบรหารและบคลากรทกคนในองคกรตอง

มงมน ตงใจ และทมเทใหกบการดำเนนงานตามแผน

บรหารจดการความเสยงเพอลดความเสยงใหนอยลง

จนกระทงปราศจากความเสยง

4. ควรตดตามการดำเนนงานใหเปนไปตามแผน

ทกำหนด และประเมนผลการดำเนนงานเพอนำขอเสนอแนะ

ทไดจากการประเมนมาปรบปรงและพฒนาเพอใหระดบ

ความเสยงอย ในเกณฑทยอมรบไดหรอไมมความเสยง

เกดขนเลย

อยางไรกตาม สงสำคญอยางยงของการจดการ

ความเสยงในงานอตสาหกรรมใหประสบผลสำเรจ ไมได

อยทการไดผลประเมนวาอยในระดบความเสยงนอย หรอ

ไมมความเสยง แตสงสำคญทสด คอ การไมหยดนงทจะ

คนหาสงทเปนความเสยงจากการทำงาน ถงแมวาจะได

ผลการดำเนนการอย ในเกณฑทยอมรบไดหรอไมม

ความเสยงเกดขนจากการประเมน ณ เวลาปจจบนกตาม

หากโรงงานอตสาหกรรมจะดำเนนการชบงอนตรายและ

การประเมนความเสยงทกปอยางสมำเสมอ จะทำให

โรงงานนนไมตงอยในความประมาทและมความเตรยมพรอม

และการปองกนการเกดอบตเหตตลอดเวลา พนกงาน

ทกคนมขวญและกำลงทดในทำงานเพราะรสกมนใจในความ

ปลอดภย จะสงผลใหคณภาพของผลงานดเปนไปตาม

มาตรฐาน เพราะนอกเหนอจากผลกำไรทจะไดรบแลว

ผบรหารหรอเจาของโรงงานยงสามารถหลกเลยงการสญเสย

อยางรนแรงของธรกจหรอโรงงานของตนจากอบตเหตท

เกดขน เชน กรณการเกดเหตเพลงไหมในโรงงาน จะสงผล

ใหเกดความสญเสยทไมอาจประเมนคาไดทงชวตมนษย

และทรพยสนทมคามหาศาล และอาจทำใหเจาของธรกจ

ลมละลายได ดงนน การวางแผนและการบรหารจดการ

ความเสยงทมประสทธภาพจะชวยสงเสรมความปลอดภย

ทำใหอบตเหตเปนศนยและลดความเสยงทรนแรงใหกบ

โรงงานอตสาหกรรมไดอยางเหนผลทสด

16

เอกสารอางอง

กรมโรงงานอตสาหกรรม. (2542). ระเบยบกรมโรงงานอตสาหกรรมวาดวยหลกเกณฑการชบงอนตราย การประเมน

ความเสยงและการจดทำแผนงานบรหารจดการความเสยง. คนจาก http://www.diw.go.th/Risk/index.htm.

เจรญ เจษฎาวลย. (2550). การบรหารความเสยง Introduction to RISK MANAGEMENT. กรงเทพฯ: พอด.

ชยเสฏฐ พรหมศร. (2550). Risk Management การบรหารความเสยง. กรงเทพฯ: เอกซเปอรเนท.

นรภย จนทรสวสด. (2551). การบรหารความเสยง จากทฤษฎ ส ปฏบต . กรงเทพฯ: สตรไพศาล.

ประพนธ ลมเลก. (2547). การประยกตใชการประเมนความเสยงเชงกงปรมาณเพอชบงงานวกฤต และกำหนดมาตรการ

ปองกนอบตเหตเชงรกในกระบวนการผลตกาซธรรมชาต. วทยานพนธปรญญาวศวกรรมศาสตรมหาบณฑต

(วศวกรรมความปลอดภย), มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

พนธวชร บรรจงศรเจรญ. (2547). การประเมนความเสยงดานความปลอดภย สขภาพ และสงแวดลอมสำหรบอตสาหกรรม

ปโตรเลยม. วทยานพนธปรญญาวศวกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาวศวกรรมและการบรหารการกอสราง,

มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร.

ศรณย ปญญาธรรม. (2547). การประเมนความเสยงของพนกงานทปฏบตงานกบเครองปมโลหะแบบกลไก โดยใชการ

วเคราะหความผดพลาดแบบแผนภมตนไม. วทยานพนธปรญญาวศวกรรมศาสตรมหาบณฑต (วศวกรรม

ความปลอดภย), มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

สมชย วฒฐานนท. (2551). ปจจยเสยงทกอใหเกดอบตเหตจากการปฏบตงานในโรงงานอตสาหกรรมผลตแกว

กรณศกษา โรงงานผลตขวดแกว. มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ.

สำนกงานกองทนเงนทดแทน สำนกงานประกนสงคม กระทรวงแรงงาน. (2554). ขอมลสถตการประสบอนตรายหรอ

เจบปวยจากการทำงานจำแนกตามความรนแรงและผลกระทบของการประสบอนตรายป2553. คน จาก http://

www.sso.go.th.

Fung, I., Tam, V., Lo, T. & Lu, L. (2010). Developing a risk assessment model for construction safety.

International Journal of Project Management, 28, 593-600.

Marhavilas, P. K., Koulouriotis, D., & Gemeni, V. (2011). Risk analysis and assessment methodologies

in the work sites: On a review, classification and comparative study of the scientific literature of

the period 2000-2009. Journal of Loss Prevention in the Process Industries, 24(5), 477-523.

Pasman, H. J., Jung, S., Prem, K., Rogers, W. J., and Yang, X. (2009). Is risk analysis a useful tool for

improving process safety. Journal of Loss Prevention in the Process Industries., 22, 769-777.

Salla, L., Nenonen, S., & Kivisto-Rahnasto, J. (2009). Methodology and theory safety risk assessment

in industrial maintenance. Journal of Quality in Maintenance Engineering, 14(2),

205-217.

ชนบรรยากาศไอโอโนสเฟยรมผลตอความแมนยำในการระบพกดของระบบ GPS

The Ionospheric Effect to Accuracy of GPS System

*สราวธ นนทะสด

17

บทคดยอ

GPS มความสำคญอยางมากตองานตางๆทตองอาศยการระบพกดบนพนโลก แตการใชงานในปจจบนยงม

ความผดพลาดในการระบพกดอยบาง เพราะสาเหตจากการเกดปรากฏการณการเปลยนแปลงในชนบรรยากาศไอโอโนสเฟยร

มผลการศกษาพบวาชนบรรยากาศไอโอโนสเฟยรเปนชนทประกอบไปดวยอเลกตรอนอสระจำนวนมาก และมการแปรปรวน

อยตลอดเวลา ซงการแปรปรวนนมผลตอสญญาณดาวเทยม GPS ยานความถ L-band เมอสญญาณดาวเทยมเดนทางผาน

ความกลมความแปรปรวนของอเลกตรอนอสระทำใหเกดการแกวงไปมาอยางกะทนหน จงทำใหสญญาณเกดการหนวงเวลา

และใชเวลาเดนทางมาถงเครองรบชากวาปกต การเกดฟาราเดยโรเตชน ทำใหมมโพลาไรซของสญญาณเปลยนไปจากเดม

ซงปรากฏการณเหลานเรยกวา การเปลยนแปลงสญญาณอยางกะทนหน (scintillation) ซงจะสงผลกระทบตอความแมนยำ

ในการระบพกดของเครองรบสญญาณดาวเทยม GPS บทความนนำเสนอสาเหตสำคญของปญหาททำใหการระบพกด

เกดความผดพลาดเพอนำไปสการวจยเพอแกปญหาตอไป

คำสำคญ : ชนบรรยากาศไอโอโนสเฟยร, ระบบ GPS, การเปลยนแปลงสญญาณอยางกะทนหน

Abstract

GPS plays an important role for specifying location on the earth. The use of GPS still faces some

problems on the accuracy. Most of the problems have some link to occur changes ionospheric which

results from variation of large number of free electrons. This variation effect to the GPS satellite signals

fluctuation which causes signal delay from normal arrived time and late. The Faraday rotation have

affection signal polarization angle changes, called scintillation, which result to specific position error.

This article aimed to present causes of problems which will lead to research activities for

problem solving in the future.

Keywords : Ionospheric, GPS system, Scintillation

*อาจารยประจำคณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

18

ความนำ

ปจจบนการสอสารผานดาวเทยมเปนชองทางท

สำคญประการหนงและนยมใชในการตดตอสอสารระหวาง

สถานทซงอยหางไกลกนและยากตอการเขาถงการสอสาร

ดวยวธอน การสอสารผานดาวเทยมนชวยใหโลกมการ

ตดตอสอสารทไรพรมแดน นอกจากนยงมการนำการสอสาร

ดาวเทยมมาประยกตใชในกจการดานตางๆ มากมาย เชน

การระบพกดบนพนโลก (Global Positioning System)

เปนตน

เนองจากระบบ GPS นนเปนยาน L-band ซง

ผลกระทบจากชนบรรยากาศไอโอโนสเฟยรจะเปนปจจย

ททำใหเกดความคลาดเคลอนของการระบพกดของระบบ

GPS ซงหากการระบพกดเกดความคลาดเคลอนจะเปน

ปญหากอใหเกดความเสยหายตองานดานตางๆ ทตองอาศย

ระบบการระบพกดของระบบ GPS น เชน การรงวดทดน

การนำรองเครองบน หรออาวธยทโธปกรณตางๆ ดงนน

การศกษาทำความเขาใจในลกษณะของปรากฏการณท

เกดขนจงมความสำคญอยางยงตอการนำผลทไดจากการ

วเคราะหไปชวยในการลดผลกระทบตอสญญาณดาวเทยม

ทเดนทางผานชนบรรยากาศไอโอโนสเฟยรและลดความ

คลาดเคลอนในการบอกพกดของระบบ GPS

การระบพกดบนพนโลกโดยอาศยเทคโนโลย

การสอสารดาวเทยม โดยใชดาวเทยมประกอบไปดวย 3 สวน

ไดแก สวนควบคม สวนผใช และสวนอวกาศ ในการสง

และรบสญญาณนนสญญาณดาวเทยมจะถกสงจาก

ดาวเทยมและเดนทางผานชนบรรยากาศของโลกไปยง

เครองรบสญญาณของผใช ชนบรรยากาศของโลกทสญญาณ

ดาวเทยมเดนทางผานไดแกชนบรรยากาศโทรโปสเฟยร

(Troposphere) และไอโอโนสเฟยร(Ionosphere) ซงม

ลกษณะเปลยนแปลงอยตลอดเวลา โดยเฉพาะอยางยง

ชนบรรยากาศไอโอโนสเฟยรเปนชนทประกอบไปดวย

อเลกตรอนอสระและอออนบวกจำนวนมาก ซงอเลกตรอน

อสระและอออนบวกเหลานเกดจากกระบวนการไอออไนซ

ของโมเลกลกาซในชนบรรยากาศเมอไดรบรงสอลตรา-

ไวโอเลตจากดวงอาทตย และในชวงทชนบรรยากาศน

ไดรบรงสอลตราไวโอเลตในปรมาณทนอยหรอเปนชวงท

ไมมแสงจากดวงอาทตย อเลกตรอนอสระเหลานจะเกด

กระบวนการรวมตวกนใหมกบอออนบวกของโมเลกลกาซ

และมอเลกตรอนอสระจำนวนไมนอยทไมสามารถรวมตวได

จงทำใหอเลกตรอนอสระเหลานเกดความแปรปรวน

ปรากฏการณนจะมผลตอสญญาณดาวเทยม GPS ซงอย

ในยานความถ L-band เมอสญญาณดาวเทยมเดนทาง

ผานความกลมความแปรปรวนของอเลกตรอนอสระทำให

เกดการแกวงไปมาอยางกะทนหน (rapid fluctuation)

ทำใหสญญาณเกดการหนวงเวลา (time delay) สญญาณ

มาถงเครองรบชากวาปกต การเกดฟาราเดย โรเตชน

(Faraday rotation) ทำใหมมโพลาไรซของสญญาณ

เปลยนไปจากเดมปรากฏการณนคอ การเปลยนแปลง

สญญาณอยางกะทนหน (scintillation) ซงจะสงผล

กระทบตอการระบพกดของเครองรบสญญาณดาวเทยม

GPS ทำใหเกดความคลาดเคลอนไปจากพกดทถกตอง

ระบบการระบพกดบนพนโลก

ระบบการระบพก ดบนพ น โลก (Globa l

Positioning System) เปนระบบบอกพกดอางองกบ

พนโลก โดยการสงคลนวทยจากดาวเทยมในอวกาศมายง

ภาคพนดนและใชความตางของเวลาในการรบสงสญญาณ

ระหวางดาวเทยมกบตวรบสญญาณในการคำนวณหา

พกด, ความเรวและเวลา ใหกบผใชงานทงทางบก ทางทะเล

ทางอากาศ และทางอวกาศ ตามปกตระบบ GPS จะม

การใสรหสเพอใหเกดความผดพลาดไดเลกนอย เนองจาก

ระบบ GPS ถกพฒนาขนมาโดยกระทรวงกลาโหมของ

สหรฐอเมรกา (Department of Defense) เพอประโยชน

ทางการทหารและหนวยงานราชการบางหนวยของสหรฐ

อเมรกา ซงตอมาเปดโอกาสใหภาคเอกชนและหนวยงาน

ตางๆ สามารถรบสญญาณทสงจากดาวเทยมและนำมา

ใชได โดยขอมลจะถกสงลงมาจากดาวเทยมตลอดเวลา

สำหรบเครองรบทวไป ขอมลเหลานประกอบดวย สญญาณ

เวลาอางอง, ขอมลทเกยวกบวงโคจรดาวเทยม, สมประสทธ

สภาพชนบรรยากาศไอโอโนสเฟยร, สภาพการใชงานของ

19

ดาวเทยม, เวลาของระบบ, Clock Bias ของดาวเทยม,

ตำแหนงละตจด, ลองตจด, ความสงเหนอระดบนำทะเล

ของเครองรบและพกดของดาวเทยม ดงนนเพอปองกน

การใชงานในทางทผด จงมการใสรหสเพอใหผใชทไดรบ

อนญาตเทานนทจะไดขอมลทถกตอง

ระบบการระบพกดบนพนโลก ประกอบดวย

3 สวน (ยรรยง ทรพยสขอำนวย, 2546) คอ (1) สวนอวกาศ

(space segment) (2) สวนสถานควบคม (control

segment) และ (3) สวนของผใชงาน (user segment)

ดงแสดงในภาพ 1

ภาพ 1 สวนประกอบของระบบ GPS

สวนอวกาศ

ประกอบดวยดาวเทยมจำนวน 24 ดวง โคจร

ครอบคลมพนททวโลก ดาวเทยมถกจดใน 6 ระนาบวงโคจร

ซงมดาวเทยม 4 ดวงในแตละระนาบวงโคจร แตละระนาบ

วงโคจรมมมเอยง 55 องศา สมพนธกบระนาบเสน

ศนยสตรโลกและดาวเทยม โดยมความสงเฉลยของการ

โคจรประมาณ 20,200 กโลเมตรเหนอพนโลกดวยวงโคจร

แบบ Non-geostationary orbit ดงแสดงในภาพ 2

ภาพ 2 วงโคจรของดาวเทยม GPS

ดาวเทยมแตละดวงโคจรดวยความเรว 3.9

กโลเมตร/วนาท มคาบเวลาโคจรเทากบ 43,080 วนาท

หรอโคจร 1 รอบใชเวลาประมาณ 11 ชวโมง 58 นาท

โดยวนตามเสนทางเหนอผวโลกซำกนทกๆ 23 ชวโมง

56 นาท ผใชทอย ณ ตำแหนงทคงทบนพนดนสามารถ

เหนดาวเทยมดวงเดมในแตละวนผานเสนทางเดม

บนทองฟา แตดาวเทยมจะขนและตกเรวขน 4 นาท

ในแตละวน เนองจากโลกหมนรอบตวเอง ดาวเทยม

ถกวางตำแหนงในระบบวงโคจรททำใหดาวเทยม 4 ดวง

ในระนาบนน สามารถบอกตำแหนง ณ จดสงเกตไดใน

ทกๆ ทบนพนโลก

สวนสถานควบคม

สถานควบคม มหนาทรบผดชอบการทำงานของ

ดาวเทยม GPS เชนการรกษาตำแหนงดาวเทยม (station

keeping), ตรวจสภาพและระบบตางๆบนดาวเทยม, ตรวจ

แผงเซลลแสงอาทตย (solar cell), ระดบพลงงานของ

แบตเตอร, การเปดดาวเทยมสำรอง, ปรบปรงขอมลเวลา,

ขอมลอฟเมอรส (Ephemeris), ขอมลอลมาแนค (Almanac)

และตวชคาอนๆ ในขาวสารการนำรองวนละครงหรอตามแต

ความจำเปน ซงสวนของสถานควบคมจะประกอบดวย 3

สวนหลก คอ สถานสงเกตการณ (Monitor Station), สถาน

20

ควบคมหลก (Control Station) และจานสายอากาศ

ภาคพนดน (Ground Antenna) ดงแสดงในภาพ 3

ภาพ 3 การทำงานในสวนควบคม

สวนผใช

สวนผใชมสวนประกอบทสำคญคอ เครองรบ

สญญาณ GPS โดยจะรบสญญาณในยานความถ L ทถกสง

จากดาวเทยมและนำมาคำนวณเพอหาพกด, ความเรว และ

เวลา ของเครองรบ จากนนจะนำคาไปประยกตใชงาน

ตามแตลกษณะการใชงาน

ภาพ 4 การใชงานดาวเทยม GPS

ความผดพลาดในระบบ GPS

แมวาระบบ GPS จะถกพฒนาใหมความถกตอง

ในระบบการนำรองทวโลกกตาม แตระบบ GPS ยงคงมคา

ความผดพลาดมากพอสมควร (ภทรยา ธรพฒนไพบลย,

2549) โดยความผดพลาดนมสาเหตดงน

1. Ephemeris Data Error เปนคาความ

คลาดเคลอนเนองจากตำแหนงของดาวเทยม GPS เกดจาก

การเฉไปของวงโคจรดาวเทยม เมอขอมล GPS ไมไดสง

ตำแหนงทถกตองของดาวเทยม จะมผลความผดพลาด

ไปถงการคำนวณพกดของเครองรบสญญาณ คาความ

ผดพลาดนจะถกแกไขโดยขอมลควบคมจากสถาน

ควบคมหลก ดงนน ถาไมมการแกไขจากสถานควบคม

ขอมลจะมการผดพลาดเพมขนเรอยๆ แตจากรายงานใน

ค.ศ. 1984 แสดงวาสำหรบการทำงานไมเกน 24 ชวโมง

คาความผดพลาดอนเนองมาจากคาอฟ เมอรสมค า

ความผดพลาดไมเกน 2.1 เมตร

2. Satellite Clock Errors ทเกดขนในเครอง

สงสญญาณ GPS ทดาวเทยมและเครองรบสญญาณจำเปน

ตองมนาฬกาอะตอมมค ซงมความแมนยำสงและจะตอง

ซงโครนสกบนาฬกาของระบบ แตในความเปนจรงสญญาณ

ของดาวเทยมจะถกแกไขโดยสถานควบคมหลกใหซงโครนส

กบระบบโดยตลอด แตนาฬกาของเครองรบนนยากทจะ

ทำการแกไข จงตองมการชดเชยการคำนวณโดยใชสญญาณ

จากดาวเทยมเพมในการคำนวณดานเวลา

3. Security Signal เปนความผดพลาดททำให

เกดความคลาดเคลอนมากทสด สาเหตเกดจากการททาง

สหรฐอเมรกาไดใสรหสขอมล SA ลงในสญญาณดาวเทยม

ทกดวง คาความคลาดเคลอนจาก SA นนจะมคาความ

คลาดเคลอนทางเวลาประมาณ 10 นาท ทำใหเกดความ

คลาดเคลอนทางระยะทางเฉลยประมาณ 20 เมตร ผใช

ทวไปทใชระบบ SPS จะมสญญาณ SA รวมอยดวยทำให

เกดความผดพลาด แตผใชท ไดรบอนญาตใหใชระบบ

PPS จะไมมความผดพลาดจากรหส SA

4. Ionosphere Errors เปนคาความคลาดเคลอน

รองลงมาจากสาเหตของ SA ทำใหเกดความลาชาในการ

เดนทางของสญญาณดาวเทยม เกดเนองจากอเลคตรอน

อสระในชนบรรยากาศไอโอโนสเฟยร สญญาณจาก

ดาวเทยมเมอเดนทางผานชนบรรยากาศนจะไมสามารถ

เดนทางไดเทากบความเรวแสง การเปลยนแปลงสญญาณ

จะมความลาชาเปนสดสวนโดยตรงกบจำนวน อเลคตรอน

อสระทอย ในชนน และแปรผนตรงกบคาบเวลา ผใช

ทงหมดจะไดรบคาความคลาดเคลอนในความลาชา

21

ในชนไอโอโนสเฟยร

5. Troposphere Errors เปนสงหนงททำให

ความเรวแสงเฉไป โดยทความแปรปรวนของอณหภม

ความดนและความชนทงหมดน ทำใหความเรวสญญาณ

แปรปรวนไปทงรหส สำหรบผใชทวไปคาความผดพลาดน

จะอยประมาณ 1 เมตร

6. Multipath Errors เปนคาความคลาดเคลอน

ทมสาเหตมาจากการสงสญญาณของดาวเทยม GPS

ไปกระทบผวสะทอนกอนทจะไปถงผรบ เชน สะทอนผว

ของตกหรอผวของนำ โดยผลกระทบนมแนวโนมทมากขน

ในททเครองรบอยใกลกบผวสะทอนทใหญมากๆ ความ

ผดพลาดทพบมากทสดประมาณ 15 เมตร

7. Receiver Errors เปนคาความคลาดเคลอน

ของการวดระยะของเครองรบสญญาณอนเนองมาจาก

ความรอนภายในเครองรบสญญาณ,ประสทธภาพซอฟแวร

ของเครองรบ และจำนวนชองรบสญญาณ แตปจจบน

เทคโนโลย ไดพฒนาจนความผดพลาดลกษณะนมคา

นอยมาก

ความผดพลาดอนเนองจากการจบกลมของ

ดาวเทยมทใชนำรอง (geometric dilution of precision)

ความผดพลาดนเกดจากการหาระยะทางซโดเรนจของ

เครองรบ การเลอกกลมดาวเทยมจะเปนองคประกอบหลก

มการใชคาๆ หนงเปนตวแสดงถงคณภาพของผลลพธ

ทคาดวาจะไดรบจาก การกำหนดตำแหนงของเครองรบ

จพเอส คานคอ DOP (dilution of precision) คาของ

DOP มกถกอธบายในเทอมตางๆ ทสมพนธกบสญญาณ

ทไดจากการจบกลมดาวเทยมเพอกำหนดตำแหนงของ

เครองรบ เทอมตางๆ เหลานไดแก GDOP (geometrical

dilution of precision), PDOP (position dilution of

precision (3-D), HDOP (horizontal dilution of

precision) (Latitude, Longitude), VDOP (vertical

dilution of precision (height)), TDOP (Time

Dilution of Precision (time)) ซงทนยมนำมาพจารณา

ไดแก คา GDOP แสดงถงการจดวางตวของดาวเทยม

4 ดวง ททำกบเครองรบสญญาณ ถาคา GDOP มคามาก

พกดทไดจากเครองรบอาจผดพลาดไปจากทควรจะเปน

มากเชนเดยวกน

การคำนวณหาพกดบนพนโลก

โดยทางทฤษฎนนการคำนวณหาระยะทางจาก

ดาวเทยมมายงเครองรบนนจะสมมตวาสญญาณนาฬกา

ของดาวเทยมและของเครองรบนน ตรงกบเวลาของ

ระบบ การหาพกดดาวเทยมจะใชระบบ ECEF (Earth

Centered-Earth-Fixed) ในการหาขอมล โดยเรยกขอมล

พกดดาวเทยมนวา ขอมลอฟเมอรส โดยขอมลทไดจะเปน

ขอมลเวกเตอรตำแหนงดาวเทยม เพอหาจดตดอนเปน

พกดของเครองรบ ผใชตองการหาตำแหนงใน 3 มต

คอ ละตจด, ลองตจด และความสง จงตองรบสญญาณ

ดาวเทยม 3 ดวง เพอทราบตำแหนงดาวเทยม (xi , y

i , z

i)

แตเนองจากสญญาณเวลาของเครองรบทวไปไมซงโครนส

กบระบบ (Hofmann-Wellenhof , Lictenegger H. &

Collin J., 1994) ดงนนจงทำใหตองทำการรบคาสญญาณ

เพมจากดาวเทยมอกดวงหนงเพอสรางสมการเพมในการ

หาคาพารามเตอรทเกดจากการไมซงโครนส

ภาพ 5 การคำนวณหาพกดบนพนโลก

สมการพนฐานในการหาตำแหนงของผใช ( x, y, z)

แสดงไดดงน (Bancroft S., 1985)

22

(xi –x)2+(y

i –y)2 +(z

i –z)2+error = ρ 2

i

xi,y

i,z

i คอ พกดของดาวเทยม

x, y, z คอ พกดของเครองรบ

error คอ คาความผดพลาดอนๆ

ρ คอ ระยะทางเทยม

i คอ จำนวนดาวเทยม

ชนบรรยากาศไอโอโนสเฟยร

ชนบรรยากาศไอโอโนสเฟยร คอ บรเวณท

พลาสมา (plasma) เกดการไอโอไนซโดยมขอบเขต

ประมาณ 50 กโลเมตร ถง 2,000 กโลเมตรเหนอพนผวโลก

มโมเลกลเพยงสวนหนงเทานนทถกไอโอไนซและพบวา

ยงคงมโมเลกลทเปนกลางจำนวนมากเหลออยในชนทอย

สงกวาชนบรรยากาศไอโอโนสเฟยร คอ ชนพลาสมาสเฟยร

(plasmasphere) หรอโปรโตโนสเฟยร (protonosphere)

ซงยงคงมปรมาณอเลกตรอนอสระอยอยางชดเจน

อเลกตรอนเหลาน คอ สนามแมเหลกของโลกททำหนาท

ตอตานลมสรยะ (solar wind) ซงเปนอนภาคทพงออกจาก

ดวงอาทตย โดยแรงกระทำของอนภาคทพงออกจาก

ดวงอาทตยเหลานจะบบสนามแมเหลกของโลกไปใน

บรเวณทศทางทหนหลงใหกบดวงอาทตย (dark side)

ดงแสดงในภาพ 6

ภาพ 6 ลมสรยะจากดวงอาทตยทแพรไปกระทบกบ

ชนบรรยากาศของโลก

ตามปกตอนภาคทถกไอโอไนซในแตละชวงเวลา

และในแตละระดบความสงนนจะเกดไมเทากน ขนอยกบ

สภาวะทเอออำนวยตอการเกดขบวนการไอโอไนเซชน

กลาวคอภายใตสภาวะความกดดนตำ (ทระดบความสงมาก)

เปนไปไดททำใหอเลกตรอนหนงหรอสองตวหลดจาก

โมเลกลกาซ นอกจากนไมเพยงแคการเคลอนทอยาง

รวดเรวของอเลกตรอนเทานนททำใหอเลกตรอนลดออกมา

แตยงรวมถงการแผรงสบางชนดเชนรงสอลตราไวโอเลต

และรงสคอสมค (cosmic) ดวย โดยเมอรงสแพรเขาถง

ชนบรรยากาศจะทำใหจำนวนอนภาคบางสวนของอากาศ

นนกลายเปนอนภาคทถกไอโอไนซ ภาพท 7 แสดง

ขบวนการไอโอไนซเซชนของโมเลกลออกซเจน (O) ทเปน

สวนประกอบหลกจะถกไอโอไนซโดยโฟตอน ( hv ) จาก

การแผรงสดวงอาทตย

ภาพ 7 ขบวนการไอโอไนเซชน

ผลผลตทไดคออเลกตรอนอสระและโมเลกลซง

สญเสยอเลกตรอนหนงตวหลดออกไปแลวจะทำให

กลายเปนไอออนประจบวก (โมเลกลทไดรบอเลกตรอนไป

กจะกลายเปนไอออนประจลบ) ไอออนเหลานเปลยนแปลง

ไดงายภายใตแรงทางไฟฟา เชน แรงดด หรอแรงผลก

โดยปกตแลวไอออน อเลกตรอนและอะตอมตางๆ ของกาซ

จะเคลอนทไปมาตลอดจงมการชนเกดขน ดงนนจงม

ขบวนการการรวมตวกนใหม (process of recombination)

เกดขนอยางตอเนองตลอดเวลา ขบวนการรวมตวกนใหม

ของกาซออกซเจนในชนบรรยากาศไอโอโนสเฟยรแสดง

ดงภาพ 8

23

ภาพ 8 ขบวนการรวมตวกนใหม

ดงนนโมเลกลหนงโมเลกลทถกไอโอไนซจะ

ไมคงความเปนอนภาคทถกไอโอไนซตลอดไปโดยในสวน

ของชนบรรยากาศโลกทตำ (ความกดดนสง) จะมการ

ชนกนของอนภาคถมากจงมโอกาศเกดขบวนการรวมตว

กนใหมมาก ดงนนโมเลกลของอากาศจะคงความเปน

อนภาคทถกไอโอไนซในระยะเวลาสนกวาชนบรรยากาศ

สวนบน นอกจากนแลวรงสอลตราไวโอเลตจากดวงอาทตย

ไดถกดดซบไปเปนจำนวนมากแลวโดยชนบรรยากาศ

สวนบน ดงนนในบรเวณทความสงตำกวา 50 กโลเมตร

จะมการไอโอไนซเกดขนนอยมาก ในทางกลบกนท

ความสงมากกวา 400 กโลเมตร นนมอนภาคของอากาศ

ทเบาบางทำใหความหนาแนนของการไอโอไนซมคาตำมาก

ถงแมวาจะไดรบรงสจากดวงอาทตยมากกตาม ดงนน

อาจกลาวไดวาชนบรรยากาศในระดบความสงในชวง 50 ถง

400 กโลเมตรซงกคอระดบการวางตวของชนบรรยากาศ

ไอโอโนสเฟยรทมปรมาณอนภาคของอากาศ สภาวะ

ความกดอากาศและการแผรงสอลตราไวโอเลตของ

ดวงอาทตยเปนไปอยางเหมาะสมเอออำนวยใหเกดการ

ไอโอไนซขน ดงนนจงอาจกลาวไดวา ณ ความสงในชวงน

มความหนาแนนของปรมาณอเลกตรอนสงสด

การเปลยนแปลงสญญาณอยางกะทนหนอนเนอง

มาจากชนบรรยากาศไอโอโนสเฟยร

ระบบสอสารดาวเทยมไดรบผลกระทบเมอ

สญญาณแพรกระจายผานชนบรรยากาศโลก โดยชน

บรรยากาศโลกทมผลกระทบเปนสวนใหญ คอ ชน

บรรยากาศโทรโพสเฟยรและชนบรรยากาศไอโอโนสเฟยร

ผลกระทบจากชนบรรยากาศโทรโพสเฟยรนน เนองจาก

การเปลยนแปลงคาดชนหกเห (refractive index),

การลดทอน (absorption), การกระเจง (scatter) ของ

คลนสญญาณอนเนองจาก เมฆ,ฝน,หมะ และอนๆ โดย

ผลกระทบจากชนบรรยากาศโทรโพสเฟยรเรมมผลตอการ

แพรกระจายคลนทมความถสงกวาแถบความถ C (4-6

กกะเฮรตซ) ขนไป สวนผลกระทบทเกดเนองจากชน

บรรยากาศไอโอโนสเฟยรนนจะมผลตอการแพรกระจาย

คลนทมความถตำกวาแถบความถ C (30 เมกะเฮรตซ- 3

กกะเฮรตซ) (อรอนงค เพชรนม, 2542) ซงจะทำให

สญญาณเกดการหนวงเวลา ทำใหสญญาณมาถงจดทรบ

สญญาณชากวาการเดนทางของคลนในระยะตรง, การเกด

การหมนแบบฟาราเดยซงจะทำใหมมโพลาไรซของสญญาณ

ทเครองรบสญญาณรบไดนนเกดการเปลยนแปลงไป

จากมมเดมทดาวเทยมสงมา และนอกจากนยงเกดการ

เปลยนแปลงแอมพลจดของสญญาณอยางกะทนหน ซง

จะทำใหระดบสญญาณเกดการแกวงขนลงอยางรวดเรว

จากระดบปกต ลกษณะการเปลยนแปลงของสญญาณ

จะขนอยกบเวลาและลกษณะของชนบรรยากาศไอโอ-

โนสเฟยรทแตละระดบความสง โดยระดบความรนแรง

ของการแกวงตามความถทใชงานตางๆ สามารถแสดงได

ในภาพ 9

ภาพ 9 ระดบความรนแรงของการเปลยนแปลง

แอมพลจดอยางกะทนหนตามความถใชงาน

การเปลยนแปลงแอมพลจดของสญญาณอยาง

กะทนหนอนเนองจากชนบรรยากาศไอโอโนสเฟยรเกดจาก

24

การทสญญาณเดนทางผานกลมความไมสมำเสมออนเนอง

จากความแปรปรวนของปรมาณ อเลกตรอนในชนบรรยากาศ

ไอโอโนสเฟยร (ionospheric irregularities) ทำให

สญญาณทผานกลมความไมสมำเสมอของชนบรรยากาศน

ถกหกเห ทำใหสญญาณทรบไดทเครองรบเกดการเสรม

หรอหกลางกนของคลนทางตรงและคลนทถกหกเห ทำให

เกดการเปลยนแปลงขนลงของแอมพลจดอยางรวดเรว

ซงนอกจากจะมการเปลยนแปลงทางแอมพลจดแลวยง

มการเปลยนแปลงทางเฟสดวย (phase scintillation)

ดงแสดงในภาพ 10

ภาพ 10 ผลกระทบของชนบรรยากาศไอโอโนสเฟยรทำให

สญญาณเกดการเปลยนแปลงแอมพลจดของสญญาณ

อยางกะทนหน

จากภาพ 10 แสดงกลมความไมสมำเสมอ

อนเนองจากความแปรปรวนของปรมาณอเลกตรอน

ในชนบรรยากาศไอโอโนสเฟยร ซงประกอบดวยกลม

ความไมสมำเสมอขนาดเลกหลายๆ กลม ทถกบรรจ

อย ในแผนมานขนาดใหญทเคลอนทขวางเสนทางการ

เดนทางของคลนในระยะเวลา 20 นาท ถงหลายชวโมง

มขนาดจากทศตะวนออกถงตะวนตก หลายรอยกโลเมตร

มความสงในแนวตง 50 ถง หลายรอยกโลเมตร และม

ขนาดในทศเหนอ-ใต ประมาณ 2000 กโลเมตร (Aarons J.,

1982) แตในความเปนจรงกลมความไมสมำเสมอไมได

มภาพทรงเดยวแตจะมภาพแบบทไมแนนอน กลมความ

ไมสมำเสมอททำใหเกดการเปลยนแปลงแอมพลจดอยาง

กะทนหนจะเกดขนในชวงเวลากลางคนซงสมพนธกบ

การปรากฏตวของชน F และปรากฏการณ Spread F

ซงเกดในเวลากลางคนดวย ความไมสมำเสมอของปรมาณ

อเลกตรอนในชนบรรยากาศไอโอโนสเฟยรนนเกดจาก

หลายสาเหต ซงในตอนกลางวนจะเกดทชน E ของชน

บรรยากาศไอโอโนสเฟยรซงเรยกวา Sporadic-E ซง

ทำใหเกดปรากฏการณการเปลยนแปลงแอมพลจดอยาง

กะทนหนท เรยกวาการเปลยนแปลงแอมพลจอยาง

กะทนหนแบบครงคาบ (quasi-periodic scintillation)

สวนในเวลากลางคนความไมสมำเสมอของปรมาณ

อเลกตรอนในชนบรรยากาศไอโอโนสเฟยรนนจะเกดขน

ในชน F ของชนบรรยากาศไอโอโนสเฟยร ซงจะอยท

ระยะความสงตงแต 200-600 กโลเมตรเหนอพนดน

สรป

ชนบรรยากาศไอโอโนสเฟยรเปนชนบรรยากาศ

ทประกอบไปดวยโมเลกลกาซตางๆ เมอโมเลกลกาซ

เหลานไดรบพลงงานจากดวงอาทตย จะทำใหเกดกระบวน

การแตกตวของโมเลกลกาซ กลายเปนไออนบวกและ

อเลกตรอนอสระจำนวนมาก จากการเกดกลมความ

แปรปรวนของอเลกตรอนอสระในชนบรรยากาศไอโอโนส-

เฟยรดงกลาว จะสงผลตอระบบการสงสญญาณดาวเทยม

GPS ซงใชยานความถ L ซงกลมความแปรปรวนของ

อเลกตรอนอสระ ทำใหสญญาณเกดการแกวงไปมา

อยางกะทนหน ทำใหแอมพลจดของสญญาณเกดการ

เปลยนแปลงอยางกะทนหน ซงการเปลยนแปลงดงกลาว

จะทำใหสญญาณดาวเทยมใชเวลาเดนทางถงเครองรบ

มากกวาปกต สงผลใหการคำนวณพกดของเครองรบ

สญญาณดาวเทยม GPS เกดความผดพลาดหรอการระบ

พกดเกดความคลาดเคลอน

25

เอกสารอางอง

ยรรยง ทรพยสขอำนวย. (2546). ระบบการหาตำแหนงบนพนโลกดวยดาวเทยม. กรงเทพฯ: บ.ท.ซ เซอรเวยอง กรป.

ภทรยา ธรพฒนไพบลย. (2549). การลดความคลาดเคลอนในการบอกพกดของระบบ GPS เนองจากการเปลยนแปลง

ของชนบรรยากาศ. วทยานพนธวศวกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวศวกรรมโทรคมนาคม, สถาบนเทคโนโลย

พระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง.

อรอนงค เพชรนม. (2542). การศกษาการเปลยนแปลงปรมาณอเลกตรอนในชนบรรยากาศไอโอโนสเฟยรในบรเวณ

ใกลเสนศนยสตรทมผลกระทบตอสญญาณดาวเทยม. วทยานพนธวศวกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวศวกรรม

ไฟฟา, สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง.

Aarons, J. (1982). Global Morphology of Ionospheric Scintillations. Proceedings of the IEEE, 70(4),

360-378.

Allnutt, J. E. (1989). Satellite to Ground Radio wave Propagation Theory, Practice and System Impact

at Frequencies above 1 GHz. London: Peter Peregrinus.

Bancroft, S. (1985). An algebraic solution of the GPS equation. IEEE Transactions on Aerospace

and Electronic Systems, 21, 56-59.

Hofmann–Wellenhof, B., Lictenegger, H. & Collin, J. (1994). Global Positioning System Theory and

Pratice. New York: Springer-Verlag Wien.

รปแบบการเลยงดของมารดาเดกคลอดกอนกำหนด อาย 0-1 ปPatterns of Mothers Raising Children Born Prematurely

Aged 0-1 Year.

*ชญานกา ศรวชย

26

บทคดยอ

การวจยนมวตถประสงคเพอศกษารปแบบการเลยงดของมารดาเดกคลอดกอนกำหนด อาย 0-1 ป โดยหาความ

สมพนธระหวางปจจยพนฐานของมารดาและปจจยดานตวบตรกบรปแบบการเลยงดของมารดาทคลอดบตรกอนกำหนด

กลมตวอยางเปนมารดาทคลอดบตรกอนกำหนด อาย 0-1 ป ทโรงพยาบาลปทมธาน จำนวน 164 คน ปพ.ศ.2553

เครองมอในการวจยเปนแบบสอบถามทผวจยสรางขนมคาดชนความสอดคลอง (IOC) เทากบ 0.85 คาสมประสทธ

ความเชอมนของแบบสอบถามแอลฟาของครอนบคเทากบ 0.89 ผลการวจยพบวา มารดาสวนมากมอายระหวาง 20-35 ป

พบภาวะแทรกซอนหลงคลอดรอยละ 50, มารดาทมอาย ระดบการศกษาและรายไดของครอบครวทเพมสงขนจะสงผล

ตอการเลยงดเดกคลอดกอนกำหนดดขน สวนบตรทมภาวะแทรกซอนหลงคลอดและตองรกษาตวอยในโรงพยาบาลนาน

จะสงผลใหการเลยงดบตรทารกคลอดกอนกำหนดไมมประสทธภาพ สำหรบรปแบบการดแลทารกคลอดกอนกำหนด

0-1 ปทจำเปนตามภาวะแทรกซอน และ ทจำเปนตามระยะพฒนาการอยในระดบด ตวแปรทมประสทธภาพในการทำนาย

รปแบบการเลยงดทารกคลอดกอนกำหนดตงแตอาย 0-1 ป ไดแก อายของมารดา อายครรภทคลอด อาชพของมารดา

ระยะเวลาของการอยโรงพยาบาลและลำดบทของบตไดรอยละ 68, รอยละ 3.1 รอยละ 4.7 รอยละ16.9 รอยละ 0.3

ตามลำดบ

คำสำคญ : มารดา, เดกคลอดกอนกำหนด

Abstract

This research aims to study patterns of mothers rearing preterm children aged 0-1 year old ,to

study the relationship between fundamental factors of the mother’s rearing preterm style, to finding

factors that predict preterm of the mother’s rearing preterm style. Research tools were created by

researcher, the consistency index was 0.85, alpha coefficient of reliability of the questionnaire was

*อาจารยประจำ คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

27

0.89. The results that the mothers were 20-35 years old and 50 percent had complications after birth.

The mothers with mature age, received better education and having regular income are able to provide

better caring to newborn. However, the premature newborn with complications after birth and had

to stay longer in the hospital, mothers would be less able caring the preterm newborn. The proposed

models -- the child development model and the model for caring the premature newborn were found

to be effective. The factors related to mothers’ age, gestational age at birth and occupation were found

to be significant at the 0.01 level. The powerful variables which better predict the pattern of feeding

premature infants from the age of 0-1 years were age, gestational age at birth, occupation and length

of stay in the hospital.

Keywords: Mothers, preterm children

ความนำ

ทารกคลอดกอนกำหนด มกมปญหาดานการ

ทำงานของอวยวะตางๆ ของรางกายททำงานไมสมบรณ

มภาวะแทรกซอน ตองการการดแลอยางใกลชดจากแพทย

และพยาบาลผเชยวชาญ สวนมากทารกเหลานถกแยก

จากมารดาหลงคลอดทนท สงผลใหกระบวนการสราง

สมพนธภาพของมารดาและทารกถกขดขวาง อาจทำให

บทบาทการเปนมารดามประสทธภาพลดลงได (ศรพร

ขมภลขต, 2526, 263) นกวจยไดพบวา มารดาเกดความ

รสกหางเหนกบบตร บทบาทการเปนมารดาลดลง และ

มผลกระทบตอความมนใจในการทำหนาทบทบาทมารดา

(Zabielski, 1984; Lancaster & Korones, 1976)

หากมารดาไดมปฏสมพนธกบบตรบอยๆ จะทำใหมารดา

สนองตอบความตองการของบตรไดเรว (Goodman &

Sauve, 1985, 235-242; Seashore, et al., 1973,

369-378; Zahr, 1991, 279-286) ทงนเนองมาจาก

ลกษณะของบตรและภาวะแทรกซอนภายหลงคลอด มารดา

เกดความวตกกงวลเกรงวาบตรจะเสยชวต บตรตองการ

การดแลทพเศษและซบซอน มารดาจงรสกวาตนมความ

สามารถไมเพยงพอในการดแลบตรและขาดความมนใจ

ในการกระทำบทบาทการเปนมารดา (Brooten, et al.

1989, 316; Sherven, et al. 1991, 757) และถงแมบตร

จะไดรบการรกษาภาวะแทรกซอนและมสขภาพแขงแรง

แลวกตาม มารดากยงมความกลววาบตรของตนจะผดปกต

มความพการทางสมอง กอปรกบบตรของตนยงตวเลก

มารดากยงคดวาตนเองตองการขอมล คำแนะนำ และความ

ชวยเหลอจากผอนในการดแลบตรของตน โดยเฉพาะ

เมอกลบไปอยทบาน (Gennaro, et al. 1990, 98;

Shosenberg, et al. 1980, 30) ซงจะสงผลกระทบ

ตอตวบตรเอง ไดแก บตรมภาวะไมเจรญเตบโตสมวย

(Failure to thrive) การเลยงดทไมถกตอง ถกทารณกรรม

ถกทอดทง หรอบดามารดาหยารางกน เกดปญหาใน

ครอบครว เปนตน (Trause and Kramer, 1986, 459)

หนาทและบทบาททสำคญทสดของบดามารดาคอ อบรม

เลยงดบตรใหเจรญเตบโตเปนผใหญในอนาคต การเลยงด

ทดตงแตเรมตนมความสำคญอยางยงตอเดก ซงจะม

ความสมพนธกบภาวะสขภาพ ความเปนอยทดของเดก

ในอนาคต เดกทกคนจงสมควรและจำเปนตองไดรบ

การเลยงดอยางถกตองเหมาะสม (เพญศร พชยสนธม

2526, 2) การตอบสนองปจจยพนฐาน ดแลสขภาพให

แขงแรงสมบรณ มความปลอดภย ใหโอกาสเดกไดเลน

ไดสมผสสงแวดลอม และมารดาควรมความมนคงของ

28

อารมณดวย (Herberger & Potts cited in Jacobson,

1986, 260; Mc Kim, 1993, 233) ผวจยจงสนใจทจะ

ศกษารปแบบการเลยงดบตรทคลอดกอนกำหนดทมอาย

ระหวาง 0-1 ป เพอเสนอผลการวจยใหเปนแนวทางในการ

สงเสรมการเลยงดบตรคลอดกอนกำหนดตอไป

วตถประสงคของการวจย

1. เพอศกษารปแบบการเลยงดของมารดาเดก

คลอดกอนกำหนด อาย 0-1 ป

2. เพอหาความสมพนธระหวางปจจยพนฐาน

ของมารดา และปจจยดานตวบตร กบรปแบบการเลยงด

ของมารดาทคลอดบตรกอนกำหนด

3. เพอทำนายรปแบบการเลยงดของมารดาเดก

คลอดกอนกำหนดอาย 0-1 ป

สมมตฐานในการวจย

1. ปจจยพนฐานของมารดา และปจจยดานตวบตร

มความสมพนธกบรปแบบการเล ยงดของมารดาท

คลอดบตรกอนกำหนด

2. ปจจยพนฐานของมารดา และปจจยดานตวบตร

สามารถทำนายการเลยงดของมารดาเดกคลอดกอนกำหนด

อาย 0-1 ป ได

นยามศพทเฉพาะ

1. ทารกคลอดกอนกาหนด หมายถงทารกทคลอด

มชวตและมอายครรภนอยกวา 37 สปดาห (นอยกวา 259

วน) โดยไมคานงถงนำหนกแรกเกด

2. รปแบบการเลยงดบตร หมายถง พฤตกรรม

ของมารดาทปฏบตตอบตรทงกจกรรมทสงเสรมและ

กระตนพฒนาการของบตร

ขอบเขตในการวจย

ขอบเขตของโครงการวจยในครงน เปนมารดา

ทคลอดกอนกำหนด อาย 0-1 ป และมประวตการคลอดท

โรงพยาบาลปทมธาน ทงในขณะอยหอผปวยกมาร 1 และ/

หรอ มาทแผนกสขภาพเดกด โรงพยาบาลปทมธาน

วธดำเนนการวจย

ประชากรและกลมตวอยาง

มารดาทคลอดกอนกำหนด คอมอายครรภ

นอยกวา 37 สปดาห คลอดทโรงพยาบาลปทมธานตงแต

เดอน ตลาคม 2552 ถง กนยายน 2553 จำนวน 164 คน

ทมาตามนดทแผนกสขภาพเดกด โรงพยาบาลปทมธาน

และทบาน เนองจากประชากรมขนาดเลกผวจยจงเกบ

ขอมลจากประชากรทงหมด 100 %

ตวแปรทศกษา

ตวแปรอสระ คอปจจยพนฐานของมารดา (อาย

การศกษา อาชพ ของมารดา รายไดของครอบครว จำนวน

บตรในครอบครว เพศของบตรทมารดาตองการ อายครรภ

ทคลอด) และปจจยดานตวบตร (ลำดบทของการเกด

ภาวะแทรกซอนแรกเกด นำหนกแรกคลอด ระยะเวลา

ของการอยโรงพยาบาล )

ตวแปรตามคอ รปแบบการเลยงดบตรคลอด

กอนกำหนด

เครองมอทใชในการวจย

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลเพอการ

วจย เปนแบบสอบถามรปแบบการเลยงดทารกคลอด

กอนกำหนด 0-1 ป

การเกบรวบรวมขอมล

ในการเกบรวบรวมขอมลผวจยไดดำเนนตาม

ขนตอน ดงน

1. ตดตอและประสานงานกบผอำนวยการ

โรงพยาบาลปทมธาน เพอขออนญาตดำเนนการเกบขอมล

(กรณเกบขอมลทโรงพยาบาลปทมธาน)

2. กอนเกบขอมลจากกลมตวอยาง ผวจยชแจง

วตถประสงคของการวจยพรอมทงแจงวา การวจยครงน

จะไมมผลเสยใด ๆ ทงสนตอกลมตวอยางทศกษา ขอมล

29

ทไดจะเปนความลบและไมมการเปดเผยชอแตอยางใด

และกลมตวอยางมสทธทจะไมเขารวมโครงการวจยนได

หากไมสมครใจ

3. ผตอบแบบสอบถามอานและลงนามอนญาต

ในการเกบขอมลตามแบบฟอรมจรยธรรม

4. อธบายเกยวกบการทำแบบสอบถามงานวจย

ใหกบกลมตวอยางเขาใจ

5. นำแบบสอบถามไปเกบรวบรวมขอมลกบกลม

ตวอยางดวยตนเอง

6. นำแบบสอบถามท ไดรบคนมาตรวจสอบ

ควาสมบรณถกตองแลวนำแบบสอบถามไปดำเนนการ

วเคราะหขอมลตอไป

การวเคราะหขอมล

1. วเคราะหปจจยพนฐานของมารดา และปจจย

ดานตวบตรโดยคำนวณหาคาความถ (frequency) คารอยละ

(Percentage) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (SD) คาเฉลย

(mean) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (SD)

2. ทดสอบสมมตฐาน

2.1 หาความสมพนธระหวางปจจยพนฐาน

ของมารดา และปจจยดานตวบตรกบรปแบบการเลยงด

ของมารดาทคลอดบตรกอนกำหนด โดยใชสมประสทธ

สหสมพนธของเพยรสน (Pearson correlation)

2.2 ทำนายรปแบบการเลยงดของมารดา

เดกคลอดกอนกำหนดอาย 0-1 ป โดยใชสมประสทธ

สหสมพนธพหคณ และการถดถอยพหคณแบบเปนขนตอน

(stepwise multiple regression)

ผลการวจย

ผลการวจยพบวา มารดาทตงครรภและคลอด

ทารกกอนกำหนดมอายระหวาง 20-35 ป รอยละ 87.5,

ระดบการศกษามธยมศกษาหรอเทยบเทา รอยละ 62.5,

ประกอบอาชพแมบาน รอยละ 62.5, รายไดเฉลยของ

ครอบครว 10,001-15,000 บาท รอยละ 75, จำนวนบตร

1-2 คน รอยละ 100, เพศของบตรตรงตามความตองการ

รอยละ 100, อายครรภทคลอด 37 สปดาห รอยละ 62.5,

บตรทคลอดกอนกำหนดสวนใหญเปนบตรคนแรก รอยละ

87.5, ภาวะแทรกซอนทพบหลงคลอด รอยละ 50, รปแบบ

การดแลทารกคลอดกอนกำหนด 0-1 ปทจำเปนอย ใน

ระดบด และรปแบบการดแลทารกคลอดกอนกำหนด

0-1 ป ทจำเปนตามระยะพฒนาการ อยในระดบด ปจจย

ดานอายของมารดา การศกษา รายไดของครอบครว มความ

สมพนธทางบวกกบรปแบบการเลยงดทารกคลอดกอน

กำหนด 0-1 ป ปจจยดาน ภาวะแทรกซอนของบตร

และระยะเวลาของการอย โรงพยาบาลมความสมพนธ

ทางลบกบรปแบบการเลยงดบตรคลอดกอนกำหนด 0-1 ป

อยางมนยสำคญทางสถตทระดบ.01 ตวแปรทมประสทธภาพ

ในการทำนายรปแบบการเลยงดทารกคลอดกอนกำหนด

ตงแตอาย 0-1 ป ไดแก อายของมารดา อายครรภทคลอด

อาชพของมารดา ระยะเวลาของการอยโรงพยาบาลและ

ลำดบทของบตร ไดรอยละ 68. รอยละ 3.1 รอยละ 4.7

รอยละ16.9 รอยละ 0.3 ตามลำดบ

การอภปรายผล

จากผลการวจยพบวามารดาทคลอดทารกกอน

กำหนดทโรงพยาบาลปทมธานมรปแบบการเลยงดทารก

คลอดกอนกำหนดในระยะ 0-1 ปอยในระดบทด เนองจาก

มารดาสวนใหญมความรและความเขาใจเพยงพอสำหรบ

การเลยงดบตรอยางถกตองสอดคลองกบความคดเหน

ของ Gennaro, et al.( 1990 p. 98); Shosenberg, et al.

(1980 p. 30) ทงนอาจเนองมาจากทางโรงพยาบาลไดมการ

เตรยมความพรอมสำหรบการดแลบตรคลอดกอนกำหนด

โดยการอบรมใหความร ทำความเขาใจ การฝกปฏบตมารดา

ในการดแลบตรกอนทำการจำหนายมารดาและบตรเพอ

กลบไปดแลทบาน และจากการทมารดามความร จงได

นำบตรทคลอดกอนกำหนดมารบการตรวจและรบวคซน

ตามนดอยางตอเนอง ทำใหกมารแพทยและทมสงเสรม

สขภาพสามารถเขามาชวยใหความร ประเมนภาวะสขภาพ

เดก และใหคำแนะนำเกยวกบการดแลทารกไดอยางตอเนอง

ดงนนความร ความเขาใจในการดแลบตรคลอดกอน

30

เอกสารอางอง

ประพทธ ศรปณย. (2539). ทารกคลอดกอนกาหนด.ในทารกแรกเกด. ประพทธ ศรปณย,บรรณาธการ กรงเทพมหานคร

เจรญวทยการพมพ.

จฬารตน มสขโข. (2540). ความตองการขอมลและการชวยเหลอสนบสนนของมารดาทารกคลอดกอนกาหนด.

วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาการพยาบาลแมและเดกบณฑตวทยาลย บณฑตวทยาลยมหาวทยาลย

เชยงใหม.

ร งทวา หวงเรองสถตย. (2542). ผลการเตรยมความพรอมของมารดาตอความรและพฤตกรรมของมารดาในการดแล

ทารกคลอดกอนกำหนดภายหลงจำหนายออกจากโรงพยาบาล. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชา

การพยาบาลแมและเดก บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

สมสร อทธเสร. (2540). คณภาพชวตของทารกคลอดกอนกาหนด. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาล

แมและเดก บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

ฟองคำ ดลกกลชย. (2540). มโนทศนใหมในการดแลทารกเกดกอนกำหนด: แคงการรแคร.วารสารการพยาบาล ,

15(1),25-31.

วราภรณ แสงทวสน. (2540). LOW BIRTH WEIGHT INFANTS ในวไล ราตรสวสด และสนทร ฮอเผาพนธ

(บรรณาธการ). ปญหาทารกแรกเกด.พมพครงท 5 .กรงเทพมหานคร:ดไซด จำกด.

สมทรง เคาฝาย. (2541). ผลการเตรยมมารดาตอการรบรความสามารถของตนเองในการดแลทารกคลอดกอนกาหนด

และพฤตกรรมการดแลทารก. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลแมและเดก บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยเชยงใหม.

นฤมล ธระรงสกล. (2542). การพยาบาลทารกคลอดกอนกำหนด.ชลบร: ศรศลปการพมพ.

อไรรตน คำภกานนท. (2543). ผลของการกระตนประสาทสมผสหลายวธตอการปรบตวทางดานสรรวทยาของทารก

คลอดกอนกำหนด. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาการพยาบาลเดก บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย

ขอนแกน.

เบญจวรรณ เครอเนตร. (2545). ผลของการดแลทารกแบบแกงการตอสมพนธภาพระหวางมารดากบทารกความพงพอใจ

ในบทบาทการเปนมารดาและนำหนกทารกคลอดกอนกำหนด.วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขา

การพยาบาลเดก บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

กำหนดมความสำคญมาก (Berger, & Schaefer, 1982)

ตลอดจนการมวฒภาวะทางอารมณของมารดากมความ

สำคญไมยงหยอนไปกวากน (Gnnaro , York, & Brooten,

1990) มารดาทมบตรคลอดกอนกำหนดจงควรเขารบฟง

การสอนสขศกษาททมการแพทยไดจดขนอยางสมำเสมอ

การศกษาคนควาจากแหลงความรอน ๆ กควรตองทำควบค

ไปดวยกน จงจะทำใหประสทธผลและประสทธภาพในการ

ดแลบตรทคลอดกอนกำหนดใหเตบโตเปนทรพยากร

บคคลทมคาของสงคมตอไป

31

สนนาฎ ลมนยมธรรม. (2546). ผลของการพยาบาลทเนนการเตรยมจำหนายทารกคลอดกอนกำหนดโดยใชทฤษฎ

ความสำเรจตามเปาหมาย ตอความวตกกงกลและพฤตกรรมการดแลทารกของมารดา.วทยานพนธปรญญา

มหาบณฑต สาขาพยาบาลศาสตร บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

กจกรณ คำช. (2546). ผลของการจำหนายอยางมแบบแผนตอความร ความสามารถในการปฏบตการดแลทารก

คลอดกอนกำหนดของมารดาและภาวะสขภาพของทารก. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาการพยาบาล

ครอบครว บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

Ardura, J., Andres, J., Aldana, J., and Revilla, M. A. (1995). Development of sleep-wakefulness

Rhythm in premature babies. Acta Paediatrica, (84): 484-489.

Berger, L. R. and Schaefer, Ar. (1982). The permature infant gees home: Guidelines for primary care.

American Journal of Development Child, 139: 200-203.

Davies,D. (1984). Management of the Preterm Dysmature Infant During the First Week of Midwives

Chronic and Nursing Note. 97 (September 1984): 285-286.

Gnnaro. S., York, R., and Brooten, D. (1990). Anxiety and depression in mothers of low birth weight

and very low birth weight infants. Birth (13): 97-109.

Gorski, P. A. (1988) . Fostering family development after preterm hospitalization. R.A.Ballard (Ed.), P

ediatric care of the ICN graduate (pp.27-32). Philadelphia: W. B.Suanders

Harison, H. (1983). The premature baby book. New York : St. Martin’s Press.

Ladden, M.(1990). The impact of preform birth on family and Society Part II: Transition of home.

Pediatric Nursing 16 (6): 620-622.

ภาวะผนำการเปลยนแปลงของหวหนาหอผปวย บรรยากาศองคการ และประสทธผลของหอผปวยตามการรบรของพยาบาลในโรงพยาบาลอทยธาน

Nurses’ Perception of their Head Nurse Transformational

Leadership, Organizational Climate and Ward Effectiveness

in Uthaithanee Hospital

*นอมจตต จนทรนอย

32

บทคดยอ

การศกษานมวตถประสงคเพอศกษาระดบภาวะผนำการเปลยนแปลงของหวหนาหอผปวย บรรยากาศองคการ

ประสทธผลของหอผปวย และศกษาความสมพนธระหวางภาวะผนำการเปลยนแปลงของหวหนาหอผปวย บรรยากาศ

องคการกบประสทธผลของหอผปวยตามการรบรของพยาบาลในโรงพยาบาลอทยธาน กลมตวอยาง คอ พยาบาลทปฏบตงาน

ในหอผปวยในโรงพยาบาลอทยธาน ทมประสบการณการทำงาน 1 ปขนไป จำนวน 120 คน ไดจากการสมตวอยางอยางแบบ

แบงชน เครองมอทใชในการวจยเปนแบบสอบถามขอมลสวนบคคล สอบถามภาวะผนำการเปลยนแปลงของหวหนาหอผปวย

สอบถามบรรยากาศองคการ และสอบถามประสทธผลของหอผปวย ทดสอบความเทยงของแบบสอบถาม โดยสตรสมประสทธ

แอลฟาของครอนบาคได .94, .78 และ .84 ตามลำดบ วเคราะหขอมลโดยใชสถตแจกแจงความถ คารอยละ คาเฉลย

สวนเบยงเบนมาตรฐาน และสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน ผลการวจย พบวา (1) ภาวะผนำการเปลยนแปลงของ

หวหนาหอผปวยอยในระดบสง บรรยากาศองคการอยในระดบปานกลาง และประสทธผลของหอผปวยอยในระดบสง

(2) ภาวะผนำการเปลยนแปลงของหวหนาหอผปวย บรรยากาศองคการ มความสมพนธทางบวกกบประสทธผลของ

หอผปวย อยางมนยสำคญทางสถตทระดบ .001 (r = .514 และ .557 ตามลำดบ)

คำสำคญ : ภาวะผนำการเปลยนแปลงของหวหนาหอผปวย บรรยากาศองคการ ประสทธผลของหอผปวย

Abstract

The purposes of this study were to examine level of transformational leadership of head nurses,

organizational climate, effectiveness of patient units and to examine the relationship between

transformational leadership of head nurse , organizational climate and effectiveness of patient unit as

perceived by nurse in Uthaithanee hospital. Subject were 120 nurses who worked at least 1 year in patient

*นกศกษาหลกสตรพยาบาลศาสสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยอสเทรนเอเชยlสวนหนงของวทยานพนธระดบมหาบณฑต หลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

อาจารยทปรกษา: ผศ. ดร. กรรณการ สวรรณโคตร

33

units of Uthaithanee hospital Sampling. Data were collected by using questionnaires, which were tested

for content validity and reliability. Cronbach’s alpha coefficient at .94 , .78 and .84 respectively. Data

were analyzed by using percentage , frequency , mean , standard deviation and Pearson’s product

moment correlation coefficient. The major findings were as follows: (1) Transformation leadership

of head nurses was at the high level. Organizational climate was at the middle level. Effectiveness

of patient units was at the high level. (2) Transformation leadership of head nurse and organizational

climate were significantly related to effectiveness of patient units , at the .001 (r = .514 and .557 , respectively).

Keywords : Transformational leadership of head nurses, organization climate, effectiveness

ความนำ

โรงพยาบาลอทยธาน เปนโรงพยาบาลทวไปขนาด

350 เตยง อย ในเขต 18 สงกดกระทรวงสาธารณสข

ซงมขอบขายการใหบรการทางสขภาพทง 4 มต ในดาน

การปองกนโรค การสงเสรมสขภาพ รกษาพยาบาล และ

ฟนฟสภาพ ในดานการรกษาพยาบาลนนมบรการครบ

ทกสาขา ยกเวนสาขาระบบทางเดนปสสาวะ เปนโรงพยาบาล

ระดบทตยภม ใหบรการประชากรในระดบจงหวด และ

ระดบอำเภอในเขตจงหวดอทยธาน จงมความสำคญอยางยง

ทจะตองใหบรการอยางมประสทธภาพ และประสทธผล

เพอใหประชาชนไดรบบรการทมคณภาพ สอดคลองกบ

การปฏรประบบบรการสาธารณสข ซงโรงพยาบาลอทยธาน

ไดรบการรบรองคณภาพ ตงแตป พ.ศ. 2546 จนถงปจจบน

ปญหาสำคญของโรงพยาบาลคอ การพฒนาระบบ

เครอขายสขภาพ ระบบการรบและสงตอเนองจากมจำนวน

อตรากำลงนอยกวา โครงโรงพยาบาลอยเชงเขา ยากตอการ

เคลอนยายผปวยและอปกรณ ในปพ.ศ. 2551 พบวา

การดำเนนงานในหอผปวยมผลลพธไมเปนไปตามเปาหมาย

เชน มการรองเรยนเรองการใหบรการ อตราการกลบมา

รกษาซำ มมากถง 0.85 % อตราการตดเชอ 2.89 : 1000

วนนอน (ผลการดำเนนงานกลมการพยาบาล, 2551) รวมทง

ผลการประเมนบรรยากาศองคการกลมการพยาบาลม

ผลคะแนนตำวาเกณฑ (64.26 %) (รายงานการประเมน

บรรยากาศองคการพยาบาลในโรงพยาบาลอทยธาน ป

พ.ศ. 2551)

หอผปวยเปนหนวยงานยอยของโรงพยาบาล

เปนทพกของผปวยทจำเปนตองรบการรกษาในโรงพยาบาล

และเปนศนยกลางของหนวยบรการสขภาพทกประเภท

โดยมหวหนาหอผปวยเปนผบรหารสงสดของหอผปวย

ภารกจสำคญ คอ การบรหารจดการ และเปนผถายทอด

นโยบายจากผบรหารกลมการพยาบาลไปยงพยาบาล

ประจำการ

หวหนาหอผปวยเปนผบรหารระดบตนทเปน

กญแจสำคญในลำดบขนของการบงคบบญชา เนองจาก

ตองทำหนาทเชอมโยงระหวางฝายบรหารกบผปฏบตงาน

และมบทบาทสำคญทจะเสรมสรางกำลงใจใหผใตบงคบ

บญชา มคานยมและทศนคตทดตอวชาชพพยาบาลและ

ตอองคการ หวหนาหอผปวยทจะทำใหองคการประสบ

ความสำเรจตองมภาวะผนำทมความมงมนจรงจงและทมเท

สรรพกำลงอยางเตมท ในการ สนบสนนและการพฒนา

การสรางความเขาใจทถกตองระหวางบคลากรทางการ

พยาบาลทกระดบ (สำนกการพยาบาล กรมการแพทย,

2550, อางถงใน จารณ อฏฐารมย, 2550, หนา 3)

ซงภาวะผนำการเปลยนแปลงเปนบคลกลกษณะ และ

ความสามารถของผนำ ทสามารถเขาใจผใตบงคบบญชา

ใหเกดการเปลยนแปลงในตวเองทงความคด ความเชอ

34

คานยม และนำไปสการปฏบตททำใหองคการมการพฒนา

(Robbins and Judge, 2007 อางถงใน จารณ อฏฐารมณ,

2550, หนา 3) และจากการศกษาเกยวกบภาวะผนำของ

Bass (1985) พบวาภาวะผนำการเปลยนแปลงมผลทำให

ประสทธผลองคการสงขน

ประสทธผลของหอผปวยเปนสวนสำคญทจะตดสน

ผลการดำเนนงานขององคการพยาบาลและโรงพยาบาล

วาการใหบรการมคณภาพหรอไม ดงท Cameron & Whetten

(1983, อางถงใน ฐตมา จำนงคเลศ, 2550, หนา 2) กลาววา

การประเมนประสทธผลของหอผปวยเปนพนฐานสำคญ

ประการหนงในการพฒนาคณภาพการบรการ และทำให

ทราบถงศกยภาพหอผปวยวาอยในระดบใด โดยประสทธผล

ของหอผปวยสามารถพจารณาไดจาก ผลตผล ประสทธภาพ

และความพงพอใจในงานของบคลากร (Gibson, Ivancevich

& Donelly, 1991, p. 37)

นอกจากการปฏบตบทบาทของหวหนาหอผปวย

แลว การปฏบตงานของพยาบาลและบคลากรทเกยวของ

รวมทงสภาพแวดลอมขององคการ (Steer, 1997, p. 104)

กยอมสงผลตอการปฏบตงานเชนกน จากการศกษาของ

ดวงเนตร ภวฒนวนชย (2549) พบวาบรรยากาศองคการ

มความสมพนธทางบวกกบประสทธผลขององคการพยาบาล

และ ฐตมา จำนงคเลศ (2550) พบวาบรรยากาศองคการ

มความสมพนธในระดบสงกบประสทธผลหอผปวย

วตถประสงคการวจย

1. เพอศกษาระดบภาวะผนำการเปลยนแปลง

ของหวหนาหอผปวย บรรยากาศองคการและประสทธผล

ของหอผปวยตามการรบรของพยาบาลในโรงพยาบาล

อทยธาน

2. เพอศกษาความสมพนธระหวางภาวะผนำการ

เปลยนแปลงของหวหนาผปวยบรรยากาศองคการกบ

ประสทธผลของหอผปวยตามการรบรของพยาบาลใน

โรงพยาบาลอทยธาน

กรอบแนวคดการวจย

กรอบแนวคดการวจย เรองภาวะผนำการเปลยนแปลงของหวหนาหอผปวย บรรยากาศองคการและประสทธผลหอผปวย

ตามการรบรของพยาบาลในโรงพยาบาลอทยธาน

ภาวะผนำการเปลยนแปลงของหวหนาหอผปวย

1. ภาวะผนำบารมในการสรางแรง บนดาลใจ

2. การกระตนทางปญญา

3. การคำนงถงความเปนปจเจกบคคล (Bass , Avolio &

Jung (1999))

บรรยากาศองคการ

1. โครงสรางองคการ

2. มาตรฐานการปฏบตงาน

3. ความรบผดชอบในงาน

4. การไดรบการยอมรบ

5. การสนบสนนในการปฏบตงาน

6. ความผกพนในงาน (Stringer , 2002)

ประสทธผลของหอผปวย

1. ผลตผล

2. ประสทธภาพ

3. ความพงพอใจในงาน (Gibson,

Ivancevich & Donnelly.(1991)

35

วธการดำเนนการวจย

ประชากรคอพยาบาลทปฏบตงานในหอผปวย

จำนวน 15 หอผปวยในโรงพยาบาลอทยธาน ทม

ประสบการณการทำงาน 1 ป ขนไป และปฏบตงานรวมกบ

หวหนาหอผปวยมาอยางนอย 6 เดอน

กลมตวอยางจำนวน 120 คน เลอกจากประชากร

โดยวธการสมแบบแบงชนตามสดสวนของพยาบาล

ในแตละงานการพยาบาล และหอผปวย

เครองมอทใชในการวจย

เครองมอท ใชในการวจยเปนแบบสอบถาม

จำนวน 4 ชด ไดแก แบบสอบถามขอมลสวนบคคล,

แบบสอบถามภาวะผนำการเปลยนแปลงของหวหนาห

ผปวย, แบบสอบถามบรรยากาศองคการ และแบบสอบถาม

ประสทธผลของผปวย

ชดท 1 แบบสอบถามขอมลสวนบคคลมจำนวน

4 ขอ ไดแก อาย ระดบ การศกษา ระยะเวลาทปฏบตงาน

ในโรงพยาบาลและหอผปวยทปฏบตงาน โดยมลกษณะ

ขอคำถามใหเลอกตอบ และเตมคำลงในชองวาง

ชดท 2 แบบสอบถามภาวะผนำการเปลยนแปลง

ของหวหนาหอผปวย ผวจยใชแบบสอบถามของ จารณ

อฏฐารมณ (2550) ซงสรางตามแนวคดของ Avolio,

Bass and Jung (1999) ประกอบดวย 3 ดาน ภาวะผนำ

บารมในการสรางแรงบนดาลใจ การกระตนทางปญญา

และการคำนงถงความเปนปจเจกบคคล โดยมการแปลผล

5 ระดบ

ชดท 3 แบบสอบถามบรรยากาศองคการ องคการ

ทสรางขนตามแนวคดของ String (2002) ประกอบดวย

บรรยากาศองคการ 6 ดาน ไดแก โครงสรางองคการ มาตรฐาน

การปฏบตงาน ความรบผดชอบ การไดรบการยอมรบ

การสนบสนนในการปฏบตงาน และความผกพนในงาน

โดยมการแปลผล 4 ระดบ

ชดท 4 แบบสอบถามประสทธผลของหอผปวย

ประกอบดวยขอความจำนวน 17 ขอ ประกอบดวย 3 ดาน

คอ ผลตผล ประสทธภาพ และความพงพอใจในงาน

ของผปฏบตงาน ซงสรางตามแนวคดของ Gibson ,

Invancevich & Donnelly (1991) ผวจยใชแบบสอบถาม

ประสทธผลของผปวยของ ฉฏาธร ปราณมนตร (2547)

โดยมการแปลผล 5 ระดบ

การวเคราะหขอมลและสถตทใช

1. วเคราะหขอมลสวนบคคลของกลมตวอยาง

คอ อาย ระดบการศกษา ประสบการณการทำงาน แผนก

ทปฏบตงาน โดยใชสถตบรรยาย หาคาความถและรอยละ

2. ศกษาระดบประสทธผลของหอผปวยภาวะ

ผนำการเปลยนแปลงของหวหนาหอผปวยและบรรยากาศ

องคการ โรงพยาบาลอทยธาน โดยใชสถตคาเฉลย (Mean)

สวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard deviation) คาตำสด

และสงสด

3. วเคราะหความสมพนธระหวางภาวะผนำ

การเปลยนแปลงหวหนาหอผปวย บรรยากาศองคการ

กบประสทธผลของหอผปวย โรงพยาบาลอทยธาน โดย

คำนวณหาคาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน และ

กำหนดนยสำคญทางสถตทระดบ .001

ผลการวจย

1. ผลการศกษาระดบภาวะผนำการเปลยนแปลง

ของหวหนาหอผปวย บรรยากาศองคการ และประสทธผล

ของหอผปวยตามการรบรของพยาบาลในโรงพยาบาล

อทยธาน

1.1 ภาวะผนำการเปลยนแปลงของ

หวหนาหอผปวยโดยรวมอย ในระดบสง ( = 3.54,

SD = .52) สวนในรายดานพบวาอยในระดบสงทกดาน

โดยเรยงจากคะแนนสงสดคอ ดานภาวะผนำบารมในการ

สรางแรงบนดาลใจ ดานการกระตนทางปญญา และดาน

ทมคะแนนตำสดคอ ดานกการคำนงถงความเปนปจเจก

บคคล

1.2 บรรยากาศองคการ โดยรวม

อย ในระดบปานกลาง ( = 2.66, SD = .18) สวน

ในรายดานพบวาอยในระดบปานกลางทกดาน โดยเรยงจาก

36

คะแนนสงสดคอ ดานความผกพนในงาน ดานโครงสราง

องคการ ดานการสนบสนนในการปฏบตงาน ดานมาตรฐาน

ของการปฏบตการ ดานความรบผดชอบในงาน และดานท

ไดรบคะแนนตำสดคอ ดานการไดรบการยอมรบ

1.3 ประสทธผลของหอผปวย โดยรวม

อยในระดบสง ( = 3.87, SD = .58) ในรายดาน พบวา

อย ในระดบสงทกดาน โดยเรยงจากคะแนนสงสด ดาน

ผลตผล ดานประสทธภาพ และดานทไดรบคะแนนตำสด

คอดานความพงพอใจในงาน

2. ผลการศกษาความสมพนธระหวางภาวะผนำ

การเปลยนแปลงของหวหนาหอผปวยบรรยากาศองคการ

กบประสทธผลของหอผปวยในโรงพยาบาลอทยธาน พบวา

2.1 ภาวะผนำการเปลยนแปลงของ

หวหนาหอผปวยมความสมพนธเชงเสนตรงในทศทางบวก

ระดบปานกลาง (r = .514) กบประสทธผลของหอผปวย

อยางมนยสำคญทางสถตทระดบ .001

2.2 บรรยากาศองคการ มความสมพนธ

เชงเสนตรงในทศทางบวกระดบปานกลาง (r = .557) กบ

ประสทธผลของหอผปวยอยางมนยสำคญทางสถตท

ระดบ .001

การอภปรายผล

1. ระดบภาวะผนำการเปลยนแปลงของหวหนา

หอผปวย บรรยากาศองคการ และประสทธผลของหอผปวย

ตามการรบรของพยาบาลในโรงพยาบาลอทยธาน

1.1 ระดบภาวะผนำการเปลยนแปลง

ของหวหนาหอผปวย

การศกษาภาวะผนำการเปลยนแปลง

ของหวหนาหอผปวย ผลการวจยพบวาคาเฉลยโดยรวม

อยในระดบสง แตไมถงระดบสงมากเนองจากภาวะผนำ

มความสำคญยงในการบรหารงานเปนจดรวมของสมาชก

ในองคการเพราะผนำมบทบาททสำคญทจะเสรมสราง

กำลงใจใหผใตบงคบบญชา กระตนใหผใตบงคบบญชา

เกดคานยม และมทศนะคตทดตอการปฏบตงาน สงผลให

การปฏบตงานมคณภาพมากขน ซงสอดคลองกบ Bass

(1985) ทกลาววา ภาวะผนำการเปลยนแปลงเปนปฏสมพนธ

ระหวางผนำกบผตามซงทำใหผตามเกดความเลอมใส

ศรทธาและจงรกภกด เกดความกระตอรอรนในการ

ปฏบตงาน ยนดทมเทปฏบตงานเพอใหบรรลเปาหมาย

และหวหนาหอผปวยซงเปนผเชอมโยงระหวางผบรหาร

ระดบสงกบบคลากรระดบปฏบตการในการนำนโยบาย

สการปฏบต เพอนำไปสคณภาพการพยาบาล เมอพจารณา

รายดานพบวา ดานภาวะผนำบารมในการสรางแรงบนดาลใจ

อยในระดบสง อภปรายไดวา การมความมงมนทมเท เพอ

ใหงานสำเรจตามกำหนดและสำเรจตามกำหนด และสำเรจ

ตามเปาหมายของหวหนาหอผปวย ทำใหผตามเกดแรง

บนดาลใจทจะปฏบตงานเกดความมงมนทจะปฏบตงาน

ไดสำเรจตามเปาหมายรวมกน สวนดานทมคาเฉลย

ตำสดคอ ดานการคำนงถงความ, เปนปจเจกบคคล หวหนา

หอผปวยจงควรใหความสำคญกบการมอบหมายงาน

ไดเหมาะสมกบความรความสามารถของผใตบงคบบญชา

แตละคน ยกยองใหเกยรตผใตบงคบบญชา และปฏบต

ตอผใตบงคบบญชาโดยตอบสนองตามตองการจำเปน

ของแตละคน

1.2 ระดบบรรยากาศองคการ

ผลการวจยพบวาบรรยากาศองคการ

อย ในระดบปานกลาง ซงสอดคลองกบงานวจยของ

ดวงเนตร ภวฒนวนชย (2549) ทพบวา บรรยากาศองคการ

ตามการรบรของพยาบาลประจำการ โรงพยาบาลสงกด

สำนกการแพทย กรงเทพมหานคร อยในระดบปานกลาง

อธบายไดวาในปจจบนนโยบายโรงพยาบาลของรฐ มงเนน

การพฒนาและปรบปรงคณภาพอยางตอเนอง เพอผาน

การรบรองคณภาพโรงพยาบาลจงจำเปนตองมการกำหนด

มาตรฐานแนวทางปฏบตงานไดแก คมอการปฏบตงาน

(Work instruction) การปฏบตงานโดยใชหลกฐานเชง

ประจกษ (Evidence - based Practice) เพอใหผปฏบตงาน

ไดปฏบตเปนแนวทางเดยวกน และผรบบรการไดรบบรการ

ทถกตองตามมาตรฐานวชาชพ เมอพจารณารายดานพบวา

ดานความผกพนในงาน มคาเฉลยสงทสด อธบายไดวา

พยาบาลมความรสกภาคภม ใจในการเปนสวนหนงใน

37

องคการ และมความผกพนตอเปาหมายขององคการรวมกน

สวนดานทมคะแนนตำสด คอ ดานการไดรบการยอมรบ

ในเรองการสงเสรมความกาวหนาของบคลากร การให

รางวล ใหการยกยอง นบถอ

1.3 ประสทธผลของหอผปวยตาม

การรบรของพยาบาลของพยาบาลโรงพยาบาลอทยธาน

ผลการวจยพบวาประสทธผลของหอ

ผปวยโดยรวมอยในระดบสง อธบายไดวาการเปลยนแปล

ทางสภาพสงคม เศรษฐกจ การแขงขนขององคการทางดาน

สขภาพในยคปจจบนและการปฏรประบบบรการสาธารณสข

ใหมการรบรองและพฒนาคณภาพของโรงพยาบาล เปน

กลไกกระตนใหโรงพยาบาลเกดการเรยนรและพฒนา ซง

ผลจากการพฒนาจะทำใหผปวยไดรบการดแลอยาง

เหมาะสม ความเสยงลดลง ความตองการของผปวยไดรบ

การใสใจมากขน คณภาพบรการดขน (อนวฒน ศภชตกล,

2544 อางถงใน ฐตมา จำนงคเลศ, 2550 หนา 94) ซง

ประสทธผลของหอผปวยหรอคณภาพของบรการใน

โรงพยาบาล สวนใหญเกดจากผลการปฏบตงานของ

บคลากรในกลมงานพยาบาลในระดบหอผปวย ซงการ

ประเมนประสทธผลตามแนวคดของ Gibson, Ivancevich

& Donelly (1991) เปนการประเมนตามแนวทาง

บรณาการ ซงเปนแนวทางผสมผสานกนระหวางเปาหมาย

ขององคการและเปาหมายของบคคลในองคการ มความ

สอดคลองกบการประเมนคณภาพโรงพยาบาลสถาบน

พฒนา และรบรองคณภาพในดานเปาหมายขององคการ

ไดแก ผลตผล และประสทธภาพ สวนในดานเปาหมาย

ของบคคล ไดคำนงถงโดยการประเมนความพงพอใจ

ของบคลากรประสทธผลของหอผปวย จงเปนสวนสำคญ

ในการวดผลการดำเนนงานของโรงพยาบาล จะเหนไดวา

การประเมนประสทธผลของหอผปวยตามแนวคด Gibson,

Ivancevich & Donelly (1991) มความสอดคลอง

เปนแนวทางเดยวกบการประเมนคณภาพโรงพยาบาล

ในภาวะปจจบนดวยเหตผลดงกลาว จงทำใหประสทธผล

ของหอผปวยทศกษาอยในระดบสง ซงผลการวจยครงน

สอดคลองกบงานวจยของ ประภารตน แบขนทด (2544)

ฉฏาธร ปรานมนตร (2547) และกลญนาท ผองแผว

(2549) ผลการวจยดานทมคาเฉลยตำสดคอ ดานความ

พงพอใจในงาน ในเรองความมพงพอใจในงานทไดรบ

มอบหมาย ผลการปฏบตงานไดรบการยอมรบจาก

ผรวมงาน งานในความรบผดชอบมความทาทายชวนให

อยากปฏบต ความคบของใจในงานและความคดในการ

เปลยนงาน

2. ความสมพนธระหวางภาวะผนำการเปลยน

แปลงของหวหนาหอผปวย บรรยากาศองคการ และ

ประสทธผลของหอผปวย ตามการรบรของพยาบาลใน

โรงพยาบาลอทยธาน

2.1 ความสมพนธระหวางภาวะผนำ

การเปลยนแปลงของหวหนาหอผปวยกบประสทธผลของ

หอผปวย ตามการรบรของพยาบาลในโรงพยาบาลอทยธาน

ผลการว จ ยพบว า ภาวะผ น ำการ

เปลยนแปลงของหวหนาหอผปวย มความสมพนธทาง

บวกในระดบปานกลาง (r = .514) กบประสทธผลของ

หอผปวยอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ .001 ซงสนบสนน

สมมตฐานทตงไว ซงเปนไปตามผลการศกษาของ Bass

(1985 , pp. 207-213) , Avolio&Bass (1994, pp. 2-7)

และ Yukl (1994 , p11) ทพบวาภาวะผนำการเปลยนแปลง

มผลทำใหประสทธผลขององคการสงขน และสอดคลอง

กบผลการศกษาของ ปราณ มหาญพงษ (2547) พรจนทร

เทพพทกษ (2548) และ จารณ อฏฐารมณ (2550) ทพบวา

ภาวะผนำการเปลยนแปลงของหวหนาหอผปวย มความ

สมพนธทางบวกกบประสทธผลของหอผปวย

2.2 ความสมพนธระหวางบรรยากาศ

องคการกบประสทธผลของหอผปวยตามการรบรขอ

พยาบาลในโรงพยาบาลอทยธาน

ผลการศกษาพบวา บรรยากาศองคการ

มความสมพนธทางบวกในระดบปานกลาง (r = .557)

กบประสทธผลของหอผปวย อยางมนยสำคญทางสถต

ทระดบ .001 ซงสนบสนนสมมตฐานทตงไวสอดคลองกบ

Stringer (2002, p. 11) ทใหความสำคญกบความรสก

ยดมนผกพนกบองคการของบคลากรวา หากบคลาก

38

มความผกพนตอองคการแลวจะมความตงใจทำงาน ให

บรรลวตถประสงคขององคการ และพบวาถงความยดมน

ผกพนอยในระดบสง ความจงรกภกดตอองคการกจะอยใน

ระดบสงเชนกน การเพมความสำคญในการสรางความจงรก

ภกดตอกลม จะนำมาซงการสรางบรรยากาศองคการทด

และจะชวยเพมผลผลตขององคการได บรรยากาศองคการ

จงมความสำคญตอผปฏบตงานซงผปฏบตถอเปทรพยากร

ทมคามากทสดในองคการ ทมผลตอประสทธภาพและ

ประสทธผลขององคการ (ฐตมา จำนงคเลศ, 2550 หนา

103) สอดคลองกบการศกษาของ ฐตมา จำนงคเลศ (2550)

พบวาบรรยากาศองคการมความสมพนธทางบวกในระดบสง

กบประสทธผลของหอผปวยตามการรบรของพยาบาล

วชาชพโรงพยาบาลมหาวทยาลยของรฐ (r = .779) อยาง

มนยสำคญทางสถตทระดบ .05

ขอเสนอแนะในการวจยครงน

1 . จากผลการวจ ยพบว า ภาวะผนำการ

เปลยนแปลงของหวหนาหอผปวย มความสมพนธเชง

เสนตรงในทศทางบวกระดบปานกลางกบประสทธผลของ

หอผปวย และบรรยากาศองคการมความสมพนธเชง

เสนตรงในทศทางบวกระดบปานกลางกบประสทธผลของ

หอผปวย ผบรหารจงควรใหความสำคญในการพฒนาภาวะ

ผนำและบรรยากาศองคการใหมากขน จะเพมประสทธผล

ของหอผปวยไดมากขน

2. ผลการวจยพบวา ภาวะผนำการเปลยนแปลง

ของหวหนาหอผปวยอย ในระดบสง แตยงไมถงระดบ

สงมาก ผบรหารทางการพยาบาลจงควรวางแผนในการ

พฒนาศกยภาพพยาบาลทจะกาวขนตำแหนงผบรหาร

ใหมภาวะผนำการเปลยนแปลงทดในดานคณภาพและ

จรยธรรม โดยเฉพาะการมอบหมายงานใหเหมาะสมตาม

ความรความสามารถ การสนบสนนในการพฒนาศกยภาพ

และความสำเรจในงาน การสรางแรงจงใจใหผใตบงคบ

บญชาปฏบตงานใหบรรลตามเปาหมาย กลวธททำใหผใต

บงคบบญชาเกดความรสกผกพนตอหนวยงาน การยกยอง

ใหเกยรตผใตบงคบบญชาทกคน และการปฏบตตอ

ผใตบงคบบญชาโดยตอบสนองความตองการจำเปนของ

แตละคน

3. ผลการวจยพบวา บรรยากาศองคการอยใน

ระดบปานกลาง ผบรหารจงควรใหความสำคญในการหา

โอกาสพฒนาในรายขอทผลการศกษาอยในระดบตำ ไดแก

การวางแผนงานในองคการ การใหความเหนอกเหนใจ

และความไววางใจตอกนในองคการมการใหรางวลเมอ

ปฏบตงานไดด และการพฒนาบคลากรรายบคคลอยาง

ตอเนอง

4. ผลการวจยพบวา ประสทธผลของหอผปวย

อยในระดบสง แตยงไมถงระดบสงมาก ผบรหารจงควร

วางแผนในการพฒนาในรายขอทอย ในระดบปานกลาง

ไดแก การบรหารความเสยงในงานบรการ การปองกน

การเกดขอรองเรยน รวมทงใหความสำคญในดานความ

พงพอใจในงาน เพอไมใหเกดความคบของใจในการทำงาน

และมการเปลยนแปลงโยกยายงานของพยาบาล

ขอเสนอแนะในการทำการวจยครงตอไป

ควรมการศกษาตวแปรอนทมความสมพนธกบ

ประสทธผลของหอผปวย ซงการศกษาวจยพบวา ภาวะ

ผนำการเปลยนแปลงของหวหนาหอผปวย ดานการคำนง

ถงความเปนปจเจกบคคล มคะแนนเฉลยตำสด และ

บรรยากาศองคการ ดานการไดรบการยอมรบมคะแนน

เฉลยตำสด ซงทงภาวะผนำการเปลยนแปลงของหวหนา

หอผปวย และบรรยากาศองคการ มความสมพนธทางบวก

กบประสทธผลของหอผปวย ดงนนจงควรมการศกษา

เพมเตมเพอประสทธผลของหอผปวยตอไป

39

เอกสารอางอง

กลญนาท ผองแผว. (2549). ความสมพนธระหวางความสามารถในการบรหารคณภาพทงองคการของหวหนา

หอผปวยวฒนธรรมองคการแบบสรางสรรคกบประสทธผลของหอผปวยตามการรบรของพยาบาลประจำการ

โรงพยาบาลศนยทไดรบรองคณภาพ. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

จารณ อฎฐารมณ. (2550). ความสมพนธระหวางภาวะผนำการเปลยนแปลงของหวหนาหอผปวยการมสวนรวมในงาน

กบประสทธผลของหนวยงานอบตเหตและฉกเฉนโรงพยาบาลของรฐเขตกรงเทพมหานคร. วทยานพนธ

พยาบาลศาสตรมหาบณฑต, จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ฉฎาธร ปราณมนตร. (2547). ความสมพนธระหวางความสามารถในการบรหารคณภาพทงองคการของหวหนาหอผปวย

ความสามารถในการทำงานของพยาบาลประจำการกบประสทธผลของหอผปวยตามการรบรของพยาบาล

ประจำการโรงพยาบาลศนย. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ฐตมา จำนงคเลศ. (2550) ความสมพนธระหวางภาวะผนำเชงกลยทธของหวหนาหอผปวยบรรยากาศองคการกบ

ประสทธผลของหอผปวยตามการรบรของพยาบาลวชาชพโรงพยาบาลมหาวทยาลยของรฐ. วทยานพนธ

พยาบาลศาสตรมหาบณฑต, จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ดวงเนตร ภวฒนนวนชย. (2549) ความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคลภาวะผนำของผบรหารการพยาบาลบรรยากาศ

องคการกบประสทธผลขององคการพยาบาลตามการรบรของพยาบาลประจำการโรงพยาบาลสงกดสำนกกรม

การแพทยกรงเทพมหานคร. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ปราณ มหาญพงษ. (2547). ความสมพนธระหวางภาวะผนำการเปลยนแปลงของหวหนาหอผปวยพฤตกรรมเปนสมาชก

ขององคการกบประสทธผลของหอผปวยตามการรบรของพยาบาลประจำการโรงพยาบาลทวไป. วทยานพนธ

พยาบาลศาสตรมหาบณฑต, จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ประภารตน แบขนทด. (2544). ความสมพนธระหวางการปฏบตบทบาทดานการบรหารของหวหนาหอผปวยบรรยากาศ

องคการกบประสทธผลของหอผปวยควบการรบรของพยาบาลประจำการ โรงพยาบาลชมชน. วทยานพนธ

พยาบาลศาสตรมหาบณฑต, จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

พรจนทร เทพพทกษ. (2548) ความสมพนธระหวางภาวะผนำการเปลยนแปลงของหวหนาหอผปวยภาวะผตามทม

ประสทธผลของพยาบาลประจำการ กบประสทธผลของหอผปวย ตามการรบรของพยาบาลประจำการ

โรงพยาบาลรฐกรงเทพมหานคร. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

โรงพยาบาลอทยธาน. (2551). ผลการดำเนนงานกลมการพยาบาล. อทยธาน: ผแตง.

โรงพยาบาลอทยธาน. (2551). รายงานการประเมนบรรยากาศองคการพยาบาล. อทยธาน: ผแตง.

Bass, B. M. (1985). Leadership and performance beyond expectation. New York: The Free Press.

Bass, B. M., Avolio., B. J., & Jung, D. I. (1999). Re-examining the components of transformational

and transactional leadership using the multifactor leadership questionanaire. Journal of

Occupational and Organizational Physhology. 72 (4), 441-462

Gibson, J. L., Ivancevich, J. M., & Donnelly, J. H. (1991). Organization: Behavior, structure, process

(7 th. ed). Boston: Irwin.

40

Steer, R. M. (1997). Organization effectiveness: A behavioral View. Santa Monic, California:

Good year.

Stringer. R. (2002). Leadership and organization climate. New Jersey: McGraw - Hill.

Yukl, G. A. (1994). Leadership in organization (3 rd. ed.). New York: Prentice-Hall.

เจตคตและพฤตกรรมของนกศกษาพยาบาลชนปท 2 คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยอสเทรนเอเชย หลงการศกษาวชาภมปญญาไทยและการดแลสขภาพ

Attitude and Health Behavior of Nursing Students in the Second

Year of School of Nursing, Eastern Asia University after Studying

in Subject of Thai Traditional Wisdom and Health Care

อทยวรรณ พงษบรบรณ1 กานตสดา ปลาทอง1 เอยมฤทย วเศษหมน1

41

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาเจตคตและพฤตกรรมการดแลสขภาพโดยใชภมปญญาไทย ของนกศกษา

พยาบาลชนปท 2 กอนและหลงการศกษารายวชาภมปญญาไทยและการดแลสขภาพ กลมตวอยางเปนนกศกษา

ทลงทะเบยนเรยนวชาภมปญญาไทยและการดแลสขภาพ จำนวน 37 คน เครองมอทใชประกอบดวย เครองมอในการ

ทดลอง ซงไดแก แผนการสอน จำนวน15 ครง และเครองมอในการรวบรวมขอมล แบงเปน 2 สวน (1) แบบสอบถาม

เจตคตตอภมปญญาไทย (2) แบบวดพฤตกรรมการดแลสขภาพโดยใชภมปญญาไทย ประมวลผลขอมลดวยโปรแกรม

คอมพวเตอร สถตทใชคอความถ คาเฉลย รอยละ และสวนเบยงเบนมาตรฐาน และการทดสอบคาท

ผลการวจยพบวา หลงการศกษาเจตคตตอภมปญญาไทยสงขนมากกวากอนการศกษาวชาภมปญญาไทย

แตไมมนยสำคญทางสถต และการศกษาพฤตกรรมในการดแลสขภาพโดยใชภมปญญาไทยของนกศกษาพยาบาลชนปท 2

หลงการศกษาพบวาพฤตกรรมการดแลสขภาพสงขนอยางมนยสำคญทางสถต ทระดบ .05

คำสำคญ : ภมปญญาไทย การดแลสขภาพ, เจตคตตอภมปญญาไทย, พฤตกรรมในการดแลสขภาพ

Abstract

The purpose of this research was to study the attitude and health behavior of nursing students on

health care before and after studying in the subject of Thai traditional wisdom and health care by Thai

traditional wisdom. The sample were the 37 nursing students in 2nd year in the school of nursing, Eastern

Asia University, which registered in Thai traditional wisdom and health care. The research instruments

comprised of experimental and collecting data instruments. The experimental instrument is the 15 lesson

plans in the subject of Thai traditional wisdom. The data collection instrument is the 2-parts

questionnaire; (1) the student’s attitude on Thai traditional wisdom and (2) the behaviors of using Thai

1อาจารยประจำคณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

42

traditional wisdom for health care. The reliability of the questionnaire is 0.85 The gathering data is

analyzed by computer programming in order to determine frequency, arithmetic mean, and standard

deviation.

The findings of this research showed that The student’s attitude on health care by Thai traditional

wisdom was slightly increased after studying in the subject of Thai traditional wisdom and health care.

The health care’s behavior by using Thai traditional wisdom was significantly increased after studying

in the subject of Thai traditional wisdom and health care (P<0.05).

Keywords : Thai Traditional Wisdom and Health care, Attitude of Thai Traditional Wisdom, Health

Behavior

ความนำ

สงคมไทยในปจจบนกาวเขาสยคแหงสงคม

วทยาศาสตร ซงเชอมนในความเปนเหตเปนผล ความ

เปนจรงทามกลาง สถานการณดงกลาวบคคลหลายกลม

เชน นกวชาการ นกวชาชพในหลายๆ สาขาอาชพ ประชาชน

ทวไป ได เรมหนกลบไปสธรรมชาต สความเปนวฒนธรรม

ดงเดมของภมปญญาไทย ภมปญญาไทยอนมคณคาและ

สำคญตอคนไทยและชาต ไทยเปนทยอมรบของนานา

อารยประเทศ โดยเฉพาะการแพทยแผนไทย ซงเปนองค

ความรในการดแลสขภาพแบบองครวม ท เนนการม

สขภาพดทงทางดานรางกาย จตใจ จตวญญาณ หรอการม

สขภาพทางปญญาและสงคมทรวมถงสงแวดลอม เนน

การออกกำลงกายอยางเหมาะสม การรบประทานอาหาร

ใหถกกบธาตเจาเรอน การกนแตพอเหมาะ การกนการนอน

อยางมสต ความสงบ เนนการมจตใจทเขมแขง ซงจะนำ

ไปสปญญา ปญญาในการเลอกพฤตกรรมทสงเสรม

สขภาพสรางความตานทานตอจตใจและรางกาย จนเปนท

ประจกษบางแลวในการรกษาผปวยทม โรคหรอความ

ผดปกตเรอรง รวมกบแพทยแผนปจจบนควบคกน เพราะ

แพทยแผนไทย ใหผลในดานจตใจ ความเชอ และความ

ศรทธาดวย จงทำใหผปวยมการฟนฟสขภาพอยางองครวม

(ประคอง นมมานเหมนห, 2538 ; สภาภรณ ปตพร, 2544 ;

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. แนวคดและทฤษฎ

การแพทยแผนไทย, 2550 ปจจบนเรมมการบรรจวชา

วาดวยภมปญญาไทยเขาไปในหลกสตรการเรยนการสอน

ในโรงเรยน มหาวทยาลย แหลงการศกษาตางๆ คณะ

พยาบาลศาสตร มหาวทยาลยอสเทรนเอเชยไดเลงเหนถง

ประโยชน คณคาและความสำคญของภมปญญาไทย

จงไดบรรจวชาภมปญญาไทยและการดแลสขภาพไวใน

หลกสตร สำหรบนกศกษาพยาบาลชนปท 2 เพอให

นกศกษามความรความเขาใจทถกตองและเหมาะสม

เกยวกบ ภมปญญาไทย เพราะวชาชพการพยาบาลถอเปน

วชาชพทเกยวของกบสขภาพโดยตรง ตองรบผดชอบ

ในการดแลสขภาพของบคคลทกชวงวยในสงคม พยาบาล

จงจำเปนตองมความรทกวางขวางทงดานการแพทยและ

ดานพยาบาลเพอใหสามารถนำความรเหลานไปประยกตใช

สำหรบตนเองและบคคลอนไดอยางมประสทธภาพ

อนนำมซงการพฒนาความรในการดแลสขภาพของคนไทย

นอกจากนยงเปนการปลกจตสำนกใหนกศกษาเหนคณคา

ของภมปญญาไทย และการมสวนในการอนรกษไวเปน

มรดกสบตอไป ดงนนเพอใหการเรยนการสอนในวช

ภมปญญาไทยและการดแลสขภาพกอเกดประสทธภาพ

มการพฒนาระบบการเรยนการสอนใหนกศกษาไดรบ

ประโยชนสงสด จงเปนทมาของการศกษาวจยในครงน

43

ผลของการศกษาจะเปนประโยชนตอการพฒนารปแบบ

การเรยนการสอน เนอหาสาระ ตลอดจนการประยกตใช

ในการเผยแพรความรแกสาธารณชนในโอกาสตอไป

วตถประสงคการวจย

เพอเปรยบเทยบเจตคตและพฤตกรรมการดแล

สขภาพโดยใชภมปญญาไทย ของนกศกษาพยาบาล ชนป

ท 2 คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

กอนและหลงการศกษารายวชาภมปญญาไทยและการ

ดแลสขภาพ

สมมตฐานการวจย

เจตคตและพฤตกรรมตอการดแลสขภาพโดยใช

ภมปญญาไทย ของนกศกษาพยาบาล ชนปท 2 คณะ

พยาบาลศาสตร มหาวทยาลยอสเทรนเอเชย หลงการเรยน

สงกวากอนเรยนวชาภมปญญาไทยและการดแลสขภาพ

ขอบเขตการวจย

ประชากรในการศกษาคอ นกศกษาพยาบาล ชนป

ท 2 คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

ทลงทะเบยนเรยนวชาภมปญญาไทยและการดแลสขภาพ

ในภาคการศกษาท 1 ปการศกษา 2553

กรอบแนวคดการวจย

การทบทวนวรรณกรรมและผลงานวจยทเกยวของ ชใหเหนปจจยตางๆ ทเกยวของกบการจดการเรยนการสอน

วชาภมปญญาไทยและการดแลสขภาพ จงสรปเปนกรอบแนวคดการวจย ดงแผนภมท 1

ตวแปรตน ตวแปรตาม

ภาพ1 กรอบแนวคดการวจย

รปแบบการเรยนร

1. ขนเตรยมพรอมในการเรยนร

2. ขนกำหนดการเรยนร

3. ขนการเรยนร

4. ขนตรวจสอบความร

5. ขนการประยกตใชและสรปการเรยนร

ผลการเรยนร

1. เจตคตและพฤตกรรมตอการดแลสขภาพโดยใช

ภมปญญาไทย

2. พฤตกรรมการดแลสขภาพโดยใชภมปญญาไทย

วธดำเนนการวจย

การวจยนเปนการวจยกงทดลองแบบกลมเดยว

วดกอนและหลง (one group pretest-post test design)

กลมตวอยางเลอกอยางเจอะจงจากนกศกษาพยาบาล

ชนปท 2 หลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑต มหาวทยาลย

อสเทรนเอเชย ทลงทะเบยนเรยนวชาภมปญญาไทยและ

การดแลสขภาพ ซงจดการเรยนการสอนในภาคการศกษา

ท 1 ปการศกษา 2553 จำนวน 37 คน เปนนกศกษาทยนด

เขารวมในการวจยโดยสมครใจเขารวมโครงการดวยการ

ลงนามในเอกสารยนยอมตน หลงจากไดรบขอมลเกยวกบ

วธดำเนนการวจยอยางละเอยด (informed consent

form) นกศกษาสามารถถอนตวจากการวจยได โดยไม

จำเปนตองบอกกลาวหรอชแจงเหตผลแตอยางใด และจะ

ไมมผลตอการศกษาในหลกสตร

44

เครองมอท ใช ในการวจย ประกอบดวย

แบบสอบถามทผวจยสรางขน ซงเปนแบบสอบถามชนด

ประมาณคา 5 ระดบ ครอบคลมเนอหาและสอดคลอง

ตามวตถประสงค โดยแบงเปน 3 สวน คอ (1) ลกษณะ

สวนบคคล ไดแก เพศ อาย ภมลำเนา เขตพนทตงบานเรอน

ประเภทของครอบครว (2) ดานเจตคตทมตอการศกษา

วชาภมปญญาไทยและการดแลสขภาพ จำนวน 28 ขอ (3)

ดานพฤตกรรมในการดแลสขภาพดวยภมปญญาไทย

จำนวน 12 ขอ

เครองมอน ไดตรวจสอบความตรงตามเนอหา

โดยผทรงคณวฒจำนวน 3 คน และ นำไปทดลองใชกบ

นกศกษาพยาบาล ชนปท 2 ทลงทะเบยนเรยนวชา

ภมปญญาไทยและการดแลสขภาพ ภาคการศกษาฤดรอน

ปการศกษา 2552 วเคราะหความเทยงเทากบ 0.85

การดำเนนการวจย แบงเปน 3 ระยะ คอ

ระยะท1 ขนเตรยมการจดทำโครงรางการ

วจยเพอเสนอขอรบทนอดหนนการวจย วางแผนดำเนน

การวจยศกษาขอบเขตเนอหาสาระการสอนในวชาชแจง

วตถประสงคการทำวจยแกนกศกษา ขออนญาตดำเนน

การวจยพฒนารปแบบการเรยนการสอน เครองมอทใช

ในการประเมน ปรกษา ตรวจสอบความตรงตามเนอหา

โดยผทรงคณวฒและความเชอมนของเครองมอเพอนำ

ไปใชไดจรง

ระยะท 2 ขนดำเนนการใหนกศกษาทำ

แบบสอบถามกอนเรยน การสอนดำเนนการจดการเรยน

การสอนตามตารางกำหนดการสอนจำนวน 15 ครง หลงจบ

การเรยนการสอนนกศกษาทำแบบสอบถามหลงเรยน

รวบรวมขอมลเปนระยะๆ และเมอสนสดการเรยนการสอน

ใหนกศกษาตอบแบบสอบถามอกครง

ระยะท3 ขนสรป รวบรวมผลการดำเนน

การวจย ตรวจสอบความถกตอง จดทำรปเลม

ผลการวจย

ผลการวจยพบวากลมตวอยางทเขารวมโครงการ

วจยเปนนกศกษาพยาบาล ชนปท 2 คณะพยาบาลศาสตร

มหาวทยาลยอสเทรนเอเชย จำนวน 37 คน เปนเพศหญง

ทงหมด อาย 21 ป (รอยละ 70.3) รองลงมาอาย 22 ป คดเปน

(รอยละ 29.7) ประมาณครงหนง (รอยละ 51.4) ของกลม

ตวอยางมภมลำเนาอย ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

รองลงมาเปนภาคเหนอ ภาคใต ภาคตะวนออกและ

ภาคกลาง (รอยละ 16.2, 13.5, และ 2.7 ตามลำดบ)

ตงบานเรอนอยนอกเขตเทศบาล (รอยละ 51.4 ประมาณ

สองในสามมาจากครอบครวขยาย

ดานเจตคตทมตอการศกษาวชาภมปญญาไทย

และการดแลสขภาพ พบวาสวนใหญการศกษามคาเฉลย

เพมขนจากกอนการศกษาเลกนอย แตเมอทดสอบความ

แตกตางโดยทดสอบคาท (t-test) พบวาไมแตกตางอยาง

มนยสำคญทางสถต (ตาราง 1)

ดานพฤตกรรมการดแลสขภาพโดยใชภมปญญา

ไทยกอนและหลงการศกษาวชาภมปญญาไทยและ การดแล

สขภาพ พบวาคาเฉลยหลงการศกษาเพมมากขนกวากอน

การศกษาอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ 0.05 อยเทากบ

0.29 ± 0.19

45

ตาราง1

คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน ความคดเหนดานเจตคตทมตอการศกษาวชาภมปญญาไทยและการดแลสขภาพ

(n=37)

ขอคำถามระดบความคดเหน

SD 5 (%) 4 (%) 3 (%) 2 (%) 1 (%)

1. ความสำคญของภมปญญาไทย Pre 4.36 0.41 41.60 50.93 7.78 0 0

Post 4.38 0.47 43.68 50.90 9.90 0 2.7

2. นโยบายการจดบรการการแพทยแผนไทยในระบบ

บรการสาธารณสข

Pre 4.34 0.41 40.0 53.9 6.12 0 0

Post 4.33 0.39 36.18 60.58 4.05 0 0

3. การใชภมปญญาไทยในการดแลสขภาพ Pre 4.28 0.37 43.20 42.89 17.09 2.8 2.8

Post 4.33 0.32 42.63 47.44 12.34 2.7 0

4. บทบาทของพยาบาลในการสงเสรมการใช

ภมปญญาไทยในการดแลสขภาพ

Pre 4.42 0.47 47.76 46.66 6.28 2.8 0

Post 4.46 0.37 48.64 47.98 3.38 0 0

หมายเหต 5 ( = 4.50 - 5.00) หมายถง เหนดวยมากทสด หรอ เหมาะสมมากทสด

4 ( = 3.50 - 4.49) หมายถง เหนดวยมาก หรอ เหมาะสมมาก

3 ( = 2.50 - 3.49) หมายถง เหนดวยปานกลาง หรอเหมาะสมปานกลาง

2 ( = 1.50 - 2.49) หมายถง เหนดวยนอย หรอ เหมาะสมนอย

1 ( = 1.00 - 1.49) หมายถง เหนดวยนอยทสด หรอ เหมาะสมนอยทสด

ตาราง2

คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน ความคดเหนตอพฤตกรรมการดแลสขภาพโดยใชภมปญญาไทยกอนและหลง

การศกษาวชาภมปญญาไทยและการดแลสขภาพ

ขอคำถาม

พฤตกรรมการดแลสขภาพโดยใชภมปญญาไทย

กอนการศกษา หลงการศกษา

SD SD

1. ทานแนะนำผอนใหเหนความสำคญของการดแลสขภาพดวยภมปญญาไทย 2.42 0.84 2.65 0.54

2. ทานคนควาหาความรทเกยวของกบการดแลสขภาพดวยภมปญญาไทย 2.42 0.65 2.54 0.65

3. ทานแนะนำผอนถงวธการดแลสขภาพเบองตนโดยการใชภมปญญาไทย 2.33 0.76 2.78 0.58

4. ทานรบประทานผกพนบาน เชน ใบมะกรด โหระพา ขง ขา ตะไคร ฯลฯ 3.47 0.81 3.57 0.65

5. ทานใชหรอแนะนำใหผอนใชยาดมสมนไพรหรอนำมนหอมระเหย 2.94 0.95 3.35 0.79

6. ทานใชยาสมนไพรไทยเมอมอาการเจบปวย เชน มะแวง ขมนชน ฯลฯ

รวมกบการรกษาอน

2.19 1.04 2.68 0.97

7. ทานเลอกใชผลตภณฑทมสวนผสมของสมนไพรไทย เชน

แชมพผสมดอกอญชญ สบขมน ฯลฯ

2.72 0.85 2.76 0.76

8. ทานทำการนวดคลายกลามเนอใหแกตนเองหรอบคคลอน 2.61 0.90 2.84 0.83

9. ทานทำการประคบความรอนใหแกตนเองหรอบคคลอน 1.94 0.89 2.05 0.62

10. ทานเลอกใชการบำบดรกษาดวยวธการแบบภมปญญาไทยไดตามความเหมาะสม 2.33 0.83 2.73 0.61

46

การอภปรายผลการวจย

ผลการศกษาครงนแมจะพบวาเจตคตโดยรวม

ของนกศกษาตอการศกษาวชาภมปญญาไทยและการดแล

สขภาพ หลงการศกษาพบวาคาเฉลยมคาเพมขนเพยง

เลกนอยจาก กอนการศกษา (4.36 ± 0.41) เปน 4.38 ± 0.47

และไมแตกตางกนอยางมนยสำคญทางสถต จงไมเปน

ไปตามสมมตฐานทกำหนดไว “หลงการศกษาวชา

ภมปญญาไทยและการดแลสขภาพ นกศกษาจะมเจตคต

ตอการศกษาวชาภมปญญาไทย และการดแลสขภาพ สงขน

มากกวากอนการศกษา

อยางไรกตาม เมอพจารณารายละเอยดในแต

ละดาน พบวานกศกษามคะแนนเฉลยในระดบดทกดาน

คาเฉลยอยระหวาง 3.51-4.50 แมวาจะเปลยนแปลง

ไปบางกเพยงเลกนอย ซงไมมผลใหเกดความแตกตาง

มากนก สงทตองพจารณากคอ ยงมนกศกษาจำนวนหนง

ทมเจตคตตอวชานในระดบปานกลาง ซงหมายถง ไมแนใจ

หรอคอนขางไมเหนดวยกบการศกษาวชาน ประมาณ

หนงในสบของแตละดาน แมวาสดสวนจะลดลงเลกนอย

ภายหลงการศกษาวชาน ซงเปนสงทคณาจารยผสอ

จะตองพจารณาในการปรบเปลยนวธการสอนเพอพฒนา

เจตคตของผเรยน ทงนเพราะการมเจตคตทดตอสงหนง

สงใด ยอมจะทำใหบคคลมแนวทางทจะปรบเปลยน

พฤตกรรมไปตามเจตคตได (รววรรณ องคนรกษพนธ,

2533, หนา 12) ดงนนหากนกศกษามเจตคตทไมดหรอ

ไมแนใจตอการดแลสขภาพโดยใชภมปญญาไทย โอกาส

ทนกศกษาจะแนะนำใหผใชบรการเลอกใชการแพทย

แผนไทยและการแพทยทางเลอกซงเปนสวนหนงของ

ภมปญญาไทยยอมเปนไปไดยาก ซงแสดงใหเหนวา ปจจย

ทมผลตอการเปลยนแปลงเจตคตของบคคลเกดจาก

ปจจยตางๆ เชน จากประสบการณตรง จากการตดตอ

สอสาร จากการเลยนแบบ จากสถาบน เปนตน จงสรป

ไดวา การเปลยนแปลงเจตคตจะเกดขนกบบคคล คอ

การเปลยนแปลงความเชอ คานยม การสรางองคความรใหม

การใชอทธพลกลม (ทองกล ขนขาว อางถงใน ธรวฒ

เอกะกล, 2542, หนา 11)

การศกษาคร งนพบว าหลงการศกษาเฉล ย

พฤตกรรมการใชภมปญญาไทยในการดแลสขภาพเพมขน

เปน 2.79 ± 0.36 ซงสงกวากอนการศกษาอยางมนย

สำคญทางสถตทระดบ .05 แสดงใหเหนวานกศกษา

มการดแลสขภาพของตนเองโดยนำภมปญญาไทยมาใช

ในการดแลสขภาพ ซงเปนไปตามสมมตฐานทกำหนดไว

“เจตคตและพฤตกรรมตอการดแลสขภาพโดยใชภมปญญา

ไทย ของนกศกษาพยาบาลชนปท 2 คณะพยาบาลศาสตร

มหาวทยาลยอสเทรนเอเชย หลงการศกษาสงกวากอน

การศกษาวชาภมปญญาไทยและการดแลสขภาพ” ทงน

อธบายไดวา การศกษา ประสบการณการเรยนรทจดให

ในกระบวนการเรยนการสอนวชา ภมปญญาไทยและ

การดแลสขภาพ มทงการบรรยาย การฝกปฏบตโดยม

ขอคำถาม

พฤตกรรมการดแลสขภาพโดยใชภมปญญาไทย

กอนการศกษา หลงการศกษา

SD SD

11. ทานใชหลกการของภมปญญาไทยในการสงเสรมสขภาพจตของตนเองและ

บคคลรอบขาง

2.28 0.97 2.78 0.53

12. ทานจดสงแวดลอมใหตนเองหรอบคคลรอบขางโดยใชหลกการของภมปญญาไทย 2.36 0.80 2.76 0.55

คาเฉลย(X) 2.50 2.79

สวนเบยงเบนมาตรฐาน(SD) 0.55 0.36

หมายเหต 3.50 - 4.00 หมายถง ปฏบตเปนประจำ 2.50 - 1.49 หมายถง ปฏบตบอยครง

1.50 - 2.49 หมายถง ปฏบตนานๆ ครง 1.00 - 1.49 หมายถง ไมเคยปฏบตเลย

47

เอกสารอางอง

กตตยา คำพงพร และ สภาพร แซฉว. (2550). พฤตกรรมการดแลสขภาพของนกศกษามหาวทยาลยราชภฏนครปฐม.

โปรแกรมวชาสาธารณสขชมชน คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย, มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม.

ประคอง นมมานเหมนห. (2538). ภมปญญาไทยในวธชวตไทย. กรงเทพฯ: สำนกงานเสรมสรางเอกลกษณของชาต

และมหาวทยาลยสยาม.

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, สาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพ. (2550). เอกสารการสอนชดวชาวทยาศาสตรในการแพทย

แผนไทย หนวยท 1-7. (พมพครงท 3). นนทบร: โรงพมพแหงมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

สภาภรณ ปตพร. (2544). สมนไพรอภยภเบศร สบสานภมปญญาไทย. ปราจนบร: โรงพยาบาลเจาพระยาอภยภเบศร.

ธรวฒ เอกะกล. (2542). การวดเจตคต. อบลราชธาน: สถาบนราชภฏอบลราชธาน.

วทยากรทเชยวชาญมารวมสอน และการใชวธการสอน

แบบโครงการ ซงนกศกษาตองดำเนนกจกรรมตางๆ ดวย

ตนเอง กจกรรมเหลานทำใหนกศกษาไดรบประสบการณตรง

ไดทดลองจดบรการเกยวกบภมปญญาไทย ในการจด

นทรรศการเผยแพรความรสสาธารณชน จงเปนสวนหนง

ทชวยใหนกศกษาไดเหนผลลพธทเกดจากการใชภม

ปญญาไทย อาท เชน การนวด การใชสมนไพร การเลอก

อาหารใหเหมาะกบธาตของตนเอง ทำใหนกศกษามโอกาส

ใชภมปญญาไทยในการดแลสขภาพตนเอง และบคคลอนๆ

การตอบแบบสอบถามในสวนพฤตกรรมจงมคาเฉลย

เพมขนทกรายการ ผลการศกษานสอดคลองกบการศกษา

ของ ศรทธา แขดวง (2548) พบวา กลมสนบสนนม

พฤตกรรมการดแลสขภาพสงขน เมอเทยบกบกอนการ

ทดลองนนแสดงวากลมสามารถปฏบตการพยาบาลผปวย

หลงผาตดลนหวใจได และสอดคลองกบผลการศกษาของ

ศรวชรา เตมวงษ (2551) จากการศกษาสถานปจจบน

ปญหาและความตองการพฒนาพฤตกรรมสขภาพของ

บคลากรทเปนโรคอวน ผลการพฒนาพบวา หลงพฒนา

ดกวากอนการพฒนาอยางมนยสำคญทางสถตท 0.05

ขอเสนอแนะ

1. ควรปรบรปแบบการสอนเพอใหนกศกษาม

ความรความเขาใจและเหนความสำคญของภมปญญาไทย

และมเจตคตทดตอการใชภมปญญาไทยในการดแล

สขภาพ

2. จดใหมการรณรงคใหนกศกษาและบคลากร

เหนความสำคญของการดแลสขภาพดวยพชผกสมนไพรไทย

และภมปญญาไทย ตลอดจนสงเสรมใหมการปรบเปลยน

พฤตกรรมการรบประทานอาหาร ตามธาตเจาเรอนเพอรกษา

สมดลของสขภาพ และสงเสรมการออกกำลงกายดวยการ

ยดเหยยดกลามเนอ เพอเปนการผอนคลายจากการนงเรยน

นงทำงานเปนเวลานานดวยทาพนฐานของทาฤษดดตน

3. ควรเปดการสอนวชานเปนวชาเลอกใหนกศกษา

คณะอนๆ สามารถลงทะเบยนเขาเรยนได ซงจะทำใหกลม

ผเรยนมความหลากหลาย ซงจะทำใหความรความเขาใจ

ในการดแลสขภาพโดยใชภมปญญาไทยสามารถแพรขยาย

ไปสเยาวชนกลมอนๆ ทอยนอกเหนอสาขาวชาการพยาบาล

เพมขน

การทดสอบความเปนพษตอเซลลมะเรงของผลตภณฑนำมนรำขาวCytotoxicity Test on Cancer Cells of Rice Bran and Germ Oil

ปภาวด คลองพทยาพงษ,1 รงตะวน สภาพผล,2 วรอนงค พฤกษากจ,1 พรรณนาร ชยวชต1

48

บทคดยอ

โครงการวจยนเปนการศกษาผลของผลตภณฑนำมนรำขาววามผลตานการเจรญเตบโตของเซลลมะเรงตบไดจรง

หรอไมดวยวธ MTT จากการศกษาผลของผลตภณฑนำมนรำขาวตอการเจรญเตบโตของเซลลมะเรงตบเปนเวลา 1, 4

และ 7 วน พบวาผลตภณฑนำมนรำขาวจาก 2 แหลง ทความเขมขนระหวาง 0 - 0.6 มลลกรมตอมลลลตร สามารถลด

การเจรญเตบโตของเซลลมะเรงตบไดอยางมนยสำคญทางสถตในลกษณะทแปรตามขนาดและเวลาทเพมขนดวยคาความ

เขมขน IC50 0.274 + 0.004 และ 0.127 + 0.006 มลลกรมกรมตอมลลลตร ทเวลา 7 วน โดยไมสามารถกำหนดคา IC

50

ทเวลา 1 และ 4 วน ไดเนองจากผลตภณฑนำมนรำขาวจาก 2 แหลง ทชวงความเขมขนดงกลาวไมสามารถลดการเจรญ

เตบโตของเซลลไดมากกวา 50 % สนนษฐานวานำมนรำขาวอาจไมเฉพาะเจาะจงตอมะเรงตบ หรออาจจะไมออกฤทธ

ตอเซลลมะเรงในทางตรง แตอาจออกฤทธทางออมผานทางการยบยงการแพรกระจายของเซลลมะเรง

คำสำคญ : Anticancer, proliferation assay, inhibition concentration, MTT, rice bran oil

Abstract

The antiproliferative effect of rice bran oil to human liver cancer cells was studied via MTT

assay. Two commercial rice bran oil at the concen-tration range of 0 - 0.6 mg/ml can significantly

inhibit growth rate of liver cancer cells with dose- and time-dependent manner. IC50 of 1 and 4 day

exposure were not assessed due to the lower growth rate than 50 % while IC50 of 7 days were 0.274

+ 0.004 and 0.127 + 0.006 mg/ml. It might be possible that rice bran oil contains indirect effect

antimetastasis or non-specificity to liver cancer.

Keywords : Anticancer, proliferation assay, inhibition concentration, MTT, rice bran oil

1 อาจารยประจำ, คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยอสเทรนเอเชย เบอรโทรศพท 02-577-1028-31 ตอ 3732 อาจารยประจำ, คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ โทรศพท 02-260-2112 ตอ 4702, 4703

49

ความนำ

ความสำคญและทมาของปญหา

ปจจบนมการนำผลตภณฑจากนำมนรำขาวมาใช

เปนอาหารเสรมกนอยางแพรหลาย โดยทยงไมมหลกฐาน

การวจยทางการแพทยอยางแนชด โดยเฉพาะความสามารถ

ในการตานมะเรงซงมหลกฐานนอยมากจนไมสามารถ

ยนยนไดแนนอนวามฤทธตานหรอใชรกษามะเรงไดจรง ๆ

หรอไม ในขณะทอบตการณเกดโรคมะเรงเพมสงขนทวโลก

รวมทงประเทศไทย การกลาวอางวาผลตภณฑจากนำมน

รำขาวสามารถตานมะเรงไดทำใหมผบรโภคจำนวนมาก

เชอถอและซอหามาบรโภคโดยอาศยความเชอสวนบคคล

การคนควาวจยทางการแพทยปจจบนเพอยนยน

ประสทธภาพในการตานมะเรงของผลตภณฑจากนำมน

รำขาวจะชวยตอบคำถามดงกลาวขางตนไดเปนอยางด

กลาวคอหากผลตภณฑจากนำมนรำขาวมความสามารถ

ตานมะเรงไดจรง จะจำเพาะตอมะเรงชนดใดหรอไม มผล

ตอเซลลปกตหรอไม มกลไกการออกฤทธเปนอยางไร

แตหากผลตภณฑจากนำมนรำขาวไมสามารถตานมะเรง

ไดจรงกจะยงคงเปนประโยชนตอผบรโภคคอไมตองเสย

ทรพยโดยไมจำเปน และมงรกษาทางการแพทยสมยใหม

เสยตงแตแรก ๆ กอนทจะสญเสยโอกาสทองไป เพราะ

มะเรงในระยะเรมแรกหลายชนดสามารถรกษาใหหาย

ขาดไดหากรบไปพบแพทย

วตถประสงคอกประการหนงของโครงการวจยน

คอการทดสอบความปลอดภยเบองตนของการนำผลตภณฑ

จากนำมนรำขาวมาใช เนองจากปจจบนมผนยมนำผลตภณฑ

จากนำมนรำขาวมาบรโภคเปนอาหารบำรงสขภาพหรอ

อาหารเสรม (health food) กนมาก การทดลองวาผลตภณฑ

จากนำมนรำขาวปลอดภยตอเซลลปกตจะทำใหการบรโภค

เปนไปดวยความมนใจมากยงขน

ดงนน โครงการวจยนจงนาจะเปนประโยชนตอ

ผนยมบรโภคผลตภณฑจากนำมนรำขาวไมวาผลการวจย

จะเปนไปในทางบวกหรอลบกตาม แตคณะผวจยกมนใจ

ในระดบหนงวาผลตภณฑจากนำมนรำขาวนาจะมฤทธตาน

มะเรงได ซงอาจเปนกลไกโดยตรงทสามารถพสจนไดใน

โครงการวจยน หรออาจเปนกลไกโดยออมทตองมการ

พสจนในระดบสงตอไป

ผลตภณฑจากนำมนรำขาว นำมนรำขาว

ประกอบดวยสารสำคญหลายชนด เชน โทโคฟรอล

โทโคไตรอนอล แกมมา-โอไรซานอล แกมมา-อะมโน-

บวไทรคแอซด (GABA) สารตานอนมลอสระทสำคญคอ

โทโคฟรอล โทโคไตรอนอล และแกมมา-ออไรซานอล

(Juliano et al 2005) ในสวนของแกมมา-ออไรซานอล

ไดมผศกษาวจยพบวาเปนสารสำคญทมฤทธลดระดบ

คลอเลสเตอรอลในเลอด (Miura et al 2006) และสาร

ทมคณสมบตเปน anti-anxiety คอ แกมมา-อะมโน-

บวไทรคแอซด(GABA) (Kamatsuzaki et al 2005)

เปนตน

ประเดนวจย

รายงานหลายฉบบกลาวถงฤทธของนำมนรำขาว

เกยวของกบ lipid profile และยงรวมไปถงฤทธตาน

ปฏกรยาออกซเดชนทอาจเกยวของกบมะเรงไดอกดวย

โครงการวจยนจงมวตถประสงคระยะเรมตนทเนนการ

ศกษาเกยวกบความสามารถในการตานมะเรง โดยเรมจาก

การศกษาการยบยงการเจรญเตบโตของเซลลมะเรง และ

เลอกใชเซลลมะเรงตบซงเปนมะเรงลำดบตน ๆ ทพบมาก

ในประเทศไทย และวตถประสงคระยะยาวในการศกษาผล

ในการตานมะเรงผานกลไกอน เชน ตานการแพรกระจาย

ของเซลลมะเรง เปนตน ทอาจนำไปสการประยกตใช

รวมกบการรกษามะเรง

วตถประสงคการวจย

เพอใหทราบวาผลตภณฑนำมนรำขาวทจำหนาย

ในปจจบนมฤทธตานการเจรญเตบโตของเซลลมะเรงตบ

จรงตามทกลาวอางหรอไม

วธการวจย

เครองมอทใชในการวจย

เครองปนเหวยงควบคมอณหภม (refrigerated

centrifuge)

50

เครองปนผสม (vortex)

เครองวดการดดกลนแสง (spectrophotometer)

เครองนงปราศจากเชอ (autoclave)

เครองประมวลผล (microcomputer)

เครองระเหยแหงดวยความเยน (freeze-drier)

อางนำชนดควบคมอณหภม (water bath)

ตปราศจากเชอ (laminar airflow hood)

ตอบเพาะเลยงเซลล (CO2 incubator)

กลองจลทรรศนชนดห วกลบ ( inver ted

microscope)

วสดและอปกรณวทยาศาสตร

autopipette ขนาดตาง ๆ

pipette tip ขนาดตาง ๆ

pipette tip rack

eppendorf tube

eppendorf tube rack

test tube rack

ขวดแกว (Duran) ขนาดตาง ๆ

สารเคม

นำกลน (double - distilled water)

dimethyl Sulphoxide (DMSO)

Dulbecco’s Modified Eagle Medium

(DMEM)

fetal bovine serum (FBS)

ผลตภณฑนำมนรำขาวจากบรษทตาง ๆ

กาซไนโตรเจน

methanol (HPLC grade) (Merck)

ethanol (Merck)

วธดำเนนการวจย

1. การเตรยมอาหารเลยงเซลล ในโครงการวจยน

ใชอาหารเลยงเซลล Dulbecco’s Modified Eagle

Medium (DMEM) ทม 10 % fetal bovine serum

(FBS) รวมกบ penicillin 100 หนวยตอมลลลตร และ

streptomycin 100 มลลกรมตอมลลลตร โดยกรองให

ปราศจากเชอใน laminar airflow hood ผาน membrane

ขนาด 0.22 ไมครอน และเกบในตเยน เมอตองการใช

กนำมาอนใน water bath ท 37๐ซ. กอนเปนเวลาประมาณ

20-30 นาท

2. การเพาะเลยงเซลลมะเรงตบ เซลลมะเรงตบ

มลกษณะบอบบางและตองการอาหารเลยงเซลลทเหมาะสม

เพอใหเซลลเตบโตไดเตมทและมสขภาพด โดยเลยงเซลล

ในตบมเพาะเซลล (CO2 incubator) ท 37๐ซ. และม

บรรยากาศ 5 % CO2 จนไดเซลลมะเรงตบทเจรญเตมท

และมสขภาพด ทำการ subculture สปดาหละ 2-3 ครง

ตลอดโครงการวจย

3. การทดสอบการตานการเจรญเตบโตของเซลล

มะเรงตบ เลยงเซลลมะเรงตบในอาหารเลยงเซลลปกต

และอาหารเลยงเซลลทมผลตภณฑนำมนรำขาว ทความ

เขมขนตาง ๆ กน เปนเวลา 1, 4 และ 7 วน แลวใชส

ชนดพเศษคอ 3-(4,5-dimethylthiazol-2-yl)-2,5-

diphenyltetrozolium bromide (MTT) ความเขมขน

1 มลลกรมตอมลลลตร ยอมสเซลลมะเรงตบ ซงจะให

ผลกสนำเงนเขมภายในเซลลเฉพาะเซลลทยงมชวตอย

ตอจากนนละลายผลกสนำเงนเขมออกจากเซลล นำนำส

ทไดไปวดความเขมขนของสทจะแปรตามจำนวนเซลล

ทยงมชวตอยดวยเครอง Elisa plate reader นำไปคำนวณ

เปน % การยบยงการเจรญเตบโต (inhibition percentage)

โดยเปรยบเทยบใหหลมควบคม (control well) คอหลม

ทมไดมสารสกดจากนำมนรำขาวจะมคาการอยรอดของ

เซลลเปน 100 % และ % inhibition มคาเปนศนย

4. การยอมสเซลลมะเรงตบดวยส crystal violet

เลยงเซลลมะเรงตบในอาหารเลยงเซลลปกต และอาหาร

เลยงเซลลทมผลตภณฑนำมนรำขาวทความเขมขน

ตาง ๆ กน เปนเวลา 1, 4 และ 7 วน เชนเดยวกบในขอ 3

หลงจากนนยอมสเซลลดวย crystal violet ซงจะตดส

ออกมวง ทงคางคนใหแหงสนท แลวนำไปสองกลอง

จลทรรศน ถายรป นบจำนวนเซลลอยางนอย 5 field

ตอ 1 ตวอยาง แลวอาจทดสอบเชงปรมาณเชนเดยวกบ

MTT ดวยการละลาย crystal violet ไปอานคา

การดดกลนแสง หกคาการดดกลนแสงของ blank ออก

51

นำไปคำนวณเปน % การมชวตอยรอดของเซลล (survival

percentage) โดยเปรยบเทยบใหหลมควบคมคอหลมท

ม ไดมสารสกดจากนำมนรำขาวจะมคาการอยรอดของ

เซลลเปน 100 %

5. คำนวณหาคาเปอรเซนตการยบยง (% inhibition)

100% ×−

=control

samplecontrol

AAA

inhibition

เมอ A control

คอ คาการดดกลนแสงของหลม

ควบคมคอหลมทมไดมสารสกดจากนำมนรำขาว และ

Asample

คอ คาการดดกลนแสงของสารละลาย

ของหลมทมสารสกดจากนำมนรำขาว

6. การวเคราะหขอมล ขอมลทกสวนจะตองผาน

กระบวนการตรวจสอบทางสถต โดยวธ analysis of

variances, correlation และ regression analysis

ดวยโปรแกรม SPSS

ผลการวจย

Proliferation assay ในโครงการวจยนจะเลยง

เซลลมะเรงตบในอาหารเลยงเซลลปกตและอาหารเลยง

เซลลทมผลตภณฑนำมนรำขาว ความเขมขนตาง ๆ กน

แลวแตชนดของสาร เปนเวลา 1, 4 และ 7 วน แลวใช

cell proliferation assay ชนดทเรยกวา MTT assay

คอ นำส 3-(4,5-dimethylthiazol-2-yl)-2,5-

diphenyltetrozolium bromide (MTT) ซงจะยอมเฉพาะ

เซลลทมชวตอย เนองจากเซลลมชวตเทานนทสามารถ

จะทำการ uptake สารสนเขาสภายในเซลลได เอนไซม

mitochondrial dehydrogenase จะทำการ reduce

สเหลองของ MTT ใหกลายเปนสมวงของ formazan

และมคณสมบตดดกลนแสงไดทความยาวคลน 570

นาโนเมตร นนคอ MTT จะยอมเฉพาะเซลลทยงมชวตอย

ใหเกดเปนผลกสมวงเขมทมองเหนไดอยางชดเจนภายใต

กลองจลทรรศนชนดหวกลบ หลงจากนนกจะนำ acidified

isopropanol หรอ di-methylsulfoxide (DMSO) มา

ละลายผลกสนำเงนเขมออกจากเซลล แลวจงนำสารละลาย

นำสมวงทไดไปวดความเขมขนของสดวยเครอง Elisa

plate reader ทความยาวคลนดงกลาวมาแลว ความเขมขน

ของสจะแปรตามจำนวนเซลลทยงมชวตอย การประเมน

ประสทธภาพตอการเจรญเตบโตของเซลลจะใชความ

เขมขนทสามารถยบยงการเจรญของเซลลได 50 % หรอ

inhibition concentration ท 50 % (IC50)

ผลการวจยในภาพรวม ผลการวจยแสดงใหเหนวา

การเจรญเตบโตของเซลลมะเรงตบลดลงอยางมนยสำคญ

ทางสถตในลกษณะทแปรตามขนาดของผลตภณฑนำมน

รำขาว ทเพมขนหรอทเรยกวา dose-dependent manner

คอแปรตามความเขมขน และ time-dependent manner

คอแปรตามระยะเวลาทเซลลไดสมผสกบสารนานขน

Dose-response curve โดยปกตแลว dose-

response curve ทว ๆ ไปจะใชความเขมขนชวงกวางเปน

10 เทา จงใช log concentration เพอใหสะดวกตอการ

พจารณาภาพรวมทจะมลกษณะเปน sigmoid curve

ทมองเหนชวง steep portion ไดอยางชดเจนและหากคา

effective concentration ท 50 % ไดงาย แตสำหรบ

โครงการวจยน คาความเขมขนตาง ๆ ของผลตภณฑ

นำมนรำขาว ในแกน X ของกราฟภาพ 6, 8, 10 และ

12 ใชมาตราสวนธรรมดา เนองจากชวงความเขมขนทใช

แคบมาก สาเหตทการวจยน ใชชวงความเขมขนแคบ

กเพราะถกกำหนด (limit) ดวยความสามารถในการ

ตานการเจรญเตบโตของเซลลมะเรงและความจำกดของ

คาการละลาย (solubility) โดยทกความเขมขนของสาร

จะมการละลายด ไมมากหรอนอยจนเกนไป รวมทงมคา

ความเปนกรดดาง (pH) ทเหมาะสมดวย

ผลตภณฑนำมนรำขาว โครงการวจยนใชผลตภณฑ

นำมนรำขาวจาก 2 บรษท ทมคาการละลายไมแตกตางกน

เทาใดนก ผลการศกษาแสดงไวในภาพ 1 - 2 คอความ

เขมขนในการยบยงการเจรญเตบโตของเซลลมะเรงตบ

มคาใกลเคยงกนคอหลงจากใหทดลองใหเซลลมะเรงตบ

สมผสกบผลตภณฑนำมนรำขาวเปนเวลา 7 วน ในชวง

ความเขมขน 0 - 0.6 มลลกรมตอมลลลตร จะพบคาความ

เขมขน IC50 ท 0.274 + 0.004 และ 0.127 + 0.006

มลลกรมตอมลลลตร หรอ 274 + 4 และ 127 + 6

52

ไมโครกรมตอมลลลตร ซงอย ในชวงทพอจะยอมรบได

หากทดลองใหเซลลมะเรงตบสมผสกบผลตภณฑนำมน

รำขาวเปนเวลา 1 หรอ 4 วน จะยบยงการเจรญเตบโต

ไดไมถง 50 % หรอเกน 50 % ไปเพยงเลกนอย จงไมควร

นำขอมลไปใชหาคา IC50 เพราะมแนวโนมทจะไดคา IC

50

ทม accuracy และ precision ตำ

ภาพ 1 กราฟเปรยบเทยบความสามารถในการตาน

การเจรญเตบโตของผลตภณฑนำมนรำขาว (บรษท 1)

ความเขมขน 0 - 600 ไมโครกรมตอมลลลตร ตอเซลล

มะเรงตบ (n = 3) ทเวลา 1, 4 และ 7 วน โดยมคาความ

เขมขน IC50 274 + 4 ไมโครกรมตอมลลลตร ทเวลา 7 วน

ภาพ 2 กราฟเปรยบเทยบความสามารถในการตา

การเจรญเตบโตของผลตภณฑนำมนรำขาว (บรษท 2)

ความเขมขน 0 - 600 ไมโครกรมตอมลลลตร ตอเซลล

มะเรงตบ (n = 3) ทเวลา 1, 4 และ 7 วน โดยมคาความ

เขมขน IC50 127 + 6 ไมโครกรมตอมลลลตร ทเวลา 7 วน

วจารณและสรปผล

เมอพจารณาความสามารถในการตานการเจรญ

เตบโของเซลลมะเรงตบจะเหนไดวา ผลตภณฑนำมน

รำขาว มประเดนสำคญทควรพจารณาสำคญ 3 ประการ คอ

1. ผลตภณฑนำมนรำขาว อาจไมมฤทธโดยตรง

(direct effect) ในการเปนพษ (cytotoxic effect) ตอเซลล

มะเรงตบ โดยเฉพาะสาร gamma-oryzanol ทไมสามารถ

หาคา IC50 ไดแมวาจะใหเซลลมะเรงตบสมผสกบสาร

gamma-oryzanol เปนเวลานานถง 7 วน กตาม ผลตภณฑ

นำมนรำขาวท ใหเซลลมะเรงตบสมผสกบสารเปนเวลา

1 และ 4 วน สนนษฐานวาอาจเนองมาจากสาเหต

บางประการ เชน

- สารบางชนดมกลไกหรอรปแบบการทำงาน

ทแตกตางกนออกไป เชน สารบางชนดตองถก enzyme

ในตบเปลยนไปเปนสาร active metabolite เสยกอน

จงจะทำงานได สารบางชนดตองทำงานรวมกบระบบ

ภมตานทานหรอตองถกเราดวยระบบภมตานทานกอน

จงจะออกฤทธได

- สารบางชนดมกลไกการตานมะเรงทแตกตาง

กนออกไป เชน สารบางชนดไมสามารถทำลายเซลลมะเรง

ไดโดยตรงหรออาจตองใชขนาด (dose) สง แตมฤทธตาน

การแพรกระจายของเซลลมะเรง หรออกตวอยางทนบเปน

ขาวดสำหรบผปวยมะเรงกคอ วงการแพทยอาจสามารถ

รกษามะเรงไดในระยะ 10 ป หรอไมเกน 15 ป ขางหนาน

ดวยยาทมฤทธตานการสรางหลอดเลอดใหม (antiangio-

genic agent) ทจะไมมผลทำลายเซลลมะเรง จงไมมฤทธ

ขางเคยงตอระบบภมคมกน ไขกระดก ผมรวง ดงทพบ

ในการทำเคมบำบด (chemotherapy) ทว ๆ ไป แตจะม

กลไกยบยงมใหหลอดเลอดใหมงอกไปยงกอนเนอมะเรง

กลมเซลลมะเรงจงไมสามารถขยายขนาดใหใหญขนได

เพราะขาดสารอาหารและมการสะสมของเสยไวภายในเซลล

เปนจำนวนมาก ปจจบนยากลมนไดผานเขาสการวจย

53

ระดบคลนก (clinical trial) ระยะ (phase) 2-3 แลว

2. ผลตภณฑนำมนรำขาวมความแรงในการ

ทำลายหรอยบยงการเจรญเตบโตของเซลลมะเรงตบ

อยางไรกตาม กพอจะกลาวในเบองตนไดวา

ผลตภณฑนำมนรำขาวนาจะมกลไกอะไรบางอยางในการ

ตานมะเรงไดบาง โดยอาจตองทดสอบกบเซลลมะเรง

ชนดอน หรอทดสอบการตานมะเรงกลไกอน เชน การตาน

ปฏกรยาออกซเดชนในเซลลมะเรงบางชนด การตาน

การสรางหลอดเลอดใหม เปนตน

เอกสารอางอง

Ames, B. N., Shigenaga, M. K. & Hagen, T. M. (1993). Oxidants, antioxidant and degenerative diseases

of aging. Proceeding of Natural Academy of Sciences. 90, 7915-7922.

Benedetto, A. V. (1998). The Environment and sking Aging. Clinics in permatology. 16, 129-139.

Bidlack, W. (1999). Phytochemicals as bioactive agents. Lancaster, Basel, Switzerland: Technomic

Publishing.

Bokov, A., Chaudhuri, A. & Richardson, A. (2004). The role of oxidative damage and stress in

aging. mechanisms of aging development. 125, 811-826.

Farr, D. R. (1997). Functional foods. Cancer Letters, 114, 59-63.

Greatvista chemicals. (2008). Gamma oryzanol. Retrieved from http://www.greatvistachemicals.com/

pharmaceutical_intermediates/gamma- oryzanol.html.

Ha, T. Y., Han, S., Kim, S. R., Kim, I. H., Lee, H. Y. & Kim, H. K. (2005). Bioactive components

in rice bran oil improve lipid profiles in rats fed a high-cholesterol diet. Nutrition Research.

25, 597–606.

Ito, N., Hirose, M., Fukushima, S., Tsuda, R., Shirai, T. & Tatematsu, M. (1986). Studies on antioxidants:

their carcinogenic and modifying effects on chemical carcinogenesis. Food and chemical

Toxicology. 24, 1071-1082.

Jenkins, G. (2002). Molecular mechanisms of skin ageing. Mechanisms of aging and Development,

123, 801-810.

Juliano, C., Cossu, M. l., Alamanni, M. C. & Piu, L. (2005). Antioxidant activity of gamma0oryzanol:

Mechanism of action and its effect on oxidation stability of pharmaceutical oils. International

Journal of Pharmaceutics, 299, 146-154.

Lakkakula, N. R., Lima, M. & Walker, T. (2004). Rice bran stabilization an rice bran oil extraction

using ohmic heating. Bioresource Technology, 92, 157-161.

Kanungo, M. S. (1994). Genes and aging. New York: Cambridge University Press.

54

Miura, D., Ito, Y., Aya, M., Kise, M., Ato, H. & Yagaski, K. (2006). Hypocholesterolemic action of

pregerminated brown rice in hepatoma-bearing rats. Life Science, 79, 259-264.

Moldenhauer, K. A., Champagne, E. T., McCaskill, D. R. & Guraya, H. (2003). Functional products

from rice. In G. Mazza (ed.), Functional foods. Lancaster, Basel, Switzerland: Technomic

Publishing.

Mosca, L., Marcellini, S., Perluigi, M., Mastroiacovo, P., Moretti, S., Famularo, G., et al. (2002).

Modulation of apoptosis and improved redox metabolism with the use of a new antioxidant

formula. Biochem Pharmacol, 63, 1305-14.

Pugliese, P. T. (1996). Free radicals and the skin. In: Pugliese PT, editors. Physiology of the skin.

Illinois: Allured Publishing Corporation.

Ricciarelli, R., Maroni, P., Ozer, N., Zingg, J. M., Azzi, A. (1999). Age-dependent increase of

collagenase expression can be reduced by alpha-tocopherol via protein kinase c inhibition. Free

Radic Biol Med, 27, 29-37.

Roberfroid, M., & Calderon, P. B. (1995). Free radicals and oxidation phenomena in biological

systems. New York: Marcel Dekker.

Rogers, E. J., Rice, S. M., Nicolosi, R. J., Carpenter, D. R., McClelland, C. A., & Romanczyk, L. J.

(1993). Identification gramma-oryzanol and quantitation of components and simultaneous

assessment of tocols in rice bran oil. Journal of American Oil Chemists Society, 70(3), 301-307.

Sanchez-Moreno, C., Larrauri, J. A. & Saura-Calixto, E. (1999). Free radical scavenging capacity and

inhibition of lipid oxidation of wines, grape juices and related polyphenolic constituents. Food

Research International, 32(2), 407-412.

Servinova, E., Kagan, V., Han, D. & Packer, L. (1991). Free radical recycling and intramembrane

mobility in the antioxidant properties of alpha-tocopherol and alpha-tocotrienol. Free Radical

Biology and Medicine, 10, 263-275.

Shahids, F. & Wanasundara, P. K. J. (1992). Phenolic antioxidants. Critical Reviews in Food Science,

32, 67-103.

Shin, T., Godber, J. S., Martin, D. E. & Wells, J. H. (1997). Hydrolitic stability and changes in E

vitamers and cryzanol of extruded rice brand during storage. Journal of Food Science, 62,

704-708.

Son, Y. O., Kim, J., Lim, L. C., Chung, G. H. & Lee, J. C. (2003). Ripe fruits of Solanum nigrun L.

inhibits cell growth and induces apoptosis in MCF-7 cells. Food and Chemical Toxicology,

41, 1421-1428.

Stoyanovsky, D. A., Melnikov Z, Cederbaum AI. (1999). ESR and HPLC-EC analysis of the interaction

of hydroxyl radical with DMSO: rapid reduction and quantification of POBN and PBN nitroxides.

Anal Chem, 71, 715-721.

55

Ueda, J. I., Saito N, Shimazu Y, & Ozawa T. (1996). A comparison of scavenging abilities of

antioxidants against hydroxyl radicals. Arch Biochem Biophys, 253(2), 377-384.

Vajragupta, O., Boonchoong, P., & Wongkrajang, Y. (2000). Comparative quantitative structure-activity

study of radical scavengers. Biorg Med Chem, 8, 2617-2628.

Vertuani, S., Bosco, E., Testoni, M., Ascanelli, S., Azzena, G. & Manfredini, S. (2004). Antioxidant

herbal supplements for hemorrhoids developing a new formula. NUTRA foods, 3, 19-26.

Wang, H., Cao, G. & Prior, R. L. (1997). Oxygen radical absorbing capacity of anthrocyanins. Journal

of Agricultural and food Chemistry, 45, 307-309.

Wickens, P. A. (2001). Ageing and the free radical theory. Respiration Physiology, 128, 379-391.

Williams, G. M., Iatropoulos, M. J. & Whysner, J. (1999). Safety assessment of butylated

hydroxyanisole and butylated hydroxytoluene as antioxidant food additives. Food and Chemical

Toxicology, 37, 1027-1038.

Whysner, L., Wang, C. X., Zang, E., Iatropoulos, M. J. & Williams, G. M. (1994). Dose response of

promotion by butylated hydroxyanisole in chemically initiated tumours of the rat forestmoach.

Food and Chemical Toxicology, 32, 215-222.

Xu, Z., & Godber, J. S. (1999). Purification and identification of components of gamma-oryzanol in

rice brand oil. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 47, 2724-2728.

ฤทธตานการเจรญเตบโตของนำมนรำขาวตอเซลลมะเรงตบAntiproliferative Effect of Rice Bran Oil to Liver Cancer Cells

ปภาวด คลองพทยาพงษ,1 รงตะวน สภาพผล,2 วรอนงค พฤกษากจ,1 พรรณนาร ชยวชต1

56

บทคดยอ

ศกษาผลของผลตภณฑนำมนรำขาวและสาร gamma-oryzanol ตอการเจรญเตบโตของเซลลมะเรงตบเปนเวลา

1, 4 และ 7 วน พบวาผลตภณฑนำมนรำขาวจาก 2 แหลง ทความเขมขนระหวาง 0 - 0.6 มลลกรมตอมลลลตร สามารถ

ลดการเจรญเตบโตของเซลลมะเรงตบไดอยางมนยสำคญทางสถตในลกษณะทแปรตามขนาดและเวลาทเพมขนดวยคา

ความเขมขน IC50 0.274 +- 0.004 และ 0.127 +- 0.006 มลลกรมตอมลลลตร ทเวลา 7 วน โดยไมสามารถกำหนดคา

IC50 ทเวลา 1 และ 4 วน ไดเนองจากผลตภณฑนำมนรำขาวจาก 2 แหลง ทชวงความเขมขนดงกลาวไมสามารถลดการเจรญ

เตบโตของเซลลไดมากกวา 50 % สนนษฐานวานำมนรำขาวอาจไมเฉพาะเจาะจงตอมะเรงตบ หรอไมออกฤทธทำลาย

เซลลมะเรงในทางตรง อาจออกฤทธทางออมผานทางการยบยงการแพรกระจายของเซลลมะเรง ขณะท gamma-oryzanol

ไมสามารถยบยงการเจรญเตบโตของเซลลมะเรงตบไดแมวาจะใชขนาดความเขมขนสงกวาผลตภณฑนำมนรำขาวถง 10 เทา

และใหเวลาเซลลมะเรงตบสมผสกบสาร gamma-oryzanol นานถง 7 วน กยงไมสามารถระบคา IC50 ได อาจเนองมาจาก

การทผลตภณฑนำมนรำขาวเปนสารสกดหยาบจงมสารชวยการออกฤทธของ gamma-oryzanol รวมอยดวย หรอสาร

ออกฤทธในผลตภณฑนำมนรำขาวไมใช gamma-oryzanol

คำสำคญ : นำมนรำขาว

Abstract

Two commercial rice bran oil at the concentration range of 0 - 0.6 mg/ml were studied for 1, 4

and 7 days. It was found that rice bran oil from 2 sources can significantly inhibit growth rate of liver

cancer cells with dose - and time-dependent manner. IC50 of 1 and 4 day exposure were not assessed

due to the lower growth rate than 50 % while IC50 of 7 days were 0.274 +- 0.004 and 0.127 +- 0.006

mg/ml. It might be possible that rice bran oil contains indirect effect, antimetastasis, or non-specificity

1 อาจารยประจำ, คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยอสเทรนเอเชย เบอรโทรศพท 02-577-1028-31 ตอ 3732 อาจารยประจำ, คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ โทรศพท 02-260-2112 ตอ 4702, 4703

57

to liver cancer. The growth inhibition of ten times higher concentration of gamma-oryzanol compared

to rice bran oil for 7 day exposure was lower than 50 %, IC50 was unable to be determined. Gamma-oryzanol

may not be the active content in rice bran oil or some ingredients in rice bran oil might function as a

co-factor or catalytic agent for gamma-oryzanol.

Keywords : Rice bran oil, anticancer, proliferation assay, inhibition concentration

ความนำ

นำมนรำขาวเปนผลตภณฑทไดมาจากจมกขาว

ประกอบดวยสารสำคญหลายกลม นำมนรำขาวมลกษณะ

เปน phytonutrient ประกอบไปดวย gamma oryzanol,

tocolpherol, กรดไขมนจำเปนคอ omega-3 และ omega-6,

phytosterol, ceramide, melatonin, beta-carotene,

วตามนเอ บรวม วตามนอ และแรธาตตาง ๆ เชน แคลเซยม

แมงกานส เหลก เซเลเนยม สงกะส และโปรตนอก

หลายชนด (Jariwalla, R.J., 2001; Rogers, E.J., 1993)

ประโยชนหรอคณคาทนำมนรำขาวถกกลาวถงมาก

กคอการรกษาเบาหวาน ไต มะเรง และฟนฟสมรรถภาพ

ของรางกาย โดยเฉพาะการลดไขมนในหลอดเลอด (Sugano

M, Koba K, Tsuji E., 1999; Sen CK, Khanna S,

Roy S., 2007; Sugano M, 1996; Raghuram TC,

Rukmini C., 1995; Prakash J., 1996; Rukmini C,

Raghuram TC., 1991) ระยะหลงมรายงานทางวทยาศาสตร

กลาวถงความสามารถในการตานสารอนมลอสระและ

ปฏกรยาออกซเดชนทคาดวาเนองมาจากสารในกลม

phenolic, flavonoid, gamma-oryzanol, tocopherol,

tocotrienol เปนตน (Juliano C, Cossu Ml, Alamanni

MC, Piu, L., 2005; Chatchawan Chotimarkorn,

Soottawat Benjakul, Nattiga Silalai, 2008;

Chitropas P, Priprem A, Siri B, Khamlert C,

Sripanidkulchai B., 2004; Minhajuddin M, Beg

ZH, Iqbal J., 2005) รวมทงสามารถลดไขมนหรอคลอเลส-

เตอรอลในหลอดเลอดตงแตระดบสตวทดลองขนาดเลก

หน กระตาย และแฮมสเตอร ไปจนถงมนษย สนนษฐาน

วาฤทธของนำมนรำขาวนาจะมาจากสารสำคญ gamma-

oryzanol และ tocotrienols (Cicero AFG and Gaddi

A., 2001; Sugano M and Tsuji E., 1997; Berger,

A., Rein, D., Schäfer A, Monnard, I., Gremaud,

G., Lambelet, P. and Bertoli, C., 2005; Most MM,

Tulley R, Morales S, and Lefevre M., 2005; Ha

TY, Han S, Kim SR, Kim IH, Lee HY, Kim HK.,

2005; Miura D, Ito, Y., Aya, M, Kise, M., Ato,

H, Yagaski, K., 2006; Ausman, L. M, Rong N,

Nicolosi, R. J., 2005) การผสมนำมนรำขาวกบนำมน

ดอกคำฝอยจะยงชวยเพมประสทธภาพในการลดไขมน

ในหลอดเลอด (Malve H, Kerkar P, Mishra N, Loke

S, Rege NN, Marwaha-Jaspal A, Jainani KJ., 2010)

การผสมกบนำมนปาลมก ใหผลลดไขมนไดดเชนกน

(Utarwuthipong T, Komindr S, Pakpeankitvatana

V, Songchitsomboon S, Thongmuang N., 2009)

Cheng และคณะไดรายงานผลของนำมนรำขาวทชวยลด

ไขมนในหลอดเลอดของหนทดลองพรอมกบเพมความไว

ตออนซลนไดอกดวย (Cheng HH, Ma CY, Chou TW,

Chen YY, Lai MH., 2010) นบเปนขอดอกประการหนง

ทมแนวโนมจะนำมาประยกต ใชรวมกบการรกษาโรค

เบาหวานได แตทนาสนใจยงกวานนกคอ Iqbal และคณะ

รายงานไววานำมน รำขาวมฤทธลดไขมนไปพรอมกบ

สามารถต านมะเร ง ไดด วยการยบย งกระบวนการ

carcinogenesis ทเกดจากการกระตนดวยสารกอมะเรง

58

(carcinogen) ชนดตาง ๆ (Iqbal J, Minhajuddin M, Beg

ZH., 2003; Iqbal J, Minhajuddin M, Beg ZH.,

2003; Xu Z., Godber J.S., 1999)

ปจจบนมการนำผลตภณฑจากนำมนรำขาวมาใช

เปนอาหารเสรมกนอยางแพรหลายทงทยงไมมหลกฐาน

การวจยทางการแพทยอยางแนชด โดยเฉพาะความสามารถ

ในการตานมะเรงซงมหลกฐานนอยมากจนไมสามารถ

ยนยนไดแนนอนวามฤทธตานหรอใชรกษามะเรงไดจรง

ในขณะทอบตการณเกดโรคมะเรงเพมสงขนทวโลกรวมทง

ประเทศไทย งานวจยนจงเปนการศกษาฤทธทางชวภาพ

ของผลตภณฑนำมนรำขาวในการตานมะเรงโดยผานทาง

การตานการเจรญเตบโตของเซลลมะเรงตบซงเปนมะเรง

ลำดบตน ๆ ทพบมากในประเทศไทย พรอมกนนไดนำสาร

gamma-oryzanol เปรยบเทยบผลกบผลตภณฑจาก

นำมนรำขาวอกดวย หากพสจนในเบองตนไดวาผลตภณฑ

จากนำมนรำขาวสามารถตานมะเรงไดกจะเปนประโยชน

ในการใชรวมกบยาแผนปจจบน รวมทงชวยในเรองจาก

อตสาหกรรมการสงออกของประเทศ

สารเคมและเครองมอ

สารเคม ผลตภณฑจากน ำมนรำข าวและ

gamma-oryzanol ซอจากบรษททเชอถอไดในประเทศไทย

มการวเคราะหสารสำคญและสามารถซอเพมไดในกรณท

ตองทำโครงการวจยระยะยาว สารเคมทวไปไดแก crystal

violet, phosphate buffer saline, 3-(4,5-dimethylthiazol-

2-yl)-2,5-diphenyl tetrazolium bromide (MTT),

ethylene diamine tetraacetic acid (EDTA) และ

dimethyl sulfoxide (DMSO) ซอจากบรษท Sigma

สำหรบสารเคมทใชในการเลยงเซลลคอ trypsin, Dulbecco’s

modified Eagle’s medium (DMEM), fetal bovine

serum (FBS), penicillin และ streptomycin ซอจาก

บรษท Gibco

เครองมอ เครองมอทเกยวของกบการเพาะ

เลยงเซลล เชน ตปราศจากเชอ (laminar airflow

hood) และตอบเพาะเลยงเซลล (CO2 incubator)

มาจากบรษท NuAire กลองจลทรรศนชนดหวกลบ

(inverted microscope) จากบรษท Hollywood เครองปน

เหวยงควบคมอณหภม (refrigerated centrifuge) จาก

บรษท Juan และเครอง Elisa plate reader จากบรษท

Bio-Rad

วธดำเนนการวจย

การวจยนเปนการศกษาในหองปฏบตการโดย

เพาะเลยงเซลลมะเรงตบชอ HT 1080 ใหมสขภาพ

สมบรณแขงแรง พรอมทจะใชทดสอบสารตาง ๆ ได

หลงจากนนเลยงเซลลมะเรงตบในอาหารเลยงเซลลทม

ผลตภณฑนำมนรำขาวความเขมขนตาง ๆ เมอครบเวลา

ตามตองการกศกษาเซลลทยงมชวตอยและเซลลทตายแลว

ดวยการนำมายอมส MTT และ crystal violet ดงขนตอน

ตอไปน

1. การเตรยมอาหารเลยงเซลล ในโครงการวจยน

ใชอาหารเลยงเซลล Dulbecco’s Modified Eagle

Medium (DMEM) ทม 10 % fetal bovine serum

(FBS) รวมกบ penicillin 100 หนวยตอมลลลตร และ

streptomycin 100 มลลกรมตอมลลลตร โดยกรองให

ปราศจากเชอในตปราศจากเชอ ผาน membrane ขนาด

0.22 ไมครอน และเกบทอณหภม 4๐ ซ. เมอตองการใช

กนำมาอนทอณหภม 37๐ ซ. กอนเปนเวลาประมาณ

10-15 นาท

2. การเพาะเลยงเซลลมะเรงตบ เซลลมะเรงตบ

มลกษณะบอบบางและตองการอาหารเลยงเซลลทเหมาะสม

เพอใหเซลลเตบโตไดเตมท โดยเลยงเซลลในตบมเพาะ

เซลลท 37๐ ซ. และมบรรยากาศ 5 % CO2 จนไดเซลล

มะเรงตบทเจรญเตมท และนำมา subculture สปดาหละ

2-3 ครง ตลอดการวจย

3. การทดสอบการตานการเจรญเตบโตของเซลล

มะเรงตบ เลยงเซลลมะเรงตบในอาหารเลยงเซลลปกต

และอาหารเลยงเซลลทมสาร gamma-oryzanol หรอ

ผลตภณฑนำมนรำขาวทความเขมขนตาง ๆ กน คอ 0.1,

0.2, 0.3, 0.4, 0.5, 0.6 มก./มล. เปนเวลา 1, 4 และ

59

7 วน แลวใชสชนดพเศษคอ 3-(4,5-dimethylthiazol-2-

yl)-2,5-diphenyltetrozolium bromide (MTT)

ความเขมขน 1 มลลกรมตอมลลลตร ยอมสเซลลมะเรงตบ

ซงจะใหผลกสนำเงนเขมภายในเซลลเฉพาะเซลลทยงม

ชวตอย ตอจากนนละลายผลกสนำเงนเขมออกจากเซลล

ดวย DMSO นำนำสนำเงนเขมทไดไปวดความเขมขน

ของสทจะแปรตามจำนวนเซลลทยงมชวตอยดวยเครอง

Elisa plate reader นำไปคำนวณเปน % การยบยง

การเจรญเตบโต (inhibition percentage) โดยเปรยบเทยบ

ใหหลมควบคม (control well) คอหลมทมไดมผลตภณฑ

นำมนรำขาวผสมอย ซงจะมคาการอยรอดของเซลลเปน

100 % และ % inhibition มคาเปนศนย ทงนเซลล

การศกษาผลของผลตภณฑนำมนรำขาวทกครงจะใชยา

ตานมะเรงคอ doxorubicin เปน positive control

ตอเซลลมะเรงตบ

4. การยอมสเซลลมะเรงตบดวยส crystal

violet เลยงเซลลมะเรงตบในอาหารเลยงเซลลปกต

และอาหารเลยงเซลลทมสาร gamma-oryzanol หรอ

ผลตภณฑนำมนรำขาวทความเขมขนตาง ๆ กน เปนเวลา

1, 4 และ 7 วน เชนเดยวกบในขอ 3 หลงจากนนยอมส

เซลลดวย crystal violet ซงจะตดสออกมวง ทงคางคน

ใหแหงสนท แลวนำไปสองกลองจลทรรศน ถายรป

นบจำนวนเซลลอยางนอย 5 field ตอ 1 ตวอยาง แลว

นำมาทดสอบเชงปรมาณเชนเดยวกบ MTT ดวยการ

ละลาย crystal violet ไปอานคาการดดกลนแสง หกคา

การดดกลนแสงของ blank ออก นำไปคำนวณเปน %

การมชวตอยรอดของเซลล (survival percentage) โดย

เปรยบเทยบใหหลมควบคมคอหลมทมไดมผลตภณฑจาก

นำมนรำขาวจะมคาการอยรอดของเซลลเปน 100 %

5. คำนวณหาคาเปอรเซนตการยบยง (% inhibition)

% inhibition = (Acontrol

- Asample

) x 100 / Asample

เมอ Acontrol

คอ คาการดดกลนแสงของหลมควบคม

คอหลมทมไดมผลตภณฑจากนำมนรำขาว และ

Asample

คอ คาการดดกลนแสงของสารละลาย

ของหลมทมผลตภณฑจากนำมนรำขาว

6. การวเคราะหขอมล ขอมลทกสวนจะตองผาน

กระบวนการตรวจสอบทางสถต โดยวธ analysis of

variances, correlation และ regression analysis

ดวยโปรแกรม SPSS

ผลการวจย

Proliferation assay เมอเลยงเซลลมะเรงตบ

ในอาหารเลยงเซลลปกตและอาหารเลยงเซลลทม

ผลตภณฑนำมนรำขาวหรอสาร gamma-oryzanol

ความเขมขนตาง ๆ กน เปนเวลา 1, 4 และ 7 วน แลวใช

cell proliferation assay ชนดทเรยกวา MTT assay

คอ นำส 3-(4,5-dimethylthiazol-2-yl)-2,5-

diphenyltetrozolium bromide (MTT) ซงจะยอม

เฉพาะเซลลทมชวตอย เนองจากเซลลมชวตเทานนท

สามารถจะทำการ uptake สารสนเขาสภายในเซลล ได

เอนไซม mitochondrial dehydrogenase จะทำการ

reduce สเหลองของ MTT ใหกลายเปนสมวงของ

formazan และมคณสมบตดดกลนแสงไดทความยาวคลน

570 นาโนเมตร นนคอ MTT จะยอมเฉพาะเซลลทยง

มชวตอย ใหเกดเปนผลกสมวงเขมทมองเหนไดอยาง

ชดเจนภายใตกลองจลทรรศนชนดหวกลบ หลงจากนน

กจะนำ acidified isopropanol หรอ dimethylsulfoxide

(DMSO) มาละลายผลกสนำเงนเขมออกจากเซลล แลวจง

นำสารละลายนำสมวงทไดไปวดความเขมขนของสดวย

เครอง Elisa plate reader ทความยาวคลนดงกลาวมาแลว

ความเขมขนของสจะแปรตามจำนวนเซลลทยงมชวตอย

การประเมนประสทธภาพตอการเจรญเตบโตของเซลลจะใช

ความเขมขนทสามารถยบยงการเจรญของเซลลได 50 %

หรอ inhibition concentration ท 50 % (IC50)

ผลการวจยในภาพรวม แสดงใหเหนวาการ

เจรญเตบโตของเซลลมะเรงตบลดลงอยางมนยสำคญ

ทางสถตในลกษณะทแปรตามขนาดของผลตภณฑนำมน

รำขาวหรอสาร gamma-oryzanol ทเพมขนหรอทเรยกวา

dose-dependent manner คอแปรตามความเขมขน

และ time-dependent manner คอแปรตามระยะเวลาท

60

เซลลไดสมผสกบสารนานขน ดงแสดงในภาพ 1 และ 3

จะตางกนกทความแรงของผลตภณฑนำมนรำขาวและ

สาร gamma-oryzanol ไมเทากน

Dose-response curve โดยปกตแล ว

dose-response curve ทว ๆ ไปจะใชความเขมขน

ชวงกวางเปน 10 เทา จงใช log concentration เพอให

สะดวกตอการพจารณาภาพรวมทจะมลกษณะเปน sigmoid

curve ทมองเหนชวง steep portion ไดอยางชดเจน

และหาคา effective concentration ท 50 % ไดงาย

แตสำหรบโครงการวจยน คาความเขมขนตาง ๆ ของ

ผลตภณฑนำมนรำขาวหรอสาร gamma-oryzanol

ในแกน X ของกราฟภาพ 2 และ 4 ใชมาตรสวนธรรมดา

เนองจากชวงความเขมขนท ใชแคบมาก สาเหตทการ

วจยนใชชวงความเขมขนแคบกเพราะถกกำหนด (limit)

ดวยความสามารถในการตานการเจรญเตบโตของเซลล

มะเรงและความจำกดของคาการละลาย (solubility)

โดยทกความเขมขนของสารจะมการละลายด ไมมากหรอ

นอยจนเกนไป รวมทงมคาความเปนกรดดาง (pH) ท

เหมาะสมดวย

ผลตภณฑนำมนรำขาว ผลตภณฑนำมน

รำขาวจาก 2 บรษท ทมคาการละลายไมแตกตางกน

เทาใดนก ผลการศกษาแสดงไวในภาพ 1 และ 2 คอ

ความเขมขนในการยบยงการเจรญเตบโตของเซลล

มะเรงตบมคาใกลเคยงกนคอหลงจากใหทดลองใหเซลล

มะเรงตบสมผสกบผลตภณฑนำมนรำขาวเปนเวลา 7 วน

ในชวงความเขมขน 0 - 0.6 มลลกรมตอมลลลตร จะพบคา

ความเขมขน IC50 ท 0.274 +- 0.004 และ 0.127 +- 0.006

มลลกรมตอมลลลตร หรอ 274 +- 4 และ 127 +- 6

ไมโครกรมตอมลลลตร ซงอยในชวงทพอจะยอมรบได หาก

ทดลองใหเซลลมะเรงตบสมผสกบผลตภณฑนำมนรำขาว

เปนเวลา 1 หรอ 4 วน จะยบยงการเจรญเตบโตไดไมถง

50 % หรอเกน 50 % ไปเพยงเลกนอย จงไมควรนำขอมล

ไปใชหาคา IC50 เพราะมแนวโนมทจะไดคา IC

50 ทม

accuracy และ precision ตำ

สาร gamma-oryzanol การวจยในสวน

ทตองใชสาร gamma-oryzanol มประเดนทนาสนใจและ

ขอสงเกตทควรนำมาพจารณา 2 ประการ คอ

1. งานวจยนใชสาร gamma-oryzanol จาก

2 บรษท ทมคณสมบตทางกายภาพและคาการละลาย

แตกตางกนคอ 0-2 และ 0-5 มลลกรมตอมลลลตร

2. ความสามารถของสาร gamma-oryzanol

ในการยบยงการเจรญเตบโตของเซลลมะเรงตบแมวา

จะใชขนาดความเขมขนสงกวาผลตภณฑนำมนรำขาวถง

10 เทา (คอ ผลตภณฑนำมนรำขาวใชความเขมขนสงสด

0.6 มลลกรมตอมลลลตร และสาร gamma-oryzanol

ใชความเขมขนสงสด 2 หรอ 5 มลลกรมตอมลลลตร) และ

ใหเวลาเซลลมะเรงตบสมผสกบสาร gamma-oryzanol

นานถง 7 วน กยงไมสามารถระบคา IC50 ได

61

1 วน 4 วน 7 วน

ภาพ 1.01 ภาพ 1.08 ภาพ 1.15(กลมควบคม ; ผลตภณฑนำมนรำขาว (บรษท 1) 0 มลลกรมตอมลลลตร)

ภาพ 1.02 ภาพ 1.09 ภาพ 1.16(ผลตภณฑนำมนรำขาว (บรษท 1) 0.1 มลลกรมตอมลลลตร)

ภาพ 1.03 ภาพ 1.10 ภาพ 1.17(ผลตภณฑนำมนรำขาว (บรษท 1) 0.2 มลลกรมตอมลลลตร)

ภาพ 1.04 ภาพ 1.11 ภาพ 1.18(ผลตภณฑนำมนรำขาว (บรษท 1) 0.3 มลลกรมตอมลลลตร)

ภาพ 1.05 ภาพ 1.12 ภาพ 1.19(ผลตภณฑนำมนรำขาว (บรษท 1) 0.4 มลลกรมตอมลลลตร)

62

1 วน 4 วน 7 วน

ภาพ 1.06 ภาพ 1.13 ภาพ 1.20(ผลตภณฑนำมนรำขาว (บรษท 1) 0.5 มลลกรมตอมลลลตร)

ภาพ 1.07 ภาพ 1.14 ภาพ 1.21(ผลตภณฑนำมนรำขาว (บรษท 1) 0.6 มลลกรมตอมลลลตร)

ภาพ 2 กราฟเปรยบเทยบความสามารถในการตานการเจรญเตบโตของผลตภณฑนำมนรำขาว (บรษท 1) ความเขมขน

0 - 600 ไมโครกรมตอมลลลตร ตอเซลลมะเรงตบ (n = 3) ทเวลา 1, 4 และ 7 วน โดยมคาความเขมขน IC50 274

+- 4 ไมโครกรมตอมลลลตร ทเวลา 7 วน

63

1 วน 4 วน 7 วน

ภาพ 3.01 ภาพ 3.07 ภาพ 3.13(กลมควบคม ; gamma-oryzanol (บรษท 1) 0 มลลกรมตอมลลลตร)

ภาพ 3.02 ภาพ 3.08 ภาพ 3.14(gamma-oryzanol (บรษท 1) 1.0 มลลกรมตอมลลลตร)

ภาพ 3.03 ภาพ 3.09 ภาพ 3.15(gamma-oryzanol (บรษท 1) 2.0 มลลกรมตอมลลลตร)

ภาพ 3.04 ภาพ 3.10 ภาพ 3.16(gamma-oryzanol (บรษท 1) 3.0 มลลกรมตอมลลลตร)

ภาพ 3.05 ภาพ 3.11 ภาพ 3.17(gamma-oryzanol (บรษท 1) 4.0 มลลกรมตอมลลลตร)

64

ภาพ 3 แสดงลกษณะของเซลลมะเรงตบคนในภาวะตาง ๆ ทไดรบ gamma-oryzanol (บรษท 1)

ณ เวลาทเซลลถกเลยงในอาหารเลยงเซลลภาวะตาง ๆ เปนเวลา 1 วน

ภาพ 3.01 เซลลมะเรงตบคนภาวะควบคม ไมไดรบ gamma-oryzanol เลย

ภาพ 3.02 เซลลมะเรงตบคนทไดรบ gamma-oryzanol (บรษท 1) 1.0 มลลกรมตอมลลลตร

ภาพ 3.03 เซลลมะเรงตบคนทไดรบ gamma-oryzanol (บรษท 1) 2.0 มลลกรมตอมลลลตร

ภาพ 3.04 เซลลมะเรงตบคนทไดรบ gamma-oryzanol (บรษท 1) 3.0 มลลกรมตอมลลลตร

ภาพ 3.05 เซลลมะเรงตบคนทไดรบ gamma-oryzanol (บรษท 1) 4.0 มลลกรมตอมลลลตร

ภาพ 3.06 เซลลมะเรงตบคนทไดรบ gamma-oryzanol (บรษท 1) 5.0 มลลกรมตอมลลลตร

ณ เวลาทเซลลถกเลยงในอาหารเลยงเซลลภาวะตาง ๆ เปนเวลา 4 วน

ภาพ 3.07 เซลลมะเรงตบคนภาวะควบคม ไมไดรบ gamma-oryzanol เลย

ภาพ 3.08 เซลลมะเรงตบคนทไดรบ gamma-oryzanol (บรษท 1) 1.0 มลลกรมตอมลลลตร

ภาพ 3.09 เซลลมะเรงตบคนทไดรบ gamma-oryzanol (บรษท 1) 2.0 มลลกรมตอมลลลตร

ภาพ 3.10 เซลลมะเรงตบคนทไดรบ gamma-oryzanol (บรษท 1) 3.0 มลลกรมตอมลลลตร

ภาพ 3.11 เซลลมะเรงตบคนทไดรบ gamma-oryzanol (บรษท 1) 4.0 มลลกรมตอมลลลตร

ภาพ 3.12 เซลลมะเรงตบคนทไดรบ gamma-oryzanol (บรษท 1) 5.0 มลลกรมตอมลลลตร

ณ เวลาทเซลลถกเลยงในอาหารเลยงเซลลภาวะตาง ๆ เปนเวลา 7 วน

ภาพ 3.13 เซลลมะเรงตบคนภาวะควบคม ไมไดรบ gamma-oryzanol เลย

ภาพ 3.14 เซลลมะเรงตบคนทไดรบ gamma-oryzanol (บรษท 1) 1.0 มลลกรมตอมลลลตร

ภาพ 3.15 เซลลมะเรงตบคนทไดรบ gamma-oryzanol (บรษท 1) 2.0 มลลกรมตอมลลลตร

ภาพ 3.16 เซลลมะเรงตบคนทไดรบ gamma-oryzanol (บรษท 1) 3.0 มลลกรมตอมลลลตร

ภาพ 3.17 เซลลมะเรงตบคนทไดรบ gamma-oryzanol (บรษท 1) 4.0 มลลกรมตอมลลลตร

ภาพ 3.18 เซลลมะเรงตบคนทไดรบ gamma-oryzanol (บรษท 1) 5.0 มลลกรมตอมลลลตร

1 วน 4 วน 7 วน

ภาพ 3.06 ภาพ 3.12 ภาพ 3.18(gamma-oryzanol (บรษท 1) 5.0 มลลกรมตอมลลลตร)

65

ภาพ 4 กราฟเปรยบเทยบความสามารถในการตานการเจรญเตบโตของสาร gamma-oryzanol (บรษท 1) ความเขมขน

0 - 5 มลลกรมกรมตอมลลลตร ตอเซลลมะเรงตบ (n = 3) ทเวลา 1, 4 และ 7 วน

การอภปรายผลและสรปผล

เมอพจารณาความสามารถในการตานการเจรญ

เตบโตของเซลลมะเรงตบจะเหนไดวา ผลตภณฑนำมน

รำขาวและ gamma-oryzanol มประเดนสำคญทควร

พจารณาสำคญ 3 ประการ คอ

1. ผลตภณฑนำมนรำขาวและ gamma-oryzanol

อาจไมมฤทธ โดยตรง (direct effect) ในการเปนพษ

(cytotoxic effect) ตอเซลลมะเรงตบ โดยเฉพาะสาร

gamma-oryzanol ทไมสามารถหาคา IC50 ไดแมวา

จะใหเซลลมะเรงตบสมผสกบสาร gamma-oryzanol

เปนเวลานานถง 7 วน กตาม สนนษฐานวาอาจเนองมาจาก

สาเหตบางประการ เชน

- สารบางชนดมกลไกหรอรปแบบ

การทำงานทแตกตางกนออกไป เชน สารบางชนดตองถก

enzyme ในตบเปลยนไปเปนสาร active metabolite

เสยกอนจงจะทำงานได สารบางชนดตองทำงานรวมกบ

ระบบภมตานทานหรอตองถกเราดวยระบบภมตานทาน

กอนจงจะออกฤทธได

- สารบางชนดมกลไกการตานมะเรงท

แตกตางกนออกไป เชน สารบางชนดไมสามารถทำลาย

เซลลมะเรงไดโดยตรงหรออาจตองใชขนาด (dose) สง

แตมฤทธตานการแพรกระจายของเซลลมะเรง หรออก

ตวอยางทนบเปนขาวดสำหรบผปวยมะเรงกคอ วงการ

แพทยอาจสามารถรกษามะเรงไดในระยะ 10 ป หรอ

ไมเกน 15 ป ขางหนานดวยยาทมฤทธตานการสราง

หลอดเลอดใหม (antiangiogenic agent) ทจะไมมผล

ทำลายเซลลมะเรง จงไมมฤทธขางเคยงตอระบบภมคมกน

ไขกระดก ผมรวง ดงทพบในการบำบดดวย chemotherapy

ทว ๆ ไป แตจะมกลไกยบยงมใหหลอดเลอดใหมงอกไปหา

กอนเนอมะเรง กลมเซลลมะเรงจงไมสามารถขยายขนาด

ใหใหญขนไดเพราะขาดสารอาหารและมการสะสมของเสย

ไวภายในเซลลเปนจำนวนมาก ปจจบนยากลมนไดผาน

เขาสการวจยระดบคลนก (clinical trial) ระยะ (phase)

2-3 แลว

2. ผลตภณฑนำมนรำขาวและ gamma-oryzanol

อาจไมมฤทธเฉพาะเจาะจงตอเซลลมะเรงตบเทาใดนก

66

เอกสารอางอง

Ausman, L. M, Rong, N., & Nicolosi, R. J. (2005). Hypocholesterolemic effect of physically refined

rice bran oil: studies of cholesterol metabolism and early atherosclerosis in hypercholesterolemic

hamsters. J Nutr Biochem, 16(9): 521-9.

Berger, A., Rein, D., Schäfer, A., Monnard, I., Gremaud, G., Lambelet, P., & Bertoli, C. (2005).

Similar cholesterol-lowering properties of rice bran oil, with varied gamma-oryzanol, in

mildly hypercholesterolemic men. Eur J Nutr, 44(3), 163-73.

Chatchawan Chotimarkorn, Soottawat Benjakul, & Nattiga Silalai. (2008). Antioxidant components

and properties of five long-grained rice bran extracts from commercial available cultivars in

Thailand. Food Chem , 111, 636-41.

Cheng, H. H., Ma, C. Y., Chou, T. W., Chen, Y. Y., & Lai, M. H. (2010). Gamma-oryzanol ameliorates

insulin resistance and hyperlipidemia in rats with streptozotocin/nicotinamide-induced type 2

diabetes. Int J Vitam Nutr Res, 80(1), 45-53.

Chitropas, P., Priprem, A., Siri, B., Khamlert, C., & Sripanidkulchai, B. (2004). Factor affecting

antioxidation and gamma-orizanol in developed Hom Dok Mali 105 rice bran tablets. KKU

Res J, 9(2), 59-67.

Cicero, A. F. G., & Gaddi, A. (2001). Rice bran oil and gamma-oryzanol in the treatment of

hyperlipoproteinaemias and other conditions. Phytother Res, 15, 277-89.

Ha, T. Y., Han, S., Kim, S. R., Kim, I. H., Lee, H. Y., & Kim, H. K. (2005). Bioactive components in

rice bran oil improve lipid profiles in rats fed a high-cholesterol diet. Nutr Res, 25, 597-606.

Iqbal, J., Minhajuddin, M., & Beg, Z. H. (2003). Suppression of 7,12-dimethylbenz[alpha]anthracene-

induced carcinogenesis and hypercholesterolaemia in rats by tocotrienol-rich fraction isolated

from rice bran oil. Eur J Cancer Prev, 12(6), 447-53.

ตวอยางเชนนสามารถพบไดในยาปฏชวนะทแตละชนด

จะมความเฉพาะเจาะจงตอเชอแบคทเรยตางชนดกน

นอกจากนยาตานมะเรงในปจจบนบางตวกมความเฉพาะ

เจาะจงตอมะเรงบางชนดเทานน

3. ผลตภณฑนำมนรำขาวมความแรงในการ

ทำลายหรอยบยงการเจรญเตบโตของเซลลมะเรงตบ

สงกวา gamma-oryzanol กอาจเนองมาจากการท

ผลตภณฑนำมนรำขาวมลกษณะและคณสมบตเปนสารสกด

หยาบ (crude extract) จงมสารตาง ๆ หลายชนดทสามารถ

ทำหนาทเปน co-factor ชวยการทำงานของ gamma-

oryzanol ได ขณะทสาร gamma-oryzanol บรสทธ

ไมมสารชวยอนใดมาเรงการทำงานได

อยางไรกตาม กพอจะกลาวในเบองตนไดวา

ผลตภณฑนำมนรำขาวนาจะมกลไกบางอยางในการตาน

เซลลมะเรงไดบาง โดยอาจตองทดสอบกบเซลลมะเรง

ชนดอน หรอทดสอบการตานมะเรงกลไกอน เชน การตาน

ปฏกรยาออกซเดชนในเซลลมะเรงบางชนด การตาน

การสรางหลอดเลอดใหม เปนตน

67

Jariwalla, R. J. (2001). Rice-bran products: phytonutrients with potential applications in preventive

and clinical medicine. Drugs Exp Clin Res, 27(1), 17-26.

Juliano, C., Cossu, M. l, Alamanni, M. C., & Piu, L. (2005). Antioxidant activity of gamma-oryzanol:

Mechanism of action and its effect on oxidation stability of pharmaceutical oils. Int J Pharm,

299, 146-154.

Malve, H., Kerkar, P., Mishra, N., Loke, S., Rege, N. N., Marwaha-Jaspal, A., & Jainani, K. J. (2010).

LDL-cholesterol lowering activity of a blend of rice bran oil and safflower oil (8:2) in patients

with hyperlipidaemia: a proof of concept, double blind, controlled, randomised parallel group

study. J Indian Med Assoc, 108(11), 785-8.

Minhajuddin, M., Beg, Z. H, Iqbal, J. (2005). Hypolipidemic and antioxidant properties of tocotrienol

rich fraction isolated from rice bran oil in experimentally induced hyperlipidemic rats. Food

Chem Toxicol, 43(5), 747-53.

Miura, D., Ito, Y., Aya, M., Kise, M., Ato, H., & Yagaski, K. (2006). Hypocholesterolemic action of

pregerminated brown rice in hepatoma-bearing rats. Life Sci, 79, 259-64.

Most, M. M., Tulley, R., Morales, S., & Lefevre, M. (2005). Rice bran oil, not fiber, lowers cholesterol

in humans. Am J Clin Nutr, 81(1), 64-8.

Prakash, J. (1996). Rice bran proteins: properties and food uses. Crit Rev Food Sci Nutr, 36(6), 537-52.

Raghuram, T. C., & Rukmini, C. (1995). Nutritional significance of rice bran oil. Indian J Med Res,

102, 241-4.

Rogers, E. J., Rice, S. M., Nicolosi, R. J., Carpenter, D. R., McClelland, C. A., & Romanczyk, L.,J.

(1993). Identification gramma-oryzanol and quantitation of components and simultaneous

assessment of tocols in rice bran oil. J Am Oil Chem Soc, 70(3), 301-7.

Rukmini, C., & Raghuram, T. C. (1991). Nutritional and biochemical aspects of the hypolipidemic

action of rice bran oil: a review. J Am Coll Nutr, 10(6), 593-601.

Sen, C. K., Khanna, S., & Roy, S. (2007). Tocotrienols in health and disease: The other half of the

natural vitamin E family. Mol Asp Med, 28, 692-728.

Sugano, M., & Tsuji, E. (1996). Rice bran oil and human health. Biomed Environ Sci, 9(2-3), 242-6.

Sugano, M., & Tsuji, E. (1997). Rice bran oil and cholesterol metabolism. J Nutr, 127(3), 521S-524S.

Sugano, M., Koba, K., & Tsuji, E. (1999). Health benefits of rice bran oil. Anticancer Res, 19(5A),

3651-7.

Utarwuthipong, T., Komindr, S., Pakpeankitvatana, V., Songchitsomboon, S., Thongmuang, N. (2009).

Small dense low-density lipoprotein concentration and oxidative susceptibility changes

after consumption of soybean oil, rice bran oil, palm oil and mixed rice bran/palm oil in

hypercholesterolaemic women. J Int Med Res, 37(1), 96-104.

Xu, Z., & Godber, J. S. (1999). Purification and identification of components of gamma-oryzanol in

rice brand oil. J Agri Food Chem. 47, 2724-8.

การบรหารความเสยงดานความปลอดภยในการทำงานของพนกงานกรณศกษา : สายการผลตรถเขนสแตนเลส

Safety Risk Management for Production Operators

Case Study: Stainless Steel Cart Production Line

จตลดา ซมเจรญ*

68

บทคดยอ

งานวจยนมวตถประสงคเพอสรางแผนงานบรหารจดการความเสยง และประเมนผลความเสยงหลงจากการ

ดำเนนการตามแผนดานความปลอดภยในการทำงานของพนกงานสายการผลตรถเขนสแตนเลส ผลจากการวจย พบวา

ความเสยงจากการทำงานของพนกงานม 5 ดาน ไดแก ความเสยงดานผปฏบตงาน ดานอปกรณ เครองมอ เครองจกร

ดานผงโรงงาน ดานระบบและดานกจกรรมงาน โดยมความเสยงยอยรวม 18 รายการ และมปจจยเสยงรวม 38 ปจจย

จากความเสยงทงหมด 5 ดาน จากการประเมนความเสยงดวยเกณฑ 4 ระดบ พบวา มปจจยความเสยงทอย ในระดบ

ความเสยงสง (ระดบ 3) 30 ปจจย และอยในระดบความเสยงทยอมรบได (ระดบ 2) 8 ปจจย ผวจยไดสรางแผนงาน

บรหารจดการความเสยงซงประกอบดวยแผนงานลดและแผนงานควบคมความเสยงรวมทงสน 36 แผน และได

ดำเนนการตามแผน 27 แผน คดเปนรอยละ 75.00 ผลจากการประเมนความเสยงครงท 2 ใหผลสรปวา มปจจยเสยง

ทไดรบการจดการความเสยงทงหมด 15 ปจจย สามารถลดระดบความเสยงจากความเสยงสงมาอยในระดบทยอมรบได

13 ปจจย คดเปนรอยละ 86.67 และมความเสยงทไมลดลง 2 ปจจย ทงน จากการประเมนผลสำเรจทไดจากงานวจย

โดยเจาของโรงงาน หวหนางาน และพนกงานทกคนในสายการผลตรถเขนสแตนเลส พบวา ตวชวดแผนบรหารจดการ

ความเสยงดานประสทธภาพ ดานงบประมาณไดผลประเมนระดบด สวนตวชวดดานผลกระทบและเวลาไดผลประเมน

ระดบพอใช ตวชวดดานประโยชนทไดจากงานวจยไดผลประเมนในระดบด

คำสำคญ : การประเมนความเสยง แผนบรหารจดการความเสยง รถเขนสแตนเลส

Abstract

This research aimed to propose a hazard risk management plan and to evaluate it’s

implementation of stainless steel cart production process. The results showed that, there were five

types of risk on working operations, risk from operators, risk from equipments and tools, risk from

*อาจารยประจำสาขาวชาวศวกรรมอตสาหการ คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

69

plant layout, risk from system, and risk from working activities. There are 18 risk elements and 38

risk factors for all 5 types of risk. According to 4 levels of risk assessing. It was that there are 30

factors in high risk level (3rd level) and 8 factors in acceptable risk level (2nd level). 36 risks

management plan to decrease and control risks has been proposed. After applying 27 plans from 36

plan (about 75%), the results from re-assessing showned that of 15 factors which are managable, 13

factors with high risk level are decreased to acceptable risk level (about 86.67%). However, there are

two factors in which risk cannot decrease. According to assessment of managers and operators, there

are high levels of satisfaction in effectiveness of risk management plan in effectiveness and budgets,

fair levels of satisfaction in effects and assessing time, and good level of satisfaction in benefits of

this research.

Keywords : Risk assessment, risk management plan, stainless steel cart

ความนำ

งานวจยนเปนกรณศกษาของโรงงานผลตรถเขน

สแตนเลสแหงหนงทตงอยทจงหวดปทมธาน โรงงานน

ประสบกบปญหาการเกดอบตเหตจากการทำงานของ

พนกงานในสายการผลตสง จากการศกษาขอมลสถต

การเกดอบตเหตของโรงงาน ป พ.ศ. 2552 พบวา

มการเกดอบตเหตโดยเฉลย 12 ครงตอเดอน ตวอยาง

เชน เครองมอ อปกรณตกใสเทาพนกงานทไมไดใสเครอง

ปองกนเทา (รองเทาหวเหลก) ทำใหนวเทาไดรบบาดเจบ

ตองหยดพกทำงาน 3 วน การระคายเคองทดวงตาและ

ผวหนงจากการลบรอยเชอมดวยนำยาโดยไมใสแวนตา

และถงมอ เปนตน ผลกระทบจากอบตเหตทเกดขน

ทำใหเกดการบาดเจบทงทางดานรางกายและสภาพจตใจ

ตลอดจนความสญเสยทรพยสนและเวลาในการผลตสนคา

ทสญเสยไปจงทำใหสงมอบสนคาไมทนตามกำหนด ดงนน

เพอแกปญหาดงกลาว ผวจยจงประยกตใชเทคนคการ

บรหารความเสยงดานความปลอดภยเพอลดและปองกน

การเกดอบตเหตจากการทำงานของพนกงาน จากการ

คนควางานวจยทเกยวของ เชน อตสาหกรรมประเภท

การปมโลหะ (ศรณย ปญญาธรรม, 2547) ประเภทผลต

ขวดแกว (สมชย วฒฐานนท, 2551) ประเภทผลตกาซ

ธรรมชาต (ประพนธ ลมเลก, 2547) อตสาหกรรมปโตรเลยม

(พนธวชร บรรจงศรเจรญ, 2547) สรปไดวาสามารถ

นำเทคนคนไปใชในงานอตสาหกรรมไดจรง การวเคราะห

ความเสยงดานความปลอดภยเปนพนฐานทจำเปนตอ

การจดการความปลอดภยในการสรางแผนงานและ

ประเมนความเสยงใหเปนสวนสำคญของระบบการจดการ

ผลต (Fung, Tam, Lo & Lu, 2010) ซงสามารถ

ลดความเสยงจากการทำงานของพนกงานไดอยางม

ประสทธภาพ (Pasman, Jung, Prem, Rogers & Yang,

2009) เพราะขนตอนการชบงอนตรายและการประเมน

ความเสยงดวยเทคนคเชงคณภาพและเชงปรมาณจะทำให

ทราบความเสยงทมอย และการกำหนดมาตรการปองกน

เพอความปลอดภย (Lind, Nenonen, & Jouni, 2009 ;

Marhavilas, Koulouriotis & Gemeni, 2011)

การวจยครงนมวตถประสงคเพอสรางแผนงาน

บรหารจดการความเสยงสำหรบสายการผลตรถเขน

สแตนเลสและเพอประเมนผลความเสยงหลงจากการ

ดำเนนการตามแผนบรหารจดการความเสยง

70

วธดำเนนการวจย

งานวจยนมขนตอนการวจย 6 ขนตอน คอ

1. การระบความเสยงและปจจยเสยง โดยเรม

จากการศกษาขอมลของโรงงาน ขอมลทวไป ขอมล

เกยวกบพนกงาน ขอมลสถตการเกดอบตเหต และการ

ศกษาขนตอนการผลตรถเขนสแตนเลส

2. การจดทำบญชรายการสงทเปนความเสยง

และอนตรายและผลกระทบทอาจเกดขน โดยวเคราะห

จากกระบวนการผลต วสดทใช เครองจกรอปกรณ การ

ปฏบตงาน ระบบสาธารณปโภค และพนทการปฏบตงาน

3. การชบงอนตรายดวยเทคนคเชงคณภาพ

ไดแก การใชแบบตรวจสอบ (checklist) เปนเครองมอ

ประกอบการชบงและการประเมนความเสยง

4. การประเมนความเสยงดวยการพจารณา

ระดบโอกาสในการเกดเหตการณและความรนแรงท

สงผลกระทบตอบคคล ชมชน ทรพยสน สงแวดลอม

เพอหาระดบความเสยงอนตราย โดยพจารณาจากเกณฑ

ทอางองจากกรมโรงงานอตสาหกรรมและปรบใหเหมาะสม

กบบรบทของโรงงาน

5. การจดลำดบความเสยงเพอใหทางโรงงาน

ทราบสถานะความเสยงทมอย

6. การจดทำแผนงานบรหารจดการความเสยง

เพ อลดและควบคมความเส ยงส ง ใหอย ในระดบท

ยอมรบได

ผลการวจย

1. ผลการวเคราะหความเสยง ปจจยเสยงและ

ระดบความเสยงในการทำงานของพนกงานสายการผลต

รถเขนสแตนเลส แสดงดงรป 1

2. ผลของแผนงานบรหารจดการความเสยงของ

สายการผลตรถเขนสแตนเลสแสดงตวอยางบางสวน

ดงตารางท 1 และตาราง 2

3. ผลของการดำเนนการตามแผนแสดงตวอยาง

บางสวนดงตาราง 3

4. ผลของการประเมนความเสยงเฉพาะทไดทำ

ตามแผนแสดงตวอยางบางสวนดงตารางท 4

สรปผลการวจย

ความเสยงทมอยในสายการผลตรถเขนสแตนเลส

สรปได 5 ดาน ประกอบดวยความเสยงยอยรวมทงหมด

18 ขอ และปจจยเสยงรวมทงหมด 38 ปจจย จากการ

ประเมนความเสยงดวยเกณฑ 4 ระดบ พบวา มปจจย

ความเสยงทอยในระดบความเสยงสง (ระดบ 3) 30 ปจจย

และอยในระดบความเสยงทยอมรบได (ระดบ 2) 8 ปจจย

ซงวธการจดการความเสยงคอการลดและการควบคม

ความเสยงทเกดขนหรอมอย โดยผวจยไดสรางแผนลด

และแผนควบคมความเสยง และตดตามการดำเนนงาน

ตามแผน ซงผลสรปของการบรหารจดการความเสยง

เฉพาะทไดดำเนนการตามแผน พบวา จากปจจยเสยง 15

ปจจย ทไดดำเนนการตามแผนแลว สามารถลดโอกาส

การเกดอบตเหตหรออนตรายได 13 ปจจย (คดเปนรอยละ

86.67) ลดความรนแรงได 10ปจจย (คดเปนรอยละ

66.67) ระดบความเสยงลดลง 13 ปจจย และมความเสยง

ทไมลดลง 2 ปจจย (คดเปนรอยละ 13.33)

ขอเสนอแนะ

1. การชบงอนตรายดวยวธการ Checklist

ควรใชเทคนคการวเคราะห why-why analysis รวมดวย

และควรวเคราะหยอนกลบแบบไขว (cross check)

เพอชวยวเคราะหหาปจจยหรอสาเหตทแทจรง

2. ควรปรบปรงผงโรงงาน ทำกจกรรม 5 ส

การบำรงรกษาเครองจกรทเหมาะสม เพอลดความเสยง

ทยงเหลออย

3. ตดตาม และประเมนผลความเสยงอยาง

ตอเนอง เพอลดความเสยงและปองกนการเกดอบตเหต

อยางมประสทธภาพและยงยน

71

ภาพ

1 ค

วามเ

สยง

ปจจย

เสยง

และ

ระดบ

ความ

เสยง

ในกา

รทำง

านขอ

งพนก

งานส

ายกา

รผลต

รถเข

นสแต

นเลส

72

ตารา

ง 1

ตวอย

างบา

งสวน

ของแ

ผนงา

นลดค

วามเ

สยงด

านผป

ฏบตง

าน (ร

ะดบค

วามเ

สยงส

ง)แผ

นงา

นลด

ความ

เสยง

ดาน

ผปฏบตงา

น

ห

นวย

งาน :

ฝา

ยผลต

(สา

ยการ

ผลตร

ถเขน

สแตน

เลส)

วตถป

ระสง

ค : ลด

ความ

รนแร

งและ

โอกา

สการ

เกดอ

บตเ

หตแล

ะอนต

รายจ

ากกา

รทำง

านขอ

งพนก

งาน

เปาห

มาย

: ไม

มอบตเ

หตจา

กการ

ทำงา

นของ

พนก

งาน

ปจจ

ยเสย

งมาต

รการ

/กจก

รรม/ก

ารดำ

เนนงา

นลด

ความ

เสยง

ผรบ

ผดชอ

บระ

ยะเว

ลาดำ

เนนก

ารผตรว

จตดตา

มงบ

ประ

มาณ

และ

ทรพ

ยากร

ทใช

พนก

งานม

สภาพ

รางก

ายไม

พรอ

ม

ในกา

รทำง

าน เชน

มอา

การป

วย

ออนเ

พลย

มน

เมา

กำหน

ดบทล

งโทษ

สำหร

บพนก

งานท

ดมส

ราพรอ

มทงป

ระกา

ศ

บทลง

โทษใ

หพนก

งานท

ราบอ

ยางท

วถง

หวหน

างาน

14 ม

.ค 5

4ผจด

การโรง

งาน

-

ตรวจ

สอบพ

นกงา

นทกค

นกอน

ทำงา

นทงร

อบเช

าและ

รอบบ

าย ก

รณ

พบว

าพนก

งานม

อากา

รปวย

หรอ

ออนเ

พลย

ใหพนก

งานห

ยดพกง

านได

หวหน

างาน

ตรวจ

สอบท

กวน

ผจด

การโรง

งาน

-

ตกเต

อนแล

ะคาด

โทษพ

นกงา

นทดมส

ราหว

หนาง

านทก

ครงท

กระท

ำผด

ผจด

การโรง

งาน

-

พนก

งานม

ความ

เครย

ดและ

ความ

เมอย

ลาจา

กการ

ทำงา

น

การอ

อกกำ

ลงกา

ยเปน

ประจ

ำทกว

นในต

อนเช

ากอน

เรมท

ำงาน

เพอใ

ห

พนก

งานร

สกกร

ะฉบก

ระเฉ

งและ

ตนตว

กบกา

รทำง

าน

หวหน

างาน

ทกวน

ทำงา

นผจด

การโรง

งาน

-

การจ

ดสถา

นทพกผ

อนแล

ะการ

ปรบป

รงทศ

นยภา

พหว

หนาง

าน14

-24

ม.ค

54ผจด

การโรง

งาน

คาโต

ะเกา

อ แล

ะคาต

นไม

รวมป

ระมา

ณ 6

,000

บาท

การว

างแผ

นสลบ

หนาท

การท

ำงาน

หวหน

างาน

14-2

0 ม.

ค. 5

4ผจด

การโรง

งาน

-

การต

รวจส

ขภาพ

ประจ

ำปให

กบพนก

งาน

หวหน

างาน

8 เม.

ย. 5

4ผจด

การโรง

งาน

คาตร

วจสข

ภาพบค

ลากร

11

คน ป

ระมา

ณ 3

,000

บาท

พนก

งานม

ความ

รดาน

ความ

ปลอด

ภยใน

การท

ำงาน

ไมถก

ตอง

จดปร

ะชมเ

พอช

แจงใ

หพนก

งานต

ระหน

กถงค

วามส

ำคญขอ

ง

การป

ฏบตง

านดว

ยควา

มปลอ

ดภยร

วมถง

ผลกร

ะทบท

งเชง

บวกแ

ละ

เชงล

บทเก

ดขน

หวหน

างาน

12 ม

.ค. 5

4

09.0

0 –

12.

00 น

.

ผจด

การโรง

งาน

อบรม

โดยผ

จดกา

รโรง

งาน

และห

วหนา

งาน

จดอบ

รมให

ความ

รเรอ

งกฎค

วามป

ลอดภ

ยในก

ารใช

งานเ

ครอง

จกรแ

ละ

เครอ

งมออ

ปกรณ

ทกป

ระเภ

ททตอ

งใชใ

นการ

ผลต

หวหน

างาน

15 ม

.ค. 5

4

13.0

0 –

16.

00 น

.

ผจด

การโรง

งาน

คาวท

ยากร

ประ

มาณ

2,0

00 บ

าท

พนก

งานม

ความ

รดาน

การใ

ช

อปกร

ณปอง

กนอน

ตราย

ไมถก

ตอง

จดอบ

รมให

ความ

รเรอ

งการ

ใชงา

นอปก

รณคม

ครอง

ความ

ปลอด

ภย

ในกา

รทำง

านให

ถกตอ

งและ

เหมา

ะสมก

บลกษ

ณะง

าน

หวหน

างาน

19 ม

.ค. 5

4ผจด

การโรง

งาน

อบรม

โดยผ

จดกา

รโรง

งาน

และห

วหนา

งาน

73

ตารา

ง 2

ตวอย

างบา

งสวน

ของแ

ผนงา

นควบ

คมคว

ามเส

ยงดา

นผงโ

รงงา

น (ร

ะดบค

วามเ

สยงย

อมรบ

ได)

แผนงา

นคว

บคม

ความ

เสยง

ดาน

ผงโ

รงงา

น

หนวย

งาน :

ฝาย

ผลต

(สาย

การผ

ลตรถ

เขนส

แตนเ

ลส)

วตถป

ระสง

ค : ปอ

งกนก

ารเก

ดอบตเ

หตแล

ะอนต

รายจ

ากกา

รทำง

านขอ

งพนก

งาน

เปาห

มาย

: ไม

มอบตเ

หตจา

กการ

ทำงา

นของ

พนก

งาน

ท

ปจจ

ยเสย

งมาต

รการ

/กจก

รรม/ก

ารดำ

เนนงา

น

ควบคม

ความ

เสยง

ผรบ

ผดชอ

บหวเ

รองท

ควบคม

หลก

เกณ

ฑหรอ

มาต

รฐาน

ทใช

ควบคม

ผตรว

จตดตา

ม

13พนทจด

เกบไ

มเพยง

พอ

การท

ำกจก

รรม

5ส

หวหน

างาน

-พนทจด

เกบ

-ควา

มเปน

ระเบ

ยบใน

การจ

ดเกบ

-การ

แยกป

ระเภ

ทในก

ารจด

เกบ

มาตร

ฐานข

องกา

รทำก

จกรร

ม 5ส

ในสว

นของ

พนทจด

เกบแ

ละ

การจ

ดวาง

โดยก

ารแย

กประ

เภท

ผจด

การโรง

งาน

14จด

เกบไ

มเปน

ระเบ

ยบ

15ไม

มการ

แยกป

ระเภ

ทการ

จดเก

บท

ถกตอ

ง

ตารา

ง 3

สรปผ

ลการ

ดำเน

นงาน

ตามแ

ผนยอ

ยของ

การบ

รหาร

จดกา

รควา

มเสย

งแผ

นให

ญท

ประ

เภทแผ

นงา

นประ

เภทคว

ามเส

ยงจำ

นวน

แผนงา

นยอ

ยดำ

เนนกา

รอย

ระหวา

ง

ดำเน

นกา

ร

ยงไม

ได

ดำเน

นกา

ร

รอยล

ะการ

ดำเน

นกา

ร

ตามแผ

น

1ลด

ความ

เสยง

ดานผ

ปฏบ

ตงาน

1613

21

รอยล

ะ 81

.25

2ลด

ความ

เสยง

ดานอ

ปกรณ

เคร

องมอ

เคร

องจก

ร3

11

1รอ

ยละ

33.3

3

3ลด

ความ

เสยง

ดานผ

งโรง

งาน

2-

-2

รอยล

ะ 0.

00

4ลด

ความ

เสยง

ดานร

ะบบ

33

--

รอยล

ะ 10

0

5ลด

ความ

เสยง

ดานก

จกรร

มงาน

1110

-1

รอยล

ะ 90

.91

6คว

บคมค

วามเ

สยง

ดานอ

ปกรณ

เคร

องมอ

เคร

องจก

ร1

--

1รอ

ยละ

0.00

7คว

บคมค

วามเ

สยง

ดานผ

งโรง

งาน

1 (ซ

ำ)

8คว

บคมค

วามเ

สยง

ดานก

จกรร

มงาน

3 (ซ

ำ)

รวมแผ

นงา

นบรห

ารจด

การค

วามเส

ยงทงห

มด

3627

36

รอยล

ะ 75

.00

74

ตารา

ง 4

ตวอย

างบา

งสวน

ของผ

ลการ

ประเ

มนคว

ามเส

ยงเฉ

พาะ

ทได

ดำเน

นการ

ตามแ

ผนบร

หารจ

ดการ

ความ

เสยง

คว

ามเส

ยงปจจ

ยเสย

งคา

ฐานนยม

การป

ระเม

นคว

ามเส

ยงคร

งท 1

คาฐา

นนยม

การป

ระเม

นคว

ามเส

ยงคร

งท 2

โอกา

สคว

าม

รนแร

ง

ผลล

พธ

ระดบ

ความ

เสยง

โอกา

สคว

าม

รนแร

ง

ผลล

พธ

ระดบ

ความ

เสยง

ดาน

ผปฏบตงา

น

รางก

ายแล

ะจตใ

จ1)

พนก

งานม

สภาพ

รางก

ายไม

พรอ

มในก

ารทำ

งาน

เชน

มอาก

ารปว

ย

อ

อนเพ

ลย ม

น เม

า

33

93

(สง)

22

42

(ยอม

รบได

)

2) พ

นกงา

นมคว

ามเค

รยดแ

ละคว

ามเม

อยลา

จากก

ารทำ

งาน

33

93

(สง)

22

42

(ยอม

รบได

)

ความ

รทกษ

ะในง

าน

และค

วามป

ลอดภ

ย

3) พ

นกงา

นมคว

ามรด

านคว

ามปล

อดภย

ในกา

รทำง

านไม

ถกตอ

ง3

39

3 (สง

)2

24

2 (ย

อมรบ

ได)

4) พ

นกงา

นมคว

ามรด

านกา

รใชอ

ปกรณ

ปอง

กนอน

ตราย

ไมถก

ตอง

33

93

(สง

)-

--

-

5) พ

นกงา

นไมป

ฏบตต

ามวธ

การท

ำงาน

ทกำ

หนดไ

ว3

39

3 (ส

ง)2

36

2 (ย

อมรบ

ได)

6) พ

นกงา

นมคว

ามรด

านกา

รบำร

งรกษ

าเคร

องมอ

และเ

ครอง

จกร

ไ

มถกต

อง

33

93

(สง)

22

42

(ยอม

รบได

)

ความ

ประม

าท7)

พนก

งานไ

มใช

อปกร

ณปอง

กนอน

ตราย

ในกา

รทำง

านกบ

เครอ

งจกร

33

93

(สง)

33

93

(สง)

8) พ

นกงา

นสวม

ใสเส

อผาไ

มรดก

มขณะท

ำงาน

กบเค

รองจ

กร3

39

3 (ส

ง)2

36

2 (ย

อมรบ

ได)

ดาน

อปกร

ณ เ

ครอง

มอ

เครอ

งจกร

อปกร

ณปอง

กน

อนตร

ายสว

นบคค

ล

9) จ

ำนวน

อปกร

ณมไม

เพยง

พอ

33

93

(สง)

--

--

10) สภ

าพอป

กรณเก

าและ

ชำรด

33

93

(สง)

33

93

(สง)

อปกร

ณ/เคร

องมอ

/

เครอ

งจกร

11) อป

กรณปอง

กนอน

ตราย

ทตว

เครอ

งชำร

ดเสย

หาย

33

93

(สง

)2

36

2 (ย

อมรบ

ได)

12) ไม

มแผน

การบ

ำรงร

กษาแ

ละบำ

รงรก

ษาไม

สมำเสม

อ2

24

2

(ยอม

รบได

)

--

--

75

เอกสารอางอง

กรมโรงงานอตสาหกรรม. (2542). ระเบยบกรมโรงงานอตสาหกรรมวาดวยหลกเกณฑการชบงอนตราย การประเมน

ความเสยงและการจดทำแผนงานบรหารจดการความเสยง. คนเมอ 17 ธนวาคม 2553, จาก http://www.

diw.go.th/Risk/index.htm.

กระทรวงอตสาหกรรม. (2542). ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม ฉบบท 3 ออกตามความในพระราชบญญตโรงงาน

พ.ศ. 2535 เรองมาตรการคมครองความปลอดภยในการดำเนนงาน. จาก http://www.diw.go.th/Risk/

index.htm.

ประพนธ ลมเลก. (2547). การประยกตใชการประเมนความเสยงเชงกงปรมาณเพอชบงงานวกฤต และกำหนด

มาตรการปองกนอบตเหตเชงรกในกระบวนการผลตกาซธรรมชาต. วทยานพนธปรญญาวศวกรรมศาสตร-

มหาบณฑต (วศวกรรมความปลอดภย), มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

พนธวชร บรรจงศรเจรญ. (2547). การประเมนความเสยงดานความปลอดภย สขภาพ และสงแวดลอม สำหรบ

อตสาหกรรมปโตรเลยม. วทยานพนธปรญญาวศวกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาวศวกรรมและการบรหาร

การกอสราง, มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร.

วฑรย สมะโชคด. (2550). วศวกรรมและการบรหารความปลอดภยในโรงงาน. สมาคมสงเสรมเทคโนโลย (ไทย - ญปน).

กรงเทพฯ: ซเอดยเคชน.

ศรณย ปญญาธรรม. (2547). การประเมนความเสยงของพนกงานทปฏบตงานกบเครองปมโลหะแบบกลไก โดยใช

การวเคราะหวามผดพลาดแบบแผนภมตนไม. วทยานพนธปรญญาวศวกรรมศาสตรมหาบณฑต (วศวกรรม

ความปลอดภย), มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

สมชย วฒฐานนท. (2551). ปจจยเสยงทกอใหเกดอบตเหตจากการปฏบตงานในโรงงานอตสาหกรรมผลตแกว

กรณศกษา โรงงานผลตขวดแกว. มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ.

Fung, I., Tam, V., Lo, T. & Lu, L. (2010). Developing a risk assessment model for construction

safety. International Journal of Project Management, 28, 593-600.

Marhavilas, P. K., Koulouriotis, D., & Gemeni, V. (2011). Risk analysis and assessment methodologies

in the work sites: On a review, classification and comparative study of the scientific literature

of the period 2000-2009. Journal of Loss Prevention in the Process Industries, 24(5), 477-523.

Pasman, H. J., Jung, S., Prem, K., Rogers, W. J., & Yang, X. (2009). Is risk analysis a useful tool for

improving process safety. Journal of Loss Prevention in the Process Industries., 22, 769-777.

Salla, L., Nenonen, S., & Kivisto-Rahnasto, J. (2009). Methodology and theory safety risk assessment

in industrial maintenance. Journal of Quality in Maintenance Engineering, 14(2), 205-217.

การศกษาผลของคาความตานทานดนตอประสทธภาพตวนำลอฟาStudy on Earth Resistance to Air-termination Efficiency

ธนากร นำหอมจนทร 1 อตกร เสรพฒนานนท 2 และพงษสวสด คชภม 3

76

บทคดยอ

งานวจยนนำเสนอการศกษาผลของคาความตานทานดนตอประสทธภาพตวนำลอฟา โดยใชตวนำลอฟา 5

รปลกษณะ ในการทดสอบ ในชวงคาความตานทานดน 0 - 5 โอหม ทำการทดสอบและวดดวยแรงดนสงกระแสตรงขวลบ

ตามมาตรฐาน IEC 60060-1, IEC 60060-2 และ IEEE 4-1995 ผลการทดสอบพบวา เมอคาความตานทานดนเพมขน

1 โอหม ประสทธภาพการลอฟาของตวนำลอฟาแบบ (a), (b), (c), (d) และ (e) มประสทธภาพตำลง 0.11-0.27,

0.10-1.10, 0.29-1.30, 1.08-5.36 และ 0.33-1.56 เปอรเซนตตามลำดบ ประสทธภาพการลอฟาอนเนองมาจากรป

ลกษณะตวนำลอฟาแบบ (b), (c), (d) และ (e) มประสทธภาพตำกวาตวนำลอฟาแบบ (a) 6.74, 0.27, 4.84 และ

22.20 เปอรเซนตตามลำดบ

คำสำคญ : ตวนำลอฟา, คาความตานทานดน, สตรมเมอร, ประสทธภาพตวนำลอฟา

Abstract

This research is present the study on earth resistance to air-termination efficiency. The air-

terminations used in the experiments have 5 configurations and earth resistance in range 0-5 ohms. The

experiments and measurement use negative polarity DC high voltage test according to IEC 60060-1,

IEC 60060-2 and IEEE 4-1995 standards. The test result is show the earth resistances are increase 1

ohm the efficiency of (a), (b), (c), (d) and (e) air-termination configuration are decrease in 0.11-0.27,

0.10-1.10, 0.29-1.30, 1.08-5.36 and 0.33-1.56 percent respectively. The efficiency of (b), (c), (d) and

(e) air-termination configuration are lower than (a) air-termination configuration are 6.74, 0.27, 4.84

and 22.20 percent respectively.

Keywords : air-termination, earth resistance, streamer, air-termination efficiency

1, 2, 3 อาจารยประจำสาขาวชาวศวกรรมไฟฟา คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

77

ความนำ

ปรากฏการณฟ าผ า เปนปรากฏการณทาง

ธรรมชาตททำใหเกดความเสยหายและเปนอนตรายตอ

สงมชวตและสงปลกสราง โดย Benjamin Franklin

ไดพสจนใหเหนอยางชดเจน ทเมองฟลาเดเฟย สหรฐ

อเมรกา ตงแตป ค.ศ.1752 ดวยการชกวาวทผกกญแจ

โลหะเพอพสจนวา ฟาผาเปนปรากฏการณทางไฟฟาหรอ

เปนการสปารคทางไฟฟา ซงเปนผลจากการเกดดสชารจ

ของประจไฟฟาในกอนเมฆ นบเปนจดเรมตนของการ

ศกษาเชงวทยาศาสตร เปนตนมา (สำรวย สงขสะอาด,

2549)

การวจยเกยวกบระบบปองกนฟาผาภายนอกใน

ปจจบน มงหาประสทธภาพของระบบปองกนฟาผาจาก

รปลกษณะของตวนำลอฟา ขนาดของตวนำลอฟา รวมไปถง

ความหนาของทองแดงทหมตวนำลอฟา (นรเศรษฐ พฒนเดช,

ภชต ถงสข และ ศรณย ชวทวทรพย, 2552, หนา 323-

326 ; นรเศรษฐ พฒนเดช, ภชต ถงสข และ ศรณย

ชวทวทรพย, 2552, หนา 327-330 ;ศรณย ชวทวทรพย,

นรเศรษฐ พฒนเดช และ ภพ จนทรเจรญสข, 2551, หนา

251-254 ; ศรณย ชวทวทรพย, นรเศรษฐ พฒนเดช และ

ภพ จนทรเจรญสข, 2552, หนา 199-206.) แตประสทธภาพ

ของระบบปองกนฟาผามไดขนกบรปลกษณะของตวนำ

ลอฟาเพยงอยางเดยว หากแตรวมไปถงคาความตานทาน

ของดนรอบระบบรากสายดนดวย (สำรวย สงขสะอาด,

2549 ; ศรวฒน โพธเวชกล, 2546) กลาวคอ ในทางปฏบต

การตดตงรากสายดนของระบบปองกนฟาผา คาความ

ตานทานดนทยอมรบไดอยในชวง 0 - 5 โอหม

จงมแนวคดทจะทดสอบเปรยบเทยบประสทธภาพ

ตวนำลอฟาทสามารถพบเหนไดทวไป 5 รปลกษณะ ในชวง

คาความตานทานดน 0 ถง 5 โอหม เพอใหทราบถง

ประสทธภาพการลอฟาอนเนองมาจากผลของคาความ

ตานทานดน

ทฤษฎทเกยวของ

1.ปรากฏการณฟาผา

ปรากฏการณฟาผาเกดจากการดงดดระหวาง

ประจบวกและประจลบ โดยทวไปประจไฟฟาทมศกย

ตางกนจะไมเกดการเคลอนทเมออย ในสภาวะสมดล

แตจะเคลอนทหรอดงดดกนกตอเมอประจทงสองตองการ

กลบคนสสภาวะสมดล (Srinivasan, & Gu, 2006;

ธนากร นำหอมจนทร, 2552) โดยปรากฏการณฟาผา

จะเปนการถายโอนประจระหวางกอนเมฆสพนดน ซง

จะตองมปรมาณประจไฟฟามากพอ จงจะทำใหประจ

ไฟฟากระโดดขามจากกอนเมฆลงสพนดนได

การสะสมประจในกอนเมฆมปรมาณมาก ทำให

กอนเมฆมศกยไฟฟาสง ตงแต 10 เมกะโวลต ถง 100

เมกะโวลต และเกดดสชารจระหวางกอนเมฆกบพนโลกเปน

วาบฟาผา (ground flash) หรอระหวางกอนเมฆ

กบกอนเมฆ หรอภายในกอนเมฆเดยวกนเปน ฟาแลบ

(air discharge) ฟาผาและฟาแลบม โอกาสเกดขน

พรอมกน ดงแสดงในภาพ 1 ตามธรรมชาตปรากฏการณ

ทเกดขน สวนใหญจะเปนฟาแลบ การศกษาวจยของ

มนษยสวนมากจะใหความสนใจเกยวกบฟาผามากกวา

ภาพ1 ฟาแลบกบฟาผารวมกน

Note. from “Amazing Wall Cloud-Lightning

strike!-Storm coming!.,” Retrieved 19 กรกฎาคม

2553 from http://www.strangedangers.com/

content/item/135439.htht.

78

2.ประเภทของฟาผา

จากท ไดกลาวไปแลววา ฟาผาเกดจากการ

เคลอนทของประจไฟฟา หรออาจจะเรยกไดวาเปน การ

ดสชารจทางไฟฟา การดสชารจทเกดขนจากกอนเมฆ

สามารถจำแนกได 4 ประเภท ดงน

1. ดสชารจภายในกอนเมฆ (IC)

2. ดสชารจจากกอนเมฆลงดน (CG)

3. ดสชารจระหวางกอนเมฆ (CC)

4. ดสชารจจากกอนเมฆสอากาศ (CA)

ดสชารจสวนใหญเปนการดสชารจภายในกอนเมฆ

(IC) สำหรบดสชารจจากกอนเมฆลงดน (CG) หรอฟาผา

เปนปรากฏการณดสชารจทมการศกษาวจยมากทสด

เนองจากกอใหเกดอนตรายและความเสยหายแกสงมชวต

และสงปลกสรางมากทสด โดยท IC, CC และ CA

เรยกรวมกนวา ฟาแลบ

ภาพ2 ชนดของฟาผา

ฟาผาสามารถแบงได 4 ประเภท ตามลกษณะ

การเกดและการเคลอนตวของประจ ดงภาพ 2 โดยฟาผา

แบบฟาผาลงขวลบเกดขนประมาณ 90 เปอรเซนตของ

จำนวนฟาผาทวโลก ดงภาพ 2 (a) ขณะทฟาผาลงขวบวก

ดงภาพ 2 (c) เกดขนนอยกวา 10 เปอรเซนต ในกรณ

ฟาผาขนสวนมากจะเกดบรเวณยอดภเขาสงหรอสง

ปลกสรางทมความสงมากๆ (ธนากร นำหอมจนทร และ

กาญจนา ภกดบญญานกล, 2553, หนา 60-66)

3. สวนประกอบของระบบปองกนฟาผา

ภายนอก

ระบบปองกนฟาผา (Lightning Protection

System : LPS) ประกอบดวย 3 สวนหลก คอ ตวนำ

ลอฟา ตวนำลงดน และรากสายดน รวมถงอปกรณจบยด

สายตวนำลงดน (สำรวย สงขสะอาด, 2549 ; ศรวฒน

โพธเวชกล, 2546 ; มาตรฐาน ว.ส.ท. 2003-43, 2546;

IEC std. 61024-1-2, 1998) แสดงดงภาพ 3

ภาพ3 สวนประกอบของระบบปองกนฟาผา

ประสทธภาพของระบบลอฟาขนอยกบอตรา

การเกดและความยาวของสตรมเมอรจากปลายตวนำลอฟา

ถาสตรมเมอรเกดขนและขยายตวออกไปไดเรว สตรมเมอร

จะมโอกาสขนไปพบกบฟาผานำเปนขน (stepped leader)

ไดเรวขน ประสทธภาพของระบบลอฟากจะมากขน

การขยายตวและความยาวของสตรมเมอรขนอยกบความ

ตานทานดนของระบบปองกนฟาผา คาความตานทานดน

ยงตำสตรมเมอรกยงเกดขนและขยายตวไดเรวขน ผลของ

ความตานทานดนตอประสทธภาพการลอฟา แสดงดงภาพ

4 (สำรวย สงขสะอาด, 2549 ; ธนากร นำหอมจนทร และ

กาญจนา ภกดบญญานกล, 2553, หนา 48-58.)

79

ภาพ4 ผลของความตานทานดนตอประสทธภาพของ

เสาลอฟา

ทมา. จาก “วศวกรรมไฟฟาแรงสง” โดย สำรวย

สงขสะอาด, (2549). จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อปกรณและวงจรการทดสอบ

ตวนำลอฟาทใชในงานวจยน เปนตวนำลอฟา

ทมใชตามสถานทตาง ๆ หรอสามารถพบเหนไดทวไป 5

รปลกษณะ ดงภาพ 5

ภาพ5 รปลกษณะของตวนำลอฟาทใชในการทดสอบ

ภาพ 5 (a) คอ ตวนำลอฟาปลายแหลม ขนาด

เสนผานศนยกลาง 1.5 เซนตเมตร ปลายยอดมมม 36 องศา

ภาพ 5 (b) คอ ตวนำลอฟาปลายมน ขนาด

เสนผานศนยกลาง 1.5 เซนตเมตร ปลายยอดมรศม

0.75 เซนตเมตร

ภาพ 5 (c) คอ ตวนำลอฟาปลายกรวย ขนาด

เสนผานศนยกลาง 1.5 เซนตเมตร กรวยมขนาดเสน

ผานศนยกลางทฐาน 8 เซนตเมตร สง 15 เซนตเมตร

ปลายยอดมมม 30 องศา

ภาพ 5 (d) คอ ตวนำลอฟาทรงกลมปลายมน

ขนาดเสนผานศนยกลาง 1.5 เซนตเมตร ทรงกลมขนาด

เสนผานศนยกลาง 7.5 เซนตเมตร ปลายยอดมรศม 0.4

เซนตเมตร

ภาพ 5 (e) คอ ตวนำลอฟาปลายแหลม 3 แฉก

ขนาดเสนผานศนยกลาง 1.5 เซนตเมตร ปลายยอดมมม

11 องศา

ตวนำลอฟาทง 5 แบบทำจากทองแดง โดยในการ

กลาวถงรปลกษณะของตวนำลอฟาในเนอหาสวนถดไป

จะกำหนดใหเปนตวนำลอฟาแบบ (a), (b), (c), (d) และ (e)

ตามลำดบ

งานวจยนจะทำการทดสอบโดยใชไฟฟาแรงดน

สงกระแสตรงขวลบ เนองจากฟาผาแบบฟาผาลงขวลบ

เกดขนประมาณ 90 เปอรเซนตของจำนวนฟาผาทวโลก

โดยทแหลงจายไฟฟาแรงดนสงกระแสตรง ขวลบทใช

ในการทดสอบมพกดแรงดน 100 กโลโวลต ซงในภาค

ปฏบตฉนวนอากาศจะเบรกดาวนทระดบความเครยด

สนามไฟฟาประมาณ 25 กโลโวลตตอเซนตเมตร (สำรวย

สงขสะอาด, 2549 ; ศรวฒน โพธเวชกล, 2546 ; Kuffel,

Zaengl, & Kuffel, 2000 ; Naidu, & Kamaraju, 1996)

เพอใหสามารถสงเกตเหนอตราการเกดและความยาวของ

สตรมเมอรซงเปนปรากฏการณทใชพจารณาประสทธภาพ

ของการลอฟาขณะทำการทดสอบ จงจะทำการทดสอบท

ระยะแกประหวางอเลกโตรดแรงสงและตวนำลอฟาแตละ

รปลกษณะท 8 เซนตเมตร ระบบสรางแรงดนสงและระบบ

วดแรงดนสงทใชในการทดสอบจะเปนไปตามมาตรฐาน

IEC std. 60060-1, IEC std. 60060-2 และ IEEE

Std. 4 - 1995 กำหนด (IEC std. 60060-1, 1989 ; IEC

80

std. 60060-2, 1994 ; IEEE Std. 4 - 1995, 1995)

วงจรทใชในการทดสอบ แสดงดงภาพ 6

ภาพ6 วงจรทใชในการทดสอบ

โดยท 1 คอ แหลงจายแรงดนไฟฟากระแสสลบปรบ

คาไดควบคมดวยโปรแกรมเมเบลลอจกคอนโทรล พกด

0-250 V, 50 Hz, 1 kVA (ธนากร นำหอมจนทร, อตกร

เสรพฒนานนท และ พงษสวสด คชภม, 2550, หนา

32 - 37.)

2 คอ หมอแปลงไฟฟาแรงดนสง พกด 220 V /

20 kV, 50 Hz, 5 kVA

3 คอ แหลงกำเนดไฟฟาแรงดนสงกระแสตรง

แบบขนบนได 5 ขน พกด +- 100 kV, 3 mA

4 คอ ความตานทานจำกดกระแส 100 kV, 3

mA, 33.33 MΩ 5 คอ โวลเตจดไวเดอร แบบตวเกบประจ พกด

150 kV, 50 Hz ratio 1111:1 (อตกร เสรพฒนานนท,

ธนากร นำหอมจนทร, พงสวสด คชภม และสพศ บญรตน,

2551, หนา 19-25)

6 คอ โวลเตจดไวเดอรแบบตวตานทาน พกด

100 kV ratio 1000:1

7 คอ ดจตอลมลตมเตอร Fluke 177

8 คอ ชดทดสอบเปรยบเทยบประสทธภาพ

การลอฟาจากรปลกษณะตวนำลอฟาและคาความตานทาน

ดน (ธนากร นำหอมจนทร, อตกร เสรพฒนานนท,

พงสวสด คชภม, 2553) แสดงดงภาพ 7

ภาพ7 ชดทดสอบเปรยบเทยบประสทธภาพการลอฟา

จากรปลกษณะตวนำลอฟาและคาความตานทานดน

การทดสอบและการวเคราะหผลการทดสอบ

ในการทดสอบหาประสทธภาพการลอฟาของ

แตละรปลกษณะตวนำลอฟาทแตละคาความตานทานดน

จะทำการทดสอบจำนวน 5 ครง และหาคาเฉลย เพอ

เปรยบเทยบประสทธภาพการลอฟาอนเปนผลจากรป

ลกษณะตวนำลอฟาและคาความตานทานดน คาเฉลย

ผลการทดสอบแสดงดงตาราง 1

81

ตาราง1

ผลการทดสอบหาประสทธภาพการลอฟาทคาความตานทานดนในชวง0-5โอหมAir-termination

ConfigurationPhenomena

DC High Voltage Negative Polarity (kV)

Re 0 Ω R

e 1 Ω R

e 2 Ω R

e 3 Ω R

e4Ω R

e5Ω

(a)

Corona 16.44 16.68 16.92 17.34 17.61 17.89

Streamer 45.23 45.28 45.30 45.31 45.33 45.35

Breakdown 52.55 52.67 52.80 53.14 53.25 53.45

(b)

Corona 41.43 41.45 41.49 41.51 41.53 41.55

Streamer 48.28 48.33 48.50 48.62 48.70 48.81

Breakdown 54.47 54.48 54.49 54.51 54.52 54.53

(c)

Corona 26.11 26.14 26.17 26.21 26.25 26.30

Streamer 45.35 45.48 45.61 45.73 45.83 45.94

Breakdown 52.77 53.01 53.34 53.68 54.01 54.34

(d)

Corona 37.65 37.97 38.28 38.59 38.89 39.17

Streamer 47.42 47.93 48.46 48.97 49.55 49.96

Breakdown 58.45 59.00 59.62 60.34 61.00 62.07

(e)

Corona 16.28 16.44 16.60 16.75 16.88 17.05

Streamer 55.27 55.45 55.62 55.81 55.97 56.13

Breakdown 58.70 58.88 59.04 59.23 59.46 59.69

ภาพ8 การเปรยบเทยบประสทธภาพของตวนำลอฟา

จากระดบแรงดนโคโรนาเรมเกด

ภาพ9 การเปรยบเทยบประสทธภาพของตวนำลอฟา

จากระดบแรงดนทสรางสตรมเมอร

82

ภาพ10 การเปรยบเทยบประสทธภาพของตวนำลอฟา

จากระดบแรงดนไฟฟาเบรกดาวน

จากตาราง 1 จะพบวา เมอคาความตานทาน

ดนเพมขนจะสงผลใหเกดโคโรนาดสชารจ การสราง

สตรมเมอร รวมทงการเบรกดาวนตองใชระดบแรงดน

สงขน ดงภาพท 8-10

จากหวขอท 2.3 กลาววา ประสทธภาพของระบบ

ลอฟาขนอยกบอตราการเกดและความยาวของสตรมเมอร

จากปลายตวนำลอฟา เมอพจารณาจากตาราง 1 โดยกำหนด

ใหระดบแรงดนทสรางสตรมเมอรทคาความตานทานดน 0

โอหมเปนระดบแรงดนอางอง เพอพจารณาประสทธภาพ

การลอฟาเมอคาความตานทานดนเพมขน 1 โอหม จะสง

ผลใหประสทธภาพการลอฟาเปลยนแปลงไปอยางไร

ผลการเปรยบเทยบประสทธภาพการลอฟาเมอคาความ

ตานทานดนเพมขน 1 โอหม แสดงดงตาราง 2

ตาราง2

ผลการเปรยบเทยบประสทธภาพการลอฟาเมอคาความตานทานดนเพมขน1โอหมAir-termination

ConfigurationPhenomena

Air-termination Efficiency (%)

Re 0 Ω R

e 1 Ω R

e 2 Ω R

e 3 Ω R

e4Ω R

e5Ω

(a) Streamer 100.00 99.89 99.85 99.82 99.78 99.73

(b) Streamer 100.00 99.90 99.54 99.30 99.13 98.90

(c) Streamer 100.00 99.71 99.43 99.16 98.94 98.70

(d) Streamer 100.00 98.92 97.81 96.73 95.51 94.64

(e) Streamer 100.00 99.67 99.37 99.02 98.73 98.44

83

สรปและอภปรายผล

จากการทดสอบหาประสทธภาพการลอฟา

อนเปนผลจากคาความตานทานดนในชวง 0 - 5 โอหม

โดยอางองประสทธภาพการลอฟาทคาความตานทานดน

0 โอหม พบวาเมอคาความตานทานดนเพมขน 1 โอหม

ประสทธภาพการ ลอฟามการเปลยนแปลง ดงภาพ 11

ภาพ11 ผลการเปรยบเทยบประสทธภาพการลอฟา

จากคาความตานทานดน

จากการทดสอบหาประสทธภาพการลอฟา

อนเปนผลจากรปลกษณะตวนำลอฟา 5 รปลกษณะ โดย

อางองประสทธภาพการลอฟาของตวนำลอฟาแบบ (a)

ทคาความตานทานดน 0 โอหม พบวาประสทธภาพการลอฟา

อนเนองมาจากรปลกษณะตวนำลอฟามประสทธภาพ

แตกตางกน ดงภาพ 12

จากการทดสอบหาประสทธภาพการลอฟาจากคา

ความตานทานดน โดยทดสอบเปรยบเทยบระหวางตวนำ

ลอฟา 5 รปลกษณะ ทระยะแกป 8 เซนตเมตร จะพบวา

ทระยะแกปเทากนเมอคาความตานทานดนเพมขน 1 โอหม

ในชวงคาความตานทาน 0 - 5 โอหม เมอเปรยบเทยบ

กบประสทธภาพการลอฟาทคาความตานทานดน 0 โอหม

ประสทธภาพการลอฟาของตวนำลอฟาแบบ (a), (b),

(c), (d) และ (e) มประสทธภาพตำลง 0.11-0.27,

0.10-1.10, 0.29-1.30, 1.08-5.36 และ 0.33-1.56

เปอรเซนต ตามลำดบ

ภาพ12 ผลการเปรยบเทยบประสทธภาพการลอฟา

จากรปลกษณะตวนำลอฟา

เอกสารอางอง

ธนากร นำหอมจนทร. (2552). เอกสารคำสอนวชาทฤษฎวงจรไฟฟา1. สาขาวชาวศวกรรมไฟฟา คณะวศวกรรมศาสตร,

มหาวทยาลยอสเทรนเอเชย.

ธนากร นำหอมจนทร และกาญจนา ภกดบญญานกล. (2553). ฟาผา (Lightning). วารสารความปลอดภยและสขภาพ

มสธ,3(9), หนา 60-66.

ธนากร นำหอมจนทร และ กาญจนา ภกดบญญานกล. (2553). ฟาผา (Lightning) (2). วารสารความปลอดภยและสขภาพ

มสธ,3(11), หนา 48-58.

ธนากร นำหอมจนทร, อตกร เสรพฒนานนท และพงษสวสด คชภม. (2550). แหลงจายแรงดนไฟฟากระแสสลบ

ปรบคาไดควบคมดวยโปรแกรมเมเบลลอจกคอนโทรล. วารสารRSUJETมหาวทยาลยรงสต,10(1), หนา 32-37.

84

ธนากร นำหอมจนทร, อตกร เสรพฒนานนท, พงสวสด คชภม. (2553). การศกษาผลของคาความตานทานดนตอ

ประสทธภาพตวนำลอฟา. รายงานการวจยฉบบสมบรณ มหาวทยาลยอสเทรนเอเชย ประจำปการศกษา 2552.

ลำดบท 05-2553.

นรเศรษฐ พฒนเดช, ภชต ถงสข และศรณย ชวทวทรพย. (2552). การศกษาและวเคราะหคณลกษณะสมบตทางไฟฟา

ของตวนาลอฟาตอนท 1. การประชมวชาการทางวศวกรรมไฟฟาครงท32. หนา 323-326.

นรเศรษฐ พฒนเดช, ภชต ถงสข และ ศรณย ชวทวทรพย. (2552). การศกษาและวเคราะหคณลกษณะสมบตทางไฟฟา

ของตวนาลอฟาตอนท 2. การประชมวชาการทางวศวกรรมไฟฟาครงท32. หนา 327-330.

ศรณย ชวทวทรพย, นรเศรษฐ พฒนเดช และภพ จนทรเจรญสข. (2551). คณลกษณะทางไฟฟาของเสาลอฟาชนด

ตางๆ. การประชมวชาการทางวศวกรรมไฟฟาครงท31. หนา 251-254.

ศรณย ชวทวทรพย, นรเศรษฐ พฒนเดช และ ภพ จนทรเจรญสข. (2552). การศกษาและวเคราะหคณลกษณะทาง

ไฟฟาของวสดทใชทำเสาลอฟา. การประชมทางวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตรครงท47. หนา 199-206.

ศรวฒน โพธเวชกล. (2546). เอกสารประกอบการสอนวศวกรรมไฟฟาแรงสงขนสง. สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลา

เจาคณทหารลาดกระบง.

สมาคมวศวกรรมสถานแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ. (2546). มาตรฐานการปองกนฟาผาสำหรบสงปลกสราง.

(พมพครงท 2). มาตรฐาน ว.ส.ท. 2003-43.

สำรวย สงขสะอาด. (2549). วศวกรรมไฟฟาแรงสง. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อตกร เสรพฒนานนท, ธนากร นำหอมจนทร, พงสวสด คชภม และสพศ บญรตน. (2551). การออกแบบและสราง

โวลเตจดไวเดอรแบบตวเกบประจขนาด 150 กโลโวลทสำหรบใชวดแรงดนสงกระแสสลบ, วารสารEAU

HeritageJournal,2(1), หนา 19-25.

AmazingWallCloud-Lightningstrike!-Stormcoming!.จาก http://www.strangedangers.com/content/

item/135439.htht

Institute of Electrical and Electronics Engineers. (1995). IEEEStandardTechniquesforHigh-Voltage

Testing. IEEE Std. 4 -1995.

International Electro technical Commission. (1989). High-voltagetesttechniquesPart1:General

definitionsandtestrequirements. IEC std. 60060-1, Second edition, 1989 - 11.

International Electro technical Commission. (1994). High-voltagetesttechniquesPart2:Measuring

System. IEC std. 60060-2, Second edition, 1994-11.

International Electro technical Commission. (1998). ProtectionofstructuresagainstlightningPart1-2.

IEC std. 61024-1-2.

Kuffel, E., Zaengl, W. S. and Kuffel, J. (2000). HighVoltageEngineering:Fundamentals. (2 nd. ed.).

Great Britain: Newnes.

Naidu, M. S. and Kamaraju, V. (1996). HighVoltageEngineering, (2 nd. ed.). New York: McGraw-Hill.

Srinivasan, K., & Gu, J. (2006). Lightning as atmospheric electricity. ProceedingsofIEEECCECE/

CCGEL,OttawaCanada, pp. 2258-2261.

การศกษาการเพมประสทธภาพของทอความรอนโดยการปรบเปลยนสารทำงาน

Thermal Efficiency Enhancement of Heat Pipe

by Change Working Fluids

ธรพงศ บรรกษ* และ รศ.ดร.สมบต ทฆทรพย**

85

บทคดยอ

งานวจยน มวตถประสงคเพอศกษา และเปรยบเทยบประสทธภาพในการทำงานของทอความรอน ในกรณ

ทใชสารทำงานประกอบดวย นำ แอลกอฮอล และสารทำความเยน R134a โดยเตมลงในทอความรอนทำจากทองแดงขนาด

เสนผานศนยกลาง 15 mm ยาว 600 mm สวนรบความรอนใชเครองกำเนดความรอน ในการใหความรอนแกทอความรอน

สามารถปรบคาความรอนทปอนใหระหวาง 30 - 70 W และใชนำระบายความรอนแกทอความรอน ควบคมอณหภมของนำ

ททางเขาชดระบายความรอนระหวาง 20 - 25 ๐C ผลการทดสอบพบวาทมมเอยง 0 องศาและปรมาตรสารทำความเยน

R134a 40% ใหคาประสทธภาพเชงความรอนสงสดเทากบ 92.02% และทมมเอยง 45 องศา และปรมาตรแอลกอฮอล

66% ใหคาประสทธภาพเชงความรอนสงสดเทากบ 69.3% ในขณะทใชนำ เปนสารทำงานพบวาทมมเอยง 60 องศา

ปรมาตร ใหคาประสทธภาพเชงความรอนสงสดทากบ 66.6%

คำสำคญ : ทอความรอน, สารทำงาน

Abstract

The objectives of this research are to study and compare and test thermal efficiency of heat pipe

with de-ionic water, alcohol and R134a refrigerant . The heat pipes are fabricated from a straight copper

tube with a diameter of 15 mm and length of 600 mm. The experiments had been done at various input

power for heater (heat source) of 30 - 70 W and tilt angle of 0 - 90๐. The Control temperature for the

condensing section was controlled at 20 - 25 ๐C. Result of the tests showed that when using R134a

refrigerant , as working fluid, at tilt angle of 0๐ and 40% charge, the heat pipe gives the highest efficiency

at 92.02%. When using alcohol as working fluid, at tilt angle of 45๐ and 66% charge, the heat pipe

*อาจารยประจำ สาขาวชาวศวกรรมเครองกล คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

**รองอธการบดฝายประกนคณภาพการศกษา และ คณบดคณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

86

gives the highest efficiency at 69.3%. And when using de - ionic water as working fluid, at tilt angle

of 60๐ and 63% charge, the heat pipe has the highest thermal efficiency of 66.6%.

Keywords : heat pipe, working fluid

ความนำ

ทอความรอนเปนเครองแลกเปลยนความรอนท

มอตราการถายเทความรอนไดอยางรวดเรว แมในภาวะท

มผลตางของอณหภมไมมากนก สามารถนำไปประยกตใช

กบการแลกเปลยนความรอนในลกษณะตาง ๆ เชน การกำจด

ความรอนออกจากชนสวนอเลคทรอนกส การนำความรอน

จากกาซทงกลบมาใชใหม การหลอเยนเครองยนต หรอ

ระบบทำนำอนพลงงานแสงอาทตย เปนตน

อปกรณและวธการทดลอง

ชดทดลองไดแบงออกเปน 5 สวนหลก คอ สวน

ชดทดสอบทอความรอน ชดเกบขอมล ชดทำนำเยน

ชดควบคมกำลงไฟฟาทปอนใหกบขดลวดความรอน และ

ชดควบคมอณหภมนำเยน

การทดลองจะใชชดทดสอบโดยมหลกการคอ

ในสวนของการใหความรอนแกทอความรอนโดยเครอง

กำเนดความรอน (Heater) ขนาด 300 W สามารถ เลอก

ปรบคาความรอนระหวาง 30 - 70 W สวนดานควบแนน

ทำการหลอเยนโดยใชนำ ควบคมคาอณหภมททางเขา

ระบบไมเกน 25 ๐C สามารถปรบอตราการไหลของนำได

ซงการวดคาอณหภมในระบบทงหมดจะทำการบนทกโดย

ใชเครองบนทกขอมลจากนนสงขอมลใหกบคอมพวเตอร

เพอประมวลผลการทดลอง สำหรบสารทำงานของทอ

ความรอนใช นำ แอลกอฮอล และสารทำความเยน R134a

จากภาพ 1 ประกอบดวยชดทดลองและอปกรณ

ตาง ๆ ดงน

1. ชดระบบนำเยน

2. ชดปรบกำลงไฟฟาทปอนเขาขดลวดความรอน

3. เครองควบคมอณหภม

4. ชดปรบอตราการไหลของนำเยน

5.ขดทดสอบทอความรอน

6.เครองเกบขอมล

7.คอมพวเตอร

ภาพ 1 ไดอะแกรมของอปกรณการทดลอง

ภาพ 2 ขนาดของทอความรอน

87

ภาพ 3 ภาพถายอปกรณในการทดสอบ

ในสวนของการเกบบนทกคาผลการวดอณหภม

ทจดวดตาง ๆ ใชเทอรโมคปเปลวดคาอณหภม ตดตง

บรเวณผวของทอความรอนทระยะหาง ทก ๆ 20 cm สงให

เครองเกบขอมลเพอทำการแปรผลเปนกราฟแนวโนม

ของอณหภม

ผลการทดลอง

การเปรยบเทยบผลการทดสอบประสทธภาพ

เชงความรอน มม เอยงของทอความรอน โดยใชนำ

บรสทธเปนสารทำงาน โดยใหฟลคซความรอนเทากบ

5.25 kW/m2 อตราการไหลของนำเยน 1.05 m3/s

ภาพ 4 การเปรยบเทยบประสทธภาพเชงความรอนกบ

มมเอยงโดยใชนำบรสทธเปนสารทำงาน

จากภาพ 4 แสดงถงประสทธภาพเชงความรอน

ของทอความรอนเมอปรบเปลยนมมเอยงของทอความรอน

จากกราฟพบวาเมอเพมมมเอยงของทอความรอนจาก 0o

จนถงมม 60o ประสทธภาพเชงความรอนของทอความรอน

คอยๆ เพมขน และทมมเอยง 60o นจะใหประสทธภาพ

เชงความรอนของทอความรอนสงสดเทากบ 66.6% แต

หลงจากเพมมมเอยงเกน 60o ไปแลวคาประสทธภาพ

เชงความรอนจะลดลง เนองจากการวางทอในแนวดง

จะทำใหเกดเปนชนฟลมของของไหลทผนงทอ ซงจะไป

เพมความตานทานการถายเทความรอน และอณหภม

ของทอความรอน สวนการวางในแนวระดบนน สารทำงาน

จะกลบไปสวนของการระเหยไดดวยแรงคาปราร และยง

ไมเกดชนของของไหลทผนงจงทำใหการถายเทความรอน

จากขดลวดความรอนในดานรบความรอนทำไดอยางรวดเรว

แตเนองจากทอความรอนเปนแบบไมมวกคจงจำเปนตอง

เอยงทอความรอนเพอใหสารทำงานทควบแนนกลบมายง

สวนทำระเหยไดโดยแรงโนมถวงของโลก การเพมมมเอยง

นนจะทำใหประสทธภาพทอความรอนตามแนวแกนเพมขน

จนกระทงถงมมเอยงทจดๆ หนงคาประสทธภาพจะเรม

คงทหรอมแนวโนมลดลงแมจะเพมมมเอยงอกกตาม

ภาพ 5 การเปรยบเทยบประสทธภาพเชงความรอนกบ

คาความรอนโดยใชนำบรสทธเปนสารทำงาน

88

จากภาพ 5 แสดงการเพมคาความรอนใหกบทอ

ความรอนตงแต 3.23 - 7.27 kW/m2 คาประสทธภาพ

เชงความรอนจะเพมขนตามคาความรอนทปอนใหแกทอ

ความรอน เนองจากเมอเพมคาความรอนใหกบทอความรอน

ทำใหเกดความรอนสะสมแกทอความรอนสงผลใหอณหภม

ดานถายเทความรอนสงขน ประสทธภาพเชงความรอน

จงเพมขน และในการปรบเปลยนปรมาตรสารทำงาน

ภายในทอ ตงแต 50 % จนถง 75% เพอหาปรมาตรท

ทำใหประสทธภาพเชงความรอนของทอความรอนสงสด

พบวาทปรมาตรสารทำงาน 66% โดยปรมาตรทอ ทำให

ประสทธภาพเชงความรอนของทอสงสดเทากบ 66.6 %

และเมอเพมปรมาตรสารทำงานขนอกประสทธภาพเชง

ความรอนของทอความรอนจะลดลง เนองจากพนทวาง

ของทอความรอนทใชในการควบแนนของสารทำงานนอยลง

ดงนนเมอสารทำงานระเหยเปนไอ ความดนภายในทอ

ความรอนจะเพมขนจนกระทงสารทำงานไมสามารถเดอด

เพมไดอก จงทำใหประสทธภาพลดลง

การเปรยบเทยบผลการทดสอบประสทธภาพเชง

ความรอน มม เอยงของทอความรอน โดยใชแอลกอฮอล

เปนสารทำงาน โดยใหฟลคซความรอนเทากบ 5.25 kW/m2

อตราการไหลของนำเยน 1.05 m3/s

ภาพ 6 กราฟเปรยบเทยบประสทธภาพเชงความรอนกบ

มมเอยงโดยใชแอลกอฮอลเปนสารทำงาน

ภาพ 6 แสดงถงประสทธภาพเชงความรอนของ

ทอความรอนเมอปรบเปลยนมมเอยงของทอความรอน

จากกราฟพบวาเมอเพมมมเอยงของทอความรอนจาก 0o

จนถงมม 45o ประสทธภาพเชงความรอนของทอความรอน

จะคอยๆ เพมขน และทมมเอยง 45o ใหประสทธภาพ

เชงความรอนของทอความรอนสงสดเทากบ 69.3% แต

หลงจากมมเอยง 45o ไปแลวคาประสทธภาพเชงความรอน

จะลดลง ซงมลกษณะของการเปลยนแปลงของกราฟ

ประสทธภาพและอณหภมเชนเดยวกนกบการใชนำเปน

สารทำงาน

ภาพ 7 กราฟเปรยบเทยบประสทธภาพเชงความรอน

กบคาความรอนโดยใชแอลกอฮอลเปนสารทำงาน

จากภาพ 7 แสดงการเพมคาความรอนใหกบทอ

ความรอนตงแต 3.23 - 7.27 kW/m2 คาประสทธภาพ

เชงความรอนจะเพมขนตามคาความรอนทปอนใหแกทอ

ความรอนซงเปนไปในแนวทางเดยวกนกบภาพ 6 สำหรบ

การปรบเปลยนปรมาตรสารทำงานตงแต 50 % จนถง 75%

เพอหาปรมาตร ททำใหประสทธภาพเชงความรอนของ

ทอความรอนสงสด พบวาทปรมาตรสารทำงาน 66% โดย

ปรมาตรทอทำใหประสทธภาพเชงความรอนของทอสงสด

มคาเทากบ 69.3% เมอเพมปรมาตรสารทำงานขนอก

ประสทธภาพเชงความรอนของทอความรอนจะลดลง ซง

เปนไปในรปแบบเชนเดยวกนกบการใชนำเปนสารทำงาน

89

ภาพ 8 การเปรยบเทยบประสทธภาพเชงความรอนกบ

มมเอยงโดยใชสารทำความเยน R 134a เปนสารทำงาน

จากภาพ 8 แสดงถงประสทธภาพเชงความรอน

ของทอความรอนเมอปรบเปลยนมมเอยงของทอความรอน

พบวาเมอมมเอยงของทอความรอนมคาเทากบ 0o

ประสทธภาพเชงความรอนของทอความรอนจะมคาสงสด

เทากบ 92.02% และเมอปรบมมเอยงเพมขน คา

ประสทธภาพเชงความรอนลดลงซงมลกษณะของการ

เปลยนแปลงของกราฟประสทธภาพเชงความรอน

เชนเดยวกนกบการใชนำและแอลกอฮอลเปนสารทำงาน

แตมมเอยงทใชนอยกวา

ภาพ 9 การเปรยบเทยบประสทธภาพเชงความรอนกบคา

ความรอนโดยใชสารทำความเยน R 134a เปนสารทำงาน

จากภาพ 9 แสดงการเพมคาความรอนใหกบทอ

ความรอนตงแต 3.23 - 7.27 kW/m2 คาประสทธภาพ

เชงความรอนจะเพมขนตามคาความรอนทปอนใหแกทอ

ความรอนซงเปนไปในแนวทางเดยวกนกบภาพประกอบ 5

สำหรบการปรบเปลยนปรมาตรสารทำงานตงแต 30%

จนถง 50% เพอหาปรมาตร ททำใหประสทธภาพเชง

ความรอนของทอความรอนสงสด พบวาทปรมาตรสารทำงาน

40% โดยปรมาตรทอทำใหประสทธภาพเชงความรอน

ของทอสงสดมคาเทากบ 92.02% เมอเพมปรมาตรสาร

ทำงานขนอก ประสทธภาพเชงความรอนของทอความรอน

จะลดลง ซงเปนไปในรปแบบเชนเดยวกนกบการใชนำ

และแอลกอฮอลเปนสารทำงาน

ภาพ 10 การเปรยบเทยบผลการทดสอบประสทธภาพ

เชงความรอน มม และปรมาตร โดยใชสารทำความเยน

R 134a เปนสารทำงาน

ภาพ 10 แสดงการเปรยบเทยบผลการทดสอบ

ประสทธภาพเชงความรอน มม และปรมาตร โดยใชสาร

ทำความเยน R134a เปนสารทำงาน พบวาทปรมาตร

สารทำงาน 40% โดยปรมาตรทอ มมเอยงของทอความรอน

มคาเทากบ 0o ทำใหประสทธภาพเชงความรอนของทอ

ความรอนสงสดมคาเทากบ 92.02%

90

สรปผลการทดสอบ

ผลการทดสอบเปรยบเทยบประสทธภาพเชง

ความรอนของทอความรอน โดยใชนำเปนสารทำงานจะมคา

ประสทธภาพเชงความรอนเทากบ 66.6 % ทมมเอยง

60๐ สวนแอลกอฮอลทปรมาตร 66% โดยปรมาตรทอ

มมเอยง 45๐ ประสทธภาพเชงความรอนเทากบ 69.31 %

และสารทำความเยน R134a 40% มมเอยง 0 องศาใหคา

ประสทธภาพเชงความรอนสงสดเทากบ 92.02%

เอกสารอางอง

Cengel, Y. A. & Boles, M. A. (2002). Thermodynamics and engineering approach (4 th ed.). New

York: Mcgrew-Hill.

Faghri, A. (1996). Heat pipe simulation: From promise to reality. In J. Andrews, A. Akabarzadeh, &

I. Sauciuc. (Eds.) Heat pipe technology: Theory applications and prospects (pp. 1-21). Oxford:

Pergamon.

Maezawa, S. (1996). Heat pipe science and technology in Japan. In J. Andrews, A. Akabarzadeh, & I.

Sauciuc. (Eds.) Heat pipe technology: Theory applications and prospects (pp. 34-43). Oxford:

Pergamon.

Maezawa, S., Nakajima, R., Gi, K. & Akachi, H. (1996). Experimental study on chaotic behavior of

thermohydraulic oscillation in oscillating thermosyphon. In Heat pipe technology: Theory

applications and prospects (pp. 131-138). Oxford: Pergamon.

สอการสอนเรองการประกอบคอมพวเตอรโดยใชรปแบบของ IMMCAI

Teaching Media: Computer Integration Using Interactive Multimedia

Computer Assisted Instruction

ประภาพร กลลมรตนชย,1 ธชกร ออนบญเออ2

91

บทคดยอ

การวจยนเพอพฒนาบทเรยนอนเทอรแอคทพมลตมเดยเรอง การประกอบคอมพวเตอร ในรายวชาปฏบตการ

ฮารดแวรสำหรบวศวกรรมคอมพวเตอร ใหมประสทธภาพตามเกณฑ 80/80 เพอเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยน

ระหวางกอนเรยนกบหลงเรยน และศกษาความพงพอใจในการเรยนรของนกศกษา สวนกลมตวอยางทใชในการศกษา

ผลสมฤทธ และความพงพอใจในการเรยน เปนนกศกษาทลงทะเบยนในรายวชาปฏบตการฮารดแวรสำหรบวศวกรรม

คอมพวเตอรจำนวน 12 คน เครองมอทใชในการศกษา คอ บทเรยนคอมพวเตอร เรอง การประกอบคอมพวเตอร

แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน แบบประเมนคณภาพของบทเรยน และแบบสอบถามความพงพอใจของผเรยน

ทมตอบทเรยน สถตทใชในการวเคราะหขอมลคอ รอยละ คาเฉลย และการทดสอบ (t-test แบบ dependent)

ผลการวจยแสดงใหเหนวา (1) บทเรยนคอมพวเตอรมลตมเดยมประสทธภาพ 81.67/84.73 (2) ผลสมฤทธ

ทางการเรยนของกลมตวอยางหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยสำคญทระดบ 0.01 (3) นกศกษามความพงพอใจ

ตอบทเรยนมลตมเดยในระดบดมาก (คาเฉลย = 4.27, คาเบยงเบนมาตรฐาน = 0.60)

คำสำคญ: สอการสอนแบบออนไลน, การประกอบคอมพวเตอร

Abstract

This research were to develop the interactive multimedia computer assisted instruction on

computer integration for the Hardware Practicum for Computer Engineering base on the efficiency 80/80

criteria, to compare a learning achievement, before and after and to study satisfaction of students. The

sampling group was 12 students who register on the Hardware Practicum for Computer Engineering.

The research instruments were interactive multimedia computer assisted instruction on computer

integration for the Hardware Practicum for Computer Engineering, achievement test, lesson quality

1, 2 อาจารยประจำ คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

92

questionnaire and satisfaction questionnaire. The statistics that used in data analysis were percentage,

the average, and t-test (Dependent).

The results of the research were shown as follows: (1) The efficiency of interactive multimedia

computer assisted instruction on computer integration for the Hardware Practicum for Computer

Engineering were 81.67/84.73. (2) The sampling group 12 students were significantly higher than before

using it at 0.01 level. (3) Satisfaction of student after using interactive multimedia computer assisted

instruction on computer integration was at good level ( X = 4.27, Standard Deviation = 0.60).

Keywords: E-Learning, computer integration

ความนำ

การประกอบคอมพวเตอร เปนทกษะพนฐาน

สำหรบการเรยนในสาขาวชาวศวกรรมคอมพวเตอร ซงการ

ประกอบคอมพวเตอรไดนนจำเปนตองมการฝกฝนอยาง

สมำเสมอเพอใหเกดความชำนาญ เนองจากอปกรณ

คอมพวเตอรมราคาสง หากขาดความรและความเขาใจเปน

อยางดในการประกอบเครองคอมพวเตอรอาจกอใหเกด

ความเสยหายกบอปกรณทใชในการทดลองฝกฝนประกอบ

คอมพวเตอรได

จงมการนำเทคโนโลยสารสนเทศมาใชพฒนา

กระบวนการเรยนการ รวมทงใชเปนแหลงความรหลากหลาย

ทผเรยนสามารถแสวงหาความร ศกษาคนควาดวยตนเอง

ไดตามอธยาศย ทกท ทกเวลา การเรยนการสอนในปจจบน

อาจารยผสอนมบทบาทสำคญอยางย งในการเปนผ

สนบสนนการเรยนรดวยวธการใหมๆ ใหเกดขนในชนเรยน

ซงในกระบวนการเรยนการสอนนน สอ (media) นบเปน

สงจำเปนและสำคญในการนำพาความรไปสผเรยนใหเกด

การจดจำทคงทนและมประสทธภาพ คอมพวเตอรชวยสอน

(Computer Assisted Instruction: CAI) นบเปนสอ

ประเภทหนงทมบทบาทสำคญในสถาบนการศกษา เปนสอ

การเรยนร ทผเรยนสามารถเรยนรไดดวยตนเอง เลอก

เรยนซำไดในบททผเรยนไมเขาใจ จดการเวลาเรยน

ไดดวยตนเอง มแบบทดสอบหลงการเรยนร และมการเกบ

ขอมลในการทดสอบของผเรยนแตละคนกบการทดสอบ

แตละครงได

แสงอากาศ พมพศร (2545) ไดทำการสรางบทเรยน

คอมพวเตอรชวยสอน เรอง สญลกษณในงานเขยนแบบ

ผลการวจยพบวา บทเรยนคอมพวเตอรชวยสอน เรอง

สญลกษณ ในงานเขยนแบบทสรางขนมประสทธภาพ

86.75/83.50 สงกวาเกณฑมาตรฐาน 80/80 สวนผล

สมฤทธทางการเรยนของกลมทเรยน โดยการสอนดวย

บทเรยนคอมพวเตอรชวยสอน เรอง สญลกษณในงาน

เขยนแบบ สงกวากลมทเรยนโดยวธการสอนแบบปกต

อยางมนยสำคญทางสถตทระดบ .05

ศโรตม คงมาชพ (2546) ไดทำการสรางบทเรยน

คอมพวเตอรชวยสอน เรองการลดรปสมการและวงจรโลจก

ผลการวจยพบวา บทเรยนคอมพวเตอรชวยสอน เรอง

การลดรปสมการและวงจรโลจกทสรางขนมประสทธภาพ

81.88/80.63 สงกวาเกณฑมาตรฐาน 80/80 สวนผล

สมฤทธทางการเรยนของกลมทเรยน โดยวธการสอนแบบ

ปกต ไมแตกตางกน

ชาญชย แฮวอ (2550) ไดทำการสรางบทเรยน

คอมพวเตอรชวยสอน วชาการตรวจสอบงานเชอม เรอง

การตรวจสอบแบบไมทำลายสภาพ ผลการวจยพบวาบทเรยน

คอมพวเตอรชวยสอน วชาการตรวจสอบงานเชอม เรอง

การตรวจสอบแบบไมทำลายสภาพทสรางขนมประสทธภาพ

93

81.27/86.48 สงกวาเกณฑมาตรฐาน 80/80 สวนผล

สมฤทธทางการเรยนของกลมทเรยน โดยการสอนดวย

บทเรยนคอมพวเตอรชวยสอน วชาการตรวจสอบงานเชอม

เรองการตรวจสอบแบบไมทำลายสภาพ สงกวากลมทเรยน

โดยวธการสอนแบบปกตอยางมนยสำคญทางสถตท

ระดบ .01

ทงนเพอชวยใหนกศกษาไดพฒนาความร ความ

เขาใจ ไดฝกทกษะการปฏบตอยางทวถง และสามารถ

นำไปฝกเพมเตมนอกเวลาเรยน อกทงยงเปนการประหยด

ในเรองของงบประมาณ ในการจดซออปกรณคอมพวเตอร

ในปรมาณมาก คณะผวจยจงไดพฒนาบทเรยนคอมพวเตอร

ชวยสอน เพอเปนการเรยนรอกรปแบบหนง ซงประกอบดวย

บทเรยน แบบทดลองการประกอบคอมพวเตอร และ

แบบฝกหดทายการทดลอง ในรปแบบของสออนเทอร

แอคทพมลตมเดย (Interactive Multimedia Computer

Assisted Instruction: IMMCAI) สามารถทำการ

พฒนาไดโดยใชโปรแกรม Macromedia Authorware

และพฒนากราฟฟกสโดยใชโปรแกรม Macromedia

Flash ประกอบการเรยนการสอนในรายวชาปฏบตการ

ฮารดแวรสำหรบวศวกรรมคอมพวเตอร

วตถประสงคการวจย

1. เพอพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรชวยสอน เรอง

การประกอบคอมพวเตอรโดยใชรปแบบของ IMMCAI

สำหรบรายวชาปฏบตการฮารดแวรสำหรบวศวกรรม

คอมพวเตอร ใหมประสทธ ภาพตามเกณฑ 80/80

2. เพอหาผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยน

โดยใชบทเรยนคอมพวเตอรชวยสอน เรองการประกอบ

คอมพวเตอรโดยใชรปแบบของ IMMCAI สำหรบรายวชา

ปฏบตการฮารดแวรสำหรบวศวกรรมคอมพวเตอร

3. เพอศกษาความพงพอใจของผเรยนทมตอ

บทเรยนทพฒนาโดยคอมพวเตอรชวยสอน เรองการ

ประกอบคอมพวเตอร โดยใชรปแบบของ IMMCAI

สำหรบในรายวชาปฏบตการฮารดแวรสำหรบวศวกรรม

คอมพวเตอร

สมมตฐานของการวจย

1. บทเรยนคอมพวเตอรชวยสอน เรอง การ

ประกอบคอมพวเตอร มประสทธภาพตามเกณฑ 80/80

2. ผลสมฤทธทางการเรยนจากบทเรยน

คอมพวเตอรชวยสอน ระหวางกอนเรยนกบหลงเรยน

ดวยบทเรยนคอมพวเตอรชวยสอน มความแตกตางกน

อยางมนยสำคญทางสถตทระดบ 0.01

3. ความพงพอใจของผเรยนจากการเรยนดวย

บทเรยนคอมพวเตอรชวยสอน อยในระดบความพงพอใจมาก

วธดำเนนการวจย

การวจยคอมพวเตอรชวยสอน เรอง การประกอบ

คอมพวเตอรโดยใชรปแบบของ IMMCAI กลมตวอยาง

ท ใชในการวจย ไดแก นกศกษาชนปท 1 สาขาวชา

วศวกรรมคอมพวเตอร คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลย

อสเทรนเอเชย ในรายวชาปฏบตการฮารดแวรสำหรบ

วศวกรรมคอมพวเตอร

เครองมอทใชในการวจยนประกอบดวย 4 สวน

ดงน

ส วนท 1 บทเรยนคอมพวเตอรช วยสอน

เรอง การประกอบคอมพวเตอร โดยใชรปแบบของ

IMMCAI ในรายวชาปฏบตการฮารดแวรสำหรบ

วศวกรรมคอมพวเตอร

สวนท 2 แบบสอบวดความสมฤทธทางการเรยน

ของบทเรยนทงสามบท สอดคลองกบงานวจยของ

ไพศาล หวงพานช (2526, หนา 76) ศภชย จรศสรยา

(2529, หนา 7) และ เผชญ กจระการ (2542, หนา 44)

โดยนำไปใชกบเนอหา การรจกอปกรณคอมพวเตอร

การเลอกซออปกรณคอมพวเตอร และ การประกอบ

คอมพวเตอร เปนคำถามชนดเลอกตอบ 4 ตวเลอก

จำนวนบทละ 10 ขอ

สวนท 3 แบบประเมนคณภาพของบทเรยน

คอมพวเตอรชวยสอน เรองการประกอบคอมพวเตอร

สอดคลองกบงานวจยของ วฒชย ประสารลอย (2543)

สวนท 4 แบบวดความพงพอใจตอบทเรยน

94

คอมพวเตอรชวยสอน เรอง การประกอบคอมพวเตอร

โดยใชรปแบบของ IMMCAI จำนวน 15 ขอ เปนคำถาม

ชนดใหเลอกตอบ โดยเปนมาตราสวนประมาณคา (Rating

scale) 5 ระดบ ตามแนวของ Likert scale คอ ดมากทสด

ดมาก ปานกลาง นอย และนอยทสด มคาเทากบ 5, 4,

3, 2 และ 1 ตามลำดบ

คณะผวจยไดออกแบบพฒนาเครองมอท ใช

ในการวจยดงน

การออกแบบบทเรยนคอมพวเตอรชวยสอน

ประกอบไปดวย การศกษาวเคราะหหลกสตรและเนอหา

ของบทเรยน กำหนดจดประสงคของบทเรยน กำหนด

ขอบเขตเนอหา กำหนดจดประสงคเชงพฤตกรรม วธการ

นำเสนอเนอหา วธการฝกทกษะและการสรางแบบทดสอบ

โดยทำการสรางคอมพวเตอรชวยสอนจำนวน 3 หนวย

การเรยน ประกอบดวย

หนวยท 1 เรองการรจกสวนประกอบของ

คอมพวเตอร

หนวยท 2 เรองการพจารณาเลอกซอ

อปกรณ

หนวยท 3 เร องขนตอนการประกอบ

เครองคอมพวเตอร

การสรางเนอหาของคอมพวเตอรชวยสอน เรอง

การประกอบคอมพวเตอรโดยใชรปแบบของ IMMCAI

คณะผวจยไดเลอกใชโปรแกรมตามความเหมาะสมและ

ความถนดของคณะผวจย ซงเลอกใชโปรแกรมสำเรจรป

จดเตรยมสอทใชประกอบบทเรยน ไดแก ภาพนง ภาพ

เคลอนไหว กราฟฟกสตางๆ ตามกรอบการสอนท

ออกแบบไว ทำการบนทกไฟลและจดเกบหมวดหม เพอ

สามารถเรยกใชไดสะดวกพรอมทจะนำไปลงโปรแกรม

สำเรจรป ตามกรอบการสอนทออกแบบไว ครบทกกรอบ

เนอหา

การตรวจสอบคณภาพของคอมพวเตอรชวยสอน

โดยนำโปรแกรมในการสรางคอมพวเตอรชวยสอน เรอง

การประกอบคอมพวเตอรโดยใชรปแบบของ IMMCAI

ทสรางขนไปใหผเชยวชาญดานเทคโนโลยทางการศกษา

3 ทาน ตรวจสอบรายละเอยด

สำหรบเครองมอท ใชในการตรวจสอบคณภาพ

คอมพวเตอรชวยสอน คอ แบบประเมนคณภาพดาน

คอมพวเตอรชวยสอน ในลกษณะของแบบสอบถาม

Rating Scale (Likert’s method) 5 ระดบ คอ คณภาพ

ดมาก คณภาพด คณภาพปานกลาง คณภาพพอใช และ

คณภาพควรปรบปรง

การวเคราะหหาผลสมฤทธทางการเรยนเปนการ

นำคะแนนจากผลการทดสอบกอนเรยน และหลงเรยนของ

นกศกษาแตละคนจากการเรยนดวยคอมพวเตอรชวยสอน

เรอง การประกอบคอมพวเตอรโดยใชรปแบบของ IMMCAI

จำนวน 3 หนวยการเรยน ดวยวธการหาคาคะแนนเฉลย

(mean) ความเบยงเบนมาตรฐาน (standard deviation)

และการทดสอบคา t-test

ผลการวจย

บทเรยนคอมพวเตอรชวยสอน เรอง การประกอบ

คอมพวเตอรโดยใชรปแบบของ IMMCAI มประสทธภาพ

และประสทธผลเหมาะสม ผเรยนมความพงพอใจตอ

บทเรยน สามารถนำไปใชเปนสอการเรยนการสอนตอไปได

ตวอยางบทเรยนดงภาพ 1

(ก) บทเรยน

95

(ข) การทดลอง

ภาพ 1 ตวอยางบทเรยนคอมพวเตอรชวยสอน

คณะผวจยไดนำเสนอผลการวเคราะหขอมล

3 ดาน ตามลำดบ ดงน

1. ผลการวเคราะหหาประสทธภาพของคอม-

พวเตอรชวยสอน เรองการประกอบคอมพวเตอร

ดยใชรปแบบของ IMMCAI

การหาประสทธภาพของคอมพวเตอรชวยสอน

เรองการประกอบคอมพวเตอรโดยใชรปแบบของ IMMCAI

ทสรางขน ไดทดลองกบนกศกษาทลงทะเบยนเรยน

รายวชาปฏบตการฮารดแวรสำหรบวศวกรรมคอมพวเตอร

ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2553 จำนวน 12 คน โดย

นำผลการทดสอบระหวางเรยน (E1) จำนวน 3 หนวยการเรยน

และการทดสอบหลงเรยน (E2) มาวเคราะหหาประสทธภาพ

ของคอมพวเตอรชวยสอน (E1/E

2) ตามเกณฑมาตรฐาน

80/80 ผลการวเคราะห แสดงคาดงตารางท 1

ตาราง 1

ผลการหาประสทธภาพของคอมพวเตอรชวยสอน เรอง

การประกอบคอมพวเตอรโดยใชรปแบบของ IMMCAIรายการ n คะแนนเตม คะแนนรวม

คะแนนทดสอบ

ระหวางเรยน (E1)

12 360 617

คะแนนทดสอบ

หลงเรยน (E2)

12 360 802

จากตาราง 1 ผลการหาประสทธภาพของ

คอมพวเตอรชวยสอน เรอง การประกอบคอมพวเตอร

โดยใชรปแบบของ IMMCAI พบวา คอมพวเตอรชวยสอน

เรอง การประกอบคอมพวเตอร โดยใชรปแบบของ

IMMCAI มประสทธภาพ (E1/ E

2) เทากบ 81.67/84.73

สงกวาเกณฑมาตรฐาน 80/80 ซงมประสทธภาพของ

คอมพวเตอรชวยสอนระหวางเรยน (E1) เทากบ 81.67 และ

ประสทธภาพของคอมพวเตอรชวยสอนหลงเรยน (E2)

เทากบ 84.73 แสดงวาคอมพวเตอรชวยสอน เรอง การ

ประกอบคอมพวเตอร โดยใชรปแบบของ IMMCAI

มประสทธภาพสามารถนำไปใชในการเรยนร

2. ผลการหาผลสมฤทธทางการเรยนโดยใช

คอมพวเตอรชวยสอน เรองการประกอบคอมพวเตอร

โดยใชรปแบบของ MMCAI

ผลการหาผลสมฤทธทางการเรยนของนกศกษา

โดยทดลองกบนกศกษาทลงทะเบยนเรยนรายวชาปฏบตการ

ฮารดแวรสำหรบวศวกรรมคอมพวเตอร ภาคเรยนท 2

ปการศกษา 2552 จำนวน 12 คน โดยนำผลการทดสอบ

กอนเรยน (Pre-test) และการทดสอบหลงเรยน (Post-test)

มาเปรยบเทยบผลตางของผลการทดสอบ ผลการวเคราะห

ดงแสดงในตารางท 2 และตารางท 3

ตาราง 2

ผลการหาผลสมฤทธทางการเรยนของนกศกษาผลทไดจาก

nคะแนนรวม

ประสทธภาพ Χ S.D.

ผลสมฤทธทางการเรยน

ทดสอบกอนเรยน

12 107 29.72 8.92 1.68

56.11ทดสอบหลงเรยน

12 309 85.83 25.75 1.48

จากตาราง 2 ผลการหาผลสมฤทธทางการเรยน

ของนกศกษา พบวา ผลตางของการทดสอบหลงเรยน

มากกวากอนเรยนเทากบ 56.11 แสดงวาคอมพวเตอร

ชวยสอน เรองการประกอบคอมพวเตอรโดยใชรปแบบ

ของ IMMCAI ทสรางขนทำใหนกศกษามผลสมฤทธ

96

ทางการเรยนหลงเรยนสงขน และสามารถนำไปใชในการ

เรยนรไดเปนอยางด

3. ผลการศกษาความพงพอใจของนกศกษา

ทมตอคอมพวเตอรชวยสอน เรองการประกอบคอม-

พวเตอรโดยใชรปแบบของ IMMCAI

ผลการศกษาความพงพอใจของนกศกษาทมตอ

คอมพวเตอรชวยสอน เรองการประกอบคอมพวเตอรโดยใช

รปแบบของ IMMCAI โดยสอบถามความพงพอใจของ

นกศกษาทลงทะเบยนเรยนรายวชาปฏบตการฮารดแวร

สำหรบวศวกรรมคอมพวเตอร ภาคเรยนท 1 ปการศกษา

2553 จำนวน 12 คน ผลการวเคราะหดงแสดงในตาราง

ท 3

ตาราง 3

ผลการวเคราะหความพงพอใจของนกศกษาทมตอ

คอมพวเตอรชวยสอน เรองการประกอบคอมพวเตอร

โดยใชรปแบบของ IMMCAI

รายการประเมน X S.D. แปลผล

ดานเนอหา

1. ปรมาณเนอหาในแตละบทเรยน 4.67 0.65 ด

2. ลำดบขนในการนำเสนอเนอหา 4.17 0.58 ด

3. ความชดเจนในการดำเนนเรอง 4.33 0.65 ด

4. ความนาสนใจในการดำเนนเรอง 4.17 0.39 ด

5. ความสะดวกและความคลองตว

ในการใชบทเรยน 4.17 0.72 ด

6. ความชดเจนของคำสงการใชงาน

ของบทเรยน 4.25 0.62 ด

7. ความสมบรณของสงอำนวย

ความสะดวกของบทเรยน 4.33 0.49 ด

8. ความนาสนใจของวธการโตตอบ

บทเรยน 4.25 0.75 ด

9. ความนาสนใจชวนใหตดตาม

บทเรยน 4.08 0.66 ด

10. ความชดเจนในการอธบาย 4.33 0.65 ด

รวม 4.28 0.62 ด

ดานภาพ และ ภาษา

11. ความสวยงามและสะดวกตอ

การใชงาน 4.17 0.58 ด

12. ขนาดของภาพทใชประกอบ

บทเรยน 4.25 0.62 ด

13. ความนาสนใจเกยวกบกราฟก

ทใช 4.33 0.49 ด

14. ความนาสนใจเกยวกบภาพ

เคลอนไหวทใช 4.08 0.67 ด

15. ความชดเจนของภาษาทใช

ในบทเรยน 4.41 0.51 ด

รวม 4.25 0.57 ด

จากตาราง 3 จากผลการวเคราะหความพงพอใจ

ของนกศกษาทมตอคอมพวเตอรชวยสอน เรอง การ

ประกอบคอมพวเตอร โดยใชรปแบบของ IMMCAI

เพอใชในรายวชาปฏบตการฮารดแวรสำหรบวศวกรรม

คอมพวเตอร โดยรวมอยในระดบด ( X = 4.27, S.D. = 0.6)

และเมอพจารณาเปนรายดานเรยงลำดบจากมากไปหานอย

พบวา ดานเนอหา นกศกษามความพงพอใจอยในระดบด

( X = 4.28, S.D. = 0.62) และดานภาพ และ ภาษา

นกศกษามความพงพอใจอยในระดบด ( X = 4.25, S.D.

= 0.57)

สรปผลการวจย

การวจยครงน คณะผวจยไดสรางคอมพวเตอร

ชวยสอน เรองการประกอบคอมพวเตอรโดยใชรปแบบ

ของ IMMCAI และไดศกษาขอมลในสวนของตวโปรแกรม

ท ใชสรางคอมพวเตอรชวยสอน การวเคราะหเนอหา

ซงประกอบดวย 3 หนวยการเรยนร ไดแก การรจกสวน

ประกอบของคอมพวเตอร การพจารณาเลอกซออปกรณ

และขนตอนการประกอบเครองคอมพวเตอร โดยใชแบบ

ทดสอบทางการเรยนทผานการวเคราะหจากผเชยวชาญ

ทางดานเนอหา และดานการวดและประเมนผลในการเกบ

รวบรวมขอมล และเพอศกษาความพงพอใจของนกศกษา

ทมตอคอมพวเตอรชวยสอน โดยใชแบบสอบถามความ

97

พงพอใจของนกศกษาทมตอคอมพวเตอรชวยสอน เรอง

การประกอบคอมพวเตอรโดยใชรปแบบของ IMMCAI

สามารถสรปผลการวจยไดดงน

1. ผลการวเคราะหหาประสทธภาพของคอม-

พวเตอรชวยสอน เรองการประกอบคอมพวเตอรโดย

ใชรปแบบของ IMMCAI

ผลการหาประสทธภาพของคอมพวเตอรชวยสอน

เรอง การประกอบคอมพวเตอรโดยใชรปแบบของ IMMCAI

ทสรางขน พบวาคอมพวเตอรชวยสอน เรอง การประกอบ

คอมพวเตอรโดยใชรปแบบของ IMMCAI มประสทธภาพ

(E1/E

2) เทากบ 81.67/84.73 สงกวาเกณฑมาตรฐาน

80/80 ซงมประสทธภาพของคอมพวเตอรชวยสอนระหวาง

เรยน (E1) เทากบ 81.67 และประสทธภาพของคอม-

พวเตอรชวยสอนหลงเรยน (E2) เทากบ 84.73 แสดงวา

คอมพวเตอรชวยสอน เรองการประกอบคอมพวเตอร

โดยใชรปแบบของ IMMCAI มประสทธภาพสามารถ

นำไปใชในการเรยนร

2. ผลการหาผลสมฤทธทางการเรยนโดยใช

คอมพวเตอรชวยสอน เรองการประกอบคอมพวเตอร

โดยใชรปแบบของ IMMCAI

ผลการหาผลสมฤทธทางการเรยนของนกศกษา

พบวา ผลตางของการทดสอบหลงเรยนมากกวากอนเรยน

เทากบ 56.11 แสดงวา คอมพวเตอรชวยสอน เรองการ

ประกอบคอมพวเตอรโดยใชรปแบบของ IMMCAI ท

สรางขนทำใหนกศกษามผลสมฤทธทางการเรยนหลงเรยน

สงขน และสามารถนำไปใชในการเรยนร และผลการ

เปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนของนกศกษาระหวาง

กอนเรยนกบหลงเรยน พบวา มผลสมฤทธทางการเรยน

หลงเรยนดวยคอมพวเตอรชวยสอน เรองการประกอบ

คอมพวเตอรโดยใชรปแบบของ IMMCAI มคาสงขน

56.11 อยางมนยสำคญทางสถตทระดบ 0.01 แสดงวา

สามารถนำไปใชในการเรยนร

3. ผลการศกษาความพงพอใจของนกศกษา

ทมตอคอมพวเตอรชวยสอน เรองการประกอบคอม-

พวเตอรโดยใชรปแบบของ IMMCAI

จากผลการวเคราะหความพงพอใจของนกศกษา

ทมตอคอมพวเตอรชวยสอน เรอง การประกอบคอมพวเตอร

โดยใชรปแบบของ IMMCAI โดยรวมอยในระดบด และ

เมอพจารณาเปนรายดานเรยงลำดบจากมากไปหานอย

พบวา ดานเนอหา และดานภาพ และภาษา นกศกษา

มความพงพอใจอยในระดบด โดยเมอพจารณาแตละดาน

ของคอมพวเตอรชวยสอน พบวา ดานเนอหา ภาพรวม

อยในระดบด เมอพจารณาเรยงลำดบจากมากไปหานอย

พบวา ปรมาณเนอหาในแตละบทเรยน ความชดเจน

ในการดำเนนเรอง ความชดเจนในการอธบาย ความนาสนใจ

ของวธการโตตอบบทเรยน มความพงพอใจอยในระดบด

ดานภาพ และ ภาษา ภาพรวมอยในระดบด เมอพจารณา

เรยงลำดบจากมากไปหานอย พบวา ความชดเจนของภาษา

ทใชในบทเรยน ความนาสนใจเกยวกบกราฟฟกสท ใช

ขนาดของภาพทใชประกอบบทเรยน และความนาสนใจ

เกยวกบภาพเคลอนไหวทใช มความพงพอใจอยในระดบด

การอภปรายผล

ผลการหาประสทธภาพของคอมพวเตอรชวยสอน

เร องการประกอบคอมพวเตอร โดยใชรปแบบของ

IMMCAI พบวา คอมพวเตอรชวยสอนน มประสทธภาพ

(E1/ E

2) เทากบ 81.67/84.73 สงกวาเกณฑมาตรฐาน

80/80 ซงมประสทธภาพของคอมพวเตอรชวยสอน

ระหวางเรยน (E1) เทากบ 81.67 และประสทธภาพของ

คอมพวเตอรชวยสอนหลงเรยน (E2) เทากบ 84.73 แสดงวา

คอมพวเตอรชวยสอน เรองการประกอบคอมพวเตอรโดย

ใชรปแบบของ IMMCAI มประสทธภาพสามารถนำไปใช

ในการเรยนรได ซงสอดคลองกบงานวจยของ วฒชย

ประสารลอย (2543)

ผลการหาผลสมฤทธทางการเรยนของนกศกษา

พบวา ผลตางของการทดสอบหลงเรยนมากกวากอนเรยน

เทากบ 56.11 แสดงวา คอมพวเตอรชวยสอน เรองการ

ประกอบคอมพวเตอรโดยใชรปแบบของ IMMCAI ท

สรางขน ทำใหนกศกษามผลสมฤทธทางการเรยนหลงเรยน

สงขน และสามารถนำไปใชในการเรยนรได และผลการ

98

เอกสารอางอง

ขนษฐา ชานนท. (2532). เทคโนโลยคอมพวเตอรกบการเรยนการสอน. กรงเทพฯ: เทคโนโลยทางการศกษา.

ชาญชย แฮวฮ. (2550). คอมพวเตอรชวยสอน วชาการตรวจสอบงานเชอม เรองการตรวจสอบแบบไมทำลายสภาพ.

วทยานพนธวศวกรรมอตสาหการ, มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร.

ยน ภวรวรรณ. (2537). การใชคอมพวเตอรชวยในการเรยนการสอน. รายงานการสมมนาบทบาทของเทคโนโลยขนสง

ตอการพฒนาการศกษาไทยในอนาคต นสตปรญญาโทโสตทศนศกษา, จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วฒชย ประสารลอย. (2543). บทเรยนคอมพวเตอรชวยสอน: นวตกรรมเพอการศกษา. กรงเทพฯ: หางหนสวนจำกด

ว. เจ. พรนตง.

เผชญ กจระการ. (2542). ดชนประสทธผล. มหาสารคาม: ภาควชาเทคโนโลยและสอสารการศกษา,มหาวทยาลย

มหาสาคาม.

ไพศาล หวงพานช. (2526). การจดการผลการศกษา. กรงเทพฯ: โรงพมพไทยวฒนาพานช.

ศโรตม คงมาชพ. (2546). คอมพวเตอรชวยสอน เรอง การลดรปสมการและวงจรโลจก. วทยานพนธอตสาหกรรม

มหาบณฑต, สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง.

ศภชย จรศสรยา. (2529). การศกษาพฤตกรรมการสอนวทยาศาสตรทเปนจรงและทคาดหวงของคร วทยาศาสตร ระดบ

มธยมศกษาตอนตน สงกดโรงเรยนรฐบาล เขตการศกษา 10 ปการศกษา 2527. ปรญญานพนธการศกษามหาบณฑต,

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒมหาสารคาม.

แสงอากาศ พมพศร. (2545). คอมพวเตอรชวยสอน เรอง สญลกษณในงานเขยนแบบ. วทยานพนธอตสาหกรรมมหาบณฑต,

สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง.

เปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนของนกศกษาระหวาง

กอนเรยนกบหลงเรยน พบวาผลสมฤทธทางการเรยน

หลงเรยนดวยคอมพวเตอรชวยสอน เรองการประกอบ

คอมพวเตอรโดยใชรปแบบของ IMMCAI มคาสงขน

56.11 อยางมนยสำคญทางสถตทระดบ 0.01 แสดงวา

สามารถนำไปใชในการเรยนรได ซงสอดคลองกบงานวจย

ของ ไพศาล หวงพานช (2526)

ผลการวเคราะหความพงพอใจของนกศกษาทม

ตอคอมพวเตอรชวยสอน เรองการประกอบคอมพวเตอร

โดยใชรปแบบของ IMMCAI เพอใชในรายวชาปฏบตการ

ฮารดแวรสำหรบวศวกรรมคอมพวเตอร โดยรวมอย ใน

ระดบด และเมอพจารณาเปนรายดาน เรยงลำดบจากมาก

ไปหานอย พบวา ดานเนอหา ดานภาพและภาษา นกศกษา

มความพงพอใจอยในระดบด โดยเมอพจารณาแตละดาน

ของคอมพวเตอรชวยสอน พบวา ดานเนอหา ภาพรวม

อยในระดบด เมอพจารณาเรยงลำดบจากมากไปหานอย

พบวา ปรมาณเนอหาในแตละบทเรยน ความชดเจน

ในการดำเนนเรอง ความชดเจนในการอธบาย ความนาสนใจ

ของวธการโตตอบบทเรยน มความพงพอใจอยในระดบด

ดานภาพ และภาษา ภาพรวมอยในระดบด เมอพจารณา

เรยงลำดบจากมากไปหานอย พบวา ความชดเจนของภาษา

ทใชในบทเรยน ความนาสนใจเกยวกบกราฟฟกสท ใช

ขนาดของภาพทใชประกอบบทเรยน และความนาสนใจ

เกยวกบภาพเคลอนไหวทใช มความพงพอใจอยในระดบด

การสรางระบบการตดสนใจของปญหาการจดเสนทางการขนสงสำหรบผลตภณฑหลายประเภทและกำหนดเวลาการขนสง

Developing Decision Support System of Multi-Product Vehicle

Routing Problem with Discrete Shipping Time

อญชล สพทกษ1 , นฐมา ชกลน2, ศารยา ขระทาน2

99

บทคดยอ

การศกษานมวตถประสงคเพอสรางโปรแกรมสนบสนนการตดสนใจดานการจดเสนทางการขนสงสนคาของ

โรงงานกรณศกษา เพอจดเสนทางทเหมาะสมและใชทรพยากรการขนสงไดแก นำมนหรอระยะทางการขนสงและจำนวนรถ

นอยทสด ผวจยไดประยกตใชอลกอรทมของมลคาประหยด (Saving Algorithm) ในการแกปญหาโดยสรางโปรแกรมดวย

Visual C# เพอการสรางสวนตดตอกบผใชงานและใช Microsoft Office Access เพอจดเกบฐานขอมล และทำการ

แกไขปรบปรงโปรแกรมใหเหมาะกบสภาพการทำงานจรงของโรงงานกรณศกษา การวดประสทธภาพของโปรแกรมดำเนนการ

โดยเปรยบเทยบผลการจดเสนทางดวยโปรแกรมกบขอมลการจดเสนทางของโรงงานกรณศกษาโดยพนกงานจำนวน 34

ตวอยาง ผลการศกษาพบวา การจดเสนทางดวยโปรแกรมทำใหระยะทางในการขนสงลดลงโดยเฉลย รอยละ 51.41 และ

การใชความสามารถในการบรรทกของรถมประสทธภาพเพมขนโดยเฉลยจาก รอยละ 63.87 เปน รอยละ 72.91

คำสำคญ: ระบบสนบสนนการตดสนใจ, อลกอรทมระยะประหยด, ประสทธภาพการใชรถ, การจดเสนทางการขนสง

Abstract

This study aimed to develop decision support program of vehicle routing problem for case study

factory. The program objective was to solve for suitable vehicle routing decisions which minimized

transportation resources such as transportation distance and number of vehicles. We applied saving

algorithm by using Visual C# to develop user interface part and using Microsoft Office Access to develop

database. Developed program was improved to synchronize with real working situations of case study.

The program effectiveness was evaluated by comparing the results from applying this program with

manual routing decisions of case study for 34 samples. In conclusion, average travelling distance

decreased about 51.41% and the average vehicle loading efficiency increased from 63.87% to 72.91%.

1อาจารยประจำ สาขาวศวกรรมอตสาหการ คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยอสเทรนเอเชย2นกศกษา สาขาวศวกรรมอตสาหการ คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

100

Keywords: Decision support system, saving algorithm, vehicle loading efficiency, vehicle

routing problem

ความนำ

การจดการโลจสตกสมบทบาทสำคญในปจจบน

เพอการแขงขนทางธรกจ โดยเฉพาะในยคทตนทนโลจสตกส

สงขนเนองจากภาวะราคานำมนทมราคาสงเปนผลใหตนทน

สนคาตอหนวยสงขน นอกจากนจากรายงานการใชนำมน

สำเรจรปในดานตางๆ ของสำนกนโยบายและแผนพลงงาน

กระทรวงพลงงานพบวา การใชพลงงานในภาคการขนสง

มสดสวนมากทสดคดเปนรอยละ 69.95 ดงแผนภมรป 1

การจดเสนทางการขนสงเปนกจกรรมหนงใน 13

กจกรรมของการจดการโลจสตกสและถอเปนกจกรรมหลก

(Ballou, 1999) การจดเสนทางการขนสงมบทบาทสำคญ

ในระบบการกระจายสนคาจากศนยกระจายสนคาไปยง

ลกคาทตงอยอยางกระจดกระจาย เพอตอบสนองความ

ตองการสนคาของลกคาดวยตนทนทมประสทธภาพ การ

ทดแทนสนคาใหลกคาจำนวนมากตามชวงเวลาตางๆ ท

ลกคาตองการและขอจำกดดานความสามารถบรรทก

ของรถทำใหการจดเสนทางการขนสงเปนปญหาทซบซอน

การตดสนใจดานการจดเสนทางการขนสงสำหรบสถาน

ประกอบการขนาดเลกททำโดยพนกงานทมประสบการณ

ทำใหแนวปฏบตทไดไมใหประโยชนสงสด การใชโปรแกรม

เพอการจดการโลจสตกสเปนแนวทางททำใหการตดสนใจ

ดานการดำเนนงานมประสทธภาพและเกดประโยชนสงสด

แตเนองจากตนทนของโปรแกรมดงกลาวมราคาแพง

จงทำใหสถานประกอบการขนาดเลกไมนยมลงทน ผวจย

จงมแนวคดในการสรางและพฒนาโปรแกรมเพอการจด

เสนทางการขนสงใหกบกรณศกษาเพอสนบสนนการ

ตดสนใจดานการจดเสนทางการขนสงของสถานประกอบการ

ขนาดเลก

รป 1 แผนภมแสดงปรมาณการใชนำมนสำเรจรป

ทมา : กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน

Lawler et al. (1986) ไดกลาวไววาระบบการ

กระจายสนคาเกยวของกบการจดการทรพยากรรถเพอ

ตอบสนองความตองการสนคาของลกคา นกวจยจงไดม

การศกษาอยางกวางขวางสำหรบปญหาการจดเสนทาง

การขนสงทมรปแบบทแตกตางกนไปและศกษาอลกอรทม

ตางๆ เพอการแกปญหาดงกลาว อลกอรทมของการหา

ระยะประหยด (Saving Algorithm) เปนวธทางฮวรสตกส

ทเสนอเปนครงแรกโดย Clarke และ Wright (1964)

คอเปนการหาระยะทางทจะประหยดไดเมอรวมการสง

ลกคาสองตำแหนงเขาดวยกนแทนการสงสนคาใหลกคา

แตละรายแยกกน ซงเปนวธทสามารถหาคำตอบในปญหา

การจดเสนทางการขนสงทมจดขนสงไมเกน 20 จดได

อยางมประสทธภาพเนองจากใหคำตอบในเวลาทยอมรบได

และคำตอบทไดใกลเคยงคาคำตอบทดทสด โดยเฉพาะ

อยางยงในการแกปญหาทมขนาดใหญอลกอรทมดงกลาว

จะใหผลลพธทใกลเคยงคำตอบทดทสดแตใชวลาในการ

หาคำตอบนอยกวา

ปญหาการจดเสนทางการขนสงไดมศกษากนอยาง

กวางขวางในรปแบบของปญหาทแตกตางกนดงงานวจย

101

ของ Viswatathan (1997) ซงศกษาปญหาการกระจาย

สนคาหลายชนดทคำนงถงตนทนคาขนสงและตนทนสนคา

คงคลงรวมกน Bertazzi et al. (1997) ศกษาปญหาการจด

เสนทางการขนสงและการจดการสนคาคงคลงเมอมความถ

การขนสงไมตอเนอง Gaur และ Fisher (2004) ไดศกษา

ปญหาการทดแทนสนคาแบบตอเนองหรอเรยกวา Periodic

IRP ในขณะท Chan และคณะ (2002) ศกษาปญหา

การกระจายสนคาเมอตนทนมความสมพนธแบบเชงเสน

และBertazzi (2008) ศกษานโยบายการจดเสนทางการ

สงลกคาเปนอสระแยกกนเมอกรอบเวลาการขนสงเปน

แบบไมตอเนอง

ดงนนการประยกต Saving Algorithm เพอหา

คำตอบการตดสนใจดานการขนสงโดยการสรางและพฒนา

โปรแกรมดวย Visual C# ในการเชอมตอโปรแกรมกบ

ผใชงานและสรางฐานขอมลการขนสงดวย Microsoft

Access สำหรบสถานประกอบการขนาดเลกเพอลด

ตนทนคาโปรแกรมจงเปนแนวทางการแกปญหาอยางม

ประสทธภาพ

วตถประสงคการวจย

1. เพอสรางระบบการตดสนใจในการจดเสนทาง

การขนสงสำหรบหลายผลตภณฑ

2. เพอเปรยบเทยบผลทไดจากการประยกตใช

โปรแกรมการจดเสนทางกบพนกงานของ โรงงานกรณ

ศกษา

3. เพอเปรยบเทยบผลดานการเพมประสทธภาพ

การใชพลงงานโดยการเปรยบเทยบระยะทาง

วธการวจย

การดำเนนการวจยแบงออกเปน 2 สวนดงน

1. การศกษาตวอยางและสรางโปรแกรม

ผวจยไดศกษาปจจยตางๆทเกยวของกบการ

จดเสนทางการขนสงของโรงงานกรณศกษาพบวา ปจจย

ทตองคำนงถงในการตดสนใจดานการขนสงคอ ปรมาณ

ทจดสงของลกคา ตำแหนงหรอทอยลกคา จำนวน

รถบรรทก นำหนกบรรทกสงสดของรถแตละคน และชวง

เวลาทลกคาตองการใหนำสนคาเขา ผวจยจงออกแบบ

สวนตดตอกบผใชงานเพอใหสามารถปรบเปลยนคาตางๆ

ไดเหมาะสมในการตดสนใจแตละครง พรอมทงสรางฐาน

ขอมลทจำเปนในการตดสนใจ สวนประกอบทสำคญของ

โปรแกรมมดงตอไปน

1.1 สวนของฐานขอมลดงรป 2 ซงประกอบดวย

ขอมลตอไปน

(1) ขอมลลกคา ทอย

(2) ขอมลรถไดแกรหสหรอทะเบยนรถ

ประเภทรถ พกดนำหนกบรรทก สถานะภาพ

การใชงานรถ (พรอมใชหรอไมพรอม)

(3) ขอมลสนคาหรอผลตภณฑซง

ประกอบดวยรหสสนคา ความยาวและนำหนก

(4) ขอมลการสงซอเชน วนทสง วนทสง

รายละเอยดสนคาและปรมาณขนสง ดงตวอยาง

หนาการใชงานของโปรแกรมในรท 2

รป 2 ตวอยางโปรแกรมการจดเสนทางการขนสงทเชอมตอ

กบฐานขอมล

1.2 สวนของโปรแกรม สวนของโปรแกรม

ประกอบดวย

(1) ขอมลนำเขาซงไดจากการใชฐาน

ขอมลทสรางไวและการเลอกหรอการตดสนใจ

ของผใชโปรแกรม

(2) ตวแบบการคำนวณการตดสนใจดาน

เสนทางการขนสงโดยผวจยประยกตใชอลกอรทม

102

ระยะประหยดในการคำนวณ ภายใตขอจำกดดาน

เวลาการขนสง ทรพยากรรถทมอย และนำหนก

บรรทกทจำกด เพอจดเสนทางขนสงผลตภณฑ

หลายผลตภณฑใหกบลกคาทอยอยางกระจด

กระจายไดอยางมประสทธภาพ

การประยกตใชวธ Saving อลกอรทม

ในการหาคำตอบประกอบดวยขนตอนดงน

ขนท 1 หาคำตอบเรมตน (Initial

Solution) คอการสง สนคาของลกคาทแยกกนหรอ

เรยกวาการสงอยางอสระ (Independent routing) โดยการ

หาระยะทางไปกลบของลกคาแตละราย กลาวคอเปนการ

กำหนดใหเสนทางหนงเสนทางมลกคาเพยงจำนวน 1 ราย

เทานน ดงนน เราจะไดจำนวนเสนทางเทากบจำนวนลกคา

ทงหมด สำหรบระยะทางระหวางตำแหนงตางๆทใชใน

งานวจยนไดจากการสบคนใน Google map

ขนท 2 คำนวณคาประหยด (Saving)

ซงเขยนแทนดวย Sij ระหวาง ลกคา i และลกคา j

ดงสมการ (1)

Sij = C

Di + C

jD - C

ij (1)

โดยท Cij เปนคาใชจาย เวลา หรอ

ระยะทางระหวางลกคา i และลกคา j ในตวอยางสมการ

ขางตนน D แทนศนยกระจายสนคาหรอโรงงาน (Depot)

ดงนน CDiคอ คาใชจายทเกดจากการขนสงระหวาง

Depot ไปยงลกคา i

ขนท 3 จดลำดบคาประหยด (Sij)

จากคามากไปคานอย กรณทคาระยะประหยดมเครองหมาย

เปนลบ หมายความวา การรวมลกคา i และลกคา j ไมได

ทำใหประหยดระยะทาง ตนทน หรอเวลา ดงนนใหกำหนด

คาระยะประหยดของลกคา i และ j เปนศนย (Sij = 0)

ขนท 4 เลอกคลกคาทมคาระยะประหยด

มากทสดแลวรวมใหเปนเสนทางเดยวกน

ขนท 5 ตรวจสอบขอจำกดดานความ

สามารถในการบรรทก ถานำหนกรวมจากการทำขนท 4

มากกวาคานำหนกทจำกดไวใหไปขนท 6 มฉะนนแลว

ใหไปขนท 7

ขนท 6 พจารณาคลกคาทมระยะ

ประหยดมากรองลงมาแลวไปทำขนท 5

ขนท 7 รวมลกคา i และลกคา j จะได

เสนทางใหมดงน D - i - j - D คำนวณระยะทางขนสง

ของเสนทางทได

ขนท 8 ตรวจสอบวาพจารณาลกคา

ทงหมดแลวหรอไมยอน ถาไมใหกลบไปทำขนท 4

ขนท 9 หยดการทำงาน

1.3 สวนของการรายงานผลการคำนวณ ซง

ประกอบดวยรายงานการจดเสนทาง รายงานขอมล

การสงซอ รายงานขอมลสนคา รายงานขอมลรถและ

รายงานขอมลลกคา

2. การประยกตใชโปรแกรมและเปรยบเทยบผล

ผวจยไดทดสอบความถกตองของโปรแกรมและ

นำโปรแกรมทสรางขนมาทดลองใชกบกรณศกษาโดย

ทำการจดเสนทางการขนสงตามการปฏบตงานรายวนดวย

ตวอยางจำนวน 34 วน จำนวนผลตภณฑทงหมด 12

ประเภทของโรงงานกรณศกษาซงเปนเหลกเสนทม

ความยาวและหนาตดแตกตางกนไป และทำการปรบปรง

โปรแกรมเพอใหเหมาะสมกบโรงงานกรณศกษา

จากการทดลองใชโปรแกรมการจดเสนทางการ

ขนสงกบโรงงานกรณศกษา ผวจยเปรยบเทยบผลดงน

1) เปรยบเทยบผลการจดเสนทางดวยโปรแกรม

โดยพจารณานำหนกบรรทกรวมเทยบกบพกดนำหนก

ของรถโดยการหาคารอยละประสทธภาพการบรรทกของรถ

ในแตละวนเปรยบเทยบกนระหวางการจดเสนทางโดยใช

โปรแกรมกบโดยพนกงานดงสมการ (2)

100% ×=acityVehicleCapngTotalLoadiVLE

(2)

เมอ

%VLE คอรอยละประสทธภาพการบรรทก

(Vehicle Loading Efficiency

Percentage)

103

Total Loading คอนำหนกบรรทกรวม

Vehicle Capacity คอ พกดนำหนกบรรทกของรถ

2) ผลการจดเสนทางดวยโปรแกรมโดยพจารณา

จากระยะการเดนทางของรถตอวนเทยบกบระยะการ

เดนทางตอวนเมอจดโดยพนกงานและคำนวณคารอยละ

สวนตางระยะการเดนทางเมอจดดวยพนกงานเทยบกบ

โปรแกรมดงสมการ (3)

100% Pr ×

−=

Manual

ogrameManual

TraDisTraDisTraDis

TraDisDev

(3)

เมอ

%TraDisDev คอ รอยละความแตกตางดานระยะทาง

เทยบกบการจดโดยพนกงาน (Travelling

Distance Deviation)

TraDisManual

คอ ระยะทางขนสงจาการจดเสนทาง

โดยพนกงาน

TraDisProgram

คอ ระยะทางขนสงจากการจดเสนทาง

โดยโปรแกรม

สรปและอภปรายผลการวจย

ผลจาการประยกตใชโปรแกรมดวยตวอยางจาก

การจดเสนทางการขนสงของกรณศกษาจำนวน 34 ตวยาง

ระหวางเดอนสงหาคมถงเดอนกนยายน 2553 โดยการ

รายงานผลการจดเสนทางดวยโปรแกรมประกอบดวย

วนทสง รหสรถท ใช ชอลกคาทรถไปสง รหสและ

รายละเอยดสนคา นำหนกบรรทก และระยะทางทรถ

เดนทาง ดงตวอยางในรป 3

รป 3 ตวอยางการรายงานผลการจดเสนทางดวยโปรแกรม

จากการวจยไดผลดงสรปในตาราง 1 และสามารถ

อภปรายผลไดดงตอไปน

1. ระยะทางท ไดจากการจดเสนทางโดยใช

โปรแกรมลดลงโดยเฉลยคดเปนรอยละ 51.41 ของระยะทาง

การขนสงทจดโดยพนกงาน 2) การใชประโยชนดานการ

บรรทกของรถเพมขนจากรอยละ 63.87 เปนรอยละ

72.91 กลาวคอบรรทกไดเตมคนมากขน

2. จากผลการคำนวณดวยโปรแกรมจำนวนรถหรอ

จำนวนเทยวทใชในการจดสงสนคาลดลง โดยเฉลยจาก

10 เทยวเปน 6 เทยวหรอลดลงรอยละ 33.49

3. ผลการจดเสนทางการขนสงดวยโปรแกรม

ทำใหรถขนสงเดนทางระยะทางสนลงและจำนวนเทยว

ลดลงซงสงผลโดยตรงตอการใชพลงงานนำมนในภาคการ

ขนสงซงผวจยประมาณวาคาพลงงานทคาดวาจะลดลง

สามารถเทยบเคยงเปนสดสวนเดยวกบคารอยละของระยะ

ทลดลง และคารอยละจำนวนเทยวการขนสงทลดลง

ตาราง 1

สรปผลการจดเสนทางดวยโปรแกรมเปรยบเทยบกบการ

จดเสนทางโดยพนกงาน

ผลการคำนวณ

การจด

เสนทางโดย

พนกงาน

ในปจจบน

การจด

เสนทาง

โดยใช

โปรแกรม

ความ

แตกตาง

(รอยละ)

1. ระยะทางโดยเฉลย

ตอวน (กม.)

1,121 521 51.41

2. ประสทธภาพการ

บรรทกโดยเฉลย

(รอยละ)

63.87 72.91 9.04

3. จำนวนรถโดยเฉลย

(คนหรอเทยว)

10 6 33.49

ดงนนผลการวจยสรปไดดงตอไปน

1. ระยะทางในการเดนทางโดยเฉลยตอวน

นอยกวาการจดเสนทางโดยพนกงาน

2. การใชประโยชนดานนำหนกบรรทกมากกวา

กลาวคอสามารถบรรทกไดเตมคนมากขนหรอนำหนก

104

บรรทกตอเทยวโดยเฉลยมากขน

3. จำนวนรถทใชนอยลงหรอจำนวนเทยวในการ

ขนสงลดลง

งานวจยนซงมวตถประสงคเพอสรางโปรแกรม

การจดเสนทางการขนสงใหกบสถานประกอบการขนาดเลก

แทนการใชการจดเสนทางโดยพนกงานและการใชซอฟแวร

ทมราคาแพงโดยโปรแกรมทไดจะชวยสนบสนนการตดสนใจ

ดานการจดเสนทางการขนสงใหมประสทธภาพยงขน

ขอเสนอแนะ

การจดทำโปรแกรมการจดเสนทางการขนสงน

สามารถนำไปพฒนาเพอประยกต ใชกบการจดการการ

ขนสงในภาคเกษตรกรรม โดยผวจยมแนวคดในการตอ

ยอดงานวจยนซงสามารถทำไดโดยการใชอลกอรทม

การแกปญหาอนๆ ในการหาคำตอบของปญหาหรอการ

ประยกตใชโปรแกรมในภาคเกษตรกรรมเพอลดตนทน

คาขนสงและลดการใชพลงงานนำมนสำเรจตอไป

กตตกรรมประกาศ

งานวจยนไดรบทนอดหนนการวจยจากกองทน

เพอสงเสรมการอนรกษพลงงาน แผนเพมประสทธภาพ

การใชพลงงาน ผวจยจงขอขอบคณสำนกงานนโยบายและ

แผนพลงงาน กระทรวงพลงงานเปนอยางสง

เอกสารอางอง

Ballou, R. H. (2002). Bussiness Logistics/ Supply Chain Management (5th ed.). New York: Pearson

Prentice Hall.

Chan, L. M. A., Muriel, A., Shen, Z.-J. M., Simchi-Levi, D., and Teo., C.-P. (2002). Effective Zero

Inventory-Ordering Policies for the Single Warehouse Multiretailer Problem with Pricewise

Linear Cost Structures. Management Science, 48(11), 1446-1460.

Bertazzi, L. (2008). Analysis of Direct Shipping Policies in an Inventory-Routing Problem with

Discrete Shipping Times. Management Science, 54(4), 748-762.

Gaur, V. & Fisher, M. L. (2004). A Periodic Inventory Routing Problem at a Supermarket Chain.

Operations Research, 52(6), 813-822.

Gurbuz, M. C., Moinzadeh, K. & Zhou, Y. P. (2007). Coordinated Replenishment Strategies in

Inventory/Distribution Systems. Management Science, 53(2), 293-307.

Teo, C. P. & Shu, J. (2004). Warehouse-Retailer Network Design Problem. Operations Research,

52(3), 396-407.

Viswanathan, S. & Mathur, K. (1997). Integrating Routing and Inventory Decision in One Warehouse

Multiretailer Multiproduct Distribution Systems. Management Science, 43(3), 294-312.

การวดโคโรนาดสชารจจากการทดสอบฉนวนแขงตามมาตรฐาน IEC 60243-1

A Corona Discharge Measurement for Solid Insulator Test

According to IEC 60243-1 Standard

อตกร เสรพฒนานนท * พงษสวสด คชภม* และ ธนากร นำหอมจนทร*

105

บทคดยอ

วศวกรรมไฟฟาแรงสงในปจจบนใหความสำคญในการตรวจวดดสชารจบางสวนทเกดขนกบอปกรณไฟฟาแรงสง

งานวจยนมงศกษาและวเคราะหปจจยทกอใหเกดดสชารจบางสวนทเกดกบฉนวนแขง จงไดทำการออกแบบวงจรตรวจวด

ดสชารจบางสวน ตวเกบประจคาบเกยว และวงจรปองกนแหลงจายไฟฟาแรงสง การวดดสชารจบางสวนจะทดสอบตาม

มาตรฐานการทดสอบฉนวนแขง IEC 60243-1 โดยทดสอบกบฉนวนแขงชนดโพลเอสเตอรฟลม จากผลการทดสอบพบวา

ปจจยทกอใหเกดดสชารจบางสวนเกดจากคาความเครยดสนามไฟฟาสงจะทำใหเกดดสชารจบางสวนสง เมอพจารณา

คาแฟกเตอรสนามไฟฟา ( *η ) ของอเลกโทรดผลการทดสอบพบวาอเลกโทรดทมคาแฟกเตอรสนามไฟฟาตำจะสงผล

ใหเกดดสชารจบางสวนสง และจากการเปรยบเทยบมมเฟสของรปคลนสญญาณทไดจากวงจรตรวจวดดสชารจบางสวน

พบวาเปนดสชารจตามผวซงจะเกดทมมเฟสระหวาง 0o- 90o และ 180o - 270o อปกรณจากงานวจยสามารถพฒนา

เพอใชเปนอปกรณการทดลองประกอบการเรยนการสอนในรายวชาวศวกรรมไฟฟาแรงสงได โดยเปนวงจรทงายและ

มความปลอดภยแกการใชงาน

คำสำคญ: ความเครยดสนามไฟฟา, คาแฟกเตอรสนามไฟฟา

Abstract

High voltage engineering is aimed to currently focused it’s interested in partial discharge measure

occurring with high voltage equipment. This research study and analysis factors that causing a partial

discharge on solid insulation. A partial discharge measure circuit, coupling capacitor and high voltage

supply protection circuit was designed according to IEC 60243-1 standard. The results of the tests

showed that. High electric field stress was bring about high partial discharge. When considering the

field utilization factor ( *η ) of the electrodes it was found that electrodes with the low field utilization

* อาจารยประจำ สาขาวชาวศวกรรมไฟฟา คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

106

factor will result in high partial discharge. In comparison phase angle of the wave signal from detection

circuit it was found that the partial discharge are of surface discharge type which always occur at the

phase between 0o-90o and 180o - 270o. The research equipment shall be developed as experimental

equipment for high voltage engineering laboratory. Simple circuit and safe to use.

Keywords: Electric field stress, field utilization factor

ความนำ

การเกดดสชารจบางสวนเปนจดเรมตนของการ

เปลยนสภาพจากฉนวนไปสสภาพนำไฟฟาในลกษณะ

สปารก เบรกดาวน หรอ อารก ทำใหฉนวนเสยหาย และ

มอายการใชงานสนลง ดงนนจงตองมการตรวจสอบคณภาพ

ของฉนวนตามทมาตรฐานกำหนด ในการเกด ดสชารจ

บางสวนนนจะเรมเกดเมอความเครยดสนามไฟฟาเกน

คาสนามไฟฟาวกฤต และ คาแฟกเตอรสนามไฟฟา ( ∗η )

ทตำ จะสงผลใหมพลงงานสญเสยตลอดเวลาซงขนอยกบ

ขวอเลกโตรดทใชทดสอบ ดงนนในการออกแบบจงตอง

หลกเลยงไมใหคาความเครยดสนามไฟฟาสงกวาคาสนาม

ไฟฟาวกฤต

ทฤษฎ

การตรวจจบดสชารจบางสวน (partial discharge --

PD) สำรวย สงขสะอาด. (2549) ดสชารจบางสวน คอ

การเบรกดาวนทไมสมบรณ พลงงานททำใหเกดดสชารจ

นนไมมากพอทจะทำใหฉนวนเปลยนสภาพไปเปนสภาพ

นำไฟฟาไดตลอดแนวระหวางอเลกโตรด เพราะฉนวน

ของอเลกโตรดดานหนง หรอทงสองดาน ยงเปนฉนวน

ทสมบรณมนคงอย โดยจะเกดขนในลกษณะสนามไฟฟา

ไมสมำเสมอสง หรอฉนวนทมความไมสมำเสมอ ไมเปน

เนอเดยวกน มสงเจอปน ซงทำใหความเครยดสนามไฟฟา

บางจดในฉนวนมคาสงกวาความเครยดสนามไฟฟาวกฤต

ดสชารจบางสวนเกดขนไดทงในสนามไฟฟากระแสสลบ

และ กระแสตรง ภายใตสนามไฟฟากระแสสลบ ดสชารจ

จะเกดขนซำทกๆ ไซเคลของแรงดนโดยปกตจะเกดขน

ขณะทแรงดนทปอนเพมขนจากศนยไปสคายอด

1) โคโรนา 2) ตามผว 3.1) ภายในรอยตอ

3.2) ภายในโพรงกาซ 3.3) ภายในมสงแปลกปลอม

ภาพ 1 ดสชารจบางสวน (PD)

ดสชารจบางสวนอาจแบงออกไดเปน 3 ชนดแบบ

คอ 1) โคโรนาดสชารจ 2) ดสชารจตามผว และ 3)

ดสชารจภายใน โดยแสดงดงภาพ1

ภาพ 2 วงจรตรวจจบดสชารจบางสวนโดยวธตรง

107

การแสดงดสชารจบางสวนบนฐานเวลารปคลน

ไซนมผลดทวดขนาดไดถกตอง และสงเกตตำแหนงทเกด

ไดแนนอน การแสดงบนฐานเวลารปอลปสมขอด คอ

แยกไดวาดสชารจบางสวนเกดจากสาเหตอะไร

a) ฐานเวลารปคลนไซน b) ฐานเวลารปคลนไซน

ภาพ 3 ผลของดสชารจบางสวนบนฐานเวลารปคลนไซน

ชนด PD การแสดงผล PD

บนฐานเวลาแบบวงร

ลกษณะแสดง

บนฐานเวลารปอลปสโคโรนา เกดทมมเฟส 270oท U

i

เมอ U สงขน ดสชารจ

บางสวนจะเกดในชวง

90o ดสชารจ-

ภายใน

จะเกดทมมเฟส 0 - 90o

และ 180-270o

ดสชารจ-

ตามผว

จะเกดทมมเฟสระหวาง

0 - 90o และ 180 -270o

ภาพ 4 การแสดงผล PD บนฐานเวลาแบบวงร

วธดำเนนการวจย

การออกแบบและสรางชดการวดดสชารจจากการ

ทดสอบฉนวนแขงตามมาตรฐาน IEC 60243-1 ไดยดถอ

หลกเกณฑการสรางและทดสอบตามตามมาตรฐาน IEC

60243-1 นำมาเปนขอมลในการจดทำ นอกจากนกได

สรางวงจรทดสอบดสชารจบางสวนและตวเกบประจ

คาบเกยวแบบตวเกบประจในนำมน โดยมสวนประกอบ

ของการออกแบบดงน

ภาพ 5 สวนประกอบของการออกแบบวงจรทดสอบ

ดสชารจบางสวน

การออกแบบชดปองกนแหลงจาย

วทยา ฉายทอง และคณะฯ(2543) หลกการ

ทำงานของชดปองกนแหลงจายไฟฟาการทำงานของชด

ปองกนแหลงจายไฟฟาจะทำงานกตอเมอมการเปรยบเทยบ

แรงดนระหวางขา 2 และขา 3 ของออปแอมป (LM 311)

ซงขา 3 ของออปแอมปตอเขากบซเนอรไดโอดเพอรกษา

ระดบแรงดนไฟฟาใหคงทท 1.8 Vdc เมอเกดการเบรกดาวน

ทขวอเลกโตรดทำใหมกระแสไหลผานความตานทาน R1

ทตออนกรมกบเอาตพตของแหลงจายแรงดนไฟฟา ทำให

มแรงดนตกครอมความตานทาน R1 แรงดนทตกครอมน

จะถกกรองแรงดนใหเรยบจากวงจร Bridge- Rectrifier

และถกแบงแรงดนใหความตานทาน R2 , R

3 แรงดนท

ตกครอม R3 เปรยบเทยบกบแรงดนทคงททตกครอม

ซเนอรไดโอดเทากบ 1.8 Vdc หากแรงดนตกครอม R

3

มากกวาแรงดนทตกครอมขา 3 ของออปแอมป จะทำให

ออปแอมป ทำงานคอยล 24 Vdc สงใหหนาสมผสของ

รเลยตดการทำงานของแหลงจายแรงดน

ภาพ 6 วงจรปองกนแหลงจายไฟ

108

ภาพ 7 วงจรควบคมการทำงานของวงจรปองกน

ภาพ 8 ชดปองกนทไดจดสรางขน

การออกแบบตวเกบประจคาบเกยว (C

coupling, Ck) สำรวย สงขสะอาด (2549) ในการ

จดสราง C coupling เพอลดทอนแรงดนกอนทจะเขา

วงจรภาครบดสชารจบางสวน โดยออกแบบแรงดนเขา

C2 หรอ i/p ของ PD detector เทากบ 13 V

p ใชหลก

การเดยวกบการออกแบบ C divider ในนำมนหมอแปลง

ดงในภาพ9

ภาพ 9 องคประกอบตวเกบประจคาบเกยว

เงอนไขตองการ Ck>1000pF

เลอกใชตวเกบประจ 47pF พกดแรงดน 630 Vac

จำนวน 46 ตว แบบอนกรม จะได1021.739 pF

รองรบพกดแรงดนสงสด 28.284 kVp

จะไดคาแรงดนเอาตพต

1

= 13.13Vp

... Ck มขนาดพกด 28.28 kVP,C1 = 1021.74 pF,

C2 = 2200nF มอตราสวน 2,153.19 : 1

ภาพ 10 ตวเกบประจคาบเกยว (C coupling ;Ck)

109

การออกแบบวงจรเครองตรวจจบดสชารจ

บางสวน

วงจรภาครบสญญาณดสชารจบางสวน ณรงค

ทองฉม (2533) การออกแบบวงจรรบสญญาณดสชารจ

บางสวนแบบ แถบกวาง โดยการออกแบบตวกรองความถ

กลางทมแบนดวดท 40 - 400 กโลเฮรต ทประกอบดวย

กรองความถสง HPF อนดบท 4 ชนด Lam. H. (1979).

Butterworth ตอลำดบกบตวกรองความถตำ LPF อนดบ

ท 4 ชนด Chebyshev ดงภาพ 11 โดยในการทดสอบใช

ตวเกบประจคบปลง Ck < 1 nF

วงจรภาครบสญญาณดสชารจบางสวนทออกแบบ

ตองเพมวงจรพรแอมปลไฟเออรแบบสญญาณรบกวนตำ

มอตราขยาย 20 เทา โดยใช IC เบอร LM318N

ภาพ 11 วงจรภาครบดสชารจบางสวนทออกแบบ

การทดสอบลกษณะสญญาณเอาตพต

ในการทดสอบผลตอบสนองทางความถของวงจร

ทไดออกแบบ โดยการปอนแรงดนทางดานอนพต (i/p)

เทากบ 2 Vp-p

ปรบความถตงแต 50 - 550 kHz คาแรงดน

เอาตพต (o/p) นนจะแสดงผลทออสซลโลสโคบ ดงภาพ12

ภาพ 12 วงจรการตรวจวดผลตอบสนองทางความถของ

วงจรทออกแบบ

ตาราง 1

ผลตอบสนองทางความถของวงจรภาครบสญญาณ

ดสชารจบางสวนf

(kHz)

แรงดน

V(o/p)

f

(kHz)

แรงดน

V(o/p)

f

(kHz)

แรงดน

V(o/p)

f

(kHz)

แรงดน

V(o/p)0.05 0.616 70 8.8 240 15 410 60.1 0.68 80 9.2 250 15 420 4.860.2 0.704 90 10.9 260 14.8 430 4.120.3 0.76 100 11.35 270 14.6 440 3.60.4 0.824 110 11.81 280 14.4 450 3.12

0.5 1 120 12 290 14.2 460 2.720.6 1.42 130 12.8 300 14.2 470 2.40.7 1.96 140 13.6 310 13.4 480 2.080.8 2.6 150 13.8 320 12.2 490 1.80.9 3.3 160 14.2 330 12 500 1.681 4.08 170 14.4 340 11.2 510 1.5210 5.08 180 14.9 350 10.4 520 1.3220 5.76 190 15 360 10 530 1.1930 6.48 200 15 370 9.2 540 1.0640 7.01 210 15 380 8.4 550 0.9250 7.68 220 15 390 7.660 8.16 230 15 400 7

ภาพ 13 ผลตอบสนองทางความถของวงจรกรองความถ

ผานทจดสรางขน

ภาพ 14 ชดวงจรภาครบสญญาณดสชารจบางสวนทได

จดสรางขน

110

ผลการวจย

ในการตรวจจบขนาดและรปสญญาณของการเกด

ดสชารจบางสวนของฉนวนแขง โดยวธตรงมการทดสอบ

ดวย ขวอเลกโตรด 3 แบบ คอ ทรงกลม - กลม (Sphere -

Spheres), ทรงกลม - ระนาบ (Sphere - Disk) และ

ทรงระนาบ - ระนาบ (Disk - Disk) กบฉนวนโพลเอสเตอร

ฟลมขนาด 4×4 เซนตเมตร ทำการตอวงจร ดงภาพ15

และปรบคาแรงดนทดสอบ ตงแต 3 ถง 7 kVP ผานอปกรณ

การทดสอบตามมาตรฐาน IEC 60243-1

ภาพ 15 วงจรทดสอบดสชารจบางสวน

ตาราง 2

ผลการเกดโคโรนาดสชารจโดยใชขวอเลกโตรดทงสามแบบ

และขนาดของการเกดดสชารจบางสวนทไดจากการคำนวณแรงดน

ทดสอบ

ทรงกลม-ทรงกลม ทรงกลม-ทรงระนาบ ทรงระนาบ-ทรง

ระนาบ

แรงดน

เอาตพต

เฉลย

(Vp-p

)

คา q

(pC)

แรงดน

เอาตพต

เฉลย

(Vp-p

)

คา q

(pC)

แรงดน

เอาตพต

เฉลย

(Vp-p

)

คา q

(pC)

3kVp 0.045 62.5 0.332 461 0.132 183.33

4kVp 0.9386 944.44 0.624 866.67 0.3 414.82

5kVp 0.68 1,303.7 0.74 963.97 0.584 559.26

6kVp 1 1,388.89 0.693 1,037.04 0.435 603.7

7kVp 1.53 2,125 1.313 1,824.07 0.4 811.11

ตวอยางผลการทดสอบวดคาแรงดนเอาตพตของ

วงจรทดสอบดสชารจบางสวนแบบโคโรนาดสชารจทไดจาก

จากออสซโลสโคปดวยขวอเลกโตรดทรงกลม-ทรงกลม

(Sphere-Spheres) ทแรงดน 7 kVP โดย CH I คอ

แรงดนอนพต และ CH II คอแรงดนเอาตพต นำคาของ

แรงดนมาหาคาเฉลยซงมคา คอ แรงดนเอาตพตเฉลย

1.53 (Vp-p

) และคา q = 2,125 (pC) ดงภาพ 16

a) ขณะเกดโคโรนาดสชารจ b) ภาพขยาย CH II

ภาพ 16 ตวอยางผลการทดสอบดวยขวอเลกโตรด

ทรงกลม-ทรงกลมทแรงดน 7 kVP

ตวอยางผลการทดสอบวดคาแรงดนเอาตพตของ

วงจรทดสอบดสชารจบางสวนแบบโคโรนาดสชารจทไดจาก

ออสซโลสโคปดวยขวอเลกโตรดทรงกลม - ทรงระนาบ

(Sphere - Disk) ทแรงดน 7 kVP โดย CH I คอ

แรงดนอนพต และ CH II คอแรงดนเอาตพต นำคาของ

แรงดนมาหาคาเฉลยซงมคา คอ แรงดนเอาตพตเฉลย

1.313 (Vp-p

) และ คา q = 1,824.07 (pC) ดงภาพ17

a) ขณะเกดโคโรนาดสชารจ b) ภาพขยาย CH II

ภาพ 17 ตวอยางผลการทดสอบดวยขวอเลกโตรด

ทรงกลม-ทรงระนาบทแรงดน7 kVP

ตวอยางผลการทดสอบวดคาแรงดนเอาตพต

ของวงจรทดสอบดสชารจบางสวนแบบโคโรนาดสชารจ

ทไดจากจากออสซโลโคปดวยขวอเลกโตรดทรงระนาบ -

111

ทรงระนาบ (Disk - Disk) ทแรงดน 7 kVP โดย CH I

คอแรงดนอนพต และ CH II คอแรงดนเอาตพต นำคาของ

แรงดนมาหาคาเฉลยซงมคา คอ แรงดนเอาตพตเฉลย

0.4 (Vp-p

) และ คา q = 811.11 (pC) ดงภาพ 18

a) ขณะเกดโคโรนาดสชารจ b) ภาพขยาย CH II

ภาพ 18 ตวอยางผลการทดสอบดวยขวอเลกโตรด

ทรงระนาบ-ทรงระนาบทแรงดน 7 kVP

ภาพ 19 ผลของขนาดดสชารจบางสวนโดยใชขวอเลกโตรด

ทงสามแบบ

ภาพ 20 ผลของแรงดนดสชารจบางสวนโดยใชขว

อเลกโตรดทง 3 แบบ

การคำนวณเปนการหาขนาดของการเกดดสชารจ

บางสวน (q)

2

เมอ V3(peak)

คอ คายอดของสญญาณเอาตพต V3(t)

Ck คอ ตวเกบประจคาบเกยว

Ct คอ ตวเกบประจทดสอบกำหนดใหมคา

1 นาโนฟารด

૬ คอ แฟกเตอรสำหรบการตอบสนอง

แบบอมพลส

q คอ ขนาดของดสชารจ (pC)

B คอ แบนดวดทสมมล

Rm คอ ความตานทานสมมลของอมพแดนซ

A คอ อตราขยายรวมวงจรขยายหรอตวกรอง

สรปผลการทดสอบ

จากการศกษาและออกแบบวงจรปองกนแหลง

จายไฟฟาแรงสง วงจรวดดสชารจบางสวน และคาเกบ

ประจคาบเกยว(Ck) พบวาวงจรในภาคสวนตางๆ สามารถ

ทำงานเปนไปตามเงอนไขของการออกแบบ การตรวจวด

ดสชารจบางสวนจากการทดสอบฉนวนแขงมาตรฐาน

การทดสอบ IEC 60243-1 พบวาดสชารจบางสวนจะ

เกดขนจากการทดสอบฉนวนแขงมลกษณะสนามไฟฟา

ไมสมำเสมอสง ซงทำใหความเครยดสนามไฟฟาบางจด

บนฉนวนแขงมคาสงกวาความเครยดสนามไฟฟาวกฤต

แตไมอาจทำใหเกดเบรกดาวนโดยสมบรณได หากแตเกด

เพยงบางสวน โดยภายใตสนามไฟฟากระแสสลบดสชารจ

จะเกดขนซำทกๆ ไซเคลของแรงดน โดยปกตจะเกดขน

ขณะทแรงดนทปอนเพมขนจากศนย ไปสคายอดซงใน

ตวอยางภาพ 18 a) เปนรปคลนการเปรยบเทยบมมเฟส

สญญาณจาก CH1 และ CH

2 ในการเกดดสชารจบางสวน

พบวาจากการทดสอบเปนดสชารจตามผว(surface

discharge) ซงดสชารจตามผว (surface discharge)

นจะเกดทมมเฟสระหวาง 0๐-90๐ และ 180๐-270๐ และเมอ

ทำการขยายขนาดของสญญาณใน CH2 เพอวดคาขนาด

แรงดนทเกดจากการทดสอบฉนวนแขงดวยอเลกโทรด

ทรงกลม-ทรงกลม ,ทรงกลม-ทรงระนาบ และทรงระนาบ-

112

เอกสารอางอง

กตตศกด คดขยน และนายเอกศกด โยธารกษ. (2549). ชดทดสอบฉนวนแขงควบคม ดวยโปรแกรมเมเบลลอจก

คอนโทรล. ปรญญานพนธการศกษาบณฑต, มหาวทยาลยอสเทรนเอเชย.

ณรงค ทองฉม. (2533). เครองตรวจจบดสชารจบางสวนสำหรบอปกรณ ไฟฟาแรงสง. ปรญญานพนธการศกษามหาบณฑต,

จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ฤทธเดช เกาะหวาย และเสาวลกษ จนทาว. (2552). การศกษาเปรยบเทยบแฟกเตอรสนามไฟฟาในฉนวนเหลวและ

ฉนวนอากาศ. ปรญญานพนธการศกษาบณฑต, มหาวทยาลยอสเทรนเอเชย.

วทยา ฉายทอง, สมทบ บญเมอง, อตกร เสรพฒนานนท, และวชย เพมเกยรตขจร. (2543). ชดทดสอบทางไฟฟา

ของสารฉนวนแขง. ปรญญานพนธการศกษาบณฑต, มหาวทยาลยเทคโนโลยมหานคร.

สำรวย สงขสะอาด. (2549). วศวกรรมไฟฟาแรงสง. กรงเทพฯ: ภาควชาวศวกรรมไฟฟา คณะวศวกรรมศาสตร

จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สำรวย สงขสะอาด และณรงค ทองฉม. (2533). เครองตรวจจบดสชารจบางสวนภายในอปกรณ ไฟฟาแรงสง.

กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

Lam, H. (1979). Analog and Digital Filters : Design and Realization. New Jersey: Prentice-Hall.

Rizzoni, G. (1989). Principles and Applications of Electrical Engineering. Ohio: Ohio State

University

ทรงระนาบ มาคำนวณขนาดของดสชารจตามผว (q)

ดงแสดงในตารางท 2 จากภาพ 19 เปนความสมพนธของ

แรงดนทดสอบและขนาดของดสชารจตามผวทเกดจาก

การทดสอบโดยคาขนาดของดสชารจตามผวจะเพมขน

ตามคาแรงดนทดสอบทปอนและขนาดของดสชารจ

ตามผวโดยอเลกโทรดทรงกลม-ทรงกลมจะมขนาดสงสด

รองลงมาคอทรงกลม-ทรงระนาบและทรงระนาบ-ทรง

ระนาบ ตามลำดบ จากการศกษาคาแฟคเตอรสนามไฟฟา

( *η ) ของอเลกโทรดพบวาขวทรงกลม-ทรงกลมมคา

แฟคเตอรสนามไฟฟาตำ (สนามไฟฟาไมสมำเสมอสง)

รองลงมาคอทรงกลม-ทรงระนาบ (สนามไฟฟาไมสมำเสมอ

เลกนอย) และทรงระนาบ-ทรงระนาบ (สนามไฟฟาเสมอ)

ตามลำดบจงสรปไดวาคาขนาดของดสชารจตามผวจะเพม

สงขนตามขนาดแรงดนทปอนหรอใชงานและขวอเลกโทรด

ทลกษณะสนามไฟฟาไมสมำเสมอสงจะสงผลใหเกด

ดสชารจตามผวสง จากงานวจยทไดศกษาจะสามารถพฒนา

ตอยอดเพอใชเปนอปกรณประกอบการเรยนการสอน

ในรายวชาวศวกรรมไฟฟาแรงสงไดโดยมวงจรทงายแก

การประยกต ใชเพอการศกษาและมความปลอดภยตอ

นกศกษาดวยวงจรปองกนแหลงจาย

แนะนำหนงสอBook Reviews

113

ดไซน + คลเจอร 3

ประชา สวรานนท เขยน

จดพมพโดย สำนกพมพฟาเดยวกน

มนาคม 2554, 304 หนา, ราคา 380 บาท

*รองอธการบดฝายวจย มหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

ผศ.บษยมาส สนธประมา*

อกษร D และ C เหลอมทบกนในรปของแผนท

ดวงจนทร โดยใหความหมายผาน วฒนธรรมและ ดไซน

สองสงทไมสามารถแยก 2 ฟากของดวงจนทรออกจากกน

ปรากฏอยบนปกหนงสอลำดบท 3 ในชด “ดไซน+คลเจอร”

ของประชา สวรานนท

หนงสอความยาว 280 หนาเลมนเปนการรวบรวม

ขอมลในชวงเดอนตลาคม 2551 ถงสงหาคม 2553 ของ

ผเขยนมาจดกลมตามหวขอไดเปน 5 บท แตละบท

ประกอบดวยบทความ 3-5 ชนซงสมบรณในตวเอง

ในบท “Icon & Identity” ผเขยนเนนถง

แนวคดหลกของหนงสอชดนดวยการกลาวถงหนงสอของ

Gee Thomson ชอ Mesmerization : The Spells

that Control Us - Why We Are Losing Our Minds

to Global Culture (2008) ซงชวารสนยมตางๆ นน

เปรยบเหมอนมนตราทรายขนโดยเหลานกออกแบบ

ผสอดแทรกความหมายทางวฒนธรรมลงไปในการดไซน

อยางไมรตว และผบรโภคทไมสามารถแยกแยะรปแบบ

ออกจากเนอหากกลายเปนผตองมนตในสงคมบรโภคนยม

เชนเดยวกบในบทความ “โฆษณาชดภมคมกน : หนาตา

ของศตร ทอยของเชอโรค” ซงผเขยนชใหเหนวาแนวคด

114

ในการออกแบบนนยดโยงอยกบอดมการณของรฐอยางไร

คอสงทหนงสอชดนพยายามจะสอวานกออกแบบนนไมได

มหนาทเพยงการประดษฐรปแบบการนำเสนอเทานน

แตยงตองมสวนรบผดชอบตอความหมาย และการผลตซำ

อดมการณตางๆ ทเขาไดสอดแนบเขาไปในดไซนอยาง

หลกเลยงไมได

ในบท Style & Language ผเขยนไดแนะนำ

นกออกแบบกราฟฟคทเปนตำนาน เชน (1) Puala Scher

จากกลมเพนตาแกรม ซงขนชอวาเปนกลมทมกฎเกณฑ

การรบสมาชกอยางเขมงวดราวกบอศวนเทมปลาร (templar)

(2) The Designers Republic กลมนกออกแบบท

ทำตวเปนกบฏจนไดรบการยอมรบจากทวโลก และ3). Lou

Dorfsman กราฟฟคดไซนเนอรของสำนกขาว CBS ท

กลายมาเปนผสรางแบรนดเสยเอง นอกจากน ในบทความ

“Sublimal Seduction : เซกส+สรา = โฆษณาใตสำนก”

ผเขยนไดกลาวถงทฤษฎการโฆษณาซงเปนทถกเถยง

และมอทธพลตอวงการดไซนเนอรมากทสดทฤษฎหนง

คอการโฆษณาใตสำนก ผานการใสภาพ สญลกษณ หรอ

ขอความลงไปในงานออกแบบอยางแนบเนยน เชน

การใชภาพ หรอขอความทกระตนความรสกทางเพศใน

โฆษณาเครองดมแอลกอฮอลล การแทรกขอความใน

ภาพยนตรเปนชวงเวลาทสนจนผชมไมสามารถรบรได

โดยสำนกปกต ซงทายทสดแลว แมจะยงพสจนไมไดแนชด

วาวธดงกลาวมประสทธภาพเพยงใด เทคนคดงกลาว

กกลายเปนมาตรฐานในการทำโฆษณาทดถกผชมดวยการ

พยายามโนมนาวจตใตสำนกมาจนกระทงทกวนน

บทท 3 “Information & Persuasion” ของ

หนงสอพดถงงานสำคญของนกออกแบบกราฟฟกส คอ

การนำเสนอขอมลจำพวกแผนผงความสมพนธ และ

กระบวนการทำงานตางๆ หรอ Infographics ซงนอกจาก

ผออกแบบตองมความเขาใจในขอมลทจะนำเสนอเปน

อยางดแลว ยงตองเผชญกบปญหาทางจรยธรรมในการ

ถายทอดขอมลนนออกมาตามความเปนจรงดวย ผเขยน

ไดยกตวอยางวาความชำนาญของกราฟฟคดไซนเนอรนน

ทำไดกระทง เปลยนผลประกอบการทตดลบใหดคลาย

ความสำเรจ เปลยนการเดนหลงทางในทามกลางหมรานคา

ใหแลดคลายความรนรมยในรสอรท(หนา171-172) และ

บางครงกลายเปนวชามารในการทำลายคตอสทางการเมอง

ดวยการบดเบอนความจรงดวยแผนภมทผานการออกแบบ

อยางจงใจ (หนา 176-177) เปนตน

ในบท “Object & Desire” ผเขยนชวาดไซน

คอการทำใหความปรารถนาของผคนไดรบการเตมเตม

เปนวตถทจบตองได เชนถงผาทชวยใหผซอรสกวาไดม

สวนรวมในการลดภาวะโลกรอน ทงๆ ทความจรงแลว

กลายเปนธรกจมลคาหลายสบลานทผลตสนคามากจน

เกนจำเปน เชนเดยวกบการสรางภาพลกษณของสนคา

ในยคสมยตางๆ ทมกจะสอดรบกบความตองการของผคน

ในสงคม เชนสนคาในทศวรรษ 30 ของอเมรกาจะม

ภาพลกษณของความสะอาดบรสทธ เนองจากการตนตว

เรองสาธารณสขในทศวรรษ 20 และทฤษฎเชอโรคของหลยส

ปาสเตอรกบโจเซฟ ลสเตอร ไดทำใหความสะอาดเปน

คณคาทบรรดาแมบานปรารถนา และเครองใชทมภาพลกษณ

ของความสะอาดสะอานกตอบสนองความตองการนโดย

ไมตองมการพสจนวาแทจรงแลวสนคานนสะอาดกวาสนคา

ทไมไดถกดไซนอยางจงใจหรอไม

Profession & Ethics บทสงทายของหนงสอ

ประกอบดวยบทความวาดวยความเปนวชาชพของกราฟฟค

ดไซนเนอร ตงแตสถานะความเปนวชาชพทตกตำลงเรอยๆ

เพราะไมมการรวมกลม ไมมมาตรฐานราคาการจางงาน

หรอสมาพนธใดๆ แตในทางตรงกนขาม กราฟฟคดไซน

ในฐานะกจกรรมกลบเตบโตขนอยางตอเนองในโลกยค

สงคมออนไลน แถลงการณ FTF (First things first)

ทเรยกรองใหนกออกแบบทวโลกตระหนกถงการเปน

แนวหนาของลทธบรโภคนยมในโลกปจจบน รวมไปจนถง

การใชเวทการประกวดเปนพนทแสดงจดยนทางการเมอง

การแสดงออกซงเจตนารมณของกราฟฟคดไซนเนอร

ทนอกเหนอไปจากการออกแบบรปลกษณของเนอหา

เชนการทดไซนเนอร 5 คนปฏเสธไมรบรางวล National

Design Award ซงเปรยบดงออสการของดไซนเนอร

เพอตอตานนโยบายการตางประเทศของรฐบาลจอร

115

จ ดบเบลย บช ซงเปนเจาภาพในการมอบรางวล

“ดไซน + คลเจอร 3” เปนหนงสอทนาสนใจและ

เสนอประเดนทางสงคม วฒนธรรมอยางจรงจง โดยผาน

การคนควาขอมลจำนวนมาก หนงสอเลมนมองวฒนธรรม

ผานสายตาของนกออกแบบ และนำเสนอดวยกราฟฟค

ภาพประกอบทนาสนใจชวนตดตามตลอดทงเลม ทำให

ทฤษฎทางสงคมศาสตรทฟงดยาก เชนแนวคดของโรลองด

บารตส (Roland Bathes) หรอฌอง โบรยารด (Jean

Baudrillard) กลายเปนหวขอทงายตอการเขาใจของคน

ทวไป และทำใหทงกราฟกสดไซนเนอร และนก

สงคมศาสตรตางตระหนกวาบางทพวกเขาอาจอาศย

อยบนดวงจนทรดวงเดยวกน

116

ชวตนสำคญนก

ชวตนสำคญนก เพอความสขสวสดแหงชวต

เบองหนา

สมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช

สกลมหาสงฆปรนายก พระธรรมนพนธ

นพพร สวรรณพานช แปล

จดพมพโดย สำนกพมพแสงดาว

พมพครงท 1 2553, 224 หนา, ราคา 160 บาท

เรยบเรยงโดย อาจารยสภกญญา ชวนชย*

รายการหนงสอสอความร ชวงหนงสอชวนคย

ออกอากาศทางสถานวทย FM ๙๗.๗๕ Mhz.

“คลนสขาวของชาวพทธ” ครงท ๑

สำหรบพระธรรมนพนธ เรอง “ชวตนสำคญนก”

พระธรรมนพนธในสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช

สกลมหาสงฆปรนายก เปนการนำหลกธรรมในพระพทธศาสนา

มาเรยบเรยง ถายทอดไดอยางชดเจน สามารถนำไปปฏบต

ไดในชวตประจำวน ซงคณนพพร สวรรณพานชไดถอดความ

และแปลเปนภาษาองกฤษ จดพมพโดย สำนกพมพแสงดาว

ในป พ.ศ. 2553 น การจดพมพครงนคณนพพร สวรรณพานช

ไดนำมาจดแบงเนอหาออกเปนตอนยอยๆ จำนวน 76 ตอน

เพอใหทกตอนมความกระชบ งายตอการศกษาและทำความ

เขาใจ สามารถหยบอานไดทงในเวลาทรวดเรว และอานแบบ

ตอเนอง

คำวา “ชวตนนอยนก...สนนก” ในความหมายของ

พระนพนธนทานมงใหเปรยบชวตนกบ ชวตในอดตท

นบชาตไมถวน และชวตในอนาคตทจะนบชาตไมถวน

อกเชนกน

นอกจากนนเนอหาในพระนพนธทรงแสดงให

ผอานเหนวา ชวตของคนเรานนถาจะมองใหยงใหญ

กยงใหญ ถาจะมองวาเลกเพยงแคผงธล กเลกนดเดยว

แตไมวาชวตจะนอยหรอมาก จะสนหรอยาว กเปนความ

สำคญเสยเหลอเกน สำคญยงกวาชวตในอดตและชวต

ในอนาคตเสยอก เพราะการมชวตปจจบนนเองทำใหเรา

สามารถเตรยมสรางชวตในอนาคตใหดเลศงดงามเพยงใด

กได และชวตปจจบนนเอง ทำใหเราสรางประโยชนยงใหญได

ทำใหเราหนไกลจากกรรมไมดไดดวย

อกทง ความสบายใจทเกดจากการปลงใจเชอใหจรง

เชออยางปราศจากขอสงสยในเรองของกรรมและการใหผล

ของกรรมนน มผลทยงใหญมาก เพราะความเชอน....จะทำ

ใหเกดความกลวและหยดยงการทำกรรมไมด เมอละเสย

ซงการกระทำกรรมไมด ผลไมดกยอมจะไมเกดแกตน

ความสบายทงปวงกจะมตามมา

ในธรรมนพนธนทานเจาประคณสมเดจฯพระ

สงฆราช ทรงแสดงยำในหลายๆตอนวา ...แมจะยงไมเชอ

ในเรองการใหผลของกรรมวาตรงตามเหต ทานกขอใหลอง

พสจนด แตทรงแนะวธการพสจนใหดวย......คอ ขอให

ลองพสจนดวยการไมกระทำกรรมทไมดใหตลอดไป

เพราะทรงมนใจเหลอเกนวา ผลทจะเกดขน...ทจะไดรบ....

ยอมจะเปนความถกตองเสมอ การสงผลของกรรมดและ

กรรมไมดนนขามพบขามชาตได กรรมในอดตชาตสงผล

มาทนในชาตปจจบนกม สงไปถงอนาคตชาตกม แลวแต

*รองอธการบดฝายนโยบายและแผน และ รกษาการ ผอำนวยการสำนกการคลงและทรพยสน

มหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

117

ผทำกรรมจะสามารถหนไปไกลไดเทาไร หรอหนไดนาน

เทาไร นนหมายถงวา...ในปจจบนชาตจะสามารถในการ

ทำจตใจใหเปนบญกศล หรอวาทำความดไดมากเพยงใด

เปนกรรมทใหญยงหนกหนากวากรรมไมดหรอไม

ทานไดทรงเปรยบเทยบวา การใหผลของกรรม

นนเปรยบไดกบการตกจากทสงของวตถ สงใดหนกกวา...

เมอตกลงจากทเดยวกน ในเวลาใกลเคยงกน...สงนน

ยอมถงพนกอน เปรยบดงกรรมสองอยาง คอ กรรมด

และกรรมไมด กระทำในเวลาใกลเคยงกน กรรมท

หนกกวา...ไมวาจะเปนกรรมดหรอ กรรมไมดกตาม

ยอมสงผลกอน กรรมทเบากวายอมสงผลทหลง และยอม

สงผลทงสองแนนอน ไมเรวกชา ไมชาตนกชาตหนา

ไมชาตหนากชาตตอๆไป อาจจะอกหลายภพหลายชาต

กได..เพราะกรรมไม ใชสงจะลบเลอนดวยกาลเวลา...

นานเพยงใด...กรรมกจะทำหนาทอยางตรงไปตรงมา

ทำหนาทตอผลเสมอ......กรรมจงมอำนาจเหนออำนาจ

ทงปวง

ในความตอนหนงของธรรมนพนธน ทานทรงช

ใหเหนวา คนเรานนควรอยางยงทจะฝกจตของตนเอง

ใหคนเคยกบสงดมมงคล เพอสรางโอกาสใหใจยดมน

ผกพนของตดในสงทจะนอมนำไปในทางด ซงความคนเคย

กบความรสกอยางใดอยางหนงเสมอๆ บอยๆ เนองๆนน

นอกจากจะเปนความคนชนในปจจบนแลว จะสงตอ

ผานภพผานชาตไดดวย

มตวอยางททรงกลาวไวในพระธรรมนพนธเลมน

วา...ผทมใจผกพนอยกบการเออเฟอเผอแผ ทำทาน

การกศลมามากในอดตชาต ปจจบนชาตกจะสมบรณดวย

ทรพยสนเงนทอง ผทม ใจผกพนอยกบการเอออาทร

การดแลรกษา ใหขาวปลาอาหาร ยารกษาโรค ไมเบยดเบยน

ชวตรางกายผอน สตวอน กจะเปนผทรางกายสมบรณ

แขงแรง ผทมใจผกพนอยกบการระวงรกษากาย วาจา

ใจของตนใหสภาพออนนอม กจะเปนผอย ในตระกลสง

ซงยอมจะไดรบความเคารพออนนอมเชนเดยวกบทเคย

ปฏบตตอผอนไวในอดตชาต ผทมใจผกพนอยกบ การรกษา

กาย วาจา ใจ อยในศลบรสทธมามากในอดตชาต กจะ

เปนผทมผวพรรณอนงดงาม หนาตาผองใส เปนทเจรญตา

เจรญใจผพบเหนทงหลาย และผมใจผกพนอยกบการ

ปฏบตธรรมมามากในอดตชาต กจะรไดจากปจจบนชาต

คอจะเปนผมปญญาเฉลยวฉลาด ศกษาปฏบตธรรม

เขาใจงาย เจรญดในธรรม

สดทายสรปเปนความสนๆ จากพระธรรมนพนธ

ของสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหา-

สงฆปรนายก ทกอปรไปดวย อรรถรสทางภาษาและเนอหา

แหงองคธรรมของพระบรมศาสดา เรอง “ชวตนสำคญนก”

เปนความสนๆ วา “ชวตนนอยนก...แตชวตนสำคญนก

เปนหวเลยวหวตอ เปนทางแยก จะไปทสงทตำ จะไปด

ไปราย เลอกไดในชวตนเทานน”

วารสารEAUHERITAGEปท5ฉบบวทยาศาสตรฉบบท1ประจำปพ.ศ.2554ไดรบความกรณาจาก

ผทรงคณวฒหลายทานจากสถาบนตางๆทไดสละเวลาและความคดในการตรวจตนฉบบบทความดวยความอตสาหะ

ยงผลใหวารสารEAUHeritageดำเนนการไปดวยความสมบรณและกอใหเกดมาตรฐานทางวชาการมากยงขน

มหาวทยาลยอสเทรนเอเชยจงขอขอบพระคณและประกาศเกยรตคณผทรงคณวฒดงรายนามตอไปน

1. รองศาสตราจารย ดร. ธนาคม สนทรชยนาคแสง

2. รองศาสตราจารย ดร. ปตเขต สรกษา

3. รองศาสตราจารย ดร. วระเชษฐ ขนเงน

4. รองศาสตราจารย ดร. สมบต ฑฆทรพย

5. ดร. วรวรรณ กจผาต

6. รองศาสตราจารย ดร. สจตรา ทองประดษฐโชต

7. รองศาสตราจารย ดร. สวรรณา วรรตน

8. รองศาสตราจารย ดร. วเชยร ชตมาสกล

9. ผศ. ดร. พรฤด เนตโสภาสกล

10. รองศาสตราจารย ดร. บญใจ ศรสถตยนรากร

11. ศ. ดร. ณรงค โฉมเฉลา

ประกาศเกยรตคณผทรงคณวฒพจารณาตนฉบบวารสาร EAU HERITAGE

ปท 5 ฉบบท 1 ประจำป พ.ศ. 2554

ชอ______________________________________นามสกล______________________________________

ในนาม_____________________________________________________________________(ระบชอองคกร)

เลขท___________หมท________ตรอก/ซอย__________________________ถนน_____________________

แขวง/ตำบล________________________เขต/อำเภอ_____________________จงหวด___________________

รหสไปรษณย_________โทรศพท______________________โทรสาร_______________อเมล_______________

การออกใบเสรจรบเงน pตองการ pไมตองการ

ออกใบเสรจในนาม________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________

สำหรบสมาชก

pสมาชกใหม pตออายสมาชก

ตงแตปท______ฉบบท______เดอน________________________พ.ศ.________ระยะเวลา_____ป

อตราคาสมาชก:1ป2ฉบบเปนเงน240บาท

การชำระคาสมาชก

pธนาณต pตวแลกเงน pเงนสด

จำนวนเงน_____________บาท(_________________________________________)

ธนาณต/ตวแลกเงนจายปณ.ธญบร 12110 ในนาม มหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

สงท สำนกหอสมดกลาง

มหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

200ถนนรงสต-นครนายก(คลอง5)ตำบลรงสตอำเภอธญบรจงหวดปทมธาน12110

(วงเลบมมซองดานขวา“สมาชกวารสารEAU”)

ประสานการสมครสมาชก:อรพนทลกอนทร

สำนกหอสมดกลางโทร:0-2577-1028#377

ใบสมครสมาชกวารสารวชาการมหาวทยาลยอสเทรนเอเชย

ปรชญา

“บอเกดแหงปญญา คอ การศกษาทกวางไกล”(Wisdom Through Global Education)

วสยทศน

มหาวทยาลยแหงการเรยนรเพอคณภาพและคณธรรมในเอเชย(Learning University for Quality and Morality in Asia)