het apple blad 3e jaargang, nr. 3 maart 1986
DESCRIPTION
This is the 3rd edition of the 3rd year, march 1986 of the dutch Apple magazine called "Het Apple Blad"TRANSCRIPT
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 1/56
HET APPLEBLADis een uitgave van
Uitgevenj' IN,mion Press BV
Postbus 933720 AS Silthoven
Soesldi jkseweg 332N3723 HH Bilthoven
Bereikbaar van maandag 11mvrijdagvan 09.00 . 12.30 uur envan 13.00 . 17.00 UUf
TeL 030·79 CI644·Telex 70375 NANTO
BetalingenGiro 4385556
Kredietbank Brusselnr. 430-0982931·21t.n.v. Nanton Pressov». Het Appleblad
Hel Applebladverschunt 1tx per jaar
(maandeli jks m.u.v. auqustus)
HoofdredaclieAH. Kriegsman C. Eng. MIERE.
MedewerkersIf. A. de SokP. Blommaarl
A.J.P.H. van Vli jmenP. Peters
R.E. Andoetoe
Adller1entiesHoold aovertenne-aqursme
Mevr. N. Kriegsman·van HogenMedewerkers
Mevf. G. Hogenes (tel 030 . 781595)Ton Boers (tel. 030· 790644)
Een jaarabonnement kosi t '65.-inklusief BTW en voor 8elgle
BF 1235. Een [aarabonnement gaalin. een maand na binnenkomst vanbetahng en wordt ieder iaar stftzwi]-gend verlengd, tenzi] 3 maandenvoor het verstruken van het lopendabonnemenlsjaar schriltelilk werdopgezegd. Indien niet anders isovereengekomen, wordt jaarl ijkseen acceptqirokaart ter belalingvan het abonnemenl toegezonden.Adreswijzigmg S.II.p. 6 weken van Ievoren schnfteluk opgeven mel ver-meldinq van hel oude adres. Uilslui·tend schrif teli jke vragen. vergezeldvan eengeadresseerde en gelran·keerde enveloppe. kunnen worden
behandeld.
AuteufsrechtenHe! geheel of gedeeltelijk overne-
men van de innoud is zonder schrit-lelijke toestemming van de uilgeververbocen. De redactre stell zich metverarnwoordeu]k voor eventuele on-volkomenheden. Vergissingen war·den zo spoediq mogelijk in een del'volgende uilgaven qerectificeerd,
het appleblad@ maart 1986
Index
Maart'86
3e jaargan g n r. 3
I ACHTERGRONDEN
Van de redactietafel , 5
INFORMATIE
Productnieuws 6-17
SOFTWARE
Swashbuckler 10
The Newsroom Package: zelf een krant maken. . . . .. 18Soft Info 3 , 30
ApplePit 10: Booleaanse vergelijkingen 33
Van DOS naar ProDOS 36
HARDWARE
Digitale beelden voor de Apple" en de MAC 12Geheugen voor AppleWorks 22
De Thunderclock kaart 34
APPLE UPGRADE: Wij willen meer uit onze Apple! 42PROGRAMMA BESCHRIJVINGEN
ApplePit 9: Programmatijden meten 16
Lezers Schrijven: Plaatjes verkleinen 24
Lezers Schrijven: Eenvoudige tekstverwerker 27
ApplePit 11:Timer 555. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 46
Disk-ZAP, deel 2 51
3
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 2/56
COM PUDRESS IED ING EN
VO ORA PP 'LE lIE A PPLE D C EN MA C IN TO SH
A pple D e starter systeembestaande uit:
A p ple lI e c om pu ter lZ 8k b ( u itb reid ba ar
to t 1 mb)
Appl e 1 1 m on ito r 4 0/8 0 k olo msApp le I I d is kd ri ve + contro l ler
A pple D os en Prodos
S ne lk op ieers ys tee m v oo r 1 d riv e
Aktieprij» bel OlllU -2 12 . .
L e as ep ri js v .a . F L SO. - pe r mnd . excl, bt w
A p pl e D e a dv an ced s ys te mbestaande uit:
Appl e Ile c om p ut er l Z8 kb (u it br ei db aa r
to t 1m b)
A p pl e I I m o ni to r 40/80 ko l oms
A pple II duo disk (Z drives )
A pple D os en Prodo s
. \k l il :p r ij ~ b e ll 1_ ; \. IK I · 2 1l - l
L easep rijs v .a. F L 90 .- p er m nd ex cl. b tw
B ig A p pl e D e s ys te embestaande uit:
A pple I le com puter 57 6kb
(u itb re id ba ar to t lm b)
I ng eb ou w de r am d is k
A pple I I m onitor 40/80 kolo ms
A p pl e 1 1d uo di sk ( Z d ri ve s)
A pple D os en P rodos
A p p lew or ks s of tw a re
( sp ec ia le v er si e)
L ea seprijs v .a. F L 1 15.- per m nd ex cl. b tw
A p pl e l Ie s ta rt er s ys te mb es ta an de u it:
A pp le lIe lZ 8kb
( u itb reidba ar to t 640k b )
l og eb ou wd e d is kd ri ve
N e de rla nd se o f E n g e ls e s ys tee m s oftw are
e n t ra i ni n g
S nelk op iee r s ys teem v oo r 1 d riv e
. \k l iC : J lr ii ~ h c ll 1 .~ - I IH · 2 l!i
L e as ep ri js v .a . FL 56.- per m nd ex cl. b tw
A p pl e D c b un el elb es ta an de u it :
A pple lIc lZ 8kb
( u itb reid ba ar to t 6 4O k .b )
I ng eb o uw d e d is kd ri veN e derla nd se o f E ng els e sy ste em so ftw are
e n t ra i ni n g
A pple lIc m onitor 40/80 koL m et steun
A pple I Ic Z e diskdr ive
A p pl e I Ic d ra ag ta s
A p p tew or ks s of tw a re
A k tie pr iis b el OJ-IIU,!U'1-- -
Leasepr ijs v .a . F L S O .- per m nd ex cl. b tw
M acin to sh 512kh bunde lb es ta an de u it:
M a cin to sh IM B
E xtem e 800 K B
A pp le im agew riter 8 inchA pp le im agew riter ace. k it
M a cw ri te w o rd pr oc es so r
M a c pa in t t ek en e n o nt we rp pa kk et
S ys teem s oftw are n aa r k eu ze in N e de rla nd s
o f E n g el s
UwMacintosh uitbreiden totMacintosh plus (1MB).
Bel voor een offerte.
Nu ook hyperdrive harddisk!!!
Aktieprijv hel O,~-IKl-!12-f-- -
L ea seprijs v .a. F L 2 62 .- per m nd ex cl, b tw
Stop een tijger inuw A pple Il+ l I E
enmaakuwApple3 .6 keer snel ler
On ze 'tijger' w erk t m et a Il em od ern e A pple h ard - ensoftware , inklusief A pple -
wo rk s, Super ca lc 3A ,V i si ca lc ,
eduka t ieve software , g raphics ,g ame s, r amwo rk s, Ap pl e-geheugenkaa r ten , p rof ileh a rdd is k, un id is k, modems ,
k lokkaa rt en e tc . e tc .De ' ti jg er ' is ingericht voor
een 16 b it s processor en heeftmaa r h efst 2 56 KB a an
ul tra sne l geheugen aan boord.
Vraag inlichtingen.
Nudoen!!!!
O f fic ie le A p pl e, A t ari 5 20 S T en E p so n d ea le r. S erv ic e b in oen 2 4 u ur.
G a ra ntie A p pl e 1 2 m a an de n. G r atis b ij u a fg el ev erd e n g ein sta ll ee rd o ok 's- av on ds e nop z a te rd ag) . L ever ing u it v oo rr aa d . E i gen r epa ra ti e- a fd el ing .
V e rg elijk een s A p ple's m et A p ple's inKamer ik
in d e appe lboom•••••••••••••••••••••• •••. . ...
• • •. . . . .••• ••••••••••••••••••••••
.:::::. : : : : : : : : : : . ::::::. ::: :: :. . . . . . . . . • . • . . . . .. . . . . . .. . .. .. .::: ::: c :: ::: ::: ::::::: ::: :::. . . .. . . .. . . . . . . .••••••• ••• ••• •• • ••• •••••••. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . .
...... . ....... . ....... . . . . . . . . • . . . ... . .. .. . . • . . . . . . .. . . .••• ••• •••••• ••••••• •••••• ••••••. . . . . . . . . . . . . . . . . .. .••••••• ••• ••• ••••••• •• • • • • • • • • • • • •••••••• ••• ••• ••••••• •• • • • • • • • • • • • •. . . . . . . . . • . . . .
Kamerikligt centraal inmidden Nederland 3km van Woerden.15km vanafOudenrijn.
bv
Posthus 6 - .)..."0 C\ Karnerik (Itr. hi; Woe rd en ) - T el . 0 .; ...8 1- 21 2 .... B urg. d e K o ck ...traat 11 - Kamer ik
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 3/56
v an d e red ac tieta feI . ...
APPLE dilemmaZo, we hebben het weer gehad. De manifestatie van Apple. In feite bedoeld om de aandeel-
houders weer eens goed te imponeren. Nu, het zal me een feest zijn geweest, daar in de States.
Met toeters en bellen. Nu, de Mac-fans zijn er goed aan hun trekken gekomen en zo ook de aan-
deelhouders. We hebben dat al in ons vorig nummer aangehaald en ongetwijfeld zult u het ook in
de dagbladen hebben gelezen. Nog steeds in opmars, die Macintosh van Apple. De 'open' Big-Mac
wordt nu ook 'echt' verwacht (al zo lang) waaraan dan vooral de toeleveranciers hun hart moeten
kunnen ophalen. Met dat 'open' wordt immers bedoeld dat er ook in deze nieuwe Mac uitbreidings-
kaarten mogelijk zullen zijn en dat er ook een losse monitor naar wens op kan worden aangesloten.
Een.kast dus a la Apple II waar de monitor bovenop of naast de kast kan worden geplaatst. Dat is
dania: wat, want wat te zeggen van een goode kleurenmonitor? De Macintosh moet het immers
hebben van zijn graphics! En wat te zeggen van de 'handshaking' met de IBM-PC's? Daar zal danwaarschijnlijk heelgauw een kaart voor komen die dat letterlijk en figuurlijk mogelijkgaat maken.
Haast niet eens meer iets bijzonders, want voor de Apple II serie wordt zo'n kaart reeds aangebo-den. Daarmee kun je dan op de Apple de MS-DOS software draaien. Deze kaart is uitgerust met de
8086 en heeft een emulatie ROM aan boord. En och, de nieuwe 16-bits Apple II komt heus nog wei,
dit jaar. Waar zit dan dat dilemma? In feite in het willen dienen door Apple van twee markten. Hier-
toe heb je twee heel verschillende marktbenaderingen nodig en misschien zelfs twee soorten aan-
deelhouders. Twee groepen FANS zijn al duidelijk te onderscheiden. En uiteraard ook twee groepen
dealers, want let wei, wat de een kan brengen daar is de ander, met aile respect, gewoon niet toe
in staat. Hoe zal dit opgelost gaan worden? De tijd zal het leren. Niet voor niets is er intern in Cu-
pertino wat beroering geweest. Juist op dit punt was er heel wat onenigheid. En al wordt dat dan
ook met de mantel der liefde (nou ja ....) bedekt, feit is dat in de tien jaar dat Apple op de markt ope-
reert al heel wat is ontstaan en ..... verdwenen ..... De Apple III, de Lisa. En ook die hadden fans ge-
noeg. Dat Apple niet meer terug kan en niet meer terug wil is inmiddels wei duidelijk. Dat de twee
stromen, de Mac-stroom en de Apple-II stroom, doordat ze twee geheel verschillende markten ado-reren, meer en meer uit elkaar groeien zal steeds duidelijker worden. En dat niet zozeer technisch
gezien dan welvanwege de gebruikersgroepen. Dat door eerst uit elkaar te gaan en daarna weer bij
elkaar te komen niet altijd het gewenste resultaat wordt verkregen blijkt maar al te vaak. Een di-
lemma dus. V~~r Apple wei te verstaan. V~~r beide groepen zijn immers liefhebbers genoeg. Wed-
den dat... .. er op den duur zo toch weer twee Apple bedrijven gaan ontstaan?
Red. HA.
het apPleblad@ maart 1986 5
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 4/56
N I E U W S
Pientere kabel
Met deze 'SmartCable' is het aan-
sluiten van RS232 apparatuur een
eenvoudige aangelegenheid. De
nieuwe kabel SC821 Plus is geba-
seerd op de populaire alles aan al-
les aansluitkabel.
In principe is deze kabel gebouwd
rond drie schakelaars. Het grote ver-schil met de SmartCable is dat nu
atleesbaar is welke verbindingen
worden gemaakt en welke wordenverbroken. Practisch iedere logische
kruis- of doorverbinding is mogelijk.
Veert ien dubbelkleur LED's geven
aan waar diverse signalen (waaron-
der handshake) gezocht moeten
worden. Daarnaast zijn er een zeven-
tal pinschakelaars waarmee signa-
len kunnen worden hooggezet of
kunnen worden verbroken.
Met de SC821 Plus Smartcable
6
duurt het aansluiten van onbekende
apparatuur aan een RS232 poort
nog maar een enkele minuut, ook al
zljn de gegevens van beide aanslui-
tingen totaal onbekend.
SmartCable SC821 is een product
van IQ Technologies Inc. in Bellevue
Washington. Voar de Benelux wor-
den de 10 producten gei"mporteerd
door:
LCI Computer Import
Heeswijk-DintherTel. 02152 . 50771.
Apple" geheugenuitbreidingen
Niet meer echt nieuw maar toch ze-
ker het vermelden waard is deze
'nieuwe' kaart van Apple. Zo zie je
maar weer, dat de Apple II niet ver-
geten wordt; integendeel!
Met deze kaart kun je het interne
geheugen van je Apple opvijzelen
van de geringe 48 of 64K naar maar
liefst 1 MByte! Oat gebeurt dan in
stappen van 256K. Deze kaart is zo
ontworpen dat hij automatisch data
of programma's accepteert zodra de
computer wordt ingeschakeld, waar-
door deze dus direct geschikt is
voor opslag.
Het extra geheugen kan worden ge-
bruikt als een extra interne diskdrive
(ook wei RAM disk genoemd) waar-door het mogelijk wordt
programma's direct in het interne
geheugen van de computer te laden
en deze uit te voeren. Hiermee
wordt de verwerkingssnelheid reus-
achtig opgevoerd en hiermee kan de
Apple dus heel wat langere pro-
gramma's aan.
Er zijn reeds softwarehuizen die hier
meteen op ingesprongen zijn. We
het appleblad@ maart 1986
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 5/56
N I EUWS ,noemen bijvoorbeeld Quark Inc., dat
bezig is een nieuwe versie te maken
voor haar Catalyst programma se-
lector. Wellicht is deze reeds klaar.
Hiermee wordt het mogelijk om ver·
schillende softwareprogramma's in
een keer op te slaan op een UniDisk
3.5, een ProFile of direct in het ge·
heugen van deze qeheuqen uitbrei-
dingskaart (Memory Expansion
Card). Met z'n desktop interface dat
gelijk is aan de Macintosh Finder,
voorziet Catalyst in een op iconen
gebaseerde methode voor het be-
werken van meervoudige program-
ma's en files, alsook het bewegen
van de muis.
Door de kornst van de geheugenuit-
breidingen voor de Apple II syste-
men zijn de gebruiksmogelijkheden
voor bedrijven met sprongen vooruit
gegaan. De vrij trage Apple die
slechts vrij kleine programma's aan-
kon is met de komst van deze uit-
breidingen tot het verleden gaan be-
horen. Het is prettig te weten dat
Apple ook aan de 'kleintjes' denkt,
waarmee we bedoelen te zeggen dat
het goed is te weten dat de reeds
lang in gebruik zijnde Apples steeds
kunnen worden ge-update. Zo verou-deren ze dus practisch niet. Toege-
geven, al die aanpassingen kosten
natuurlijk geld, maar zeker spaar je
er een hoop mee uit!
U weet natuurlijk al dat de Unidisk
3.5 geleverd kan worden met een in-
terfacekaart om hem op de Apple II,
II + of lie aan te sluiten. Er kunnen
dan net als bij de 'gewone' floppy-
het appleblad@ maart 1986
drives het geval is een of twee op
deze kaart worden aangesloten. Ook
bevat de Unidsik 3.5 basic systeem-
software utilities met functies als
formatteren en copieren van disket-
tes alsmede het deleten van files.
De Apple IIc moet intern wat gewij-
zigd worden in zijn firmware om met
de Unidisk 3.5 te kunnen werken en
daarvoor zul je dus naar de hande-
laar moeten stappen. Het is eehter
klaar terwijl u wacht, als je de Uni-
disk koopt. Wanneer de Unidisk niet
wordt gebruikt hoeft er aan de lie
niets te worden veranderd.
Nog even terug naar de geheugenuitbreidingskaart. Deze kaart wordt
in een van de slots van de Apple II
gestoken met uitzondering van
slot 3.
Catalyst 3.0 zou tegen April ter be-
sehikking komen. De andere versies
zijn reeds verkrijgbaar.
Met al dit nieuws loont het dus
weer om een dezer dagen bi j uw
handelaar langs te gaan. AI die han-
delaren hebben eind Januari weer
een Apple-dealer-dag meegemaakt
en zijn dus weer helemaal bij om u
te informeren omtrent het nieuwe
van Apple.Nog even wat prijzen. De geheugen
uitbreidingskaart kost f 1088,- met
256K en per 256K f 248, - extra.
De Unidisk 3.5 kost cirka f 1685,-
en een accessoireset f 245,-. Prij-
zen zijn ex. btw. In 8elgie zullen de
prijzen met 19 moeten worden ver-menigvuldigd om het aantal Francs
te weten.
Centronics 250 printstation
Het Centronics printstation is een
veelzijdige printer die ontworpen is
met het oog op het electronische
kantoor van de toekomst en biedt
keus uit een hele reeks van karak-
terbreedtes: van 5 tot 16,5 karakters
per inch. Elke variant kan geprint
worden in typekwaliteit of op hogere
snelheid in lagere resolutie.
Kantlijnbreedtes, lengte van papier
en afdrukkwaliteit kunnen zowel
door toetsinstelling op de printer
dan wei softwarematig worden
gestuurd. Het controlepaneel geeft
seleetie-aanwijzingen via menu's,gebruikmakend van een alfanume-
rieke melding van 4 karakters. Dit
wordt tevens benut voor sto-
ringsmeldingen, zoals 'papier op' en
dergelijke.
Het printen in meerdere kleuren is
een standaardvoorziening van de
Centronics 250.
De printsnelheid op nearletter- of ty-
pekwaliteit bedraagt 160 karakters
per seeonde (11 x 9 matrix).
Met lagere resolutie bedraagt de
snelheid 200 karakters per seconde
(7 x 9 matrix).
De printsnelheid met typekwaliteitbedraagt 40 karakters per seconde
(48 x 18 matrix).
Ais opties zijn beschikbaar een au-
tomatische papierdoorvoer van los-
se vellen, een- of meerkleuren linten,
verschil lende fonts door insteekmo-
dulen en een tractormechaniek voor
zware meervoudige formulieren.
Ponder Associates
Maarssenbroek
Tel. 030·445352.
7
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 6/56
N IEUWSSymbiotic harddisk voor de
Macintosh Plus
SYMBIOTIC COMPUTER SYSTEMS
Ltd, een van de grootste producen-
ten van harddisk- en Local Area Net-
werksystemen heeft een harddisk
aangekondigd voor de nieuwe Mac-
intosh Plus.
De Symbiotic harddisk dierechtstreeks wordt aangesloten op
de SCSI-poort van de Mac Plus kan,
in tegenstelling met andere hard-
disks, rechtstreeks worden opge-
boot, zonder gebruik te maken van
een startup-diskette.
Deze nieuwe serie harddisks, be-
schikbaar in de capaciteiten 10 tIm
42 MByte, kunnen worden geleverd
met een ingebouwde tapestreamer
met een capaciteit van 42 MByte in
8 rninuten,
De aankondiging van deze harddisk
voigt op de in December j . 1 . reeds
gei'ntroduceerde Symbiotic Apple-talk Disk Server.
Symbiotic Computer Systems
Eindhoven
Tel. 040 . 456055.
Software Masters ™
Prograrnrneren in rnachinetaal rnoeilijk?Korn nou!.. ... Leer het met
The Visible Computer. 6502Ja, normaal gesproken is het leren van de 'machine-
taal' heel moeilijk. Met machinetaal schrijf je de snelste
en beste programma's. In feite zijn aile programma's rna-
chinetaal programma's, maar worden er 'hulptalen' ge-
bruikt als BASIC, Pascal en Fortran om het de program-
meur wat eenvoudiger te maken. Dus toch moeil ijk?
Nee, nie! als je het spelenderwijs op je computer
gaat doen. Dan wordt opeens alles wat je doe! zich!baar
op het scherm. Me! de Visible Computer: 6502 krijg je een
boek/software kombinatie waarmee je kunt zien wat rna-
chinetaal is en doet. Je ziet hoe machinetaal instrukties
worden uitgevoerd en niet aileen maar het resultaat. Voor
beginners is er in het programma een 'hand-holding rno-
de' ingebouwd, waarbij je dus aan de hand word! gehou·
den en waar je wordt gewezen op de fouten die een be-
ginner nu eenmaal maakt. En voor de gevorderden en 'ex-
perts' is er de 'expert- mode', met meer dan 20 instruktieswaarmee dit pakket tevens een geweldige 'debugger'
wordt voor je eigen gemaakte machinetaal programma's.
He! bijgeleverde boek van zo'n 160 bladzijden vormt een
schitterende leergang die je de grondbeginselen bijbrengt
van de machinetaal. Je leert op praktische wijze zo'n 30·
tal in moeilijkheid oplopende demonstratie programma's
kennen, die op diskette staan.
Deze geweldige leergang is beschikbaar voor de
Apple II, de Commodore 64 systemen en thans ook voor
de 8088 computers: The Visible Computer 8088, Assembly
Language Teaching System IBM· PC.
Prijzen inklusief verzendkosten en btw:
Apple 6502-versie: f 295,- (BF 5600)
CBM64-versie (vereist een 1541 diskdrive): f 235,- (BF 4465)
IBM-PC 8088 versie: f 345,- (BF 6550).
Het pakket wordt u toegezonden bij voorkeur na overrna-
king van dit bedrag door middel van een ondertekende en
van nummer voorziene Eurocheque, giro- of be!aalkaart ofna overmaking op gironr. 4385556 of voor Belgie op Kre-
dietbank Brussel nr. 430-0982931-21 t.n.v. Uitgeverij Nan-
ton Press onder vermelding 6502 + typenummer.
De Visible Computer; 6502 is een uitgave van SOFTWARE
MASTERS, USA. In Nederland en Belgie vertegenwoordigddoor NANTON PRESS Uifgeverij bv, Postbus 93,3720 AB Bilthoven, NL.
Het pakket werd uitvoerig beschreven in HET APPLEBLADJuni '85 (pag. 52-54), Juli/Aug. '85 (pag. 40-42),
December '85 (pag. 14·17)en Januari '86 (pag. 36-39).
8 hetapPleblad(A) maart 1986
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 7/56
DATA PROCESSING SYSTEMS B.V.NIEUWE SOFTWARE
- Diverse Interfaces, o.a.:
D.P.S.-Ramexpander 256 Kb v.a. f 895,--D.P.S.-klokkaart - 195,--
Z-80 interface voor Apple Ilc - 245,-
Super serial interface - 265,-
Gr::ippler par. printer interface 64K - 415,-
De genoemde prijzen zijn exclusief B.T.W. Prijswijzigingen voorbehouden.
Apple /Ie bundel:
- Apple lie 128Kb uitbreidbaar tot 1 Megabyte
- Apple monitor
- Apple diskdrive
- Apple diskdrive met controller
- Systeemsoftware + AppleWorks versie 1.3
Leaseprijs vanaf f 80,04 p.m.
Apple IIc bundel:
- Apple Ilc 128Kb uitbreidbaar tot 640 Kb
- Ingebouwde diskdrive
- Externe diskdrive
- Apple Ilc monitor + stand- Draagtas
- AppleWorks
Leaseprljs vanaf f 80,04 p.m.
Macintosh Plus bundel:
- Macintosh Plus
- External diskdrive 800 Kb
-Imagewriter II + kabel
Leaseprljs vanaf f 299,51 p.m.
***** Speciale aanbieding *****
Macintosh bundel:- Macintosh met 1 Megabyte intern geheugen
- Externe diskdrive 800 Kb
- MacWrite + MacPaint- Systeemsoftware
Aktieprijs: f 8.395,-- I!!
Nleuw!!! Kleurenmonitor voor Apple lie
Rechtsstreeks aan te sluiten!ll f 695,--
- Pinpoint: 9 Desktop accessories voor Apple
lie en Ilc. Mengt tekening en tekst, knipt/plakt
tools, heeft een communicatiewindow en een
agenda, kiest telefoonnummers, rekent, adresseert
enveloppes, is een kladblaadje en kan funktionerena ls typemachine. f 315,--
- MouseWord: Het eerste geintegreerde tekst-
verwerking- en communicatiepakket dat volledig
gebruik maakt van de rnuis- voordelen!1I Werkt met
iedere Apple of Apple-compatible modem. Uw
scherm wordt het scherm van een Macintosh!! I Met
"MaiIMerge"-funktie f 495,--
- MouseWrite: Tekstverwerking alsof u achter
de Macintosh zit. Met de muis kunt u deze software
bedienen. Commando's via het toetsenbord werken
ook. Apple lie en Ilc f 435,--
RANDAPPARATUUR
- Epson en Star printers:
LX 80 FITFX 85 FIT
FX 105
SG-10SG-15
SD-lO
f 1199,--- 1789,-
- 2429,-
- 1075,-- 1535,-
- 1495,-
Data Processing Systems doet niet aileen altijd iets extra's, maar heeft ook altijd ietsextra's. Meer dan 5000 artikelen. Hardware en software voor zowel Apple als IBM. En nu: heelveel nieuwe produkten rechtstreeeks uit de USA. Uiteraard uit voorraad leverbaar, servicebinnen 20 uur, met lease-mogelijkheden, tegen scherpe prijzen. Veel eigen ontwikkelingen.Nu als enige cornrnerclele Nederlandse instantie aangesloten bij FIDO, telefoon 05788-5325,met meer dan 10 Mb public demain software, bereikbaar voor iedere modem-gebruiker!!!
Vraag onze gratis en uitgebrelde documentatie aan!!!
DATA PROCESSING SYSTEMS B.V.De Pirk 1 Postbus 139 8170 AC VAASSEN Tel. 05788-2029 FIDO (computer) 05788-5325
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 8/56
SOFTWAREOok Swashbuckler behoort tot de eindeloze reeks van computerspe/letjes, maar des al niet
te min een reden om dit fascinerende spel, dat zich afspeelt in de 17e eeuw eens te pro-
beren. Dit spel biedt niet al te ver gevorderde Apple-gebruikers de mogelijkheid om spe-
lenderwijs met de computer vertrouwd te raken. Hiermee wil ik echter niet beweren dat
het spel een 'flop' zou ziin en dat het niet interessant genoeg is om door gevorderde
Apple-gebruikers te worden gespeeld.
Swashbucsler Door: E.J. van Anker
Purmerend
W : at is eigenlijk Swashbuck-
ler? Swashbuckler bete-
kent ' ijzervreter' en swashbloween
harde klap!Ik veronderstelde dat het hier ging
om een zwaardvechter of iets in die
geest, maar het bleek een 'ijzervre-
ter' te zijn. Zwaardvechter zou beter
geweest zijn in verband met hetgeen
in het spel gepresenteerd moet wor-
den. Er is nog een partij waartegen
gevochten moet worden. Afhankeli jk
van de behaalde score wordt de te-genpart ij vertegenwoordigd door de
volgende karakters:
10
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 9/56
Score:
0-20
S O F f W A R EKarakter:
Dikke zeerover met een
knots
Zeerover met een bijl en
een mes
20- Kapitein met een zwaard
Manke zeerover met hou-
ten poot en met een
zwaard53- Lansier en dikke zeerover
Zoals al eerder aangehaald gaat het
om een 17e eeuws spel waarbij de
gevechten hoofdzakelijk plaatsvinden
op een schip. Het spel is verdeeld in
drie levels waarmee, bij overgang
naar het volgende level, de plaats
waar het spel zich afspeelt veran-
derd, nl.
Level:
1
2
3
Plaats van handeling:
Het ruim van een schip
De kade van een stad
Het dek van een schip
Aangezien dit uitstekende spel ge-heel in kleur is uitgevoerd geven de
tekeningen een extra dimensie aan
het geheel.
Aan het begin van het spel wordt
men uitgerust met drie 'swashbuck-
lers' waarmee getracht moet worden
zoveel mogelijk tegenstanders uit te
schakelen. Indien de speier na enige
t ijd erg tanatiek is en verschillende
tegenstanders weet te 'vloeren' dan
het appleblad® maart 1986
wordt dit beloond met een extra
swashbuckler (bijvoorbeeld: 23 te-
genstanders om zeep geholpen, dan
de extra swashbuckler).
Hoe gaan we de tegenpartij
te lijf?
Om een grote atgang bij de eerstepoging te voorkomen is de volgende
tactiek aan te bevelen: de speier
moet proberen de tegenstander zo
dicht mogelijk te naderen om dan,
wanneer de tegenpart ij het zwaard,
respectievelijk het sabel omhoog
houdt z'n 'slag te slaan', door te ste-
ken (functie L). Tevens dient er hier-
bij op te worden gelet dat beide te-
genstanders gedood zijn. De moge-
lijkheid wordt namelijk geboden de
laatst neergestoken tegenstander
nog een keer tegen de grond te
slaan, en wei door gewoon in zijn
richting te blijven steken. De punten-
telling is gebaseerd op het door despeier neergestoken aantal zeero-
vers, lansiers, etc.
Nog even enige aanwijzingen voor
het bewegen van je Swashbuckler:
A - Loop naar links
D - Loop naar rechts
S - Omdraaien
I - Zwaard ornhooq
M - Zwaard omlaag
J - Steken
L - Doorsteken
K - En garde
Enige variatie. am het spel wat
moeilijker te maken moet men het
tegelijkertijd opnemen tegen twee te-genstanders en verschillende
beesten. Wat de beesten betreft
gaat het hier om een hond, een
slang, een spin en een scorpioen.
Wanneer je door een van deze
beesten gebeten wordt ben je niet
meer in staat door te steken (functie
L). Het hangt dan af van de spel-
vaardigheid van de speier om zich-
zeit te verdedigen alvorens zelf te
worden neergehaald.
Waar is het spel te verkrijgen?Swashbuckler is uitgebracht door
Datamost, Inc. en heeft als ad-
viesprijs f 115,- Het spel is te koop
bij de meeste zaken die software
verkopen, en in ieder geval bij Com-puterco/lectief aan de Amstel in
Amsterdam.
De beschrijving is vrij kort en laat
het een en ander te wensen over.
Ik hoop hiermee lezers enthousiast
te hebben gemaakt. Er zitten nogal
wat valletjes in het spel maar daar
kom je bij het spelen gauw genoeg
achter.
Veel succes!.
11
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 10/56
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 11/56
HARDWARE
Hetsysteem dat specifiek
voor de Apple II is bedoeld
draagt de naam Computereyes,
computer-ogen dus. De fabrikant is
Digital Vision en zij beschrijft het
product als een video aquisit ie-
systeem. Dit systeem bestaat uit eenklein doosje van 10 x 7 1 1 2 X 4 cm
met twee knoppen aan de ene kant
en een HF ingangsbus aan de ande-
re kant. De ene knop is gemerkt
Sync en de andere Brightness
(respectievelijk voor de synchronisa-
t ie en de helderheid). Een bandkabel
verbindt het doosje met een 16-pens
connektor, die in de spelpoort van
de computer wordt gestoken. Op de
HF ingangsbus sluit men een video-
signaal aan. Het enige dat men nog
hoeft te doen is de meegeleverde
software op te starten. De installatie
is erg simpel en is vergezeld van
duidelijke toto's.
Zelf hebben we het systeem uitge-
probeerd met een CCTV camera,
een videocamera bedoeld voor ge-
bruik in een gesloten TV circuit. De
videokamera was uitgerust met een
zoom lens en de verlichting bestond
uit een 200.W gloeilamp. Zodra de
software is.~()pgestart, verschijnt een
menu op liet scherm met een aantal
keuzemogelijkheden. Het eerste ele-
ment in de menu is Help. Hiermee
kunnen we informatie opvragen over
de andere keuzemogelijkheden in demenu.
De overige hulpfuncties die in de
menu voorkomen zijn: save to, load
from, catalog disc, demo, en exit.
Deze functies wijzen voor zichzelf .
Het eerste dat men moet doen is het
bijstellen van de synchronisatie en
die handeling wordt ingezet door het
betreffende element uit de menu te
kiezen. Op het scherm verschijnt
een pijltje en de Sync knop draait
men in de richting die het pijltje aan-
geeft totdat de woorden 'In Sync' op
het scherm verschijnen. Simpelerkan het niet.
Daarna kan men een videobeeld
gaan opnemen. Hiervoor bestaan
drie verschillende mogelijkheden:
een normaal zwartwit beeld, een
beeld met 4 grijswaarden en een
beeld met 8 grijswaarden. In de
laatste twee gevallen wordt het
beeld respectievelijk 4 en 8 keer at-
getast.
het appleblad@ maart 1986
We hebben deze standen uitge-
probeerd met dezelfde stand van de
knop Brightness. Het zwartwit beeld
valt wat te verbeteren door de
Brightness knop nauwkeurig in te
stellen, maar dat is voor ieder beeld
weer anders.
Een gewone aftasting duurt iets min-der dan 5 seconden en bij 4 en 8
grijswaarden duurt het ook 4 en 8
keer zo lang. U begrijpt hoe moeilijk
het is een persoon ongeveer 35 se-
conden lang onbeweeglijk stil te la-
ten zitten.
We hebben ook een oude, zeer
goed ingelopen (!) JVC videorecor-
der uitgeprobeerd als videosignaal-
bron, maar daar zaten twee preble-
men aan vast. Op de eerste plaats
was het niet mogelijk met de pauze-
toets van de videorecorder een ab-
soluut st ilstaand beeld te produce-
ren, zodat er behoorlijk wat ruis op
de ingang van de Computereyes
wordt gezet. Op de tweede plaats is
het niet mogelijk om de videorecor-
der te laten lopen en een te digitali-
seren beeld uit te zoeken, omdat de
aftasttijd 5 second en bedraagt. We
zetten de videorecorder dus stil op
het juiste punt in een zwartwit film
en sloten de recorder dan pas aan
op het Computereyes systeem.
De beelden kunnen worden opgesla-
gen op disk in normale vorm of in
compakte vorm. In normale vorm be-
tekent het een standaard 8 K dumpvan hi-res pagina 1, waarvoor 34
sectoren nodig zijn. In deze vorm
kunnen de beelden door allerlei an-
dere pakketten worden gebruikt, zo-
dat ze op de vreemdste wijze be-
werkt kunnen worden. In compakte
vorm opgeslagen beelden nemen
minder geheugenruimte in beslag en
ze kunnen via de hoofdmenu op-
nieuw in het geheugen worden gela-
den.
In de handleiding staat tevens ver-
meld hoe het systeem te gebruiken
is vanuit een zelf geschreven pro-gramma. Er zijn aanwijzingen gege-
yen voor het toepassen van CALLs
uit Basic of JSRs uit een assern-
bleertaal programma. Het computer-
eyes systeem is eenvoudig te ge-
bruiken, maar de resultaten zijn eer-
lljk gezegd niet zo erg spectakulair.
Mac Magic
Het systeem voor de Macintosh heet
Magic en wordt vervaardigd door
New Image Technology. De fabrikant
noemt zijn produkt een graf ische
besturingseenheid. Het installeren
van de hardware is erg eenvoudig.
Afgezien van een netsnoer is het ge-
woon een kastje tussen de bron vanhet videosignaal en de Macintosh.
De aftastsnelheid is heel wat groter
dan die van Computereyes en bo-
vendien gaat het aftasten kontinu
door. Gekoppeld aan het hoge
oplossend vermogen van de Mac
geeft dit vrij redelijke plaatjes.
Het aardige is het produceren van
grijswaarden. Wat er in de patroon-
balk is gezet bepaalt de drempel-
waarden voor de verschillende grijs-
waarden. We hebben het inderdaad
over een patroonbalk, omdat we niet
aileen beelden uit puntjes van ver-
schillende dichtheden kunnen sa-
menstellen, maar ook uit zelf ge-
vormde patronen, die in de patroon-
balk worden gezet. Een en ander is
dus vergelijkbaar met MacPaint. De
drempelwaarden kan men indien ge-
wenst met een muis verplaatsen, zo-
dat de mogelijkheden vrijwel onbe-
grensd zijn.
Beelden kunnen worden vergroot of
verkleind, en worden opgeslagen en
geladen in het fileformaat van Mac-
Paint. Het Magic systeem is opper-
vlakkig gezien vrij simpel maar de
mogelijkheden zijn enorm uitgebreid.Het probleem is dat men uren bezig
kan blijven met spelen en aile moge-
lijke combinaties uitproberen.
Uiteraard hebben we ook onze vi-
deorecorder op het systeem aan-
gesloten. De aftastsnelheid is onge-
veer 2.5 seconden, zodat het moge-
lijk is een film te bekijken en op het
gewenste moment een beeld eruit te
pikken. In principe is het mogelijk
beelden op te nemen van een gewo-
ne TV, maar dat hebben we niet uit-
geprobeerd.
De handleiding die bij het apparaatzat dat we ter beschikking hadden
was nog maar een eerste aanzet,
zodat de uiteindelijke versie er wei
heel anders uit zal zien. Met wat
zoekwerk stond alles wei in de
handleiding. De enige moeil ijkheid
was om de woorden in de handlei-
ding te vertalen in het gewenste ef-
fect op het scherm. Over het alge-
meen is het Magic systeem goed te
13
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 12/56
gebruiken, maar men verliest zich
makkelijk in de talloze mogelijkhe-
den, hetgeen natuurlijk geen wezen-
lijk probleem is.
Konklusie
Beide systemen hebben we gebruikt
bij onvoldoende licht. Met flink watTL licht wordt de beeldkwaliteit iets
beter. We hebben geprobeerd plaat-
jes te maken van de kinderen, maar
die konden niet lang genoeg stilzit-
ten, zeker niet voor het Computer-
eyes systeem. Bovendien is de ver-
lichting voor dit systeem erg kritisch.
Er zijn helemaal geen of maar een
paar grijswaarden mogelijk, zodat
heel wat informatie verloren gaat en
dat maakt vooral gladde kinderkop-
je s onherkenbaar.
Het moet mogelijk zijn de opgeno-
men TV beelden op een T-shirt af tedrukken. Er zijn namelijk speciale
vellen te koop voor de Imagewriter.
Met een strijkijzer is het beeld op
een T-shirt over te dragen. De Com-
putereyes plaatjes met 4 grijswaar-
HARDWAREden schijnen zich ook goed te lenen
voor borduurpatronen.
Zo zijn er honderden leuke toepas-
singen te bedenken voor deze een-
voudige digitale beeldsystemen en
voor de prijs hoeft u het echt niet te
laten: Computereyes kost ongeveer
600 gulden (Apple II computer met
48K nodig) en Magic voor de Macin-
tosh kost ongeveer 3000 gulden .•
Reuma betekent pijn.]e kunt em1ee
leren leven, maar vergeet het geen moment
van de dag. Veel reumapatienten dragenhun lot in stilte, omdat hun handicap niet
zichtbaar is.Stilte, die echt pijn doet.
U kunt er wat aan doen. Uw geld kan
voor een reumapatient direct omgezet
worden in verlichting. Door revalidatie,
hulpmiddelen en onderzoek. Het
Reumafonds helpt daarbij. Helpt
u het Reumafonds?
6 0 J M R R E U M A B E S T R I J D I N G , <""'-
M A A R W E Z l J N E R N O G L A N G N I E T .H e t N a tio na al Reumafonds, S ta tc nla an 1 28 ,2 58 2 GW
De n H a a g. B a nk rek .n r.: 7 0.7 0.7 0.8 48 . G i ro : 3 2 4.
H lrNATlONW IllUMMOND5 @
14 hetappleblad(R) maart 1986
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 13/56
A i s e r H y p e r D r i v e ® o p s t a a t ,
h e e f t u 's w e r e ld s s n e ls te M 1 a c in to s h ®Me t d e Hy perD r iv e i n t e r n e h ard disk kan u w M ac in to sh 15 keer sn ellerw orden . D e disk co ntro ller w ordt n l. m et een c lip direkt o p dem i cro -p ro c es so r a a ng es lo te n.
O v e r i g e h y p e r - b e la n g r i j k e k e n m e r k e n
* Er z ijn tw ee typen : 10M b m et een opslagcap ac ite it van 25 diskettes en 2 0 M b m et een
o p sl ag ca p ac it eit v an 5 0 d is ke tt es .
* Ops ta rt en z onde r s y st eem-d is k et te .* B eid e se riele p oo rten b lijve n vrij vo or b ijvo orb eeld m o dem , p rin ter o f A pp leT alk.
* Prin ter-sp oo ler so ftw are zo rg t ervo or dat u do or ku nt w erken , terw ijl de p rin ter z 'n w erk do et.
* A ile M a cin to sh so ftw are d ra ait p ro bleem lo os o p de H yp erD rive.
* H y pe rD rive is vo o rz ie n va n s pe cia le b ac k-u p p ro gra mm atu u r.* D e H yp erD rive w ordt in geb ou wd in u w M ac in to sh , du s veran dert er n iets a an h et
gemakke li jke rneeneern -ka rakte r.
De g ara ntie o p de Ma cin to sh b lijft g eh an dtla afd.
Hype rD r iv e impo rt eu r :
+ P O S IT R O N IK A M IC R O S Y S T E M S B VW aalresew eg 17 /5 55 4 H A V AL KE NSWA AR DTe le foon 04902 -89881
'" M a cin to sh is n et g ed ep on ee rd e h an de ls m er k v an A p ple C o m pu te r I nc
. , H y p er O nv e IS h et g ed ep on ee rd e h a nd els me rk v an G e ne ra l C o mp u te r C o rp
B e l h y p e rs n e l u w H y p e r D r i v e
d e a l e r v o o r e e n o v e r t u ig e n d e
d e m o n s t r a t i e .
A L P H E N A ID R IJ NHe rme s Comp u te r Ser vi ce s BV01720-35079
A M S T E R D A MI nf o' P ro du c ts B u si ne ss Ce n te r020-247614 vanaf 1 maar ( 020-769111
A M S T E R D A MMicro land020-129765
B O D E G R A V E NI nf o- Pr od uc t s H o t la n d BV01726-19346
E I N D H O V E Ni nt oP ro du c ts BUS in e ssCe n t er040-432205
E N S C H E D EI nt oP ro d uc ts B u si ne ss Ce n te r053-333133
G O U D AMln ihouse
01820-62911
' s - G R A V E N H A G EV ip B u s in es s Ce n te r070-657060
H I L V A R E N B E E KWPC W i ch Per so n al C om p u tin g04255-3822
H I L V E R S U MPe rsona l Co rn p . Cen t r. Ad v ie s035-46009
H I L V E R S U MVan Doesbu rg I n te rn a t io n a l035-43231
K A M E R I KCompudress03481-2124
N I J M E G E NCompu team080-239520
O S SDe Ha re nse Srn id04120-43244
R O T T E R D A MKMC Elekt ron ika010-137070
R O T T E R D A MI n fo 'Pr odu c t s Bus in e ss Cen te r010-332740
R O T T E R D A MP ro W o rk s B V010-255915
U T R E C H TV ip BUS inessCen t er03()-317005
V A A S S E NDa t a P ro ce ss in g Sys tems05788-2029
M A A S T R I C H TCompu t e rsh op Maas t ri cht043-16305
M A A R S S E N B R O E KPer ce Comp u te rs BV03465-66066
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 14/56
P R O G R A M M A B E S C H R I J V I N G E N
APPLEP ITg
Door: Martin Keesen
Enschede
Prosp'anunatijdenmetenSoms is het be/angrijk om te contro/eren hoe snel een bepaalde routine zijn taak ver-richt. Oit kan men doen door met een stopwatch de zaak in de gaten te houden.
Bij korte tijdsintervallen za/ men zijn toev/ucht tot een andere methode moeten nemen. Men
kan in een derge/ijk geva/ de betreffende routine 1000 keer /aten door/open. De tijd die
men dan meet dee/t men vervo/gens door 1000 om de tijd die nodig is voor een uitvoering
(executie) te vinden.
Dezemethode blijft altijd on-
nauwkeuring omdat men
afhankelijk is van de accuratesse
waarmee men zelf de stopwatch be-
dient.
Bovendien verkrijgt men aileen maarde totale executietijd. Soms kan het
voor het optimaliseren van een routi-
ne belangrijk zijn om ook wat tus-
sentijden te weten te komen.
Om de bovenstaande bezwaren te
vermijden moet men een wat andere
manier van tijdmeten gaan gebrui-
ken.
Zeer nauwkeurige resultaten verkrijgt
men met behulp van een oscillos-
coop. Deze oscilloscoop wordt daar-
toe aangesloten op de game 11 0
connector binnen de Apple lie of
Apple 11+.
Deze game 11 0 connector bestaat uit
een 16 pens IC-voetje, gezien vanaf
het toetsenbord rechtsachteraan op
de hoofdprint van de Apple.
De aansluitingen die we nodig heb-
ben zijn de zogenaamde annuncia-
tors nummer 0,1,2, en 3. Zij zijn
respectievelijk verbonden met pen
1S,14,13 en 12.
Om de oscilloscoop goed aan te
16
kunnen sluiten hebben we ook nog
een aardaansluiting nodig. Deze be-
vindt zich ook op de genoemde con-
nector en wei op pen 8.
De annunciators zijn uitgangen die
vanuit een programma aan- en uitgeschakeld kunnen worden. Dit doet
men door bepaalde adressen aan te
spreken.
Voor de verschillende annunciators
zijn dit de volgende adressen:
Het zal duidelijk zijn dat er ook tijd
nodig is om de annunciators aan- en
uit te schakelen. Hoeveel tijd hier-
voor nodig is in Applesoft Basic, In-
teger Basic en machinetaal kan men
zien in de volgende voorbeelden.Hierbij wordt steeds annuniator 0
aan- en uitgeschakeld.
Merk het verschil in tijd op dat deze
actie duurt in de verschillende routi-
nes!
Annuciator Dec.adres Dec.adres (neg.) Hexadecimaal
adres
o (uit) 49240 -16296 $COS8
o (aan) 49241 -1629S $.COS9
1 (uit) 49242 -16294 $COSA
1 (aan) 49243 -16293 $COSB
2 (uit) 49244 -16292 $COSC2 (aan) 4924S -16291 $COSD
3 (uit) 49246 -16290 $COSE
Door nu aan het begin van een te
meten routine een annunciator aan
te zetten en deze aan het einde van
de routine weer uit te zetten verkrijgt
men op de oscilloscoop een signaal
waarmee men de benodigde tijd kan
aflezen.
In Basic wordt een routine sneller
als men zoveel mogelijk statements
op een regel propt.
In Applesof1 Basic scheelt het bo-
vendien veel als men de adressen
waar men naar verwijst in variabelen
het applebladi.R) maart 1986
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 15/56
PR O GR AMMA BE SC H R IJV IN G ENzet. De Basic interpreter hoeft nu
namelijk niet steeds aile adressen te
converteren.
Bovenstaande maakt de zaak in In-
teger Basic juist langzamer omdat
bij deze taal een gecompileerde ver-
sie wordt gebruikt. In een dergelijke
gecompileerde versie zijn aile adres-
sen al omgezet. Het opzoeken van
het benodigde adres in een variabe-
Ie kost nu juist extra tijd!
Merk ook op dat een machinetaal-
programma ongeveer een factor
honderd sneller is!.
APPLESOFT ..ASIC
10 POKE 49240,0 20 POKE 49241,0
30 POKE 49240,040 GOTO 10
Executietijd 6,4 mS
10 POKE 49240,0: POKE 49241,0:
POKE 49240,0: GOTO 10
Executietijd 6,2 mS
10 A = 49240: B = 49241: C = 0
20 POKE A,C30 POKE B,C
40 POKE A,C50 GOTO 20
Executietijd 1,6 mS
10 A = 49240: B = 49241: C = °20 POKE A,C: POKE a , c : POKE A,C:
GOTO 20
Executietijd 1,5 mS
INTEGER BASIC
10 POKE -16296,0
20 POKE -16295,0
30 POKE -16296.040 GO TO 10
Executietijd 0,94 mS
10 POKE -16296,0: POKE -16295,0:
POKE -16296,0: GOTO 10Executietijd 0,89 mS
10 A = -16296: B = -16295: C = 020 POKE AtC30 POKE B,C
40 POKE AtC50 GaTO 20
Executietijd 1t2 mS
10 A = -16296: B = -16295: C = 020 POKE A,C: POKE B,C: POKE A,C:
GaTO 20Executietijd 0,96 mS
MACH INETAAL
LABEL STA $C058STA $C059STA $C058
JMP LABELExecutietijd 9,6 mS
ehet appleblad® maart 1986
N IEUWSP X - 1 , Q O O poc#Cet·te#Cstverwerketv,oo, het verwe,ken venendenen ontvangen van tekstIPhilips brengt sinds kort een nieu-
we, 41,0 gram l'ichte, tekstverwerkerop de markt die gebtuikt kan wor-
den voor het verzenden en ontvan-
gen van teksten vi a de telefoon. Op
d e P X-1 00 0, die de n aam Texl T ellheatt meegekregen, kan tevens een
printer of pocket-memo worden aan -gesloten voor het afdrukken van
tekst.
D e PX-1000 Is biJuitstek 'geschikt
voor het verwerken van verslagen,
rapport en of andere tsksten. Het ismogelijk om vier of vijf pagina s op
A4-formaat In het geheugen van het
apparaat op te slaan. Oat staat ge-lijk met 7.560 tekens. Net als met
een gewone tekstverwerker kan de
tekst naar believen worden aange-
past.
W,anneer sen tekst gereed l is, kan
d ez e via de telefoon worden overge-
selnd naar elke wlUekeurige plaats
ter wereld. Daar kan zo'n zelfde ap-
paraat de tekst zlchtbaar maken of
kan een computer, die als tekstver-
werker rsgeprogrammeerd, de tekst
on t v angen .
De Text Tell komt in twee uitvoerin-
gen op de rnarkt, D e PX - , OOOC r isgeschlkt voor het overseinen van ge-
codeerde te'kst met behulp van een
sleute.lwoord. Aileen degene waar-
moo sen steutelwoord is afgespro-
ken, Is In staat de tekst te onlcrjfe-
reno Een andere decodeermogelijk-
heid is uitgesloten. Daarnaast wordt
de PX-1000 uitgebracht. die naast de
tekstverwerklng ook bereklngen kan
maken. Deze versie Is niet geschikt
am de tekst te coderen.
De PX- l0 00C r neetteen adviesprijs
van f 2794,-, de PX-HJOOgaat
f 1996.- kosten. D e oijbehorende
PX-40 printer heaft een adviesprljsvan f 711,- ..
17
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 16/56
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 17/56
'J~:3r:~i~~'. . . . .'O~ln~ .:~~al<. l i I" )9. t :nDPb. l 1e l ")~~l lY . .. a n dphftsic~n~..il~]>bot.J·~ht.m~t.f·jrs}.edl~';at.iCtn.~Pt70ductf'rOfal S P R l N G B O f 1 R O . NoWfm.~ Hunk,!
-
B E F O P E H F T E F :
~~~e1Rounded '
Init()t~ctl·'·.Zijhi~r90(j!le.rS(:,~i·'I~hdei'·...stukle,~clip-att,Verder 1'l,Cj.tuurlijkermanq~1.Dezeis,goed ver~orgd ef!t>ev~tl'laastde , J . 1 itleg()Vefi betpr8tgr~rTlma()Qkl")&~30bl~q~ijdenjn- i
fOfrTlatieoverr~t samens,tellenvaneenkrant, het~fnemenyan inter"vi~W$,hetxe~erken vanfoto'sen.auderetlps.Voprctatje···aaneen,·.arti-kelklJut beginpen, moe~je nog vierdataf;chijven initialiseren. paaropko,rnel1versehHlende·tussenstappendieje later moetsarnenvoegen. Je ..wordt dus ooknog diskjoekey op dekoop.toe!
Bijhet opstartenkrijg jeeenover~zicht van deverschillende werkruim-ten ifleen uitgeverij (zie.figuur 1).Methet toetsenbord (pijltjes), eenjoystick of een grafisch tablet (digiti-zer) kiesjede gewenste aktiviteit.
BannerN~tl~t' il1iti~!iser~nvahOevler0ctta-scpijven, iSl1et misschien raadza,a,m
olT1~enna~maan.deP~blicatie\tegeYen.paa'10ekiesjeuit net ,.. .
0pstartscherm voor B,i\NNER. Jeh()~ft slechtsmet de joystick te spe-Jer)totj~OPd,ejuistepl?ats staat.
Dahkom ieterecht·'ineen,werkom-geVihgmet il<bnen (ziefiguur 2).
Dankzij dezehoeven we geenkorn-mando's of .specialeGontrol.charac-ters te onthbuden. Metde toto duid[eaan dat je een stukjeclip-art vande diskette w il halen. Qe tekeningkanhorizonlaal. gekeerd .wordenzo-dat het beeldinfiguur 2de tweekanten kanuitkijken. Met de andereikonen kun jedan nog zelf tekenin-gen.bijwerken of verwerken samen
hfl!!t;ap.,leblacl'~ .maartt~86
etl
~3
met tekst die uit 5 verschillendefonts kanworden gekozen. Het iswei spijtig ,dat er slrchts 5foo.ts be-schikhaar?ijn.Vand.ie viji zijnerdan nog 2 v~n .hstzettde genr~,·in
woo t en klein. Staathet ontwerp jenietaan ~anwijsje met de Joystick
o.aar.qe.vui,lnisemfl1ercikocmorri·escherm uitite veger.Met het ...~i$kette-ikl)9n kun j~,Jeeds be~taan-Oeb?nnerSinlad,enOfde BA~NER-i~Clta'disk(die·hebj~Z()jUist ,ze,11ge-formattee(9). Ook kpnje de z?juistaa.ngema<;lktebannervoor laterge-bruikpewaren.
Photo/abgen,.tweed~.stap·.ishet ,aapmakenv~n'docurriEmtatievedrgebrujk,indea~ikelen.paartoe Qaje terug,naar
h,ethoofdmenu, waarJe dan y()orhetPHOTQlJI.B,kj~~t.Opnieuwkrijgj~een sCD~rm·metik.onen.M~tdejOystickwijf;je de feto aan. Nukunjeva.nuit ~en vandetwee Glip~a.rtdiskett~ski~zen uit een,vande 600
t~kenjngen.~veelaIZ,~lje slechts eeneJlkel figul.lrtje nodighebben(zie fi-~uu(3) .Mel t de jOYs~ickkun je dane~nstukjelJithetsCherm knippen.$pijt ig is weI dat je de losse stukjesniet kunt vergroten otverkleinen. Aisjehet knipsel hebt bepaald, plaats jeh e t opde j~isteplaatsjn het artikel.Dit is inderdaad niet makkelijk·daarjeartikelnog niet eens geschrevenis,,maarandersorn is het echter nogtnoeilijker ~Het is· name/ijk niet moge-/ijk am de toto tussen de tekst tewringen. Als je dat toch doet danworden dewooroen willekeurig uitelkaar getrokken en wordt het ge-heel onleesbaar en onoverzichtelijk.Maar je kunt wei de tekst rond defoto tikken. Dus we houden het bij
19
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 18/56
Ftquur 3.
deze laatste methode. Zodra je ze-
ker bent van de foto, of figuur ge-
bruik je opnieuw het diskette ikoon
om de toto te saven.
Copy Desk
Zo kunnen we beginnen aan de
teksl van ons artikel. Eerst laden we
weer het menu in, en kiezen daar
COPY DESK. Dan laden we de toto
in, en plaatsen hem waar we willen.
Voor we beginnen te tikken, moeten
we eerst even uitleggen hoe de lay-
out er normaal uitziet. Ter illustrat ie
verwijs ik naar figuur 4. Een pagina
van de publicatie bestaat uit 6 pane-
len met een titelpaneel, of uit 8 pa-
nelen zonder titel. Op de COPY-
DESK kan maar aan een enkel pa-
neel gelijktijdig worden gewerkt.
Achteraf moet de gebruiker zelf depanelen rangschikken tijdens de
LAYOUT. Het is daarom verstandig
om zich eerst even een idee te vor-
men van het geheel, alvorens met
tikken Ie beginnen.
De bijgeleverde word-processor is
niet zo denderend, zoals eerder
reeds opgemerkt. Na enkele pogin-
Fiquut 4.
gen zul je deze wat beter leren ken-
nen, en weten hoeveel hij aankan.
Natuurlijk kun je t ijdens het schrijven
van de tekst kiezen uit de fonts en
de grafische editor om de tekst aan
te passen. In figuur 5 zie je een
voorbeeld van een enkel zelfge-
maakl paneel. In figuur 6 heb je een
demo figuur die bijgeleverd werd.
Daarop zie je de verschillende be-
schikbare fonts. Zodra je een paneel
klaar hebt, moet je het wegschrijven
naar de PANEL disk. Pas dan kun je
aan een volgend paneel beginnen.
Persoonlijk vind ik het spijtig dat er
zoveel 'disk swapping' moet gebeu-
reno Waarom wordt hier geen ge-
bruik gemaakt van het extra-
geheugen dat steeds vaker beschik-
baar is? Na het afwerken van de 6
of 8 panelen verlaten we de COpy-
DESK, en begeven we ons naar deLAYOUT, weer via het menu.
Layout
Vanuit de LAYOUT-kamer beslis je
welk paneel waar moet komen. Jam-
mer genoeg krijg je hier een extra
job. Je wordt nog disk-jockey ... ! Zo
Fiquur 5.
20
SOFTWARE
Print Page
Pnnt Banner
Pnnt Panel
Print Photo
Menu
moet je voor elk paneel: paneel inla-
den, PANEL disk verwijderen, PAGE
disk in de drive plaatsen, de PAGE
saven, de disk verwijderen en zo 6
of 8 keer opnieuw voor elk paneel!
Daar komt dan nog bij dat de foto's,
die in de artikelen gebruikt worden,
elk afzonderli jk, achteraf ingeladen
moeten worden!! Een voorbeeld hier-
van is in figuur 4 te zien. Na eUelij-
ke disk swaps kan je dan eindelijk je
pagina's naar de drukker sturen.
Press
Om een pagina af te drukken moet
je uit het hoofdmenu kiezen voor
PRESS. The Newsroom zou volgens
de uitgevers maar liefst 1000 (dui-
zend) verschil lende printers herken-
nen. Op figuur 7 zie je een stukje
van de lijst die gecombineerd moetworden met de interface hjst die
minstens nog 2 keer zo lang is. Het
printen gebeurt naar keuze op ver-
schillende papierformaten. Bij het
printen zal bhjken dat de letters
soms iets te dicht op elkaar zijn af-
gedrukt. Daarom moet er tijdens het
schrijven van de lekst in de COPY-
Fiquur 6.
he*,appleblad@ maart 1986
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 19/56
SELECT pmH~.TER!_~!!~~~ ...a
Anadex 9001Anadex S500Anadex S O U lAnadex 9620Anade:.: 9S25BAnade:.: 97258Apple IlMP (normaDApple DMP (wide)Apple lmage"Jr-iter (nor-l'Ila,1)Apple ~writ.er (wide)
Apple Scribe (norma,l)Apple Scnbe (wide)C. ltoh 7500EPC . Itoh 8510Oatasouth OS-180Epson FX-80Epson FX-IOQEpson MX-7QEpson MX-80 with Gra htrax
Figuur 7.
DESK op gelet worden dat er tussen
elke lijn enkele pixels worden open-
gelaten. Zo voorkom je dat probleem
van slechte leesbaarheid. Het afge-
werkte blad is echter wei de moeite
waard om er tijdens het schrijven
wat extra tijd aan te besteden.
Wire ServiceNu rest aileen nog de WIRE SERVI-
CE. Deze functie is in Europa maar
van beperkt nut. De bedoeling van
deze dienst is het verbinden van
een Applell computer met een ande-
re computer, bijvoorbeeld met een
Commodore 64 of een IBM PC. Zo
kan een tekst van de Apple naar de
Commodore worden gestuurd. Die
kan dan een foto toevoegen aan de
tekst en het geheel doorsturen naar
de IBM die dan een pagina kan la-ten afdrukken. Dit is natuurlijk maar
Figuur 8.
een voorbeeld. Deze verbindingen
zijn mogelijk via modems (zie figuur
8). Nu is het nog zo dat er in Euro-
pa nog maar heel weinig mensen
zo'n toestel bezitten.
Bes/uitOndanks het hoofdzakeli jk educatief
karakter van The Newsroom, kan het
pakket toch ook andere toepassin-
gen aan. Dat is maar goed ook want
daar het hier om een Engelstalig
produkt gaat, hebben de scholen in
Europa er niet zo heel veel aan.
Maar dat is geen beletsel voor ande-
re toepassingen. Zo worden in de
buurt van Antwerpen al buurtkrantjes
gedrukt door amateurs met The
Newsroom. Ook in de Verenigde
Staten wordt het programma door
scholen gebruikt voor schoolkranten,clubnieuws, aankondigingen, e.d.
SOFTWARE
Het programma bewijst opnieuw dat
de Applel/ heel veel aankan, 66k op
grafisch gebied.
Mijn opmerkingen aan het adres van
de schrijvers zijn: het verschrikkefi jk
grote aantal disk swaps. Mijn com-
plimenten: de kwaliteit van de grafie-
ken of Clip-art, het groot aantal toe
te passen printers en het gemak van
gebruik.
De uitgeversThe Newsroom wordt ui tgegeven
door Springboard Soft, Inc., 7807
Creekridge Circle, Minneapolis, MN
55345, USA, tel (612) 944-3912.
De prijs is $49.95, of zo'n f 150,-
Bfr. 2.500,- plus kosten. Ook in
Belgie en Nederland moet je The
Newsroom kunnen vinden bij je soft-
wareboer(en) .•
Wat brengt he t A ppleblad A pri I 1 986?• Brailleschrijve~ de A pple compu te r en de C ranmer
• O verz icht van n ieuw ve rschenen software
• M ultiP lan voor d e M a.cin losh
• Werken me t HGR pag'in a's
• E en backup programma voor de .Apple
• De vemieu wd e A pple lie
• A pple -P itten , Nieu ws, L eze rs Schrijven e tc . e tc .
het appleblad@ maart 1986 21
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 20/56
Appleworkseen tekstverwerker, afzonder-
lijke programma's. in RAM open houden
en is in staat de programma-onderdelen over te dra-
gen, bijvoorbeeld ' database naar de tekstverwerker. Appleworks is erg eenvou-
dig in het gebruik en men kan vrijwel geen fouten maken. Het programma kent echter en-
kele beperkingen. Op een 128K Apple heeft men slechts 55K aan RAM ter beschikking
voor files in het onderdeel Desktop, en 95K voor een spreadsheet in Visicalc. De database
van Appleworks werkt lekker snel, maar men kan slechts 800 records in een file stoppen.
De tekstverwerker produceert slechts 15 a 20 pagina's A4 en men zou meer kunnen wen-
sen.
E en ander nadeel van Apple-
works is dat bij het om-
schake len tussen spreadsheet, data-
base en tekstverwerker telkens het
relevante stuk uit het programma in
het geheugen moet worden geladen.
Wanneer men erg veel moet om-
schakelen vormen de wachttijden
een bron van irritatie. Er bestaat
voor al deze problemen echter een
oplossing. Applied Engineering is
een firma die gespecialiseerd is in
randapparatuur voor de Apple. Eenvan hun produkten is een 80-
kolornrnen uitbreidingskaart met de
naam Ramworks. Deze kaart is iets
groter dan de Apple 80-
kolommenkaart, maar hij biedt een
opslaqruirnte van maximaal 1 Mbyte.
Een idee van de prijzen: 1350.gul-
den voor 128K, 2250 gulden voor
256K, 3600 gulden voor 512K en
5400 gulden voor 1024K. Achtereen-
22
volgens geven deze kaarten aan het
onderdeel Desktop de volgende
RAM geheugenruimten: 101K, 183K,
367K en 736K. Wanneer er een file
wordt aangemaakt die te groot is
voor een disk van 136K, gaat Ram-
works die file automatisch zo seg-
menteren dat hij op meerdere disks
past. Grote files kunnen ook op hard
disk worden opgeslagen. In de prijs
van Ramworks zit ook een disk die
een kopie van Appleworks zodanig
aanpast dat hij het extra RAM ge-heugen kan herkennen. Er zijn twee
verschillende aanpassingen moge-
lijk. Op de eerste plaats een simpele
aanpassing waarbij aileen de extra
geheugenruimte wordt herkend en
op de tweede plaats een aanpassing
die automatisch de drie Appleworks
programma's in Ramworks laadt,
waardoor een snelle omschakeling
tussen die programma's mogelijk
wordt. V~~r deze tweede mogelijk-
heid is echter wei een Ramworks
van minstens 256K nodig.
De Ramworks 256K versie (en hoger)
biedt ongekende moge/ijkheden. Met
wat knip en plakwerk kost het geen
enkele moeite een database file van
500 records (39K op disk) te laden
en uit te breiden tot 2000 records.
Sorteren op alfabetische of numerie-
ke volgorde volgens verschillende
kolommen kost tussen de 30 en 55
sekonden. Het sorteren van de oor-spronkelijke file van 500 records
kost tussen de 7 en 12 sekonden.
De database onderzoeken met het
Find of Selection kommando met
drie kriteria kost niet veeI meer dan
10 sekonden. Grotere files nemen
natuurlijk meer tijd in beslag maar in
ieder geval geldt dat de combinatie
Appleworks met Ramworks een van
de snelste programma's is wanneer
het appleblad'.R) maart 1986
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 21/56
HARDWARE
ernPleIllad
het aankomt op sorteren en selekte-
ren van records uit grote files. Files
van zo'n 2000 records beslaan twee
disks (152K) en opslaan duurt dan
100 seconden, terwijl opnieuw in het
geheugen laden 85 seconden in
beslag neemt. De oorspronkelijke file
van 500 records doet 27 seconden
over het opslaan en 23 second en
over het laden.
Ook voor wat betreft het spread-
sheetprogramma zijn de gevolgen
verbazingwekkend. Appleworks biedt
de mogelijkheid 999 rijen en 127 ko-
10mmen (126873) vol te maken,
maar normaal gesproken is dat in de
practijk een onmogelijkheid. Met
Ramworks I was het mogelijk bijna
16 kolommen van 999 rijen gevuld
te krijgen met 5-cijferige getallen
voordat het geheugen vol raakte. In
totaal konden we 15689 cellen plaat-
sen. De normale versie van Apple-
works kwam niet verder dan 41/2 ko-10m, wat overeenkomt met 4428 eel-
len. Het toepassen van formules in
die cellen zal natuurlijk het aantal
bruikbare cellen verminderen, maar
slechts in enkele gevallen zal men
aile cellen echt nodig hebben die in
Ramworks passen. Grote spread-
sheets blijven echter moeilijk te han-
teren en ergigevoelig voor fouten.
Het opnieuwrtaten berekenen van
een grote spreadsheet kost enorm
veel tijd.
Ramworks biedt zeer veel ruimte
voor grote tekstverwerkingsfiles,
maar het Appleworks programma
stelt een limiet in van 2250 regels.
Voor een file van zo'n 2000 regels
kom je al gauw tot de ontdekking
dat die file gelijk staat aan ca 40 pa-
gina's, ongeveer 20000 woorden en
cirka 128K op disk. Met het Open-
Apple 1-9 commando kun je snel
door die file bladeren. Met het Find
en Replace commando is het moge-
lijk in een paar minuten tijd een
woord te vervangen dat 1000 keer in
de tekst voorkomt. Erg enthousiast
kunnen we niet zijn over grote tekst-
verwerkingsf iles. We hebben non-
derd duizenden woorden geschreven
met Applewriter, een programma dat
velen boven Appleworks zullen pre-
fereren wanneer uitsluitend aan
tekstverwerking wordt gedaan. De
tekstfiles kunnen beter aan de korte
kant worden gehouden zodat het
editen snel kan gebeuren. Bij het at-
drukken kunnen dan de files weiaan elkaar worden gekoppeld.
Het extra geheugen van Ramworks
is niet aileen geschikt voor het rna-
ken van grote files. Een andere rno-
gelijkheid is een relatief groot aantal
files tegelijk in het geheugen te zet-
ten zodat in een hoog tempo tussen
verschillende files kan worden omge-
schakeld. Met de norma Ie Apple-
works Desktop van 55 K is men al
gauw beperkt tot twee files van cirka
25K of 12 files van 4K per stuk, Met
Ramworks ziet dat er anders uit, na-
melijk twee files van 90K of 12 files
van 15K. Met de 1 Mbyte Ramworks
wordt dat dus 12 files van 60K. De
omschakelsnelheid tussen files is
van twee factoren afhankelijk. Het
hangt ervan af of de files van het-
zelfde type zijn, bijvoorbeeld alle-
maal spreadsheets, en of Desktop
bijna helemaal vol is. Wanneer aile
files van hetzelfde type zijn, ge-
schiedt het omschakelen van files
met het Open-Apple Q kommando
vrijwel ogenblikkeli jk. Wanneer Desk-
top echter bijna vol is, duurt het om-
schakelen langer, omdat er voor het
laden van het noodzakelijke stuk
programma naar de programmadisk
moet worden overgeschakeld. Als
men snel wit omschakelen mag
Desktop niet te vol zitten.
Een bepaalde versie van de aange-
paste Appleworks disk zet de drie
Appleworks programma's van tevo-
ren in Ramworks, zodat men in hoog
tempo tussen deze programma'skan omschakelen. Deze versie van
Appleworks doet er 90 seconden
over om op te starten in vergelijking
met de norma Ie versie die er maar
20 second en over doet. In de prac-
tijk is er niet zo veel verschil in de
nettotijd tussen de twee versies en
in beide gevallen wordt de extra ge-
heugenruimte gewoon herkend. In
het ene geval worden de drie pro-
gramma's bij het opstarten geladen
en in het tweede geval worden ze
geladen wanneer ze nodig zijn. Zo-
dra de programma's geladen zijn,
het appleblad® maart 1986 23
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 22/56
HARDWAREkan men vrijwel momentaan om-
schakelen tussen files van de drie
verschillende typen.
Wanneer Desktop te vol raakt met fi-
les, maakt Appleworks bij het om-
schakelen tussentijds gebruik van de
disk. Het ziet ernaar uit dat de ver-
sie die de programma's meteen bij
het opstarten laadt, de programma's
op disk schrijft wanneer Desktop te
vol raakt.
De specif ieke verdiensten van Ram-
works zijn niet aileen beperkt tot Ap-
pleworks. Er bestaat ook een start-
disk voor Visicalc en die disk kost
ongeveer 150 gulden. Maximaal
heeft men de beschikking over 437K
aan geheugenruimte. Verder bestaat
er een Ram Drive disk van 135 gul-
den waarmee Ramworks wordt om-
gevormd tot een halfgeleider diskdri-
ve. Een andere mogelijkheid is een
CP/M versie van deze RAM Drive
(kost eveneens ca 150 gulden) eneen accessoire voor RGB uitvoer.
Ramworks wordt geleverd meteen
handboek van 20 pagina's voor pro-
grammeurs die het extra geheugen
ten volle willen benutten. Wanneer
men de 256K versie aanschaft is het
altijd mogelijk de geheugenruimte uit
te breiden door er geheugenchips bij
te kopen.
Ramworks is ideaal voor gebruikers
van Appleworks die snel willen om-
schakelen tussen verschillende ty-
pen files of die erg grote files willen
gebruiken .•
24
PR OG R AM M A B ES CH R IlV IN G EN
Geachte redactie.
Hierbij stuur ik u een listing met uit-
leg van een door mij gemaakt pro-
gramma. Het programma heet
'plaatjes verkleinen' en zoals denaam al doet vermoeden verkleint
het HiRES plaatjes tot een vierde
van het originele formaat. Het is ge-
schreven op en voor een Apple lie
maar zal ook wei op andere compu-
ters uit de II-serie werken. Het pro-
gramma is niet het snelste maar het
resultaat is wei erg bevredigend.
Aangezien mijn kennis van machine-
taal beperkt is moest het maar in
Applesoft (verwacht niet te veel van
een 18-jarige). Verder hoop ik dat er
meer listings in uw blad komen,
aangezien je daar het rneeste vanleert. Hierna geef ik enige uitleg bij
het programma.
Ais je zoals ik gek bent op HIRES
plaatjes merk je al gauw dat je er
veel meer mee kunt doen. Zo kun je
ze 'scrollen' (verplaatsen), 'zoornen'
(vergroten) en ook nog spiegel en,
'cornpressen' (in minder sectoren
opslaan), enz. Waar ik naar zocht
hetappleblad(~)maart 1986
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 23/56
P R O G R A M M A B E S C H R I J V I N G E N
etl
~JJLI ST
10 REM PLAATJES VERKLEINER DOOR REIN WERKHOVEN20 HIMEM: 24576: ROT~ 0: SCALE= 1: HOME: HGR : HGR2 :Y = 030 POKE 768.1: POKE 769,0: POKE 770.4: POKE 771,0: POKE 772,14: POKE 773,
48: POKE 774,0: POKE 775,42: POKE 776,040 POKE 232.0: POKE 233,3: TEXT: HOME: INVERSE: FOR A = 1 TO 40: ONERR
GOTO 390
50 PRINT CHR$ ( fiSC C MIO$ C"QMBBUKFT!WFSLMFJOFS-!EPPS!SFJO!XFSLIPWFO",A,1)) - A I A);: NEXT: NORMAL: POKE 34,2
60 PRINT: PRINT "NAAM VAN PLAATJE ? CCR=CATALOG) »
70 PRINT: INPUT "";A$: IF A$ ="" THEN PRINT: PRINT CHR$ (4);"CATALOG
": PRINT: GOTO 6080 PRINT: PRINT CHR$ (4);"BLOAo";A$;~,A$4000»90 HonE: PRINT : PRINT "WAAR nOET HET PLAATJE OP HET SCHERn ~ "100 PRINT: PRINT "1= LINKS BOVEN 2= RECHTS BOVEN"110 PRINT "3= LINKS ONDER 4= RECHTS ONDER"120 PR INT : INPUT "1,2,3 OF 4 ? ": B130 IF B > 4 THEN CALL - 1059: GOTO 90140 PRINT PRINT "UERKLEINo PLAATJE IN EEN BESTAANo n. INPUT "PLAATJE TE
KENEN ? (J/N) ";C$150 IF C$ "N" THEN 190160 PRINT PRINT "WELK PLAATJE ? (CR=CATALOG) "
170 PRINT INPUT "";E$: IF E$ = "" THEN PRINT: PRINT CHR$ (4);"CATALOG": PRINT: GOTO 150180 PRINT: PRINT CHR$ (4);"BLOAo";E$;",A$2000"190 IF B 1 THEN H 0:V = 0200 IF B 2 THEN H 140:V = 0210 IF B 3 THEN H 0:V = 96220 IF B 4 THEN H 140:V = 96230 POKE - 16304.0: POKE - 16300,0: POKE - 16300,0: POKE - 16297,0240 POKE 230,64: FOR X = 0 TO 279250 XoRAW 1 AT X,Y: XORAW 1 AT X,Y260 R·.= PEEK (234): POKE 230,32270 JF R 0 THEN HCOLOR= 4
280 IF R THEN HCOLOR= 6290 IF R 2 THEN HCOLOR= 7300 A = X I 2:B = Y I 2310 HPLOT A + H,B + U: POKE 230,64: NEXT320 Y = Y + 1: IF Y > 191 THEN 340330 GOTO 240340 CALL - 1059: HOME: POKE - 16301,0: VTAB 22: INPUT "SAVE oIT PLAATJ
E ? (J/N) ";F$350 IF F$ = "N" THEN 20360 VTAS 23: INPUT "WELKE NAAn ? ";G$370 PRINT CHR$ (4);"BSAVE";G$;",A$2000,L$2000"380 GOTO 20
390 CALL - 1059: IF PEEK (222) = 6 THEN TEXT: HOME: PRINT: PRINT "0IT PLAATJE BESTAAT NIET I": GO TO 60
400 IF PEEK (222) = 9 THEN TEXT : HonE : PRINT : PRINT "DISK VOL ! (SLAlETS AAN) ": GET A$: GOTO 370
410 TEXT: HOnE: PRINT "ER GING lETS FOUT !"
was een programma dat een plaatje
van van 280 bij 192 puntjes kan ver-
kleinen tot een vierde van dit for-
maat. Na wat experimenteren kwam
ik tot het volgende resultaat (zie de
afbeeldingen). AI de plaatjes zijn
met dezelfde printer-optie uitgeprint.
Het plaatje met Churchill is eerst
op ware grootte uitgeprint en daar-
nain een verkleinde versie. Natuur-
lijk zijn deze plaatjes op het scherm
veel mooier.
Nu de werking van het programma.
In regel 30 wordt een shape-table
gepookt op A$300. Deze shape
bestaat echter maar uit een puntje
maar daarover later. In regel 50
wordt wat lekst op het scherm ge-
zet. Vervolgens wordt er om een
plaatje gevraagd en dat wordt dan
op page 2 geladen. In regel 250
wordt het shape-puntje op coord ina-
ten (0,0) in inverse kleur en daarna
weer in originele kleur getekend zo-
het appleblad® maart 1986 25
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 24/56
P R O G R A M M A B E S C H R I J V I N G E N
dat er verder niets aan verandert.
We doen dit aileen maar om achter
de waarde van de kleur te komen.
Oit doen we in regel 260 met een
PEEK(234) (2 = wit, 1 = zwart, 0 =alles behalve wit of zwart). Nadat
we dit gedaan hebben worden in reo
gel 300 de ccordinaten (X,Y) van het
puntje door 2 gedeeld. Oaarna teke-
nen we het puntje in page 1 en be-
ginnen helemaal opnieuw met het
volgende puntje. Oit werkt op zich
prima, aileen duurt het nogal lang
voordat aile (53760) puntjes zijn qe-
tekend. Oit duurt (schrik niet!) 45 mi-
nuten en daarom kunnen we eerst
beter een 'compiler' op het
Applesott-programma loslaten die er
eerst machinetaal van rnaakt zodat
het vier keer sneller wordt (helaas
ook vier keer langer). Het plaatje
wordt dan in 10 minuten verkleind
(nog veel te lang, ik weet het). Pro-
beer het programma maar eens uit
met het 'lady be good' plaatje of an-
ders met 'Churchil l. Oeze hebben
jull ie vast weI. VeeI plezier.
Rein Werkhoven
Vefdheimweg 26
6871 CD Renkum
Tef. 08373 - 14480.
Geachte redact ie_
Hierbij stuur ik u een programma,
dat ik maakte om met de Apple II
computer, zander extra hardware,
toch brieven met hoofdleUers en
kleine letters te kunnen maken.
E.H. W . van der Ouderaa
Laan van Eik en Duinen 237
2564 GS Den Haag
Tef. 070 - 637240 .•
26 het appleblad® maart 1986
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 25/56
PR O G RAMM A BE SC H R IN IN G EN
JUST
!~ R EM 'III I*••*•••• ••• ••• ••• ••••~•• ••• •• * • • • • • • • • • * • • • • • • • • • • • • • • •1; R EM12 R EM EEN I/O UD ! G E TEK STVER WER KER \lO OR 8R I E VEN TE r1A KEN O P D E APPLE n C O M -
13 R E r'! PU TER , M ET D A TA -R EC O RD ER EN PRH lT ER .
14 R EM15 R EM . * • • • • • •#••#.#*••••••••••••••• #•••••••••••••~#.#.~.# .
16 R EM
1 7 R EM : t : t : t * * I N T RODUCT I E * * * n!t: RE t1 t..s,19 R EM ALS M EN EEN B R IE F O P D E C OM PUTER W IL M AK HL IS H E r V ER VE LEND D A T D E
2 0 R EM APPLE I; - ZO ND ER EXTR A H AR DW ARE - G EEN kUHlE L E T TERS KAN GE f~ERERE t , .
21 R EM H E r VO LG END E PRO GR AM MR G EEFT D ARR EEN O PLO%It~G VOOR , ZIJ H ET D A T O f'
2 2 R EM H E r SC H ERM VAN D E M O fH TO R 81J H ET IJITPR UH EN D E W OND ER L IJK STE TEK ENS
2 3 R EM VER SC H IJH EN .2 4 R EM TO C H 1'3 H E r \ lOOR D E M .!N DE R D RAA GK RA CH TIG E H 088'l'IS T W AA R';C HL IN LU K B ES T
2 5 R EM LEUK O M O ND ER STA AND PR OG RAM MA TE G EBR IJIK EN .
2 6 R EM H ET PR OG RAM MA I':: ZO G Er> 1R FW T, D A T O OK EE t·~ C OPIE -B RIE F W OR DT A FG ED RUK T.
2 7 R EM
28 R EM O M D A TA TE W ISSE t~ T 'l'P D E L 5 000 .,5 990
29 RE t~
30 R EM
100 H OM E C LEAR
ne PRINT " * * * * * * * * * * * * U : I : * * * * * * * * * * * U : t : n : U : : t . * * * * * * "1 2 0 P R I N T " : I : T EK ST VE RW ER KI N G V OO R S TA ND AA RD -B R I E F t. "
130 IH V ER SE
140 PI" 1m " * M E T K LE If~ E -L ET TE RS E ~~ H O OF D -L ET TE R S!. * "15 0 NO RM A L
160 PR IN T
" * * * * * *ED .
H .W .
' ~ A HD ER O UD ER AA
* * * * * U "170 PRINT " * u n : ! ' D E~~ H A AG , D EC EM B ER 1 985 * n * * * * "180 PRINT " * * * * * C OPYR IG HTVO OR IED ER EEN '. * * * * * "190 PR IN T " * * * * * PROG R A MMA I N R PP LE S O F T -8 A SI C .* *" :: t: t"
2 00 PR I NT " n t t J e t . U : * * * * : t : * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * "210 PR IN T "D R UK W ILL EK EUR IG E TO ETS VOOR ',ER VO LG I."
2 20 G ET )< ;$ ' H O M E IN V ER SE
2 313 PR IN T " * * * * n t u * * * * * * * * * : U * * * * * : t . U : t . U * * * * * * * * * " ;2 4 0 PR IN T "
250 PR H ~T " 8R E f~G C !R T A \lO O R 8R I EF IN ., ZE T D E D R TA " .i
2 60 PR I N T " T IjS SE~~ A ANH AU NG STEK ENS , A ND ER S KU tH U ";
2 7 0 PR I NT " G EH ~ KOM M A ' S IN D E TEKST G E8RU !K EN I. "
280 R EM H QO FD LE TT ER -S W IT CH
290 PR .IN T " V O O R EEN H OO FD LETTER T 'lPT U EER ST EEN "
300 PR IN TH ,.D EE LSTR EEP / '(D E / = D E S O FT S, UT CH )
310 PR IN T ,i~8EG IN D ATA -R EG E L '3 O P R EG ELNUM MER 5000. " ;
32 0 PR IN T '" t1A XIM UM 80 C H AR AC TER S PEP R EG EL I.
330 PR IN T " C IR C A 2eO R EG EL S P ER B RIE F r10G ElIJK .
340 FL ASH PR IN T " PR ItH -S TA R T = R UN 2 000 ", IN 'vER SE
350 PR IN T " " .
360 PR IN T " * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * , * * * * * * * * * * * * * * * * * ' " NORM A L PR IN T370 PR IN T "D R UK W ILLEK EUR IG E To n s IIO O P VER VO LG !. "
39 0 G ET )<;$ H OM E
40 0 PR IN T " BEGW EER STE D A TA OP R EG ElflIJM M ER 51300 "
405 PR IN T "TEK ST -R EG ELS V AN M AX . 80 C H AR . M R K EN !,", PRINT
4113 PR IN T " ',IO OR D E EER STE EN D E If~SPR If~G Ef~D E R EG ELS "
420 PR IfH "N A (D AT A A ANH - T EK EN ) O t~D ER ~ t1E T TEKST "
430 R E t1 O ND ER * M OE TE fl D E W SPR IN GEN DE R EG EL S 8E GIN NE N
440 PR IN T "BEG INNEN I D US H IE R ».»>» ."450 R EM PO K E VOOR B EH O IJD O P H ET SC H ER r1 ',IA N D E I NSTRUCT IE -REGELS
460 PO K E 34 ., 10 E f~D
2000 PO K E 34 ,O ' D IM A $(2 00) ' H O M E
20113 R EM E IG EN AD R ES E f~ S TA D IN B R E fiG E f~ IN R EG ElS 202 0-2 070
20213 A$O) =" /p '/H. -r , / C OMPUTERMANUS . J E "
2 030 A .( 2 ) = " /L AA N V AN /81TS EN 8'l'TE S 12 3 "
2 04 0 A$( 3) =" 45 67 /A /8 - /TER . / l,U IN "
2 050 A$(4 ) = " /T E L .12 345 6 --- /G IR O 456789"
2 06 13 A $( 5) = " -0-"
2070 8. = " /TER /D U IN ' "
2 080 PR IN T
2 090 PR I N T "B R E t,G D ATU t1 IH Z O f~ D ER K O M M A ' S '"2 100 PR IN T
2110 IN PU T C $
212 13 R EM C ONC A TENA T I E B S +C $ , lO R D T A$( 6 )
2130 A$(6) = B' + C $
2140 PR IN T
215 0 A t( l) = " /A AN "
2 161 3 It~ PIJT "f ,A >H 'l G E AD I< :E SS EE R DE " j A $( 8)
2 170 PRW T
2180 INPUT "A D R ES " ; A$ ( 9)
2 190 PR IN T
2 200 INPUT "C OD E EN ',lO Ot·1PLA A T 'o ," . R $( 10)
het appleblad® maart 1986
Het Maart ..nummervanDMMC is ookvoor Applelaarsinteressant!Uit de inhoud:
• W elke p loH er?
• IDe Z8581k lokgenera : to r
i . P re se n ta tie g ra .fic s
• G ra f isc h e o pm aakm et de IB M ·PC end e M a c in to sh
• D e p r og r ammee r t a a lADA
Mamm a e tbe9 l dschennen
• W a t b ied t LO G O ?
• G e 'in te gre erd ep r og r amma ' s
• L lST iING : ch i psles ten Im e t dec ompu t e r
Koop deze uitgave inuw kiosk of bii deboekhandelofnee/neen ebonnement. G e-bruik nietvoor de ant-woordkaarf in ,dit blad.
•27
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 26/56
PR O GR AMM A BE SC H R IN IN G EN
2210 PRW T PR IN T FLASH
2220 P lU tH "A LS G EEN LANDS -RA t,D U II)IN G NO DIG IS ., D R IJK "
;:2~:0 PR IN T "D At·~ er,i I / OLGENDE n,p'_iT "~LEEN RETIJPt ! F' "
;,240 PRH JT PR INT NOR t1AL
22513 PR INT PR INT "F ILS LAN DS -B ES TEM ~m 1G O NN OD IG IS D RU i<. I JF ttJ R ET I)FW
22613 ] NPIJT "E VH IT IJEE L LAND ", A .( 11 )
2270 REt; R EG EL 2 213 13 V O O RK O MT E RR O l'. IN 2470 ALS A $<11> EEN LEG E $ IS
2 2813 IF A'(ll) = " " TH EN A $ (1 1 ) " " -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- ,,
22913 PPHlT
23013 R E ti AA tH AL TE LEZEN D ATA -R EG ELS
2310 FoR I " 12 TO 213023213 R EAD A$( I ) IF AS ( I) " "ENe," T H E N G O TO 2 34 0
2:330 ~'~EXT2:340 A$ ( j) = " /H O OG A C H TE t1 1> , "
2 350 REM H IER 8EG lfn U ITPRH lTEN "IRN B R IEF + COPIE -BR IEF
23613 PR i! 1
2:3713 B " "2380 FO R N = 1 TO I2390 R Et. PLAA TSB EPAL I N G R EG EL - BEG I N2400 IF I, = 6 O R t-1 = 7 OR t-, " 12 OR N " 13 TH EN PR IN T
2410 IF N " I; TH E t, PR Il'! TAB > : 5 ' 5 )
2 420 IF f1., 6 AN D N < 12 TH Ee1 PRHH T A B ( 35'2 430 IF A$O O = "/H OOG ACH TEND ," TH E t·1 F 'RH lT PR INT PP It-JT TAB( 35 )
2440 R$ = A!Ii( fi )
24 ' 30 R E M r1W $-:;LU IS VO OR UPPER EN LO WE R K EY F IJN CT IE
2 4 6 0 FO R X = !O LE~ (A$)
2470 KS = M !D S ( A$ ,X ,i)
2 480 REM I>EELSTR EEP S~ JI TCH
2490 IF R C , ; C (V$) = .1 7 THE t , A = l' G O TO 2 55 0
2500 IF A = 1 TH EN G OTO 2 ' 5 4 0
2 510 r;:E t~ G ENEREREN VA il K lEH lE LETTER S2520 IF PSC (K $) < 91 R t,D ASC (V$) > 64 TH EN PR I NT C HR S « R SC (K S» + :32):
G OT O 2 5502 530 R EM G ENEREREN VA t, H OO FD -LETTER S
2')40 PR WT CH R$ ( ASC (~.$» i R = 0
2~50 H EXT
2560 PR INT
2570 t ,EXT N
2580 REM AF I>R UK CO PIE -BR IE F2590 8 = B + 1 IF B " 1 TH E I, PPlflT PR IN T PR IN T PR IN T PRH 1f PR INT P
PIN T PR INT G OTO 23802600 PR l! 05 000 D A TA " /G EAC H TE /R ED AC T ! E ., "
5010 D ATA " /H ] ERB !) D O E I K /I_! T OE KO t~E N E EN PR OG RA t~M A, r,A T I K
M AA KT E O t1"51320 DA TA "M ET D E /APPLE /1/1 CO MPUTER ., ZO I'D ER EXTR R HAR I>W RRE , TO CH BR .lE 'lIEN M ET
HOOFD - "
5 1330 C 'ATA "LETTE RS E fi K LE H iE -LETTE RS TE K lJ ilNE N M AK Erl."
5040 D ATA " 'M O CH T 'I_ ! D IT PROGR A t~M R H iTER ESSRNT G E tlO EG VWD EN ,
D AN t1A G"
5050 D ATA " /1) D IT W /UW /APPLE /B LRD PIJB L I C ER EN . "5060 D ATA " /D EZE 8F ' I EF I S M ET D IT F 'R O GR AM M A GEM AAKT , O t1 /1) H E
T EFFEC T "'080 DA TA "TE DO EN ERVAREN . D E AFD RUK IS VAN EEN /SE IK OSH A /G /P-80/A PR IN TER , D
IE H EL AA S"509(1 D ATA "G EEN LETTER S M ET DESCE f1D ER S PR ItlT , "A T IK ZELF flIET ERG M OO ] V IN D ."
5100 D I'ITA " /EV H lTUEEL W L Ii( /1) OO K EEN 8AND JE ZEND EN VAN D IT
F 'R O G R A M . "
6000 D A TA END
28
NIEUWSCamp.ufer,rojeotor VOOl ,d e PCBIS introduceert een nieuw type
computerprclector, die direct g,ekop-
peld word! aan een PC. De draaqba-
re projector meteen gewlcht van
nog geen 12 kg. is bl] ultstek ge -so nts t vo or het verqroo t weergeven
van computergegevens, d re a an een
groter pubHek 'getoond moeten wor-den. De absoluut geruisloze, mono-
chrome projector, ka n hal computer-
beeld to t c trk a 3 meter diag:onaal
vergroten. In rulmten waar het licht
aan r noe t bliJven,kan z on der b e-zwaar op een pa rs nons ch scherrn
worden gepreiecteerd.
De Umelight is een ideaal hulprnld-
del voor onder andere cornputertrat-
ningen, aUerlei klassikale actlvitel-
ten verkooppresentaties op beurzen
en tentoons'tellingen, oOn'ferentfes
en seminars, op planning- en strate-
gievergaderlngen etc , etc.
BIS . IBedri;'s I n fo l1 l11at le Sys temenRidderkerk
Tet 01804 ·30000.
Citizen 1 .2 0 D matt:/xpti.nfefDe 120 D Is een veelzijdige matrix-
printer, die geschlkt is vo o r to ep as-singen in de kl'elne tot mlddelgroteonderneming, het onderwijs, de in-
dustrie en de rnarkt van hornecorn-
puters,it Hat is een laaggeprljsde printer, die
een aanvulllnq vorrntop een printer'
serie die bestaat ult vier matrixprin·
ters uit de MSP-serie en een daisy '
wheelprinter, de Prem ie re 35 .De Oltiz.en 1200 r s een volledig
IBM- en Epson compatible printer
die een afdruksnelheld bledt van 120
karakters per seconde •.Daarnaast
kan de printer met een snelheid van
25 Iekens per seconds ook brietkwa'
I lltalt leveren.TM Data Nederland
NaardenTel..02159 ..46814.
het:aPDleblad· maart 1986
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 27/56
Postbus 8, 1243 ZG '5Graveland Telefoon 035-61614Viditel nr.: *6170500 # Vidibus nr.:400012613
De SP-800 en SP-1000 ziin zowel voor hobbyals edukatief en voor zakeli jk gebruikuitstekend geschikt.
De sRecifikaties:
.80 kol, 96 cps, IBM compatible, ook voor graphlcs~
• NLO mode voor perfekte bnefkwal iteit.• Bi-directioneel, logic seeking.• Dubbele kantt ijrunstelhnq en autornausche papierinvoervoor losse A4 vel len.
• Clip-on tractor wordt los meegeleverd.• Laag geluidsniveau 54 dB(A).• Uitgebrelde karakterset inklusiet:
Volgens diverse onathankelijke testen bli jkt dat deSP-sene van Seikosha de konkurrent ie ver achter zich laat.
De Yoordeligste 80-koloms Seikosha:
GP-500Pnr.tsnelheld 50 cps met het betrouwbare Seikosha un 1-
hammer systeem. Aile gralische moqelijkheden. Geschiktvoor kettingpapier. Parallel (Centronics) 0 1 RS-232Cinterface. Speciale versie voor Commodore C-64NIC-20.
f 699,- inkl. 8TW
elite, pr-opor-t toueeL , br ~~c::1 jO
co rob r n e t.a e van breed + condensed, condensed,
:!:3chLii •• en _.....- .../ .......b 6chrlft,onderli1nen.
• Optionele sheetleeder voor 1549,- leverbaar .• 6 maanden garantie.
• De SP1000A (centronics paral lel), SP1000AP (Apple,Macintosh en Apple 11C)en SP1000AS (RS-232Cseneel) hebben ruimle voor 96zel f te detiruerenkarakters.
Importeur voor Nederland
1 : : 1 : 1 t1F IA I : :c o m p u t e r s , s y s t e m e ne n m e e t i n s t r u m e n t e n
• De SP1000 ser ie is leverbaar met ingebouwde Inter-face en karakterset voor: Sinclair OL, MSX computers,Commodore, Amstrad en Apple 11C/Maclntosh.De uitvoerinqen voor Commodore, OL en MSX wor-den met kabel geleverd.
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 28/56
S@FTinfoDoor; Raymond Vandenbulcke
Brugge, Belgii:i
Deze maand zal ik het hebben over een
print-programma, nl. Printshop en over een van de
sterkste schaakprogramma's die te vinden zijn op een home-computer. En tenslotte ook
nog enkele woordjes over de Last Gladiator.
We beginnen met PRINTSHOP.
Hetprogramma PRINTSHOP
is zeer flexibel.
Hiermee wil ik aangeven
dat het op heel wat printers te ge-bruiken is, met verschillendeinterfa-
ces. Je kunt je eigen configuratie in-
brengen. Nadat men heeft opgestart
krijg je het menu te zien als op FO-
TO 1. Er is dus een keuze uit ver-
schillende opties mogelijk. Deze zijn:
Greeting Card (kaartje), Sign (uit-
hangbord), Letterhead (briefhoofd),
Banner (wimpel; zie verder), Screen
Magic (een tekst editor), Graphic
Editor (tekenprogramma) en Setup.
Met de pijltjes toetsen kies je een
van de opties en druk dan op de
'Return'. Oak met een joystick gaat
dit zonder problemen. Enkele secon-
den nadat je hebt gekozen verschijnt
dan het volgend scherm.
Stel dat je voor Banner kiest, dan
heb je de keuze uit 8 verschillende
letter-types. Hierna kun je nog eens
twee vormen kiezen: Solid of Outline.
Er zijn dus in feite 16 verschillende
types. Dan vraagt de computer een
bericht in te voeren. Dit kun je dan
30
nog versieren met een tekening, die
op twee manieren te kiezen is, ofwei
door ze te bekijken en 'aan te wij-
zen' of door het nummer van de te-
kening in te voeren. Weer zijn de
mogelijkheden zeer uitgebreid, er
zijn nl. 60 tekeningen, die dan weer
op drie verschillende manieren te
Foto 1.
het appleblad@ maart 1986
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 29/56
SOFTWAREplaatsen zijn. En dan, dan ... kan
men printen. Daar u voor banner
hebt gekozen wordt het bericht uit-
geprint over een lengte van onge-
veer twee meter!
Bij de Greeting Card heb je ook
weer al die mogelijkheden, maar nu
kan ook voor een geprogrammeerde
kaart gekozen worden. Zoals je zietzijn de mogelijkheden bijna onbe-
perkt. Ptintsnoo is zeker de moeite
waard.
Ais je dan nog de Graphics Library
koopt zijn de mogelijkheden nog
veel groter. Op deze diskette staan
nog eens 120 tekeningen.
Gompudress verkoopt zowel Print-
shop als de Library.
Adres: Gompudress, Postbus 6,
3470 GA Kamerik (Utr. ), Nederland.
Maar in meerdere computer winkels
zal dit programma te vinden zijn.
BESLUIT: Ais je je printer een face-
lift wil geven is dit programmaideaal. Je bespaart het geld dat je
aan het programma geeft zeker want
je hoeft geen kerstkaarten meer te
kopen. Ook kan je reclame maken
voor de clubs, zelf briefhoofden ma-
ken enz. Dit programma zou wei
eens een s/echte zaak kunnen zijn
voor de drukkers.
SARGON 11 /
Een goede en aangename schaak
tegenstander, zelfs voor club-
spelers. Hiermee heb je een eigensecundant voor correspondentie-
schaak of om een afgebroken partij
te analyseren. De beginnende scha-
ker vindt hiermee zeker een goed
leermeester.
Sargon III is een waardige opvolger
van Sargon I en Sargon II en biedt
vee I mogelijkheden die op de door-
snee micro-schaakcomputers niet te
vinden zijn. Je kan een partij 'saven'
en voor het nageslacht bewaren. Op
de diskette staan ook een heel stel
bekende partijen die ooit eens door
grootmeesters gespeeld zijn. Met de
'replay-opties' kun je die partijen
dan naspelen.
De stukken zijn duidelijk te onder-
scheiden, lets wat niet altijd gezegd
kan worden van andere schaakpro-
gramma's. Het programma werd ge-
schreven door Dan en KatheSpracklen. Ze hebben degelijk werk
geleverd, zoals gewoonlijk. Op de ta -
gere niveau's is het nog wei te
doen, maar vanaf niveau (level) 5
moet men al goed kunnen schaken
om nog te kunnen winnen (lk ver-
lies). Ais men het geduld heeft om
op niveau acht te spelen zullen zelfs
de betere clubspelers een waardige
tegenstander vinden. De Elo-rating
wordt geschat op 1900 Elo-punten,
soms weleens iets hoger.
Ais je probleempjes wil oplossen
vormt dit geen probleem. Het inbren-
gen van de stellingen is zelts vrij ge-makkelijk. Je typt 'Ctrl-A', dan ver-
plaats je je over het scherm met de
toetsen '<-', '-<, ';' en '/'. De toet-
sen van de stukken zijn de eerste
letters van de Engelse namen. Om
een veld leeg te maken druk je ge-
woon op de 'space-bar'. Met 'G' be-
paal je de kleur van het stuk. Ais ai-
le stukken geplaatst zijn, wordt op
'return' gedrukt en kan met spelen
worden begonnen of de computer
begint te 'denken'.
Met het opstarten begin je het best
met diskettes; met 'openingen' in
het spel. Ais je dit niet doet zal het
programma schaken zonder ope-
ningsboek, wat het programma wei
wat verzwakt. Je kunt echter ook deopeningsbibliotheek zelf afzetten met
'Ctrl-Y'. als je de 'denk-boom' wilt
zien druk je op 'Ctrl-J'. Je kunt aile
zetten terugnemen en de partij laten
herspelen. Maar lees dit alles maar
eens in de handleiding.
Ook kunnen partijen worden uitge-
print, en bovendien kun je de partij
illustreren met verschillende bordpo-
sities, die ook worden uitgeprint!
Ais je het bij een van de Amerikaan-
se post-order bedrijven bestelt, heb
je het al voor $31 (ca. 90 gulden).
Maar ook in de meeste computer-
winkels is dit programma wei te vin-den.
BESLUIT: voo: iedere schaker is dit
programma een must. De enige mo-
gelijke concurrent van Sargon III is
Mychess II , maar daarover een vol-
gende keer meer. Er zijn wei sterke-
re micro-schaakcomputers op de
markt, maar daar betaal je dan al
snel zo'n 500 gulden voor, terwijl
Sargon III maar maximaal 150 gul-
den kost, verzendkosten enz. mee-
gerekend.
LAST GLADIATOR:Je komt oog in oog te staan met
verschillende wrede wezens, die
slechts een doel hebben: jou te do-
den.
U bevindt zich in de arena, waar vijf
gang en in uitmonden. Elk van deze
gangen is afgesloten met een val-
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 30/56
S O F fWAR E
Foto 2.
hek. Ais het spel begint, kom je in
de arena. Je ziet het volk juichen.
De koning kijkt toe vanaf zijn troon.
Ergens in de arena ligt dan een wa-
pen. Plots gaat een van de valhek-
ken naar boven. Er verschijnt een of
ander schepsel dat jou wil aanval-
len. De beste verdediging is echter
de aanval. Je doet er het beste aan
om het beest zo snel mogelijk te do-
den. De gevaarl ijkste tegenstander
is ongetwijfeld de slang. Dit heel lan-
ge dier moet je in vele stukjes hak-
ken. Ais je het middendoor hakt,krijg je twee slangen. Het is dus het
veiligste om vanaf de staart een weg
naar de kop te hakken. Het lastige
van al die wezens is dat ze je
steeds volgen. Ais je er dus niet in
slaagt om ze direct te doden blijven
ze je volgen en zullen er andere we-
zens de arena binnentreden. Ook de
spin durft wei eens lastig te doen,
zeker als ze je vangt met een draad
en je dan langzaam naar zich toe-
trekt,
Ais je het spel hebt opgestart ver-
schijnt er een amphibitheater. Het
volk stroomt toe. Je drukt dan maareen toets in om verder te gaan. Nu
kan je kiezen of je een gladiator wil
zijn of sen gladiatrix. Dan heb je de
keuze uit verschillende wapens: een
revolver, een zwaard, een drietand,
een speer en zelfs een boemerang.
Je bepaalt tevens het startniveau
door die keuze. Telkens als je een
serie wezens hebt afgemaakt stijg je
32
een niveau. U krijgt dan ook het wa-
pen van het volgende niveau om
verder te vechten. Ais je niveau 8
bereikt (zie FOTO 2) ga je weer he-
lemaal terug, maar dan in omgekeer-
de va/gorde. Je krijgt ook de kans
om je te meten met de koning zelf,
deze is echter haast niet te
verslaan.
De mannetjes worden op het scherm
m.b.v. een joystick bewogen. Het
slaan, steken, schieten of werpen
gebeurt met de eerste button. Dit
besturen gaat in de praktijk erg vloten handig.
De kwaliteit van de grafieken is rna-
tig, net als het geluid. Het spel zelf
is aan de betere kant, maar er
bestaan betere.
BESLUIT: Vraag eerst eens aan de
software verkoper om het spel te
mogen spelen voor je het koopt.
Andere nieuwtjes, waaronder:
• Beyond Castle Wolfenstein
• Champion Loderunner
(van Broderbund)
• Mychess II
• Wintergames, van de zelfde firmaals Summergames
• Summergames II, een aanvulling
van Summergames, dat reeds eer-
der werd besproken in het Apple-
blad, zal nog eens volgen,.
Wij v rag enart ikelenHET APPLEBLAD is gelnteresseerd in
het plaatsen van artikelen geschre-
yen door mensen uit de practijk. Za-
ken lui, leraren, medici, ingenieurs,
technici, ondernemers en anderen diehun ervaring op hun Apple. randappa-
ratuur en software willen delen met
onze lezers.
Wat zijn zoal de onderwerpen waar-
naar de belangstelling van onze te-
zerskring uitgaat?
• Heeft u een Apple of soortpelijke
computer? Wij vernemen graag hoe u
ermee werkt, wat uw ervaringen zijn,
wat waren uw verwachtingen bij aan-
schaf. Vond u de software die u no-
dig had? Wat waren uw aanvanqspro-
blemen? Zijn die inmiddels opgelost?
Welke adviezen kunt u onze lezers
geven?
• Ingenieurs en technici hebben dik-wijls heel eigen onderwerpen waar-
voor zij de computer gebruiken. Dik-
wijls ook maken zij hun eigen hulp-
apparatuur. Tal van uitbreidingskaar·
ten komen uit deze hoek. Kunt u hier·
over een artikel schrijven, zodat uw
kennis ook anderen ten goede kornt?
• Speciale programma's door u of
voor u geschreven kunnen ook zeer
interessant z ijn voor andere gebrui·
kers. Een programma-beschrijving
kan u in contact brengen met gega·
digden. Ook kan een uilwisseling van
ideeen gemakkel ijk leiden tot weer
nieuwe mogelijkheden.
• Naast ervaringen, technische ge·gevens en projecten en proqrarnrna-
beschrijvingen word! bij herhaling ge·
vraagd om gebruikers-ervaringen met
randapparatuur. Hoe werkt u met een
plotter, of mel een digitizer, wat zijn
uw ervaringen met een Winchester,
een 8 inch floppy, bepaalde interface-
kaarten etc.
Ziehier een greep uit de onderwerpen
waarvan wij graag uw manuscript
zouden ontvangen. U hoeft geen pro-
tessioneel schri jver te zijn. Daarvoor
hebben wij onze redact ie, die uw mao
nuscripten tot artikelen zal ornwer-
ken, waar nodig voorzien van toto's
en tekeningen. Wij sturen u graag on-ze 'wensenl ijst' met daarbi j vermeld
de vergoeding voor uw bijdrage.
Wat moet u doen?Stuur uw manuscript en corrsspon-
dentie aan:
Redactie HET APPLEBLAD
Postbus 93, 3720 AB Bilthoven
het appleblad@ maart 1986
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 31/56
SOFTWARE
A P P L EP I T 1 0
Booleaanseli
e
verge J
Door: Mart in Keesen
Enschede
Applesoft Basic kent zoals veel programmeertalen de zogenaamdeBooleaanse vergelijkingen.
Di tsoort vergeli jkingen wordt
veelal gebruikt in IF-
statements (IF = indien) zoals bij-
voorbeeld in:
10 IF A = 10 THEN GOTO 100
indien A = 10 ga dan naar 100)
Nu kan men dit soort vergelijkingen
nog op veel meer manieren gebrui-
ken. Hierbij wordt er gebruik ge-maakt van het feit dat een Boleaan-
se vergelijking aileen maar als resul-
taat kan hebben waar of niet waar.
In Applesoft Basic betekent dit dat
als de uitkomst waar is er een 1 in
plaats van de vergelijking wordt ge-
zet, en een 0 als de vergelijking niet
waar is.
Deze uitkomsten kunnen in een be-
rekening worden gebruikt en daar-
mee de waarde die aan een variabe-
Ie wordt toegekend!
In de onderstaande voorbeelden
wordt van deze eigenschap gebruik
gemaakt.Als eerste gebruik bij een cyclische
teller. Een dergelijke teller neemt
achtereenvolgens de waarden
1.2,3 ...•N.1.2.3 ... enzovoort aan.
Hierbij is N de maximale waarde die
de variabele aanneemt.
Men kan de teller T als voigt maken:
het appleblad@ maart 1986
10T=T+1
20 IF T = N + 1 THEN T
Maar het kan ook zo:
10 1 = T + 1 - N * ( T = N )
Het geheel ziet er nogal cryptisch uit
maar werkt op exakt dezelfde wijze.
Een tweede gebruik is bij een menu
gestuurd programma waarvan hier-
onder een gedeelte weergegeven:
Door aan de variabelen KR. KL. KD
en KU bepaalde waarden toe te ken-
nen kan men de routine op de ge-
wenste toetsen laten reageren. Door
er respectievelijk de waarden 203,
202. 205 en 201 in te zetten worden
de toetsen I.J.K en M de gebruikte
toetsen .•
10 GET A$
20 ON ( A$ = "L" ) + 2 .. ( A$ = "S" ) +
3 .. ( A$ = "Q" ) GOTO 1000,2000,3000
Het zal duidelijk zijn dat als men op
de L-toets drukt het programma naar
de routine springt beginnend met re-
gelnummer 1000.
Het derde voorbeeld kan gebruikt
worden als men een cursor of iets
dergeli jks moet besturen:
10 A = PEEK -1638420 DX = A = KR )
30 DY = ( A = KD ) -
De variabelen DX en DY nemen de
waarden - 1, 0 en + 1 aan.
Dit is afhankelijk van de toets die
men indrukt.
Met DX en DY kan men nu de nieu-
we positie van de cursor berekenen.
A = KLA = KU
33
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 32/56
H A R D W A R E
DeThundercloc~1 2 a a r tBijgaand artikel ontvingen wij van de Thunderclockkaart leverancier. Ongetwijfeld is dezeinformatie voor vele klokkaart gebruikers interessant.
'l""wee jaar geleden kochten
1e de Thunderclock kaart
voor de Apple II +. We wisten toen
nog niet dat dit kaart de officiele
Apple klokkaart zou gaan worden.
Die kaart was prima in staat de
juiste tijd bij te houden, maar het
jaar hebben we nooit kunnen ontfut-
selen, tenminste niet met DOS 3.3.
Toen we echter met ProDOS gingen
werken, bemerkten we dat ProDOSde Thunderclock kaart zonder pro-
blemen kon lezen. De maand, dag
van de week, de uren, minuten en
seconden werden nauwgezet van de
klokkaart gelezen en tot onze grote
verbazing zagen we ook het jaartal,
1984 destijds. In al die tijd zijn we
nooit in staat geweest deze informa-
tie uit de klokkaart te plukken. We
kregen dus het idee dat ProDOS zelf
van een jaarstempel was voorzien,
1984 dus. We waren natuurlijk erg
nieuwsgierig om te zien of dat
jaarstempel 'r zelfde zou blijven. We
hebben onze nieuwjaarsviering uit
pure nieuwsgierigheid onderbroken
om te kijken of ProDOS nog steeds
1984 zou aanwijzen. Tot onze verba-
zing gaf de Apple keurig netjes 1 ja-
nuari 1985 aan. Hoe kon Apple
meer informatie uit de Thunderclock
kaart krijgen dan in het handboek
was beschreven? Waarom hebben
we al die tijd die informatie niet via
34
Basic te pakken kunnen krijgen? Het
antwoord, zo bleek uiteindelijk, ligt
hem in 't feit dat het jaartal inder-
daad niet in de thunderclock kaart
zit. ProDOS heeft een algoritme om
dat zelf te berekenen, op basis van
de dag van de week waarop het pro-
gramma in werking werd gesteld. In
een normaal jaar zijn de 365 dagen
deelbaar door 52 weken met als rest
het apPleblad® maart 1986
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 33/56
HARDWARE
et, ~le
tirad
1 dag, dus 1 januari valt ieder jaar
tel kens een dag later. In 1984 valt 1
januari op maandag, in 1985 op
dinsdag, in 1986 op woensdag en in
1987 op donderdag. Ais je kunt uit-
vinden op welke dag van de week 1
januari valt, dan is het ook mogelijk
om uit te maken in welk jaar we le-
ven, liggend tussen 1984 en 1987.
Het jaar 1988 is echter een schrik-
keljaar met 366 dagen, dus dan gaat
het ProDOS algoritme op 29 februari
de fout in. De Apple II is dan echter
al 10 jaar oud!
Zodra we wisten dat het mogelijk
moest zijn de Thunderklok kaart ook
het jaartal te laten produceren, gin-
gen we een programma hiervoor
schrijven. De bijgevoegde list ing
loopt op DOS 3.3. en op ProDOS en
dit programma vormt slechts een
van de mogelijkheden. Het is een
programma dat de kaart zelf leest,
maar dat de huidige maand, dag-nummer en dag van de week van
het toetsenbord leest. Hierdoor is
het mogelijk verschillende data in te
voeren om te controleren of het pro-
gramma echt werkt. Zodra u merkt
dat 't programma naar behoren
functioneert, vervangt u de regels
300-350 door de regels 300-350 die
Listing 1.
achteraan in het programma staan.
Verander in regel 310 het slotnum-
mer in het slotnummer waar de
Thunderclock kaart in zit. De routine
kan vanaf dat moment in ieder wille-
keurig groter programma worden op-
genomen. We kunnen dan net zoals
ProDOS de volledige datum en tijd
af laten drukken. Wanneer u in 1988
nog steeds uw Apple gebruikt is het
een klein kunstje regel 250 aan te
passen voor de nieuwe vier jaarlijkse
periode 1988-1991.
De datum in DOS zettenWe geven nog een handige routine
om de datum in DOS te POKEn. Zo-
lang DOS niet opnieuw wordt
Listing 2.
gestart, blijft de datum beschikbaar
voor ieder programma dat we van
een datumstempel willen voorzien.
Twee niet gebruikte bytes in DOS
3.3 en Fast DOS zijn 47097 en
47098. In het HELLO programma
zetten we de hierbij afgedrukte rou-
tine .•
I I I H O " E : V T A B I I : H T A B 5 :P R I N T - E n t , r t o d l Y ' sd l t e : 0 0 / " " ' ; : H T A B 2 5 :I N P U T " ; D A $
I I I I F L E N ( D A $ ) (> 5 A N D O A $o ,. T H E N 1 "
1 2 1 I F O A $ • I . T H E N H O " E :
S O T O . • •(rest
o fp r o g r u )1 3 1 P O K E
4 7 1 9 7 , V A L ( L E F T $ ( O A $ , 2 ) ) :P O K E4 7 1 9 8 , V A L ( " I O $ ( O A . , 4 , 2 ) )
1 . 1 R E " Y e a r - f r o l l o n t h d e l o1 1 1 R E I ' !b y D u n c a n L a n g f o r d
1 2 . R E " A l l d a t e v a r i a b l e s a r ,a s i n t h e T h u n d e r c l o c kl a n u a l . I ~ R e l ' l b e r - - i to n l y " a r k s u n t i l 1 9 8 7 II
1 3 1 :1 4 1 R E " S e t v a r i a b l e slS I :1 6 1 O I l ' ! " ( 1 2 )
1 7 1 F O R 1 = 1 T O 1 2
1 8 1 R E A D " : " ( 1 ) = " ( 1 - 1 ) + "1 9 . N E X T I21 1 D A T A
3 1 , 2 8 , 3 1 , 3 1 , 3 1 , 3 1 , 3 1 , 3 1 , 3 1 , 31 , 3 1 , 3 1
2 1 . :2 2 1 R E I ' !I ' !( l ' I o n t h ) = a c c u l u l a t e d
d a y s s o f a r , a t l o n t h ' s e n d2 3 1 :2 4 . F O R 1 = 1 T O 32 5 . Y (1) = 1 9 8 4 + I
het appleblad(R) maart 1986
2 6 ' N E I T I2 7 . :
2 8 1 R E I ' !Y ( , h o l d s t h e y e a r - -1 9 8 5 - 1 9 8 7
2 9 1 , :
31 1 R E I ' !6 e t c u r r e n t d a t e3 1 . :3 2 1 T E X T : 1 1 0 1 1
3 3 1 V T A B 1 1 : I N P U T " l ' I D n t h( 1 - 1 2 , ? I ; " O
3 4 . V T A B t 2 : I N P U T ' D a y o f I O n t hU - 3 1 1 ? " ; D T
3 5 1 V T A B 1 4 : I N P U T ' D a y o f . . e k( I . S u n , 6 = S a t , ? " jD W
3 6 1 D M = D W + 7 t N O T D M : R E I ' !I ' ! a k eS u n d a y 7 r l t h l r t h a n 1
3 7 1 :3 8 1 R E " C a l c u l a t i o n391 :
4 1 1 R = " ( " O - l ' + D T : R E " T o t a ld a y s
4 1 1 X = Q - ( I N T ( Q / 7 I t 7 1 : R E " L e s s
t h a n a l I e e k ?4 2 1 I F X > D N T H E N X = X - D * : 6 0 T O
4 7 14 3 1 X = D M - X : R E " C o u n t b a c k4 4 1 :4 5 1 R E " A n d t h e a n s l i e r i s . • •4 6 1 :4 7 1 V T A B 1 6 : P R I N T ' T h e y e a r i s
" , Y m4 8 1 E N D
311 R E " R l p l . c , l i n e s 3 1 1 - 3 ~ '" i t h t h e s e t o g e t d a t a f r o lt h e c l o c k c a r d
3 1 1 P R I N T C H R $ ( 4 ) " P R I 2 " : R E "C a r d i n S l o t 1 2
3 2 1 P R I N T C H R $ ( 4 , ' I N I 2 "3 3 1
l N P U T " I " j I ' l O , D N , D T , H R , " N , S E C3 4 1 P R I N T C H R $ ( 4 ) I P R I ' " : R E "
R e s t o r e s c r e e n3 5 1 P R I N T C H R $ ( 4 ) I I N I ' "
35
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 34/56
SOFTWARE
V a n D O SnaarProDOS
Door: Marlin Keesen
Enschede
Het omzetten naar ProDOS van programma's die geschreven zijn voor gebruik onder DOSis niet zo eenvoudig.Het is vooral moeilijk omdat de veranderingen nogal verspreid beschreven zijn in de (om-
vangrijke) handleidingen van DOS en ProDOS. Toch is een programma dat niet te veel ge-
bruik maakt van al/erlei foefjes ook door een met-expert om te zetten. In dit artikel worden
een aantal zaken behandeld die je aardig op weg zul/en helpen.
ne, diskettes met het DOS-
V~esturingssysteem er-
op kennen een zogenaamd bootpro-
gram rna. Dit programma wordt alt ijd
het eerst gerund als de betroffen
diskette wordt gestart. Met het korn-mando INIT is het mogelijk om de
naam van dit programma vast te leg-
gen op de diskette. Onder ProDOS
is dit niet mogelijk want het bootpro-
gramma moet a/tijd STARTUP heten.
Nu vormt dit nauwelijks een belem-
mering want nette programmeurs
gebruikten onder DOS natuurlijk at-
tijd al de naam HELLO voor het
bootprogramma.
Onder ProDOS wordt er een BASIC-
interpreter in het geheugen geladen.
Deze interpreter kent aileen de laal
Applesoft. De kommando's FP en
INT die 'onder DOS gebruikt worden
zijn overbodig geworden.
Zij worden namelijk gebruikt om
heen en. weer Ie schakelen lussen
de Applesoft-interpreter in ROM en
een in RAM aanwezige INTEGER-
interpreter.
Vanuit een programma kunnen aller-
lei DOS-kommando's gebruikt wor-
den op de volgende manier: PRINT
36
D$'CATALOG'. Er zal nu een CATA-
LOG op het scherm verschijnen.
Van te voren is de variabele D$ ge-
definieerd als D$ = CHR$(13) +CHR$(4).
Onder ProDOS zal deze varia be Iemoeten afslanken tot D$ =
CHR$(4).
Het grote voordeel onder ProDOS is
dat het aanroepen van ProDOS-
kommando's nu tenminste alt ijd
goed gaat wat je onder DOS niet
kon zeggen.
Ais je onder ProDOS het CAT ALOG-
kommando geeft krijg je aanzienlijk
meer gegevens over de files op de
diskette dan onder DOS. Zo geeft
ProDOS meer details over de lengte
van een file en indien je een klok-
kaart hebt de datum waarop de file
is aangemaakt.
Het een en ander heeft wei tot ge-
volg dat er op het scherm meer
ruimte nodig is. Als dit in het am Ie
zetten programma problemen ople-
vert dan kan je gebruik maken van
het CAT-kommando. Onder ProDOS
heeft dit kommando hetzelfde effekt
als het CAT ALOG-kommando onder
DOS.
De namen van files onder ProDOS
mogen maximaal uit 15 karakters
bestaan. In de namen mag je naast
letters en cijfers aileen nog punten
gebruiken.
Goede programmeurs gebruiken zel-den lange namen zodat hier ook
weinig fundamentele problemen zul-
len ontstaan.
Het opslaan van gegevens in TEXT-
files wordt regelmatig toegepast. Om
er zeker van te zijn dat de TEXT-file
waar je naar toe wit schrijven hele-
maal leeg is wordt deze vaak eerst
van schijf verwijderd. De file wordt
dan eerst geopend en daarna verwij-
derd. Vervolgens wordt de file weer
geopend en vol geschreven. Deze
procedure lijkt zinloos maar heeft
het voordeel dat als de file nog niet
op de diskette voorkomt het pro-
gramma hier toch niet over struikelt.
Onder ProDOS mag je een open
staande file niet verwijderen. Om de
bovenstaande procedure onder Pro-
DOS uit te kunnen voeren moet je
dus eerst de file open en en vervol-
gens weer sluiten. Daarna kan hij
pas veilig verwijderd worden.
Een ander kommando dat vaak ge-
het appleblad@ maart 1986
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 35/56
bruikt wordt om de aanwezigheid
van een file te checken is het
VERIFY -kommando.
Onder DOS kontroleert dit komman-
do of er bij het lezen van de opge-
geven file geen 1I0-fouten zullen ont-
staan.
Onder Pro-DOS wordt er aileen nog
maar gekontroleerd op de aanwezig-
heid van de file met de opgegeven
naam.
Onder ProDOS kan je kontroleren of
een interfacekaart in een bepaald
slot aanwezig is. Dit doe je door het
kommando PR # of IN # te geven
gevolgd door het slotnummer. Indien
er nu geen interface aanwezig is
dan wordt er een foutmelding gege-
nereerd met foutcode 3. Deze tout-
code kun je opvragen met behulp
van PEEK (222).
Bovenstaande is zeer zinvol bij de
controle op een eventueel aangeslo-
ten printer of de aanwezigheid vaneen 80-kolomskaart.
Programma's kunnen onder DOS
achter elkaar gerund worden zonder
dat de variabelen gewist worden. Dit
doe je met het machinetaalprogram-
ma CHAIN dat op de DOS Master
diskette staat. Dit programma moet
apart bijgeladen worden naast je
BASIC-programma's.
Onder ProDOS is dit veel eenvoudi-
ger en zelfs uitgebreider te doen.
Met PRINT CHR$(4) 'CHAIN
DEEL2,d1000' start je bijvoorbeeld
het programma DEEL 2 vanaf regelnummer 1000.
Het CHAIN-kommando zit in Pro-
DOS ingebakken zodat er ook geen
apart machinetaalprogramma meer
hoeft te worden bijgeladen.
Onder DOS treedt er bij veelvuldige
bewerkingen op stringvariabelen
nogal eens geheugengebrek op. Dit
kan worden voorkomen door regel-
matig een zogenaamde garbage col-
lection te forceren door mid del van
de instruktie X = FRE (0).
Onder ProDOS is de garbage collec-
tion veel en veel sneller geworden.Het is dan ook niet meer nodig om
dit apart te forceren.
Een aantal commando's werken in
het geheel niet meer. Dit zijn de
commando's: MON, NOMON en
MAXFILES.
Met de eerste twee kan je onder
DOS controleren welke commando's
er tussen de BASIC en DOS worden
uitgewisseld.
het appleblad@ maart 1986
SOF fWARE
Het derde commando bepaald hoe-
veel fi les er tegelijkerti jd geopend
kunnen zijn. Onder DOS zijn dit er
maximaal 16, onder ProDOS 8. Voor
elke geopende file wordt een zoge-
naamde filebuffer gereserveerd. On-
der DOS wordt het geheugenbereik
dat daarvoor nodig is gereserveerd
m.b.v. de MAXFILES-instructie. Dit
bereik blijft altijd gereserveerd, ook
als er minder files geopend zijn.
Onder ProDOS wordt deze ruimtedynamisch gereserveerd, d.w.z. ai-
leen op het moment dat het nodig
is.
Machinetaalprogramma's kunnen on-
der DOS op verschillende plaatsen
naast het BASIC-programma worden
geladen of daar met POKE-
instructies geplaatst worden. Deze
plaatsen zijn:
- Pagina 3 van adres $300 tot $3CF.
- Van adres $800 tot het adres dat
door de instructie LOMEM: wordt be-
paald.
- Van het adres dat met de instruc-
tie HIMEN wordt bepaald tot aan het
adres waar DOS begint. Normaal is
dit op $ 9600 (MAXFILES =3).
- In het bank-switched memory.
- Tussen DOS en zijn file-buffers.
De eerste twee gebieden blijven on-
der ProDOS eveneens bruikbaar. Er
is ook nog plaats tussen de BASIC-interpreter en de filebuffers van Pro-
DOS maar het is vrij ingewikkeld om
deze plek te kunnen gebruiken.
Wie dat wil moet maar eens een
paar avonden in de ProDOS-
handleidingen duiken .•
37
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 36/56
Haal u it uwA pple II w ate rin z it!
W ij bie d en ude lite ratuu r!
Totaal 160tite ls v oor
A pple IIcomputers !
BOEKENSERV ICEDeze boeken kunt u
bestellen bij:
R O TO R E L E C TR O NIC AMarterlaan 10, Den Dolder
tel. 030 - 790684.Geopend dinsdag - vrijdag van
9.00 ·12.30 en 13.00 - 17.00 uur.
Zaterdag tot 16.00 uur.
Den Dolder ligt tussen Utrecht en
Amersioort.
ROTOR vindt u op cirka 200 meter van
het stat ion Den Dolder.
Ruime parkeergelegenheid!
38
40 Grafische programma'svoor de Apple II, lie, IIcAuteur: SutterBestelnummer: 4905
Prijs: f 29,50
88 Apple LOGO programsAuteur: Waite/Martin
Bestelnummer: 4845
Prijs: f 78,50
Apple IIc Reference ManualAuteur: AppleBestelnummer: 1009
Prijs: f 125,00
Apple lie programmer'sReference GuideAuteur: Heiserman
Bestelnummer: 4603
Prijs: f 62,50
Apple lieI GebruikershandboekAuteur: Apple
Bestelnummer: 1018Prtis: f 49,00
Apple lie Reference ManualAuteur: Apple
Bestelnummer: 1003
Priis: f 51,45
Apple assembly languagecourse II, lielncl. d iskAuteur: Whapshott
Bestelnummer: 4561Prijs: f 79,00
Apple II instant PASCAL:introduction to programmingAuteur: Moll/FolsomBestelnummer: 5413Wordt verwacht
Apple interfacingAuteur,' Titus/Larsen
Bestelnummer: 4105Priis: f 49,95
Apple PASCAL: A hands-onapproachAuteur: Luehrmann/PeckhamBestelnummer: 4445
Prijs: f 107,10
Apple PASCAL: languageReference ManualAuteur: Apple
Bestelnummer: 1000Prijs: f 79,00
Apple PASCAL: Operatingsystem Reference ManualAuteur: Apple
Bestelnummer: 1001Prijs: f 89,85
APPLE ProDOS advancedfeatures for programmersAuteur: LittleBestelnummer: 5383Prijs: f 79,00
APPLE ProDOS disk/filehandlingAuteur: KeelerBestelnummer: 5310
Prijs: f 69,00
Apple secrets: The best tech-niques and tips from NibbleAuteur: DiversenBestelnummer: 5443
Priis: f 69,00
Applesoft BASIC program-mer's Reference ManualAuteur: AppleBestelnummer: 1010Prijs: f 119,00
Applesoft LeerboekAuteur: AppleBestelnummer: 1008
Prijs: f 33,25
Applesoft tutorialincl. diskAuteur: AppleBestelnummer: 1002
Pnjs: f 68,25
AppleWorks tips &techniquesAuteur: EricsonBestelnummer: 5440
Prijs: f 70,70
Applied Apple graphicsAuteur: ForerBestelnummer: 5279
Prijs: f 98,00
Bag of tricks 2Incl d iskAuteur: Worth/Lechner
Bestelnummer: 5430Priis: f 195,00
Bag of trickslncl. d iskAuteur: Worth/Lechner
Bestelnummer: 970Prijs: f 140,00
BASIC programming withProDOSAuteur: AppleBestelnummer: 5306Priis: f 68,25
Beneath Apple DOSAuteur: Worth/LechnerBestelnummer: 918Prijs: f 79,00
Beneath Apple ProDOSAuteur: Worth/LechnerBestelnummer: 4602
Prijs: f 79,00
De Apple personal computervoor beginners (NL)Auteur: Dunn/MorganBestelnummer: 4366
Prijs: f 55,00
het appleblad(R) maart 1986
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 37/56
Energiestraat 29 - 1411 AR NaardenTel. 02159-46814
TMData doet u.een fantastisch aanbod!Bij aankoop van 5 doosjes van 10 stuks Nashua Diskettes
type MD-ID (andere kombinaties zijn ook mogelijk)
ontvangt u geheel gratis een prachtig Nashua dartsspel.
Ga zo snel mogelijk naar uw dealer en u krijgt direkt bij
aankoop uw dartsspel mee naar huis. Dus geen zegeltjes,
coupons, rebussen of andersz ins, maar boter bij de vis.
Als dat geen aanbod is ... Maar haast u, want op is op I
CANNON CONNECTORS
W ij kunnen u connectors .Ieveren volgen5;.- Mililaire specificalies, zoals:·MIL·C-5015. MIL-C-24308DIN-normen, zoals:DIN 41612. DIN 41617, DIN' 41622VG-normen. zoals:VG 95328, VG 95234Ruimlevaartspeciflcaties. zeals:Goddard-specs, ESA-specs
en verder vele andere connectors, zeals bv.le·voelen, Audio connectors, Wal,erdlchteconnectors en bandkabelconnecl.ors.
~~;~!!~!r.Wilt v meer weten. eenbrocnur« enlot 1 1 1 1 1 1 1 1 1 , 1 1 1 1 1
I~:~:!~~!!!~ prijslijsl ontvangen. metenee: beSle'~~~1len 7"Bel dan onze doorkiesnummers4.0.0.(767) 01 (769).
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 38/56
HARDWARE
De Telefax~aart De Telefax kaart is verkrijgbaar bii
ROTOR ELECTRONICA, Marterlaan 10,
Den Dolder, tel. 030 - 790684.
Aansluitend op het artikel Oigitale beelden voor de Apple 1 / en de MAC (zie pagina 12 ) wil-len wij u in deze categorie een derde kaart voorstellen, namelijk de Telefax kaart. In feite is
ook dit een digitizerkaart, die een beeld omzet in digitaal-informatie. Het aardige van deze
kaart is dat er tevens een aansluiting op zit om hem aan een modem te koppelen, waardoor
je het beeld ook naar 'de andere kant' kunt sturen.
Telefax, de naam zegt het reeds.
Hetis dus zoiets als tascimi-
Ie, waarmee ook van de
ene kant van de aarde naar de ande-
re kant berichten en tekeningen kun-
nen worden overgezonden, zoals te-lex dat met aileen tekst doet.
De Telefax kaart is een soort foto-
processing systeem. Middels een
gewone zwartwit TV-camera maak je
een toto. Deze beelden kun je dan
bewerken, overseinen of op diskette
opslaan voor later gebruik. Uiteraard
kun je deze beelden ook uitprinten
en als je de middelen hebt bijvoor-
beeld op een T-shirtje aanbrengen.
Een goedkope vorm dus van Image
Processing met veel goedkope toe-
passingsmogelijkheden.
Het bee1fl
Het beeld dat je wilt gaan opnemen
KAN een persoon zijn die je zo voor
de camera plaatst, maar net zoals
bij de eerder beschreven diqitali-
seersystemen kom je dan al gauw
in de problemen. Ook hierbij moet je
een aantal seconden heel stil blijven
40
zitten. Het beste is dan ook om ge·
bruik te maken van een goede, hel-
dere zwartwit toto en deze voor de
camera te plaatsen. Helderheid en
contrast kunnen worden geregeld.Het weergegeven beeld komt in 16
grijsschalen en er zijn drie atmetin-
gen mogel ijk: 256 x 192 pixels x 1,
128 x 128 pixels x 2 of 64 x 64
pixels x 12.
Nadat het beeld op het scherm is
weergegeven kan men het contrast
en de helderheid van het beeld-
scherm regelen en vervolgens dit
beeld op diskette of schijf opslaan.
Het uitprinten van het beeld kan in
standaard, omgekeerd (inverse) of
gecomprimeerd worden gedaan. Per
diskette kunnen op deze wijze cirka
10 beelden worden opgeslagen. Het
opnemen van een beeld duurt ook
hierbij ongeveer 8 seconden.
Tekst
Men kan bij het beeld tekst opslaan
of het beeld in een kadertje plaat-
sen. Hiervoor kan men tot 7 woor-
den gebruiken op 6 regels.
8enodigde apparatuur
Voor het werken met deze kaart heb
je minimaal het volgende nodig:
1. Apple II, 48K of meer geheugen.2. Ten minste een floppydrive.
3. Kleuren- of zwartwit monitor.
4. TV-camera met statief.
5. Joystick.
6. TELEFAX-kaart met bijbehorende
software op diskette.
Optioneel:
1. Printer.
2. Modem.
3. Radio zendapparatuur voor het
overbrengen per radio.
Het instal/eren
Voor de installatie van een dergelijk
systeem heb je geen technische
opleiding nodig. Het gaat als met de
andere kaarten. Netvoeding uit, ap-
paraat open en voorzichtig de Telex-
kaart insteken. Deze komt uitslui-
tend in slot 4. Sommige Apple-
compatible apparaten hebben GEEN
slot 4, doordat deze op het moeder-
board reeds in beslag wordt geno-
het appleblad(kl maart 1986
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 39/56
men door de Z80. In dat geval kan
deze kaart NIET gebruikt worden. De
floppy komt als gebruikelijk in slot 6
en de printer in slot 1, hetzij anders
aangegeven. Ais de video- en audio-
kabels zijn aangesloten en de kast
weer dicht is, kunnen we het appa-
raat aanzetten en zal na ongeveer
10 seconden het menu op het beeld-
scherm aangeven dat het geheel OK
is, aangenomen dat de diskette in
de floppy gestoken is.
Instellingen
1. Video i ngang: standaard Vp 9,
750mV-1500mV, behoeft niet te wor-
den gesteld.
2. Audio ingang: heeft 75mV nodig.
Deze komt normaal in een cassette-
recorder, namelijk in de oortelefoon
ingang. De volumeknop kan dan op
ci rka 1/ 3 worden gezet.
he..appleblad@ maart 1986
HARDWARE3. Audio uitgang (0-1000mV). Deze is
op de kaart reeds ingesteld. 'MIC IN'
power positie van de meeste cassel-
terecorders.
4. Z fW monitor: toets '2' en '7' in, ge-
volgd door RETURN. Het scherm zal
dan het grijsschaal testbeeld weer-
geven. Stel daarna de helderheid,
het contrast en verticaal op hetjuiste niveau in.
5. Kleuren monitor: gebruik de Co-
lour Bar (bij DOS 3.3 systeemdisket-
te kleurendemo). Stel dan in: Hue,
Chroma, helderheid etc. om de
juiste kleur te krijgen.
Het Menu
De Telefax kaart gaat vergezeld van
een diskette. Wanneer deze is op-
gestart krijgt men eerst het hoofd-
menu te zien dat op zijn beurt weer
is onderverdeeld in 10 sub-menu's.De informatie die gegeven wordt is
nogal recht-toe recht-aan.
Het hoofdmenu geeft weer:
,:rtJ
-r ,".e. ,U a.• -I C ! i ' ; ; ! P L A Y
2.. LDAD'Horo I i i R •
IAiJl i P H D ' C ' O HI! •
au,~"_"K
'fA1rE flllOTO
U£tE IV(. . . . .C.~( 5 . 1 i o w
PR I,H1 I C O M F I C U R E
,. EHTtP HP all '£5C Til £)11' "III'U
Tot slot.....
Er is over deze kaart nog veel te ver-
tellen. Net als bij de in het andere
artikel vermelde kaarten geldt ook
hier dat het in feite nog spielerij is.
Het is echt geen kostbare IMAGE
PROCESSING, maar eerder een nog-
al grof-stoffelijk geheel dat echter
WEL voor niet al teveel geld AL DE
MOGELlJKHEDEN toont. Uiteraard
hebben we hier te maken met lang
niet optimale omstandigheden. Deze
zijn echter wei (tegen heel wat hoqe-
re kosten) optimaal te maken. Duur-
dere kaarten, een gevoeligere came-
ra etc. Het instellen en het werken
ermee geeft echter een heel boeien-
de bezigheid, die vooral voor educa-
tieve doeleinden geschikt zal blijken
te zijn. Ook voor hen die ermee wil-
len experimenteren zeker het aan-
schaffen waard. En mocht u er dan
wat ervaring mee hebben opgedaan,
laat het ons weten!.
41
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 40/56
HARDWAREDe Apple 1 / is niet enkel een hobby-computer, maar wordt ook gebruikt door mensen die er
hun brood mee moeten verdienen. De Apple is geschikt voor boekhouding, fakturering,
voor magazijnbeheer, helpt bij het schrijven van rapporten of stuurt experimenten enz. enz.
De 'professionals' worstelen echter dikwijls met snelheids- en/of capaciteitsproblemen.
Dit artikel geeft aan hoe je een Apple een goede beurt kunt geven.
Wij w i1 en m .e e r........tooze gle.
~ i : ~ ~ · ~ ~ M : j t s i ~ i ~ ' "eElnsluidendt~ beanhvoqrden. Wat
lIVil;ieyer:krij~&r?:Een'Qrotere
opl1Iagcapa?it~it? Eenwotere vfJr',
w~r.~ingssne.lheid? Heb.iJe probl~rrlen
.rrwt,p~leesl$(::hrijf$.n~lh~jcl? ,~.~tEl.nw~.·~e .moge1Ilkeprpb!$lTlen e('Jniopeei"irijtje zett$n:
S~h:;jven' ~~appe","~~'H~tis inderd~~d een .feit dat de,
APele op de'~ndere'fl.oppies rrlE l!Elnkel.~jidige!enkele .•deq$iteit~,scl"1iJvenniet:bijster V~elgegevepskan op~
sl! l.a~, doch ~Ilar is inrrliddels al,wat
aan~edaan·ttet spefepf11et 90$
8.3ri~een.,g,(JeHopeqpl()ssing.Je ..".
kUht watruimte winneriJloor·ond~r
andfJre de 3?etrack tegebruikEl~'
d~. legeDOSse?torsvogr opsla~ tfJ
gf3br!Jiken,DqSivande,~cllijttevElr-wiJ(jeren eneEln aantaLcatalog- .
sectors vrij temaken.l'1iervoor yer-
wijsik naarhetartik19l. vanJan yer-
schaeren,(1 }' ...erderinhetAppl~~
blad verschet;lEln. Op die manier
krijg je iets rneer opslagruimte, maar
a,lsJe echtvoortdurenpjeschijven
moet verwisselen,danisdit nietde
idealeoplossing ...
Een deurders oplossing zijn drives
met .een hoger schrijfdensiteit.Er.
bsstaan drives (met specialekontrol-
lers,uiteraard) die een dubbeleof
zelfs een quad densiteltaan kunnen.
Je kunt ook 8 inch floppy'sgebnJi-
ken, als j~eventue;I'een OUd~drive
ervoor op de kop kunt tikken. Let
op: ook'de.ze drives vragen een spe-
Ciale controll er, wantze zi;n riiet
~~~~~tibeJ met de standaard Apple
!jeb je echt veel meElI capacitlj)it no~
dig (vanaf5 tot 150 "Mb), dan ioek
je de oplossing het beste in de ge-
neratie van de Winchesterdrives.
' N O O T : Ap~ie is inmiddeTS mer"
400 Kbyte drives uitgekomen, doch
dat betekent weer een nieuwe aan-schaf.
t > e diskdr(v?szijfJtf!tra.a~.AI~.·•oedkCi?p~te0l!lb~~jegVopr.dit.ptobleemkyn je in pla.ats vanpOS
f ' B " Prod?Spf een~/ternatieveDOS
(zoals Div~rsi-D()s).gel:lruiken .•.I'1Jer-
voor verwij~en .:we nElt.bestnaareen
vprig artike' (zie referentie 2).
Rflmdisks(zle refenmties 3 eri4)
f:ijp €len.stukje.duwder,lTIaarqiepen
~elltijdswi'rist .van·te~minste.3qO%.
Ramdiskstijn een brpk RAM~eheu-
gEln die decomputerbeschouWlals
eensn~HElfloppydrive.Het napee.' is.
aChter daleJe gegevens vluchtig ·tijn.
Met andere woorden,als de ra.mdri-
veqeen ba.tteri jvoeqing heeft,zi jn de
gegevensbij de minste strooIT1onder-
breking geVlqgen. Elkeavondmoet
je ie gegevens van rarnschijf neer
f lOppy kopieeren voorje de computer
etzst. (Er zijnramdisks met eigen
: ._: c , -__ :- . ",: -- _ - ...
winbhestersc!lijf' is···een·.harde
schijf dii:(tesamenmet €len
lees/schijfkop.ineen·.luchtdi¢htekast
~erpakt ·zit:OaareeflWinch$ster
STEEDS(op een erg hoge snelheid)
draait, verl ies je geen start/stop-tijd
?oalsdit bij flQPPy'shet gevaF}s.
Het resultaatis dateen Winchester
een tijdwinst van 300% tot 500%
ten opzlchte van floppydrivesbiedt.
Hierbij komtnogeens.tfat jeopeen
42
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 41/56
H A R D W A R E
, " , . " . • ' • • • " · . " · . ' i i · · · i , " : i ' : : ! i
i,~~n, e n ~ J . ¢ t o gw a l r t , v e 'ruimte over tehQlJden.
Vplledigheidshalve moet er wel.ver-
meld wordendater. oaK uitwisselba-
.t.~Win(;hest~r~¢hijvenbestaan,i maar
<;le;zekasten meer.dan vaste schij-
yen.*EJepaaldeprogramma's kunnfjn, .orn-w.ll ie van hunbeveiliging teg~npira-
WriJ",nietop··een·'.Winchestergeko-pieerd worden,.lnformeerbij· d e f i rma~:~; je het pro~ramma gekofht
*Niettegenstafihcle Winchest~r$¢hij.
ye?veelbetrplj'rYb,aarder ;zijn?<lnf:1oPpy's,ofanqere uitwisselbate ....
l>chijven, moetjetoch·een mogelijk-
heid hebben om backups te kunnen
maken. Het best gebruik je hiervoor
speciale cassette- (cartridge-) eenhe-
den. Zulke tapes (oak wei STREA-
MERS genoemd) kunnen veelal tot
60 Mb opslaan. Eventueel kun je
ook backuppen op floppy's, maar
het is aan te raden om dan enkel je
datafiles te kopieeren. Voor 10 Mbheb je immers ongeveer 67 floppy'snodig.*Winchesterdrives werken slechts
meteen speciale controtter. Kijk dus
goed uit als je am prijzen vraagt. De
controller moet soms apart qekocht
worden.
*Een Winchesterkan in verschillen-
delogische ond~rdfJlen ingedeeld
word~n. Het is erghandig dat die
metyerschillenqebesturingssyste-
men'(DO$, f'RODOS, PASCAL,·
qP/M)· kunnen werKen. '
N C i : O ! : Als de s1elheid van eenWin-cf!estw nag te l~a[!ls, kun je sindsk9rt.,q/r eef1Speciale,d;$kcac;h~·
1c~~'rtkapefT,.;Qe~er:~ing\fane~f:c~g""1--geheuge?k~n men vergefii-ke~rr:et een pri?t~.rbuffer, af m~!e~n.ramdisk. Deq~che-kaart bev.ateenmicrapr9ce$sqr gestuurdRA¥"geh~~gerf.t:iatde$erptareninde,af)-mi~~~fJjjke()f7J9~..;rhgandela~i~f •g~/e7~n sector opsl~an. Anderzijqswpr~en de gegevegs bij het schrjjv~ne~r~tin de RAM~pgeslagen, enpasf1a~ieningrate blpkJ{en(in acht.W-
grqtJd)•.~.~nde",{nqheste(doorQetJfJ:v7h.·.·f)etaegangstijCJvanditRAM~···
g~hef!gen is ergk/e;in. Daarom lijkth~tlt/SOf de comppter met een .super-Wincheste,,·werkt.
D~!~~;ntetis i Z i i a a gE~nprinterbuffer· (91 printerspool~rlhel~t bij programrna's waarbij zov(: lel
gepevens wordenuitgeprint (faktu-
rel)pr9grarl)ma's.bijyoorbeeld)~odat
€.~.h$rhaardelijkppqe.printer ge{
wacti1 moet worden.
In~en modeme printer zit meestaleel1 klein brokje RAfv1dat de uit de
print~r gegeven~tijdell jk opslaat.
Met eenuitbrfiidingvandit stukje .RAMkunnen·wee~n Winstrnaken{
vooreen belangrijk snelheidsver-
sc~il.,moet je toc~aan een buffer
van4()'n 64Kb d~nken. MeestalkUn
jedilechter nietJNeen .printer.·plug-g e n : ' . . . . • < < . . . . . . .
Geel'1panlekechter, voordit pro-
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 42/56
HARDWAREbleem bestaan er 2 oplossingen:
Ten eerste bestaan er programma's
die een stuk geheugen van de Apple
(of van de extra 64 Kb van de Exten-
ded 80 kolommenkaart) als een prin-
terbuffer gebruiken. Anderzijds, en
dit is de gemakkelijkste oplossing,
Kun je onafhankelijke exteme print-
buffers kopen. Dit zijn kleine appa-raatjes met een flinke brok RAM
(meestel vanaf 64Kb en dikwijls op
de print nog uitbreidbaar). De com-
puter denkt dat hij met een razend-
snelle pr inter werkt, en transfereert
de gegevens via de topsnelheid van
de verbinding (typisch 9600 of 2400
baud) naar de printbuffer, die deze
vervolgens weer op een (veel) lagere
snelheid naar de printer stuurt.
De enige tijdwinst die U maakt, is in
de laatste x Kbytes van de te printen
gegevens. Hierbij is x de grootte van
de extra printbuffer. Waarom? Wei,
de eerste x Kb van de te printen ge-gevens worden razend snel door-
gestuurd. Maar als de buffer een-
maal vol is, komt er slechts geheu-
gen vrij, overeenkomstig de verwer-
kingssnelheid van de printer. Er
wordt 1 Kb doorgestuurd naar de
printer, er komt dus 1 Kb in de buf-
fer vri], en deze vraagt de computer
om nog 1 Kb door te sturen .... De
tijdwinst zit dus als gevolg hiervan
slechts in de laatste x Kbytes van de
te printen gegevens waarop niet
meer gewacht behoeft te worden.
Hoe groot kan die winst zijn? Dezekan berekend worden met het for-
muletje:
t = (x/v)
waarbij
x = buffergrootte in bytes
v = snelheid van de printer in ka-
rakters per seconde (cps)
t = t ijdswinst in sekonden
Deze formule geldt uiteraard slechts
als de hoeveelheid te printen gege-
yens te groot is om in 1 keer in de
buffer tekunnen.
We kunnen het ook op een andere
manier berekenen: Stel dat we 40
volle bladzijden tekst willen uitprin-
ten. Ais er 3000 tekens op 1 blad
staan, dan worden er 40 x 3000 =
120.000 tekens = ca 120 Kb gege-
nereerd. Een doors nee margrietprin-
ter (met een snelheid van 30 karak-
44
ters per seconde) zwoegt daar MINI-
MAAL (120.000/30) = 4000 secon-
den, oftewel 1 uur en 6 minuten op.
Een matrixprinter (snelheid bv 100
cps) werkt er (120.000/100) = 20
minuten aan. Zonder printbuffer wil
dit zeggen dat je respectievelijk on-
geveer 66 minuten en 20 minuten
moet wachten ...Met een printerbuffer van 64 Kb zou-
den we bij een margrietprinter
slechts «120.000-64.000)/30) = 1866
seconden of 31 minuten moeten
wachten. Bij een matrixprinter wordt
De Apple verbruikt te veel tijd
om...En hier kun je invullen:
- Om te sorteren.
- Om te rekenen.
- Om grafische tekeningen op het
scherm te brengen enz.,
Kortom alles wat te wijten is aan
een (te) /age verwerkingssnelheidkunnen we in dit lijstje opnemen.
Dit is een netelig probleem. Hier kan
geen Kant en Klare oplossing voor
worden gegeven. Bij de vorige vra-
gen kon dit weI. Er zijn 3 mogelijke
dit «120.000-64.000)/100 = 560 se-
conden ofwei 9.3 minuten. Ziet U
het verschil? De winst met de mar-
grietprinter is 35.5 minuten, en voor
de matrix is dit 10.6 minuten.
Welke nadelen heeft een printerbuf-
fer? Mogelijk kan de prijs nog een
kleine beperking zijn. Naarmate de
RAM-chips goedkoper worden, zul-
len de prijzen van de buffers wellicht
oak in gelijke mate gunstiger wor-
den.
oplossingen voor te stellen, die
eventueel te combineren zijn. Let
echter op: bent U geen specialist op
het vlak van de informatica, of heeft
U Uw programma niet zeit geschre-
yen, laat U dan adviseren door een
deskundige.
Ten eerste: Ais Uw programma in
BASIC geschreven is (meestal is dit
standaard Applesoft Basic) kun je
het programma compi/eren. Wat dat
is? Wei, de computer verstaat enkel
machinetaa/. Basic is geen machine-
taal, Daarom moet Basic door een
het appleblad@ maart 1986
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 43/56
H A R D W A R Eprogramma vertaald worden in ma-
chinetaal. Deze vertaling kan op
twee manieren gebeuren Ua inder-
daad, er bestaan nog andere man ie-
ren, maar we spreken hier enkel
over Applesoft Basic) namelijk: inter-
preten of kompileren.
We kunnen Basic vertalen terwijl het
programma loopt. Dit is als het ware
een simultane vertaling, daarom
noemt men zo'n vertaalprogramma
een 'interpreter' « Engels voor tolk).
Maar als een bepaald Basic pro-
gramma 10000 keer een bepaalde
veel? Dat hangt af van compiler tot
compiler. Een doorsnee compiler
biedt toch een voordeel van 500 tot
600% IN REKENTIJD! De compiler
verandert niets aan de lees/schrijf-
snelheid van de diskdrives. Een an-
der nadeel is dat het bronprogram-
ma een 'zuiver' BASIC-programma
moet zijn. Hiermee wordt NIET be-
doeld dat er geen CALL's in mogen
staan, maar er mogen geen stukjes
assembler tussen de BASIC-
statements ge'integreerd zijn.
Denkt U dat een BASIC-compiler
stap uitvoert, zal deze stap ook
10000 keer worden vertaald. Hierbij
komt nog eens dat een interpreter
relatief traag is. Met andere woor-
den: vaarwel snelheid .. .
De vertaling kan echter ook uitge-
voerd worden VOOR dat het pro-
gramma loopt. Programma's die op
die manier het Basicprogramma
(source- of bronprogramma ge-
noemd) vertalen in een machinetaal-
programma (ook objectprogramma
genoemd), noemt men compilers.
Zo'n compiler biedt ti jdswinst. Hoe-
het appleblad@ maart 1986
niet de oplossing is voor U, dan kunt
U misschien eens den ken aan een
assembler. Een assemblerprogram-
ma is bijna altijd sneller dan om het
even welke programmeertaal.
U wilt ci jfers? Een assemblerpro-
gramma is vaak 3 tot 30 keer sneller
dan een BASIC (gei'nterpreteerd)
programma. Dit is het enige voor-
deal.
MAAR, als U geen doorgewinterde
computeraar bent, laat dan de ont-
wikkeling van het programma maar
beter over aan iemand die dit wei is.
Het schrijven van een professioneel
programma in assembler wordt heel
dikwijls onderschat.
De tijd om een assemblerprogramma
te ontwikkelen is vaak het tienvoudi-
ge van zijn equivalent in Basic of
Fortran ... Tevens is het programma
(in sourcevorm) veel langer. Dit wi!
zeggen dat het veel moeilijker de-
bugt = (fouten uit een programma
halen).
Verder is een assemblerprogramma
moeilijker uitbreidbaar en minder
overzichtelijk dan een programma in
een hogere programmeertaal.
AI met al zou ik durven beweren dat
het voor veel toepassingen rendabe-
ler is om bepaalde routines van een
BASIC programma in assembler om
te zetten, dan om het hele program-
ma in assembler over te schrijven.
Op die manier worden de kritieke
flessenhalzen (rekenintensieve routi-
nes) versneld, en met heel wat na-delen, inherent aan assembler, hoeft
men dan geen rekening meer te
houden.
De assembler biedt geen oplossing
voor programma's waarbij de schijf
en/of de printer de bottleneck is.
Een derde oplossing voor het ver-
snellen van rekenintensieve pro-
gramma's is het gebruik maken van
co-processoren. Een co-processor is
een uitbreidingskaart met een micro-
processor (die meestal vlugger werkt
dan de Apple's 1 MHz 6502). Deze
kaarten bevatten meestal ook het(uitbreidbaar) werkgeheugen van de
tweede processor.
Zo'n processor kan op 2 verschillen-
de manieren werken:
- Hij kan de taak van de 6502 vofle-
dig overnemen.
- Hij kan samen met de 6502 wer-
ken. (Ja inderdad: CO-processing) In
dit geval voert de tweede processor
slechts bepaalde taken uit. Hier be-
geven we ons echter op glad ijs.
Over co-procesoren worden veel ver-
haaltjes verteld. Verkopers en adver-
tenties vertellen hier vaak auertei
nonsens. Spreek met specialisten.
Spreek met mensen die reeds zo'n
kaart gebruiken. Vraag naar hun er-
varingen en dit niet vanwege de
kwaliteit van de produkten (de
meeste zijn inderdaad van zeer goe-
de kwaliteit) doch vanwege hun toe-
passingsmoge/ijkheden.
Laat ons het zo stellen: Aan een co-
45
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 44/56
H A R D W A R Eprocessorkaart aileen heb je niets.
Je moet een operatingsysfeem heb-
ben. De meeste van deze bestu-
ringssystemen kunnen echter geen
Apple DOS (data-) files lezen. Je
moet dus ook een programmeertaal
hebben, want de '6502'-vreemde
besturingssystemen kunnen niets
aanvangen met Applesoft-
programma's, noch met Applesoft
zeit. Uiteindelijk moet je ook nog je
programma herschrijven in de pro-
grammeertaal voor die co-processor,
en dat vergt weer tijd.
Tenzij je goed weet wat je doet, en
je er veel tijd (en dus geld) voor over
hebt, koop dan geen co-
processorkaart anders dan de kaar-
ten die een snellere versie van de
App/e's 6502 bevatten. Hier ben je
tamelijk safe omdat je je originele
programma's, datafiles en schijven
kunt gebruiken.
Nog een tip: Als je reeds vee I kaar-ten in je Apple hebt, zul je ten
minste een extra ventilator moeten
gebruiken, om oververhit ting te voor-
komen. Het kan ook zijn dat je een
zwaardere voeding voor de Apple
nodig zult hebben. Dit kost weer
geld
Samenvattend:
Te kleine opslagkapaciteit:
- Speel wat met DOS 3.3.
- Drives/controllers met hogere
opslagcapaciteit.- 8 inch drives/controllers.
- Winchester.
Te kleine lees/schrijfsnelheid:
- Alternatieve DOS.
- DOS die de extra 64Kb van de 80
kolommenkaart als ramdisk ge-
bruikt.
- RAM-kaart.
- Winchester.
Te trage printer:
- Printerbutter.
Verhogen van de rekensnelheid:
- Basic compiler.
- Assembler (-routines).
- Coprocossor.js
Referenties: 1. Verschaeren, Jan : Meer di sket te
opeteqru. rn te; He l Aooteoteo, novembe r 1981. pag.
30-35_ 2. Ce s ter, Peter ; DOS 3.3, ProDOS o f D tvors,
DOS; Het AppleNad, mel 1985, pag_ 12-13.3_ sn,
RAM disks voor de Apple; Hel Appleblad. juni 1984,
pag. 48-50 . 4. s n., RA M D isks oeet 2 (sIOI). net
App leb iad , j ul l 1984, pag. 35-37 .
46
A P P L E P I T l l
T ........555
door: Hans van der Kuil,
Haaksbergen.
Het programma timer 555 is een pro-gramma dat een aardig hulpmiddel
is voor de technici onder ons. Het
berekent n.1.de waarden van de toe-
gepaste componenten in een schake-
ling met het timer IC LM 555 gescha-
keld als 'astabiele'.
Dit programma stelt maar 2 vragen
n.1.welke frequentie men wil produ-
ceren en welke Duty Cycle (DC) men
wil hebben, (De kleinste ingevoerde
frequentie is 0,72 Hz en deze moet
minimaal een DC hebben van
27,3%.) Nu heeft men al gezien wat
het formaat is van de ingevoerde ge-
gevens n.1.voor de frequentie geldt"#; ....#, #- #", dus 2 cijfers achter
de komma, dit is niet noodzakel ijk,
want de gevonden componentwaar-
den zijn zo gekozen dat men de ge-
kozen frequentie precies kan instel-
len (zie figuur 1, R2 is een variabele
weerstand), De DC heeft het volgen-
de formaat: "## ,-#". Dit is altijd 2
cijfers of 1 cijfer voor de komma en
maximaal 1 cijfer achter de komma.
Dit laatste is ook hier niet noodzake-
lijk. Men moe! er wei rekening mee
houden dat de DC < 50% moet zijn
(49,9% mag dus! !).
Figuur 1.
het appleblad@ maart 1986
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 45/56
.betI ilJWleI tiradPROGRAMMA B E S C H R I J V I N G E N
JLIST
Hans van der Kuil
Dr.Scha~pmanstraat ~~
7481 HD Haaksbergen
320 IF R2 = P (~<) THEN 395
330 K r . +.
340 IF t o : : . : : - 7 THEN BOO
350 GOTO .320
360 I = I + 1 : J = 1
370 IF I 79 THEN 800
380 GOTO .170
390 PRINT. IIDe duty cycle moet /t:::. . .. . . .J
01. zijn"~':'95CALL 62450400 HGR2: PR I NT CHR$ (4);" BLOrl
o TIMERTEI<"
401
4(:2
405
407
411
CL$ = " "FOR CL = 1 TO 40:CL$
" ": NEXTGET ZY$
TEXT : POI<:E34,5
VTAB 10: PRINT CL$: VTAB 12:
PRINT CL$
SPEED= 255: HGR2 : TEXT : HOMEDIM C(79)
2 DIM R(48)
3 DIM pen4 FOR X 1 TO 79: READ C(X): NEXT
5 FOR X 1 TO 48: READ R(X): NEXT
6 FOR X 1 TO 7: READ PiX): NEXT
7
8
9
10
20
REM
REM
REMREM
II = = = = = = = : : : : : = : = = : : . : : = = = : : - : : : : = = = = 11
" proq ramme NE-'555
" by J.H.M. vd I<:uilII__.. . .__. II
--------------------TEXT : HOME : INVERSE
FOR X = 1 TO 5
30 HTAB 1: VTAB X
,c.·c. PR INT "
34 NEXT X
35 HTAB 5: VTAB 3
40 PRINT" COI"IPONENTEI'J(/DOF:TII1Ff~ 555 (H~U85)"
50 NORMAL
60 HTAB 5: VTAB 10
77 REM o o o o o o = = = = = = o o o o o o o o o o = = = =
100 REM Invoer gegevens
110 INPUT" Input fr"equent.ie :", F
120 HTAB 5: VTAB 12130 INPUT "Input duty cycle «50
%) : II~D
140 IF 0 '> = 50 THEN HTAB 3: VTAB
15: GOTO 830
150 D = D / 100: HTAB 3: VTAB 15:
PF:INT "
160 I 1:J 1:K 1
170 C C (I)
180 R 1.44 / (F * C)
190 R2 '" D * f~
200 R1 = R - (2 * R2)
210 IF R1 R(48) THEN 230
220 GOTO 260
:::30I '" I + 1
240 ~lF I :> 79 THEN BOO
250 GOTO 170
2-60 IF R1
::70 J = cI + 1
280 GOTO 260290 Rl = R(J)
300 R2 = (R - Rl) / 2310 IF R2 P(7) THEN 360
F:_cl) THFN 290
Als men deze waarden heeft inge-
voerd (treq, DC) gaat het programma
rekenen. Is dit gebeurd dan komt de
schakeling in beeld (HGR2, gemaaktmet ALPHA PLOT, druk een willekeu-
rige toets in voor vervolg). Nu komen
de berekende waarden in beeld. Als
CL$ +
420 R2 = P (~n440 HTAB 5: \/TAB 14: PRINT "Neem
voor een 'fr'equentie van ";F; II Hz II
450 HTAB 5: VTAB 15: PRINT "Em e
en duty eyel evan ";D * 100;11%11
460 IF C .000001 THEN 467
465 GOTO 490
467 C = C * 10000~)470 HTAB 5: VTAB 17:: PRINT ''[en
evan II;C;1I UFII
480 GOTO 550
490 IF C .000000001 THEN ~;OU
495 GOTO 530
500 C = C*
1000000000
510 HTAB 5: \)TAB 17: PRINT "Fenevan H;C;II nFII
520 GOTO 550
530 C = C * 1.0E12540 HTAB 5: VTAB 17: PRINT "Een
evan II,C;I! pF""
550 HTAB 5: \)TAB 18: PRINT "Een
Rl van ";Rl;" Ohm"
560 HTAB 5: VH\B 19: PfUNT "En e
en R2 van fI;R2;·" Ohm H
562 HTAB 2: lJT(4B ::?1:PF:INT "(R1=
Koolweerstand R2=potmeterl
570 REM component waarden
580 DATA .000000000001,1.2E-1:2, 1 • 5E: --12, 1 ..BE-"12:r 2 ..2E_k 12, :2.
7E-12,3.3E-12,3.9E-12,4.7E-i
2,5.6F-12
590 DATA 6.8E-12,8.2E-12,.01E-
9,.012E-9,.015F-9,.018E-9,.0
22F-9,.027E-9,.033E-9,.039E-
9,.047E-9,.056E-9600 DATA .068E-9,.082E-9,.1E-9,
men deze componenten toepast dan
verkri jgt men de ingevoerde frequen-
tie met de DC (na eventueel afrege-
len R2). Men kan nu vervolgens, de-
zelfde berekening met eventueel an-
dere waarden starten d.m.v , toets 'J'
in te drukken. Natuurlijk bestaat er
ook de mogelijkheid het programma
af te sluiten. Het programma is een-
voudig van aard, zodat voor de wer-
king van het programma geen verde-
re uitleg noodzakelijk is.
het appleblad® maart 1986 47
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 46/56
610
.12E-9,.15E-9,.18E-9,.22E-9,
.27E-9,.33E-9,.39E-9,.47E-9,
.56E-9
DATA .68E-9,.82E-9,IE-9,1.2
E-9,1.5E-9,1.8E-9,2.2E-9,2.7
E-9,3.3E-9,3.9E-9,4.7E-9,5.6
E-9
48
620 DATA 6.8E-9,8.2E-9,.01E-6.
630
.012E-6,.015E-6,.018E-6,.022E-6,.027E-6,.033E-6,.039E-6,
.047E-7,.056E-6,.068E-6,.082
E-6
DATA .lE-6,.12E-6,. 15E-6,
.18E-6,.22E-6,.27E-6,.33E-6,
~39E-6,.47E-6,.56E-6,.68E-6,
.82E-6,IE-6,1.5E-6
DATA 2.2E-6,3.3E-6,4.7E-6,6
"8E-·-6,10E-6
DATA 1000,1100,1200,1300,15
00,1600,1800,2000,2200.2400,
2700,3000,3300,3600,3900,430
0.,4700
DATA 5100,5600,d200,6800,7
~00,8200,9100,1000,11000,120
00,13000,15000,16000,18000,2
0000,22000,24000
DATA 27000,30000,33000,3600
0,39000,43000,47000,510~),56
000,62000.68000,75000,82000.~lo60 . . . .
DATA 1000,2200 ,4700 ,1000
640
650
660
670
0,22000,47000.100000
6E15 FOR Be = 1 TO 5: CALL - 912
6fi6 IF SC = 3 THEN HTAB 3: PRINlI!DE~ v-~E~ardt? Vdn [:2 ::::0 ..o i uFrr
6[37 NEXT
6"10 HT!-'lB_,.')T(,lj 22:: JI'.F'UT "~~ilt
U een nieuwe berekenlng IJI
r·et.) ";N$
700 "[F 1.$ ,c ",j" e m I\j$, "- "j" niE:I~
10
710 SPEED= 255: TEXT : HOME : END
E IOO
B05
806
810
REM Print statementsE ,~ J
HT,CjB ::;: \)H1B 15
PRINT "1"Ietde besch ikbcWf·'co
mponenten is geen oplossing
mogelijk"
GET 1\1$
GOTO 10
F'RINT " De duty cycle rnoe t;
811
820
8::::0
5 0 : ' ij1 " 1 1 '
8iJ.(iGOTD 120
JF'R#O
Voorjaarsaanbied ingen
A pple II e x tra 's :D u o D isk• 2x 140 KB• Apple lie vormgeving
• Accessoirekit /I
• Origineel Apple
f 1294,-Prof i le• 10 MB harddisk
• Apple II interface
• Accessoirekit
• Origineel Apple
f 3390,-Apple lie 8 0 k olom sk aart '• c5rigineel Applef 84,-A R P le F O R TR A N• F"ortran 77• Kompleet inkl. Apple manuals
• Origineel Apple
f 175,-A ccess II• Kommunikatieprogramma
• lnkl. handleiding
• Origineel Apple
f 108,-P roD O S u se r's k it• ProDOS user's disk & manual
• Origineel Applef 95,-'Handcont ro l le rs• Apple lie, IIc
• Origineel Apple
f 75,-Joyst ick• Inkl. Apple II, 1 1 + , lie, IIc en IBM-PC aansluitkabel
f 66,50Im aa eW rite r II• 25()karakters/sekonde
• Friction- en tractorfeed
f 1995,-
De aanbiedingen in
deze advertentie zijn
exklusief 19% BTW.
Rotor Electronica
Marterlaan 10Den Dolder
Tel. 030 - 790684
Geopend dinsdag timvrijdag van 9.00 -12.30 en 13.00 - 17.00uur. Op zaterdag tot
16.00 uur.Den Dolder ligt tussen
Utrecht en Arners-
toort.
het appleblad@ maart 1986
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 47/56
- - - ----
r~Du· . .-~£'JRotor Electronlca bv.
. )IHAiRDWARE HUIS"
DE PEAR C O M - IJN :Pea r com·PC1Monochroom
Standaard, echter met:
• Monochroom grafische kaarti.p.v. kleur
• Pearcom monochroom TILmonitor
f 3270,-Pearcorn -Pc ' tProf. systeem 1
Standaard, echter met:
• 10 MB harddisk• Pearcom 14" kleurenmonitor
f 6730,-Pea r com·PC1Start-systeem• IBM PCIXT compatible.256 KB RAM
• 1x 360 KB 'merk' diskdrive
• Disk-controller• Kleuren-grafische kaart• Robuuste praktische metal en kast• Speciaal 'Pearcom' toetsenbord
• 135 W voeding
f 2150,-
Pea r com·PC1Standaard• IBM PC/XT compatible
• 256 KB RAM• 2x 360 KB 'merk' diskdrive• Multifunktiekaart met:C Klok/kalender met batterij
n Parallel interface met Centronicskabel
lJ Serie interface (2e voorbereid)o Game-adaptor[_j Diskcontroller
• Kleuren-grafische kaart• Robuuste praktische metalen kast• Speciaal 'Pearcorn' toetsenbord
• 135 W voeding• Nederlandstalige beschrijv ing
f 2775,-
Pea r com·PC1Prof systeem 2
Standaard, echter met:
• 10 MB harddisk• 640 KB intern geheugen• Monochroom grafische kaart
i.p.v. kleur
• Pearcom monochroom TILmonitor
f 5830,-
Pea r com·PC1Netwerk• Gekoppeld tot 255 PC's• Snelheid: 1 Mbits per sekonde• 'Password' mogel ijkheid• Gemeenschappelijk gebruik vanharddisk en printers
Startset voor 2 PC's:
f 2610,-
Ro to r E le c tro n ic a BV, Den Dolder, Marterlaan 10, tel. 030 - 790684 .Geopend dinsdag - vrijdag van 9.00· 12.30 en 13.00 - 17.00 uur. Zaterdag tot 16.00 uur. Den Dolder Ilgt tussen Utrecht en AmersfoortROTOR vindt u op cirka 200 meter van het station Den Dolder. Ruime parkeergelegenheid.
Ais alternatief voor het Pearcom toet-senbord is er zonder meerprijs eentoetsenbord met IBM·layout lever-baar.
Genoemde prijzen zijn excl. 19% btw.
Pea r com -sStandaard• Apple II compatible
• 128 KB RAM• Extended 80 koloms• 2x 140 KB 'TEAC' diskdrives
• Diskcontroller• Robuuste praktische metalen kast• Speciaal 'Pearcom' toetsenbord
f 2295,-Pea r com -SStandaard• Apple II compatible.64 KB RAM
• Z-80 (CP/M) processor• 2x 140 KB 'TEAC' diskdrives
• Diskcontroller• Robuuste praktische metalen kast• Speciaal 'Pearcom' toetsenbord
f 2150,-PC·ex t ra ' s :10 MB harddisk incl . contr.. f 2_185,-
20 MB harddisk incl . contr.. f 2.610,-384 KB RAMkaart. f 375,-Monochroom grafische krt , f 325,-Kleuren grafische krt f 265,-
Pearcom 14" kleuren mon f 1.395,-Pearcom 12" TIL monitor.. f 435,-Pearcom 12" comp. monitor f 375,-
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 48/56
Dee/2
door: M.J.E. Manshande,
Leiderdorp.
Vorige maand hebben we het programma Disk - Zap besproken, en in dit deel 2 zullen weenkele toepassingen behandelen. We gaan de Catalog routine geheel naar eigen behoeften
aanpassen.
Ie vorige afleveringen
hebben we het programma
besproken, en wat geoefend met de
beschikbare commando's.
Listing 1Als u in listing 1 kijkt, ziet u een dis-
assembly van de Catalog routine. Dit
heb ik speciaal bij dit artikel gedaan,omdat weinig mensen zo'n disas-
sembly van de Catalog routine zul-
len hebben, en omdat je nu meteen
kunt zien wat er zal gebeuren als je
wat verandert. Type dus listing 1
niet in, want die zit al in Dos 3.3.
Plaats Catalog
We konden aan de disassembly van
de Catalog routine zien, dat de Ca-
talog routine begint op $AD98. Nou
pakken we dee I 1 erbij, en kijken
daar in de tabel waar in staat welke
Dos pages (een page is een blok
van $100 bytes) welke sectoren in
beslag nemen. We kijken bij $AD98,
en zien dat de Catalog routine be-
gint op track $01 sector $C. Nou
staat de Catalog routine op 2 secto-
ren, dus de gehele Catalog routine
staat op track $01 sector $C en $0.
50
Catalog laden
Het eerste wat we nu dus gaan
doan, is Disk - Zap runnen, en we
gaan de Catalog routine bekijken.
We weten al dat die op track $01
staat, dus we geven het commando
':', daarna typen we '01' in, en het
tracknummer staat er. Nu de sector
nog. We beginnen met sector $C,
dus we geven het commando '.',daarna een '0', en het sectornum-
mer staat er dan ook. We hoeven nu
aileen maar de sector nog te lezen,
dus we geven het commando CTRL
- R, en na een tijdje staat de sector-
inhoud op het scherm. We kunnen
op die zelfde manier natuurlijk ook
secter $0 laden dus in plaats van de
'C' een '0' te geven na het comman-
do ':'.
Catalog bekijken
Als u nu ook even kijkt in figuur 1en figuur 2, dan ziet u de beide sec-
toren afgebeeld. Nu kunt u de
sectorinhoud op het scherm vergelij-
ken met die figuren. Als er helemaal
niets (of heel weinig) hetzelfde is,
dan is het niet Dos 3.3. of heeft u
de verkeerde sector ingeladen. Is er
maar heel weinig verschillend, dan
maakt dat niets uit. Mocht het tach
twijfelachtig zijn, schrijft u dan ge-
woon even de oorspronkelijke waar-
de op, zodat u later altijd nog wei
kunt herstellen. Klopt het allemaal,
dan kunt u gewoon verder gaan.
U kunt ook, bij twijfel, even een dis-
assembly nemen van de sectorin-
houd door op de goede positie te
gaan staan met de cursor en dan
CRTL - L te geven. U kunt dan,door bij de disassembly in listing 1
te kijken, zien wat er verschillend is.
Als er toch wat raars staat, dan kunt
u beter een andere diskette nemen.
Meestal zal er hetzelfde staan, mits
het maar een Dos 3.3 diskette is.
Het hele verhaal geldt aileen maar
bij Dos 3.3, en niet bij andere Dos-
sen (zover ik weet tenminste).
Gebruik tabel 1Zo, nu hebben we de Catalog routi-
ne bekeken, maar wat en hoe kun-nen we die routine veranderen? Kijk
maar eens naar tabel 1. Daar staan
links allerlei functies van de Cataloq
die we kunnen veranderen. Ik denk
dat het functies zijn die u eigenlijk
wei had verwacht, maar er zijn nog
meer kolommen in tabel 1. Wat be-
tekenen die allemaal?
Wei, in de eerste kolom staat wat u
zoal kunt doen, met daarachter, in
hetappleblad® maart 1986
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 49/56
PR O G RAMM A BE SC H R IJV IN G EN
etlg r a J
TRACr:. ; 01
SECTOF: : ()C
3LOTD F:I \,.IE ; 1
00 01 O~ 03 04 05 06 (17 08 r)9 OA oe oc oo (IE (IF
00 83 8D C8 B4 ~Q 7F 00 '?E B e '?OC8 B4 :0 :.7 £0 4C10 7F Bo. :20 00 B3 4C 7F S3 20 28 A9 20 96 80 BO EF20 EE E4 85 DO F6 EE E5 85 4C 18 AD 20 28 AB AE 9C30 8:. SD C8 84 10 1)3 4C 7B 83 AE 9C B3 BO C6 B4 80
40 Dl 85 90 E6 B4 A'? FF '?DC6 84 BC [7 B4 8C D2 B550 20 " BO 18 20 5E AF 80 2A 20 OC AF A O OC 8C 9C60 KBl 42 30 08 FO 09 48 C8 Bl 42 A8 68 20 8'?AD70 AC 9C B_3 C8 C8 DO E7 AO D3 B5 AC 04 85 20 89 AD80 ::8BO 01 20 FB AF 4C 7F B~ 38 :(1DD B2 A9 00 A29 ) 1)5 90 FO B5 CA 10 FA 6(1 20 DC AB A9 FF 8D F9 85AO 20 F7 AF ft9 16 8D 90 83 20 2F AE 20 2F AE A2 08
Be) 80 AF 83 20 ED FD CA 10 F7 86 45 AO F6 87 85 44CO 20 42 AE 20 2F AE 20 2F AE 18 '2(1 11 SO BO 50 A2D<) 00 8E 9C 83 BD C6 84 FO 5:, 3(J 4A AO AQ 8D C8 84EO 10 02 AO AA 98 20 ED FD 8D C8 84 ~o 7F AI) 07 OA
FO CIA 60 03 BB DO FA B9 A7 83 20 ED FO A9 AO 20 EO
Figuur 1.
BUFFER ~ $80008UFFEF: : :.2768
ASCII
3-H4)•..3.H4.70L
• ' 3 • •. 3L. ::. (+.6000
nd5P~ne5L.-. (+..
3-H4•.LC3..3-F4.
Q5.f41 ..F4'G4.R5.70 •• ""/0* •• / '"
31BO.o.HH18(h ..-
..3HHP9-S5.T5 ..-8(Q{/L. :::,8. );2)."
..p5J.z·.\+) ..y5
.w/) ••. 3./ .. /.".
=!3.m}J.w.E-v7.D
.8 .. / . . / .... OOJ"
••• 3=F4oS0,.l =H4
•• t." m J :::.H4).
.O • • F'z9.'3.m}) "m
NOR
TRACK ~ o 1SECTOF: : (ID
SLOTDRI . .. ..
00 01 0:;:'3 04 05 06 ()7 08 09 OA 08 OC 00 OE OF
00 FD BD E7 B4 85 44 BD E8 B4 85 45 :-(,42 AE A9 AO
10 2('ED FO E8 E8 EB A(J 10 BD C6 B4 20 ED FD E8 BB20 10 F6 20 2F AE :2030 82 90 A7 BO 9E 4C 7F 83 A930 SD 20 ED FD CE 9D 83 DO 08 20 OC FD A9 15 80 90
40 B.-:-,60 AO 02 A9 00 48 A5 44 D9 A4 83 90 12 F9 A4
50 83 85 44 A5 45 E9 (1085 45 68 69 00 48 4C 47 AE
60 68 09 80 20 ED FD 88 10 DB 60 20 ()B AF AO 00 8C71) C5 85 81 4.2 99 01 85 C8 CO 20 DO F6 18 60 20 08BO AF AO (10B9 Dl 85 91 42 CB CO 2D DO F6 60 20 DC90 AS A9 04 20 58 80 AD F9 B5 49 FF BO C 1 B3 A9 11
AO 80 EB B3 A9 01 80 EC B3 A2 ::"'.89 (J() 90 BB 83 E8Bf) DO FA A2 OC EO BC FO 14 AI) 0::.89 ACI B:. 9D F3 B3CO E8 88 10 F6 EO 44 DC) EC A2 48 DO E8 20 FB AF A200 O() 8A 90 BB 64 E8 DO FA 20 45 eo . A9 11 AC FO B3
EO 88 B8 80 EC 87 80 BC 84 8C aD 84 CB BC ED B7 A9FO 02 20 58 BO AC BO 84 88 30 05 DO EC 98 FO E:6 20
Figuur 2.
BUFFER !. :!80fJ()
BUFFEF: , :2768
ASCII
J-g4.D-h4.E.B.)
.m}hhh .=F4~m}h.
• - r • . : • • 02.' I).L.. :>•• m}N.3F' ••. }) ••.
3 .1.H%DY$: ..o$
3.0%El..Ehi.HLG.h.O.m} .• [< •• ,.' • ~
E51B.Q5H@-Pv. ~..
/ • 9Q5. BHI!!-F"',.. '-, \
+) •• XO-v5I •• A3).
·k31 ..1::"'."8) •• :3hP;::". ".0 .. 9 .3.53
h •• .,'OPI"HF·h.(/"... :4hF'z.EOJ .•p3
...17.<4.-4H.m7)
..XO.=4.0.F'l.pf.
NOR
]CATALOG
TRACI< SECTOR POSITIE CODE
C DD 4C
C DE EBC DF AD
C FD BE
D 01 4C
D 02 13
D 0:;, AE
DISK VOLUME 254
A> HELLO
A) TEST 1
B> MACHINETAAL
T> TEXTFILEA····EST 2
A) DISf< - ZAP
A> CATALOG CHANGERI) INTEGER BASIC
JCALL-151
*ADDD: 4C E8 AD
*ADFD: BE
*AE01: 4C 13 AE
Figuur 3. Voorbeeld 1 van Catalog.
het appleblad® maart 1986
de andere kolommen, wat er voor
nodig is om de gewenste functie te
verkrijgen.
In de tweede kolom staat het adres
waar de waarden veranderd moeten
worden in het geheugen. Als u dus
geen zin hebt om meteen Disk -
Zap te pakken, of u wilt eerst even
een beetje proberen, kunt u ook di-
rect in het geheugen werken.
In de derde kolom staat de nieuwe
code die op zijn plaats gezet moet
worden, en tussen haakjes wat er
oorspronkelijk stond. Dus als u iets
wilt herstellen, dan gebruikt u de co-
des die tussen haakjes staan.
In de vierde kolom staat het track-
nummer die u moet invoeren als u
met Disk - Zap werkt. Dit doet u dus
gewoon door het commando ':' te
geven. In dit geval is het tracknum-
mer steeds $01, daar de Catalog
routine op track $01 staat. Als u
rechtstreeks in het geheugen werkt,kunt u dus gewoon dit tracknummer
overslaan, evenals kolom 5 en ko-
10m 6, waar sectornummer en by-
te in staan voor Disk - Zap.
Het Sectornummer, zie kolom 5,
moet u ook invoeren als u met Disk
- Zap werkt. U geeft dan het com-
mando ';', en u geeft dan een 'C' of
een 'D', daar de Catalog routine op
sector $C en $D staat.
In de zesde kolom, dat is de laatste
kolom, staat het byte nummer waar
de cursor op moet komen te staan
met Disk - Zap. Merk trouwens opdat de laagste byte van het ad res
(de twee rechtse getallen) precies
hetzelfde zijn als het bytenummer.
Dit komt doordat elke page van Dos
op een sector staat, en zo komt pre-
cies de laagste byte van het adres
precies overeen met de plaats waar
de waarde staat van dat adres in die
sector.
Werken met tabe/ 1
Nu hebben we tabel 1 geheel
besproken, maar hoe moeten we die
nu gebruiken? Ik zal hier 2 voorbeel-
den van geven. Met het eerste voor-
beeld gaan we het locksymbool ver-
anderen, en in het tweede voorbeeld
gaan we het type fi le weglaten uit de
Catalog. (We nemen overigens die
met spatie (dus de spatie blijft, maar
de type file aileen gaat weg!)).
We gaan dus eerst het locksymbool
veranderen. Onderaan tabel 1 vindt
51
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 50/56
PR OG R AMM A BE SC H RIJV IN G ENTabel1
Adressen, bytes, tracks en de sectoren overzichtelijk ingedeeld
5EHEUGEN OISf< - ZAP
AORES: COOE TF:ACf: SECTOF:: BYTE:UNf:TIE :
Catalo9 files een voor een $AOA4 $05 ($16) $01 $OC $A4
$AE::::O $01(!!! 15)
$01 $00 $30
'DISK VOLUME' we9laten $ADAE $4C ($A2) $01 $OC $AE
$ADAF $B'? ($OB) $01 $OC $AF
$ADBO $AD ($80) $01 $OC $80
Volume nummer weglaten $A089 $4C ($86) $01 $OC $B9
$AOBA $C3 ($45) $01 $OC $BA
$ADBB $AD ($AO) $01 $OC $BB
Lock svmbool we9laten $ADDO $4C ($BO) $01 $OC $OD
$AOOE $E8 ($C8) $01 $OC $OE
$AOOF $AO ($B4) $01 $OC $OF
Sector aantal weglaten $AE01 $4C ($BO) $01 $00 $01
met soatie $AE02 $OE ($E7) $01 $OD $02
$AE03 $AE ($84) $01 $00 $03
Sector aantal we91aten $AE01 $4C ($80) $01 $OD $01
zander soatie $AE02 $13 ($E7) $01 $00 $02
$AE03 $AE ($84) $01 $00 $03
Type file weglaten $AOEB $4C ($80) $01 $OC $E8
met soatie $AOE9 $FC ($C8) $01 $OC $E9
$AOEA $AD ($84) $01 $·OC $EA
Tvoe file we91aten $ADE8 $4C ($80) $01 $OC $E8
zander- soatie $ADE9 $01 ($C8) $01 $OC $E9
$ADEA $AE ($84) $01 $OC $EA
Catalog weg. hoofd zie je nog $ADCA $60 ($20) $01 $OC $CA
Catalo9 in het geheel we9 $A098 $60 ($20) $01 $OC $98
AIleen file namen in catalog $ADOD $4C ($80) $01 $OC $DD
$ADDE $13 ($C8) $01 $OC $OE
$ADDF $AE ($.84) $01 $OC $DF
Eerste soatie in catalo9 $AOFD ($AO) $01 $OC $FD
Tweede soatie in catalog $AEOF ($AO) $01 $OD $OF
Lock svmbaol $AOE3 ($AA) $01 $OC $E3
u deze functie. Nu gaan we deze
eerst gewoon in het geheugen stop-
pen. We zorgen natuurlijk eerst dat
Dos 3.3. geladen is, en we gaan de
monitor in met het commando CALL-
151. Nu krijgt u een sterretje te zien,
wat wil zeggen dat u dus in machi-
netaal bent aangeland (verwar trou-
wens niet het woord 'monitor' met
het beeldscherm, want die noemen
ze ook een (video-)monitor. Ais ik
het over de monitor heb, bedoel ik
dat u in machinetaal bent, wat u
kunt zien aan het sterretje als
prompt).
We typen het adres in (ADE3 dus,
want de '$' mag je niet typen), daar-
na een ':' en een spatie, en dan de
code. Maar daar waar de code hoort
te staan, staan een paar puntjes.
Wat betekent dat nu weer? Wei, hier
moet een ascii waarde komen, die
je zeit kunt kiezen. Ais je bijvoor-beeld een 'L' als locksymbool wilt,
typ je achter de spatie 'CC', want
dat is in hexadecimaal de ascii
waarde van een normale 'L'. U kunt
natuurlijk ook een andere ascii
waarde proberen. Het beste is om
hier gewoon een beetje mee te pro-
beren, om het beste resultaat te ver-
krijgen. Ais u het norma Ie locksym-
bool weer terug wilt, dan typt u ach-
52 maart 1986 eetappleblad(R)
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 51/56
P R O G R A M M A B E S C H R I J V I N G E Nter de spatie 'AA'. Dit staat trouwens
ook tussen haakjes! Want de ascii
waarde van het sterretje is $AA, of
decimaal 170.
Maar we kunnen het ook direct op
diskette doen, door het programma
Disk - Zap te gebruiken. Om dat te
doen, kijken we eerst weer in tabel
1, kolom 4, kolom 5 en kolom 6.
Daar vinden we dat we track $01,
sector $C moeten hebben. We ge-
yen dit dus door aan Disk - Zap met
de reeds besproken commando's,
en we laden dan de sector in met
CTRL - R. Na een tijdje staat de
sectorinhoud op het scherm. We kij-
ken nu in tabel 1 en in kolom 6 om
te vinden waar de cursor moet
staan. De cursor moet staan op byte
positie $E3. We typen daarna de ge-
wenste ascii waarde in (natuurlijk
wei in hexadecimaal), en we geven
daarna CRTL - W om de sector te-
rug te schrijven met de veranderdewaarde op $E3. Om nu het resultaat
te zien, moeten we de diskette
opstarten met de veranderde sector,
want de veranderde waarde staat
niet in het geheugen, maar op dis-
kette. Nu vragen we de catalog op
van die diskette. En zie daar, de
ster van het locksymbool is veran-
derd in een ander teken. Als dat niet
zo is, en u had wei een andere
waarde ingevoerd, moet u niet in pa-
niek raken en gewoon even Disk -
Zap pakken, en kijken waar het fout
is gegaan. U kunt ook bij het experi-
menteren beter een kopie van een
diskette gebruiken voor het geval er
iets mis mocht gaan.
En nu het andere voorbeeld ...
Dit gaat eigenlijk op precies dezelfde
manier, met het enige verschil dat er
niet 1 waarde maar 3 waarden ver-
anderd moeten worden. En nu mag
u niet zomaar wat invullen, maar zijn
we verplicht in te vullen wat er bij de
code staat. Er kunnen anders hele
rare dingen gebeuren, zelfs zodanig
dat de informatie op uw diskette on-
herstelbaar wordt beschadigd, of dat
de computer bij een catalog blijft
'hangen'. AIleen bij de puntjes in ta-bel 1 mag u willekeurig wat invullen.
En dat is dus aileen bij de drie on-
derste functies. Maar terug naar ons
tweede voorbeeldje.
We zouden het type file weglaten
met spatie (dit wil dan zeggen dat
JCATALOG
*A HELLO*B MACHINETAALI INTEGER PROGRAMMA
*B RWTS ROUTINE*A DISK - ZAP*A CATALOG CHANGER
JCALL-151
*ADAE: 4C 89 AD
*AD89: 4C C3 AD
*AE01: 4C 13 AE
Figuur 4. Voorbeeld 2 van Catalog.
TRAC~::SECTOR POSITIE CODE
C AE 4CC AF 89C BO ADC 89 4CC BA C3C BB ADD 01 4C
1 D 02 131 D 03 AE
J 7/-."": F'F:I!F " < : DEL.
THE:" TE:/ r Unt· ..C"t 1_', 1'_ ..
~:;TiJF'FEN"
Figuur 5 . Veranderingen voot Disk-Zap zodat je nu wei Ult bet programma kunt komen
maar dan met de DEL toets.
het apPleblad@ maart 1986
de spatie blijft), dus we kijken weer
in tabel 1 en vinden ongeveer in het
midden wat we moeten hebben. We
doen het weer eerst in het geheu-
gen. We gaan de monitor weer in
met CALL - 151 en we typen in:
ADE8: 4C FC AD
Nu doen we CTRL - C om uit de
monitor te komen en we doen een
Catalog. U zult nu zien dat het type
file wordt weggelaten maar dat er
dus nog wei een spatie staat. Wilt u
het weer herstellen, dan moeten we
de codes tussen haakjes hebben:
ADE8: BD C8 B4
Als u nu weer een Catalog doet zult
u zien dat het weer helemaal ge-
woon is, Gebeuren er toch nog rare
dingen, dan komt dit door: of fout in-
getypt, of er is geen Dos 3.3 gela-den.
Maar we kunnen natuurlijk ook di-
rect op een diskette werken. We
runnen weer het programma Disk -
Zap, we kijken in tabel 1, waarna we
de track en sector gaan invullen.
Het tracknummer is weer $01 (zie
tabel 1 kolom 4) en het sectornum-
mer is $C (kolom 5). Als we het
track- en sectornummer hebben in-
gevoerd, geven we weer een CTRL
- R om de sector te gaan lezen, en
na een klein moment staat de
sectorinhoud weer op het scherm.Nu kijken we weer in tabel 1, kolom
6, waar we kunnen vinden op welke
byte-positie we moeten gaan staan
met de cursor. We nemen de eerste
waarde, en dat is nu $E8. We typen
nu achter elkaar, maar niet al te
snel, de codes in (ottewel 4CFCAD).
Er mogen geen spaties of iets an-
ders ingetypt worden tussen de ge-
tallen. Disk - Zap gaat zelf op de
volgende byte positie staan.
Als we de waarden hebben veran-
derd, kunnen we de sector weer te-
rug schrijven met CTRL - W. We
booten de diskette weer op, we vra-
gen de Catalog, en zie daar: de ver-
andering heeft plaatsgevonden! Als
u het weer wilt veranderen, dan
geldt het zelfde verhaaltje weer,
maar nu typt u niet 4CFCAD in maar
BDC8B4. Dan zal de verandering
weer hersteld zijn op diskette. Zo,
nu weet u precies hoe u met tabel 1
moet werken. Het is allemaal vrij
53
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 52/56
PR O GR A MM A BESC H R IN IN G EN
~REM CATALOG LISTI.NG I:JITGELEGD
JCALL -151
*AD98LLLL
,AD98- :20 D C AS JSR '$ABDCAD9B- A9 FF LOA 'UFF
AD90- 80 P I? 85 STA ~B5F9
A D A O - ::!O F7 AF JSR $AFF7AD A3- A9 16 LO A . . . 1 61
A D A S - aD 9D B STA '$8"'9DIA,DA8- 20 2F A' E JSR $AE2FADAB- 20 2 1 = " A E JSR SAE2FADAE- A2 08 LDX ...BADBO- BD AF B3 LOA 'B3AF.XADB3- 20 ED F O JSR $FDEDA DBb- CA DE XADa7- 10 F7 BPL SA OBOADS9- 86, 45 sr A $45
ADBB- AD Fo 87 L'DA $S7F6AOBE- 85 44 S TA $44ADCO- 20 42 AE JSR $AE42ADC3- 20 2F A E JSR tAE2FA DC.6 - 20 2F A E JSR tAE2F
ADC9- 1~8 eLl:AOCA- 20 11 BO JSR $8011
AO CC- 80 50 scs .AE2CADCF- A2 00 LD X "'OQADD1 - 8E ~c 83 STX .839CAD.D4- BO C6 £14 LO A $B4C6 .•XAD07- Fa 53 BE Q SAE2CADD9- 30 4A :B 'M I I s,AE2SA DDB- A O A O LOY ... AO
AD DD - BD C8 84 LD A $84C8.XA D E O - 10 02 BPL $ADE4AD E2- AO AA LD V ...A AAD E4- 98 TVAADES- 20 ED F D ,JSR .FDEDADEB- BO C8 84 LO A $S4C8. )(
APEB- 29 1F A ND ... 7F
Commentaar.
Initiali~eer wer'~one file manaqerM.aa volume nummer' mogel i. jk
lees VTOC in em te 1; en waa~ Catalog 1S
Dce 22 re.,.els
Print sen retu,rn ,en I,Ierlaa.gt,eller
Print een return en I,Ierlaag teller
Pri nt •DIS 'V,OLUME'De c'ode I ' l i ervoar (de letters) staan op
$B3AF - $83BA.De letters staan inomgekeerde volgorde. dus als ~e dat
wilt veranderen. meet je daar op letten.
Zet I,Ialumenummer in '44/$45
Print volume nummer .als ::;digits
Print een return en verlaag tellerPrint een return en verlaag teller
I Carry OP 0 --) eerets I:a.t. sSl:torLees eenc:atalog sec:tcrExit als laar met catalogMailk index 0
ljk of track 0 is van mogeliJ ~ file: Als die 0 i.'s. dan e tit ,e laa'l'")• Als ar FF staat. dan is file deleted
Zat spatiein V-rlfgisterKijk of file geloe ~d is
Alii niet gelocked --) naarSADE4
Al s weI gel.ocked. zat *. in V-r egi starZet inhcud V-regi.s·ter in acc:umu,l attlrEn pri nt :1nh,oud van i I.CC:U. 0,0 scherm
Laad de fUetYlp,e' in ,ac:c:umulator
Haal eventueal lockblt (bit 7) eraf
. - - - - - - - - - - - - - - - - - -
eenvoudig en het zal dus geen pro-
blemen geven. Kijk echter wei uit
dat u het goed doet, anders kunnen
er vreemde dingen gebeuren. En
wilt u, zoals al eerder gezegd, weten
wat de werking is van de veranderin-
gen, kijk dan gewoon in listing 1, Er
zijn nog veel meer mogelijkheden,
want wat dacht u bijvoorbeeld van
een Catalog met aile gegevens in
een andere volgorde op het scherm
gedrul<t. Bijvoorbeeld eerst de filena-
men en dan pas sectoraantal enzo-
voorts. Kortom, er zijn nog zovele
veranderingen mogelijk, gewoon te
veel om in dit artikel allemaal te be-
handelen.
Voorbeelden Catalog
In figuur 3 en figuur 4 vindt u 2
voorbeeldjes, hoe je een Catalog
54
ook kunt hebben. Er staat dan bij
hoe u die Catalog kunt verkrijgen,
zowel wat er in het geheugen zou
moeten gebeuren, en wat je met
Disk - Zap zou moeten doen. Ik
hoop dat u met deze 2 voorbeeldjes
van een Catalog genoeg inspiratie
opdoet om een eigen Catalog routi-
ne te ontwerpen. Want het is leuk
om aan computervrienden je eigen
Catalog routine te kunnen laten zien.
Probeer zelf ook eens wat uit, want
het is beslist de moeite waard, al
was het aileen maar om wat erva-
ring op te doen met de Catalog rou-
tine.
Bij dit artikel hoort een vrij groot
programma (listing 2) dat wij hier
vanwege zijn lengte niet afdrukken,
maar dat wei te bestellen is. Dit pro-
gramma heet Catalog Changer,
Hiermee kunt u precies hetzelfde
doen als wat ik al heb beschreven.
Ik heb dit programma speciaal ge-
maakt voor de mensen die niet Disk
- Zap hebben, zodat ze ook de ge-
gevens van dit artikel kunnen toe-
passen. Ik denk bijvoorbeeld aan
mensen die bezig zijn met een spe-
ciale diskette waar allerlei utilities op
staan voor Dos 3.3. Ik zelf heb ook
een diskette met allerlei zelf ge-
maakte of ingetypte utilities uit boe-
ken voor Dos 3.3. Het is bijzonder
handig als je zon diskette hebt,
want als je dan iets leuks wilt doen
met Dos, raadpleeg je gewoon zo'n
diskette. Maar als u helemaal geen
zin hebt om het programma in te ty-
pen, het hoeft niet perse. De men-
sen die bij mij de diskette bestellen
met Disk - Zap, krijgen automatisch
het appleblad@ maart 1986
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 53/56
. . n e tawlebladPR O GR A MM A BE SC H R IN IN G EN
A O E D - A O 07 LO V I-S07 Laad '-'-&9i sta,- met 07
AD EF - O A ASL I Verdubbe1 i nhoud van accumulatorA D F O - OA ASL V.rdubbel inhoud va n accumulatorADF1 - 80 03 BeS S ADF 6 Carry 1 --} naar A A D F 6ADF3- BB D EY VerlaaQ Y-reQlster met: I
ADF4- D O FA BNE S A O F O A I. Y-nE~qister niet 0 - - > naar i IIA DFOAOFb- BIj! A7 83 LOA $B3A 7.,Y !Nu laden WI! fi .l_tvD e l.etter met als indeMAOF9- 20 ED FD JSR _FDED de V- regi ster li n pri nten de letter
AOFC- A~ AO LOA .SAO L aa d a cc um ul at or met een spati eADFE- 20 ED F D JS R S FD ED En print di e spatie op scnermAEOl- BO E7 84 LDA S 84E 7.X
=L aa d a . .n ta l sectoren van fi le i n en z,at
AE 04- B5 44 ST A 544 di e waarae op $44/$45AE06- sn E8 .8 4 LD A SB4E8.XAE 09- a5 45 ST A $4 5AE OB- ~ O 42 AE JS R $AE42 En pri nt hem al s 3 digitsAEOE~ A 9 AO LD A .S AO Laad accumulator met een spatieA E10- 20 ED FD JSR $FDE D En pri nt di e .patie op sche,-'"AE11 - E a INX Verhoog me t 3 n et X - re gl st e, .. zodat deAE14- E 8 INX = ~ X-r,E!giter komt te staan biJ de fiIeA E15- I EB I NX naam.A E 1 6 - A O 10 LOY .SlD Laad Y - re g1 . .t .r m et a anta l lettersA E1B- BO C6 B4 LO A SB4Cb.X :Laad een letter van de fi lena amAEIB- 20 ED FD JSR S F D E D En print di e IlPtter op h.t schermAE IE - EB lN X Verhoog i ndex X v oo r v clg ll nd e 1ett.rAE1F- BB D EY I
Verla.agV-n.g:i ster
met.1
AE20~' 10 F 6 BPL SAE 1B I AI.• V niet o. dan vclgende letterAE22- 20 2F AE JSR SAE2F Print ee n return en verlaa g tellerA E2!i - 20 30 B2 JSR .9230 ; Ze t indll"xX ep volg_nde HI e i nformati llAE2B- 90 A 7 BCC ' A D D 1 Ais niet klaar me t 7 files. naar .ADD1AE2A- BO 9E BCS SA OCA ; A I. kl",ar me t 7 fi1115. naar SA OCAA E2C- 4C 7F 83 JMP SB37F ; Verlaat d. c ila loq rout. in!!AE2F- A9 aD LDA ...80 : Laa d de aceumul.tor ,met een retu1rnA E31- 20 E D F D JSR S F D E D I En pri nt die return op schermAE34- CE ~ D 83 D EC SB390 I Verlaag teller ",et 1
AE37- D O 08 BN E sAE 41 Als teller niet O. dan n • • r tAE 41A E3~ - 20 OC FD JSR .F Doe I Als tell.,..w eI O. wacnt 01:) toatsindrukA E3C- A9 1~ LO A ".1~ le t tel l. e, .ap 21 (doe 21 rIPgels)
AE·3£- SO 9l) 83 9i A .8390AE41 - 60 !RTS , Ga tar-lugnaar ,.anrceper
Listing 1. De Catalog routine uitge/egd In Hn becommfmtarleerde disassembly;
ook het programma Catalog Chan-
qer. Listing 2 is tevens handig om te
zien hoe je de besproken mogelijk-
heden met een speciaal programma
kunt realiseren. Het programma is
gedocumenteerd met REMarks, zo-
dat je precies kunt zien waar wat
gebeurt en hoe. Verder behoeft het
programma geen uitleq. Als je het
runt, wijst alles zich vanzelt. Als je
op de vraag of je het in het geheu-
gen of op diskette wilt met een Gantwoordt, zal er aileen wat in het
geheugen veranderd worden. Als je
op de D drukt, moet je wei zorgen
dat de goede diskette er inzit, want
de verandering wordt meteen op dis-
kette gezet. Mogelijkheid tot herstel-
len is in het programma ingebouwd,
zodat, mocht er wat fout gaan, of
iets voldoet niet, je het altijd weer
kan herstellen,
het appleblad@ maart 1986
Dus gevaren zitter er niet aan, mits
je natuurlijk wei het programma
goed hebt ingetypt!!!!
Rectificatie Disk-Zap, deel 1
Zie figuur 5:
Diegenen die vorige keer Disk - Zap
hebben ingetypt, zullen waarschijn-
l ijk hebben gemerkt dat het com-
mando ESC niet werkt. Met ESC kun
je het programma verlaten, maar datdeed hij niet. Als u in figuur 5 kijkt,
ziet u een paar wijzigingen aan Disk
- Zap, zodat je nu niet met ESC uit
het programma komt, maar met de
DEL toets. Die werkt dan wei!
Werkt de ESC toets bij u wei, dan
hoeft u natuurlijk deze wijziging niet
in te voeren.
Wilt u Disk - Zap bestellen op dis-
kette, met'daarbij de 'Catalog Chan-
ger' dan moet u f 15,- storten op
gironummer 5562135, ter attentie
van:
M.J.E. Manshande,
Frederik Hendrikplantsoen 35,
2351 GK Leiderdorp
Veel succes, en nog een hoop com-
puterplezier qewenst.. .•
55
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 54/56
B Y T E - A D sADM IN IStRAtif 0' EEN appkzcornpubczr
c rcorcoe«~<Jebl!euren/cre<1JteU(en
-voorraad/Ofcter\lerwerklng
- laelvrenng
, _
• ~~!~recision Software met NederfandseSoftware handJeiding.Heemraadssingel 195
3023 CB Rotterdam Tel. 010 . 77 88 90
Aile Apple producten op voorraad
56
C OM PATCOMPUTERS
Verkoop en verhuur van Apple en IBM compat ib le
computers, uitbreidingskaarten, diskdrives en randap-
paratuur tegen zeer voordel ige prijzen.
Vergeli jk zelf maar!
Reparatie oak van uw Apple compatible + lie + lie
Bel voor meer informatie: 010·141913
MaR _, a._" 'tOO( een <*nonAtf'lltMmet
00ft ~u.,. drI. T_ au _ • . btoOr IJ lMOOI'IOOm_
Van Ooesburg tmeroanooar NV
PaO<:weg 83 67 17 HN Ede
Tel o s s e o 23434
Waalreseweg 1715554 HA Valkensw •• rd
Telefeen 04902·89881
(Verkrijgbaar vi a uw deafer)
excl. b.t.w.
Tevens lIerkrijgbaarbij onze dealers:MECOM te Bedum, tel. 05900· 14390
COMPUTERCOLLECTI.Er, Amsterdam,
Amstel312
COMPUORESS bv. te Kamerik'p 03481 ·2018
•
Loon Adm. Systeem voor Apple lIe
* loonadmi ni strati e van A tot Z
* verw erkt a Ile ta bellen* onbeperkt aant. w erknemers* voldoet aan aI le normen
Bel of schri jf voor ui tv. INFO;
F RE SO WS OF T tel. 0 43- 47 495 7Planodonk 5 - 6218 ET Maastri cht
ROTORDen Dolder
ENGELS VOOR OP REfS. SNELGELEERO OP UW APPLE.
Kompleet pakket, diskettes, kassettes
& Nederlandstaligef 95handleiding ,- ex. btw
Marterlaan 10 Den DolderTel. 030 . 790684
, _ - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - ,
•. . & .Teehn.Dlenst/•• DlliW"HTEN IlIZNoordkade 78a 9203 CG Drachten
Tel.. 05120 175415 .,
(jJ~,~~~2,~I C R O S Y S TE M S B V
Software
* Macintosh
* PC/MS-DOS
INFIOEM SOFlWARE tR) (1983)
I N D EX : '? INDEXf
seen programma voor hetmakenvanalfabetischelijsten met de APPLE II-familie en compatibles.
Twee programma's in een pakket, voor het maken vanindexlijsten, tekeningenlijsten, documentatie-over-
zichten, bibliotheekindexen, etc., tot 8 a 9.000 regelsl
Grote en kleine letters, zeer veel mogelijkheden voor
het vormgeven van de lijsten met de lettertypen van
uw printer, breedte, lengte, etc., etc ..
HOOFDMENU
o NIEuwE INOEl!:
CONTR. WIJ,Z
I N OE I ( I N LE Z EN
OPBERGEN'NISSEN
SOATEAEN
P R I N T E NI N O EXE N
S.A~E~,;!VOEGEN8 ---,_OPIEREN
9 OVEAZtCHT OISK
UW ilEUS?
infidemSOFTWARE
BEL ODS op 01612 - 2377BEZOEK ons Mgr. Nolensstraat 7 - 5121 AL RUENSCHRUF onsPostbus 146 - 5120 AC RUEN
het appleblad@ maart 1986
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 55/56
-
Apple lie bunde l Apple lie bundel
.- Apple lie
* Monitor en Stand lie* 2e Drive
. . A pp l . eWo rks , (3 prog.)
to Dra .ag tas
.. Epson Printer LX 80
fl. 4.895,00
.. Apple lie
• M on ito r I/e.. 2. Diskdrive's
.. 80 Col + 64 Kb
.. Appl:eWorks ( 3 prog.)
.. E p s o n Printer LX 80
fl. 4.895,00
'E p s o n F X 85 F IT + N LQ tl. 17.95,00
Ep so n FX 105 Fff + NLQ fl . 2445,00
Epson LX 80 NLQ fl. 1299,00
Naka j ima NP-2200 N LQ 1 1 . 1525,00
NecP2NLQ fl. 1850, ,00.
Apple imagewr , i t e r l l NLQ fL1; 995,00
Z 80 A CPM fl. 160.,00
80 Col + 64 Kb lIe fl. 200,00
I Paraltel interface card fl. i70,00
I
I A pp le lie M em . Exp.256kb fl. 995,00
,12 8 K b R am ka a rt fl. 370,00
S up er se ria l c ard Il, 395,00
Unidisk 800 Kb lIe fl.
Diskdrive 140 Kb I/e 1 1 .
Teacdrive 160 Kb lIe fl. 510,00
Hardisk 10Mb lIe fl. 2995,00
Hardisk Mac 20Mb fl. 5995,00
Lotus Jazz
Microsoft ' Exce lMicrosoft Multiplan
Microsoft File
Mac D r aw
11.1995,00
fl. 1395,00.
fl . 595,00
fl. 675,00
fl. 675,00
Dezeadvertentie is v,ervaardigd met Macintosh LaserWriter en MacDraw
Macintosh Plus 1 MbSystean
Inc lusief :
~ E xte rn e d riv e 800 K B
- fm a geW rite r II P rin te r
- P rin t er 8-pin cable
- Nederlandse hand le id ing
- L otu s Ja z z of MS Exce l
fl. 12.998,00
Macintosh 512 KbS}steem
Inc lusief :- E xtern e d isk Drive
- Im a g ew r it er II + Kabel
- M acW rite en Pa in t
fl. 11.998,00
-- ~MONITOHEN MATRIXPRINTEHS
,~ COMPUTERn(S _ _ _ _ _ : : S ; , , _ ; _ Y - = - - S T : . . . . = E . : : . . . . : . M S = - - - . J
A L L E P R U Z E N
E XC LU S IE F BT W
I I.V . N E !T RA C O C O M PU T ER S YS TE M S
Reeds verschenennummersReeds verschenen nummers wor-
den toegezonden NA ONTVANGSTvan de betalingvan de bladprijs
per nummer plus f 6,50 (SF 130)verzend- en administratiekosten
voor een hele zending. Voor snelle
toezending een betaalkaart, giro-
kaart of Eurocheque meesturen ens.v.p. het abonneenummer niet ver-
geten. De bladen worden u dan peromgaande toegestuurd.
Vermeldt steeds op al uw kor-
respondentie uw abonneenummer
en op welk blad u bent geabon·neerd.
het appleblad@ maart 1986
Inventarisatie-aanbiedin2:APPLE
MACINTOSH 512 Kbbundel :
Inclusief :- Exteme drive 400 Kb.- ImageWriter printer- Accessory kit- MacWrite tekstverwerking- MacPaint tekenprogra- Guided tour Macintosh
- Guided tour Write / Paint- Handleidingen
Normaal fl. 13.032,=
Nu H.C.S.-prijs,afgehaald / kontant .. fl. 10.000,=(prijzen excl. BTW)
@~®&
Bedrijfsautomatisering8edrijfsadviesenFinancieringen
M o nta gevveg 5
3433 NT NieuwegeinTel: 03402 - 60777
HERMES COMPUTER SERVICES B.Y.
Koperweg35, 2401 LH Alphen aid Rijn, Tel. 01720·35079
5/9/2018 Het Apple Blad 3e jaargang, Nr. 3 Maart 1986 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/het-apple-blad-3e-jaargang-nr-3-maart-1986 56/56
Opnaam en postcode SORTEREN- BUNDELEN· BUNDELBRIEVEN en BUNDELLlJSTvolgenspostale richtlijnen! Uitgebreide selectie opsorteersleutel endatum enandere mogelijkheden!
~~~~.j..f 435 , - ISU PER M A IL IN G PR O GR AMM A I S M p®• ~.' :..-'~ excl, b.t.W. MET DUIDElIJKE
';:::::'.~._.,., HANDLEIDING!l Geen AANGEPASTE DATA-BASE, maar gericht ont-
• -. ...,. -~ '" • wikkeldvoorgrotere systemen en nu ook besehikbaar
..:~.~~~: .i~'~LE IH, APPLE lIe en compatibles.
: :: :: ::: :: :: := :: '~ _, ~._ ~'_ e.~~ • BENODIGDECONFIGURATIE:;;;::;::::::~:: OJ ,:~. .j 64 KB geheugen, 2 Apple disk-drives
! l 0 ••::.~- O J of compatible disk-drives (5%"), monitor
:: ./~-.:; en een Epson of soortgelijke printer.: : : : : : : : : S : / " : :~. : : - : : ; . ; ; - - . . . . . . o / Verder niets, geen 80 kolommen, Z80-kaart,
._~ ...... : enz.!.f :;;... /. / DRIE VERSCHILLENDE
AL VOOR 32* cent UW ...:-:;:~::.:::: SOFTWARE-PAKKETTEN
DRUKWERK t "'~. Naam, adres, woonplaats:vers uren .•. ~~!.::.:~ Maximale opslag-capaciteit 1575 adressen
Voor besteiling of meer informatie en uitgebreide ._.~ • Naam, adres, woonplaats en bijv. t.a.v.:beschnJvlng, bel of schnJf: ------..______;aximale opslag-capaciteit 1350 adressen
• Naam, ad res, woonplaats, t.a v. en ook opslag vantelefoonnum mers.Maximale opslag-capaciteit 1200 adressen.
LEVERING ONDER REMBOURS OF DOOROVERSCHRIJVING OP BANKREKENING NR. 18.89.20.005
ENGINEERING
TECHNISCHE EN BESTUURLlJKE INFORMATIESYSTEMEN
TEBIS ENGINEERING - postbus 69844802 HV BREDA - Tel.: 076 - 87 07 90
Ook software-pakketten voor Apple 11+,Apple lie of com-patibles met grotere dlsk-opslaqcapaciteit.Tot 30.000 adressen. Vraag prijs I
'".7•• £1••
D E APPLE VAL l N IETVER VAN D E BOOM .De Harense Smid en Apple hebben tenminste een
ding gemeen. KWAIlTEIT,voeg dan nog vakkennisen service toe, dan begrijp je waarom het ...A \ D..bij ons steeds drukker wordt. Toch c,Sr'l\houden we tijd voor jouw probleem~,::>\.../ ..Kom dus naar de Harense Smid, ~/want de toekomst is dichterbij ~> "-dan je denkt. :g: .
:J :Harense Smid b.v. Computer; L I . . JHeuvel 33. Tel: 04120 - 43244 OSS Q-"=~=-~
58
•Adver teerders indexAvio-diepen " 39
Berendsen Computer Products 2
Compac _ 29Compudress. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 4
De Harense Smid 58
Hermes Computer Services 57
Infidem Software 56
Minihouse 60
NCS Computer Systems 57
Positronika Microsystems 15
Rotor Electronica. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 48-49
Symbiotic Computer Systems 59
Tebis Engineering _. 58
TM Data , 39
Byte Ads 56
het appleblad@ maart 1986