Anne Sietsma

Het Kleine Theater

8

Inhoud

1. Vechten! 10

2. Haman de schurk 18

3. Jan Klaassen en Katrijn 22

4. Bij de molen 30

5. Op de Jacobshoeve 34

6. Sabbat 39

7. De sjoel staat in brand! 44

8. De prinses wordt gered 49

9. Een konijn op een stokje 53

10. De poppenkast 57

11. Een Engels vliegtuig is gecrasht 61

12.DeDuitseofficier 64

13. Het konijn van de ondergrondse 71

14. De Joodse school 76

15. Het Kleine Theater 79

16. Chanoeka 83

17. Prins Casper in de klas 88

9

18. Het verhaal van koningin Ester 94

19. Een Jodenster op je kleren 101

20. Rovers! 105

21. De HZZ-club 108

22. Waar is Roos? 111

23. In het hol van de vijand 113

24. Een rare verhuizing 116

25. Duitsers in de school 121

26.Eenflesvolmelk 125

27. Waar zijn de Joden gebleven? 128

28. Het geheim van de Jacobshoeve 133

29. Is de oorlog bijna voorbij? 141

30. Huiszoeking 146

31. De bevrijding 152

32. Roos wacht op haar ouders 158

33. Schatgraven 164

34. Naar Amerika 170

10

1. Vechten!Samen lopen ze naar huis. Jasper is blij dat de school uit is. Hij houdt niet van dat lange stilzitten. Na elke stap maakt hij twee hinksprongetjes. Roos moet erom lachen. Met Jasper maak je altijd wat geks mee.‘Je lijkt net de ekster van opa Ploegman,’ zegt ze.Opa Ploegman woont bij hen in de Beekstraat. In zijn tuin woont een half tamme ekster. Het beest mankeert wat aan z’n ene poot. Maar hij weet zich best te redden.‘Ik ben een ekster. Krrr, krrr,’ roept Jasper en hij hipt van links naar rechts over de stoep.‘Kijk onze Jasper eens,’ klinkt het achter hen. ‘Begint al net zo te hinken als zijn vader.’Met een ruk draait Jasper zich om. Dat is Rinus natuurlijk weer. De grootste pestkop van de klas.‘Laat mijn vader erbuiten, Rinus.’ ‘Waarom jochie? Je vader is een hinkepoot. En jij wordt al net als hij.’‘Wou jij mijn vader uitschelden?’ ‘Wind je niet op,’ treitert Rinus, ‘het is gewoon zo. Je vader is een hinkepoot.’Jasperwordtwoedend.Zijnvader,deknapsteenfijnstevaderdieer is, loopt mank. Dat is altijd al zo geweest. Jasper weet niet beter. Niemand maakt zich er druk over, zijn vader al helemaal niet. Het hoort bij hem, net als bij een ander krullen of een kromme neus. Omdat vader mank loopt hoeft dat rotjoch hem nog niet uit te schelden.Jasper vliegt op Rinus af en verkoopt hem een stomp in zijn gezicht. Dat laat Rinus niet op zich zitten. Hij trapt Jasper tegen zijn been, zodat die bijna omverrolt. Nog net weet hij zich overeind te houden. Nu grijpt Rinus hem bij een arm en probeert die op zijn rug te draaien. Maar Jasper is vlug en lenig. Hij wringt zich los en stompt Rinus waar hij hem maar raken kan. Dat hij zelf klappen

11

krijgt voelt hij nauwelijks. Die jongen met zijn eeuwige pesterijen moet van zijn vader afblijven! Als dolle honden rollen ze over de straat.‘Houden jullie onmiddellijk op,’ klinkt een boze stem.Verschrikt kijken ze op. Meester Vos, die de vijfde klas heeft, is de strengste meester van school.‘Waarom wordt er hier gevochten? Jij, Rinus Hoekstra, geef eens antwoord.’‘Híj begon, meester.’‘En jij, Jasper Klein, waarom begon jij?’‘Hij schold mijn vader uit voor hinkepoot.’‘En toen ben je hem aangevlogen?’ ‘Ja meester, natuurlijk meester.’Keurend kijkt de onderwijzer beide jongens aan. Dat kleine Jaspertje durft het op te nemen tegen die forse, sterke Rinus. ‘Er wordt al genoeg gevochten, jongens. Bewaren jullie alsjeblieft de vrede. En nu naar huis!’Roos kijkt met ontzag naar Jasper. ‘Je had het vast gewonnen van Rinus. Jij was de sterkste.’ ‘Hè? O ja.’ Jasper denkt aan iets heel anders. Er wordt al genoeg gevochten, zei meester Vos. Is dat zo? Natuurlijk, het is oorlog. In het dorp lopen Duitse soldaten. Er rijden Duitse legerauto’s. Maar vechten doen ze niet. Wat bedoelde meester Vos?‘Je bloedt,’ zegt Roos.‘Waar dan?’‘Op je knie.’Dat zal wel, denkt Jasper. Zijn knie doet pijn en op zijn voorhoofd voelt hij een bult groeien.‘Daar moet een pleister op,’ vindt Roos.‘Goed, ik zal... o nee, moeder is niet thuis. En Eefje is naar een vriendin.’ ‘Vraag het je vader.’

12

‘Die mag ik niet storen als hij in de werkplaats is.’Dat begrijpt Roos helemaal. Een horloge repareren is erg ingewikkeld.‘Ga maar met mij mee.’De ouders van Roos hebben een winkel. De Leeuw Manufacturen, staat er op de etalageruit. Jasper vindt het een mooi woord. Manufacturen.Het belletje van de winkeldeur klingelt als Roos naar binnen stapt. Ze trekt Jasper aan zijn hand mee. De moeder van Roos staat achter de toonbank. Ze heeft een rol stof afgewikkeld en meet een lap af. De schaar gaat er langs. De klant rekent af, de kassa rinkelt. Dan kijkt mevrouw de Leeuw naar de kinderen. Roos, met haar donkere krullen en een bezorgd gezicht. Jasper, met zijn witblonde haar dat nu recht overeind staat. Op zijn voorhoofd ziet ze een flinkebuil.Zehoeftniettevragenwatergebeurdis.Maarzehoudtvan een spelletje.‘En, mevrouw en meneer, waarmee kan ik u van dienst zijn?’‘Mama! Jasper bloedt! Er moet een pleister op.’‘Dat kan.’Uit een laatje tovert Roosjes moeder een schaar en pleisters tevoorschijn. Ze klopt op de toonbank.‘Ga hier maar zitten.’Jasper neemt een sprongetje en zit al. Mevrouw de Leeuw buigt zich over zijn knie. Hij ziet haar hoofd vlak voor zich. Prachtige zwarte krullen heeft ze, net als Roos. Hij zou ze even willen aanraken, maar dat durft hij niet. Roosjes moeder lijkt wel een koningin, denkt hij. Dan is Roos een prinses. Tevreden springt hij op de grond en maakt een buiging voor zijn koningin.‘Dank u wel, majesteit.’‘Graag gedaan, grappenmaker. In de keuken staat thee.’Mevrouw de Leeuw kijkt ze na. Roos, met haar donkere krullen en haar grote bruine ogen waarmee ze soms zo ernstig de wereld in kijkt. En Jasper, die druktemaker met z’n witte haar dat alle kanten op staat en z’n ondeugende, blauwe ogen waar meestal het plezier uit straalt.

13

Grappig dat die twee het zo goed met elkaar kunnen vinden.Als de thee op is zegt Roos:‘Ik ben een puzzel aan het maken. Help je mee?’‘Goed.’ Jasper is niet dol op puzzelen. Maar samen met Roos wil hij wel. Ze lopen naar de woonkamer. Daar ligt de puzzel op tafel. Drie kamelen bij een stadspoort. De rand is al klaar.‘Vader heeft mij geholpen,’ zegt Roos.Ze zoekt tussen de losse stukjes. Jasper verzamelt het blauw van de lucht. Hij vindt het een saai werkje, alle stukjes lijken op elkaar. Hij legt ze op een lange rij. Vanavond moet de vader van Roos ze maar op hun plek leggen.Hij kijkt niet langer naar de puzzel. Achter Roos, op de lage kast, tussen twee zilveren kandelaars in, staat een ouderwetse klok. De wijzers zijn verguld en de cijfers ook. Het onderste stuk van de wijzerplaat lijkt wel een schilderijtje. In de verte vaart een schip met volle zeilen. Op de kade zit een jongedame in deftige kleren. Een man staat tegenover haar, zijn hoed in de hand. Naast hem staat een stapel kisten en dozen. Jasper staat er vaak naar te kijken. Elke keer bedenkt hij er een ander verhaal bij. Nu ook. Die man vaart straks naar Indië. De reis zal maanden duren.‘Waarom puzzel je niet?’ vraagt Roos.‘Afscheidnemenisnietfijn,’zegtJasper.Roos weet precies wat hij bedoelt.

’s Avonds aan tafel zegt vader:‘Heb je gevochten, Jasper?’‘Ja, papa.’‘Was dat nodig?’Verwonderd kijkt Jasper zijn vader aan. Natuurlijk was dat nodig. Je gaat toch niet zomaar vechten.‘Wat was er aan de hand?’Nee, dat gaat hij zijn vader niet vertellen. Mooi niet. Het wordt stil

14

15

in de kamer. Alle vier kijken ze hem aan. Vader, moeder, Eefje en kleine Pom.‘Nou?’‘Eh...’Jaspers gezicht krijgt een dromerige uitdrukking.‘O help,’ zegt Eefje.‘Er was een draak, die op ons af kwam,’ begint Jasper. ‘Hij wilde de prinses kwaad doen.’‘Roos, bedoel je.’Jasper let niet op Eefje.‘Ik greep mijn zwaard en sloeg erop los. De draak gaf het niet zo gauw op. Maar ten slotte heb ik hem toch weggejaagd.’ Pom zit met open mond naar zijn broer te luisteren. Maar Eefje mompelt: ‘Wat kun jij toch vreselijk liegen.’‘Dat is geen liegen Eef, het is Jaspers manier om iets te vertellen. Hoe heette die draak, Jasper?’‘Rinus Hoekstra.’ ‘O, dat snertjoch,’ weet Eefje. ‘De hele school heeft een hekel aan hem.’ ‘Meester Vos zei dat er al genoeg gevochten wordt,’ zegt Jasper. ‘Bij ons niet, hè vader?’‘Misschien toch wel.’

Jasper ligt in bed. Het is donker in zijn kamertje, want sinds kort hangt er een zwart gordijn voor zijn raam. ‘Verduistering’ noemen de grote mensen dat. Er mag geen kiertje licht naar buiten schijnen van de Duitsers. Zo kunnen de Engelse vliegtuigen die ’s nachts overkomen niet zien waar de dorpen en steden liggen. Misschien raken ze dan de weg wel kwijt. De Duitsers zijn heel streng op de verduistering. Opa Ploegman kreeg vorige maand nog een bekeuring omdat hij zijn gordijn vergeten had.Vader komt de trap op. Bonk-stap-bonk-stap. Hij staat stil in de

1941, Apeldoorn. Nederland is bezet door de Duitsers. Jasper en Roos zijn onafscheidelijk. Samen geven ze in Het Kleine Theater voorstellingen voor alle kinderen in de buurt. Een Duitse officier staat er af en toe bij te kijken. Jasper en Roos merken steeds meer dat het oorlog is! Een Engels vliegtuig crasht vlakbij in een weiland. Roos moet naar een andere school, voor Joodse kinderen. Op een dag is Roos verdwenen. Spoorloos. Het huis waar ze met haar ouders woonde, wordt leeggehaald.Als in 1945 Nederland eindelijk weer vrij is, gaat Jasper op zoek naar Roos. Leeft ze nog?

Lezen is leuk en soms ook spannend. En je kunt veel

dingen ontdekken. Bijvoorbeeld wat kinderen doen in

allerlei situaties. Wat kiezen ze, en hoe loopt dat af?

Je kunt met de hoofdpersonen meeleven en denken:

wat zou ik nu zelf doen?

Ervaringen delen

Jezelf presenteren

Aardig doen

Een keuze maken

Samen spelen en werken

Opkomen voor jezelf

Een taak uitvoeren

Omgaan met ruzie

AVI 9+/E7/Plus

Met illustraties van Roelof van der Schans

9 7 8 9 0 5 7 8 8 3 9 3 4

Bestelnummer 5130ISBN 978-90-5788-393-4