het nieuw almeloos kookboek: 15 recepten voor een stad in beweging

15 RECEPTEN VOOR EEN STAD IN BEWEGING

Wonen&Participatie

Wonen&Educatie

Wonen&Leefbaarheid

Wonen&Zorg

Wonen&Samenleving

Wonen&Welzijn

Organisatie&Samenwerking

HoofdgerecHten

Beter Wonen werkt nauw samen met diverse organisaties in Almelo.

Om die betrokkenheid tastbaar te maken hebben wij een aantal speerpunten

benoemd. Deze speerpunten van beleid vindt u in willekeurige volgorde terug

bij de interviews in Het Nieuw Almeloos Kookboek.

4beter wonen

coupe exotique 36

Monique BuddeVoorzitter Kliënten Raad Almelo

Bertus’ hutspot 14

Bertus BraamhaarVoormalig opzichter van Beter Wonen

confit de canard 18

Wim Oude VrielinkOud-directeur Basisschool de Kubus

Lasagne 22

Helga VisHuismeester bij Beter Wonen

15 recepten voor een stad in beweging

5 het nieuw almeloos kookboek

Banaan-prei schoteL 32

Marianne ten DamHuurder en lid Wijkcommissie Zuid-Oost

soep met tomaten 26

Peter van der HoutDirecteur-bestuurder Beter Wonen

icLi köfte 10

Mehmet DagBewonerscommissie & lid SHBW

6beter wonen

garnaLencocktaiL 72

Jan KamstDirecteur-bestuurder Sint Joseph

LenteBroodje 64

Ans RottingManager Weekendschool

spaghetti carBonara 52

Marieke Peerbolte Wijkondersteuner bij Scoop Almelo

zaLm in BLaderdeeg 48

Janke KrommendijkHoofd afdeling Samenleving gemeente Almelo

vegetarische curry 44

Alexander LeicherStudent UT en stagiair bij Beter Wonen


jaarBeeLd 2009 76

Betrokken koken met Beter Wonen 78

fadiL’ s turks ontBijt 68

Nazmiye & Fadil OzaslanOndernemersechtpaar

rode Bietjes 60

Jan Olde KalterOud-wijkagent & projectmanager ‘Heracles scoort voor iedereen’

itaLiaanse kruidenkick 56

Alice ter BruggeProgrammaleider Assist ROC van Twente

chiLi con carne 40

Micha KlaasRegiodirecteur Aveleijn

8beter wonen

het nieuw almeloos kookboek9

Het leven in de stad Almelo staat niet stil. Mooie plannen, die de stad versterken en aantrekkelijker

maken om in te wonen, werken, recreëren en te winkelen, zijn in aantocht.

Beter Wonen is een woningcorporatie in beweging. Al bijna 100 jaar zijn we sterk betrokken bij de

stad en ook zichtbaar aanwezig in de wijken en in het centrum van Almelo!

Wij zoeken actief de samenwerking op met bewoners, ondernemers, stadsbestuurders, ambtenaren,

medewerkers van welzijn-, zorg én onderwijsorganisaties, politie en al die andere organisaties die

zich inzetten voor de stad en haar omgeving.

Dat deze mensen, die wonen en werken in Almelo, zich erg betrokken voelen, blijkt uit dit boekje

waarin een impressie is te vinden van een aantal bijzondere kookmomenten. Een kijkje in de

keuken, waar mensen met warmte vertellen wat ze bezighoudt én waar ze van dromen. Dat gebeurde

bij de mensen thuis óf op een locatie waar ze zich thuis voelen.

Want thuis is waar het gebeurt! Waar alles gezegd mag worden wat ons raakt, wat ons in

gedachten bezighoudt, en wat er leeft in ons hart.

Verschillende smaakmakers kwamen vanuit verschillende perspectieven met nieuwe gedachten

en ideëen. Deze persoonlijke gesprekken én de recepten zijn de nieuwe smaakmakers van HET

NIEUWE ALMELO.

Graag schenken wij dit Nieuw Almeloos Kookboek aan de mensen die betrokken zijn bij de stad

Almelo. Wij presenteren 15 recepten voor een Stad in Beweging!

Wij wensen u een smakelijke voortzetting!

Namens alle medewerkers van Beter Wonen

Peter van der Hout

Directeur-bestuurder

Het nieuw almeloos kookboek

Menuwijzer

Mehmet Dag: “Ik kan wel gezellig in een theehuis gaan zitten: maar dan worden er geen boeken over me geschreven.”

icli köfte

Mehmet Dag is een kind van Turkije. Maar zijn karakteristieke hoofd en grijze lokken horen bij

Almelo als het kasteel aan de Gravenallee. Zeventig jaren jong is de heer Dag intussen en nog

altijd hartstochtelijk betrokken bij zo’n beetje alles.

Het contrast is groot. Dag groeide op in Cakillipinar tussen de Billok berg, de Karacurna en de

Karaseki bergen in Oost-Turkije. Tegenwoordig kijkt Dag niet meer omhoog naar de bergen, maar

omlaag in de geul die naast zijn huis aan de Wibauthof wordt gegraven. Retentievijvers in een

stad, in plaats van hoge bergen in een dorp. Hij weet nog niet wat hij er van moet denken. “Ik kan

nog niet zien hoe het wordt.”

Terwijl zijn vrouw, dochter en haar vriendin in de keuken een waar feestmaal tevoorschijn toveren

met lekkers als ispanak börek, sarma, kömbe en patlican oturtma toont Dag op zijn laptop foto’s.

Hij en zijn fototoestel zijn onafscheidelijk. Álles fotografeert hij. “Met foto’s zet je herinneringen

goed vast.” Er flitsen beelden voorbij van een groot feest in zijn geboortedorp. Hij vertelt,

kleindochter Hülya vertaalt waar nodig. Hij heeft Turkije lief.

Toch is Dag geaard en gelukkig in Almelo. Hij woont er al veertig jaar, werkte bij de Stoomspinnerij

Twente en Texas Instruments, richtte de belangenvereniging voor Turkse arbeiders Atib op en

vervulde al eens een rol in een film over het uithuwelijken van kinderen aan familie in Turkije.

“Mensen waren boos op me. Ze zeiden dat ze zelf moesten weten of ze hun kind uithuwelijken.

Maar ik zeg: kinderen moeten zelf kiezen.”

Het gesprek springt van de hak op de tak. Uit alles blijkt Dag’s betrokkenheid. Dag ís participatie.

Hij is overal. Bij de nieuwe burgemeester, op de markt, bij ‘zijn’ Atib, de schildersclub, in zijn

volkstuin, en ook bij de vergaderingen van de Stichting Huurdersbelangen Beter Wonen waar hij in

zit om huurders te helpen. Hij onderzoekt nog van alles en heeft zijn eigen website. Gemaakt met

hulp van jonge mensen (www.mehmetdag.nl). En dat is maar een kleine greep. “Ik kan wel rustig in

een theehuis gaan zitten, maar dan worden er geen boeken over me geschreven”, zegt hij,

verwijzend naar zijn levensgeschiedenis in boekvorm. Blijft hij ook gezond omdat hij zo actief is?

Anders dan veel van zijn Turkse leeftijdsgenoten? Hij knikt bevestigend.

beter wonen 10

beter wonen 12

Het diner voltrekt zich in zijn woning in de wijk Kerkelanden. Dag woont er sinds 1970. Eerst aan

de Parallelweg, min of meer met de rug naar de wijk, “Je merkt daar eigenlijk niets van wat er

gebeurde”, die gebukt ging onder problemen. Hij zag het verval, en was ook getuige van de

wederopstanding door de allesomvattende hersteloperatie van de woningcorporatie. Flats

verdwenen, kleinere woningen werden samengevoegd tot een eigentijds huis. Grauwe gevels

kregen vrolijke, mediterrane kleuren. Het heeft zijn instemming. “Overal in Almelo worden buurten

mooier. En hier doen de mensen het zelf ook beter. Maar er wonen bijna alleen maar Turkse

mensen. Dat is niet goed. Ik heb het tegen Beter Wonen en de gemeente gezegd. Niemand

luistert. Ik zeg het ook tegen Turkse mensen: ga ook naar het Sluitersveld, de Rembrandtlaan, de

Riet. Spreek meer met Nederlandse mensen.”

Voor Mehmet Dag is er geen weg terug naar Turkije. Vakanties ja, zijn leven is in Almelo. “Hier

wonen mijn kinderen en kleinkinderen. Hier is het goed. Alles is dichtbij. In Turkije is het volgende

dorp 40 kilometer verder”. Bovendien: in Almelo heeft hij nog veel te doen. Hij pakt zijn camera en

drukt die zijn dochter in de handen. Ook het diner wordt goed vastgelegd.

Meng de ingrediënten met water tot een soepel deeg. Maak 2 plakken dun deeg zo groot als een dienblad.Leg de vulling rauw op één plak deegSmelt 4 eetlepels roomboter en meng die met 2 eetlepels bloem. Giet dat over het rauwe vlees/uimengsel.Afdekken met tweede plak deeg, goed dichtplakken.Eén ei loskloppen en bovenkant mee bestrijken.Oven verwarmen op 230 graden, köfte ongeveer 20 minuten bakken of tot hij lekker bruin is gekleurd.Heel(!) even laten afkoelen en nog warm in kleine stukjes snijden.

1 pond bloemsnufje zout50 gram gist2 ons fijn gesneden schaapsvlees3 uienPaprikaZout en zwarte peper1 ei


Wonen&ParticipatieEr is een jarenlange traditie van overleg met bewonercommissies én de Stichting Huurdersbelangen

Beter Wonen (SHBW). De betrokkenheid van woonconsumenten, het Besluit Beheer Sociale

Huursector (BBSH) en de nieuwe Overlegwet zijn belangrijke uitgangspunten. Met de SHBW én

met de bewonerscommissies zijn er samenwerkingsovereenkomsten. In 2009 is de overeenkomst

van bewonerscommissies vernieuwd. Hiermee is de basis van de participatie verder verstevigd

voor én door bewoners.

icli köfte (voor 3 personen)

beter wonen 14

Boeken vol kan Braamhaar over zijn jaren als opzichter in Almelo schrijven. In plaats daarvan

‘serveert’ hij enthousiast zijn ervaringen, anekdotes en wijsheden bij een super potje hutspot.

“Ik was heel tolerant, maar wel streng”, licht Braamhaar toe. Hij ging rustig te werk. Vriendelijk en

met humor. “Het gaat om de manier waarop je tegen mensen praat. Ik ging ook altijd weg met een

positieve boodschap. Zo van: “Zorg je goed voor de kleine, als ik zag dat de moeder met hele

andere dingen bezig was. Of: die douche ziet er ook niet echt goed uit, ik heb wel een tip hoe je

dat kunt verbeteren. Je moet mensen niet dwingen, maar richting geven en bijsturen.”

Inventief was de aanpak van Bertus Braamhaar zeker. Toen hij in de Ossenkoppelerhoek een grote

groep Turkse huurders trof, stapte hij naar de imam in de moskee aan de Wierdensestraat.

Braamhaar vroeg en kreeg een rondleiding. Het klikte tussen beiden, ook al was het de imam niet

gelijk duidelijk wat de bedoelingen waren van Braamhaar. Hij vroeg dan ook: “Waarom wilt u dit?”

Braamhaar: “Ik zei dat hij zijn mensen kon zeggen dat ze hun huizen net zo goed moesten onder -

houden als de moskee.” Daarna gingen voor hem bij alle Turkse huishoudens de deuren open.

“Want ik was de man die in het heilige der heiligen was geweest.” Een collega vindt het moskee-

bezoek getuigen van Braamhaar’s effectieve en originele werkwijze. “Bertus heeft de imam ook

gevraagd de buurtbewoners zijn verhaal te vertellen. Zodat mensen te weten kwamen hoe het

werkt in en rond de moskee. Dat heeft goed geholpen. Hij vindt dat er wel wat vaker gesproken

mag worden tussen groepen bewoners als dingen onduidelijk zijn.”

Braamhaar raakte ook in bizarre situaties verzeild. “Bij een voorcontrole voor een verhuizing trof ik

eens een kamer vol mannen. “Laten we maar eens boven beginnen”, opperde hij bij de bewoner.

Op de trap trekt de man een mes van een halve meter uit zijn broekzak. “Ik wist niet dat je slager

van beroep was”, zei ik nog. “Dit is voor jou bedoeld”, was de respons. “Dan doe ik de jas uit en

gaan we naar de slaapkamer”, reageerde Braamhaar met gevoel voor humor in een lastige

situatie. De man kalmeerde, Braamhaar vertrok. Op de vraag of hij nooit bang is geweest,

antwoordt hij ontkennend. “Ik ben de volgende dag naar de man terug gegaan en heb hem

gezegd wat ik van dat gedrag vind.”

bertus’ HutspotBertus Braamhaar, voormalig opzichter bij Beter Wonen: “Je moet mensen niet dwingen, maar richting geven en bijsturen.”

beter wonen 16

Er volgen boeiende verhalen. Over de hennepkweker die hij zijn hele huis liet herstellen, over de

drie keurige geklede kindjes in een versmeerde woning. En de huurder die van zijn toilet geblazen

werd. “Het is alweer jaren geleden. Bewoners hadden een dier geslacht en de resten in een put

gestopt. Ik merkte dat er wat mis was toen er klachten over verstoppingen kwamen. De gemeente

liet het riool goed doorspuiten. Dat ging met zoveel kracht, dat een bewoner die op dat moment

op het toilet zat, eraf werd geblazen.”

En dan de gijzeling. “Ook een voorcontrole”, vertelt hij. “De zolder hing helemaal vol oude

waslijnen. Toen ik zei: “Die kun je er misschien beter afhalen”, vloog de man me aan, ik mocht niet

weg.” Braamhaar ging rustig zitten in de vensterbank. “Die mensen zaten meer klem dan ik.”

Uiteindelijk kwam de politie. Braamhaar bleef ongedeerd.

1 kilo aardappelen1 kilo winterpeenzeven uienbraadworstklontje roomboterbouillonblokje

bertus’ Hutspot (voor 3 personen)


Almelo kent Braamhaar op z’n duimpje. Terwijl hij zelf op het platteland woont met uitzicht over de

weilanden. In zijn woonkamer – opmerkelijk - enkel glas. “Het gaat om woonbeleving”, luidt zijn

verklaring. “Als hier een egel scharrelt, hoor ik dat. Als mijn kleinkinderen er zijn en buiten spelen,

hoor ik ze.”

De ruimte die hij heeft, gunt Braamhaar iedereen. Vinex wijken zijn hem een gruwel. “Het staat veel

te dicht op elkaar. Er is geen plaats voor groen, voor bloemen. De zon kan er niet eens goed bij.

Wat komt er van die wijken terecht als de eerste bewoners weggaan omdat ze toch meer ruimte

willen?”

Het enkel glas in zijn huis heeft ook nog met iets anders dan woonbeleving te maken. “Een huis

moet ventileren”, zegt hij resoluut. “Tegenwoordig wordt alles dichtgekit. Helemaal niet goed. Ik

heb wel eens een huisarts in het Windmolenbroek gevraagd: wat zijn nu de meeste gezondheids-

klachten? Allergiën, zei hij. Dat krijg je met al die isolatie!”

Het gesprek gaat naar het heden. Braamhaar geeft kinderen schaatsles, past wekelijks op zijn

kleinkinderen en heeft een prachtige tuin. Als dochter Wendy en schoonzoon Maarten de maaltijd

serveren, bekent hij af en toe zijn werk nog steeds te missen. “Vooral de omgang met de mensen”.

Organisatie&SamenwerkingBij Beter Wonen werken ruim 100 medewerkers en sinds twee jaar is er een andere stijl en aanpak.

Verantwoordelijkheden zijn lager in de organisatie gelegd. Medewerkers kunnen een loopbaanscan

volgen. Meer dan dertig medewerkers hebben dit gedaan. Het doel is het stimuleren van het

interne ondernemerschap. Ook zijn de verbindingen tussen de bedrijfsonderdelen van Beter

Wonen versterkt. De organisatieopzet is daarvoor herzien per oktober 2009. Met de verandering

van de organisatie is de slagkracht vergroot om onze aanwezigheid in wijken en de stad een

impuls te geven.

Aardappelen, peen en uien schillen en in blokjes snijden. Aan de kook brengen, niet té gaar koken en stampen. Braadworst bakken in roomboter. In vocht van aardappelen en wortelen een bouillonblokje oplossen en daarmee de braadworst afblussen.

Wim Oude Vrielink, oud-directeur basisschool de Kubus: “Laatst werd er bij ons gevoetbald. Moslims tegen niet-moslims. Hoe komen kinderen daar op? Dit moet je onmiddellijk de kop indrukken.”

beter wonen 18

confit de canard met pasta


Wim Oude Vrielink verliet in maart 2010 basisschool de Kubus. Uit eigen beweging, wel met

moeite, maar in de overtuiging dat het de juiste keuze is. Aan zijn feestelijk gedekte dis aan de

Wierdensestraat praat hij over Senge, gezond eendenvet, ondernemen, rijke taalomgeving en

de noodzaak van blijven leren. En nog meer. Véél meer.

Acht jaar geleden (‘Normaal blijf ik nooit zo lang’) werd Wim Oude Vrielink directeur van de

Reigershöfte in de Riet. “Het heette brede buurt school, maar dat had het personeel in de krant

gelezen. Het was een naam. Ik wilde er een lerende organisatie van maken aan de hand van het

model van Peter Senge. Die werkt met disciplines als persoonlijk meesterschap, mentale

modellen, gezamenlijke visie, teamleren en systeemdenken.”

De inzet en inbreng van Oude Vrielink leidde onmiddellijk een belangwekkende cultuuromslag in.

“Er werd gevochten en tekeer gegaan. Daar heb ik vrij snel verandering in gebracht. Op school

gelden regels, als je je daar niet aan houdt, ga je maar naar een andere school. Wie wil er nu op

een school zitten waar het niet veilig is? We zijn een redelijk strenge school geworden.”

Gedurende het gesprek serveren Wim of zijn vrouw Wilmy gerechten die in een sterrenrestaurant

niet zouden misstaan. Een zachte pompoensoep wordt gevolgd door een salade met lichtgekleurde

stukjes vlees die smelten op de tong. Oude Vrielink laat raden wat het is. De eerste poging luidt

slak. Fout. De tweede poging is goed. Eend. “Maar wat van de eend?”, plaagt hij zijn disgenoten.

Die geven het op. “Gesiers. Maagjes.” Een grijns: “Dat heb ik niet verteld, want anders hadden

jullie het niet gegeten.”

Het gesprek dwaalt af naar de politiek. Oude Vrielink vreest de onstuitbare opkomst van de PVV

en diens tirades tegen de islam. Balend en met zichtbare afkeer: “Ik zie nu pas kleur en dat komt

door Wilders”. Hij maakt zich zorgen over de nieuwe hardvochtigheid, de weinig respectvolle

houding, de verruwing van het taalgebruik. De gevolgen ziet hij in zijn school. “Laatst werd er bij

ons gevoetbald. Moslims tegen niet-moslims. Hoe komen kinderen daar op? Dit moet je onmiddellijk

de kop indrukken. We hebben er direct over gesproken op school, de leerlingenraad er bij

betrokken…”

De Reigershöfte werd onder Oude Vrielink getransformeerd tot een vriendelijk, open schoolgebouw

met een nieuwe naam en een super speelplein dat intensief wordt gebruikt. Maar een nog grotere

verdienste van hem is het zeer gemêleerde leerlingenbestand. “Het was een beetje een monocul-

tuur, kinderen met een vergelijkbare achtergrond. Om dat te veranderen moest er een rijkere

taalomgeving komen, en dat betekende kinderen met andere achtergronden. Het heeft ontzettend

veel moeite gekost om de eerste ouders over de streep te trekken. Vijf jaar heeft het geduurd.

Maar het is gelukt.” Tafelgenoot Grego Weersink ving iets op over een leerlingenstop. Oude

Vrielink lacht. Verheugd. “Denkt iedereen dat? Dat is de beste reclame. Maar het is niet zo.”

De Kubus heeft relatief véél kinderen met een rugzakje.

beter wonen 20

“Als we een kind treffen, dat we niet kunnen helpen, zorgen we er voor dat het een jaar later wel

kan.” Zijn inzet op dit gebied wordt niet echt beloond. Want al doen al die kinderen die speciale

aandacht krijgen het goed, hun Cito score haalt het gemiddelde van de school omlaag. De Kubus

staat alleen daarom niet in de lijst van sterke scholen. Oude Vrielink briest: “de Cito-toets zou per

direct vervangen moeten worden.” Hij hekelt de eenzijdigheid van de Cito-toets. “Er wordt alleen

gekeken naar taal en rekenen, maar er zijn twee dingen nodig voor een goede plek in de maat-

schappij. Taal èn ondernemingszin. Dat laatste is heel erg belangrijk, maar wordt dat getoetst?”

Woningstichting Beter Wonen is een onmisbare partner gebleken. “Wij hebben de leerlingen, zij

het geld. We hebben allebei belang bij een goede wijk waar het veilig is. Een goede school hoort

bij een goede uitstraling. Beter Wonen is bereid om te luisteren en zich te laten verrassen. Dat is

stimulerend. Er zijn fantastische dingen voortgekomen uit de samenwerking. Denk aan het

Technasium project, waar kinderen ideeën konden geven voor een nieuwe bestemming van een

locatie in de eigen wijk. Beter Wonen vraagt onze creatieve mening en we geven elkaar feedback,

al zijn we het niet altijd eens. Dat is ook goed.” Een grote controverse zit ‘m nog flink dwars.

“Uitzettingen. Ik vind dat je never, nooit, onder geen enkele omstandigheid, een gezin met

kinderen mag uitzetten.” En als pa er een hele wietkwekerij op na houdt? Hij reageert fel en

betrokken: “Ook dan niet. Dat kun je een kind niet aandoen. Een corporatie en een gemeente

moeten dan maar creatiever zijn.”

Het hele gesprek tintelt en spettert van de betrokkenheid van Oude Vrielink. Het is dan ook na

uren praten een raadsel waarom hij naar een school voor Speciaal Onderwijs in Hengelo gaat. “Als

je niet meer leert, ga je dood… Ik wil blijven ontwikkelen, iets doen wat ik niet kan. Daarom.”

Of er werkelijk niets meer te leren is voor Oude Vrielink bij de Kubus valt te betwijfelen, blijkt ook.

“Bij ons is het taal, taal, dan krijg je rekenen en dan weer taal. Met de verlengde schooldag

proberen we dat te compenseren. Dan is er tijd voor muziek, sport, cultuur. Als ik was gebleven,

had ik me ingespannen voor een langere schooldag. Niet stoppen om kwart over drie, maar om

kwart over vier. Zodat we de dingen die we tijdens de verlengde schooldag doen, gewoon in het

lespakket kunnen opnemen. Want met die verlengde schooldag bereik je 70 procent van de

leerlingen. Als de lesdag langer zou duren, pak je 100 procent.”

Wonen&EducatieDe Reigershöfte is onder oud-directeur Wim Oude Vrielink getransformeerd tot een vriendelijk,

open schoolgebouw met een nieuwe naam, De Kubus. De kracht is het gemêleerde

leerlingenbestand. Er is geïnvesteerd in een rijke taalomgeving. De openbare basisschool is heel

betrokken bij zijn omgeving. Met Beter Wonen is de verbinding gelegd voor educatieve projecten

voor kinderen in de wijk De Riet en kan de speelplaats van de school ook door de wijk worden

benut buiten schooltijd.


Leg de poten op een braadslee, zet ze 30 min. in de oven op 150˚.Snipper de uien en de knoflook. Braad de uien in een braadpan heel zachtjes tot ze echt glazig zijn. Doe dan de knoflook er bij. Houd het vuur laag. Kook ondertussen de pasta met wat zout en doe de pasta bij het ui/knoflookmengsel.Leg op ieder bord een eendepoot en een beetje pasta en serveer direct. Zet de rest van de pasta in een schaal op tafel.

4 uien4 tenen knoflook250 gram verse lintpasta1 blik eendepoten (confit de canard)

confit de canard met pasta (voor 4 personen)

beter wonen 22


lasagne

Een kooksessie in de Kerkelanden: “Ai”, denk je dan – “waar kom ik terecht?” Want in een niet

zo ver verleden stak men er bij wijze van leut auto’s in brand. De tocht per fiets richting

Troelstralaan brengt echter heel wat vooroordelen aan het wankelen. Geen grauwe

huurkazernes aan deprimerende straatjes. Wel fris gekleurde, nieuw ogende woningen met een

straatbrede afgraving die blijkbaar de loop van een beekje moet gaan vormen. En laten we

Helga niet vergeten…

Onze gastvrouw Helga Vis, huismeester bij Beter Wonen, heeft getwijfeld over haar outfit: “Ik heb

toch maar mijn werkkleding aangehouden.” Dat geeft niks want het misstaat zeker niet, onder

meer dankzij een mooie sweater waarop in blokletters ‘Beter Wonen’ staat gedrukt. Eerst maar

even de jas. Manlief Geert – bouwvakker, timmerman en chauffeur – en zonen Vincent van 15 en

Henk, die 20 is, geven stevige handen. Dochter Marloes is niet aanwezig: zij doet schoonmaak-

werk voor, hoe kan het ook anders: Beter Wonen…

De invasie aan vrömden brengt de familie geenszins van de kook, het Twents nuchtere is

gekoppeld aan een warme gastvrijheid. Al snel slurpen wij gezellig aan tafel een tot de rand

gevulde beertje Paddington-mok aan koffie weg.

Bij ‘huismeester’ denken wij misschien aan een stevige man die, soms streng, rondloopt in een

woongebouw, maar dat blijkt echt een misvatting. Helga: “Ik doe van alles. Ik onderhoud de

openbare ruimtes en zorg er voor dat het overal schoon, veilig en heel is. En ik verricht ook kleine

reparaties! Voor ingewikkelde zaken komt de technische dienst. Daarnaast ben ik er vooral ook

voor de sociale contacten. We hebben nogal wat alleenwonende oudere mensen, die vinden het

geweldig als ik een keer een kopje koffie kom drinken of langs kom om te helpen. Voordat Helga

twee jaar geleden huismeester bij Beter Wonen werd, zat ze in de schoonmaakploeg die voor de

woningstichting de boel netjes hield. “Wilde ik huismeester worden dan moest ik mij laten testen

en een opleiding volgen. De test verliep gelukkig prima, op bepaalde onderdelen scoorde ik zelfs

op HBO-niveau.”

Helga Vis, huismeester bij Beter Wonen: “Ik raak niet snel aan de kook.”

beter wonen 24

Alvorens wij verder praten over haar werk, rept Helga zich naar de keuken. Zij gaat er immers het

lievelingseten van de kinderen bereiden: lasagne! Hoe Helga het maakt, blijft vooralsnog geheim.

Er komt nog een frisse salade bij, zoveel is wel duidelijk.

Terwijl de oven het werk doet, steekt Helga weer enthousiast van wal: “Voor de opleiding tot

huismeester ging ik zeven maanden lang, twee dagen per maand naar Den Dolder. Daarbij

kwamen veel sociale aspecten aan bod. We speelden onder meer rollenspelen met die meneer

van de AH-reclame… Maar ook BHV, EHBO, brandveiligheid en de historie van de volkshuisves-

ting kwamen aan de orde. Het werk vind ik prachtig en ik kan met bijna iedereen goed overweg, al

is het natuurlijk wel zo dat je soms met bijzondere vragen van bewoners te maken hebt. Een

anekdote? Een lieve mevrouw van 83 jaar vertelde me dat haar douche te hoog hing. De schoon-

zoon stelde voor dat wij een gat moesten boren om de kop lager te hangen. Ik ben toch maar

even gaan kijken en wat bleek? De douche zat aan een glijstang, kwestie van knopje indrukken en

naar beneden schuiven. Die mevrouw was zo blij dat ze me knuffelde na afloop...”

Helga is bijzonder te spreken over het beleid van directeur Peter van der Hout: “Die man denkt in

termen van mensen, niet in bakstenen. Uit de praktijk weet ik hoe belangrijk dat sociale aspect is.”

Helga vindt het prettig en rustig wonen in deze wijk. “Hoezo veel rottigheid hier? Een paar jaar

geleden heeft een meneer wel zijn auto in onze voortuin geparkeerd. Hij bleek onder invloed van

drugs. En er is een keer een ongenode gast in het huis van de buren geweest, maar verder: nee

echt, valt reuze mee, het is niet erger dan in andere buurten.” De ideale Almelose wijk is volgens

Helga vooral gezellig en multicultureel. “Van die steriele Vinexlocaties houd ik niet, de gemoedelijk-

heid moet overheersen en een buurtfeest op z’n tijd draagt daaraan bij.” Wat kan en moet anders in

Almelo? Helga peinst zichtbaar. “Mmm tja… speelgelegenheden, daarvan zijn er te weinig.

Vroeger speelde ik regelmatig bij mijn tante in Uelsen in Duitsland, daar zijn werkelijk heel veel van

die kleine speeltuintjes rondom de woningen, ideaal! Dat moet hier toch ook te realiseren zijn?’’

Net als het eten trouwens, dat was zo klaar en smaakte lekker, sterker: het was werkelijk zálig. Je

smaak is voorgoed aangepast: er is geen direct klaar- lasagne meer nodig.

Wonen&LeefbaarheidBeter Wonen staat voor kwaliteit in product en dienstverlening op het gebied van prettig wonen

én een goed leefklimaat! In de wijken zijn hiervoor allerlei vormen van dienstverlening zichtbaar

vanuit betrokken medewerkers. De huismeester is er daar één van. We investeren jaarlijks

300.000 euro extra in leefbaarheid via de inzet van sociale huismeesters! Bij Beter Wonen werken

tien huismeesters; een vrouw en negen mannen. Daarnaast zijn er drie buurtconciërges, twee

wijkadviseurs, vier woonadviseurs, twaalf vaklieden en een betalingsconsulent actief voor de wijken.


Verwarm de oven voor op 200 C (gasovenstand 4) en vet de ovenschaal in.

Verhit de olie of boter in een pan en bak hierin het gehakt rul en bruin. Voeg vervolgens het water, de melk en de mix voor Lasagnesaus toe. Breng het geheel al roerend aan de kook en laat het ca. 1 minuut zachtjes doorkoken. Bouw de lasagne op door te starten met een laag saus op de bodem van de ovenschaal en bedek de saus vervolgens met lasagnebladen. Herhaal dit tot de schaal vol is en eindig met een ruime laag saus.Bestrooi de schotel met oude kaas en bak de lasagne in het midden van de oven in ca. 30 minuten gaar. Laat de lasagne ca. 5 minuten staan alvorens deze aan te snijden.

Serveer de lasagne met een frisse salade!

LasagnemixOlie of boter300 g gehakt5 dl melk5 dl water125-175 g Lasagnebladen50 g geraspte oude kaas

lasagne (voor 3 à 4 personen)

Peter van der Hout, directeur-bestuurder Beter Wonen: “Wij gaan als directie en management over de menukaart, en staan open voor meer variatie.”

beter wonen 26

Halverwege de bereiding van de maaltijd voor het personeel (soep en salade) krijgt Peter van

der Hout er zoveel schik in dat hij als directeur van Beter Wonen zijn managementteam

informeel bij elkaar roept. Aanrechtoverleg. “Ik heb een idee”, zegt hij, frommelt aan zijn schort

en last vervolgens ter opvoering van de spanning een korte pauze in.

Verwachtingsvolle blikken boven pannen en schalen… “Als we nou”, zegt hij, “in de zomer eens

met ijscokarretjes de wijken in zouden gaan om in gesprek te gaan met onze huurders, zou dat

niet prachtig zijn?” Het complete management knikt bij wijze van instemming. En legt vervolgens

de laatste hand aan de lunch.

Na het uitserveren van de kommen tomatensoep en borden groentesalades, alles met Italiaanse

ingrediënten, zitten ze gevieren nog wat na te filosoferen. Ze zijn vergeten dat ze hun crêpepapieren

koksmutsen nog op hun hoofden hebben. Het kan ook zijn dat ze het gevoel onder deze kruin-

bedekking nog even vast willen houden, omdat het snijden van de selderij en het strooien met

pijnboompitten zo goed is bevallen. Hoe dan ook, Peter van der Hout en de managers Corien

Markusse (wonen, klant en markt), Guillaume Naipal (financiën en bedrijfsvoering) en Dick Bosma

(vastgoed) vinden het helemaal geweldig. Kinderen in de snoepwinkel.“Het was heerlijk om te

doen”, zegt Van der Hout. Bovendien ziet hij een mooie metafoor.

“De doelstelling van ons beleid voor de komende jaren is om de wijken wat meer op smaak te

brengen. Dat mag je een koerswijziging noemen. Je kunt ook zeggen dat we samen de keuken

vernieuwen. Eigenlijk is het zo, nu ik deze vergelijking maak, dat we een restaurant zijn, waar

mensen iets kunnen bestellen. Wij gaan als directie en management over de menukaart en staan

open voor meer variatie. We willen echt dat het smaakt. Het moet bijzonder zijn en ook bijzonder

lekker. Zodat onze klanten tevreden zijn en dat aan elkaar doorvertellen. Dat is de beste reclame.”

Beter Wonen wil terug naar de corebusiness met als primaire taak het huisvesten en vormen van

mensen die daarvan afhankelijk zijn. Aha, de heffe des volks! “Nou”, tempert Van der Hout, “dat is

misschien wel een goeie vergelijking, maar de term is van honderd jaar geleden, bijna net zo oud

als Beter Wonen. In principe klopt het nog steeds, al spreek ik nu liever over burgerschap.”

soep met tomaten en ditalini

beter wonen 28

Beter Wonen wil graag dat huurders burgers zijn. In alle opzichten. Dat ze de kans krijgen zich te

manifesteren als burgers. Ontpoppen en ontplooien. Prima, maar burgerschap is een breed

begrip. Er valt van alles onder te brengen. Waar gaat het over bij Beter Wonen? “Wij hebben onze

naam altijd eer aan gedaan,” zegt Van der Hout zekerheidshalve, “maar we moeten nu meer kijken

naar een hedendaagse invulling. Hoe kunnen mensen beter wonen? Waar moeten we dan aan

denken?”

Het zijn treffende vragen, nu nog even de treffende antwoorden. Van der Hout geeft ze graag,

lepelend van zijn eigen soep.

“We spreken niet meer alleen over wonen, ook over educatie, gezondheid, zorg en welzijn. We

willen als corporatie een partner zijn. Van partijen in de stad, van de gemeente, scholen in de

buurt, wijkinstellingen en zorgorganisaties. En van de mensen waar het ons om gaat, primair zijn

dat onze huurders.” Dat zijn mooie woorden, maar welke betekenis dragen ze in zich? “De

bedoeling is dat het streven naar volwaardig burgerschap dagelijks door de gangen en kantoren

van Beter Wonen zoemt. Niet de stem van de corporatie, maar die van de mensen telt. En willen

we meer een maatschappelijke corporatie zijn, dan moeten we weten wat er speelt in de wijken en

daar voluit iets aan doen. Wij zijn ván de mensen, van de samenleving.”

Concreet betekent het ook dat Beter Wonen minder accent gaat leggen op projecten, zeker in

andere Twentse gemeenten, zoals Hengelo, Haaksbergen, Goor en Wierden, waar de afgelopen

jaren is gekocht en ontwikkeld. “We zullen veel meer kijken naar verbetering en verbreding. Je zou

kunnen zeggen dat we onze aanwezigheid in Almelo gaan versterken.”

Van der Hout legt maar weer een link met de maaltijd. “De ene keer heb je meer kruiden nodig, de

andere keer meer dressing, en de derde keer willen ze iets buitenissigs. We moeten als corporatie

in die zin op bestelling werken. A la carte kan altijd, maar wil je iets speciaals, iets exotisch, laat

het dan vooral weten.”Intern wordt,” zegt de voorman, “bij Beter Wonen gesproken over dromen.”

Zijn droom? “Mijn droom is dat we andere dromen waarmaken.”

Aha. Hij lacht: “Dat is de nieuwe smaak van Beter Wonen.”

Ook wil Van der Hout graag gezegd hebben dat het ‘proces’ al in gang is gezet. “We hebben al

wijken buurtbeelden verzameld vanuit onze kennis en contacten met bewoners. Deze beelden

gaan we weer in de wijk neerleggen en kijken wat bewoners ervan vinden.

Tot nu toe komt vooral uit het proces dat de kwaliteit van wonen ook kwaliteit van leven is. Een

mooi huis is niks als de buurt verloedert, als er vernielingen zijn, als het onderhoud te wensen

overlaat, en als er geen voorzieningen zijn voor kinderen en senioren.”

Beter Wonen kijkt ook naar de woonlasten, zowel huur als energie. “’We hebben daar een taak in,

investeren in duurzaamheid is kostenbesparend voor onze klant. We zijn één van de spelers die

schulden saneren, generationele armoede in de stad wegwerken en structurele oplossingen bieden.

beter wonen 30


Wonen&samenlevingPeter van der Hout is in november 2007 gestart als directeur-bestuurder bij Beter Wonen.

Eerder was hij geruime tijd actief bij GGNET, een brede zorgaanbieder. Zijn ambitie is met alle

medewerkers, waaronder sinds dit jaar ook een geheel nieuw MT, te werken aan een Beter Almelo

op het brede gebied van wonen, zorg, welzijn én educatie. Hij wil dat samen doen met partners in

de stad en in de wijken. Door op zoek te gaan naar nieuwe kansen in de samenwerking. De goede

dingen te doen voor de stad én die dingen ook goed te doen! Uiteindelijk doel is bij te dragen aan

de ontwikkeling van de stad Almelo waar het prettig wonen, werken én vertoeven is.

Hoe we dat doen? Door onderwijs te faciliteren, taalles te steunen, zorgaanbod te regelen, samen

te werken met de Stadsbank en budgetadvies te geven, toeleiding naar werk te organiseren,

mensen bij te scholen en iedereen de kans geven mee te doen.”

“En daarom”, stelt hij vast, “zijn er nu actieplannen per buurt en visies per wijk. Daarom ook wordt

samen met zorginstellingen geïnvesteerd in bouwprojecten aan de Berkelstraat en in de

Ossenkoppelerhoek. Daarom is aan de Rombout Verhulstlaan gekozen voor aangepaste plannen

met seniorenhuisvesting.”

En die ijscokarren?

“Ik heb het net bedacht, we zullen zien of het gebeurt. Het lijkt me lekker en goed.”

Verhit de olie in een grote pan op matig vuur. Voeg de ui en de bleekselderij toe en bak ze ongeveer 5 minuten tot ze zacht zijn.

Maak met een mes een kruis onder in elke tomaat en leg ze 1 minuut in een kom met kokend water. Dompel ze in koud water en pel vanaf het kruis de schil eraf. Halveer de tomaten en schep de zaden eruit. Hak de tomaten grof instukken. Voeg de bouillon en de tomaten toe aan het uimengsel en breng dit aan de kook. Voeg de ditalini toe en kook deze 10 minuten of totdat het beetgaar is. Breng de soep op smaak met kruiden en strooi er peterselie over. Serveer eventueel met vers stokbrood.

2 el olijfolie1 grote ui, fijngesnipperd2 stelen bleekselderij, fijngesneden3 door de zon gerijpte tomaten1,5 l kippen- of groentebouillon90 gram ditalini (pasta)2 el gesneden verse peterselie (platte plaatjes)

soep met tomaten en ditalini (voor 4 personen)

32beter wonenbeter wonen 32

Marianne ten Dam (63) vertrok als jong meisje naar Engeland om er een jaar als au pair in the

Midlands te werken. In plaats van terug te keren, volgde ze een vage kennis naar Londen. Ze

zag hem nooit weer, maar woonde jaren in de Britse hoofdstad. Pas in 1983 was ze terug in

Almelo om de baby van haar zus te zien. Ze leerde nieuwe vrienden kennen en bleef.

Marianne Ten Dam woont sinds 1998 aan de Resedastraat. Ze is een kleine, vriendelijke verschijning.

Mensen die haar kennen, roemen haar grote betrokkenheid. Ze wordt alleen lang niet altijd

begrepen. Ze berust daar in. “Mijn ideeën passen niet zo goed in deze maatschappij”, zegt ze.

En: “Als ik een leuke gedachte heb of een leuk liedje in mijn hoofd, loop ik te glimlachen op straat.

Soms kijken mensen me dan zo vreemd aan dat ik denk: ik heb toch al mijn kleren wel aan?” Ook

haar bijdrage aan Halloween zal voor gefronste wenkbrauwen in de buurt hebben gezorgd. Ze

verstopte zich op de avond van Halloween in het gangpadje naast haar woning. Toen kinderen

aanbelden, kwam ze met vriend Rasta Robert “spoken” met trommels en een ratel. Beiden

gniffelen: “Dat hadden ze niet verwacht. Ze schrokken zich kapot, een klein meisje kreeg een

spontane huilbui.”

Op de dag van het gesprek voor het Nieuw Almeloos Kookboek geurt haar woning naar eten. De

afzuigkap staat uit. Marianne mijdt elektrische apparaten. In haar huis géén energieverslindende

flatscreen, géén cv, wel zonnepanelen op het dak. Haar grote wens: een windmolentje in haar

dakgoot. Ook al weet ze niet hoeveel energie dat zou opleveren. De hele buurt wilde graag

achterpadverlichting, Marianne was tegen. De verlichting kwam er wel. “Mensen willen meer licht,

want dan voelen ze zich veiliger. Ik wil minder licht. Ik hou van de dag én van de nacht. Van sterren

kijken in het donker. Mijn planten raken van slag van al dat licht.” Toch is haar verzet niet voor

niets geweest. Wijkadviseur Grego Weersink, die ook gezellig aan tafel zit: “We hebben er van

geleerd. Bij een ander verlichtingsproject, in de Gagelstraat, hebben we geen lampen meer áán de

woningen bevestigd.”

De zorg voor het milieu is een way of life voor Marianne en haar goede vriend Rasta Robert die

aanschuift voor de vegetarische maaltijd.

banaan-prei scHotelMarianne ten Dam, huurder en lid Wijkcommissie Zuid-oost: “Mijn ideeën passen niet zo goed in deze maatschappij”

34

Wonen&ParticipatieDe wijkteams zijn het aanspreekpunt voor de huurders met vragen, ideeën en ook klachten

over de woonomgeving. ’In elk wijkteam is een woonadviseur, huismeester, buurtconciërge en

wijkadviseur actief in een uitgebreid netwerk. Er zijn contacten met gemeente, gezondheidszorg,

politie, Scoop, onderwijs, collega-corporatie St. Joseph en natuurlijk met vele bewoners. De

wijkteams zijn gestart met de ontwikkeling van wijkvisies. In 2010 gaan ze daarmee ook de wijken

in om deze verder te verfijnen en uit te werken.

Die bestaat uit mooie, klassieke groenten als winterpeen en pastinaak, glanzende volkoren rijst,

een kruidige salade met een dressing vol knoflook en een smeuïge preischotel met banaan. “Toen

Rick Felderhof hier filmopnames maakte van Robert (voor het televisieprogramma De Stoel), heb

ik hem dit ook voorgezet.”

De kamer is verlicht door één fel led lampje, de gaskachel pruttelt heel zachtjes. De energierekening

van Marianne ten Dam bedraagt 54 euro per maand – en dan krijgt ze nog geld terug ook. Afval

produceert ze amper. “Ik haal papier, plastic en flessen eruit. Ik koop geen spullen die verpakt zijn.

Als ik toch een doosje heb, stop ik dat eerst helemaal vol met ander afval, voor ik het weggooi. Ik

maak er een sport van om zo weinig mogelijk weg te gooien. Mijn grijze container staat maar twee

keer per jaar aan de straat.” Onvoorstelbaar. Ze ‘toetert’ haar opmerkelijke resultaten niet van de

daken. “Ach nee, je kunt de wereld niet verbeteren, ik kan alleen het goede voorbeeld geven.”

Buurmeisje Joyce komt een beetje eten halen. Voor Marianne is dat de normaalste zaak van de

wereld, ze ziet de sociale contacten tussen de buren in de Riet wegebben en normen vervagen.

Nieuwe bewoners stonden alleen toen ze groot verdriet te verwerken kregen. Ze zag mensen

spullen vernielen en ze ergert zich aan hondenpoep en zwerfvuil. “Het wordt zo smerig”, consta-

teert ze. Ze spreekt mensen aan op hun gedrag. Ook al slaat ze daarbij de plank wel eens mis.

“Laatst ben ik jochies nagelopen. Ik zag niet goed wat ze deden, maar ik vertrouwde ze niet

helemaal.” De ‘achtervolging’ eindigde gewoon voor het woonhuis van één van hen. Zijn moeder

sprak haar aan. “Er bleek niets aan de hand.”

Marianne werkt niet meer sinds ze haar Melkertbaan bij Het Nijrees verloor. Ze is wel actief in de

wijkcommissie. “Mensen kunnen bij me terecht als er iets is. Een buurtbewoner die in een

scootmobiel rijdt, vroeg me of hij geen opritje kon krijgen. Omdat we wisten dat er opnieuw

bestraat zou worden, hebben we gevraagd of het mogelijk is. Laatst vertelde hij dat het voor

elkaar komt. Prachtig toch?” Nog meer genoegen schept haar werk voor het Van Haeftenplantsoen.

“Dat is zo leuk! Kan ik me lekker verkleden. Op de kerstmarkt was ik een trol, in een oud vloer-

kleed van Ikea. Ik zit nu al weer in mijn hoofd een kostuum te bedenken voor de ‘Dag van het

park’…”

beter wonen


Prei wassen en in grove stukken snijden. Gaar stomen en laten uitlekken. Banaan in grove stukken snijden en samen met de prei in ingevette ovenschaal doen.Ui fruiten en op het laatst kerrie toevoegen. Beetje bloem toevoegen. Voeg bouillon toe en met een garde al roerend aan de kook brengen zodat een gladde saus ontstaat.Schenk dit op de prei en banaan en dek de schotel af met een mengsel van rozijnen en pijnboompitten.

750 gram prei2 grote bananen30 gram rozijnen30 gram pijnboompitten2 eetlepels olie1 ui1 theelepel kerrie1/2 liter bouillon

banaan-prei scHotel (voor 4 personen)

beter wonen 36


In de wirwar van straten, hofjes en pleinen die de Almelose wijk de Schelfhorst vormt, arriveren

we uiteindelijk bij het huis van Monique Budde. De woning onderscheidt zich zo op het oog niet

bijzonder van de aangrenzende percelen, eenmaal binnen ziet het er allesbehalve eenvormig

uit. Precies tussen een enorme uitbouw met veel glasoppervlak en het modern ingerichte

woongedeelte is prominent een kookeiland gesitueerd. De voorzitter van de Kliënten Raad

Almelo (KRA) moet wel een kookfan zijn – het schept in ieder geval verwachtingen. En we gaan

praten over armoede in Almelo. Beide activiteiten blijken eyeopeners.

Op uitnodiging van Monique’s sympathieke en gastvrije wederhelft ga ik naast hem op een moderne

barkruk zitten waardoor wij als toeschouwers de culinaire activiteiten van zijn partner kunnen

volgen. Die er overigens uit bestaan dat de lasagne uit de oven wordt gehaald. Ondertussen zien

we mooie afgedrukte foto’s op textiel die aan de muur hangen en duiden op een reislustig

verleden, waarin onder meer Marokko is aangedaan. “En dat houten beeld komt uit Zambia. In het

begin van ons huwelijk hebben Monique en ik er een paar jaar als docenten gewerkt. Een

schitterende tijd.”

Als we kort daarna aan tafel gaan, ontspint zich al snel een geanimeerd gesprek, waarin weliswaar

Monique’s activiteiten in de Kliënten Raad centraal staan, en waarbij ook onderwerpen als

Obama’s ziektekostensysteem, het kapitalisme, de voordelen van uithuizige kinderen en de

verrechtsing aan de orde komen. Daarbij betonen Monique, voorheen sociaal-cultureel werkster,

en haar eega die docent is, zich als sociaal bijzonder betrokken mensen die vaak woorden als

solidariteit en betrokkenheid bezigen. Het is een kwestie van een hap van de werkelijk zálige

lasagne nemen, het bestek neerleggen en converseren. Rode draad in het gesprek vormt de

armoede die in Almelo schokkend veel voorkomt, zo stelt Monique, die al acht jaar als vrijwilligster

actief is in de Kliënten Raad, waarvan vijf jaar als voorzitter.

“De Kliënten Raad Almelo, die is ingesteld door de gemeente Almelo, behartigt de belangen van

Almeloërs die een uitkering ontvangen van de Sociale Dienst of een minimum inkomen hebben.

En dat zijn er heel wat: maar liefst 18% zit op een minimum, dus dat is bijna één op de vijf!

coupe exotiqueMonique Budde, voorzitter Kliënten Raad Almelo: “Maar liefst 18% van de Almeloërs zit op een minimum, dus dat is bijna één op de vijf!”

beter wonen 38

Dat heeft allerlei oorzaken, bijvoorbeeld omdat mensen door de economische crisis werkloos

raken en de hypotheek niet meer kunnen opbrengen terwijl hun huis niet te verkopen is. Voor wie

in de financiële misère terechtkomt, blijkt het vanwege de uiterst ondoorzichtige bureaucratie

vreselijk moeilijk om een beroep te doen op de gemeentelijke financiële regelingen voor de

minima. De gemeente werkt niet echt goed mee aan transparantie op dat punt. Het is de taak van

de Kliënten Raad om de gemeenteraad, het college en ook de politieke partijen gevraagd en

ongevraagd te informeren over de mensen die hulp nodig hebben. Dat is zeker nodig, want ik vind

het frustrerend om te constateren dat er binnen het college en de gemeente Almelo zo weinig

besef is van de ernst en omvang van de armoede hier.”

In de strijd tegen de armoede noemt Monique de Voedselbank, die vorig jaar februari is begonnen:

“De Voedselbank biedt uitkomst voor mensen die bijvoorbeeld een beroep doen op de Stadsbank

en maar heel weinig overhouden voor het levensonderhoud. Er is enorm veel belangstelling voor, de

Kliënten Raad helpt mee om de wachtlijst te verkleinen. Als onderdeel van de armoedebestrijding

noemt Monique ook woningcorporatie Beter Wonen. “Directeur Peter van der Hout doet er alles

aan om te voorkomen dat mensen vanwege hun financiële problemen uit huis worden gezet. Hij

heeft oog voor mensen en hun behoeften, daar zijn wij als Kliënten Raad bijzonder blij mee.”

Na de lasagne, waarvan de disgenoten graag nog een tweede stukje verorberen, komt het

culinaire pièce de résistance: een werkelijk verrukkelijk dessert dat ‘Coupe Exotique’ heet. In schril

contrast tot dit heerlijke diner staat de toekomst van het thema armoedebeleid, waarover Monique

gedreven haar verwachtingen ventileert: “De uitdaging waarvoor wij als Kliënten Raad staan, is te

blijven nadenken over hoe wij het armoedeprobleem moeten tackelen en klanten kunnen helpen.

Om die reden hebben wij ook een inloopspreekuur ingesteld. Belangrijk is naar mijn mening, dat

mensen met behoud van hun uitkering werkervaring opdoen. Werk geeft behalve structuur ook

perspectief. Neem afgelopen winter: de sneeuw heeft voor veel overlast gezorgd. Waarom is niet

een beroep gedaan op de inzet van werklozen om dat op te lossen, dit moet toch te regelen zijn?

Er is met name in de dienstverlening veel te doen, jammer dat organisaties daarvoor meestal geen

geld hebben.”

Wij nemen hartelijk afscheid: voldaan vanwege het heerlijke diner, maar ook doordrongen van de

enorme omvang van de armoede in Almelo. En dat laatste dreunt best nog wel na.

Organisatie&SamenwerkingVeertien organisaties hebben samen met de gemeente Almelo in 2009 een Armoedepact ondertekend.

De ondertekenaars willen een impuls geven aan de voorkoming en bestrijding van armoede in

Almelo. Met de start van het meldpunt Huurschuld, een samenwerking tussen Beter Wonen,

St. Joseph, de gemeente en de Stadsbank Oost Nederland, is ingezet op vroegtijdige signalering

en begeleiding. Ook is er een Consulent betalingen aangesteld bij Beter Wonen. Het streven is het

aantal uitzettingen met nog eens 20% te verminderen. Want iedere ontruiming is er één te veel.


coupe exotique (voor 4 personen)

Snij de banaan in dikke plakken en mix deze met de licht-uitgelekte mandarijnenpartjes, de suiker, het citroensap en de advocaat tot een gladde mousse. Klop de room apart stijf en spatel hem door de vruchtenmousse. Verdeel over schaaltjes en zet een uurtje in de koelkast. Versier voor het opdienen met een slagroomroosje en mandarijn.

2 bananen1 blikje mandarijnen2 eetlepels fijne suiker1 dl advocaat2 dl slagroomCitroensap

beter wonen 40


Nooit geweten dat een paar straten van mijn huis een wooncentrum van Aveleijn is. Misschien

omdat het een onopvallend gebouw is dat tussen de huizen staat, in plaats van ergens achteraf.

De bewoners, die een verstandelijke beperking hebben, beschikken er over een eigen kamer.

De afspraak met regiodirecteur Micha Klaas is echter gemaakt in wat de ‘inloopruimte’ wordt

genoemd, een kamer met keuken, een eettafel en een zithoekje met een voetbalspel. Het is er

huiselijk en knus. Jannet zwaait de scepter in het keukentje, daar is geen twijfel over: Micha

snijdt gedwee de uien en een begeleider ontfermt zich over de paprika’s.

Micha Klaas is regiodirecteur bij Aveleijn, een organisatie met het motto: ‘intelligent leven met een

verstandelijke handicap’. Zijn regio omvat Almelo, Hellendoorn, Borne, Tubbergen en Dinkelland.

“Wij hebben ongeveer 800 cliënten in deze regio”, licht Micha toe terwijl hij met vaardige hand

uien versnippert. “Mensen die een verstandelijke beperking hebben én dagbesteding krijgen of

elders werken en hier wonen. Daarnaast zijn er 600 medewerkers. Aveleijn kiest er niet voor om

ergens achteraf een eigen instellingsterrein te hebben, want wij vinden dat onze cliënten zo geïnte -

greerd mogelijk in de maatschappij moeten kunnen leven. Daarom staan onze panden in een wijk.”

Bewoner Jannet is een keukenprinses die van aanpakken weet, zoveel is wel duidelijk. De heerlijke

geuren van de pikante Mexicaanse chili con carne dringen door in de inloopruimte, die inmiddels

knap vol staat met likkebaardende bewoners: naast begeleiders Inge en Monique hebben zich

Albert Jan, Willem, Martijn en Bjorn gemeld. Micha Klaas heeft voor iedereen een vriendelijk

woord en de respons is enthousiast. Er wordt druk gepraat, met name over het werk dat men

blijkbaar met grote inzet bij onder meer de Soweco verricht.

“Dat gaat altijd goed, het integreren in de wijk” vertelt Micha, die nu met een gezelschap van

negen rond de tafel plaatsneemt. “Aveleijn biedt de structuur en verder kunnen de bewoners zo

normaal als maar mogelijk is wonen. Het is in principe aan de cliënt zelf om te beslissen hoe en

waar hij wil wonen, Aveleijn beschikt over verschillende panden. In Almelo hebben wij samen met

Beter Wonen iets van 15 panden verspreid over de stad, zoals hier in de Windmolenbroek, de

Aalderinkshoek en in het centrum.

cHili con carneMicha Klaas, regiodirecteur Aveleijn: “Dat gaat altijd goed, het integreren in de wijk.”

beter wonen 42

Wist je dat wij in samenwerking met café België een broodjeszaak beheren? We hebben panden

voor specifieke doelen, zoals zorgintensieve wooneenheden en kinderopvangmogelijkheden.

Dankzij onze goede samenwerking met Beter Wonen hebben wij de beschikking over gebouwen

die aan de specifieke eisen voldoen.”

Tijdens de tafelconversatie blijkt dat de bewoners tevreden zijn met hun woonruimte, maar

wensen zijn er ook: zo zijn de schuurtjes aan de kleine kant waardoor Jannet de zware accu van

haar voertuig naar boven moet sjouwen, in de schuur is geen ruimte om ‘m op te laden. “En een

fitnessruimte zou niet gek zijn!”, roept Albert Jan, één van de zaalvoetballende bewoners die,

getuige een viertal enorme bekers, een erg succesvol team hebben. Volgens Micha zou er over

een jaar of vijf misschien een ander, ruimer pand betrokken kunnen worden. “Beter Wonen denkt

gelukkig oplossingsgericht mee, daar zijn wij als stichting natuurlijk erg blij mee! Je moet ook wel

blijven nadenken over woonoplossingen, want behalve dat gebouwen op een zeker moment niet

meer aan de moderne eisen voldoen, is het ook zo dat bewoners ouder worden. Hun motoriek wordt

moeizamer en de verzorgingsintensiviteit neemt toe. Dan is het wel zaak dat je de woonsituatie op

de veranderende behoefte aanpast.”

Als Micha gevraagd wordt naar de droom die hij heeft als het om Almelo gaat, antwoordt hij

geestdriftig: “Ik droom van een kinderlocatie. Een locatie in Almelo, waarin verstandelijk beperkte


Laat de bonen uitlekken in een vergiet, maar vang het vocht op.Verhit de olijfolie in een grote hapjespan en fruit hier de ui in aan.Pers de knoflook uit boven de pan en voeg het gehakt toe.Bak het gehakt in 10 minuten rul gaar. Voeg de overige ingrediënten en een kopje bonenvocht toe.Roer alles goed door elkaar en breng het aan de kook. Laat het geheel minimaal 35 minuten garen op een laag vuur. Pas op dat de bonen niet stuk koken. Indien nodig nog wat bonenvocht toevoegen.

Maak op smaak met cayennepeper, zout en tabasco.

500 g rundergehakt3 cl olijfolie1 á 2 rode uien, gesnipperd3 teentjes knoflook1 rode paprika, in blokjes1 spaans pepertje, zeer fijn gesneden1 dessertlepel gemalen korianderzaad2 dessertlepel bruine basterdsuiker1 runderbouillonblokje1 dl tomatenpulp1 klein blikje tomatenpuree1 dessertlepel milde paprikapoeder1 theelepel chilipoeder1 blik (450 g) rode kidney bonencayennepeper, zout, tabasco

kinderen, die op 24-uurs woonzorg aangewezen zijn, veilig en in een warme omgeving opgroeien,

zich kunnen ontwikkelen. In mijn droom zie ik een kasteelachtig woonhuis waar de meisjes zich als

prinsesjes thuis voelen en de jongens zich ridderlijk gedragen. Met Beter Wonen ontwikkelen wij

hier plannen voor waarvan ik hoop dat die zo dicht mogelijk bij mijn droom uitkomen. Kinderen die

op jonge leeftijd al op een zorginstelling zijn aangewezen, verdienen immers de realisatie van die

droom!”

De Mexicaanse bonenmaaltijd heeft heerlijk gesmaakt en niets bleef er over. Geen wonder met

eters als Willem die verklaart dat hij dagelijks 15 boterhammen naar binnenwerkt. Een afsluitende

vlaflip gaat er ook wel in. Ondertussen verklaart Micha waarom er zo’n ongedwongen en plezierige

sfeer in de inloopkamer heerst: “De woonkamers en de inloopkamer moeten huiselijk zijn, je moet

er met vertrouwen in kunnen verblijven. Niet dat avontuur wordt gemeden. Zie de kalender van

ons evenementenbureau: een Sport- en Spelspektakel, een Aveleijn Doe-dag, Eurodisney en de

Ouderensoos, en zelfs een stedentrip naar Istanbul! Tja, we doen er alles aan om het de bewoners

naar de zin te maken.”

cHili con carne (voor 4 personen)

Wonen&ZorgAveleijn wil mensen met een verstandelijke beperking midden in de samenleving laten wonen. In

Almelo huren zij inmiddels 15 panden verspreid over de stad, zoals in de Windmolenbroek, de

Schelfhorst, de Aalderinkshoek en in het centrum. En in samenwerking met café België beheren

ze een broodjeszaak. Ook is Aveleijn actief in de omgeving van Almelo (Haaksbergen). Daar zijn

onlangs 19 nieuwe appartementen van Beter Wonen in gebruik genomen door cliënten van Aveleijn.

beter wonen 44


Alexander Leicher, student aan de UT: “Er leiden binnen de woningbouw meer wegen naar Rome.”

Oei, een student die voor mij gaat koken… In een gedachteflits schieten beelden van de

smaakpolitie voorbij. Groezelige, in eeuwen niet schoongemaakte pannen met daarin kapot

gekookte aardappelen en aangebrande groenten. Gelukkig blijkt mijn vooroordeel bij

binnenkomst in de studentenwoning, op het terrein van de Universiteit Twente, niet te kloppen.

Alexander Leicher is student Civiele Techniek en werkt als stagiair bij Beter Wonen. Hij moet er

voor zorgen dat er binnen de woningstichting geld wordt bespaard en dat de kwaliteit van de

bouw omhoog gaat. Middels onderzoeken en klankbordgroepen ontwikkelt Alexander een

onderzoeksvoorstel tijdens deze wetenschappelijke stage. Hij vertelt openlijk tijdens de

kooksessie van zijn vegetarische Indische Curry. “Het gerecht komt uit een kookboekje dat ik

van m’n moeder heb gekregen”, zegt hij.

Ik ben weer helemaal gerust gesteld en neem plaats aan het bureautje dat later tot een gezellige,

kleine eettafel voor vier personen wordt gebombardeerd.

Het studentenleven zit er voor Alexander bijna op, zo vertelt hij. Nog een klein jaar en hij is

afgestudeerd. Tot die tijd woont hij op het campusterrein in Enschede. “Dan heb ik het ook wel

gehad en wil ik groter wonen, sowieso een huis met een tuin. Vijf jaar lang heb ik het volgehouden

in een studentenflat. Ik ben blij dat ik nu mijn eigen appartementje heb in dit nieuwe gebouw.”

Het verlangen naar wat meer ruimte en een tuin is zo gek nog niet. Het gereedschap ligt nu in de

badkamer en de zak met aardappelen ook. Kortom, het is wat behelpen, zeker voor een student

die net iets meer wil. En zo’n student is Alexander. Hij houdt niet zo van het kneuterige. Het liefst

blijft hij in een grote stad in Twente. Dat kan Almelo zijn. In eerste instantie is Alexander wat

twijfelachtig als hij over wonen in Almelo praat. Niet veel later is echter de twijfel geheel weg. “Ik

zie mezelf eigenlijk wel in Almelo wonen. Een dorp vind ik namelijk niks, want te veel ons-kent-ons.

En in de drukte van een binnenstad zie ik ook geen heil. ‘t Moet er net tussenin zitten. Almelo kan

nét. Het is de ondergrens die ik voor mezelf stel.”

Vijf dagen per week is Alexander te vinden in Almelo, op het kantoor van Beter Wonen. “Ik zie het

niet als een stage, zo voelt het niet. Op het kantoor heerst een informele sfeer en dat bevalt me

wel moet ik zeggen. Ik kan overal met vragen terecht.

vegetariscHe curry

beter wonen 46

Voor de woningcorporatie ben ik bezig met wetenschappelijk onderzoek op het gebied van

woningbouw. Er waren veel problemen in bouwprocessen, met name in de communicatie tussen

bouwer, architect, installateur en ga zo maar door. Alles op elkaar afstemmen, kostte verschrikkelijk

veel tijd en daarmee ook geld. Dat kan beter, vond Beter Wonen. Door middel van het toepassen

van Systems Engineering, een handige manier van samenwerken bij bouwprojecten van Beter

Wonen, willen we die problemen voorkomen. Dat proces komt oorspronkelijk uit de vliegtuigindus-

trie en is al toegepast bij Rijkswaterstaat en ProRail. Bij Beter Wonen wordt het voor het eerst ook

toegepast op woningbouw. Ik kom met een onderzoeksvoorstel en aan de hand daarvan breng ik

in kaart wat de voordelen zijn van dat nieuwe systeem: geld besparen, minder tijd verliezen en

toch de kwaliteit verbeteren. Eigenlijk kun je met een nuchtere kijk al het voordeel zien. Er wordt

namelijk gewerkt in bouwteams, zodat alle betrokken partijen bij elkaar zijn, kennis delen en

kunnen overleggen. Dit moet zeker vruchten gaan afwerpen.

“Ik heb een helder voorbeeld. Bij een appartementencomplex waren de bergingen niet recht onder

de woning geplaatst. Dat is erg lastig bij de aanleg van elektriciteitsleidingen. Immers, de

aansluiting en meter zit in het appartement en er moeten meters kabel worden aangelegd naar de

berging. Onlogisch! Dit soort problemen kunnen verholpen worden als er in een vroeg stadium

intensief contact is tussen installateurs, bouwers en architecten. Met mijn stageproject zorg ik er

voor dat de vraagstelling in de beginfase net iets anders is dan eerder de traditie was. Je moet je

afvragen wat je met het gebouw wilt. Om het maar ook even met een kook-idee toe te lichten. Een

hete pan kun je van het vuur halen met een pannenlap, maar als je die niet voor handen hebt, dan

pak je toch een theedoek? Er leiden binnen de woningbouw meer wegen naar Rome.”

vegetariscHe curry (voor 3 personen)

3 el zonnebloemolie2 uien, in ringen1 teentje knoflook, gesnipperd500 g vastkokende aardappelen, geschild en in blokjes250 g wortelreepjes1 blik (400 g) kidneybonen, uitgelekt1 bakje rode currypasta 2 dl tuinkruidenbouillon (tablet)1 pakje romige kokosmelkPeper, zout350 g pandanrijst 100 g gezouten cashewnoten2 el grof gehakt korianderblad

Verhit de olie in een ruime pan en fruit de ui met de knoflook al omscheppend 5 min.Voeg de aardappelen toe en bak ze 5 min. al omscheppend mee. Voeg de wortelreepjes en de kidneybonen toe en schep de currypasta, de bouillon en de kokosmelk erdoor.Voeg peper en zout naar smaak toe en laat de curry op een laag vuur 15 min. zachtjes pruttelen. Schep regelmatig om.Kook intussen de rijst in water met zout volgens de gebruiksaanwijzing gaar. Schep de gehakte cashewnoten door de curry. Schep de rijst op een schaal en schep de curry erop. Garneer met het korianderblad.


Organisatie&SamenwerkingIn 2009 heeft Beter Wonen vier stagiaires begeleid, waaronder een UT student. Deze student

implementeert een bijzonder project: System Engineering. Het betreft een handige manier

van vroegtijdig intensief samenwerken bij bouwprojecten. Het proces komt oorspronkelijk uit

de vliegtuigindustrie en is al toegepast bij Rijkswaterstaat en ProRail. Bij Beter Wonen vindt

toepassing plaats, voor het eerst ook toegepast op woningbouw, aan de Rombout Verhulstlaan.

De geur van een pittige maaltijd vult de ruimte en twee vrienden, Paul Sinnema en Lukas van

Schagen, schuiven ook aan voor het Indische rijstgerecht. Paul mengt zich graag in het gesprek.

Deze oud-inwoner van Almelo wil juist niet meer weg uit Enschede: “Deze stad biedt alles wat

Almelo juist niet heeft. Hij expliceert: “Als je jong bent, wil je uit kunnen gaan. Er was geen

bioscoop meer, geen discotheek en een gezellig plein met kroegjes zie je er ook niet.”

De bioscoop is gelukkig teruggekeerd in Almelo, maar dat is voor Paul geen reden om terug te

gaan. “Het centrum is en blijft voor mij minder aantrekkelijk, veel leegstand en laten we het over

de ontsluiting maar helemaal niet hebben. Misschien dat dat nog verbetert in de nabije toekomst.”

Klare taal! Iedereen neemt wijs een flinke hap… en grijpt daarna snel naar het glas water! “Hoe

verzacht je een te hete maaltijd?”, vraagt Alexander onthutst tussen de slokken water door.

Niemand weet een echt antwoord te geven, water schijnt niets te blussen. “Meer kokosmelk de

volgende keer en toch maar de curry van Albert Heijn en niet Inproba. En voeg maar een tissuebox

aan het recept toe”, oppert een tafelgenoot.

Het Monatoetje heeft wonderen verricht… terug in de auto op weg naar huis verdween het

branderige gevoel langzaam maar zeker. Binnenkort dit gerecht toch een herkansing geven?

beter wonen 48


Janke Krommendijk werkt al zo’n 25 jaar voor de gemeente Almelo. Als ambtenaar en inwoner

is ze nauw betrokken bij de beleving van de inwoners. Als hoofd van de afdeling Samenleving

komt ze regelmatig in de wijken en weet ze wat ze – samen met de ruim tachtig medewerkers –

op sociaal vlak bereikt, wat succesvol is én waar juist de haken en ogen zitten.

“Houd je van zalm in bladerdeeg met broccoli en venkel?”, vraagt Krommendijk voorzichtig als ik

de keuken betreed. Venkel? Aan mijn vragende blik weet de Almelose meteen dat ik geen flauw

benul heb wat dat mag zijn. Op het aanrecht ligt een soort knol die naar anijs ruikt. Ik eet praktisch

alles, dus waag me later zeker ook aan de – overigens heerlijk smakende – venkel. Terwijl

Krommendijk de keukenprinses uithangt, doet ze uit de doeken wat haar nu zo aantrekt in haar

baan “Ik ben niet de stereotype ambtenaar die je voor ogen hebt”, stelt ze. Met een blik op de

klok, het is ruim over zessen. “Ik ben nu net thuis, houd geen ambtenarentijden aan. Gelukkig zit ik

ook niet alleen op kantoor, je moet juist uit die stoel komen. Ik ben, al zeg ik het zelf, betrokken en

bevlogen. Ik ga de wijken in, dan zie ik wat het sociale beleid betekent. Als afdelingshoofd

Samenleving houd ik me bezig met alle sociale aspecten, van sport en cultuur tot verslavingszorg.”

Krommendijk werkt daarbij steeds inniger samen met de woningcorporaties van Almelo, St. Joseph

en Beter Wonen. “De corporaties zijn steeds belangrijker voor de samenhang in de wijken. Was

het vroeger een taak van de gemeente en de inwoners om de leefbaarheid in de wijken op peil te

houden, nu spelen de corporaties daar een belangrijke rol in. Het is niet alleen maar de huisvesting

die ze bieden, de verantwoordelijkheid op het gebied van veiligheid (denk aan verlichting) en

welzijn (denk aan speelplekken voor kinderen) is enorm toegenomen.”

Terwijl het in de kamer heerlijk gaat ruiken naar zalm en broccoli en het bijna tijd is om de

inmiddels rammelende maag te vullen, vertelt Krommendijk enthousiast verder over het Almelose

beleid op sociaal vlak. “De Almelose wijkaanpak vind ik bij uitstek geslaagd. De ambtenaren zijn

daardoor achter hun bureaus vandaan gekomen. Er vindt veel afstemming plaats tussen de

gemeente, de bewoners en de medewerkers in de wijken (zoals Scoop, de politie en de woning-

corporaties). Het beleid wordt in het gemeentehuis ontwikkeld. Wij voeren uit wat de raad bepaalt.

zalm in bladerdeegJanke Krommendijk, afdelingshoofd Samenleving gemeente Almelo: “Ik ga de wijken in, dan zie ik wat het sociale beleid betekent.”

beter wonen 50


En zij stellen de kaders waarbinnen wij werken. Door veel af te stemmen krijg je evenwicht.”

Maar ook op het gebied van huisvesting is de verantwoordelijkheid van de woningcorporaties

verbreed. “De problematiek van de daken thuislozen in Almelo komt voor rekening van onze

afdeling Samenleving, daarom zijn we ook betrokken bij het Armoedepact om huisuitzettingen te

voorkomen en kijken we naar gezamenlijk beleid voor daken thuislozen’’, verduidelijkt Krommendijk.

“Door samen met de woningcorporaties beleid op te stellen en oplossingen te zoeken, moet het ook

voor deze groep mensen mogelijk zijn om in Almelo te verblijven. De huisvesting van deze specifieke

doelgroepen gebeurt ook in nauw overleg met onder meer de verslavingszorg en Humanitas.”

Het is blijkbaar goed toeven in Almelo, ook al doet berichtgeving in de media soms anders

vermoeden. “Almelo is bezig met een inhaalslag”, vindt Krommendijk. “Als je het vergelijkt met

Hengelo bijvoorbeeld zie je duidelijk vooruitgang. Ik ben geboren in Wierden, heb daar zeven jaar

gewoond en ben toen in Hengelo terecht gekomen. Na dertien jaar Hengelo ben ik verkast naar

Almelo. Eerst in de Schelfhorst, later De Riet en nu in Marktgraven. En dat bevalt me uitstekend!

Je hebt ruimte en rust. Je kunt Almelo zien als het verlengde van Enschede en dat is een

compliment. Waarom ik niet meer terug ben gegaan naar mijn geboortedorp? Omdat ik van een

stad hou, daar voel ik me thuis ook wat werk betreft. In Wierden zou dit werk te kleinschalig zijn. Ik

geniet van uitdagende grote projecten, daar kan ik geheel in opgaan. En zolang ik het naar mijn zin

heb, is het goed en voelt het goed.”

Wonen&SamenlevingIn 2009 is er in Ossenkoppelerhoek gestart met de uitvoering van het preventieplan (€ 2 miljoen

beschikbaar gesteld door VROM). De Gemeente heeft met beide Almelose corporaties een plan

opgesteld voor leefbaarheid. Daarnaast geldt er een co-financiering van St. Joseph, gemeente

en Beter Wonen. Het gaat o.a. om een aanpak van trapportalen bij portiekflats, participeren

in het Buurtbeheerbedrijf en zorgen voor speelvoorzieningen. Ook is het aantal uren voor de

buurtconciërge in 2009 uitgebreid van een halve naar een fulltime formatieplaats.

Helft van deegplakjes op elkaar leggen en samen uitrollen tot rechthoekige lap van 30 x 20 cm. Deeglap op met bakpapier beklede bakplaat leggen en met vork enkele gaatjes erin prikken. Rest van deeg uitrollen tot lap van zelfde grootte. Zalm aan beide kanten bestrooien met zout en peper. Bovenkant bestrijken met roomkaas en in midden van deeglap leggen, zodat randen vrijblijven. Ei loskloppen met 1 el water en deegrand hiermee bestrijken. In tweede deeglap aantal inkepingen maken. Deeglap over zalm leggen en randen stevig aandrukken. Deegpakket met ei bestrijken. Bakplaat onder midden in oven schuiven en zalmtaart in ca. 30 min. goudbruin en gaar bakken.

1 pak roomboterbladerdeeg (diepvries)1 eetlepel bloem400 g zalmfilet, in 2 gelijke stukken100 g verse roomkaas met bieslook 1 ei

zalm in bladerdeeg (voor 4 personen)

52beter wonenbeter wonen 52

Met een zwaai gaat de deur open en betreden we de stulp van Marieke Peerbolte. We begroeten

Marieke en haar collega van de gemeente, Kees Kok, met een ferme handdruk. Kok legt in de

keuken de laatste hand aan zijn zelfgemaakte pudding. Het is volgens authentiek recept

gemaakt. “Bij mijn moeder brandde het nooit aan en ging het in één keer goed. En na goed

roeren en zeven mag ik niet klagen over het resultaat”, vertelt de trotse Kok. De samenwerking

in de keuken verloopt deze avond soepeltjes en dat geeft een goed beeld van de dagelijkse

sfeer op de werkvloer in het centrum van Almelo.

“We werken samen voor de Almelose Wijkaanpak”, verklaart Peerbolte, en Kok vult aan: “Je moet

wel goed met elkaar door één deur kunnen voor dit werk: samen aanpakken.” Maar wat betekenen

beide Almeloërs dan voor de samenleving als het werk samen zo intensief wordt uitgevoerd?

Peerbolte verduidelijkt hun rol. “Ik werk als wijkondersteuner voor Scoop Almelo, een organisatie

op het gebied van welzijn. Kees Kok is stadsdeelcoördinator namens de gemeente Almelo, als

wijkkoppel voeren wij de Almelose Wijkaanpak uit in het stadsdeel centrum.”

“Daarnaast richten we ons ook specifiek op de problematiek van de binnenstad van Almelo. Daar

heb je met hele andere onderwerpen te maken dan in andere delen van het centrum. We proberen

voor de bewoners en bezoekers van het centrum een balans te vinden tussen wonen, werken en

uitgaan. De gemeente voert een handhavingsbeleid door het houden van toezicht. Dat doen ze in

samenspraak met opvangorganisaties als Humanitas (daklozenopvang) en Tactus (verslavingszorg).

Uiteraard spelen ook het Horecabeleid en de evenementen een belangrijke rol bij de sfeer in de

binnenstad. Zo willen we de binnenstad leefbaar houden voor zowel bewoners als ook het

winkelend, en uitgaanspubliek.”

Kort door de bocht kun je de functies van Kok en Peerbolte zien als verbinding tussen de

ambtenaren van de gemeente en de bewoners die een vraag of idee hebben over hun directe

leefomgeving. Ze openen het netwerk voor de burgers en hebben een sleutelrol, maar de

bewoners moeten het zelf doen.

spagHetti carbonaraMarieke Peerbolte, wijkondersteuner bij Scoop Almelo: “Wij zien dat Almelo opkrabbelt uit het dal.”

Zowel Kok als Peerbolte hebben een flinke dosis ervaring opgedaan in Deventer. Activiteiten die

daar zijn ontplooid, hebben aan de basis gestaan van het Almelose Scoop en de projecten die in

de wijken van de grond worden getrokken. Betrokkenheid is het toverwoord volgens Peerbolte.

“Regelmatig je gezicht laten zien, zorgt er voor dat bewoners je kennen en je weten te vinden. Het

gaat niet om persoonlijke irritaties of problemen, maar buurtgerichte activiteiten en verbeteringen

waarbij de buurt zelf aan zet is.”

“In Almelo hebben we daarvoor de Almelose Wijkaanpak en de Wijk Waardebonnen. Op die

manier krijgen kleine en grote projecten, naar idee van de bewoners, een kans. Denk bijvoorbeeld

aan het opfrissen van een park of het opknappen van een voetbalveld. Door middel van de ‘Wijk

Waardebonnen’ kan relatief snel – binnen een paar weken – een kleinschalig project gelanceerd

worden, zoals een buurtactiviteit of wat de bewoners ook maar bezig houdt. Doel van al die

projecten is het verbeteren en stimuleren van de samenhang in de buurt of wijk.”

De rol van de woningcorporaties wordt bovendien steeds belangrijker vinden zowel Kok als

Peerbolte. “Het is voor deze partijen ook belangrijk dat de wijk een goed aanzien heeft en de

bewoners het naar hun zin hebben”, aldus Peerbolte. “Door eerst fysiek de wijk aan te pakken

krijgt het vanzelf een sociaal gevolg. Dus meer groen, vernieuwen van parken en het herstel van

woningen heeft tot gevolg dat de bewoners ook meer betrokkenheid krijgen. De mensen komen

dan vanzelf achter de voordeur vandaan, omdat ze zich meer en meer betrokken voelen.”


54

Wonen&WelzijnScoop Welzijn werkt op een breed terrein van sociaal beleid in Almelo en omgeving. De

organisatie is er voor alle leeftijdsgroepen. Het werk van Scoop strekt zich uit over alle aspecten

van het sociaal beleid, gericht op groepen en op individuele burgers. Die breedte betekent dat er

ook veel partners zijn om mee samen te werken. Onder andere op het terrein van wonen, zorg,

onderwijs, sport en cultuur. Scoop werkt intensief samen met de wijkadviseurs van Beter Wonen.

beter wonen

Een goed voorbeeld is volgens Kok de ‘Hof van Gülick’ in het centrum van Almelo, “misschien wel

het allermooiste plekje in ons werkgebied”, meent Kok. “De bewoners kenden elkaar niet of

nauwelijks. Er is een gemeenschap ontstaan, doordat wij de burgers stimuleren om voor hun wijk

op te komen.” Peerbolte vult aan: “Het project ‘Honden in de Wijk’ is ook zo’n goed voorbeeld,

waardoor irritaties verminderen. Hondenpoep staat hoog op de ergernissenlijst. Door een

honden-buurtfeest te organiseren en mensen op ludieke wijze bewust te maken van de mogelijk-

heden en kansen om irritaties te verminderen, bereik je meer dan alleen vermindering van overlast.

Bewoners komen met elkaar in contact. Je kunt niet altijd met het opgeheven vingertje komen.”

Zowel Kok als Peerbolte zien dat Almelo opkrabbelt uit het dal. Midden jaren negentig zijn de wijk

ontwikkelingsplannen van de grond getrokken. De resultaten zijn inmiddels zichtbaar. Kok: “Dat is

vooral duidelijk in de Kerkelanden. Die wijk is hierdoor in status gestegen. Almelo is in vergelijking

met Hengelo en Enschede een kleine stad, maar kwam wel in aanmerking voor ‘Het Grote

Stedenbeleid’. Dat gaf ook wel de ernst van de zaak weer. Als ambtenaar kan ik met recht zeggen

dat ik verbetering zie. Ik weet zeker dat over tien jaar die stijgende lijn is voortgezet, met name door

ontwikkelingen in het centrum die op stapel staan. Denk aan het nieuwe gemeentehuis, het door-

trekken van het water en vernieuwing van winkelcentra. De grote slag gaat nog gemaakt worden.”

spagHetti carbonara (voor 4 personen)

Kook de pasta beetgaar (niet te lang anders wordt het papperig).Bak ondertussen de spekjes knapperig in de pan.Voeg op het laatste moment de knoflook bij de spekjes in de pan toe, (anders brandt de knoflook aan) en haal de pan even van het vuur.Giet de pasta af en voeg een scheut olijfolie toe.Zet de grootste pan weer op het vuur en meng de spekjes, de pasta, room en eieren. Roeren tot het ei gestold is, op zacht vuur, niet te lang anders wordt het erg droog.Breng het geheel op smaak met een snufje zout.

Lekker met knapperig stokbrood, kruidenboter en een Italiaanse salade, eet smakelijk!

1 pak met pasta, onze voorkeur gaat uit naar Pipe Rigate3 teentjes knoflook1 dubbelpakje gerookte spekjes2 eieren1 grote beker slagroom of kookroomzoutolijfolie

beter wonen 56


Alice ter Brugge, programmaleider Assist bij ROC van Twente: “Kijk, jongeren labelen en veroordelen is niet moeilijk, dat gebeurt al teveel in het reguliere onderwijs.”

Het stadion van Heracles is misschien geen plek die je associeert met een horecagelegenheid,

niettemin is daar de lunchafspraak. De receptioniste legt uit hoe te lopen en eenmaal boven

wordt de wandeling naar achteren een soort museale voettocht. Aan de wanden hangen

immers stokoude voetbalfoto’s uit het rijke verleden van de Almelose club. Klassieke shirts

pronken in een vitrine en er staat een maquette van het stadion aan de Bornsestraat, inclusief

de houten ‘Engelse’ tribune. In de persruimte moet ik zijn: daar wacht mij een warm bad,

Italiaans vlees en de brandweer…

Het programma ‘Assist’, dat het resultaat is van een samenwerking tussen de gemeente Almelo

en het ROC van Twente, heeft in Alice ter Brugge de ideale ambassadeur: opvallend is haar

enorme drive voor én betrokkenheid bij Assist. De voormalige docente heeft inmiddels een master

in ‘special education needs’ en ze vertelt vol vuur over ‘haar’ programma: “Assist is bedoeld voor

jongeren tussen de 16 en 23 jaar die om allerlei redenen hun opleiding niet kunnen afronden. In

een periode van tien weken maken wij deze jongeren bewust van hun mogelijkheden en kwaliteiten,

gaandeweg wordt duidelijk wat ze willen gaan doen en hoe ze dat doel kunnen bereiken: via een

opleiding of werk. Ik vind het geweldig werken met die lui, het geeft zó enorm veel voldoening!”

“Het zijn niet de meest makkelijke jongeren die in een maximaal twaalf mensen tellende groep van

Assist terechtkomen”, licht Alice toe: “Sommigen hebben ernstige sociale problemen, blowen, zijn

crimineel bezig of hebben bijvoorbeeld borderline: doorgaans zijn ze door de school en zelfs door

de hulpverlening min of meer afgeschreven. Toch kun je veel met deze jongens en meiden bereiken

als je ze maar op een bepaalde manier benadert. Uitgangspunt is dat je oplossingsgericht werkt en

de verantwoording legt waar die hoort te liggen: bij hun zelf. Kijk, jongeren labelen en veroordelen

is niet moeilijk, dat gebeurt al teveel in het reguliere onderwijs. Het gaat erom dat die jongeren

bewust keuzes maken en daarvoor gaan. En het werkt: de UT heeft er onderzoek naar gedaan,

maar liefst 85% komt op de gekozen plek terecht!”

Het succes van het traject wordt voor een belangrijk deel bepaald door wat Alice ‘groepsdynamiek’

noemt.

italiaanse kruidenkick

beter wonen 58

“Tijdens het programma ontstaat er een proces waarbij de jongeren elkaar corrigeren en over en

weer tips geven, wie uit de boot dreigt te vallen krijgt ook steun van de groep. Prachtig om te zien

hoe dat werkt! Gaandeweg gaan we uitvogelen waar ieders voorkeur ligt. We bedenken samen

hoe ze hun doel kunnen bereiken en welke praktische zaken geregeld moeten worden om te

komen waar ze zijn willen. Daarbij maken we gebruik van allerlei tools zoals het complimentenspel.

Hun zelfbeeld en eigenwaarde neemt toe.”

Aan het einde van de tien weken is er een afsluiting waarbij de cursisten aan de familie een

presentatie geven over wat ze willen gaan doen met hun leven en hoe ze denken dat te bereiken.

“Dat moet, en hoewel sommigen er enorm tegenop zien, geeft het toch een boost. Vanavond gaat

een groep zo’n presentatie doen. De één kiest voor powerpoint, een ander vertelt, sommigen

rappen. Ze krijgen ook een certificaat mee.” Er zijn twee meiden, Megan en Ükü, bezig op de

computer hun presentatie voor vanavond voor te bereiden. Megan laat trots zien wat ze op papier

heeft gezet: in maar liefst vier kantjes zet zij in duidelijke bewoordingen uiteen waar ze voor wil gaan

– een baan bij defensie – en hoe ze dat bereiken wil. En Ükü is vastbesloten om etaleur te worden.

Alice roemt de samenwerking met de gemeente Almelo, die het project financiert, en Heracles:

“Heracles werkt op een geweldige manier met ons samen. Het is, maatschappelijk gezien, een

enorm betrokken club. Leerlingen van ons die wel wat zien in beveiliging krijgen de mogelijkheid

om bij Heracles een stewardopleiding te volgen. En je kunt ook in de horeca, administratie en de

groenvoorziening terecht. En dan deze voetbalomgeving, ja dat stimuleert geweldig hoor.”

Alice woont graag in Almelo, maar kritiek heeft ze ook: er mag wel wat meer speelgelegenheid

zijn. “We wonen aan de Bornebroeksestraat, er is op dat gebied bar weinig zeg!” Zij heeft

binnenkort overleg met Peter van der Hout van Beter Wonen. “Er zijn leerlingen die er aan toe zijn

om zelfstandig te gaan wonen, het zou geweldig zijn als we ze studio’s kunnen aanbieden. Daar

ga ik met Peter over praten.”

Eenmaal aan tafel ontstaat er een enorm rookgordijn wanneer Alice het Italiaanse vleesgerecht op

de elektrische bakplaat legt, waardoor pardoes het brandalarm in werking treedt… Stagiaire Julian

Baalhuis, student maatschappelijk werk aan het Saxion, haast zich naar de telefoon maar weet

niet te voorkomen dat er tien minuten later vier brandweermannen verschijnen: zijn er problemen?

Nee dank u, en als die er al zijn worden ze hier wel opgelost…

Wonen&EducatieHet programma Assist is het resultaat van een samenwerking tussen de gemeente Almelo en het

ROC van Twente. Assist is bedoeld voor jongeren tussen de 16 en 23 jaar die om allerlei redenen

hun opleiding niet kunnen afronden. In een periode van tien weken maken jongeren bewust een

keuze vanuit hun mogelijkheden en talenten. TU Twente deed onderzoek en het blijkt dat 85%

daadwerkelijk op de gekozen plek terecht komt.

1 pak pasta500 gram rundvlees of kip1 teentje knoflook1 uiPeperZoutBasilicumItaliaanse kruidenmelange

Bestrooi 500 gram vlees of kip met kruidenmelange van bijvoorbeeld Verstegen en laat het 10 minuten intrekken. Bak of gril het vlees of de kip in de olijfolie.

Fruit een geperst knoflookteentje en een gesnipperde ui in olijfolie. Schep hier wat al dente gekookte pasta doorheen en breng alles op smaak met peper, zout en basilicum.

Serveer het met een frisse salade.


italiaanse kruidenkick (voor 4 personen)

Jan Olde Kalter, oud-wijkagent in de Kerkelanden en Goosemaat, en projectmanager ‘Heracles scoort voor iedereen’: “Door de intensieve samenwerking tussen Heracles en Beter Wonen kan de leefbaarheid in de wijken worden vergroot.”

rode bietjes

Het welzijn in een wijk wordt bepaald door de bewoners zelf. Als verveling en irritatie toeslaan,

is de kans groot dat het gevoel van welbevinden afneemt en de veiligheid keldert. Jan Olde

Kalter heeft jarenlange ervaring in het werken in niet de meest makkelijke Almelose buurten.

Als oud-wijkagent in de Kerkelanden en Goosemaat kent hij het klappen van de zweep.

Momenteel is hij gedetacheerd bij Heracles, o.a. voor beveiliging tijdens de wedstrijden. Maar

het sociale buurtgevoel bleef aan Olde Kalter trekken en door dat samen te voegen met sport

is ‘Heracles in de wijk’ ontstaan. Een project naar z’n hart dat in april van dit jaar officieel is

gestart.

“Ik ben precies op de helft”, bedenkt Olde Kalter zich, terwijl hij de aardappeltjes in de oven

plaatst. Hij heeft het niet over zijn goed ogende maaltijd, maar over z’n werk. “Voor een periode

van drie jaar ben ik verbonden aan Heracles. Bij de politie was ik de laatste jaren al werkzaam als

voetbalcoordinator voor Heracles en kwam ik dus regelmatig over de vloer bij de Almelose

voetbalclub. Ik ben dus bekend met de organisatie en ken veel mensen binnen de club. Het is

voor mij dan ook een enorme uitdaging om een bijdrage te leveren aan de verdere ontwikkeling

van Heracles Almelo”

En van het één komt het ander, vertelt Olde Kalter aan de fraai gedekte tafel. Samen met het

bestuur ontwikkelde hij een programma dat aansluit op de leefwereld voor de bewoners van

Almelo. “De spelers leveren een topprestatie, maar er is meer. Er komt over een jaar of twee een

nieuw stadion en er staan nog meer ontwikkelingen op stapel. Bovendien willen we iets doen voor

de burgers van Almelo.”

Met het project ‘Heracles scoort voor iedereen’ gaat Heracles dan ook de boer op. Onder deze

veelomvattende naam worden vier subprojecten van de grond getrokken: ‘Heracles in de wijk’,

‘Heracles school’, ‘Heracles ouderenzorg’ en ‘Heracles Foundation’. Vier projecten met een

sociaal karakter. Olde Kalter kan z’n enthousiasme niet meer verbergen en verduidelijkt de

wijkgerichte aanpak. “Door als voetbalclub samen te werken met Beter Wonen kun je de leefbaar-

heid in de wijken vergroten. Op een aantal locaties is sprake van overlast door hangjeugd. Voor die

groep in de leeftijd van zes tot twaalf jaar gaan we streetsoccer organiseren. Gewoon op straat.

beter wonen 60


rode bietjes

beter wonen 62

Je betrekt niet alleen de jeugd, maar ook de ouders want die komen kijken. En bovendien, de

bewoners moeten er voor zorgen dat de straat waar het toernooi plaatsvindt netjes schoon is

geveegd. De betrokkenheid in de wijk proberen we op die wijze structureel op een hoger peil te

krijgen. Er is veel geld in achterstandswijken gestoken, zodat de omgeving en de bebouwing zelf

er goed uit ziet, toch zie je dat er langzamerhand soms weer verpaupering intreedt.

Om die neerwaartse spiraal te doorbreken zetten we in op actieve bewonersparticipatie door

middel van deze toernooien. Zo kom ik toch weer terecht in de wijken, waar ik begin jaren

negentig terecht kwam als beginnend wijkagent. En dat vind ik mooi, ik had en heb nog steeds

een klik met die mensen.”

Het sociale zit ingebakken in Olde Kalter’s leven. “Ik ben niet zo’n macho die vroeger bij de ME

wilde. Dat vond ik écht niks. Ik hou van het leven, pluk de dag. Natuurlijk maak ik genoeg mee

door mijn werk. Je bent belangrijk voor de samenleving. Dat weten de bewoners ook, ik had een

vertrouwensband met hen. Daar moet je op een juiste manier mee om weten te gaan. Door niet

altijd en eeuwig op m’n strepen te staan heb ik meer bereikt dan als ik de wet té strak zou naleven

en alleen maar bekeuringen uit zou schrijven.”

De Bourgondische leefwijze straalt uit in het karakter van Olde Kalter én ook zijn liefde voor koken.

Het driegangen menu wordt op professionele wijze op de tafel gepresenteerd. Het is zowaar of we

in een sterrenrestaurant zijn terechtgekomen…


Wonen&LeefbaarheidHet project ‘Heracles scoort voor iedereen’ bestaat uit vier onderdelen met een sociaal karakter:

‘Heracles in de wijk’, ‘Heracles school’, ‘Heracles ouderenzorg’ en ‘Heracles Foundation’. Het

gaat uit van een wijkgerichte aanpak. Heracles werkt samen met de woningcorporatie met als doel

de leefbaarheid in de wijken te vergroten. Onder andere organiseert de voetbalclub streetsoccer

voor de jongeren. Gewoon op straat. Je betrekt niet alleen de jeugd, ook de ouders want die

komen kijken en houden dan, na afloop, samen met de jongeren de straat weer schoon.

rode bietjes (voor 4 personen)

500 gram (gekookte) rode bietjes1 uiRoomboterPeperZoutSuiker

Een ui snipperen en in roomboter beetje aanbakken (niet bruin).Peper, zout en een beetje suiker toevoegen en meefruiten.Daarna scheut azijn toevoegen (niet teveel) en het geheel binden met zetmeel. Dan de reeds gekookte en gesneden bietjes toevoegen.

Als je het een dag laat trekken, zijn ze het lekkerst.

beter wonen 64

Zondagmorgen in Almelo. De straten zijn nog leeg. De bibliotheek in het centrum lijkt een oase

van rust. De lichten zijn gedoofd, er scharrelt niemand tussen de boeken. De schijn bedriegt,

want op de eerste verdieping is volop bedrijvigheid. Zo´n vijftien jongens en meisjes knippen en

plakken tempels van papier in elkaar. De weekendschool is begonnen aan de themamaand

architectuur en bouw.

lentebroodjeAns Rotting, manager weekendschool: “We laten kinderen nadenken over hun toekomst, we brengen ze in contact met verschillende beroepen én met netwerken.”


Toppers op zondag, ofwel de weekendschool, is een jaar jong en (mede) geïnitieerd door

Ans Rotting. De weekendschool biedt kinderen die opgroeien in een minder kansrijke omgeving

de mogelijkheid hun horizon te verbreden op educatief, sociaal-cultureel en maatschappelijk

gebied. Kinderen kunnen niet zo maar meedoen, ze moeten ‘solliciteren’ naar een plekje in de

school, en alleen kinderen die echt gemotiveerd zijn, mogen meedoen.

Ans Rotting zorgde met financiële hulp van gedeputeerde Ranter van de Provincie en geruggen-

steund door politici als wethouder Mieke Kuik, voor de oprichting van weekendscholen in Almelo,

Hengelo en Enschede. Inmiddels is ze manager van alle drie. Terwijl ze vertelt over de opzet,

verzorgt Ebbo Storm van Leeuwen van Beter Wonen een gastles. Hij stopt gedoceerd informatie in

de hoofdjes van de kids, helpt bij het maken van tempels, speelt een ‘Wat is dit voor een gebouw’

quiz en geeft aanwijzingen als de kinderen gaan schetsen. Ans: “We clusteren onze onderwerpen

in een thema. Dit keer gaat het over architectuur en bouw. Ebbo Storm van Leeuwen is architect

en vertelt daar over, de wethouder gaat ons iets bijbrengen over planologie en we gaan op

bezoek bij een bouwbedrijf. Praatje, plaatje, praktijk. Eerst wordt verteld hoe iets gemaakt wordt,

dan gaan we zelf iets maken en dan kijken we hoe het werkt in de praktijk.”

De weekendscholen werken samen met partners. “Bij voorkeur maken we een drieslag: onze

partners werken met ons het thema uit en zorgen voor de gastdocent, de locaties waar we naartoe

kunnen en de financiering. Het komt ook voor dat partners voor gastdocent en locatie zorgen.”

Maar niet uitsluitend partners zorgen voor de financiering van de weekendschool. Ook gemeenten

dragen bij. “Het is vrij uniek”, aldus Ans Rotting, “dat gemeenten structureel bijdragen aan de

weekendschool.” De combinatie van private en publieke financiering is volgens Rotting ook zoals

het moet zijn. “Mijn wens is dat het zo gecontinueerd wordt. En er zijn natuurlijk ook fondsen.

Soms krijgen we hulp uit onverwachte hoek. Onlangs werd ik gewezen op een klein fonds waar ik

het bestaan niet eens van wist. Dat zocht een goed doel, wij werden het. In Almelo kregen we

zelfs ook geld van de haringparty.”

De spontane hulp geeft – mede – aan dat de weekendschool op waarde wordt geschat. Dat blijkt

ook uit het feit dat coördinator Kim Novak en Ans Rotting opmerkelijk weinig moeite hebben om

‘partners’ te vinden. Maar ook de deelnemende scholen de Twijn, Weier, Wierde, Kubus en

Windhoek zijn heel positief. Dus konden Anna, Neslihan, Eda en de andere kinderen zich al laven

aan nieuwe kennis in de hightech omgeving van Panalytical, honden oefeningen leren in een

hondenschool, bij een dierenarts kijken, een bedrijfje opzetten, radio en televisie maken en

kwamen ze van alles over veiligheid te weten van brandweer en politie.

Storm van Leeuwen onderbreekt zijn les voor een feestelijk broodje. Aan tafel roept de een na de

ander wat hij of zij het leukst vond in de afgelopen maanden. De hondentraining scoorde enorm,

maar dat geldt ook voor het radio maken. De beroepskeuze van Mehmet en Samed valt er echter

niet door te verklaren. “Ik wil astronomie studeren”, kondigen beiden aan.

beter wonen 66

En Melissa, die met de honden heel veel plezier had, bekent: “Ik wil verloskundige worden. Want

ik hou van baby’s.” De pauze verloopt gezellig en na een uurtje maakt Storm van Leeuwen zich op

voor het tweede deel van de workshop. Want al is de sfeer ontspannen, het is ook ‘serious

business’. Van de kinderen wordt een flinke investering verwacht: opletten, meedoen èn meer dan

twintig zondagen in het jaar op zondag naar school. “Het vergt best veel van die kinderen”, vindt

Ans Rotting, “zoveel tijd op zondag vrij maken is niet altijd makkelijk.”

De effecten van de weekendschool op schoolprestaties van de leerlingen zijn niet gemeten. Maar

er is van alles zichtbaar. “We laten kinderen nadenken over hun toekomst, we brengen ze in

contact met verschillende beroepen en met netwerken. Daar worden ze sociaal vaardiger van en

zelfverzekerder. Hun taal ontwikkelt. Melissa bijvoorbeeld, was verlegen toen ze begon. Laatst

heeft ze een hele middag op een podium een bingo gepresenteerd in een verzorgingshuis.”

Is er dan nog iets te wensen? Dat zeker, meldt Ans Rotting. “We willen graag een volgende stap

maken met scholen. Dat ze aandacht besteden aan bepaalde thema’s in de les en dat we in de

weekendschool de verdiepingsslag maken en de thema’s verder uitwerken.” En er is nog een heel

basale, edoch heel belangrijke wens: eigen vervoer. “We hadden een deelnemertje dat graag wilde

mee doen. Kind van een vader en moeder met verslavingsproblemen. Daarvoor was het onmoge-

lijk om op tijd te komen… dat zou opgelost zijn met eigen vervoer.”

Wonen&EducatieBeter Wonen investeert mee in bijzondere maatschappelijke projecten. Met de “Toppers op

zondag’ van de Weekendschool Almelo kunnen gemotiveerde kinderen uit minder kansrijke

situaties extra kansen krijgen. Zo kunnen zij hun talenten en interesses ontdekken en steeds meer

zelfvertrouwen ontwikkelen. Enthousiaste medewerkers van Beter Wonen geven als vrijwilliger les

op de weekendschool. Gastlessen geeft de corporatie ook op het MBO (ROC van Twente).

Kipfilet kruiden en bakken, af laten koelen en in plakjes snijden.Eieren koken (7 minuten) laten schrikken in koud water en met een eiersnijder in partjes snijden.Casinoboterham met roomboter besmeren.Rucola-sla wassen en laten drogen in een vergiet. Daarna boterham bedekken met rucola-sla.Kipfilet op sla leggen.Kerriemayonaise maken: Kerriepoeder door de mayonais roeren. Schepjes kerriemayonaise op de kipfilet doen.Halve schijf ananas en een partje ei op het broodje leggen.Serveren: Broodje op een mooi bord met paasservet leggen. Bord verfraaien met een kuikentje en een kuikenchocoladefiguur.

KipfiletRoomboterMayonaiseKerriepoederHardgekookte eierenRucola-slaBruin casinobrood

lentebroodje

Nazmiye en Fadil Ozaslan, hij is eigenaar van een theehuis en zij is belastingconsulent Medi Totaal: “Ze moeten optreden als mensen rotzooi maken, en ook eens een schouderklopje geven aan de mensen die het goed doen.”

fadil’s turks ontbijt

Nazmiye en Fadil Ozaslan zijn belangrijke hulpverleners in de Turkse gemeenschap van Almelo.

Hij biedt als eigenaar/exploitant van zijn theehuis (kahve) een luisterend oor en moedigt

onderlinge hulp aan. Zij is, naast haar fulltime baan bij Medi Totaal, belastingconsulent voor

Nederlandse en Turkse cliënten maar meer nog een maatschappelijk werkster.

Fadil’s place, het theehuis van Fadil Ozaslan is gevestigd in het winkelcentrum aan de Goeman

Borgesiusstraat. Een fraai gerenoveerde flat met op de begane grond acht bedrijven op een rij. Van

shoarmazaak en kunstatelier tot en met slager, bakker en groenteboer. “Het winkelcentrum is heel

erg belangrijk voor de wijk”, benadrukken Nazmiye en Fadil. “Want veel vrouwen hebben geen auto

en kunnen niet fietsen. In het winkelcentrum kunnen ze tenminste alle boodschappen kopen.”

Het theehuis was tot de overname een beduimeld, donker etablissement. Sinds Fadil er de

scepter zwaait, heeft het theehuis frisse muren en een mooie bar in glanzend donker hout. Thee,

koffie en frisdrank, méér verkoopt Fadil niet. “Voor 75 eurocent per kopje en een euro voor een

flesje fris. Het kan alleen uit omdat Beter Wonen een maatschappelijke huurprijs rekent.”

Gemiddeld zitten er vijftig, zestig mensen per dag, rekent Fadil hardop. Zijn klanten komen uit de

hele stad om te kaarten, voetbal te kijken en – vooral – te praten. Fadil: “Ze helpen elkaar ook. Als

er iemand geen werk heeft, probeert een ander hem een baan te bezorgen bij het bedrijf waar hij

werkt. Als iemand moet verhuizen, krijgt hij hulp. Dat wordt er allemaal geregeld.”

Het theehuis runnen is zwaar werk, stelt Fadil. “Zeven dagen werken in de week en er wordt de

hele dag over problemen gesproken. Problemen op het werk, werkloosheid, schulden en zaken

als problemen met buren of gemeente. Problemen met geld. Het komt door de euro.” Zijn vrouw

denkt dat de ziektekostenverzekering voor veel financiële misère zorgt. “Als je ziet wat mensen

voor zichzelf, maar ook voor de kinderen moeten betalen…”

Fadil hoort het aan en biedt zijn klanten – als er om wordt gevraagd – advies. Advies krijgen

mensen ook van Nazmiye. Zij kreeg haar hulpvaardige houding met de paplepel ingegoten. “Mijn

beter wonen 68


fadil’s turks ontbijt

moeder was tante Tilly. Iedereen kende haar. Ze was analfabeet, maar sprak goed Nederlands. Ze

tolkte ook. Toen ik een jaar of acht was, vulde ik samen met mijn moeder de formulieren voor de

kinderbijslag in voor buren. Zij sprak met de mensen en vertelde mij wat ik moest opschrijven. Het

is zelfs voorgekomen dat ze voor een Twents sprekende buurvrouw moest tolken. ‘Tilly kom es

eff’n’, zei ze, ‘d’r steet er een veur de deur van de soos. Ik begriep d’r niks van’. Het was een

ambtenaar uit het westen. De twee begrepen elkaar helemaal niet. Mijn moeder vertaalde toen uit

het Nederlands in het Twents en uit het Twents in het Nederlands…”

Nazmiye werd belastingconsulent toen de baas van haar broer stopte met het invullen van

belastingformulieren. Ze kreeg zijn hele cliëntenbestand. Sindsdien staan avond aan avond

mensen voor haar deur. Zij vertrouwen haar meer toe dan alleen de belastingformulieren. En dus

schrijft Nazmiye ook bezwaarschriften, schrijft brieven, bemiddelt ze met scholen en geeft mensen

aanwijzingen. “Want ik moet overdag gewoon werken.”

beter wonen 70

Al die cliënten aan huis beperkt de privacy voor haar intussen grote kinderen. Dat bracht Nazmiye

op een idee. “Ik heb de directeur van Beter Wonen geschreven dat ik in de Kerkelanden een pand

zoek dat groot genoeg is voor een huiskamer en twee spreekkamers.” De spreekkamers wil

Nasmiye benutten voor haar administratieve werk, de huiskamer wordt de plek van ontmoeting en

samenkomst voor vrouwen. “Mannen kunnen dan ook komen, maar alleen voor de belastingfor-

mulieren.” Beter Wonen reageerde snel en positief op haar vraag en kijkt nu uit naar een passende

locatie, maar eenvoudig is het niet. De voorkeur van Nazmiye gaat uit naar het winkelcentrum,

maar daar is geen leegstand. “Een hoekwoning, waar goed zichtbaar is wat er gebeurt, zou ook

kunnen, want ik moet ook aan de ethische kant van de zaak denken.”

Het echtpaar volgt de aanleg van de grote vijvers in de Kerkelanden tegenover Fadil’s place met grote

interesse. Fadil is benieuwd naar het park dat ingericht gaat worden op het Boerwoningenterrein,

maar… Fadil: “Het zou goed zijn als daar een bazaar, een markt, gehouden zou worden. Een

bazaar trekt mensen uit andere wijken.” Nazmiye is het volmondig met hem eens: “Dat zou goed

zijn. Want er zijn veel mensen die nooit in de wijk komen omdat ze denken dat het er niet veilig is.

Onzin! Ik fiets hier rustig ‘s avonds, er gebeurt echt niets.” Een alternatieve locatie voor de bazaar

is het pleintje àchter het wijkcentrum. “Als het daar netjes wordt gemaakt, kan het ook.” Behalve

het grote belang van gemengd onderwijs (‘Kinderen moeten samen opgroeien’), de inburgering

(‘Weggegooid geld. Ze leren dingen die nutteloos zijn’) snijdt de energieke Nazmiye ook de staat

van onderhoud in de wijk aan en maakt bij ons afscheid een opmerking daarover. “Daar moeten

de woningstichting en vooral de politie op letten. Ze moeten optreden als mensen rotzooi maken,

en ook eens een schouderklopje geven aan de mensen die het goed doen.”

Wonen&LeefbaarheidBeter Wonen verhuurt niet alleen huizen. Ze investeert ook in de wijk door de inzet van een

buurtconciërge en ze helpt ook winkeliers en andere ondernemers de leefbaarheid in de wijken

te bevorderen. In de wijk Kerkelanden heeft Beter Wonen vijf jaar geleden een winkelstrip

teruggekocht en aangeboden aan (startende) ondernemers in de wijk. Op dit moment zijn er o.a.

een slager, een bakker en een Turks theehuis gevestigd.

fadil’s turks ontbijtVers Turks brood (pide)Uitsmijter van runderfilet, kaas en zachte eitjesKipworstjesGerookte zalmSucukKalkoenfilet

OlijvenKomkommerKerstomaatjesFetaYoghurt

Een mooie traditie in Turkse gezinnen is een uitgebreid ontbijt. Een beetje vergelijkbaar met een stevig English breakfast, maar dan iets anders samengesteld. Geen vette worst, gebakken aardappelen en tomaat of bonen in tomatensaus. De basis van het uitgebreide Turkse ontbijt is knapperig, vers brood van de Turkse bakker, met daarbij een keur aan gezond warm en koud beleg.

beter wonen 72

garnalencocktail van Het tHeaterHotel almelo

Jan Kamst, directeur Woningstichting St. Joseph: “We nemen risico’s als die het wonen ten goede komen.”


Toen Jan Kamst bijna drie decennia geleden zijn invloed liet gelden bij de woningstichting

St. Joseph, bracht hij letterlijk kleur in de stad. De corporatie bouwde het kleurige en luxe

Marlijnstate. De haveloze flats langs de Sluitersveldsingel kregen mediterrane tinten. Maar

Kamst zorgde ook voor de eerste appartementen in het hoge huursegment en koopwoningen.

Nog altijd brandt hij van gezonde ambitie. Een gesprek over heel veel woningonderwerpen

tussen de garnalencocktail en een bescheiden tournedos in het sfeervolle Theaterhotel.

Hoe zou hij zelf zijn werkwijze willen omschrijven? Kamst laat de vraag een fractie bezinken.

“Uitgebalanceerde aandacht voor de lange, de middellange en de korte termijn belangen”, steekt

hij van wal. Om vervolgens te bevestigen dat hij behoedzaam te werk gaat. “Maar ook met lef en

moed. We nemen risico’s als die het wonen ten goede komen. We zitten in een doorlopend proces

van vernieuwing, waarbij ik de laatste jaren de jongeren die wat verder van de top werken, heel

bewust betrek. Dat is inspirerend, het levert ideeën op en het maakt me niet uit of dat ten goede

komt aan onze ‘toko’ of iets anders.”

Bij Kamst en St. Joseph draait het om integraal beheer. “Het gaat allang niet meer alleen om

stenen. Het gaat om de bewoners, om het gebied waarin ze wonen, om de winkels, om het hele

sociale gebeuren. Het gaat om duurzaamheid en kwaliteit. Als die onder druk komen, moeten wij

de moed hebben om dingen zelf te doen.” Kamst wijst op de Bascule aan het kanaal. Toen de

financiering in het gedrang kwam, maakte Sint Joseph de bouw mogelijk. Nog niet alle apparte-

menten zijn verkocht, maar het pand staat er wel in al zijn pracht. “Soms moet je als corporatie je

grenzen opzoeken”, verdedigt hij zijn besluit.

Op het gebied van grenzen, grensoverschrijding beter gezegd, liggen volgens Kamst de kansen

voor Almelo. De stad moet, wat hem betreft, een tikje minder navelstaren. “Het gaat niet alleen om

de 75.000 in de stad. Het gaat om 75.000 met een 1 er voor. Almelo is niet geïsoleerd, maar ligt in

een omgeving en de stad zou er goed aan doen om haar omgeving te betrekken. Zoals dit

Theaterhotel bijvoorbeeld doet. En Heracles. Wij doen het ook. We bouwen ook in de dorpen om

ons heen. We zijn daar ook, praten en faciliteren. Dat is goed, dat is nodig en het levert meer

dynamiek op.”

Het brengt hem op het thema maatschappelijk ondernemen. “We moeten het wat beter over de

bühne brengen. De buitenwereld vraagt daar om. Wij gaan een notitie maken, waarin we onze

kaders voor maatschappelijk ondernemen vastleggen. Een vergadering om in kaart te brengen

waar we al mee bezig zijn duurde zes uur!” Vreemd mag dat niet heten, Sint Joseph is op vele

fronten actief. Ze werkt bijvoorbeeld mee aan de totstandkoming van een Kunsthal plus, zorgt

continue voor stageplaatsen, voor daklozenopvang, sponsort veel en bekostigde een wijkfeest in

het Sluitersveld. “Dat was geweldig… zo´n feest bindt en geeft vitaliteit.”

beter wonen 74

De garnalencocktail slinkt in de glazen als het onderwerp bewonersparticipatie wordt aangesneden.

Hoe belangrijk is de mening van bewoners? “Heel erg belangrijk!... maar het is lastig balanceren

tussen lange termijn en de toekomstige bewoners en de korte termijn en huidige bewoners. Soms

weegt de lange termijn zwaarder, dan moet je de knoop doorhakken.” Hij grijpt terug op de

tumultueuze besluitvorming over de vernieuwing van de Josephbuurt, die er, ondanks fel verzet,

toch kwam. En hij heeft het over de Westeres, waar Sint Joseph besloot af te zien van groot-

schalige vernieuwing. “Er waren mensen die er van overtuigd waren dat we de plannen al in de la

hadden liggen. Dat is echt niet zo, maar ik kon ze niet overtuigen.”

Tot slot, de toekomst. Hoe ziet het ideale Almelo er uit volgens Jan Kamst? “Vitale wijken”, klinkt

het resoluut. Zoals? “De Schelfhorst. Dat is een goede, volwassen wijk. En het Sluitersveld zoals

dat nu vorm krijgt. In de basis is de Ossenkoppelerhoek een goede wijk en het wordt nog beter.

We zorgen samen met Beter Wonen met alle bouwplannen, waaronder de nieuwe Titus

Brandsmahof, voor meer balans.”

Kamst maakt een sprongetje van de vitale wijken naar het centrum. Dat brengt de conversatie op

een opmerkelijke interventie van hem. Hij presenteerde pal voor de verkiezingen van 2010 een

alternatief voor het centrumplan, samen met gepensioneerd projectontwikkelaar Jan Voskamp.

Een presentatie, bekent hij, die ze ‘als twee jongens met heel veel pret´ in elkaar hebben gezet.

Maar waaronder een belangrijke boodschap schuil gaat, want het alternatieve plan voorziet in een

veel kleinschaliger vernieuwing dan het centrumplan van de gemeente. Kamst heeft er een

waarschuwing mee af willen geven. “Kom tot bezinning, neem een time out. Kies niet voor een te

kolossale vernieuwing”, herhaalt hij. “Haal eruit wat goed is”, voegt hij er nu aan toe. Zoals de

bouw van een klein, nieuw stadhuis voor het bestaande gemeentehuis. “Voor de chique gelegen-

heden als ontvangsten, trouwen en voor het bestuur. Dan houd je het huidige stadhuis voor je

werkapparaat en heeft dat ook een goede bestemming.” Met de presentatie werd het een en

ander ‘overhoop’ gehaald. Hij realiseert het zich. “Het positieve is echter dat we samen vorm

geven aan Almelo. En dat garandeert ons een goede, voorspoedige toekomst.”

Organisatie&SamenwerkingMet de Almelose woningstichting Sint Joseph (STJA) werkt Beter Wonen nauw samen. We

organiseren samen het woonburo voor de woonruimteverdeling in Almelo. We werken aan meer

verbinding in de wijkontwikkeling met gezamenlijke wijkvisies en de inzet van de Almelose

Wijkaanpak. Bijvoorbeeld de wijk Ossenkoppelerhoek is daarvan een mooi voorbeeld met het

preventiebudget.


Voorbereiding cocktailsausMeng met een garde de mayonaise met de ketchup.Voeg daarna de paprikapoeder en gember toe.Voeg daarna de sherry en vieux toe.Voeg als laatste de room toe.Proef en voeg naar eigen smaak meer ketchup, room ,sherry of vieux toe.

BereidingZet de piramideglazen uit elkaar.Maak de salade aan met dressing.Verdeel de salade over de 4 grote glazen bakjes.Garneren met halve cherrytomaatjes en een takje dille.Verdeel de garnalen over de middelste glazen bakjes.Doe de cocktailsaus in de kleinste glazen bakjes.Stapel de glazen op elkaar.Garneren met een partje citroen, takjes bieslook en cherrytomaatjes. Serveer er tot slot een crostini bij met een takje dille.Plaats het geheel op een onderbord met servet.

Voor de cocktailsaus:3 el. Mayonaise 1 el. Ketchup½ el. Paprikapoeder½ el. Gember1 el. Room1 el. Vieux 1 el. Medium sherry

En verder:300 gram gemengde salade 400 gram Hollandse garnalen1 citroenDilleBieslookCherrytomaatjesNotendressing (of een neutrale dressing)Crostini

garnalencocktail van Het tHeaterHotel almelo ( voor 4 personen)

76

jaarbeeld 2009

In verhuur

6450 Woningen

643 Garages

3 Woonwagens

10 Standplaatsen

72 Bedrijfsruimtes

81 Overig (o.a. 10 volkstuinen/10 recreatieruimten)

Nieuwbouw

69 Woningen opgeleverd in 2009

24 In aanbouw, gereed 2010

95 In voorbereiding

Groot onderhoud

223 Woningen

51 In voorbereiding, gereed 2010/2011

Huur

438 Gemiddelde huurprijs

21% Huurprijs < 357,71

10% Huurprijs > 548,18

Huurverhoging 2,5%

46 Ontruimingen

3 Klachten

5859 Deelnemers huurdersonderhoudsabonnement

7679 Reparaties op verzoek van huurders

Huurders

1972 Actief woningzoekenden (Woonburo Almelo)

652 Seniorenwoningen (met eventuele zorg)

29 Statushouders

1 Huisvesting pardonregeling

Samenvatting

beter wonen


Verhuur van woningen

703 Vrijgekomen woningen

80% < 65 jaar

16% > 65 jaar

4% bedrijven

Verkoop 2009 (en prognose 2010)

46 Woningverkopen

4 Garageverkopen

70 Prognose verkoop 2010

VVE

29 Vereniging van Eigenaren (beheer van 544 appartementen)

Medewerkers

108 Totaal aantal medewerkers, waarvan:

3 Buurtconciërges

10 Huismeesters

1 Betalingsconsulent

2 Wijkadviseurs

4 Woonadviseurs

12 Vaklieden

16 Bewonerscommissies

63 Aantal leden SHBW

Overige

22 hectare Totale oppervlakte groenvoorziening in onderhoud

€ 117.700 Gemiddelde WOZ - waarde van de woning

2009

€ 9,7 mln Nieuwbouw

€ 5,8 mln Renovatie

€ 5,6 mln Onderhoud

€ 1,1 mln Leefbaarheid

€ 97 mln Eigen vermogen

€ 32,8 mln Huuromzet

78beter wonen

betrokken koken met beter wonen

Beter Wonen staat voor kwaliteit in product en betrokken dienstverlening op het gebied van

prettig wonen én een goed leefklimaat. In 2009 stelden we ons ondernemingsplan ‘Mensen

Centraal’ vast. Voor de komende periode is een bijzonder menu samengesteld met smaakvolle

ingrediënten. We staan daarbij altijd open voor meer variatie!

Ingrediënten 2010 - 2014

• Werken aan het perspectief voor onze klanten mét onze samenwerkingspartners op het gebied

van prettig wonen en leven.

• De positie van onze klant versterken en verankeren in ons denken en doen.

• Energie bieden in Almelo op de verwevenheid van de sectoren wonen, zorg, welzijn en educatie.

• Nadrukkelijker terugkeren naar onze roots: ons werkgebied zien we als een half uurtje fietsen

vanaf ons kantoor aan de Klimopstraat in Almelo.

• Als maatschappelijk ondernemer willen we gaan voor ‘beter wonen’!

Welke smaakversterkers zetten we in?

• Regelmatige dialoog organiseren met onze belanghouders op het gebied van wonen, zorg,

welzijn én educatie voor een krachtige bijdrage aan het beleid van Beter Wonen.

• Versterking van de samenwerking met de Stichting Huurdersbelangen Beter Wonen (SHBW) en

bewonerscommissies.

• Verbetering van woningen: in de periode van 2010 tot en met 2019 moderniseren we ruim 2000

woningen. Het totale programma voor de periode 2010 - 2018 kost circa € 61 miljoen. Dit is

gemiddeld circa € 28.000 per woning met veel aandacht voor energieprestatie.

• Stimuleren van het eigen woningbezit, we bieden huurwoningen aan de bewoners aan en met

de opbrengsten investeren we vooral in nieuwbouw, leefbaarheid en onderhoud.

• Inzetten op ontwikkeling van wijkvisies (gebiedsgericht werken) in samenwerking met

maatschappelijke partners.

• Groei naar een centraal Klantencentrum waar bewoners makkelijk alle vragen aan één loket

beantwoord kunnen krijgen.

• Toegankelijk en transparant presenteren van (digitale) wijken klantinformatie via een klant-

gericht eigentijds internet.

• Evalueren van de woonruimteverdeling in Almelo en ontwikkelen van de verbetering van onze

dienstverlening op dit gebied.

Ingrediënten en smaakversterkers

welke ingrediënten Heeft u voor almelo in petto? wij nodigen u graag uit aan tafel!

onze keuken

Metdankaanalleenthousiastebewoners,(oud-)medewerkers,

jongerenenmaatschappelijkepartnerswaarwedemaaltijden

meehebbengedeeld.

Interviews Erik Endlich, Hanny ter Doest, Simon Dirks en Han Pape, Almelo

Concept&Productie Axis Media-ontwerpers, Enschede

Regie&RedactieCommunicatie Beter Wonen & Vannimwegen

Fotografie Paul Remmelts, Almelo

DrukLulof Druktechniek, Almelo

Voordeuitgebreidefotoreportageszie:

www.awsbeterwonen.nl

BeterWonenAlmelo

Klimopstraat 2a

7601 SH Almelo

(0546) 546464

HetNieuwAlmeloosKookboek

ISBN/EAN 978-90-815426-1-6

Almelo, mei 2010


Wat hebben chili con carne, rode bietjes, spaghetti carbonara, vegetarische curry en icli köfte met elkaar gemeen? Op het eerste gezicht natuurlijk weinig, behalve misschien dat ze uit alle windstreken van de wereldkeuken afkomstig zijn.De recepten in dit boekje zijn dan ook de persoonlijke keuzes van 15 bijzondere stadsbewoners. Beter Wonen heeft deze bevlogen mensen uitgedaagd om hun favoriete gerecht voor ons klaar te maken én daarbij hun persoonlijke kijk op de stad te serveren.

En dat is gelukt, mogen we met gepaste trots zeggen! Naast de smakelijke gerechten heeft dat een verrassend kijkje in de keuken opgeleverd van al die mensen die zich inzetten voor Almelo. Bewoners, bestuurders, medewerkers, ondernemers en maatschappelijke partners. Stuk voor stuk dromers, maar wel met beide benen op de grond én in de samenleving.In ieder verhaal komt steeds weer hetzelfde centrale thema terug: betrokkenheid. Bij mensen, bij wonen, bij Almelo.

Het Nieuw Almeloos Kookboek is voor Beter Wonen een momentopname; we gaan verder op de ingeslagen weg en blijven actief zoeken naar nieuwe kansen voor een stad in beweging.

het nieuw almeloos kookboek: 15 recepten voor een stad in beweging

Documents