het sonnet. renaissance herontdekking van het klassieke erfgoed de mens is maat van alle dingen ...
TRANSCRIPT
HET SONNET
RENAISSANCE
Herontdekking van het klassieke erfgoed
De mens is maat van alle dingen
Men streeft niet alleen meer naar zaligheid in het
hiernamaals, maar ook naar een bevredigend aards bestaan.
Onder invloed van humanisme, ontdekkingsreizen,
wetenschappelijke ontdekkingen en uitvindingen wordt de
aandacht voor de mens als individu groter.
De nieuwe kunstenaar ziet zichzelf als scheppende kracht.
IN DE KUNSTEN…
Zie je deze nieuwe opvatting terug: de mens wordt
centraal gesteld.
Een echte nieuwigheid is het sonnet.
De sonnet begint met Petrarca (1304-1374)
Zijn invloed was enorm in West-Europa.
Er ontstaat een traditie om het na te volgen
petrarkisme.
HET ITALIAANSE SONNET
Ook Petrarca-sonnet genoemd
Heeft veertien regels
Verdeeld over vier strofen
De eerste twee strofen bestaan uit vier regels, de
kwatrijnen. (samen octaaf)
De laatste twee strofen bestaan uit drie regels, de terzinen.
(samen sextet)
Na de octaaf ligt inhoudelijk de wending (chute/ volta)
STI JLKENMERKEN PETRARCA-SONNET
uiterlijke beschrijving van een geliefde,
steeds dezelfde elementen die terugkeren: haren
als goud, lippen als rozen, tanden als parels…
Natuurbeschrijvingen zijn vaste elementen
evenals verwijzingen naar de klassieke oudheid
Antithese, tegenstelling, oxymoron, paradox
DE PLÉIADE (16DE EEUW)
De Pléiade was een groep van zeven jonge dichters.
(rond 1550)
Hun ideaal was om in navolging van de klassieken en
de Italiaanse letterkunde een eigen Franse letterkunde
te vormen die de klassieken zou doen verbleken.
De groep geniet groot gezag in Europa.
Twee belangrijke namen: Du Bellay en de Ronsard.
HET SHAKESPEARE SONNET
Ook het Engelse sonnet genoemd
Ontstaat in de 16de eeuw naar W. Shakespeare
(1564-1616)
Bestaat ook uit 14 regels
De eerste drie strofen hebben vier regels (drie
kwatrijnen dus!)
De laatste strofe bestaat uit twee regels, het
distichon (dat vaak de ontknoping of pointe bevat)
IN DE NEDERLANDEN
Vooral in de zeventiende eeuw is de petrarkistische
liefdespoëzie in de Nederlanden nadrukkelijk
aanwezig in het werk van de grote dichters uit die
tijd: P.C. Hooft (1581-1647) [Muiderkring /
Muiderslot, niet van de tasjes en jasjes uit de P.C.
Hooftstraat!]
En Bredero (1585-1618)
OPBOUW SONNET
We bespreken iets uitvoeriger:
Chute
Rijmschema
Metrum
CHUTE
Vaak ligt de chute na het octaaf.
De chute kan echter ook op andere plaatsen
liggen, in de eerste terzine, net nog in de 8ste regel
of juist in de 9de.
In de Shakespeare sonnetten kun je niet zo
eenvoudig spreken van een volta. Daar zijn de
laatste twee regels vaak een conclusie/pointe.
HET RIJMSCHEMA
Er zijn verschillende rijmschema’s
Het meest klassieke is:
abba abba cdc dcd
Let op dat je in een analyse op de toets het héle
schema opschrijft!!
HET METRUM
De versregels zijn metrisch gestructureerd, maar
het metrum verschilt per taalgebied.
Jambische pentameter (moderne Nederlandse
sonnet en bij de Italianen)
Alexandrijn (Franse sonnetten, ook in de sonnetten
van P.C. Hooft)
Endecasillabo (Italiaanse, ook Spaanse sonnetten)
JAMBISCHE PENTAMETER
Het wás vandáág een héle lánge dág
Vijf versvoeten
Notatie: J _
ALEXANDRIJN
De zee, de Zee klotst voort, in eindeloze deining
Zesvoetige jambische versregel
Notatie: J _
ENDECASILLABO
Elf lettergrepen
De laatste klemtoon ligt altijd om de 10de
lettergreep
Twee op elkaar volgende klinkers gelden als één
lettergreep
O diletti d'amor dubbi e fugaci