Het traditioneel gezag en het Het traditioneel gezag en het Decentralisatieprogramma in Decentralisatieprogramma in

Suriname Suriname

Presentatie voor het Decentralization and Local Presentatie voor het Decentralization and Local Government Strengthening ProgrammeGovernment Strengthening Programme

Door mr. dr. Ellen-Rose KambelDoor mr. dr. Ellen-Rose Kambel28 mei 200728 mei 2007

AchtergrondAchtergrond DLGP: versterking DLGP: versterking

van districts en van districts en ressortradenressortraden

Traditioneel bestuur Traditioneel bestuur niet opgenomen in niet opgenomen in DLGPDLGP

Potentiele conflicten Potentiele conflicten tussen twee tussen twee bestuursorganen bestuursorganen binnen zelfde binnen zelfde jurisdictie. jurisdictie.

December 2005: verzoek aan IDB December 2005: verzoek aan IDB vanuit inheemse en marron vanuit inheemse en marron gezagsdragers om studie uit te gezagsdragers om studie uit te voeren. voeren.

Doel van de studie:Doel van de studie: Overzicht van internationale juridische Overzicht van internationale juridische

verplichtingen van Surinameverplichtingen van Suriname

Voorbeelden uit andere landen m.b.t. Voorbeelden uit andere landen m.b.t. zelfbestuur en autonomie zelfbestuur en autonomie

Aanbevelingen voor wettelijke erkenning Aanbevelingen voor wettelijke erkenning van traditioneel bestuurvan traditioneel bestuur

Inhoud Concept Rapport:Inhoud Concept Rapport:

1. Internationaal juridisch kader1. Internationaal juridisch kader2. Voorbeelden van inheems zelfbestuur en 2. Voorbeelden van inheems zelfbestuur en

autonomie uit andere landen autonomie uit andere landen 3. Conclusies en Aanbevelingen3. Conclusies en AanbevelingenVoorstel voor model van inheemse en Voorstel voor model van inheemse en

marron districtenmarron districten

Internationaal Internationaal Juridisch KaderJuridisch Kader

Internationaal erkende rechten van Internationaal erkende rechten van inheemse en tribale volkeren:inheemse en tribale volkeren:

Uitbanning van discriminatie (recht op speciale Uitbanning van discriminatie (recht op speciale maatregelen)maatregelen)

Territoriale RechtenTerritoriale Rechten

Recht op zelfbestuur en autonomieRecht op zelfbestuur en autonomie

Recht op participatie in besluitvormingRecht op participatie in besluitvorming

Discriminatieverbod/recht op Discriminatieverbod/recht op speciale maatregelenspeciale maatregelen

Inter-Amerikaans Hof (Yakye Axa vs Paraguay Inter-Amerikaans Hof (Yakye Axa vs Paraguay zaak, 2005)zaak, 2005)

““Staten dienen effectieve bescherming aan Staten dienen effectieve bescherming aan

inheemse volken te verschaffen die hun inheemse volken te verschaffen die hun eigenheden, hun economische en sociale eigenheden, hun economische en sociale kenmerken, en hun bijzonder kwetsbare situatie, kenmerken, en hun bijzonder kwetsbare situatie, alsmede hun gewoonterecht, waarden, tradities alsmede hun gewoonterecht, waarden, tradities en normen in acht nemen”en normen in acht nemen”

Verbod van discriminatieVerbod van discriminatie NegatieveNegatieve verplichting van Staten: NIET verplichting van Staten: NIET

discriminerendiscrimineren

Positieve Positieve verplichting: maatregelen nemen (iets verplichting: maatregelen nemen (iets DOEN) opdat inheemse en tribale volkeren hun DOEN) opdat inheemse en tribale volkeren hun mensenrechten gelijkelijk kunnen belevenmensenrechten gelijkelijk kunnen beleven

Maatregelen nemen m.b.t. territoriale rechten, zelfbestuur en participatie

Territoriale RechtenTerritoriale Rechten Territoriale rechten: alle rechten met betrekking Territoriale rechten: alle rechten met betrekking

tot totale milieu dat wordt bewoond en gebruikt tot totale milieu dat wordt bewoond en gebruikt door inheemse en tribale volkeren. door inheemse en tribale volkeren.

Valt ook onder: spirituele binding met Valt ook onder: spirituele binding met voorouderlijk grondgebiedvoorouderlijk grondgebied

Territoriale Rechten (2)Territoriale Rechten (2)Jurisprudentie Inter-Amerikaans Hof:Jurisprudentie Inter-Amerikaans Hof: Traditionele eigendom staat gelijk aan volle Traditionele eigendom staat gelijk aan volle

eigendomstitel die is uitgegeven door de staat eigendomstitel die is uitgegeven door de staat (Sawhoyamaxa vs Paraguay zaak, 2006)(Sawhoyamaxa vs Paraguay zaak, 2006)

Inheemse volken hebben recht om formele erkenning Inheemse volken hebben recht om formele erkenning en registratie van traditionele eigendom te eisen en registratie van traditionele eigendom te eisen (Sawhoyamaxa-zaak)(Sawhoyamaxa-zaak)

Staten verplicht om: inheemse en tribale Staten verplicht om: inheemse en tribale eigendomsrechten op territoria juridisch te erkennen en eigendomsrechten op territoria juridisch te erkennen en om traditionele territoria te identificeren, af te bakenen om traditionele territoria te identificeren, af te bakenen en collectieve titel uit te reiken (Moiwana vs Suriname-en collectieve titel uit te reiken (Moiwana vs Suriname-zaak, 2005)zaak, 2005)

Territoriale Rechten (3)Territoriale Rechten (3)Maatregelen door de Staat te nemen:Maatregelen door de Staat te nemen:

Wetgeving maken waarin inheemse en tribale Wetgeving maken waarin inheemse en tribale traditionele grondeigendom wordt erkendtraditionele grondeigendom wordt erkend

Gebieden in kwestie identificeren, afbakenenGebieden in kwestie identificeren, afbakenen Collectieve titel uitreiken als bewijs van Collectieve titel uitreiken als bewijs van

eigendomeigendom Alles met participatie en toestemming van de Alles met participatie en toestemming van de

betrokken volkeren (Moiwana-zaak)betrokken volkeren (Moiwana-zaak)

Recht op ZelfbestuurRecht op Zelfbestuur Maakt onderdeel van recht op zelfbeschikking: vrijelijk Maakt onderdeel van recht op zelfbeschikking: vrijelijk

eigen politieke status bepalen, economische, sociale en eigen politieke status bepalen, economische, sociale en culturele ontwikkeling bepalen, recht om eigen zaken te culturele ontwikkeling bepalen, recht om eigen zaken te regelen; in overeenstemming met eigen instellingen en regelen; in overeenstemming met eigen instellingen en eigen recht. eigen recht.

Intern zelfbeschikkingsrecht: geen recht op afscheiding Intern zelfbeschikkingsrecht: geen recht op afscheiding van nationale staatvan nationale staat

Geaccepteerd door VN mensenrechtenorganen en VN Geaccepteerd door VN mensenrechtenorganen en VN Human Rights CouncilHuman Rights Council

Recht op participatie in Recht op participatie in besluitvormingbesluitvorming

CERD General Recommendation (1997):CERD General Recommendation (1997): Verdragspartijen dienen te verzekeren dat leden Verdragspartijen dienen te verzekeren dat leden

van inheemse volken gelijke rechten hebben ten van inheemse volken gelijke rechten hebben ten aanzien van effectieve participatie in het aanzien van effectieve participatie in het openbaar leven, en dat er geen beslissingen openbaar leven, en dat er geen beslissingen worden genomen die direct betrekking hebben worden genomen die direct betrekking hebben op hun rechten en belangen, zonder hun op hun rechten en belangen, zonder hun weloverwogen toestemming (informed consent).weloverwogen toestemming (informed consent).

Recht op participatie in Recht op participatie in besluitvorming (2)besluitvorming (2)

Inter-Amerikaans Hof (Yatama vs Nicaragua-zaak, Inter-Amerikaans Hof (Yatama vs Nicaragua-zaak, 2005):2005):

Verdragspartijen moeten speciale maatregelen nemen Verdragspartijen moeten speciale maatregelen nemen om te verzekeren dat inheemse volken op gelijke voet om te verzekeren dat inheemse volken op gelijke voet kunnen participeren in besluitvorming over zaken die kunnen participeren in besluitvorming over zaken die hen aangaan of die van invloed kunnen zijn op hun hen aangaan of die van invloed kunnen zijn op hun rechten en op de ontwikkeling van hun rechten en op de ontwikkeling van hun gemeenschappen … en dat zij in staat zijn dit te doen gemeenschappen … en dat zij in staat zijn dit te doen middels hun eigen instellingen en in overeenstemming middels hun eigen instellingen en in overeenstemming met hun waarden, gebruiken, tradities en eigen vormen met hun waarden, gebruiken, tradities en eigen vormen van organisatie.van organisatie.

Samenvatting internationale Samenvatting internationale juridische verplichtingen Surinamejuridische verplichtingen Suriname

1.1. Wettelijke erkenning van inheemse en tribale Wettelijke erkenning van inheemse en tribale eigendom van gronden, territoria en hulpbronnen eigendom van gronden, territoria en hulpbronnen (inclusief afbakening en uitreiking van titel)(inclusief afbakening en uitreiking van titel)

2.2. Wettelijke erkenning van inheemse en marron Wettelijke erkenning van inheemse en marron bestuursvormen en gewoonterechtbestuursvormen en gewoonterecht

3.3. Effectieve mechanismen creeren voor participatie van Effectieve mechanismen creeren voor participatie van inheemsen en marrons in besluitvorminginheemsen en marrons in besluitvorming

4.4. Alle maatregelen nemen met volledige participatie en Alle maatregelen nemen met volledige participatie en toestemming van inheemse volken en marrons.toestemming van inheemse volken en marrons.

Voorbeelden uit andere Voorbeelden uit andere landenlanden

Canada, Panama, Colombia, Guyana & Canada, Panama, Colombia, Guyana & IndiaIndia

Colombia (800.000 inheemsen)Colombia (800.000 inheemsen)Grondwet van 1991: “Territoriale Entiteiten”: Grondwet van 1991: “Territoriale Entiteiten”: 1)1) Departementen Departementen 2)2) Gemeenten Gemeenten 3)3) inheemse gebiedeninheemse gebieden

Inheemse gebieden bestuurd door raden en Inheemse gebieden bestuurd door raden en regelgeving ‘in overeenstemming met de regelgeving ‘in overeenstemming met de gebruiken en tradities van hun gebruiken en tradities van hun gemeenschappen” gemeenschappen”

““Resguardos”: collectieve inheemse Resguardos”: collectieve inheemse eigendomsgronden (titels) binnen inheemse eigendomsgronden (titels) binnen inheemse gebiedengebieden

Colombia (2)Colombia (2) Grondwet erkent ook eigendom van zwarte Grondwet erkent ook eigendom van zwarte

gemeenschappen (marrrons) op hun gemeenschappen (marrrons) op hun voorouderlijke bezittingen.voorouderlijke bezittingen.

In de Grondwet zijn er twee zetels gereserveerd In de Grondwet zijn er twee zetels gereserveerd voor inheemse vertegenwoordigers (participatie voor inheemse vertegenwoordigers (participatie in besluitvorming)in besluitvorming)

Guyana (60-70.000 inheemsen)Guyana (60-70.000 inheemsen) Amerindian Act (herzien 2005): erkent Amerindian Act (herzien 2005): erkent

zelfbestuur van inheemse gemeenschappen zelfbestuur van inheemse gemeenschappen Dorpsbestuur (village council): kapiteins en Dorpsbestuur (village council): kapiteins en

raadsleden gekozen door de gemeenschapraadsleden gekozen door de gemeenschap Village Council houdt collectieve titel op grond Village Council houdt collectieve titel op grond

van de gemeenschapvan de gemeenschap Village council heeft bij wet de bevoegdheid om Village council heeft bij wet de bevoegdheid om

bindende regels te maken voor dorpsbewoners; bindende regels te maken voor dorpsbewoners; regels moeten worden goedgekeurd door regels moeten worden goedgekeurd door tweederde van de gemeenschap. tweederde van de gemeenschap.

Guyana (2)Guyana (2)Village council bevoegd om regels te maken Village council bevoegd om regels te maken

m.b.t.m.b.t.:: Gebruik, beheer, occupatie en Gebruik, beheer, occupatie en

bescherming van gronden en hulpbronnenbescherming van gronden en hulpbronnen Aanleg van wegen en bruggen Aanleg van wegen en bruggen Gedrag van niet-ingezetenen binnen Gedrag van niet-ingezetenen binnen

gemeenschapsgrondengemeenschapsgronden Toestemming om zaken te doen binnen Toestemming om zaken te doen binnen

gemeenschapsgrondengemeenschapsgronden

Guyana (3)Guyana (3) Dorpsbestuur mag boetes opleggen bij Dorpsbestuur mag boetes opleggen bij

overtreding van regelsovertreding van regels

Dorpsbestuur tevens bevoegd om: Dorpsbestuur tevens bevoegd om: Belasting te innen van ingezetenen Belasting te innen van ingezetenen Toestemming te verlenen/onthouden voor mijnbouw Toestemming te verlenen/onthouden voor mijnbouw

binnen gemeenschapsgrondenbinnen gemeenschapsgronden

Alle regels behoudens goedkeuring van de Alle regels behoudens goedkeuring van de Minister van Inheemse ZakenMinister van Inheemse Zaken

Uitspraak CERD over Guyana (2006):Uitspraak CERD over Guyana (2006):

Ernstig bezorgd dat besluiten van dorpsraden Ernstig bezorgd dat besluiten van dorpsraden goedkeuring behoeven van de Ministergoedkeuring behoeven van de Minister

““doet beroep op de verdragspartij om de doet beroep op de verdragspartij om de instelling van dorpsbesturen of andere instelling van dorpsbesturen of andere toepasselijke instellingen in alle inheemse toepasselijke instellingen in alle inheemse gemeenschappen te erkennen en te gemeenschappen te erkennen en te bevorderen, die de noodzakelijke bevoegdheden bevorderen, die de noodzakelijke bevoegdheden hebben voor de zelf-administratie en de controle hebben voor de zelf-administratie en de controle over het gebruik, beheer en behoud van over het gebruik, beheer en behoud van traditionele gronden en hulpbronnen.traditionele gronden en hulpbronnen.

Guyana (4)Guyana (4)Nationale Dorpshoofden Raad (National Toushaos Nationale Dorpshoofden Raad (National Toushaos

Council)Council) Formele adviesraad van Minister van Inheemse Formele adviesraad van Minister van Inheemse

zaken mbt ontwikkeling van inheemse volken en zaken mbt ontwikkeling van inheemse volken en wetgeving die hen aangaat. wetgeving die hen aangaat.

Draagt vertegenwoordigers voor voor Draagt vertegenwoordigers voor voor Constitutionele Commissie inzake Inheemse Constitutionele Commissie inzake Inheemse VolkenVolken

Richt zich op conflictbemiddeling dorpshoofden Richt zich op conflictbemiddeling dorpshoofden en dorpsradenen dorpsraden

Conclusies en Conclusies en aanbevelingenaanbevelingen

Wettelijke erkenning Wettelijke erkenning territoriale rechten (inclusief territoriale rechten (inclusief demarcatie en uitgifte demarcatie en uitgifte collectieve titel)collectieve titel)

Wettelijke erkenning van Wettelijke erkenning van participatie rechtenparticipatie rechten

Wettelijke erkenning van Wettelijke erkenning van zelfbestuur/autonomiezelfbestuur/autonomie

Nieuwe wetgeving maken

Bestaande wetgeving aanpassen

Met volledige participatie/ instemming inheemsen en marrons

Zelfbestuur beperking van Zelfbestuur beperking van souvereiniteit Suriname?souvereiniteit Suriname?

Souvereiniteit is geen carte blanche voor Souvereiniteit is geen carte blanche voor statenstaten

Souvereiniteit beperkt door Souvereiniteit beperkt door mensenrechten en andere internationale mensenrechten en andere internationale afspraken (bijv. Internationaal milieurecht) afspraken (bijv. Internationaal milieurecht)

Suriname heeft zich vrijwillig Suriname heeft zich vrijwillig gecommiteerd aan deze beperkingen door gecommiteerd aan deze beperkingen door toetreding tot verdragentoetreding tot verdragen

Harvard studie: succesvolle economische Harvard studie: succesvolle economische ontwikkeling van inheemse volken ontwikkeling van inheemse volken afhankelijk van:afhankelijk van:

1.1. Zelfbestuur Zelfbestuur 2.2. Goed bestuurGoed bestuur3.3. Eigen bestuur (cultureel passend)Eigen bestuur (cultureel passend)

Zelfbestuur & duurzame Zelfbestuur & duurzame ontwikkeling inheemsen en ontwikkeling inheemsen en

marronsmarrons

Zelfbestuur & individuele rechtenZelfbestuur & individuele rechten Inheems en tribaal zelfbestuur moeten volledige Inheems en tribaal zelfbestuur moeten volledige

eerbiediging van alle mensenrechten en eerbiediging van alle mensenrechten en vrijheden verzekeren.vrijheden verzekeren.

Inheemse en tribale gewoonterechten worden Inheemse en tribale gewoonterechten worden beperkt door de wet, in overeenstemming met beperkt door de wet, in overeenstemming met internationale mensenrechten. internationale mensenrechten.

Gewoonterechten mogen dus geen inbreuk Gewoonterechten mogen dus geen inbreuk maken op internationale mensenrechten van maken op internationale mensenrechten van personen.personen.

Bij conflicten: procedures creeeren, bijv. Bij conflicten: procedures creeeren, bijv. speciale tribunalen; Constitutioneel Hof, etcspeciale tribunalen; Constitutioneel Hof, etc

Niet-juridische argumenten voor Niet-juridische argumenten voor erkenning recht op zelfbestuurerkenning recht op zelfbestuur

Vergroting saamhorigheidsgevoel en natievorming: toont Vergroting saamhorigheidsgevoel en natievorming: toont eerbied voor eeuwenoude bestuursvormen en erkenning eerbied voor eeuwenoude bestuursvormen en erkenning van strijd Marrons om zich te bevrijden uit slavernijvan strijd Marrons om zich te bevrijden uit slavernij

Positieve bijdrage aan duurzame economische, sociale Positieve bijdrage aan duurzame economische, sociale en culturele ontwikkeling van inheemse volken en en culturele ontwikkeling van inheemse volken en marrons (en dus aan nationale ontwikkeling)marrons (en dus aan nationale ontwikkeling)

Voorkomt conflicten tussen traditionele en regionale Voorkomt conflicten tussen traditionele en regionale bestuursorganenbestuursorganen

Efficienter: in plaats van geld en energie te investeren in Efficienter: in plaats van geld en energie te investeren in nieuwe structuren, reeds bestaande structuren nieuwe structuren, reeds bestaande structuren versterken en verbeteren.versterken en verbeteren.

Aanbevelingen Aanbevelingen DecentralisatieprogrammaDecentralisatieprogramma

Structuur opzetten voor formele participatie van Structuur opzetten voor formele participatie van inheemsen en marrons binnen inheemsen en marrons binnen DecentralisatieprogrammaDecentralisatieprogramma

Onderzoek naar traditionele structuren: wat zijn Onderzoek naar traditionele structuren: wat zijn sterke kanten, waar is verbetering nodig sterke kanten, waar is verbetering nodig (participatief onderzoek)(participatief onderzoek)

technische ondersteuning uit buitenland (wiel technische ondersteuning uit buitenland (wiel niet opnieuw uitvinden; verdiep kennis over niet opnieuw uitvinden; verdiep kennis over bestaande modellen in andere landen middels bestaande modellen in andere landen middels expert seminars)expert seminars)

Betrek alle relevante actoren binnen de Betrek alle relevante actoren binnen de overheid: ministeries RO, ROGB, NH, overheid: ministeries RO, ROGB, NH, Presidentiele Grondenrechtencommissie, etcPresidentiele Grondenrechtencommissie, etc

Voorstel voor creatie van Voorstel voor creatie van inheemse en marron districteninheemse en marron districten

Inheemse en marron districten:Inheemse en marron districten: Hebben zelfde juridische status als gewone districtenHebben zelfde juridische status als gewone districten Grenzen op basis van traditionele occupatie en Grenzen op basis van traditionele occupatie en

gebruik (vast te stellen vlgs internationale normen)gebruik (vast te stellen vlgs internationale normen) Bestuur in overeenstemming met eigen Bestuur in overeenstemming met eigen

gewoonterecht en eigen traditionele structuren gewoonterecht en eigen traditionele structuren (Districtsbesturen worden vervangen door trad (Districtsbesturen worden vervangen door trad structuren)structuren)

Binnen district kunnen er lagere bestuursniveaus zijn Binnen district kunnen er lagere bestuursniveaus zijn (dorpsbesturen).(dorpsbesturen).

Districten collectief eigendom van Districten collectief eigendom van inheemsen/marronsinheemsen/marrons

Grenzen ressorten blijven ongewijzigdGrenzen ressorten blijven ongewijzigd

Ressortraden gewone districten

Ressortraden inheemse/marron districten

Bestuurlijke functie en functie binnen kiesstelsel blijft gehandhaafd

Functie kiesstelsel handhaven

Bestuurlijke functie verdwijnt; overgenomen door traditionele organen

Voor inheemse/marron gemeenschappen binnen Voor inheemse/marron gemeenschappen binnen stedelijk gebieden (Bernharddorp, Santigron, Pikin stedelijk gebieden (Bernharddorp, Santigron, Pikin Poika, Columbia, Gran Kreek, etc) andere oplossing Poika, Columbia, Gran Kreek, etc) andere oplossing zoeken. Bijv. dorpsraden met vastgestelde zoeken. Bijv. dorpsraden met vastgestelde bevoegdheden binnen bepaald geografisch gebiedbevoegdheden binnen bepaald geografisch gebied

Voor stedelijke centra binnen inheemse of Voor stedelijke centra binnen inheemse of marrongebieden (bijv. Albina, Moengo, Apura stad): marrongebieden (bijv. Albina, Moengo, Apura stad): aparte administratieve status creeeren, bijv. aparte administratieve status creeeren, bijv. Stadsraad. Met formele samenwerkingsverbanden Stadsraad. Met formele samenwerkingsverbanden tussen stadsraden en traditionele districts- en tussen stadsraden en traditionele districts- en dorpsbesturen.dorpsbesturen.

UitzonderingenUitzonderingen

Alle maatregelen: met Alle maatregelen: met volledige participatie volledige participatie

van inheemsen en van inheemsen en marronsmarrons

Kali’na en Lokono

Ndyuka

Paramaka

Ndyuka

Wayana

Trio

Saramaka

Matawai

Lokono

Kali’na en Lokono

Kwinti

Kali’na en Lokono

Aluku