HOŞGELDİNİZ

2

ÜSTÜN YETENEKLİ BİREY KİMDİR?

• Morelec; üstün yeteneği şöyle tanımlamıştır:“Üstün yeteneklilik, normal standartlardan nitelik ve nicelik olarak farklı, içseldeneyimler ortaya koyan ve ileri becerileri içeren uyumsuz (asenkronik) gelişimdir.”

4

ÜSTÜN YETENEKLİ BİREY KİMDİR?

• Zekâ, yaratıcılık, sanat,spor, liderlik kapasitesiveya özel akademikalanlarda akranlarınagöre yüksek düzeydeperformans gösterenbireyler, üstün yetenekliolarak tanımlanmaktadır(MEB Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği).

5

ÜSTÜN YETENEKLİ BİREY KİMDİR?

• Üstün yetenekli çocukların tüm hayatdeneyimlerindeki aşırı yoğunluk, duygusal olarakonları karmaşıklıklara yöneltir. Bu çocuklar içinçoğunlukla kendi hayatlarına ait mevcut gelişimselnormlar uygun değildirve genelde akademik olarak diğer yaşıtlarından dahaileridirler.

6

7

Özel Yetenekli Birey

YETENEK YARATICILIK

MOTİVASYON

ÖZELYETENEK

Özel Yeteneklerin Geliştirilmesi Daire Başkanlığı

ÜLKEMİZDE ÜSTÜN YETENEKLİLER OKULLARININ TARİHÇESİ

8

CUMHURİYET ÖNCESİENDERUN MEKTEPLERİ

• Altı yüzyıldan fazla hizmet veren saray mektepleridir. II. Mahmut devrine kadar sistemli bir şekilde devam ettirilmiş, sadrazamlar, kaptan paşalar, yeniçeri ağaları, eyalet valileri, sancak beyleri, şairler, edipler, ressamlar, mimarlar, müzisyenler, tarihçiler yetiştirmiştir.

• Yeniçeri ocağının kaldırılmasıyla sarsılmış, batı metotlarıyla eğitim veren harp okullarının açılmasıyla önemi azalmış ve 1908’de de kapatılmıştır.

9

CUMHURİYET SONRASI

• 1929 da 1416 sayılı kanunun 3. Maddesi uyarınca Ecnebi Memleketlere Talebeler gönderilmektedir.

• 1940 da açılan Köy Enstitüleri 1950 de kapatılmıştır.

• 1948 de 5245 sayılı kanunla İdil Biret ve Suna Kan’ın yabancı memleketlere gönderilerek devlet hesabına müzik öğrenimi görmeleri sağlanmıştır.

• 6660 sayılı kanun güzel sanatlarda fevkalade istidat gösteren çocukların devlet tarafından yetiştirilmesi hakkında kanun,

10

• Fazıl Say ve 1998 de 7 yaşındaki Emre Can Yavuz 1976 da çıkarılan Özel Statü Yönetmeliğinden faydalanarak yetişmişlerdir.

• 1997 de çıkarılan 573 sayılı kanun hükmünde kararname, özel yetenek gerektiren bireyler ve sunulacak eğitim hizmetlerini kapsar.

• Bilim sanat merkezleri

• Destek eğitim odaları

11

ÜLKEMİZDEKİ MEVCUT DURUM

NEDİR?

12

ÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUKLARIN ÖZELLİKLERİ

13

a. Fiziksel ÖzellikleriGelişimin tüm alanlarında yaşıtlarının ilerisindedirler.

Doğumda diğer çocuklardan daha ağırdırlar.

Fiziksel yapı ve genel sağlıkları normalin üstündedir.

Aşırı duyarlı sinir sistemine sahiptirler. Duyu organları keskindir. Bebeklerde bu aşırı duyusal uyarılabilirlik, battaniyelerini üstlerinden atma, altlarının ıslanmasından rahatsız olma, gürültüye yoğun tepki gösterme ve tat alma duyularında aşırı duyarlılık şeklinde ifade bulabilir.

Hastalıklara karşı daha dirençlidirler.

Diğer gruptakilere oranla daha fazla yaşarlar. 14

ÜSTÜN YETENEKLİ ÖĞRENCİLERİN

FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ

Konuşmaya ve yürümeye

yaşıtlarına göre erken başlarlar

15

Fiziksel ve zihinsel enerjileri yüksektir

16

• Konuşmayı severler. Gerek ders dışında küme tartışmalarında, gerekse ders esnasında sınıfın yönetimini ve konuşma düzenini sağlamak oldukça zordur.

17

Yaşıtlarına göre daha az

uyurlar

18

Sürekli soru

sorarlar,Kolay ve

çabuk öğrenirler.

19

ÜSTÜN YETENEKLİ ÖĞRENCİLERİN

SOSYAL ÖZELLİKLERİ

• Güçlü bir konsantrasyona sahiptirler. Azimli ve sabırlıdırlar,• Sorumluluk duyguları gelişmiştir. Sorumluluk almayı çok ister ve bunu yerine getirmekten hoşlanırlar,• Espri yetenekleri vardır, fıkra anlatmaktan hoşlanırlar

• Üstün yetenekli çocukların da tıpkı diğer çocuklar ya da insanlar gibi farklılıkları, ve özelleşmiş alanlarda daha belirgin olan yetenekleri olabilmektedir. Bu nedenle üstün yetenekli çocuklar terimine özel yetenekli çocuklar eklemesi yapılmaktadır.

20

Duygularını yoğun yaşarlar

21

Kelime hazineleri geniştir

22

Yaşıtlarından farklıdırlar

23

Çevrelerine karşı aşırı ilgilidirler

24

ÜSTÜN YETENEKLİ ÖĞRENCİLERİN

SOSYAL ÖZELLİKLERİ

• Kendilerine güvenir, kolaylıkla sorumluluk alabilirler,• Yeni ve değişik durumlara kolay ve çabuk uyarlar,• Sosyal etkinliklere katılmaktan hoşlanırlar,• Empati yetenekleri gelişmiştir,• Başkalarıyla kolayca işbirliği yaparlar.

• Okula severek giderler. Çalışkandırlar, amaçlarına ulaşmaktan ve başarıdan zevk duyarlar.

25

Liderlik güçleri yüksektir

26

Kendilerinden büyük çocuklarla veya yetişkinlerle olmaktan hoşlanırlar

27

Arkadaşlık ilişkilerinde çok duyarlıdırlar

28

ÜSTÜN YETENEKLİ ÖĞRENCİLERİN

BİLİŞSEL ÖZELLİKLERİ

• Bildiklerini, düşündüklerini yaşıtlarından daha iyi ifade edebilirler.• Bir öykünün yada paragrafın ana fikrini yaşıtlarından daha çabuk bulup çıkarırlar,• Karmaşık ve zor problemlerden hoşlanır ve yaşıtlarının çözemediği problemleri çözebilirler, • Ders başarıları yüksektir, • Eleştirebilme yetenekleri yüksektir,

• Yaratıcılık ve mucitlik özellikleri vardır.

29

Bazı üstün çocuklar çevresi tarafından fark edilmeyebilir.

30

Alışılmamış, tuhaf fikirleri vardır

31

Zihinsel Gelişim Özellikleri:

• Yoğun motivasyon gösterebilirler,• Gelişim basamaklarını yaşıtlarından önce tamamlarlar,• Ayrıntılara dikkat ederler,• Kavrama ve akılda tutma süreleri yüksektir,• Birbirini takip eden konular, olaylar dizisi karşısında sonraki adımı tahmin edebilir,• Derin ve geniş ilgi alanlarına sahiptirler. Bir alanda öğrendiği konu ile bir başka alanda öğrendiği onu arasında akla yatkın ilişkiler kurabilir,

32

Kıvrak bir zekâya sahiptirler.

Hareketli ve sürekli yaratıcı

faaliyetlerde bulunurlar.

33

Yeni karşılaştıkları bir konuyu çabuk kavrarlar

34

Olayların nedenleri ve

sonuçları üzerinde

çalışmaktan hoşlanırlar

35

Okuma ve yazmayı genellikle okula başlamadan önce öğrenirler

36

Bazı üstün çocukların akademik başarıları düşüktür.

37

Gözlem güçleri yüksektir

38

Meraklıdırlar

39

Mizah güçleri yüksektir

40

Müzik Alanındaki Yetenek Özellikleri:

• Ritim ve melodiye diğer çocuklardan fazla tepkide bulunurlar, • Müzik parçaları bestelemeye büyük istek ve çaba gösterirler,• Duygu ve düşüncelerini anlatmak için sık sık müziği araç olarak kullanırlar,• Çeşitli müzik aletleri ile ilgilenir, onları çalmayı denerler,

41

Resim Alanındaki Yetenek Özellikleri

• Sanatla çok ilgilidirler• Resimlere derinlik verir ve parçalar arasında uygun oranlar kullanırlar,• Çamur, sabun ve plastilinvb. yumuşak gereçlerle üç boyutlu figürler yapmaya özel bir ilgi gösterirler.

42

Matematik Alanındaki Yetenek Özellikleri

Aynı problemi farklı yöntemlerle çözebilirler,

• Olağan dışı matematiksel işlemler yapar, gayret gerektiren olağandışı problemler sorarlar,

• Matematiği başka kategorilere entegre edebilirler.

• İlgisiz gibi görünen işlemler arasında ilgi kurarlar 43

Fen Alanındaki Yetenek Özellikleri

• • Fikirleri hem niceliksel hem de niteliksel ifade edebilirler,• Fen bilgisini toplumsal değişim için kullanır ve uygularlar,• Bilimsel gözlem, veri toplama ve yorum yapma becerileri vardır,• Problemlere yönelik duyarlılığa, yeni fikirler geliştirme yeteneğine ve değerlendirme yeteneğine sahiptirler,• Yüksek düzeyde mekanik düşünme yeteneğine sahiptirler, uzay ilişkilerine ilgi duyarlar,

44

Teknolojiye çok meraklıdırlar

45

PARLAK ÇOCUK ÖZEL ÇOCUKİlgilidir. Aşırı meraklıdır.

Çok çalışır.

Etrafta dolanıp çalışmaz gibi görünürken sınavlarda başarılıdır.

Kolaylıkla öğrenir. Zaten biliyordur.

Tam olarak öğrenmesi için 6-8 tekrar gerektirir.

Tam olarak öğrenmesi için 1-2 tekrar yeterlidir.

Ödevlerini tamamlar. Yeni proje atılımlarında bulunur

İyi ezberler İyi tahmincidir

Yaşıtlarıyla iyi anlaşır. Yetişkinleri tercih eder.

Üst grubu oluşturur. Grubun ötesindedir.

Öğrendiği kadarıyla tatmin olur. Çok fazla öz eleştiri yapar.

Ayrım

46

SINIF ORTAMINDA

ÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUKLAR

• Ancak bu çocukların yukarıda sayılan olumlu özellikleri yanında sınıf yönetimi açısından bir takım olumsuz özellikleri de bulunmaktadır;

• Bu çocukların bilgi, ilgi ve beceri düzeyleri aynıyaştaki ortalama öğrencilerin hayli ötesindedir.Bilgi, ilgi ve becerileri düzeyinde ihtiyaçlarıkarşılanmazsa çabuk sıkılır ve sınıfta huzursuz,yerinde duramayan bir duruma gelirler.

• Herhangi bir konu işlenirken yanılgıyı bulmak,eleştiri, itiraz gibi tepkiler vermeleri olağandır.

47

48

SINIF ORTAMINDA

ÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUKLAR

• Bazı durumlardayaptıkları tepkiler“garip, anormal”görünebilir. Gerçektebu durum yaşlarınınhayli ötesinde biralgılama vedeğerlendirmegücünün sonucuolabilir.

49

SINIF ORTAMINDA

ÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUKLAR• İmgesel etkinlikleri

güçlüdür. Bunun sonucu olarak imgesel yaşantılarını gerçek yaşantıları ile karıştırmaları olağandır. Bu durumda hem gerçeği hayalden ayırabilmeleri, hem de imgelerini öncelikle yaratıcı etkinliklerde kullanmaları için gerekli rehberlik yapılmalıdır (Enç 1979, 217-218). 50

• Öğretmenin anlattığı biçimde değil, kendine has biçimde problemleri çözer.

51

Öğretmen, kendisini tehdit altında hisseder, çocuğun otoriteyi kabul etmeyen saygısız biri olduğunu

düşünerek ona göz açtırtmamaya çalışabilir.

52

SINIF ORTAMINDA

ÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUKLAR

• Rutin ödevlerden ve görevlerden çabuk sıkılır, çoğuzaman da görevi tamamlamaz. Öte yandan görevinbaşından fırlayarak kalkıp sınıf içinde sağa soladolaşarak başka meşguliyet arayabilir. Bu davranış dikkateksikliği, derslere katılmama, olumsuz problemdavranışlar olarak ele alınır ve arkadaşlarına kötü etkiyaptığı sonucuna varılabilir.

• Her şeyle ilgilendiği için kolaylıkla ilgisi başka yönekayabilir, ve hiçbir şeyi tamamlayamaz. Bir defadabirden fazla projeyi tamamlamak isterken bitapdüşebilir. Ayrıca yüksek enerji çocuğun Dikkat Eksikliği,Hiperaktivite olarak yanlış tanılanmasına sebep olabilir.

TANILAMADA RİSKLİ DURUMLAR

• Çevresine kolay uyum sağlamayabilir,

• Çok mutlu değildirler,

• Dışlanmışlık ve yalnızlık hissiyle karşılaşabildikleri kadar, aynı zamanda, kibirli, küstah olarak algılanma,

• Diğer taraftan düşük benlik saygıları sebebiyle düşük başarı elde etme riskiyle de karşılaşılabilir.

Bu risklere sebep olan bazı etmenler şunlardır:

• Ebeveynlerin ve öğretmenlerin gerçekçi olmayan beklentileri,

• Aşırı övgünün uygunsuz kullanımı,

• Çocuğun yetenek ve öğretim ortamı arasında uyumsuzluk,

• Akran grupları ile yaşadığı zorluklar.

ÖZEL YETENEKLİLERLE İLGİLİ DOĞRU BİLİNEN YANLIŞLAR

• Davranış ve ruhsal bozukluklar gözlenir,

• Erken gelişir ve kısa ömürlüdürler,

• Sıska, kısa boylu, iri kafalı, çelimsiz ve gözlüklü olurlar,

• Uyumsuz olurlar,

• En küçük kardeşin özel yetenekli olma olasılığı yüksektir,

• Sosyal yönleri zayıftır,

• Akademik başarısı yüksek her öğrenci özel yeteneklidir.

• Normal sınıflarda eğitim alamazlar,

• Yaş düzeyinin üstündeki konulara ilgisi vardır,

• Sınıf atlatılırsa veya okula erken başlarsa sosyal problem yaşarlar,

• Zaten ayrıcalıklıdırlar desteklenmelerine gerek yok,

• Yaramaz ve hareketli “Hiperaktif çocuklar” özel yeteneklidir.

ÖZEL YETENEKLİLERLE İLGİLİ DOĞRU BİLİNEN YANLIŞLAR(DEVAMI)