Upload File

hồi ký trần quang cơ

127
1 Hồi Ký Trần Quang Cơ www.vietnamvanhien.net HỒI KÝ TRẦN QUANG CƠ Mục Lục 0. HỒI ỨC VÀ SUY NGHĨ 1. VIỆT NAM TRONG THẬP NIÊN 70 CỦA THẾ KỶ 20 2. MỘT NHIỆM KỲ ĐẠI SỨ KHÔNG TẺ NHẠT 3. ĐẠI HỘI “ĐỔI MỚI” 4. CP 87 VÀ BA TẦNG QUAN HỆ CỦA VẤN ĐỀ CAMPUCHIA 5. TỪ CHỐNG DIỆT CHỦNG ĐẾN “GIẢI PHÁP ĐỎ” ! 6. MỘT BƯỚC TỰ CỞI TRÓI: ĐA DẠNG HOÁ ĐA PHƯƠNG HOÁ QUAN HỆ 7. TRUNG QUỐC UỐN MÌNH ĐỂ THÍCH NGHI VỚI THẾ CỤC 8. HIỆP MỘT CỦA HỘI NGHỊ QUỐC TẾ PARIS VỀ CAMPUCHIA 9. ĐẶNG TIỂU BÌNH TIẾP KAYSONE PHOMVIHAN ĐỂ NÓI VỚI VIỆT NAM 10. THUỐC ĐẮNG NHƯNG KHÔNG DÃ ĐƯỢC TẬT 11. BỘ CHÍNH TRỊ ĐÁNH GIÁ CUỘC ĐÀM PHÁN THÁNG 6.90 12. MỘT SỰ CHỌN LỰA THIẾU KHÔN NGOAN 13. CUỘC GẶP CẤP CAO VIỆT – TRUNG TẠI THÀNH ĐÔ 14. THÀNH ĐÔ LÀ THÀNH CÔNG HAY LÀ THẤT BẠI CỦA TA ? 15. AI LÀ NGƯỜI ĐÁNG LÝ RA PHẢI NHỚ DAI ? 16. MÓN NỢ THÀNH ĐÔ 17. NHỮNG VẤN ĐỀ VỀ TÌNH HÌNH QUỐC TẾ VÀ CHÍNH SÁCH ĐỐI NGOẠI CÒN CÓ TRANH LUẬN 18. ĐẠI HỘI VII VÀ CÁI GIÁ PHẢI TRẢ CHO VIỆC BÌNH THƯỜNG HOÁ QUAN HỆ VỚI TRUNG QUỐC 19. HIỆP 2 CỦA HỘI NGHỊ QUỐC TẾ VỀ CAMPUCHIA 20. KẾT THÚC MỘT CHẶNG ĐƯỜNG NHƯNG LỊCH SỬ CHƯA SANG TRANG 21. PHỤ LỤC - NHỮNG THÁCH THỨC ĐỐI VỚI AN NINH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA TA 22. ĐÔI DÒNG VỀ TÁC GIẢ HỒI ỨC VÀ SUY NGHĨ LỜI TỰA Trong 44 năm (1954-1997) làm ngoại giao, trải qua những giai đoạn khác nhau, bản thân chứng kiến và tham gia nhiều sự kiện ngoại giao đáng ghi nhớ của thời kỳ kháng chiến và của thời kỳ hậu chiến như cuộc đàm phán hoà bình với Mỹ ở Paris (1968-1973), đàm phán về bình thường hoá quan hệ với Mỹ (1977 ở Paris, 1978 ở Nữu-ước), đấu tranh ngoại giao về vấn đề Campuchia và bình thường hoá quan hệ với Trung Quốc, sở dĩ tôi chọn quãng thời gian 1975-1991 này để viết ký ức này vì nó chứa đựng nhiều diễn biến khúc mắc tế nhị về đối ngoại, nhất là trong quan hệ của ta với ba nước lớn, dễ bị vô tình hay cố ý làm “rơi rụng” để cho lịch sử được “tròn

Upload: dau-quang-vuong

Post on 17-Aug-2015

245 views

Category:

Documents


9 download

Report

DESCRIPTION

Hồi ký Trần Quang Cơ

TRANSCRIPT

1Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net HI K TRN QUANG C Mc Lc 0. HI C V SUY NGH 1. VIT NAM TRONG THP NIN 70 CA TH K 20 2. MT NHIM K I S KHNG T NHT 3. I HI I MI 4. CP 87 V BA TNG QUAN H CA VN CAMPUCHIA 5. T CHNG DIT CHNG N GII PHP ! 6. MT BC T CI TRI: A DNG HO A PHNG HO QUAN H 7. TRUNG QUC UN MNH THCH NGHI VI TH CC 8. HIP MT CA HI NGH QUC T PARIS V CAMPUCHIA 9. NG TIU BNH TIP KAYSONE PHOMVIHAN NI VI VIT NAM 10. THUC NG NHNG KHNG D C TT 11. B CHNH TR NH GI CUC M PHN THNG 6.90 12. MT S CHN LA THIU KHN NGOAN 13. CUC GP CP CAO VIT TRUNG TI THNH 14. THNH L THNH CNG HAY L THT BI CA TA ? 15. AI L NGI NG L RA PHI NH DAI ? 16. MN N THNH 17. NHNG VN V TNH HNH QUC T V CHNH SCH I NGOI CN C TRANH LUN 18. I HI VII V CI GI PHI TR CHO VIC BNH THNG HO QUAN H VI TRUNG QUC 19. HIP 2 CA HI NGH QUC T V CAMPUCHIA 20. KT THC MT CHNG NG NHNG LCH S CHA SANG TRANG 21. PH LC - NHNG THCH THC I VI AN NINH V PHT TRIN CA TA 22. I DNG V TC GI HI C V SUY NGH LI TA Trong 44 nm (1954-1997) lm ngoi giao, tri qua nhng giai on khc nhau, bn thn chng kin v tham gia nhiu s kin ngoi giao ng ghi nh ca thi k khng chin v ca thi k hu chin nh cuc m phn ho bnh vi M Paris (1968-1973), m phn v bnh thng ho quan h vi M (1977 Paris, 1978 Nu-c), u tranh ngoi giao v vn Campuchia v bnh thng ho quan h vi Trung Quc, s d ti chn qung thi gian 1975-1991 ny vit k c ny v n cha ng nhiu din bin khc mc t nh v i ngoi, nht l trong quan h ca ta vi ba nc ln, d b v tnh hay c lm ri rng cho lch s c trn 2Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net trnh; khin cho vic nh gi v rt bi hc b sai lch, v y cng l giai on m mi quan h ca ta vi cc nc ln c nhng iu ng phi bn khon suy ngh, khng nhng cho hin ti m c th c cho tng lai Bi cnh quc t lc ny rt phc tp, chin tranh lnh i vo giai on cui, c 3 nc ln Lin X, M, Trung Quc u c nhng chuyn i v chin lc, t ch i u quyt lit vi nhau chuyn sang ho hon tay i ri tay ba. Cc din chnh tr lun bin i chu Thi Bnh Dng tc ng trc tip n tiu khu vc ng Nam v nc Vit Nam ta. Khu vc ng Nam lc ny cng ang trong qu trnh chuyn i t quan h i u sang quan h i thoi gia hai nhm nc ng Dng v ASEAN. Hon cnh ny ng ra (i hi) Vit Nam phi mnh dn sm i mi t duy v i ngoi c c mt ng li ph hp vi thc tin khch quan nhm thot ra khi th c lp, ho nhp c vi pht trin chung ca khu vc v th gii. Nhng khng ! T duy chnh tr x cng giam gi nc ta trong cnh kh khn mt thi gian di. Chnh v th, ngoi giao qung thi gian ny li trong ti nhiu bn khon suy ngh v ci ng, ci sai ci nn lm v ci khng nn lm. Ti ngh rng nu nghin cu mt cch trung thc v c trch nhim nhng s kin ca giai on lch s ny th t y c th rt ra nhng bi hc b ch v ch ng cho ngoi giao ta hin ti v tng lai vi mc ch ti cao l m bo c li ch ca dn tc trong mi trng hp. V vy ti liu ny ti vit lm 2 phn: Hi c v Suy ngh [1]. Phn Hi c c gng ghi li mt cch khch quan v trung thc din bin ca cc s kin trong thi gian 1975-1991 trn c s nhng t liu v nht k cng tc cn lu gi c. Cn phn Suy ngh dnh cho nhng ngh ca ring ti, nhng iu trn tr ca ti khi nghin ngm li cc s vic tri qua. Nhng ngh hon ton theo ch quan, c th sai c th ng. 23.1.2001 Bn tho ny c b sung v hon chnh ngy 22.05.2003 Trn Quang C [1] Bn vn c chuyn tay vi nm nay ch l phn Hi c m thi. Chng 1 VIT NAM TRONG THP NIN 70 CA TH K 20 3Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net Nc Vit Nam ta trong nhng nm 70 ca th k 20 tri qua nhng s kin to ln: Hip nh Paris 1973 v Vit Nam kt thc cuc m phn ma-ra-tng 1968-1973 gia Vit Nam v M ton thng ca chin dch H Ch Minh nm 1975 a Vit Nam ti nh cao ca gii phng dn tc v uy tn quc t. Thng li ca Vit Nam trong khng chin chng M khng ch l mt tc nhn a n nhng thay i rt quan trng trong chin lc ca cc nc ln m cn lm chuyn i cc din chnh tr khu vc ng Nam . N s sc mnh qun s v ch kin cng ca Vit Nam, mt khc lo ngi mi e do t nc Trung Hoa khng l tng ln mt khi M rt khi ng Nam , ng thi li c yu cu pht trin kinh t, cc nc ASEAN st sng bnh thng ha ci thin quan h vi Vit Nam; t chc lin minh qun s SEATO tan r; xu hng ho bnh, n nh ng Nam pht trin. Sau khi b go nc lnh Vit Nam M lo tho chy khi ng Nam , song li s to ra mt khong trng c li cho cc i th ca mnh. Mt mt s Lin X tha th m rng nh hng ng Nam v th gii, mt khc lo Trung Quc pht huy vai tr nc ln Chu lp ch trng nn M va tm cch khai thc mu thun X Trung va mun c mt nc Vit Nam c lp c vi Trung Quc ln Lin X duy tr th cn bng chin lc gia ba nc ln trong khu vc chu Thi Bnh Dng. Trong tp Ti liu Lu Nm Gc[1] ca M c vit: Bo co ca i s M ti Anh gi B Ngoi Giao M ngy 1.3.67 ghi li mt i thoi ngn ngoi trng Anh Brown v ngoi trng Ba Lan Rapacski ti Lun- n ngy 22.2.67. Khi Brown hi nhn nh ca Rapacski v mc th lc ca Kossyguine (th tng Lin X lc ) i vi H Ni. Rapacski tr li: Khng km ca ng i vi H Ni. V khi Brown hi: Gia Trung Quc v Lin X nc no c nhiu nh hng hn i vi H Ni? Rapacski tr li: Bc Vit Nam. ng li c lp t ch ca Vit Nam th hin r nt trong sut thi gian m phn vi M Paris. Sau cuc m phn vi M Paris, nm 1973 ti c bt lm v trng v Bc M nn c y iu kin trc tip theo di v x l mi quan h ca nc ta vi M sau chin tranh. Vo qung hn mt thng sau khi gii phng min Nam, ta c nh Lin X chuyn cho M mt thng ip ming Lnh o Vit nam Dn ch Cng ho (VNDCCH) tn thnh c quan h tt vi M trn c s tn trng ln nhau. Trn tinh thn , pha Vit Nam t kim ch trong khi gii phng, to c hi cho ngi M khng b cn tr trong vic tin hnh di tn nhn vin ca h. Pha Vit Nam c gng lm mo s cn thit khng lm xu i quan h vi M trong tng lai. Khng c s th ch 4Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net vi M Vit Nam v Vit Nam cng khng mun thy nh vy pha M. Ngy 12.6.75, M gi n s qun ta Paris bc thng ip p li: V nguyn tc, M khng th hn g VNDCCH. ngh trn c s tin hnh bt c quan h no gia hai bn[2]. M sn sng nghe bt c gi no m pha VNDCCH c th mun a ra. Thng ip ny do S qun M Paris gi ti S qun ta, ni dung khng ni r l ca B Ngoi Giao M hay ca cp no. Ngy 11.7.75, ta gi thng ip cho M, ch yu nhc li on ni v M Trong bo co ca Ngoi trng Nguyn Duy Trinh c trc Quc hi ngy 4.6.75: Vic Chnh ph Hoa k tn trng cc quyn dn tc c bn ca nhn dn Vit Nam, t b hon ton s can thip vo cng vic ni b min Nam Vit Nam, lm ngha v ng gp vo vic hn gn vt thng chin tranh v cng cuc xy dng li sau chin tranh c hai min Vit Nam, s to iu kin thit lp quan h bnh thng gia VNDCCH v Hoa k theo tinh thn iu 22 Hip nh Paris v Vit Nam. Cuc tip xc u tin sau chin tranh gia ta v M din ra ti Paris ngy 10.7 cp b th th nht i s qun ( Thanh Pratt) ch yu bn v vn MIA, c th pha M xin c trao tr mt s hi ct phi cng M b bn ri min Bc. n cuc gp tip theo ngy 5.9.75, cng vn gia Thanh v Pratt, ta ng s giao cho M 3 b hi ct gic li, song mi ti thng 12 ta mi cho php mt on 4 h ngh s M do Ch tch U ban POW/MIA[3] G.V. Montgomery dn u vo H Ni nhn. on ny c Th tng Phm Vn ng tip. Sang nm 1976 M li thng qua Lin X thm d vic tip xc vi ta, song khng nh s khng thc hin iu 21 ca Hip nh Paris. Cng hm ngy 26.3.76 ca Henry Kissinger lc ny l ngoi trng gi ngoi trng Nguyn Duy Trinh cm n ta n tip on Montgomery v sn sng m cuc tho lun v vic thit lp mi quan h gia hai nc[4]. Ngy 30.4 B trng ngoi giao ta gi cng hm tr li, nu li nhng vn tn ti gia hai nc (vn bi thng chin tranh v vn ngi M mt tch trong chin tranh), trn c s gii quyt 2 vn s bnh thng ho quan h vi M theo quy nh ca iu 22 Hip nh Paris. Ta sn sng xem xt ngh c th ca M v vic m thng lng gia hai bn. Ta s c tr li khng qu lu, song s khng trc khi Quc hi M bn v vic b cm vn i vi Vit Nam. Gn nh ng thi vi vic G. Ford bc kin ngh ca Quc hi M yu cu tm ngng trong 6 thng lnh cm vn bun bn vi Vit Nam, B Ngoi Giao M gi thng ip khng nh sn sng sm c tho lun vi Vit Nam, song nhn 5Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net xt quan im ta t thng lng trn c s p dng mt cch c chn lc cc Hip nh k [5] l khng em li kt qu xy dng; vn kim im y [6] v MIA s l mt trong nhng vn hng u ca M, ch khi no vn ny c gii quyt mt cch c bn [7] mi c th tin b tht s ti bnh thng ha quan h gia hai nc chng ta. ngh Vit nam xem li mt cuc hp bn v cc vn tn ti l c b ch hay khng ? Tnh hnh nhng nhng nh vy ko di cho ti khi Jimmy Carter trng c tng thng thay Gerald Ford nm 1977. Chnh quyn mi ca ng Dn ch c quan im chin lc khc v thi i vi Vit Nam mm mng hn. Nguyn nhn quan trng khin chnh quyn Carter quan tm ngay t u n vic thit lp mi quan h mi vi Vit Nam l li ch chin lc ca M khu vc chu Thi Bnh Dng. i s M ti LHQ, Andrew Young, ni r iu : Chng ti coi Vit Nam nh mt Nam T chu . Khng phi l b phn ca Trung Quc hay ca Lin X, m l mt nc c lp. Mt nc Vit Nam mnh v c lp l ph hp vi li ch quc gia ca M (thng 1.77). Ngy 6.1.77, thng qua Lin X, M li a ra mt k hoch 3 bc v bnh thng ho quan h vi Vit Nam: 1. Vit Nam cho bit tin v nhng ngi M mt tch trong chin tranh (MIA). 2. M chp nhn Vit Nam vo LHQ v sn sng lp quan h ngoi giao y , cng nh bt u bun bn vi Vit Nam. 3. M c th ng gp khi phc ti Vit Nam bng cch pht trin bun bn, cung cp thit b v cc hnh thc hp tc kinh t khai thc. Ngy 3/3/1977 chnh quyn Carter quyt nh ni lng mt phn cm vn i vi ta, cho php tu thy v my bay nc khc ch hng sang Vit Nam c gh cc cng v sn bay ca M ly nhin liu (nhng vn cm ngi M bun bn vi Vit Nam, cm tu M n Vit Nam n cng v sn bay M). Ngy 9.3.77, M cho php cng dn M c i thm Vit Nam, Cu Ba, Bc Triu Tin, Campuchia k t ngy 18.3.77. n gia thng 3 ta nhn tip n Lonard Woodcock, c phi vin ca tng thng M Carter sang Vit Nam. Ngy 17.3.77 Th tng Phm Vn ng tip L. Woodcock v 4 thnh vin trong c Thng ngh s Mansfield ti Ch tch ph H Ni. Ngy hm , on M cng n cho Ngoi trng Nguyn Duy Trinh. Sau chuyn i thm m ng ny, hai bn tho thun m cuc m phn v bnh thng ho quan h gia Vit Nam v M ti Paris. on ta 6Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net lc do Th trng Ngoi giao Phan Hin dn u, thnh vin c ti, v trng V Bc M, anh V Hong, v trng v Lnh s v my cn b v Bc M: (cc) anh Bi Xun Ninh, Cng, H Huy Tm, L Mai. Anh L Mai khi l cn b v Bc M, lm phin dch cho trng on. S qun ta Php c anh Thanh, b th th nht, v anh Nguyn Thin Cn, ty vin bo ch, tham gia on. Pha M do R. Holbrooke lm trng on. Cuc m phn din ra kh lu, phi qua 3 vng m phn trong thng 5, thng 6 v thng 12 nm 1977. a im lun phin i s qun ta v i s qun M ti Php. Trong m phn vng 1 (ngy 3-4.5.77), lp trng ca M l hai bn thit lp quan h ngoi giao y ngay v v iu kin, cn nhng vn khc gia hai bn li gii quyt sau; M s khng cn Vit Nam vo LHQ. Cn v iu 21 (ca Hip nh Paris v VN), M c kh khn v php lut nn khng thc hin c, ha s thc hin khi c quan h, b cm vn bun bn v xt vin tr nhn o. Theo ch th nhn trc khi i, ta kin quyt i phi gii quyt c gi [8] 3 vn : ta v M bnh thng ho quan h (bao gm c vic b cm vn v lp quan h ngoi giao y ), ta gip M gii quyt vn MIA v M vin tr 3,2 t -la cho Vit Nam nh ha hn trc y. Tr ngi ln nht cho vic bnh thng ho quan h l vic ta i M vin tr 3,2 t -la cho ta v Quc hi M khi dt khot khng chp nhn vin tr lm iu kin cho vic bnh thng ho quan h vi Vit Nam. Ngy 2-3.6, m phn vng 2, M nu li cc ngh hi thng 5. Ngy 19.7.77, ti Hi ng Bo An Lin Hip Quc (LHQ), M quyt nh rt b vic ph quyt Vit Nam vo LHQ. Sau vng 2, anh Phan Hin phi bay v H Ni bo co v xin ch th, thc cht l ngh trn nn c thi thc t v i sch mm do hn, nhng nghe ni c 4 v lnh o ch cht ca ta lc u nht tr lp trng trn. Trc i hi kin quyt ca ta, ti vng 3 (19-20.12.78), M ngh nu cha tho thun c v vic thit lp quan h ngoi giao y th c th lp Phng Quyn li [9] th hai nc, nhng nh vy th cha b cm vn c. Sau khi c Phng quyn li th s tu tnh hnh m xt b cm vn, song ta vn gi lp trng cng nhc i gii quyt c gi 3 vn . R rng nm 1977 chnh quyn Carter thc s mun bnh thng ho quan h vi Vit Nam. Ngoi trng M C. Vance, ngy 10.1.77 tuyn b: Vic tin ti bnh thng ho quan h M Vit nam ph hp vi li ch ca hai nc Nm 1977 c kh nng thc t ta bnh thng ho quan h vi M nhng ta b qua. Trong khi , theo s xi gic ca Bc Kinh, chnh quyn Polpot bt u chin tranh bin gii chng ta t ngy 30.4.77 v n phng ct t quan h ngoi giao vi ta ngy 31.12.77. 7Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net T u nm 1978, quan h gia 3 nc ln M-X-Trung bt u chuyn t hnh thi i u tng i mt sang hnh thi M-Trung cu kt chng Lin X, Lin X nhn th yu ca M sau thm bi Vit Nam ra sc tng cng nh hng Phi v M Latinh bng hc thuyt ch quyn hn ch ca Brejnev ti chu . Lin X a qun vo Afghanistan (1979), ng thi thc hin chnh sch bao vy Trung Quc. Vit Nam cng b coi l mt mt xch ca vng vy . ng Tiu Bnh, cui thng 2.79, c ni vi cc nh bo Bc kinh: Chng ti c th dung th vic Lin X c 70% nh hng Vit nam, min l 30% cn li dnh cho Trung Quc Cng t nm 1978, M y nhanh qu trnh bnh thng ho quan h vi Trung Quc (t thng 2.73, khi Kissinger i thm Bc Kinh. Trung Quc v M k tho thun lp C quan lin lc th 2 nc vi quy ch nh mt s qun). Nc c chi l bi Trung Quc ngn chn Lin X ca c vn an ninh quc gia Z.Brzezinski dn dn ln lt ch trng ca ngoi trng Cyrus Vance v R.Holbrooke l thc y song song vic ci thin quan h vi Vit Nam v Trung Quc. Ngy 23.8.78, trong lc M m phn v bnh thng ho quan h vi ta Paris, ngoi trng M C.Vance i thm Bc Kinh. Cho n khi ng Tiu Bnh tuyn b Trung Quc l NATO phng ng v Vit Nam l Cuba phng ng (19.5.78) v Brzezinski i thm Trung Quc (20.5.78) th chnh quyn Carter chn con ng bnh thng ho quan h vi Trung Quc v gc sang bn vic bnh thng ho quan h vi Vit Nam. Ngy 21.8.78, Quc hi M cn c mt on 7 h ngh s thuc c hai ng Dn ch v Cng ho do h ngh s Dn ch G.V.Montgomery, ch tch U ban POW/MIA, dn u sang Vit Nam ch yu trao i vi th trng Phan Hin v vn tm kim ngi M mt tch trong chin tranh (MIA). Ta trao tr cho M mt s b hi ct t thin ch hp tc trong vn MIA. V theo yu cu ca h, ti dn on Montgomery i min Nam, thm thnh tht Cao i v mt tri ngi Campuchia t nn chin tranh bin gii Ty Ninh. y l ln u tin ta cho php mt on M chnh thc thm thnh ph H Ch Minh k t khi gii phng min Nam. Sau ng mt thng, ti sang Nu-c tip tc cuc m phn v bnh thng ho quan h vi M. Cuc m phn vng 4 v bnh thng ho quan h Vit Nam M khng ko di nh nm 1977 Paris. Ln ny trng on m phn ca ta l th trng ngoi giao Nguyn C Thch. Cn pha M vn l R.Holbrooke. n lc ny khi ta quyt nh rt b i hi M phi bi thng chin tranh vin tr 3,2 t la mi bnh thng ho quan h v nhn cng thc bnh thng ho quan h khng 8Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net iu kin ca M th mun. S d M tip tc m phn vn bnh thng ho vi ta lc l ch nhm lm Vit Nam chp chng trong quan h vi Lin X v trong vn Campuchia, trong khi M chuyn hng sang pha Trung Quc. R.Holbrooke ni vi ta: M coi trng chu ; M cn bnh thng ho quan h gia hai nc. Nhng M lo ngi Lin X t cn c Cam Ranh. Trong khi ch i pha M tr li dt khot v vn bnh thng ho quan h, khong h tun thng 11, anh Thch v H Ni trc; cn ti vn li Nu-c gi cu. Ngy 30.11.78, R.Oakley, tr l ngoi trng M, tr li s thc dc ca ti, cn ni: M khng thay i lp trng bnh thng ho quan h vi Vit Nam, nhng phi chm li v cn lm r 3 vn Campuchia, Hip c Vit-X v vn ngi di tn Vit Nam. Ri h trao cho ti tm nh to nh ca s qun ngu trn ng R. Hoa-thnh-n, ni l s trao tr ta to nh lm tr s i s qun, v yu cu ta cung cp s ngi nh c ca tng lnh s qun M ti ng Trng Thi (?) H Ni. Ti li Nu-c mi ti cui thng 1.79, sau khi ta a qun vo Campuchia gip bn nh ui Polpot gii phng Nng-Pnh. Ngy 9.1.79, ngoi trng M Cyrus Vance ni: Cc cuc ni chuyn M Vit Nam v bnh thng ho tan v do cuc xm lc Campuchia ca Vit Nam. Ti ngh, thc ra M quyt nh dt b qu trnh m phn bnh thng ho quan h vi ta t khi tham gia khi COMECON v k Hip c hu ngh vi Lin X (3.11.78), bt tay vi Trung Quc chng Lin X chu Thi Bnh Dng. Ngy 15.12.78, M v Trung Quc ra thng co chung chnh thc cng nhn nhau v thit lp quan h ngoi giao t ngy 1.1.79. Vic ng Tiu Bnh i thm M (29.1 4.2.79) nh du vic bnh thng ho quan h M Trung Quc, cng l chnh thc xp li vic bnh thng ho quan h Vit Nam M ti 17 nm sau. Khi y ti cn lu li Nu-c nn c chng kin cnh Hoa kiu Nu-c n ng: trong khu ngi Hoa (Chinatown), dc mt ng ph treo ton c nm sao11, cn dc mt ng ph song song treo ton c thanh thin bch nht [11] ! Trong khi gp Carter Hoa-thnh-n. ng Tiu Bnh t s tin cng vo Vit Nam v khng gp phi phn ng bt li no t pha M. Theo Bzrezinski, trong cuc hi m vi Carter hm 29.1, ng yu cu c s cng tc gia M v Trung Quc chng Lin X. Cn Carter c phn thn trng hn, ng cn c nhng cuc tham kho cht ch gia hai nc chn ch ngha bnh trng ca Lin X, nhng thn trng trnh cp ti ngh ca ng. Sau , ngy 16.2.79, Carter c nu 6 nguyn tc x s khi Trung Quc xm lng Vit Nam: M khng can thip trc tip; khuyn khch cc bn t kim ch; Vit Nam rt qun khi Campuchia v Trung Quc rt qun 9Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net khi Vit Nam; cuc xung t khng e do li ch trc mt ca M; khng t li vn bnh thng ho vi Trung Quc; quyn li ng minh ca M khng b e do. Cng t , cuc xung t Campuchia v quan h vi Vit Nam c t trong khun kh ca mi quan h gia 3 nc ln M-X-Trung. V cng t M gn vn quan h M Vit Nam vi qu trnh gii quyt vn Campuchia. L nhn chng lch s v cng l ngi trc tip tham gia cc hot ng ngoi giao ny vi t cch l v trng V Bc M B Ngoi giao, trc tip tham gia on m phn v bnh thng ho quan h vi M Paris nm 1977, ri Nu-c nm 1978, ti tht s au xt v ta b l mt c hi cng c th ng ca Vit Nam trong ho bnh tp trung pht trin t nc sau bao nm chin tranh, l c hi san bng khong cch vi cc nc cng khu vc. Trong tp hi k ca mnh [12], L Quang Diu nhn xt: Nm 1975 thnh ph H Ch Minh c th snh ngang vi Bangkok. Nhng nay (nm 1992) n tt li ng sau ti hn 20 nm. Vic ta t chi li ngh bnh thng ho quan h khng iu kin ca M, lm cao trc vic ASEAN ng mun Vit Nam tham gia t chc khu vc ny, theo ti, a li nhng h qu v cng tai hi cho nhn dn v t nc ta. Liu Trung Quc c dm tip tay cho bn dit chng Polpot khiu khch ta v c dm nh ta nm 1979 nu nh Vit Nam sau Chin thng 1975 c mt chin lc thm bn bt th thc s cu th hn ? Vic bnh thng ho quan h vi M v vic gia nhp khi ASEAN mi ngt 20 nm sau (1995) ta mi thc hin c mt cch kh cht vt. Theo ti, t duy i ngoi c phn cng nhc ca ta lc y qu khng theo kp bc chuyn bin ca chnh tr th gii th hin qua s iu chnh chin lc ca cc nc ln sau s kin Vit Nam 1975, dm c nhng quyt sch linh hot kp thi em li li ch to ln lu di cho dn tc ta. Ngc li, vic ta b l c hi bnh thng ho quan h vi M lc ny khin Vit Nam gn nh n c trc mt Trung Quc y tham vng. Cn vi Trung Quc, sau khi c Hip nh Paris 1973, Trung Quc c li ch duy tr nguyn trng ng Dng, nht l vic Vit Nam chia ct thnh hai min di hai ch chnh tr khc nhau l ph hp vi lu di ca h ng Nam . Sau khi i thm Trung Quc v, thng ngh s M K.Mansfield bo co trc Quc hi M (1.2.75): Trung Quc tn thnh hai nc Vit Nam tip tc tn ti. Trung Quc cho rng mt nc Campuchia thng nht, trung lp l iu ch yu trong mt ng Dng n nh. T 1973 xy ra nhng va chm bin gii Vit-Trung. Nm 1974, Trung Quc chim ngon lnh nt phn cn li qun o Hong Sa ca ta. 10Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net C ngi cho rng ch sau khi ta ng hn theo Lin X th Trung Quc mi chng ta. Song s tht l cc hot ng th ch ca Trung Quc i vi Vit Nam xy ra t trc khi Vit Nam tham gia khi SEV (thng 6.78) v k Hip c hu ngh vi Lin X (thng 11.78). Thng 12.75, sau khi thm Trung Quc qua Paris, H.Kissinger ni: M ang tnh ton vic s dng Trung Quc hn ch nh hng ca Vit Nam khu vc. Nt c trng ca giai on 1975-1978 l Campuchia tr thnh tiu im ca s i u gia mt bn l Trung Quc v mt bn l Vit Nam c Lin X ng h. S i u y tr thnh xung t qun s ngay t thng 5.75 v pht trin ln thnh cuc chin tranh bin gii Ty-Nam nc ta. Trong khi tr li phng vn, ngy 8.1.78, Z. Brzezinski, c vn an ninh ca tng thng M, nhn nh: iu l th y l trng hp u tin ca mt cuc chin tranh qua tay ngi khc [13] gia Lin X v Trung Quc: xung t gia Vit Nam c Lin X ng h v Campuchia c Trung Quc ng h. Nh vy ch hn 4 nm sau khi gii phng c t nc, ta li b x y vo cuc chin thm khc Campuchia, i u ngay vi Trung Quc, k tng l ng minh chin lc ca ta trong 30 nm chin u chng xm lc phng Ty. Sau hai cuc khng chin gian kh, dn ta mi ch c hng mi v ca chin thng v ho bnh m cha y 5 nm. Vt thng chin tranh cha lnh th lm vo cnh na ho bnh na chin tranh. Chin tranh chng M tuy gian kh khc lit song Vit Nam cn c c mt trn nhn dn th gii rng ln ng h, cn trong cuc chin u chng dit chng Polpot th Vit Nam hu nh hon ton c lp. Cc nc cng khu vc lo s Vit Nam sau khi h xong Campuchia s pht huy sc mnh qun s ra c ng Nam . Cn Trung Quc ra sc vu khng Vit Nam xm lc Campuchia v c mu lp Lin bang ng Dng lm ch c Lo ln Campuchia, xo m tnh cht chng dit chng ca vic Vit Nam a qun vo Campuchia. Cng thi gian ny, do nhng kh khn kinh t x hi chng cht ca thi k chin tranh cha c tho g, li b bao vy cm vn bn ngoi nn trong nc ny sinh ra tnh trng vt bin trn ra nc ngoi ca mt b phn dn chng c min Nam ln min Bc, to thm gnh nng v i ngoi cho ta, bi en thm hnh nh Vit Nam trn quc t. Vn Campuchia v vn thuyn nhn [14] lc qu l gnh nng trn mt trn i ngoi ca ta trong thp nin 80 ca th k 20. Na cui ca thp k 70 ny l thi gian ta chng cht nhiu sai lm v i ngoi nht trong sut lch s dng nc sau cch mng (t 1945 n nay): Ta khng khn ngoan duy tr quan h cn bng vi Trung Quc v Lin 11Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net X, nhn t cc k quan trng m bo thng li ca ta trong khng chin chng M. B l c hi bnh thng ho quan h vi M, nm 1977, khi chnh quyn Carter ch ng ngh hai bn bnh thng ho quan h khng iu kin. nh gi sai v khng gia nhp khi ASEAN ngay t 1976 khi c 6 nc ny u mong mun ta tham gia v li ch ca mi mt quc gia v ca chung khu vc. Dnh lu qu su v qu lu vo vn Campuchia. Nhng sai lm ny c h qu lin quan cht ch vi nhau, gy thit hi ln cho ta v i ngoi v an ninh-quc phng, v pht trin kinh t trong mt thi gian di. Ghu ch: [1] Pentagone Papers [2] proceed on this basis in any relations between the two sides [3] Prisoner of War/Missing in Action [4] I believe that the interests of peace and security will benefit from placing the past behind us and developing the basis for a new relationship between our two countries [5] selective application of past agreements [6] full accounting [7] substantially [8] package deal [9] Interest section [10] C CHND Trung hoa (BT) [11] C Trung hoa Dn quc i loan (BT) [12] From Third world to First T th gii th Ba n th gii th Nht [13] Proxy War [14] boat people Trong lch s 50 nm ca nc CHND Trung Hoa th c hn 30 nm Trung Quc ht chng Lin X li chng Vit Nam. Trn c s , ti hoi nghi l liu c th ng trn l tng chung XHCN tranh th Trung Quc c chng ? Chng 2 MT NHIM K I S KHNG T NHT Thng 10.82, ti c b nhim i lm i s ti Vng quc Thi Lan mt im tin tiu ca mt trn i ngoi thi k y v chnh quyn Thi Lan lc gn b rt cht vi Trung Quc trong vic nui dng b l dit chng Polpot chng Vit Nam. Khng th ni nhim k i s ca ti 12Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net Thi Lan khi l bnh lng hay t nht. Hu nh khng c thng no l khng c nhng m ng biu tnh trc s qun h ht phn i Vit Nam xm lc Campuchia, xm phm lnh th Thi. Thng thng nhng hot ng ny tr nn no nhit vo u ma kh hng nm, cng lc vi cc hot ng qun s bt u trn bin gii Campuchia Thi. m biu tnh c khi l dn xm-l [1], c khi l t chc dn v Thi, c khi l m ngi Vit phn ng my tnh ng Bc thng t tp trong Cng vin Lum-pi-ni gn i s qun ta trn ng Oai-r-lt [2], nhn tin biu tnh ph. Bo ch Thi Lan hi hnh nh rt khoi theo di phn nh cc hot ng ca i s Vit Nam, c bit l nhng khi c cuc gp g khng ly g lm vui v gia B Ngoi giao Thi Lan v i s Vit Nam. Phi ni rng nhit khng kh chuyn tr gia ti vi cc v quan chc ngoi giao Thi phn nh kh trung thnh cng chin s vng bin gii Campuchia Thi Lan. Ti khng th no qun li pht biu y phn n ca ngi T lnh lc qun y quyn uy Ac-thit Kham-lang-ec vi bo ch: Chng cn c i s Vit Nam Thi Lan na, sau khi ti lch s nhng kin quyt t chi nhn hai bc cng hm phn i ca ngoi trng Thi. Bc cng hm ngy 17.4.83 ca Thi phn i qun i Vit Nam bn ri chic my bay trinh st L19 lm cht vin phi cng li my bay , v sau li bn hng mt chic trc thng ca qun i Thi. Cn cng hm ngy 1.5.84 phn i qun i Vit Nam pho kch vo lnh th Thi thuc tnh Surin lm cht v b thng mt s dn lng. Tuyn b gin d ca tng Ac-thit c mt s bo Thi ph ho, trong t nht bo ting Anh Daily News [3] c x lun vit: Chnh ph (Thi Lan) cn yu cu Vit Nam thay ngay i s ca h Bangkok phn i vic ng ny t chi nhn cng hm phn khng ca Thi. S vic xy ra vo thi gian u ma kh 1984-1985, lc qun tnh nguyn Vit Nam m chin dch nh thng vo vng t thnh v xo sch cc cn c ca 3 phi Khmer phn ng nm trn ng bin gii Campuchia Thi Lan v cm su vo t Thi Lan. Cng thi gian xy ra nhng v tp kch v pho kch ca qun Trung Quc vo my tnh bin gii pha Bc nc ta phi hp cu nguy cho bn dit chng Polpot mt trn pha Ty nc ta. Thng qua bo ch Thi, ti cng c dp lm cho nhn dn Thi Lan r s tht v vn Campuchia trong khi tr li phng vn ca t Kledlap [4] ngy 15.4.84: Hi: Ngi c tn thnh kin cho rng chin tranh Campuchia l cuc xung t gia Lin X Vit Nam mt bn vi Trung Quc Khmer mt bn, cn ASEAN v cc bn khc ch ng vai tr ph ? Nu ng nh vy, Ngi c kin th no v sng kin ca ng Adam Malik v m 13Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net phn Lin X Vit Nam Trung Quc gii quyt vn Campuchia ? Tr li: Thc cht ca ci gi l vn Campuchia hin nay l vic Trung Quc s dng mt trong nhng cng c c lc nht v cng l th bo nht ca h can thip v e do an ninh ca cc nc ng Dng, trc ht l Campuchia. Nu cho rng y l xung t gia Lin X Vit Nam vi Trung Quc Khmer th l mc by Trung Quc c, u l sai lm nguy him. V nh th s khng thy c mi e do ln i vi an ninh ca tt c cc nc khu vc ny l ch ngha bnh trng v b quyn Trung Quc, Lin X t trc n nay ch gip nhn dn ba nc ng Dng bo v c lp v xy dng ho bnh t nc mnh, khng e do ai c. V vy, xin min pht biu v kin ca ng Adam Malik y. Hi: Chin tranh Campuchia ko di s nh hng n kinh t Vit Nam v ASEAN, khng r ai s chu ng c lu hn ai ? Tr li:Ti ngh rng khng nn t vn nh vy, v s trng him k ca Bc Kinh. Th on ln ca h trong chnh tr quc t xa nay vn l ngi trn ni xem h nh nhau [5]. Nc chng ta khng ln nh h, v vy ta cn phi thng minh hn h, t nht cng khng mc mu h. Li ch ca nhn dn cc nc ng Nam khng cho php chng ta ko di tnh hnh i u hin nay cho cc nc khc ng ngoi hng li. Trong chuyn i Innxia thng 3 va qua ca B trng Nguyn C Thch, Vit Nam v Innxia nht tr nhn nh l tnh hnh tip tc nh hin nay l c hi cho cc nc trong khu vc trong c gng xy dng nn kinh t v ci thin i sng nhn dn mnh. Hai bn tha nhn l gii quyt c tnh hnh ny s c li cho tt c cc nc ng Nam . Nu khng s ch c li cho cc bn th ba. Hi: Khng r Ngi c th khng nh c hay khng rng trong tnh hnh hin nay qun Vit Nam s khng trn qua bin gii Thi Lan. Tr li: V iu ny chng ti c th m bo chc chn rng chng ti khng xm phm lnh th ca Thi Lan. Hi: Nhng chnh quyn v qun i Thi Lan vch r iu xy ra. Mt s phng vin nc ngoi cng a tin ny. Tr li:Xin khng nh li rng trong t tn cng bn Khmer va qua, bn ny chm vo lnh th Thi Lan. Lc lng ca chng ti dng li bin gii ch khng xm phm lnh th Thi Lan, mc d pha Thi Lan to iu kin cho bn ny chy sang. V tin ni rng bt c t binh Vit Nam, c xc binh s v xe tng Vit Nam trong t Thi Lan l hon ton ba t. Hi: Ngi T lnh ti cao kim T lnh Lc qun (Ac-thit Khm-lang-c) a ra tin ny. 14Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net Tr li: Chnh Ngi T lnh ti cao qun i khng nh tin ni rng qun i Thi Lan s dng my bay A.37 nm bom ph hu kho v kh ca Khmer , cng cha r kho ny nm trn t Thi Lan hay trn t Campuchia. Trong khi chin s ang xy ra bin gii, qun i Thi Lan khng to iu kin cho phng vin nc ngoi vo lm tin khu vc . Nhiu phng vin nc ngoi rt bt bnh v vic ny v ni rng qun i Thi Lan a tin rt ln xn, hm nay ni th ny, ngy mai li ni th kia, khng thng nht. V d nh lc u ni bt c 40 t binh Vit Nam, sau ni l bt c 41 ngi, tip ni ch bt c 6 ngi, cn l ngi Khmer. Hi: Khng r Vit Nam s c bin php sm chm dt chin s nh th no? Tr li: Theo kin ring ti, nu chin s ln ny chm dt cng sm s cng c li cho cc bn. Trc ht chng ti mun gi gn mi quan h, mun lm cho bin gii Thi Lan Campuchia c ho bnh n nh v mun cho Vit Nam v Thi Lan sm c quan h hu ngh. Chng ti khng mun chin tranh ko di, nhng cng khng s chin tranh ko di. Hi: Vn khng an ton hin nay l qun i Vit Nam p st bin gii Thi Lan. Nu vo cng v Thi Lan th Vit Nam cng s cm thy mnh khng an ton nu nh c lc lng nc ngoi xm phm nh vy. y l iu suy ngh hin nay ca Thi Lan. Tr li: Nu nh cc ng theo di k vn th cc ng s thy khng phi l vn g mi m c. Chng ti nhiu ln a ra nhiu sng kin: t nm 1980 chng ti ngh xy dng khu an ton dc bin gii Thi Lan Campuchia nhm bo m an ninh khu vc ny, lm cho pha Thi Lan khi lo ngi vic qun i Vit Nam c mt Campuchia. Nhim v ca qun i Vit Nam Campuchia ch nhm tiu dit lc lng Polpot. Chng ti nhiu ln tuyn b qun i Vit Nam s rt ngay khi nguy c e do t Trung Quc chm dt. Khi cho in bi phng vn ny, Ban bin tp t ct b khng ng tr li ca ti ni v bng chng l qun i Thi gip qun Polpot v xm phm lnh th Campuchia. Trong khi Vit Nam tip tc sa ly vo Campuchia th ba nc ln trong tam gic chin lc M X Trung li c s iu chnh chin lc tp trung vo pht trin kinh t, i vo xu th ho hon nhm va tranh th va u tranh, kim ch ln nhau. Vn Campuchia bt u c a vo chng trnh ngh s ca cc cuc m phn tng cp mt gia ba nc ln. Ngay t khi Trung X khi u qu trnh m phn bnh thng ho quan h gia hai bn, thng 10.82 Bc Kinh, Trung Quc nu tr ngi cho vic bnh thng ho quan h Trung X l xung t 15Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net bin gii Trung X, vn Campuchia, vn Afghanistan, v trao bn yu sch 5 im v vn Campuchia cho Lin X. 1. Lin X chm dt ng h Vit Nam xm lc Campuchia. 2. Vit Nam tuyn b rt ht qun khi Campuchia. m phn bnh thng ho quan h Trung-Vit s bt u sau khi nhng n v qun Vit Nam u tin rt. 3. Trung Quc c nhng bin phm ci thin quan h vi Lin X. 4. Lp chnh ph lin hip Campuchia i din cho tt c cc phe phi Campuchia (iu ny c ngha l hp php ho phi Polpot dit chng). 5. Bo m quc t cho mt nc Campuchia c lp v khng lin kt. n ngy 1.3.83, Trung Quc a ra cng khai 5 im trn. Thc ra lc Trung Quc a ra lp trng 5 im gii quyt vn Campuchia ch yu lm con bi mc c vi Lin X, v gy sc p vi M v ASEAN ch cha nh gii quyt v Trung Quc cho rng ghm chn Vit Nam Campuchia cng lu cng c li cho h. Thi gian ti lm i s Vit Nam Thi Lan th i s Trung Quc Thi Lan l Trng c Duy, vi Trng Thanh l tham tn. Nhng nhn vt ny ti li gp li sau ny khi m phn vi Trung Quc v bnh thng ho quan h gia hai nc. Thi gian lm i s Bangkok cng gip ti tm hiu c thm v lu di ca Trung Quc ng Nam v trong vn Campuchia. Vn Hoa kiu cng l mt c im m Trung Quc mun khai thc hng ginh thm li th chnh tr v kinh t ng Nam . S lng ngi Hoa Thi Lan cng nh cc nc ng Nam khc u kh ln v nm vai tr quan trng trong nn kinh t a phng. Nhng cc ni khc cng ng ngi Hoa thng tch bit ra, cn Thi h hu nh ng ho vi dn a phng. Rt kh phn bit ngi Thi gc Hoa vi ngi bn a, nht l trong tng lp trung lu tr ln, k c trong hong tc. Trong khi , ngi Vit Thi Lan li chu mt s phn hm hiu hn nhiu. Ta quen gi l Vit kiu Thi Lan, nhng chnh quyn Thi Lan ch coi h l nhng ngi t nn bt hp php ca nc Vit Nam cng sn, khng coi l ngoi kiu (khng c cp tng-o giy chng nhn l ngoi kiu) cng khng c nhp quc tch Thi. V vy nn hng chc vn ngi Vit mc d lm n sinh sng trn t Thi hng chc nm vn b qun thc my tnh min ng Bc Thi Lan. Phi xin giy php ca chnh quyn Thi nu mun ra khi ni mnh c tr cng nh nu mun n s qun Bangkok nhng dp Tt Nguyn n hay ngy Quc khnh. Ngc li i s ta cng khng th ti nhng tnh c ng ngi Vit ng Bc thm hi b con kiu bo mnh. Ngi tin nhim ti, anh Hong Bo Sn, trc khi kt thc nhim k i s t vn vi B Ngoi Giao Thi Lan xin c i ng Bc thm v cho t bit kiu 16Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net bo v nhn c cu tr li rt chi l ngoi giao: khng m bo an ton trn ng i. vt qua s ngn cn n vi kiu bo, vo trung tun thng 6 nm 1985, khng bo trc cho B Ngoi giao Thi nhng c thng bo vi ban i din Vit kiu tnh, ti cng my anh em trong b phn lnh s p my bay ni a i thng n Ubon Thani, tnh c ng Vit Kiu nht vng ng Bc. n ni b con Vit kiu Ubon v cc tnh ln cn t chc n tip cc k nhit tnh, bc l tnh cm kht khao vi qu hng t nc. Nhng ng thi, chnh quyn v cng an tnh cng khng km phn quan tm n chng ti. H cht vn ti ngay khi vo phng khch sn: V sao ngi i s i khng bo cho B Ngoi Giao ? Ngi n Ubon c vic g ? d kin trc tnh hung ny, ti thn nhin p: Ti nhn c thip bo ci con chu gi hi chm nn vi i. Hn na y l chuyn ring t gia nh nn khng mun cc ngi bn tm n. i khi cu chuyn trao i i li lc u c v cng thng nhng kt thc kh m thm. Cui cng h ch yu cu mi khi i s i u xin cho hai xe m t i trc v mt xe t cng an i sau h tng. V bui l ci hm sau c bin thnh mt cuc mt-tinh ln t chc ngoi tri chim c mt ng ph ln ng o Vit kiu c tham d. S kin ny l mt k nim kh qun ca ti Thi Lan. Thng 10 nm 1986, va trn 4 nm Thi, ti kt thc nhim k i s, ri Bangkok v H Ni. Ngay sau khi v nc, ti c giao nhim v nghin cu gip bn Lo trong cuc m phn vi Trung Quc vo cui nm 1986 theo yu cu ca B Ngoi Giao Lo. Ti sang Vientiane 3 ln trong my thng 10, 11 v 12.86 trao i kin vi bn trong vic chun b ni dung chnh tr v k hoch tin hnh cuc m phn. Vic Trung Quc p ng kh nhanh li tuyn b ca ngoi trng Lo trong bn tuyn b ca Hi ngh b trng ngoi giao 3 nc ng Dng ln th 13 (thng 8.86) trong khi h vn t chi m phn bnh thng ho quan h vi Vit Nam, nhm chia r ba nc ng Dng, m mu bnh thng ho quan h ring r vi Lo, ci thin quan h vi Lin X v ng u gy sc p vi ta trong vn Campuchia. V vy, trong m phn, Trung Quc mun ko Lo i vo bn cc vn c th thuc quan h song phng hai nc. C th Trung Quc nu 4 vn : lp li quan h ngoi giao cp i s, quan h mu dch, tho thun nhng im tn ti v bin gii, nhn dn vng bin hai bn qua li t do. Cn pha Lo nu li 3 vn : tnh hnh cng thng bin gii Lo Trung Quc, Trung Quc nui dng bn Lo lu vong, gii quyt vi c 3 nc ng Dng. Theo ch trng nht tr vi ta l khng gii quyt g, ch yu thm d i phng v gi cu tip tc m phn, Lo ko Trung Quc phi 17Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net i vo bn nhng vn c tnh cht nguyn tc v phi cp n nhng vn m Bc Kinh mun ln trnh nh vn Campuchia, vn quan h Trung Quc Vit Nam. Qua m phn chnh thc cng nh qua nhng cuc trao i ring, ta hiu r thm c v ca Trung Quc i vi khu vc ny. Lc ny Trung Quc tuy cha thay i chnh sch i vi ng Dng ng Nam , song c kh khn thc bch v thi gian. Trc mt h cn mun nn gn ct ta, mun thm d mc on kt nht tr gia Vit Nam Lo Campuchia, nht l v vn Campuchia. Th trng ngoi giao Lu Thut Khanh, trng on m phn Trung Quc, coi vn Campuchia khng lin quan g ti Lo cng nh ti quan h Trung Quc Lo, nhng ng thi li c qua Lo thm d ca ta trong vn Campuchia. Cuc m phn khng em li kt qu. Lu mi Lo sang Bc Kinh bn tip. i vi ti, y cng l mt dp bn thn ti c b sung thm hiu bit v chnh sch ca Trung Quc i vi ng Dng v dng su sa ca h khi tip tc tung ra lun iu Vit Nam mu thit lp Lin bang ng Dng. Ghi ch: [1] loi xe xch-l my ca Thi [2] Wireless Road [3] Tin tc hng ngy [4] B quyt [5] To sn quan h u Chng 3 I HI I MI i hi VI, mnh danh l i hi i mi ca Vit Nam, thc cht bt u t i mi t duy kinh t m i ti i mi t duy i ngoi. i hi din ra trong bi cnh xu hng ho bnh n nh trn th gii ang pht trin, cc nc ln i su vo quan h ho hon tng cp M X, M Trung v X Trung. Tc ng mnh nht v trc tip nht ti vn Campuchia v Vit Nam l ho hon X Trung. Khng phi ngu nhin m Ngh quyt 32/BCT [1] ngy 9.7.86 quy nh cn t gii php chnh tr vn Campuchia v i vo bnh thng ho quan h vi Trung Quc (gii php vn Campuchia phi gi vng thnh qu cch mng Campuchia, gi vng on kt 3 nc ng Dng) li ra i t ngy trc bi din vn ca Gorbachov Vladivodstock (28.7.86) trong Gorbachov cng b nhng nt ln trong chnh sch i ngoi mi ca Lin X i vi chu Thi Bnh Dng: xch gn li vi Trung Quc, gii quyt 3 tr ngi m Trung Quc nu ra (rt qun khi Afghanistan, chm 18Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net dt xung t bin gii Trung X, gii quyt vn Campuchia). Gorbachov tuyn b: Vn Campuchia khng th gii quyt cc th xa xi, k c Lip Hip Quc, phi gii quyt gia Vit Nam v Trung Quc l hai nc XHCN lng ging. Cng trong nhng nm 1986-1988, cuc khng hong kinh t x hi nc ta ln ti nh cao. Trc thc bch ca hon cnh th gii v trong nc nh vy, v i ngoi, ng quyt nh chuyn sang mt giai on u tranh mi trong cng tn ti ho bnh vi Trung Quc, ASEAN, M nhanh chng phc hi kinh t, pht trin trong ho bnh. Giai on u tranh nhm ginh thng li hon ton cho cch mng CPC vi o tng tnh hnh khng th o ngc [2] kt thc, v ta phi chp nhn thc t u tranh tng bc t mt gii php chnh tr cho vn Campuchia. Sau khi c c c [3] i d i hi VI (thng 12.86), ti c bu vo Trung ng kho 6. Ri n thng 1.87, nhn chc th trng B Ngoi Giao, chuyn trch vn gii php Campuchia. Ngy 7.3.87, B Chnh tr (BCT) [4] hp xem xt n u tranh ngoi giao, nhn nh Trung Quc c hai mt: va tn ti nhn t XHCN, va c chnh sch b quyn. nh gi v chin lc ca Trung Quc i vi ng dng, BCT nu ba kh nng: 1. Tip tc i u. 2. Cng tn ti ho bnh. 3. Hp tc hu ngh. Trn tinh thn ta ch trng tn cng ngoi giao trn hai mi: mt mt ngh Vit Nam-Trung Quc m phn b mt to khun kh cho gii php Campuchia; mt khc Campuchia ra tuyn b v chnh sch ho hp dn tc. Ta ch trng lm vi trung Quc l chnh, ng thi thc y cc din n khc. Ngy 9.4.87, gip BCT xc tin vic thc hin Ngh quyt 32/BCT v Ngh quyt v i ngoi ca i hi VI, B Ngoi Giao ra quyt nh thnh lp T nghin cu ni b ly k hiu l CP87 vi nhim v: - Nghin cu ch trng gii quyt cc vn bnh thng ho quan h vi Trung Quc, vn Campuchia v ho bnh ng Nam ; chun b cc phng n u tranh trc, trong v sau khi c gii php; - Nghin cu cc din n c th tc ng tch cc ti phng hng ; - Nghin cu ni dung phi hp hot ng vi Lin X, Lo, Campuchia theo phng hng . B phn thng trc CP87 gm c: Trn Quang C, ng Nghim Honh (V trng v Tng hp i ngoi), t ph; Nguyn Phng V (V 19Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net trng v Trung Quc); Trn Xun Mn (V trng v chu II). Cc thnh vin khng thng trc ca CP87 c : anh ng Nghim Bi (V trng v Bc M), anh T Hu Canh (V trng v Lin X), anh Nguyn Can (V trng v chu III), anh Trnh Xun Lng (V trng V Bo ch) L th trng chuyn trch vn Campuchia, ti c nhim v trc tip ch o CP87. B Ngoi Giao CHND Campuchia cng thnh lp b phn B1 c th trng Ngoi giao Dith Munty, Sok An, Chom Prasit lm i tc ca CP 87. Ghi ch: [1] B Chnh tr [2] prversible [3] khng phi qua ng c mt ng b a phng [4] ca Ban Chp hnh trung ng ng CS VN Chng 4 CP 87 V BA TNG QUAN H CA VN CAMPUCHIA Trc tnh hnh quc t v khu vc ngy cng ri rm phc tp, vn Campuchia c quc t ho cao, chng ti khng th khng cng nhau r li nhng nhn t c bn trc khi a ra nhng phng n gii quyt. Qua phn tch tnh hnh, chng ti thy vic gii quyt vn Campuchia nay quc t ho cao nm trong li ch khng nhng phe phi Campuchia m cn ng n li ch ca cc nc trong khu vc v chu nh hng tnh ton chin lc ca cc nc ln trn th gii na. Cho nn nhng lc lng trc tip can d vo vic gii quyt vn Campuchia c th phn thnh ba tng: Tng 1 gm 5 nc thng trc Hi ng Bo An (P5), ch yu l 3 nc ln: Trung Quc, Lin X v M. Tng 2 gm cc nc ng Nam , ch yu l Vit Nam v Thi Lan. Tng 3 l cc bn Campuchia gm Nh nc Campuchia (SOC) v 3 phi trong ci gi l Campuchia Dn ch. Thot nhn tng chng nh cc phe phi Campuchia v nhng nc k cn phi gi vai tr quyt nh vn Campuchia v c li ch st sn. Nhng nu suy xt tht thu o th mi thy gi vai tr quyt nh li l cc nc ln. Vic nghin cu gii php ca chng ti tt nhin phi tp trung vo theo di st nhng nhn t trc tip trong tng th ba, nhng khng th b st nhng ng thi trong mi quan h gia cc nc thuc 20Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net tng th nht, chin lc ca cc nc ln M, Lin X v nht l Trung Quc. Chng ti thy: khc vi Lin X v M, chin lc ca Trung Quc lun lun thay i. Nm 1978 nh du bc ngot trong chin lc i ngoi ca Trung Quc, chuyn t chin lc ng h cch mng th gii chng quc M sang chin lc cu kt vi M v cc lc lng phn ng khc chng cch mng th gii. tranh th M, vi yu cu c vn v k thut phng Ty thc hin 4 hin i, Trung Quc c nhng bc i rt quyt lit v mt i ngoi nh nm 1978 ct vin tr cho Vit Nam, Anbani hai nc chng quc mnh nht, a ra khu hiu chng: i b Lin X, tiu b Vit Nam, t xng l NATO phng ng v coi Vit Nam l Cuba phng ng, cng nhn ch c ti Pinoche va lt Allende Chile, ng h bn phn ng chu Phi chng Angola, ng h Tho thun tri a-vt gia M-Israel v Ai-cp chng li li ch ca nhn dn -rp v Palestine. Cn ng Nam , Trung Quc dng vn Campuchia hnh thnh s lin kt vi M, Nht, ASEAN v cc nc phng Ty bao vy, c lp Vit Nam. Trung Quc s dng vn Campuchia v vic nh Vit Nam lm cng c chnh trong vic thay i chin lc ton cu ca h, thay i bn v th nhm phc v mc tiu 4 hin i. T nm 1981, c ba nc M, X, Trung bt u iu chnh chin lc, ci thin quan h tng i mt. T thng 10.82, Trung Quc ni li m phn Trung-X. ng thi Trung Quc chuyn t ch chng b quyn Lin X sang chng c hai siu, M v Lin X. T gia nm 1984, Lin X bt u iu chnh chnh sch v vn Campuchia, thc y ta v Campuchia i vo gi php chnh tr vn Campuchia; gi ta tip xc vi Sihanouk v bt u tho lun vi M v Trung Quc v vn Campuchia. Trung Quc khng c li ch chung vi Vit Nam hay bt c nc XHCN no khc trong s nghip bo v ch ngha x hi chng quc. Trung Quc tuyn b bo v ch ngha x hi nhng Trung Quc khng h tuyn b bo v ch ngha x hi cc nc trn th gii. iu c ngha l Trung Quc ch bo v ch ngha x hi v ch ngha b quyn ca Trung Quc. c c phng hng hnh ng gia lc nhiu nhn thc v i ngoi ca ta khi cn trong tnh trng tranh ti tranh sng, chng ti t chc nhng bui tho lun trong ni b CP 87 vi tinh thn t do t tng c nhn thu c thc cht ca s vic. Trong lc nhn thc con ngi v th gii bn ngoi cn b chi phi bi cm tnh mnh hn l tr, ngi ta xem nh thc cht vn m hng theo nhng hin tng nht thi. 21Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net Sau s kin Trng Sa 1988 m hi qun Trung Quc gy tn tht kh nng cho hi qun ta v vic Trung Quc tip tc gy cng thng trong quan h vi ta, bc b cc ngh ca ta ci thin quan h gia hai nc, trong ni b ta xut hin nhng kin khc nhau. Khng kh chung lc u l khng thun li cho vic bnh thng ho quan h vi Trung Quc theo tinh thn Ngh quyt 13 ca BCT. Ta nhn mt bnh trng b quyn ca Trung Quc m nt hn mt x hi ch ngha. Nhiu kin cho rng trong khi Trung Quc ang chng ta trong vn Campuchia v tm cch ln chim bin gii hi o ca ta, vic ta quyt nh rt qun khi Campuchia, sa Li ni u ca iu l ng l hu khuynh trong quan h vi Trung Quc. Ch trng ca B Chnh tr v gim tuyn truyn chng i Trung Quc cng khng c thc hin y . Ngy 20.5.87, vi tinh thn thc s cu th, B Ngoi giao lm t trnh ln BCT kin ngh sa Li ni u ca Hin php, b ch ni Trung Quc l k th trc tip v nguy him nht nh sa iu l ng, mi ti 26.8.88 Quc hi mi c ngh quyt thng qua vic sa ny. C ngi cn ni ma: c phi Ngoi giao nh qu gi trc Trung Quc khng?. Nhng ri sang nm 1989, khi bt u cuc khng hong trong phe XHCN, mt s ngnh trong Trung ng v ngay trong B Chnh tr li xut hin nhng kin khc nhau v nh gi s kin Thin An Mn cng nh nh gi tnh hnh Lin X ng u. Lc ny lun im c a dng li l d bnh trng th no Trung Quc vn l mt nc XHCN. Ti v anh em trong b phn thng trc CP 87 mt kh nhiu thi gi tranh lun v thc cht Trung Quc l XHCN hay bnh trng b quyn? Mt no l chnh trong chnh sch i ngoi ca Trung Quc? Ch ngha x hi mang mu sc Trung Quc c th l g? Trung Quc mun g trong vn Campuchia? Mun g khi nui dng b l Khmer chng Vit Nam? ca Trung Quc i vi Vit Nam? Chng ti thy rng: Trung Quc ngy nay c hai mt: mt XHCN v mt bnh trng b quyn. Tnh cht XHCN th hin tng i r nt hn v chnh sch i ni, c cu x hi, c cu kinh t ca h. Cn ng li i ngoi ca Trung Quc li mang tnh cht c truyn ca h l bnh trng b quyn. Ci bt bin ca Trung Quc l tham vng b quyn. Nhng nhng ci m Trung Quc s dng lm cng c thc hin chnh sch li l vn bin. Tu theo li ch ca h trong tng lc m mt nc no c th c Trung Quc coi l bn hay l th. Ti ng Nam , khi Trung Quc mun chng hay gy sc p vi chnh quyn t sn cc nc ny th h lp ra hoc gip lp ra cc ng cng sn Mao-t Thi Lan, Min in, M-lai, khi Trung Quc thy cn tranh th cc chnh quyn t sn khu vc ny th ta thy cc ng cng sn ln lt tiu 22Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net tan phc v cho mc ch ca Trung Quc. Ri sau s kin Thin An Mn xoa du phn ng ca M v phng Ty, Trung Quc hy sinh nt ng Cng sn M-lai. Theo knh ca Bc Kinh, TBT ng ny l Trn Bnh, gc Trung Quc, ra k kt u hng chnh quyn Ma-lay-xi-a v gii tn ng Cng sn. Trng hp Khmer sau ny cng vy. Theo t thc Khmer ngy 17.10.2000, di u Trung Quc git Polpot e do nhng ch huy Khmer cn li buc tr v vi Hun-xen vit: Sau khi i gp S qun Trung Quc ti Bangkok, Polpot cht khng phi do bnh tt cng khng phi do Hun-xen m cht do thuc c ca Trung Quc (?). Bi v Trung Quc vn ng cc ch huy Khmer tr v vi ch ca Th tng Hun-xen khng c nn git Polpot e do nhng ch huy Khmer khc S d Trung Quc mun cc ch huy Khmer tr v vi Hun-xen v Trung Quc chn Hun-xen lm con bi c li v chnh tr cho h sau khi Polpot khng cn ngha i vi h na. Trong lch s 50 nm ca nc CHND Trung Hoa th c hn 30 nm Trung Quc ht chng Lin X li chng Vit Nam. Trn c s , ti hoi nghi l liu c th ng trn l tng chung XHCN tranh th Trung Quc c chng ? Trong khi nghin cu Trung Quc i vi Vit Nam v trong vn Campuchia, chng ti th lit k nhng thay i trong lp trng ca Trung Quc v vic ni li m phn bnh thng ho quan h vi ta trong thi gian 1980-1988. Kt qu cho thy l t khi Trung Quc n phng chm dt vng 2 m phn Vit Trung v bnh thng ho quan h hai nc vo ngy 8.3.80, Trung Quc lun lun nng cao iu kin ni li m phn vi Vit Nam: a. (80-9.85) Trung Quc i ta rt ht qun khi Campuchia th sn sng ni li m phn: - Thng 10.82, ti vng 1 m phn X-Trung, Trung Quc trao cho Lin X bn ngh 5 im v vn Campuchia trong im 2 ni: Vit Nam tuyn b rt hon ton th Trung Quc s tin hnh tham kho vi Vit Nam v bnh thng ho quan h hai nc ngay sau khi Vit Nam rt nhng n v u tin. Thng 3.83, Trung Quc a ra cng khai ngh ny. - Sau chin dch pho kch v tp kch quy m ln trn ton tuyn bin gii min Bc nc ta ko di 3 thng (thng 4-6.84), Trung Quc tuyn b: ch cn Vit Nam ha rt qun khi Campuchia th hai bn s m m phn. 23Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net - Ngy 21.1.85, tr li th 8.1.85 ca ngoi trng Nguyn C Thch ngh hai bn ni m phn, ngoi trng Trung Quc Ng Hc Khim vit: Quan h Trung Vit xu i, vn ct li l qun i Vit Nam xm chim Campuchia Sau khi Vit Nam cng khai cam kt v thc hin rt qun khi Campuchia th m phn mi c ngha thc t. b. T thng 9.85 n cui nm 1985 khi ta tuyn b s rt ht qun khi Campuchia trong nm 1990, Trung Quc li khng ni sn sng m phnvi ta na, m ch ni s ni chuyn vi i s hai bn. - Ngy 6.9.85, i s qun Trung Quc ti H Ni gi cng hm tr li cng hm ngy 21.8.85 ca B Ngoi Giao ta trong ni: Vit Nam tuyn b thi gian rt qun ko di n 1990 v t iu kin v l cho vic rt qun, nh vy l cha c thin ch. m phn gia hai nc vi bt c hnh thc no cng kh t kt qu. Nu Vit Nam c vn g cn ni th c chuyn qua i s hai bn. c. T cui 1985 n thng 3.86, Trung Quc mt mt vn i ta cam kt rt qun nhng a ra iu kin l nu Vit Nam khng loi tr lc lng Polpot th Trung Quc s m phn ngay vi Vit Nam. - Ngy 18.12.85, lnh t Rumani Ceaucescu sau khi thm Trung Quc thng bo vi anh Hong Tng chuyn TBT L Dun: Trung Quc s m phn ngay vi Vit Nam, nu Vit Nam ng khng loi tr lc lng Polpot. m phn s bt u trong khi Vit Nam cha rt qun khi Campuchia, song cn cam kt rt ht. d. T thng 3.86 (khi 3 phi Khmer phn ng a ngh 8 im) n nay (6.87), Trung Quc i Vit Nam rt ht qun nhng i Vit Nam ni chuyn vi Chnh ph lin hip Campuchia dn ch v vi Sihanouk cn Trung Quc ch m phn trc tip vi Vit Nam sau khi vn Campuchia c gii quyt theo cch ca Trung Quc. - Ngy 25.8.86, th trng ngoi giao Trung Quc Lu Thut Khanh ni vi V Thun, V ph v Trung Quc B Ngoi giao ta: Trung Quc khng th thay mt Campuchia bn vi Vit Nam vn Campuchia c, Vit Nam phi bn vi Campuchia Dn ch. - Thng 10.86, TBT H Diu Bang ni vi Honecker, TBT ng Cng sn c ang thm Trung Quc Lc u Trung Quc ngh c th m phn (vi Vit Nam) trc, rt qun sau. Nhng sau tnh li nhiu ln, Trung Quc quyt nh Vit Nam phi rt qun trc, sau mi m phn. y l phng n tt nht, nu khng s tc ng khng tt ti ASEAN v 3 phi (Sihanouk, Son San v Khmer ). 24Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net - Ngy 14.5.87, ng Tiu Bnh tip Tng th k LHQ De Cuellar v nh ng ta chuyn cho ta mt thng ip ming: Ch khi no vn Campuchia c gii quyt theo cch ny (Vit Nam rt qun khi Campuchia, lp chnh ph lin hip 4 bn gm Sihanouk, Son San, Khieu Samphon, Heng Xamrin; do Sihanouk ng u) th Trung Quc mi m phn trc tip vi Vit Nam. m phn nh vy s bao gm c vn bnh thng ho quan h gia Trung Quc v Vit Nam. Cn trc th mi cuc m phn trc tip u khng th c c. - Ngy 26.7.87, anh Thch gp i s Trung Quc chuyn thng ip ming ca Th tng Phm vn ng ngh hai nc m phn b mt. n ngy 28.7.87, Ngoi trng Ng Hc Khim ni cha tr li thng ip v Trung Quc khng mun chp nhn s ri Campuchia. Nh vy l t sau khi n phng ct t cuc m phn (sau khi Trung Quc gy chin tranh xm lc Vit Nam thng 2.79, ta c 2 vng m phn vi Trung Quc: vng 1 t 18.4 n 18.5.79 ti H Ni; vng 2 t 28.6.79 n 6.3.80 ti Bc Kinh) t nm 1980 n cui nm 1988 ngt hai chc ln Vit Nam gi th hoc cng hm cho Trung Quc ngh ni li m phn nhng u b Trung Quc bc vi l do ny hoc l do khc. V Trung Quc nng cao dn iu kin ln (v qun s i Vit Nam rt qun, v chnh tr i Vit Nam chp nhn s lp chnh ph lin hip Campuchia, bao gm c Khmer ). Trong khi thoi thc m phn, Trung Quc xc tin m phn bnh thng ho quan h vi Lin X (t thng 10.82) v Lo (t cui 1986) c lp v p Vit Nam. c bit l thng qua m phn vi Lin X. Sau khi Gorbachov ln lm TBT ng Cng sn Lin X (11.3.85), X-Trung bt u bn n vn Campuchia trong vng m phn th 7 Bc Kinh (4-20.10.85), Trung Quc th hin ngay thi lm cao, khng ni n m phn vi Vit Nam na gia tng sc p i vi Vit Nam v vn Campuchia. Trong vng 10 m phn X Trung Mc-t-khoa (7.2.87), Trung Quc nu li 3 tr ngi trong vic bnh thng ho quan h vi Lin X m tr ngi ln nht l vic Vit Nam xm lc Campuchia. V cng t , cc ln gp g X Trung u tp trung bn vn Campuchia v cng khai ho iu . Chng 5 T CHNG DIT CHNG N GII PHP ! R rng Trung Quc mu dng vn Campuchia ci thin th ng trong quan h vi cc nc ln, trc ht l trong quan h Trung X v quan h Trung M. Cn Gorbachov cng sn sng dng mn qu Campuchia sm gp c ng, ci thin quan h vi Trung Quc nhm tc ng n quan h M X. Chnh trong bi cnh , ra i 25Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net ci gi l gii php , xut pht t tng ca Gorbachov mun vn Campuchia c gii quyt gia hai nc XHCN, Vit Nam v Trung Quc, cho nn nh gn ghp hai lc lng cng sn Khmer th ch, Khmer ca Polpot-Ieng Sary thn Bc Kinh v Nh nc Campuchia thn H Ni, bt tay nhau di ci m ho hp dn tc. u thng 3/1987, ngoi trng Lin X Shevardnadz n Phnom Penh trong chuyn i thm 3 nc ng Dng. Sau cuc gp Shevardnadz, Hunxen ni vi anh Chnh, trng on chuyn gia Vit Nam Campuchia l: Lin X c v mun thc gic gii quyt nhanh vn Campuchia cng nh vn Afghanistan, Lin X chc chun b mt cng thc gii php chnh tr Campuchia, nhng gn hi khng ni, chc Lin X s nu trong cuc gp Gorbachov Nguyn Vn Linh Mc-t-khoa (thng 5.87). Shevardnadz ni n ho hp dn tc Campuchia v hi ai trong Khmer cn c th dng c ? Hunxen lin h chuyn ny vi pht biu ca Gorbachov Vladivodstock (28.7.86) v cho rng c th Lin X ngh n chuyn khuyn khch hai phi cng sn Campuchia dn xp vi nhau. Khi thut li li Schevardnadz khuyn Campuchia thc y mnh ho hp dn tc, Hunxen ni: Chng n m v th chng s lm tht nhng ngi tch cc, trc ht l bn chng ti. Sau cuc hp BCT 7.3.87, L c Th sang trao i vi BCT Lo, ri n cui thng 4.87, L c Th li cng L c Anh bay sang Campuchia hp vi nhng ngi lnh o PhnomPenh bn vic thc y gii php chnh tr Campuchia v quan h vi Trung Quc, trong on c ti v anh Trn Xun Mn ca CP 87. Anh L c Th khi a ra gi gii php . Bn thn ti ln u mi c bit tng tn v ci gi l gii php . Ni gn li, gii php l mt sn phm ca mng tng gii quyt cuc xung t Campuchia bng cch ho gii PhnomPenh vi bn dit chng Polpot v lp nn mt nc Campuchia XHCN va lm va lng Trung Quc va hp ca lnh o ta. Trong thm tm chng ti nhng anh em CP 87 u thy khng th chp nhn c ci sng kin k qui ny. Phn v qu gh tm vi ti c ca bn Khmer i vi nhn dn Campuchia cng nh i vi nhn dn ta c th ngh n chuyn hp tc vi chng; phn v ngh rng kh c kh nng thc hin c tr chi nguy him ny. Qu nhin lnh o Phnom Penh n nhn nhng gi ny vi mt thi lnh nht. H ch trng n c bng mt gii php qun s, coi Khmer ln Sihanouk v Son San u l i th phi loi tr. Nhng di sc p ca hai ng minh chnh Lin X v Vit Nam trong cuc hp gia cc bn Campuchia Jakarta, Hunxen th tip xc vi Khiu Samphon, song tn u s Khmer ny ch p li bng mt thi khinh mit. 26Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net Ngy 22.12.87, cng theo gi ca Lin X, ta v bn Campuchia tn thnh Lin X gi Message Oral [1] cho ngoi trng Trung Quc ngh Lin X v Trung Quc gp phn dn xp mt cuc gp g gia CHND Campuchia v Khmer . Nu Trung Quc ng , Lin X sn sng tip xc vi Trung Quc cp ngoi trng. Trung Quc khng p ng ngh . Trung Quc cha mun gii quyt vn Campuchia, cn mun dng vn ny mc c vi Lin X v M, dng 3 tr ngi hm phanh quan h vi Lin X. Ngy 30.7.88, trong bui thng bo kt qu cuc Hp khng chnh thc Jakarta ln 1 (JIM 1) [2] cho i s, i bin cc nc XHCN Phnm Pnh, khi i s CHDC c hi v kh nng li ko Khiu Samphon v nhng nhn vt n ho ca Khmer , Hunxen ni: Bn ny l th ch khng phi l ngi. C chng trong rng, khng c chng, ta cng gii quyt c. Chng khng thay i, nhn dn Campuchia khng chp nhn chng. Chng ti rt hiu Khmer . Mong cc ng ch hiu cho, bn ny khng chi c. Nu ch ring Campuchia thi th Campuchia khng cn Khmer . Nhng Campuchia lin quan n cc nc xung quanh m Vit Nam li cn bnh thng ho quan h vi Trung Quc nn chng ti chp nhn chng v chnh tr Ti cho rng c chng ngoi rng, khng sao c ! Thi Lan trung lp th Campuchia tranh th Sihanouk, Son San nh Khmer . Ngy 12.10.89, tm s vi i s Ng in, sau khi ph phn Lin X nhng b Trung Quc, p Campuchia tho hip vi Trung Quc v Khmer , nh ng ti phm vi nn nhn, khng tn trng cc nc bn, Hunxen ni: Vit Nam cng c ng ch ni phi nhng b ci g gi th din cho Bc Kinh. Nm 1987 ti cng tnh n gii php . Bn Khmer , tr s u s, c th tham gia, chng phi xin li nhn dn ri ho hp dn tc. Nay ti suy ngh nhiu, tip xc vi dn nhiu ni, trc tip gp bn Khiu Samphon, ti nhn thc r l dt khot khng chi vi bn ny c, phi gii tn lc lng ca chng. Thng ging 1989, Hunxen xut bn cun sch Campuchia con ng 10 nm, c dnh mt on di ni v gii php , cho ch trng l sai lm v nguy him, l iu phi l v tri o c khi nh ng bn ti phm Polpot vi nn nhn ca chng, ri kt lun gii php l con ng nguy him rt ln cho nhn dn Campuchia. N khng th no hnh thnh c, bi v chng ti khng nh ngi ta hiu l c th ho ng vo ci ca bn Polpot c. Ngy 1.6.90, khi gp anh Thch sn bay Ni Bi trn ng i Tokyo gp Sihanouk, Hunxen ni: BCT Campuchia thy gii php ( ) nh tho thun gia 3 ng ch TBT cng c nhiu kh khn v 3 nhn t: 27Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net 1. Bn Polpot l bn rt cc oan v ch ngha dn tc. 2. Sau hn 10 nm nh nhau, vic hp tc gia hai qun i khng th d dng c. 3. Bn Polpot s c gng a mt s ng vin ln hn s ng vin ng Nhn dn Cch mng Campuchia ginh a s trong mt ng hp nht. Chiu 22.6.90, anh Phun Sipasot, ngoi trng Lo, ni vi i s ta Nguyn Xun: Gii php l khng nn v khng th thc hin, bt li cho ta. Trung Quc ang b c lp v l nc duy nht ng h dit chng. Chc Trung Quc khng mun Gii php m mun gii php thc cht gm 4 bn duy tr vai tr v v tr ca Khmer m khng mang ting l ng h dit chng. Ngay chnh pha Trung Quc cng nhiu ln nhn xt thng vi ta v sng kin gii php . Ngy 17.7.90, Lu Thut Khanh ni vi i s ng Nghim Honh: Vit Nam vn cha c quyt tm, cha dt khot trong vic gii quyt vn Campuchia. Ch trng ca Hunxen gii quyt vi Sihanouk l khng thc t. Ch trng ca Vit Nam hp tc hai phi cng sn Khmer cng khng thc t. Cn c c ch lin hip 4 bn do Sihanouk ng u mi c quc t cng nhn. Ngy 27.7.90, trong mt cuc chiu i ca s qun Ai-cp ti H Ni, i s Trung Quc Trng c Duy ni r vi V ph v Trung Quc V Thun: Gii php l khng thc t v lm nh vy chng khc g ht tt c cc mi tn v mnh, t c lp mnh. Hin nay Trung Quc ch trng bo v CNXH trong nc ch khng ch trng ging cao ngon c CNXH v mt i ngoi. Vy ai c sng kin ngh ra ci qui thai ny? Gorbachev chnh l cha ca n. Cn Hunxen khng phi l khng tnh ti chuyn ny. Ngy 17.6.87, khi i thm Lo, Hunxen c ni vi Ngoi trng Lo Phun Sipasot: Mun lin hip vi phi Polpot khng c Polpot hn l vi Sihanouk v bn Polpot c lc lng nhng khng c th chnh tr, cn Sihanouk ngc li, khng c lc lng nhng c th chnh tr. Song ngi bo dng Gii php chu o nht li l lnh o Vit Nam. Trong lnh o Vit Nam sut thi k 1987-1991, c ngi vn coi Gii php l nc bi hay, cho rng gii quyt vn Campuchia theo cch s lm hi lng Trung Quc. Nhng thc ra ci sng kin ny chng hp vi ng li tranh th phng Ty v mc tiu 4 hin i ca ng Tiu Bnh cht no m li gy thm s nghi ngi ca Nh nc Campuchia i vi ta, m chnh Trung Quc em chuyn ny ni vi M v cc nc phng Ty chng t rng Vit Nam lun c th on lt lo, l mt i tng m phn khng ng tin cy, bn ngoi th h to chng dit chng bn trong th p Phnom Penh tho hip vi bn Polpot. 28Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net Tht ng tic, o tng v gii php ny vn cn eo ui kh lu trong cc tnh ton ca ta v vn Campuchia, thm ch c sau khi Trung Quc ni thng vi ta trong cuc gp cp cao Thnh l h khng th nut ni mn qu ! [1] tho thun ming [2] Jakarta Informal Meeting (JIM) Chng 6 MT BC T CI TRI: A DNG HO A PHNG HO QUAN H Trong khi hp CP 87 sng 14.5.87, chng ti tho lun si ni lm sao ginh li th ch ng trong vic gii quyt vn Campuchia. Anh Thch c kin: Khng nht thit ta ch lm vi Trung Quc. Phi thy l ba nc ln M-X-Trung ang chm li vi nhau trao i v ci khung gii php. Cn nh kinh nghim nhng nm 1954, 1973, Trung Quc vn phi tip tc li dng mu thun M-X, Trung-X khng th gii quyt vi nhau qua u M, phi tho thun c vi M. Cho nn ta ch hc u vo mt con ng ni chuyn vi Trung Quc l khng ng. Bn thn ti rt tm c suy ngh . Lu nay ti thng cm thy ta chu l thuc hi nhiu vo anh c Lin X, anh hai Trung Quc trong t duy v hnh ng nn t hn ch mnh trong hot ng i ngoi trn th gii v khu vc ng Nam . Mun Trung Quc mm i, phi cho thy ta ngy cng nhiu bn. Ngc li, nu ta ch thy c Trung Quc thi v nu Trung Quc thy ta yu v n c th h s rt cng rn vi ta. Chnh v vy m Trung Quc buc ta phi c ht nhng b n n nhng b kia. Mt khc, Gorbachov v li ch nc ln, khng r v tnh hay hu , lm Vit Nam vo ci khung phi gii quyt vn Campuchia vi Trung Quc. Phi ni rng vi np suy ngh qu thin lch, qu cng nhc v hai phe lc , ch ring ngh n chuyn quan h vi cc nc phng Ty gn nh mt iu hu k, nn vic ngoi giao cp n m rng tip xc hp tc ra ngoi th gii XHCN gn nh l chuyn ng tri. Ngi ta chp nhn n khng phi d dng. T tng a phng ho, a dng ho trong quan h i ngoi n vi ta hi chm nhng cha mun. Theo hng , ta nghin cu v m t tn cng ngoi giao thng 6-8.87 vi c im: - Khng tn cng v ni dung gii php nh mi khi, m tn cng v c ch gii quyt vn ; - Thm d tt c cc din n c th a n gii php, tip xc trc tip hay gin tip tt c cc i phng (Trung Quc, ASEAN, M); 29Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net - Phi hp tt vi vic Campuchia ra tuyn b v chnh sch ho hp dn tc. t tn cng em li nhng kt qu mong mun, lm bc l hai xu hng i ngc chiu nhau trong hng ng i phng, nhng mu thun trong hng ng i phng n ra mt cch cng khai gay gt (gia Trung Quc vi ASEAN, M, Sihanouk; trong ni b ASEAN, trong ni b 3 phi Campuchia Dn ch). Trong xu th i thoi ang c y mnh gia X M, thng co 29.7.87 ca cuc gp gia Vit Nam (Nguyn C Thch) v Innxia (Mochtar), i din cho hai nhm nc ng Dng v ASEAN, tho thun dng hnh thc t chc cocktail party hp vi cc bn Campuchia bn vn Campuchia gn vi vn ng Nam , vic Vit Nam cng b t rt qun 1987 c mi quan st vin nc ngoi lm chuyn ng tnh hnh. M c c phi vin ca tng thng n Vit Nam, Sihanouk tuyn b tm thi chc ch tch Campuchia Dn ch v sn sng gp Hunxen. Ngy 20.5.88, BCT ra ngh quyt 13 ch trng gii quyt vn Campuchia trc nm 1990 v phn u bnh thng ho quan h vi Trung Quc. Ngh quyt ni r: Phn u bnh thng ho quan h vi Trung Quc l mt qu trnh gay go, phc tp, i hi c thi gian. Sau khi bnh thng ho, quan h hai nc kh tr li ngay nh nhng nm 50, 60. Cuc u tranh tip tc di nhiu hnh thc khc, khng nh tnh trng i u nh hin nay chng ta phi lun cnh gic, chun b tt v mi mt khi bc vo cuc u tranh mi, lm tht bi mi m mu v th on xu hng lm suy yu ta, din bin hon bnh, chia r, ph hoi ni b, chia r 3 nc Vit nam, Lo, Campuchia Cn phng nga, khc phc nhng t tng lch lc, ch thy gii hn Trung Quc l b quyn, khng thy Trung Quc l XHCN; hoc ch thy Trung Quc l XHCN m khng thy b quyn, bnh trng. i vi Lo v Campuchia, ngh quyt nu r: Vic Lo v Campuchia s i ln XHCN hay pht trin theo con ng dn tc, dn ch nhn dn l do ng v nhn dn hai nc quyt nh, ph hp vi iu kin thc t v nguyn vng ca nhn dn nc Tt c nhng ng thi to ra kh nng thc t ph v b tc v vn Campuchia ko di hn 8 nm qua. Trung Quc buc phi tnh ton li, h khng cn kh nng khng ch ASEAN cng nh Sihanouk na. V pha cc nc ASEAN, iu khin h lo ngi Vit Nam nht trong vn Campuchia l vic Vit Nam a qun sang Campuchia nay ang c d b vi vic Vit Nam tuyn b rt qun khi Campuchia. Cc din n 30Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net mi v vn Campuchia c m ra khin cho sc p ca Trung Quc i vi Vit Nam b hn ch li. Trong ho hon gia ba nc ln, vai tr Trung Quc lc ny vn lp nht, ho hon X M pht trin mnh nht. X M tho thun gii quyt vn Afghanistan l mt vn chu m khng c vai tr ca Trung Quc. Trung Quc lo ngi vi ci , X M ri s gii quyt cc vn chu khc nh vn Campuchia m cng khng c vai tr Trung Quc. Trung Quc mun gi vai tr mt trong ba nc ln gii quyt vn Campuchia. Nh th s li cho Trung Quc hn l vn Campuchia c gii quyt gia ngi Campuchia vi nhau, gia ASEAN ng Dng, hay gia Trung Quc Vit Nam. V vy Trung Quc chng li tho thun Vit Nam Innxia 29.7.87 thnh ph H Ch Minh, ra sc ph din n Hunxen Sihanouk, i Vit Nam m phn vi Sihanouk, h tr Thi Lan gy xung t bin gii Thi Lo, gy ra xung t vi hi qun ta Trng Sa (3-4.88). Trong tnh hnh , Vit Nam v CHND Campuchia cng b t rt qun tnh nguyn Vit Nam ln th 7 khi Campuchia trong nm 1988. y l t rt qun ln nht t khi ta bt u rt qun nm 1982. Vic ny lm tng thm kh khn lng tng cho Trung Quc v d lun quc t li bt u tp trung hng v vn x l bn dit chng Polpot, ng thi lm tng s thc bch sm c mt gii php chnh tr cho vn Campuchia trc khi Vit Nam rt ht qun vo nm 1990 nh tuyn b. Chng 7 TRUNG QUC UN MNH THCH NGHI VI TH CC Ngy 6.12.88, sau chuyn i Lin X ca ngoi trng Trung Quc Tin K Tham, Lin X thng bo li cho ta l cc pht biu ca Tin v vn Campuchia c thay i chng no, chng t Bc Kinh ang dn dn nhn thc thy vic t gii php cho vn Campuchia theo kch bn ca Trung Quc l khng thc t v Trung Quc ang t b ng li ko di cuc xung t. V gii php, Trung Quc ng vi Lin X l vic rt qun Vit Nam l mt b phn trong gii php; v cc vn ni b ca Campuchia, Trung Quc cho rng phi c gii quyt bi bn thn nhn dn Campuchia trn c s ho hp dn tc, khng c s can thip t bn ngoi. Song Trung Quc vn nhc li lp trng c v vic lp chnh ph lin hip lm thi 4 bn do Sihanouk ng u, gim dn i n gii tn qun i ca c 4 bn Campuchia; thc cht l xo nguyn trng Campuchia. Ngy 24.12.88, tr li th ngy 15.12 ca B trng ngoi giao ta, pha Trung Quc mi mt th trng ngoi giao Vit Nam ti Bc Kinh trao 31Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net i kin gia th trng ngoi giao hai nc chun b cho cuc gp cp ngoi trng Trung-Vit. Sau 10 nm i u gay gt v sau 8 nm mt mc t chi m phn vi ta, y l ln u Trung Quc nhn m phn vi Vit Nam v vn Campuchia v v bnh thng ho quan h hai nc, thc hin bc chuyn sch lc ng Nam phc v cho vic chuyn chin lc chung ca Trung Quc trn th gii v trong quan h vi X, M. S iu chnh chin lc ny c xc nh ti Hi ngh B Chnh tr ng Cng sn Trung Quc Bc i H thng 9 nm 1988, v c cng khai ho ti Quc hi Trung Quc thng 3.89. S iu chnh chin lc ln ny din ra trong tnh hnh th gii cng nh tnh hnh ng Nam v Campuchia c nhng thay i to ln, c bit t nm 1987. Quan h X M t nm 1987 c ci thin nhiu, hnh thnh th hai cc gii quyt cng vic th gii v c chu . Trung Quc khng cn li dng c mu thun X M nh trc; ng thi quan h Trung X ci thin chm so vi quan h M X, lm cho v tr ca Trung Quc b yu trong quan h gia ba nc ln. Mt khc vic X M gim cam kt qun s bn ngoi thc y xu th c lp ca cc nc khc, lm tng xu hng hp tc khu vc gii quyt cc vn khu vc. Quan h gia cc nc ng Nam t 1987 t tnh trng i u chuyn tng bc sang va hp tc va u tranh trong cng tn ti ho bnh. Cc cuc hp JIM 1 v JIM 2 gii quyt c mt quc t ca vn Campuchia v to khun kh hp tc gia hai nhm nc ng Nam gii quyt cc vn khu vc. c bit chnh quyn Chatichai Thi Lan lc ny quyt tm tch khi chnh sch i u ca Trung Quc ng Nam , thc hin chnh sch bin ng Dng t chin trng thnh th trng. Trong tnh hnh , vic Trung Quc tip tc chnh sch gy cng thng trn b v trn bin khu vc ny ch lm tng mi lo ngi i vi nguy c b quyn ca Trung Quc. Vi vic qun Vit Nam rt ba phn t v s rt ht vo thng 9.89, ct li ca vn Campuchia khng cn l vn rt qun Vit Nam na m tr thnh vn lm sao loi tr ch dit chng Polpot. Nhng bin i to ln ny buc Trung Quc phi chuyn t ch ko di m phn v bnh thng ho quan h vi Lin X li dng mu thun X M v tranh th vn v k thut ca M sang xc tin bnh thng ho ton din quan h vi Lin X, gi cn bng gia quan h ca h vi X v vi M, ng thi tng bc ci thin quan h vi cc nc lng ging to iu kin quc t thun li cho vic ci thin th ca Trung Quc trn th gii v chu . Thng 1.89, ta ni li m phn vi Trung Quc c gng bnh thng ho quan h vi Trung Quc ng thi khng nh thi ng h Nh nc Campuchia gi vng thnh qu cch mng. 32Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net Ngy 5.1.89, TBT Nguyn Vn Linh dn u on i biu cp cao ca Vit Nam sang Phnom Penh d l k nim 10 nm thnh lp Cng ho Nhn dn Campuchia. Ngay chiu hm (16 gi) TBT Nguyn Vn Linh c cuc hi m vi Heng Somrin ti Hong Cung. Heng Somrin thng bo: B Chnh tr (Campuchia) nht tr s tip tc tn cng ngoi giao trn c s rt qun Vit Nam ng thi vi vic ngn chn vin tr qun s nc ngoi gip bn Khmer i ch, chm dt mi s can thip vo cch mng Campuchia to iu kin thun li cho ho m Vit Nam Trung Quc, Lin X Trung Quc, y mnh thng thuyt Campuchia Thi Lan. Chng ta phi c mt lch rt qun mi, trong nu c mt gii php chnh tr, ta s tuyn b rt ht qun Vit Nam khng chm qu thng 9.89. Nu Vit Nam ng , s tuyn b trong din vn ca ti v ca ng ch ngy mai. Nguyn Vn Linh tn thnh v ngh thng bo li cho Lin X v Lo bit. Ngay chiu ti hm anh Linh bo ti sa li bi din vn ca anh theo nh hai bn tho thun. Sng 6.1.89, trong bui mt tinh long trng, TBT Heng Somrin tuyn b: Campuchia v Vit Nam tho thun l nu c gii php chnh tr th qun Vit Nam s rt ht, chm nht l vo thng 9.90. TBT Nguyn Vn Linh cng tuyn b: Vit Nam hon ton nht tr vi Campuchia s rt ton b qun Vit Nam cn li vo cui thng 9.90. Vic rt ht qun phi song song vi vic chm dt vin tr ca nc ngoi, chm dt vic s dng lnh th nc ngoi chng Campuchia, tin hnh di s kim sot quc t. Qua nhng cuc trao i gia ta vi bn, l mt thnh vin trong on Vit Nam, ti d cm chng no nhng kh khn khi i su vo gii php. Lnh o Campuchia c phn qu t tin, mun ta hon ton ng h bn n c; cn ta li thin v gii quyt vn Campuchia mt cch thun li cho ci thin quan h Vit-Trung. Trong na u nm 1989, c hai vng m phn cp th trng ngoi giao gia ta vi Trung Quc (inh Nho Lim v Lu Thut Khanh) ti Bc Kinh. Vng u (16-19.1.89). Trung Quc ch trao i lt qua v quan h hai nc ri tp trung m phn vn Campuchia. Hai bn tho thun tng i nhanh my vn v mt quc t ca gii php Campuchia (rt qun Vit Nam, gim st quc t, chm dt vin tr qun s, tng tuyn c). Hai bn ng thc y cc bn Campuchia thng lng sm t gii php v Campuchia, Trung Quc cho l mt quc t c bn xong, mun ta tho thun hng gii quyt mt ni b ca gii php Campuchia, ch yu l vn chnh quyn v vn qun i ca cc bn Campuchia trong thi k qu (thi gian ngng bn cho n tng tuyn c), cho rng c tho thun v t kt qu v 2 vn ny th mi c gii php, nu 33Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net khng th mt quc t c tho thun cng khng gii quyt c, v kh bn quan h hai nc. Lp trng ca ta l cc vn ni b Campuchia phi do cc bn Campuchia gii quyt. ng ch l Tin K Tham khi tip inh Nho Lim c ni: 4 nc Trung Quc, Lin X, Vit Nam, Thi Lan l nhng nc c lin quan trc tip, c trch nhim v vn Campuchia, cn tho thun vi nhau v chnh quyn lm thi 4 bn Campuchia trong thi k qu th mi gii quyt c vn Campuchia. H ni bn vi Lin X v Lin X nht tr nguyn tc ny. Ngy 11.2.89, BCT hp bn n u tranh v vn Campuchia theo hng: Tch v gii quyt tng bc mt quc t v mt ni b ca vn Campuchia; gn vic gii quyt vn Campuchia vi yu cu kin lp ho bnh ng Nam ; trin khai cc din n: VitTrung (vng 2), JIM 2, 4 bn Campuchia, ThiSOC, VitThi, VitM. Trn tinh thn , ngy 15.2.89, ti cng my cn b CP87 bay i Jakarta hp Nhm lm vic [1] chun b cho cuc hp JIM 2 (19-21.2.89) vi thnh phn cng nh JIM 1 (cc bn Campuchia, Vit Nam, Lo v 6 nc ASEAN). Hi ngh khng nh li kt qu t c nm trc JIM 1 (25-28.7.88) v nht tr l vn Campuchia phi c gii quyt bng mt gii php chnh tr, gp phn vo vic thit lp khu vc ho bnh n nh ng Nam . Mc tiu cui cng l xy dng mt nc Campuchia c lp, c ch quyn, ho bnh, trung lp v khng lin kt trn c s quyn t quyt v ho hp dn tc. Hi ngh nht tr cn triu tp Hi ngh quc t v Campuchia bn v i n mt gii php chnh tr ton din, cng bng v hp l cho vn Campuchia. Ngy 14.3.89 BCT hp quyt nh rt ht qun khi Campuchia vo cui thng 9.89 v thc y din n Hunxen Sihanouk. Sang vng 2 m phn Vit-Trung (8-10.5.89) vn ti Bc Kinh, cuc m phn vp ngay vo hai tng ln: vn dit chng v vic x l cc vn ni b Campuchia (lp chnh ph lin hip lm thi 4 bn do Sihanouk ng u, ng kt v gim qun i ca 4 bn Campuchia). m phn kt thc m khng i n kt qu g. Pha Trung Quc ngh tm thi cha tnh n m phn vng 3. Tin K Tham ni vi inh Nho Lim ri sau cng b: bnh thng ho quan h hai nc ch c th thc hin sau khi vn Campuchia c gii quyt, khng phi l trc . Sau ny Trung Quc ni toc ra rng: Vit Nam khng nhng phi rt ht 34Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net qun ra khi Campuchia m cn c trch nhim gii quyt nhng hu qu ca vic Vit Nam a qun vo Campuchia, c th l xo chnh quyn v qun i CHND Campuchia c hnh thnh sau khi qun Vit Nam vo PhnomPenh nh ui bn Polpot. Vic Trung Quc ni li m phn vi Vit Nam lc ny, m pha Trung Quc gi l gp g ni b, theo ti, mc ch chnh l biu din cho th gii thy l Trung Quc nm con ch bi gii quyt vn Campuchia. Vit Nam v Trung Quc l hai nc XHCN cng chng m mu quc xo b CNXH, phi cng chng quc. Trc ht phi pht trin quan h gia 2 nc. Cc vn khc gii quyt sau Chng 8 HIP MT CA HI NGH QUC T PARIS V CAMPUCHIA Hai thng sau, Hi ngh quc t Paris v Campuchia (30.7-30.8.89) c triu tp. Hi ngh tuy cha gii quyt c vn Campuchia nhng c th ni m ra giai on kt thc. Sau JIM, y l nh cao ca cc din n v l cuc hi ngh quc t u tin bn v vn Campuchia. Hi ngh tin hnh ngoi khun kh ca LHQ tuy c mt De Guellar, Tng th k LHQ, v b trng ngoi giao 5 nc thnh vin Hi ng Bo An. Tng Th k LHQ d hi ngh ch vi t cch mt thnh vin ca hi ngh. Trong hi ngh ny, ln u cc bn Campuchia i ch ngi st cnh nhau, di mt ci bin ghi tn chung l Campuchia. Ngoi i din ca 4 phi Campuchia: Hunxen (CHND Campuchia), Khiu Samphon (Khmer ), Ranarit (phi Sihanouk), Son Soubert (con Son San), c cc on i biu ca 17 nc do b trng ngoi giao dn u: Lin X, Trung Quc, M, Anh, Php, Nht, c, n , Canada, Vit Nam, Lo, Thi Lan, Innxia, Singapore, Malaysia, Philippin, Brunei. Phong tro Khng Lin Kt do ngoi trng Zimbawe i din. Ngoi trng Php Roland Dumas v ngoi trng Innxia Ali Alatas l ng ch tch hi ngh. Sng 28.7.89, ti cng i b phn on ta ti Paris. on c cc anh L Mai, ng Nghim Honh, Ng in, H Vn Lu, Trn Huy Chng, L Cng Phng, Hunh Anh Dng, ch Tn N th Ninh. Thiu tng Phi Long c B Quc Phng c i tham gia on. Ngy 29.7 anh Nguyn C Thch n ni. Hi ngh khai mc chiu 30.7. Thnh phn hi ngh tuy xem nh khng c li cho ta, song ta n hi ngh vi th mnh ca Tuyn b rt ht qun vo cui thng 9.89 m CHND Campuchia vn t ra vng vng t tin. 35Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net Ngay t u Hi ngh vch ra chng trnh phi hp c thng t 30.7 n 30.8.89 v vn rt phc tp m lp trng gii php ca cc bn li cn kh xa nhau. Sut thi gian hi ngh ni cm ln hai vn ln: 1. Loi tr hay chp nhn bn dit chng Polpot; 2. Duy tr hay xo b nguyn trng chnh tr v qun s Campuchia. Cuc u tranh din ra gay gt trong sut qu trnh hi ngh. i phng dng p lc ca 5 nc ln v a s trong hi ngh i p t vic lp Chnh ph lin hip lm thi 4 bn do Sihanouk ng u v i lp b my kim sot quc t ca LHQ. Cn pha ta i loi tr bn dit chng Polpot, i tn trng nguyn tc nc ngoi khng c can thip vo cng vic ni b Campuchia, tn trng nguyn trng Campuchia c hai chnh quyn, tn trng quyn ca nhn dn Campuchia t quyt nh ch chnh tr ca mnh v lp chnh ph ca mnh thng qua tng tuyn c t do. Pha ta chp nhn vai tr ca LHQ nu LHQ chm dt nhng ngh quyt thin v, ng h mt bn chng mt bn. Pht biu ca ta ti phin hp ton th tp trung ln n dit chng Polpot, khng nh kt lun ca JIM v hai vn then cht (rt qun Vit Nam v ln n dit chng) v nguyn tc khng can thip vo cng vic ni b Campuchia, cao v tr ca Nh nc Campuchia. Cc ngoi trng ch d cc phin hp ton th hi ngh trong 3 ngy u v 2 ngy cui ca hi ngh, cn phn ln thi gian dnh cho cc bui hp cc u ban: y ban 1 (v kim sot ), u ban 2 (v bo m quy ch), u ban 3 (v ngi t nn v vn ti thit Campuchia), u ban ad hoc (gm cc bn Campuchia bn cc vn thuc ni b Campuchia) v u ban Phi hp, c nhim v tho lun thc cht ni dung ca gii php. Cng trong thi gian ny, ta tranh th tip xc ring cc on. Ngy 3.8, th trng ngoi giao Lin X Rogatchev cho bit: ph on Trung Quc Lu Thut Khanh ni do khng c thi gian nn Tin K Tham khng gp c ng ch Nguyn C Thch; nhng Tin li ni nu ng ch Trn Quang C yu cu th c th gp (?). Hm sau Lu Thut Khanh li nhn qua Rogatchev: Cha thy ng ch C yu cu gp, nu yu cu th s nhn li. n sng 7.8.89, ta t vn vi pha Trung Quc: Nguyn C Thch v Trn Quang C ngh gp quyn trng on Trung Quc Lu Thut Khanh (Tin K Tham v nc) trao i kin. Lu Thut Khanh nhn li ngay. Cuc gp din ra ti s qun Trung Quc Paris ngay 4 gi chiu ngy hm . Thi ca Lu t ra nh nhn tuy lp trng Trung Quc cha c g khc. Lu ni nu Vit Nam ng c chnh ph lm thi 4 bn Campuchia (tc l c c Khmer nh mt thnh vin ngang vi 3 bn kia) th vn Campuchia coi nh gii quyt, 36Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net v thanh minh l Trung Quc khng mun pha 3 phi chim 3/4 chic bnh, ch cn c s tham gia ca c 4 bn Campuchia, cn chia phn nh th no l tu h. Nu ch 2 bn, 3 bn th khng thc t v khng chp nhn c. Lu ngh ta khng dng t dit chng; vn dit chng l vic ni b Campuchia, do h t gii quyt. S d Trung Quc n Hi ngh Paris trong khi cha sn sng gii quyt vn Campuchia l v h ang c gng g th c lp sau s kin Thin An Mn v trong lc ni b h vn u tranh gay gt v cc vn i ni v i ngoi. Trung Quc bt chp tnh hnh thc t, a ra i hi rt cao l xo nguyn trng Campuchia trc tng tuyn c, chia s quyn lc cho 4 phi, lm suy yu cch mng Campuchia, chia r 3 nc ng Dng. M, phng Ty, ASEAN mu thun vi Trung Quc v vn Khmer , nhng thng nht vi Trung Quc trong vic khng chp nhn nguyn trng Campuchia, v c li ch khng lm xu thm quan h vi Trung Quc. Chiu 10.8, tr l ngoi trng M Lambertson cng 4 ngi trong on M ti phng lm vic ca on ta Trung tm hi ngh Klber, yu cu gp ti trao i v vn Campuchia. Ti cng anh L Mai tip h trong 1 ting. H trnh by quan im ca M v vn Campuchia: cn c gii php ton b, khng nhn gii php b phn; c s chia s quyn lc tht s cho cc phi Khmer khng cng sn v trao thc quyn cho Sihanouk, ch khng phi tng trng, mong Vit Nam tc ng Hunxen mm do hn. V vn dit chng v Khmer , h vn gi li ni nc i. H ni n trin vng quan h tt gia M v Vit Nam, nhng khng qun vn MIA. Ngy 11.8.89 anh Thch v nc, n 25.8 mi tr li. Cn c on li, chia nhau i hp cc u ban Tuy ta c trnh tranh ci vi on Trung Quc trong cc bui hp chung nh tho thun vi Lu Thut Khanh, nhng trong bui hp u ban 1 (U ban v kim sot quc t) ngy 16.8 bn vn dit chng, sau khi ti pht biu ln n Khmer , vch ti c dit chng, i biu Trung Quc phn bc: Vit Nam i kt ti dit chng l che du hnh ng xm lc, thoi thc trch nhim, vin c chng dit chng a qun tr li Campuchia; kt ti dit chng th Khmer s khng c tham gia chnh quyn, s vo rng tip tc nh nhau, do s khng c ho bnh Campuchia; v ti cho Vit Nam s phi chu trch nhim v thnh cng hay tht bi ca hi ngh. Ti khng th khng pht biu p li cc lun iu , khng nh phi gii quyt vn ngn chn dit chng mi gii quyt c cc vn khc. Ti vch r s tht lch s l nhng nm 1975-1978 l thi gian ch dit chng Polpot honh hnh th Vit Nam khng c mt Campuchia, lc ch c c vn Trung Quc m thi. 37Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net Sau pht biu ca ta v vn dit chng, tr Trung Quc v Singapore, khng cn ai ni ct b t genocide (dit chng). Sihanouk tuyn b khng cho Khmer i din cho 3 phi, cc u ban u phi ghi nhn v bn vn dit chng, nhng k i khng dng t dit chng cng phi tha nhn s tn bo ca Khmer . Ngy 29.8.89, theo chng trnh nh, cc ngoi trng, tr ngoi trng M v ngoi trng Trung Quc, tr li Paris hp phin kt thc hi ngh. Ngy 30.8, sau khi trao i vi hai ng ch tch hi ngh v d tho tuyn b ca hi ngh quc t, anh Thch ch phng hp n 12 gi tra, v tnh hnh sc kho phi tr v s qun ngh. Ta bo Ban Th k hi ngh l th trng Trn Quang C s l quyn trng on Vit Nam d phin hp cp b trng b mc hi ngh. Cuc hp hp khng chnh thc cp b trng bt u t khong 14 gi ko di gn 5 ting. V l hp hp, mi on ch c 2 ngi d, nn ch c ti v anh L Mai trong phng hp. Cuc hp ny ch yu tranh ci v iu b sung vo d tho Tuyn b hi ngh ca trng on Canada da theo ca Trung Quc, mang hm ph nhn kt lun ca JIM v 2 vn then cht ca gii php. Do cha hiu ht ca i phng, anh Hunxen pht biu chp thun b sung ny. trnh ch s h ny v khng i phng c th khai thc s khc nhau gia ta v Campuchia, ti yu cu ch tch cuc hp ngng cuc hp t pht trao i ring gia 3 on Vit Nam, Campuchia v Lo. Sau khi phn tch bn thy c nh nguy him ca i phng trong im b sung ny, ti ngh c 3 on gp 2 ng ch tch yu cu sa li b sung ny, khng cho i phng c th li dng cu ch mp m ni l Hi ngh Quc t Paris ph nhn kt lun ca JIM v chng dit chng. Sau khi d tho Tuyn b ca Hi ngh c thng qua, mi i vo phin hp chnh thc b mc Hi ngh sau mt thng lm vic lin tc. Tuyn b chung ngn gn ca Hi ngh Quc t Paris v Campuchia ghi nhn Hi ngh ny l mt bc tin c ngha. Hi ngh tm ngng, ku gi cc bn Campuchia v cc nc c lin quan tip tc c gng i ti mt gii php ton b. Kt qu rt hn ch ca Hi ngh phn nh tnh cht v cng phc tp ca vn Campuchia. Vic Vit Nam rt ht qun vo thng 9.89 v trin vng Nh nc Campuchia vn ng vng thc p i phng phi c hi ngh ny, song cha ti mc h phi chp nhn nguyn trng chnh tr qun s Campuchia. Hi ngh khng thnh cng do nhiu nguyn nhn nhng nguyn nhn chnh l Trung Quc v i phng mun gii quyt trn c s xo b Nh nc Campuchia, Mt khc Trung Quc cn hy 38Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net vng lm thay i c tnh hnh sau khi Vit Nam rt qun. V pha Nh nc Campuchia, sau chuyn i Thi Lan ngy 25.1.89 ca Hunxen theo li mi ca Th tng Chatichai v sau nhng ln tip xc vi nhm Chaovalit t thng 6.88, Bn Campuchia c phn o tng Thi Lan v nh gi khng ng lc lng ca bn thn mnh nn ti Hi ngh T ln th 9 thng 7.89 ngay trc Hi ngh Paris, quyt tm n c bng mt gii php qun s. Lc ny tnh hnh ng u c nhng din bin phc tp bt u t vic Cng on on kt ln cm quyn Ba Lan. Ngy 5.10.89, trong khi tr li phng vn bo ch, ti ni v nguyn nhn khin hi ngh quc t Paris cha thnh cng: Ngay t nhng ngy u, d lun trong v ngoi Hi ngh u thy vt cn chnh v duy nht cho kh nng tin trin cu Hi ngh l nhm i din ca Polpot c s khuyn khch v ph ho ch yu ca mt s nc v li ch ring t ca h. Cng v cui Hi ngh, iu ny cng thnh s thc hin nhin. lp lim trch nhim, h vu khng Vit Nam v Nh nc Campuchia qu cng rn khin Hi ngh b tc. Lm sao chng ta c th i n tho thun c trong khi i phng ngoan c ti mc t mu thun mt cch trng trn trong lp trng cng nh cc lp lun ca h ? H ni tn trng nguyn tc ch quyn ca nhn dn Campuchia nhng h li i phi cc nc ngoi tham gia gii quyt cc vn ni b Campuchia, li p t cho nhn dn Campuchia phi chp nhn mt chnh ph theo hnh thc h nh ra trc; h ni h v cng phn i ti c git ngi ca bn Polpot nhng h li i hp php ho t chc dit chng v i cho chng c chia quyn cai tr t nc Campuchia. Cng ng quc t c trch nhim loi tr him ho dit chng ny. c bit l nhng nc xa nay ln ting do Vit Nam rt qun trong khi li ln trnh ln n dit chng, th nay n lt h phi c trch nhim ngn dit chng gy ni chin Campuchia. V trin vng quan h gia cc nc khu vc vi tin trin ca vn Campuchia cn tu thuc cc nhn t ch quan cng nh khch quan, trong c kh nng ca ta chuyn ho cc nhn t khch quan c li hn cho vic thc hin mc tiu ca ta. Chng hn nh kh nng thc hin phng chm thm bn bt th trong i ngoi i hi c c mt nim rng ri hn v bn. Tt nhin m rng vic kt bn khng c ngha l th tiu u tranh v phi trn c s bo v tt li ch an ninh quc gia ca ta. 39Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net Cng nn bit i vi vn dit chng Campuchia, Lin X v li ch chin lc ca mnh, nn ch trng hu nh khng khc g Trung Quc. Trong cuc gp anh Nguyn Vn Linh H Ni ti 5.9.89, Heng Somrin cho bit anh va i ngh Lin X v v k rng: Trc khi i, ti nu yu cu c gp Gorbachov thng bo tnh hnh Campuchia v trao i mt s vn , Lin X ng . Nhng khi n Lin X, ng ch Gorbachov khng gp ti m ng ch u vin d khuyt B Chnh tr, ph ch tch X Vit ti cao gp. Ti hiu rng v hi ngh quc t Paris cha c kt qu g nn Gorbachov khng gp ti. Trong khi gp ti, pha Lin X ni thng l chng ti phi chp nhn lp chnh ph lin hip 4 bn, cho c Khmer vo v Sihanouk lm ch tch. Chnh ph v Sihanouk c thc quyn. Lin X gii thch l trong Khmer ch c Polpot v vi ngi theo Polpot l xu thi, cn li th Phnom Penh nn chp nhn cho h tham gia chnh ph. Lp trng ny ca Lin X, chng ti khng ng . Vy l n lc ny c Lin X ln Trung Quc v li ch ca mnh cng nht tr trong hnh ng dng sc p nc ln can thip vo cng vic ni b, xm phm ch quyn ca Campuchia. Chng 9 NG TIU BNH TIP KAYSONE PHOMVIHAN NI VI VIT NAM Nhng bin ng ln trong tnh hnh th gii bn ngoi lc ny tc ng mnh m ti suy ngh ca lnh o ta v phng hng chin lc i ngoi. Cuc khng hong chnh tr ti nhiu nc theo ch XHCN bng n t nm 1989 v ang c chiu hng lan rng ra. Thng 6.89 xy ra v Thin An Mn Trung Quc. Cng trong nm 1989, ch XHCN cc nc ng u nh CHDC c, Ba Lan, Rumani, Hung, Tip, Ba Lan u sp . u thng 10.89, TBT Nguyn Vn Linh i d k nim 40 nm Quc khnh CHDC c, khi v n H Ni th bc tng Berlin , Honecker b lt. Lnh t Rumani Ceaucescu, ngi m khi Berlin anh Linh xem ra tm u hp trong vic bn chuyn tm huyt cu vn s nghip XHCN th gii ang lm nguy, va chn t chn ro v n Bucarest th b truy bt. Vi t duy mi ca Gorbachov, tnh hnh Lin X ngy cng tr nn ln xn. Trc tnh hnh y, trong ni b lnh o ta ny sinh nhng kin khc bit trong nhn nh v s kin Thin An Mn cng nh v nhng bin i dn dp ti cc nc XHCN ng u v Lin X. Ni ln l kin nhn mnh mt XHCN ca Trung Quc, phi bng mi gi bt tay ngay vi Trung Quc bo v ch ngha x hi, chng M v cc th lc 40Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net quc khc. Chnh iu to nn bc ngot kh t ngt trong thi ca ta i vi Trung Quc. Suy ngh n gin ca ta l khng c l g Vit Nam li ngng nghnh vi Trung Quc trong khi Lin X bnh thng ho quan h vi Trung Quc t thng 5.89. Lo cng tho thun trao i i s tr li vi Trung Quc v bnh thng ho quan h gia hai nc, nh du bng cuc i thm chnh thc Trung Quc ca Kayson Phomvihan, TBT ng NDCM Lo, thng 10.89. Chnh l thng qua cuc ni chuyn vi Kayson ngy 7.10.89 Bc Kinh m ng Tiu Bnh bc l r phn no nhng tnh ton su xa ca mnh i vi Vit Nam: phn ho Vit -Lo, Vit Campuchia, Vit X v phn ho c ni b Vit Nam. ng ni vi Kayson rng: Vit Nam c biu hin chng Trung Quc t khi H Ch Minh cn sng; rng sau khi thng M, L Dun tr mt chng Trung Quc, xm lc Campuchia, Vit Nam i theo Lin X, a qun vo Campuchia, nn mi c chuyn Trung Quc nh Vit Nam. Lc u Trung Quc cho l v Brejnev xi gic nn Vit Nam xm lc Campuchia, nhng chnh l do Vit Nam c lp Lin bang ng Dng, khng mun Lo, Campuchia c lp. Vit Nam chng Trung Quc v Trung Quc l tr ngi cho vic lp Lin bang ng Dng Trong khi khng tic li ph phn L Dun, ng ht li ca ngi Nguyn Vn Linh. ng k li khi lm TBT ng Cng sn Trung Quc, nm 1963, t chc a Nguyn Vn Linh t min Nam sang Hng Kng i Bc Kinh gp nhau, khen anh Linh l ngi tt, sng sut v c ti; nh Kayson chuyn li hi thm anh Linh; khuyn Nguyn Vn Linh nn gii quyt dt khot vn Campuchia, nu lm c vic ny th s khi phc c uy tn ca Vit Nam. Cho y l vic Vit Nam phi lm, v nhng g Vit Nam ang lm l sai lm; mong mun bnh thng ho quan h vi Vit Nam trc khi ng ta ngh hu V iu kin bnh thng ho quan h Trung Vit, ng nhn mnh Vit Nam phi rt ht qun, rt trit , rt tht s khi Campuchia th s c bnh thng ho quan h (tuy lc ta kt thc t rt qun cui cng khi Campuchia t ngy 26.9.89). Theo thng bo ca i s Lo ti Trung Quc, trong 70 pht ni chuyn vi Kayson, ng ni v Vit Nam v quan h Trung Vit ti 60 pht. Ngy 21.10.89 BCT ta hp nhn nh v pht biu ca ng Tiu Bnh khi tip Kayson cuc hp i n kt lun l: trong lc Trung Quc ang cn gng vi ta, ta cn c thi kin tr v tho ng, khng cay c, khng chc tc nhng cng khng t ra nhn qu. Cn tip tc thc hin ng li i hi VI v Ngh quyt 13 ca BCT, cn thy c mt XHCN v mt b quyn nc ln ca Trung Quc. Trong khi c ko Trung Quc, 41Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net ta cn ng thi hot ng trn nhiu hng; cng c kt cht ch vi Lo; phn ho M, phng Ty, ASEAN vi Trung Quc. Theo phng hng , ngy 6.11.89, anh Thch chuyn qua i s Trung Quc thng ip ming ca TBT Nguyn Vn Linh gi ng Tiu Bnh, ng mong sm c bnh thng ho quan h gia Vit Nam v Trung Quc. Ba tun sau, anh Thch li gi th cho Tin K Tham nhc li thng ip ngy 6/11 v ngh pha Vit Nam sn sng gp li pha Trung Quc cp b trng hoc th trng ngoi giao ti H Ni hoc Bc Kinh trong thng 12.89. Nhng Trung Quc khng tr li thng ip ca TBT ta ln th ca anh Thch. Mi n ngy 12.12.89, i s Trung Quc mi gp anh Thch chuyn thng ip ming ca Trung Quc tr li TBT Nguyn Vn Linh, vn t iu kin cho vic ni li m phn vi ta: ng ch ng Tiu Bnh v cc lnh o khc ca Trung Quc chn thnh mong mun sm bnh thng ho quan h Trung Vit. Vn Campuchia l nguyn nhn ch yu lm cho quan h hai nc xu i n nay cha c ci thin. Vic khi phc quan h hu ngh gia hai nc cha c th ci thin nu b qua vn Campuchia. ng ch ng Tiu Bnh c nu ra l vic Vit Nam rt qun sch s, trit v vic Campuchia lp Chnh ph Lin hip Lm thi 4 bn do Sihanouk ng u l hai vn ht nhn thit thc cn ng thi gii quyt. Pha Trung Quc sn sng suy xt ngh ca Vit Nam v vic m vng thng lng mi cp th trng nu Vit Nam chp nhnmt c ch gim st quc t do LHQ ch tr c 4 bn Campuchia tham gia kim chng vic rt qun Vit Nam v lp chnh ph 4 bn do Sihanouk ng u trong thi k qu . Ngy 11.11.89, BCT hp bn v thng qua n u tranh ngoi giao v vn Campuchia. Trn c s nh gi tnh hnh qun s, chnh tr trn chin trng v xu th chung trn th gii, ta ch trng cn phn u t mt gii php chnh tr v vn Campuchia. ra 4 phng n v c quan quyn lc Campuchia trc tng tuyn c. Phng n thp nht l gi nguyn b my ca hai chnh ph ang tn ti, lp chnh ph lin hip hai bn trung ng t chc tng tuyn c v thc hin nhng iu tho thun. Ngy 2.12.89, anh Thch sang bn vi BCT Campuchia, phn tch chin tranh Campuchia l mt cuc ni chin, Vit Nam khng th a qun tr li (4 ngy sau khi Vit Nam rt qun t cui, lc lng Son San nh chim Thmar Ponk; ngy 22.10.89, Khmer nh chim Pailin v uy hip th x Battambang, theo yu cu ca Bn, ta phi a lc lng c bit ln gip), ni k v tnh cht quc t ca vn Campuchia v xu th 42Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net trn th gii. Bn vi Bn cn u tranh t mt gii php chnh tr ginh git thng li tng bc. BCT Bn hon ton nht tr v thy cn s dng vai tr LHQ nh sng kin ca Ngoi trng c G. Evans ngy 24.11.89. Cuc hp BCT ta ngy 6.12.89 bn v sng kin ca c v nht tr v vic s dng vai tr LHQ. Sau khi trao i, BCT Campuchia hon ton ng vi kin ca BCT ta. T ngy 10-25.1.90, Bn triu tp Hi ngh T 10 bn i vo gii php chnh tr. Ngy 18.1.90, quc hi Campuchia thng qua vic LHQ t chc tng tuyn c, u quyn cho Hunxen m phn v vn ny. Vic ta v Bn Campuchia chp nhn s dng vai tr LHQ v xem xt sng kin ca c gii quyt vn phn chia quyn lc b b tc Hi ngh quc t Paris thc y mnh m cc din n bn v vn Campuchia: cuc hp IMC Jakarta ngy 26.3.90, cc cuc hp P5, cuc hp Hunxen-Sihanouk vng 6 Bangkok ngy 22.2.90 T 26.2 n 1.3.90 ti th Innxia hp Hi ngh khng chnh thc v Campuchia (IMC) [1]. D hp ngoi cc bn Campuchia, Vit Nam, Lo v 6 nc ASEAN (nh hp JIM), cn c thm i din Tng Th k LHQ, Php v c. Hi ngh khng ra c tuyn b chung v Khmer dng quyn ph quyt. Tht bi ca Mt trn Gii phng Sandino trong cuc tng tuyn c Nicaragua ngy 25.2.90 v tht bi ca cuc hp IMC v vn Campuchia Jakarta ngy 28.2.90 tc ng mnh vo lnh o ta v phng hng gii quyt vn Campuchia. Ngy 8.3.90, c vn L c Th cho gi ti v anh inh Nho Lim n nh ring s 4 Nguyn Cnh Chn ni my kin v vn Campuchia: Cn c chuyn hng chin lc trong u tranh v vn Campuchia. Phi gii quyt vi Trung Quc, nu khng th khng gii quyt c vn Campuchia. Khng th gt Khmer . Cn mm do v vn dit chng, c th ni khng tr li chnh sch sai lm trong qu kh. Khng chp nhn LHQ t chc tng tuyn c. Cn nu phng n lp chnh ph lin hip lm thi hai bn bn phi t chc tng tuyn c Campuchia. Phi gii quyt mt bc c bn vn Campuchia trc i hi VII khai thng nhng vn khc. Hai hm sau anh li ni vi Nguyn C Thch nhng . S vic ny khin ti suy ngh: ti sao li thay i phng hng i sch trc khi i hi ng hp ? Ti sao li ch ni vi anh Thch sau khi ni vi chng ti ? 43Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net T ngy 8-20.3.90, Heng Somrin ngh H ni, c dp gp g TBT Nguyn Vn Linh, C vn L c Th, C vn Phm Vn ng, L c Anh trao i v tnh hnh Lin X ng u, Nicaragua v tt nhin v tnh hnh Campuchia. TBT Nguyn Vn Linh v L c Anh ni cn phi cnh gic vi LHQ, khng th LHQ t chc tng tuyn c Campuchia. T y Bn Campuchia chuyn sang phng n SNC [2] t chc tng tuyn c, khng tn thnh LHQ t chc tng tuyn c na. Sau ny, ngy 11.8.90, khi nhc li vn ny, Hunxen than phin vi anh Ng in, i s ta PhnomPenh: Khi anh Heng Somrin i ngh H ni, ng ch Nguyn Vn Linh v ng ch L c Anh gp anh Heng Somrin t lo ngi v vic s dng vai tr LHQ. Anh Heng Somrin v ni li ci ny. Ti c ni l giao cho LHQ c mt phc tp nhng giao cho SNC phc tp hn v n c h thng, ngi nhiu m ta cn phi lo i ph vi c LHQ na. Ci ny lm ti rt kh. Quyt nh ca hai ng ch TBT lm ti rt kh. Khng nn c kin khc nhau gia TBT v Th tng. Ti phi lm theo kin nht tr Vic s dng vai tr LHQ hay SNC l b phn quan trng ca quyt nh chin lc c i vo gii php chnh tr hay khng. Dng SNC rt phc tp. Campuchia khng ngi v kh nng tham gia cc u ban ca SNC i ph vi bn kia. Hunxen cn cho bit ngy 20-21.5.90, khi 3 TBT Vit Nam, Lo, Campuchia gp nhau ti H ni nhn dp 100 nm ngy sinh H Ch tch, bn vic khng LHQ t chc tng tuyn c Campuchia, TBT ng Lo Kayson bn khon iu ny v ni: Ta nhn ri ta li thi. Ta tro cao ri, nu tut xung d ng au. n ngy 3.4.90, Trung Quc t nhin li biu th hoan nghnh vic th trng inh Nho Lim n Bc Kinh kim tra s qun v cng b tin Trung Quc s m phn vi th trng ngoi giao Vit Nam v vn Campuchia. Lc ny CP 87 gii th. Cc thnh vin thng trc ca CP 87 u c b nhim i nhn cc trng trch nc ngoi. Anh ng Nghim Honh nhn quyt nh i i s Trung Quc. Anh Trn Xun Mn nhn chc i s Angiri. Anh Nguyn Phng V trn ng i nhn chc i s Philipin, cht trong tai nn my bay trn bu tri Thi Lan . Thay vo , B Ngoi Giao lp Nhm ad hoc v gii php Campuchia vi nhim v c th hn v vn Campuchia n lc gii quyt. Nhm vn do ti ph trch, c cc anh Trn Huy Chng, L Cng Phng, Hunh Anh Dng, Nguyn Can tham gia. Nhm nghin cu gii php Campuchia chng ti nhn nh c my l do khin Trung Quc mm mng hn trong thi i vi Vit Nam v vn Campuchia: 44Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net - Quan h M X ang c chuyn ng mnh. Ch trong vng 6 thng, t thng 12.89 n thng 5.90, c 2 cuc gp cp cao X M. Trong khi quan h ca Trung Quc vi M v cc nc phng Ty chm khi phc sau v Thin An Mn. - Gia Trung Quc vi M, ASEAN, phng Ty ang ny sinh nhng mu thun mi v vn Campuchia, ch yu trong vn i x vi Khmer . Trong cc cuc hp 5 nc thng trc Hi ng Bo An thng 2 v thng 3.90, Trung Quc th b c lp buc phi c nhn nhng v phi chp nhn vai tr ln ca LHQ. - m phn Sihanouk Hunxen c tin trin. Ngy 9.4.90 Sihanouk c phn nhng b khi a ra 9 im gii php, nhn lp Hi ng Dn tc Ti cao (SNC) gm s i din bng nhau ca hai chnh ph, 6 ca Chnh ph PhnomPenh v 6 ca Chnh ph Campuchia Dn ch nh Hunxen ngh; khng i gii tn Nh nc Campuchia (SOC), tuy i thc quyn cai qun Campuchia trong thi k qu phi l c cu quyn lc ca LHQ. Ngy 10.4.90, BCT hp bn phng hng thc y gii php chnh tr vn Campuchia. n u tranh sch lc v vn Campuchia do B Ngoi Giao d tho: dng cng thc LHQ ni v vn dit chng v cho Khmer vo chnh ph lin hip Campuchia, nhn vai tr Sihanouk. BCT thy khng nn giao cho LHQ t chc tng tuyn c m nn tr li phng n 4 m BCT thng qua ngy 6.12.89 (lp chnh ph lin hip t chc tng tuyn c.) i a s BCT ng . Cc ng ch Nguyn Vn Linh, L c Anh, o Duy Tng, ng S Nguyn cn nhn vo m mu ca quc M sau cuc khng hong chnh tr ng u. TBT c kin: Vit Nam v Trung Quc l hai nc XHCN cng chng m mu quc xo b CNXH, phi cng chng quc. Trc ht phi pht trin quan h gia 2 nc. Cc vn khc gii quyt sau mt Campuchia thn thin vi Trung quc, thn thin vi Vit Nam l tt nht. Trn c s im ng ny m gii quyt vn Campuchia c li cho Campuchia Phng n 4 l tt. Khng LHQ nhng tay vo v LHQ l M, Thi lan l M. Ring Nguyn C Thch ni r quan im ca B Ngoi giao l cn tranh th Trung Quc, song ng thi phi chun b c 3 kh nng v thi ca Trung Quc. kh nng 1: Trung Quc cng ta bo v ch ngha x hi; kh nng 2: Trung Quc cu kt vi M chng ta nh trc; kh nng 3: Trung Quc va bnh thng ho quan h vi ta, va tranh th M, phng Ty l chnh. 45Hi K Trn Quang Cwww.vietnamvanhien.net Lc ti c cm gic nhiu u vin BCT khng tn thnh quan im ny v c nh hng cng Trung Quc bo v ch ngha x hi chng quc. Ngy 16.4.90, thc hin quyt nh ca B Chnh tr theo hng sm lm lnh vi Bc Kinh, anh Nguyn C Thch i PhnomPenh gp 4 ngi ch cht trong BCT Campuchia: Heng Somrin, Chia Xim, Hunxen v Sor Kheng c thuyt phc bn nn tnh ti bc sch lc v vn dit


Grid computinge-Science1 Grid computing and e-Science Lecturer: PhD. Phạm Trần Vũ Presenter: Phan Quang Thiện Trần Phước Hiệp Nguyễn Minh Nhật

Trần Xuân An U CHI truyện - hồi ức€¦ · TRẦN XUÂN AN – HẬU CHIẾN, KHÔNG RIÊNG AI 1 Trần Xuân An HẬU CHIẾN, KHÔNG RIÊNG AI truyện - hồi ức Khởi

Hồi ký Trần Độ · 2013. 8. 6. · 1 ồH i Ký Tr ần Độ- Tr Hồi ký Trần Độ Tác Giả: Trần Độ Giới Thiệu Tác Giả Trần Độ Trần Độ (1923-2002)

Hồi Ký - Caodaismdaotam.info/booksv/pdf/TranQuangVinh/hoiky-cuaphoisu-thuongvinhthanh.pdf · tóm tắt câu văn cho gọn. Danh từ ông Trần hoặc anh Trần là do nơi

HỒI KÝ TRẦN QUANG CƠvietnamvanhien.org/HoiKyTranQuangCo.pdf · “ma-ra-tông” 1968-1973 giữa Việt Nam và Mỹ toàn thắng của chiến dịch Hồ Chí Minh năm

SÁCH SCAN - Giáo trình kỹ thuật điều khiển động cơ điện (Vũ Quang Hồi).pdf

Trần Quang Vinh , Mai Thanh Cúc 8.20.pdf · 2016-11-17 · Trần Quang Vinh, Mai Thanh Cúc 1477 Biểu đồ 1.Sự gia tăng số lượng doanh nghiệp tại các làng nghề

Trường THPT Trần Quang Khải NĂM HỌC 2019 - …...Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh Trường THPT Trần Quang Khải DANH SÁCH HỌC SINH NĂM

ÁNH HÀO QUANG CỦA PHẬT - thuvienhoasen.orgthuvienhoasen.org/images/.../anh-hao-quang-cua-phat-hoang-phong-dich.pdf · 1 ÁNH HÀO QUANG CỦA PHẬT Hay sự hồi sinh của

HỒI KÝ TRẦN QUANG CƠ - vietnamvanhien.org · ai lÀ ngƯỜi ĐÁng lÝ ra phẢi nhỚ dai ? 16. mÓn nỢ thÀnh ĐÔ 17. nhỮng vẤn ĐỀ vỀ tÌnh hÌnh quỐc tẾ

Hồi ký Lệ Thần Trần Trọng Kim - Một cơn gió bụi

images1.cafef.vnimages1.cafef.vn/download/300719/20190730_20190730... · 2 Phùng Quang Hiệp Ủy viên HĐQT 13/9/2014 26/4/2019 Phùng Quang Hòa Phùng Trần Ý Nhi Phùng Quang

ĐÊM VĂN NGHỆ BỎ TÚI VỚI NHẠC SĨ TRẦN QUANG LỘC Up …

TRẦN QUANG CHU

Bài tập cung cấp điện trần quang khánh, 463 trang

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG NGUYỄN TRẦN QUANG SƠN

1 TRẦN ĐỨC THẢO - NHỮNG LỜI TRĂNG TRỐI Hồi ký Tri Vũ

Hồi ký Trần Văn Giàu

Phan Văn Tân, Hồ Thị Minh Hà, Lương Mạnh Thắng, Trần Quang

Hồi ký 1940-1945vietnamvanhien.org/hoikytranvangiau.pdf · Å ồH i Ký Trần Văn Giàu – Hồi ký 1940-1945 Trần Văn Giàu ĐÔI LỜI GIỚI THIỆU Trần Văn Giàu

Hồi ký Lý Quang Diệu T1 - vietnamvanhien.orgvietnamvanhien.org/HoikyLyQuangDieu.pdf · xướng ngôn viên long trọng đọc lời tuyên b ... Theo phong tục Hồi giáo

€¦ · Web viewTUỆ QUANG 慧光 FOUNDATION Nguyên Tánh Trần Tiễn Khanh & Nguyên Hiển Trần Tiễn Huyến Phiên Âm. Phật Tử Bùi

HỒI KÝ TRẦN QUANG CƠbaotiengdan.com/wp-content/uploads/2017/07/Hồi-Ký-Trần-Quang-Cơ.pdf · nhau, bản thân chứng kiến và tham gia nhiều sự kiện ngoại giao

Nguồn lực KHCN với phát triển kinh tế (TS. Trần Quang Phú)

Hồi ký Lý Quang Diệu T1 - · PDF fileThông tin sách: Tên sách: HỒI KÝ LÝ QUANG DIỆU Tác giả: Lý Quang Diệu Dịch giả: Phạm Viêm Phương – Huỳnh Văn

TRÍCH HỒI KÝ LÝ QUANG DIỆU PHẦN VIỆT NAMvietnamvanhien.org/HoiKyLyQuangDieuVietNam.pdf1 TRÍCH HỒI KÝ LÝ QUANG DIỆU PHẦN VIỆT NAM …Tôi lặng người bởi

Xây dựng công trình trên nền đất yếu - Trần Quang Hộ

vnbaolut.comvnbaolut.com/daitangvietnam/TueQuangdich_t0305.pdf · TUỆ QUANG 慧光 FOUNDATION Nguyên Tánh Trần Tiễn Khanh & Nguyên Hiển Trần Tiễn Huyến Phiên Âm

HỒI ỨC VÀ SUY NGHĨ - Trần Quang Cơ kY Tran Quang Co.pdf · 2018-12-13 · (1954); Tổng Lãnh Sự tại India (1959) vào Trung ương đảng từ 1976, Thứ trưởng

Hồi Ký: Hồi Ức và Suy Nghĩ - Trần Quang Cơ

HỒI ỨC VÀ SUY NGHĨ · Hồi ức và Suy nghĩ 2/194 Trần Quang Cơ Lời tựa Tập hồi ký Hồi ức và Suy nghĩ của ông Trần Quang Cơ (1920–) lưu chuyển

Số 4-8, đường Trần Nhân Tông, phường Thọ Quang, …...Xưởng Sản xuất 1: Số 4-8, đường Trần Nhân Tông, phường Thọ Quang, Quận Sơn Trà, TP. Đà

Trường: THPT Trần Can Tên : Trần Thị Quyên Nguyễn Quang Lại Môn : Tiếng anh 12 Unit5 : Higher Eduacation Tiết 32

Chuyển dịch cơ cấu kinh tế (TS. Trần Quang Phú)

ECONOMIC DEVELOPMENT 1)Võ Quang Khải 2)Trần Nguyên Phúc 3)Trần Nguyễn Quỳnh Khanh 4)Nhữ Duy Tùng 5)Lê Trung Hoàng Quân