Hoofdstuk 2Endogene en exogene processenParagraaf 10 t/m 12

inhoud• De vorming van gebergten (par. 10)• Afbraak van gesteente (par. 11)• De gesteentekringloop (par. 12)

Daar waar de aardkorst onder druk komt te staan ontstaan gebergten. Dit is het geval bij convergerende / divergerende plaatranden.

Daar waar de aardkorst onder druk komt te staan, ontstaan gebergten. Dit is het geval bij convergerende plaatranden.

De vorming van gebergten

Welke processen dragen bij aan de vorming van gebergten?

De vorming van gebergten

- vorming van sedimentlagen - subductie - vulkanisme - plooiing van gesteentelagen- aanvoer van sediment

fase 1 fase 2

Welke processen dragen bij aan de vorming van gebergten in fase 1?

De vorming van gebergten

-aanvoer van sediment-vorming van sedimentlagen

fase 1 fase 2

De vorming van gebergtenWelke processen dragen bij aan de vorming van gebergten in fase 1?

Welke processen dragen bij aan de vorming van gebergten?

De vorming van gebergten

Plooiing en opheffingvan sedimentgesteente

Vulkanisme

De vorming van gebergten

Welke processen dragen bij aan de vorming van gebergten?

Het breken van de aardkorstplaat waardoor het ene stuk, de oceanische korst, wegduikt onder de continentale korst.

Dankzij welk proces gaat fase 1 over in fase 2?

fase 1 fase 2

De vorming van gebergten

Het effect van rek en druk op de aardkorst op de lange termijn is groot!

Bij welke foto horen de volgende kenmerken?

-rek-druk-gesteente buigt-gesteente breekt-aardbeving-geleidelijk-aan de oppervlakte-diep in de aardkorst

Vervorming van de aardkorst

-druk-gesteente buigt-geleidelijk-diep in de aardkorst

-rek-gesteente breekt-aardbeving-aan de oppervlakte

Vervorming van de aardkorst

Horst?

Slenk?Horst

Slenk

Breuk

Oost-Afrika: Kenia

Plooiings- of breukgebergte?

Het uiterlijk van de aardkorst wordt bepaald door vele krachten die er op inwerken…

Van binnenuit

Van buitenaf

Exogene en endogene processen

Van buitenaf

Het uiterlijk van de aardkorst wordt bepaald door vele krachten die er op inwerken…

Van binnenuit

Exogeneprocessen Welke worden

exogeen genoemd en welke endogeen?

Endogeneprocessen

Exogene en endogene processen

Endogeen:- Aardbevingen- Vulkanisme- Breukvorming- Plooiing van gesteente- Opheffing - Daling

Welke van de volgende processen zijn endogeen en welke zijn exogeen?

Van binnenuit

Van buitenaf

Exogeen:- Verwering- Erosie - Sedimentatie

- Verwering- Aardbevingen- Sedimentatie- Daling - Vulkanisme- Breukvorming- Plooiing van gesteente- Opheffing - Erosie

Exogene en endogene processen

Exogene krachten worden aangedreven door…

▼processen in de atmosfeer

▼hydrologische kringloop

▼ ▼ ▼

de zon

Exogene processen

Endogene processen worden aangedreven door…

▼ beweging in de mantel

▼ platentektoniek

▼ ▼ ▼

de energie uit de aardkern

Endogene processen

Hooggebergten met veel reliëf veranderen in middelgebergten en heuvelland met afgeronde vormen.

Dit gebeurt dankzij exogene / endogene processen.

Dit gebeurt dankzij exogene processen.

De afbraak van gebergten

Dankzij de huidige bewegingen en botsingen van aardkorstplaten!

Gebergtevorming op dit moment

Door de andere ligging van de aardkorstplaten bewogen en botsten de platen anders. De toen gevormde gebergten liggen als volgt…

Gebergtevorming in het verleden

Door de huidige plaatbewegingen

Door plaat-bewegingen in het verleden

Jonge gebergten

Oude gebergten

De vorming van oude en jonge gebergten

Sedimentgesteente Metamorf gesteente Stollingsgesteente

Wat zijn de uiterlijke kenmerken van deze drie gesteentegroepen?

zandsteen granietmarmer

Drie groepen gesteenten

-gelaagd-vaak met fossielen-de oorspronkelijke sedimentdeeltjes kunnen zichtbaar zijn

-geen gelaagdheid-geen fossielen-vaak zijn mineralenzichtbaar als aparte ‘vlekjes’

?De uiterlijke kenmerken weerspiegelen de wijze van ontstaan:De uiterlijke kenmerken weerspiegelen de wijze van ontstaan:

Sedimentatie Magma ▼ of lava Wegzakken stolt ▼ Samenpersen

?

Sedimentgesteente Metamorf gesteente Stollingsgesteente

Drie groepen gesteenten

Metamorfose betekent …..

Metamorf gesteente ontstaat wanneer sedimentgesteente of stollingsgesteente onder hoge druk en/of temperatuur wordt omgevormd tot een ander gesteente.

Metamorfose betekent gedaanteverandering.

schist marmersteenkool

Metamorf gesteente

Wat gebeurt er als klei onder druk wordt gezet?

Let op, de druk wordt steeds Groter!

KleiSchalieLeisteen

Metamorf gesteente: van klei tot leisteen

Wat gebeurt erals schelpen onder druk worden gezet?

Let op, de druk wordt steeds groter!

SchelpenKalksteenMarmer

Metamorf gesteente: van schelpen tot marmer

Sedimentgesteente Metamorf gesteente

Als de druk toeneemt

Plantenresten Veen Bruinkool Steenkool

Metamorf gesteente: van veen tot steenkool

Wat gebeurt met gesteente tijdens subductie?

Wat gebeurt met gesteente tijdens subductie?

1 Gesteente wordt de diepte in gesleurd.2 Twee aardkorstplaten schuiven in tegengestelde richting langs elkaar.

Metamorfose vindt vooral plaats in subductiezones, maar waarom?

Van sediment, tot sedimentgesteente, tot metamorf gesteente

klei

schalie

leisteen

Wat gebeurt er met sediment in een subductiezone?

Gesteenten ontstaan en verdwijnen…Wat gebeurt er

bij elke pijl?

1

2

3

4

Gesteentekringloop

Gesteenten ontstaan en verdwijnen…Wat gebeurt er

bij elke pijl?

1

2

3

4

Gesteentekringloop

Verwering, riviertransport, sedimentatie

Wegzakken en samenpersenWordt meegesleurd

de diepte in, steeds grotere druk en temperatuur.

Gesteente wordt omgesmolten en komt met vulkanisme weer omhoog.

Exogene en endogene processen dragen bij aan de gesteentekringloop.

1 Hydrologische kringloop

2 Subductie3 Vorming en omhoog komen van magma

Exogene en endogene processen dragen bij aan de gesteentekringloop.

Exogene en endogene processen dragen bij aan de gesteentekringloop.

Gesteentekringloop

Basalt ontstaat bij een midoceanische rug, zakt weg in de mantel en komt weer omhoog….

Twee kringlopen…