ΤΕΥΧΟΣ 29Γ' ΜΑΪΟΥ2013ΤΙΜΗ 2,5€ 29

29

ΟΤΑΝ ΤΡΩΝΕΔΕΝ ΜΙΛΑΝΕΠώς μας κρύβουν την αλήθεια

Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΟΠΩΣ ΕΙΝΑΙ / Η ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ ΟΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ Από τον Κώστα Βαξεβάνη

ΡατσισμόςΈνα ρατσιστικό αντιρατσιστικό νομοσχέδιο

Άνθρωποι στον ΆρηΤο μεγαλύτερο Reality Show όλων των εποχών

Πληρωμένα ΠτυχίαΜαθητές με λαδωμένα«Άριστα» σε ιδιωτικά εκπαιδευτήρια

Εκδόσεις Πεδίο Α.Ε.Συντ. Δαβάκη 10 & Μυλοποτάμου

11526, Αμπελόκηποι

• Τηλ.: 210 3390204-5-6

• Fax: 210 3390209

Κεντρική διάθεση-βιβλιοπωλείο:Στοά του Βιβλίου, Πεσμαζόγλου 5

10564, Αθήνα

• Τηλ.: 210 3229620

• Fax: 210 3390209

e-mail: info@pediobooks.grwww.pediobooks.gr

* Το επόμενο Hot Doc στα περίπτερακαι στο internet στις 13 Ιουνίουκαι κάθε δεύτερη Πέμπτη

Εκδότης Κώστας ΒαξεβάνηςΑρχισυντάκτρια Βιβή Μπλούτσου

ΑρθρογράφοιΘανάσης ΚαρτερόςΓιάννης Βαρουφάκης

Art Direction gramma

Ατελιέ Τζένη Αναστασοπούλου Διόρθωση Ανδρονίκη Μαστοράκη Εμπορική Διεύθυνση Χαράλαμπος ΠαπαδάτοςΑρχεία Φωτογραφιών Eurokinissi AE Εκτύπωση Χαϊδεμένος ΑΕΒΕ Εταιρία Το Κουτί της Πανδώρας ΕΕ Διεύθυνση Αναχωρητών 8ΑΆνοιξη 14569, Αττική

Τηλέφωνο 210 621 7990Φαξ210 621 7992 E-mail hotdocum@gmail.com ΔιανομήΠρακτορείο ΕΥΡΩΠΗ ΑΕ Υπεύθυνος κυκλοφορίαςΠαναγιώτης Πασπαλιάρης Συνδρομές 210 621 7990

Η τριγωνική σχέση κλεπτοκρατίαςπολιτικών, τραπεζών και ΜΜΕ

12-17 Κόμματα και ΤράπεζεςΛίγο χρήμα αΚΟΜΜΑ, κύριε τραπεζίτη!

Διαφήμιση και ΜΜΕΖητείται τρίτος για το... πάρτι της εξουσίας

ΠαιδείαΛαδωμένα «Άριστα»σε ιδιωτικά σχολεία

ΥγείαΕκατομμύρια για νοσοκομείαπου αραχνιάζουν σε νησιά ΔΕΗΗ πτωχευμένη ΔΕΗ παραμένει... γαλαντόμος

ΡατσισμόςΈνα ρατσιστικό αντιρατσιστικό νομοσχέδιο

Ηλεία3, 9 εκατ. ευρώ για εκκλησία στην εκλογική περιφέρεια του Τζαβάρα

ΓερμανίαΟ δόκτορ Τζέκιλ και ο κύριος Χάιντ της ακροδεξιάς

ΣυνέντευξηΟ ετερόδοξος Ha Joon Chang

ΤουρκίαTo success story της τουρκικής οικονομίας και η κρυφή της φούσκα

Άνθρωποι στον ΆρηΤο μεγαλύτερο reality show όλων των εποχών

18

23

28

33

40

51

57

36

44

54

60

περιεχόμενα

30 Μ

ΑΪΟΥ

201

3 TΕΥ

ΧΟΣ

29

210 621 7990

Βρείτε το ηλεκτρονικό Hot Doc στο www.hotdoc.gr

6 • HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013

Του Κώστα Βαξεβάνη

editorial

Κι ας πάω φυλακή

Σ ε ένα ταξίδι μου, παλιά, στην Ντιριντάουα της Αιθιοπίας, είχα συναντήσει μια ηλικιωμένη Ελληνίδα.

Ήταν αυτό που συνηθίζουμε να λέμε ένας άνθρωπος που ζούσε στη μέση του πουθενά. Ανάμεσα σε άγρια ζώα –γελούσε όταν τη ρωτούσα πώς κατάφερνε να αντέξει την αφιλόξενη φύση και μια φυλή ιθαγενών που είχε ως έθιμο οι άντρες στην ενη-λικίωσή τους να πρέπει να κόψουν και να κρεμάσουν στον λαιμό τους τα γεννητικά όργανα ενός αντιπά-λου– έδινε τη μάχη της επιβίωσης. Η ίδια δεν θεωρούσε ότι κινδύνευε. Απλώς ότι έπρεπε να επιβιώσει. Διατηρούσε έναν πρωτόγονο ξενώνα, αν και κάποτε είχε υπάρξει πλούσια και κοινωνικά δυνατή ως φίλη του αυτοκράτορα της Αιθιοπίας Σελασιέ.Η κυρία αυτή γελούσε όταν τη ρωτούσα, σχεδόν έντρομος, πώς κατάφερε να επιβιώσει. Και τότε μου είπε την ιστορία της. Όταν ο Σελασιέ είχε πέσει από τον θρόνο, το καθε-στώς του Χαλέ Μιριάμ Μεγκίστου που ανέλαβε έκανε εκκαθαρίσεις στο περιβάλλον του αυτοκράτορα. Η οικογένεια της Ελληνίδας ανήκε στο περιβάλλον. «Ο άντρας μου είχε πεθάνει», μου είπε, «και φοβήθηκα πως θα με σκοτώσουν. Έζησα αρκετό καιρό με τον φόβο μου και μια μέρα σκέφτηκα πως ο Μεγκίστου είναι ένας άνθρωπος με δυο πόδια, δυο χέρια, δυο μάτια, όπως όλοι οι άνθρωποι. Νίκησα τον φόβο μου και αποφάσισα να πάω να τον βρω και να του μιλήσω. Όχι στον Μεγκίστου, αλλά σε κάποιον που ήταν σαν και μένα. Τον βρήκα, του είπα ποια είμαι και πως ως άνθρωπος του εύχομαι να πετύχει. Με άκουσε και δεν μου έκανε τίποτα. Είχα δίκιο

πως ήταν ένας άνθρωπος όπως εγώ. Όπως όλοι μας. Από τότε ζω χωρίς τον φόβο, αλλά με τη γνώση πως όλα εξαρτώνται από τους ανθρώπους».Τότε που άκουσα την ιστορία αυτή, ήταν για μένα μια ιστορία θάρρους και τίποτα παραπάνω. Ίσως να ήμουν μικρός και ανυποψίαστος για το τι συμβαίνει στη ζωή των ανθρώ-πων. Σήμερα είναι μία από τις πολλές ιστορίες που είχα την τύχη να ακούσω γυρνώντας τον κόσμο, που δείχνουν ξεκάθαρα πως οι άνθρωποι μυθοποιούν από άγνοια και φόβο. Γίνονται μοιρολάτρες γιατί δεν ανα-ρωτιούνται τι θα κερδίσουν, αλλά τι δεν θέλουν να χάσουν. Όσο άχρη-στο και αν είναι αυτό που φοβούνται να χάσουν.Στις 10 Ιουνίου θα γίνει η δίκη μου για τη δημοσίευση της Λίστας Λαγκάρντ από το Hot Doc. Η αθω-ωτική απόφαση δεν άρεσε, κι έτσι για κάποιους πρέπει οπωσδήποτε να καταδικαστώ. Για κακή τους τύχη η δίκη γίνεται την εποχή που έχει αποκαλυφθεί πως η παρα-λαβή της Λίστας έγινε νόμιμα και δημιούργησαν ένα πλαστό σκηνικό παράνομης παραλαβής αυτοί που δεν ήθελαν να την αξιοποιήσουν. Αποδεικνύεται δηλαδή πως η δημο-σίευση της λίστας ήταν το τέλος της εποχής της κοροϊδίας και της συγκά-λυψης. Αν η Εισαγγελία έχει άλλη άποψη, ας κοιτάξει γύρω της πόσα πράγματα έχουν αλλάξει από αυτή τη δημοσίευση.Για κακή τους τύχη, επίσης, αφέ-θηκαν να εκτεθούν, δείχνοντας πως επιλεκτική και στοχευμένη δίωξη είχε σκοπό το Hot Doc και τον τρόπο που δημοσιογρα-φούμε. Όχι «δικαιώματα» πολιτών. Μετά τη δημοσίευση της λίστας Λαγκάρντ, η εφημερίδα 6 Μέρες

δημοσίευσε λίστα με 1.750 άτομα που ελέγχονται για φοροδιαφυγή, και το Έθνος 6.000 ονόματα κατα-θετών που έβγαλαν τα λεφτά τους από την Κύπρο. Ανάμεσά τους και Έλληνες. Το δε Πρώτο Θέμα δημο-σίευσε τη λίστα Λαγκάρντ με τα ποσά των καταθέσεων. Αυτό και αν είναι παραβίαση και τραπεζικού απορρήτου και προσωπικών δεδο-μένων. Δεν ασκήθηκε καμία δίωξη εναντίον τους.Η σημασία λοιπόν της δίκης δεν είναι νομική. Θα καταβάλουν προσπάθεια, με τη βοήθεια των ελεγχόμενων ΜΜΕ, να καλύψουν αυτό που δεν μπορούν εύκολα. Πως στην Ελλάδα υπάρχει θέμα ελευθε-ρίας του Τύπου. Δεν έχει σημασία αν κάποιοι δημοσιογράφοι τολ-μούν να μιλούν, αλλά ότι το σύνολο δεν το κάνει.Τις μέρες αυτές τριγυρνά στο μυαλό μου η ιστορία με την Ελληνίδα της Αιθιοπίας. Απέναντι σε αυτό που συμβαίνει στέκεσαι για να υπερα-σπιστείς αυτό που είσαι, όχι για να γίνεις Προκρούστης του εαυτού σου. Στην Ελλάδα έχουν κάνει τερατώδη πράγματα και φρικτά. Κι όμως, αυτά τα τέρατα έχουν δυο μάτια, δυο πόδια, δυο χέρια. Απλώς πρέπει να το καταλαβαίνεις, να μην τους φοβάσαι και να στέκεσαι απέναντι.Η δίκη αυτή θα γίνει η δίκη τους. Έχουν τη δύναμη μόνο να επι-βάλουν ποινή. Όχι όμως να σκοτώσουν την αλήθεια. Αν η από-φαση είναι πέρα από κάθε έννοια δικαίου καταδικαστική, τότε δεν θα ζητήσω να έχει ανασταλτικό χαρα-κτήρα. Έχω αποφασίσει να πάω στη φυλακή. Και τότε θα αποκαλυφθεί αυτό που προσπαθούν να κρύψουν. Πως στην Ελλάδα δεν υπάρχει ελευ-θερία του Τύπου.

HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013 • 7

Τι είπες τώρα!

ΑΔΩΝΙΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔηΣΒουλευτής ΝΔ, στην πρωινή εκπομπή του ΣΚΑΪ, 14/05/2013

Η Ταϊβάν δεν έχει συνδικαλιστές της συμφοράς. Δεν κάνουν κάθε ημέρα απεργία. Έφεραν τις καλές εταιρίες

στη χώρα τους. Δεν είχαν ΣΥΡΙΖΑ και έφτιαξαν κανονική χώρα. Τι να κάνουμε τώρα; Μια καλή ιδέα θα ήταν να μετακομίσετε στην Ταϊβάν

ΓΙΑΝΝΑ ΑΓΓΕΛΟπΟΥΛΟΥ ΔΑΣΚΑΛΑΚηΣτο βιβλίο της «My Greek Drama»

Πιστέψτε με, έχω χρησιμοποιήσει

όλα τα όπλα που είχα στη διάθεσή

μου –εκτός από ένα!– συμπεριλαμ-

βανομένου του κλάματος και της

κολακείας προκειμένου να χειρα-

γωγήσω τους άντρες και να κάνουν

αυτό που έπρεπε.

Το άλλο, το «ένα», να προσέχετε

μην εκπυρσοκροτήσει

ΝΟΤηΣ ΣΦΑΚΙΑΝΑΚηΣΤραγουδιστής, σε συνέντευξη

στην εκπομπή «Ευθέως», 22/05/13

Οι ράτσες προσδιορίζονταν από το αίμα.

Αυτό το πράγμα μέσα στον χρόνο έχει

μπερδευτεί, υπήρξαν κάποιες προσμείξεις

μεταξύ των λαών, από τη στιγμή που οι

λαοί μέσω του εμπορίου άρχισαν να έρχο-

νται σε επαφή. Μέσα όμως στο αίμα του

κάθε ανθρώπου υπερισχύει το πιο δυνατό

χρωμόσωμα, το πιο δυνατό συστατικό του

αίματός τους. Στη δική μου την περίπτωση

έχει επικρατήσει το ελληνικό.

Σώμα μου φτιαγμένο από πηλό και άριο αίμα

ΘΕΟΔΩΡΟΣ πΑΓΚΑΛΟΣ

Πρώην αντιπρόεδρος Βουλής,

στην εκπομπή «Mega Σαββατοκύριακο»,

19/05/13

Δηλαδή το γιαούρτι που πέταξαν

σε μένα ήταν προοδευτικό

και οι μπουνιές του κ. Ηλιόπουλου

είναι φασιστικές;

Απλώς στραγγιστό

ΑΚηΣ ΤΣΟχΑΤζΟπΟΥΛΟΣ

Πρώην υπουργός, κατά τη διάρκεια της

δίκης του, 15/05/2013Δεν υπάρχει δωροδοκία.

Δεν το λέω, κύριε πρόεδρε,

το αποδεικνύω. Όχι βάσει

της νομοθεσίας, αλλά βάσει

της πραγματικότητας.Αυτή είναι η αλήθεια, κύριε

πρόεδρε. Και μετά φίλησα

τον βάτραχο κι έγινε πρίγκιπας

ΝΤΙΡΚ ΜΙΟΥΛΕΡΓερμανός ειδικός σε θέματα χρηματιστηρίου, στο βιβλίο του «Showdown»

Ο Παπανδρέου ήταν εκτελεστική μαριονέτα των ΗΠΑ, η Ντόρα Μπακογιάννη ήξερε για τα πετρέλαια και το ΔΝΤ θέλει να στύψει την Ελλάδα πριν την ξεπουλήσει για τα κοιτάσματά της, τα οποία θα πωληθούν φτηνά σε πολυεθνικές.Αλλά ήρθε ο Σαμαράς με την Ανάπτυξη

ΑΜΒΡΟΣΙΟΣMητροπολίτης Καλαβρύτων και Αιγιαλείας, σε άρθρο κατά του αντιρατσιστικού νόμου, 21/05/2013

Το μέτρο αυτό θα έχει σοβαρές επιπτώσεις για την Εκκλησία! Μεταξύ των άλλων θα φιμώσουν και τον ιερόν άμβωνα!Και από πού θα μιλάτε με τόση αγάπη;

ΣΤΑΥΡΟΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚηΣ

Δημοσιογράφος, στην εκπομπή

«Κορίτσια Για Σπίτι», 15/05/2013

Δημοσιογραφικά, νομίζω ότι έχουμε

προσφέρει έναν συμπροβληματισμό

στην κοινωνία μας τα τελευταία χρόνια.

Θα μπορούσαμε να είχαμε πατήσει σε

πιο σίγουρα μονοπάτια. Προσπαθήσαμε

κάποια μονοπάτια πιο δύσκολα που κάτι

συνεισέφεραν στον προβληματισμό

της κοινωνίας.

Ο βασικός προβληματισμός

νομίζω αφορά ποιο είναι το καλό

σας προφίλ στην κάμερα

ΣΩΚΡΑΤηΣ ΞΥΝΙΔηΣ

Πρώην υπουργός,

στο προσωπικό του blog, 16/05/2013

Μόνο απαξιωτικά και πικρόχολα

σχόλια και ρεπορτάζ είχα από το

ΒΗΜΑ μέχρι σήμερα. Μήπως γιατί

δεν προσχώρησα ποτέ στην πολιτική

βουλιμία του Βαγγέλη Βενιζέλου;...

Πολιτική βουλιμία ο ένας,

χονδρέμπορο νόμων ο άλλος,

να γιατί ο άνθρωπος θέλει

αντιρατσιστικό

πΕΤΡΟΣ ΤΑΤΣΟπΟΥΛΟΣ

Βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ, στον ραδιοφωνικό

σταθμό ΒΗΜΑ FM, 23/05/2013

Ο Πάγκαλος πάσχει από μια ασθένεια

που πάσχω κι εγώ – γι’ αυτό και

μπορώ να την αναγνωρίζω στους

άλλους ανθρώπους. Εγώ πάσχω σε

αρχικό στάδιο και ο Πάγκαλος, όμως,

σε... προχωρημένο. Αυτή η ασθένεια

ονομάζεται «επιλεκτική αμετροέπεια»

Τη μισή Αθήνα

θα τη βρείτε σύμφωνη

ΜΙΛΤΙΑΔηΣ ΒΑΡΒΙΤΣΙΩΤηΣ

Βουλευτής ΝΔ, στον ΣΚΑΪ, 16/05/2013

Η επιστράτευση είναι πράξη

αυταρχισμού, αλλά και η ομηρία

στις πανελλαδικές από τους

εκπαιδευτικούς είναι πράξη

κατάχρησης.

Μα και αυτοί γιατί δεν πάνε

τα παιδιά τους στο κολέγιο,

που είναι όλα μια χαρά;

HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013 • 9

Του Δευκαλίωνος

Upόψεις

Ο νέος πάπας, ο οποίος μεταξύ άλλων απολαμβάνει συνεχώς αυξανόμενη

δημοφιλία στις μεγάλες λαϊκές μάζες των καθολικών, θα συνεχίσει να παρεμβαίνει με ολοένα μεγαλύτερη ένταση και πάντα στην ίδια λογική. Η κορύφωση αυτών των παρεμβάσεων θα συμπέσει χρονικά με τις προσεχείς γερμανικές εκλογές. Εμείς το είχαμε πει, όταν ο νέος πάπας εκλέχθηκε: «Τώρα αρχίζει το derby των γερμανικών εκλογών».Όταν κορυφώθηκε η τραπεζική κρίση στην Κύπρο και εξελίχθηκαν τα γνωστά γεγονότα με την ωμή παρέμβαση της τρό-ικα και κατά συνέπεια της ΕΕ και της ΕΚΤ στο τραπεζικό σύστημα της μεγαλονή-σου, είχαμε επισημάνει ότι βασική αρχή του καπιταλισμού είναι η βεβαιότητα και πίστη ότι δεν θα χαθούν για κανένα λόγο οι τραπεζικές καταθέσεις. Τότε η στήλη είχε προβλέψει ότι η βίαιη και ωμή κατα-πάτηση αυτής της αρχής από την ΕΕ και την ΕΚΤ (διάσωση εκ των έσω-bail in) μόνο καταστροφικές συνέπειες θα είχε για όλο το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα, ενώ ταυτόχρονα θα είχε ευεργετικές συνέ-πειες για το αγγλοσαξονικό τραπεζικό σύστημα. Αυτονόητα οι μεγαλοκαταθέ-τες θα έφευγαν από ένα σύστημα που «κούρευε» τις καταθέσεις (το ευρωπαϊκό) για να πάνε σε ένα σύστημα (το αμερικα-νικό) που αποδεδειγμένα –όπως απέδειξε η κρίση της Lehman Brothers το 2008– προστάτευε τις καταθέσεις. Αποτέλεσμα: Στην πρόσφατη συνεδρίαση της FED (22-23 Μαΐου) έγινε για πρώτη φορά σαφής η πρόθεση της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ να προχωρήσει –σε ορατό μέλλον, το οποίο δεν προσδιόρισε– σε επιβρά-δυνση της νομισματικής πολιτικής της ποσοτικής χαλάρωσης, επειδή τα μεγέθη της οικονομίας των ΗΠΑ βελτιώνονται, έστω και με αργούς ρυθμούς, και επειδή ταυτόχρονα ελλοχεύει ο κίνδυνος του πλη-θωρισμού. Επαναλαμβάνοντας την θέση ότι ο πληθωρισμός είναι μηχανισμός

αναδιανομής πλούτου υπέρ των φτωχών, θα προσθέσουμε το εξής. Απ’ όλα τα παραπάνω προκύπτει αβίαστα το συμπέ-ρασμα ότι στις ΗΠΑ υπάρχουν, έχουν μπει στο οικονομικό σύστημα, τόσο πολλά χρήματα, που πλέον περισσεύουν και πρέπει να σταματήσει η νομισματική πολιτική της ποσοτικής χαλάρωσης. Από πού προέκυψε αυτή η υπερκυκλοφορία χρήματος; Είναι αυτονόητη η απάντηση. Από τις ευρωπαϊκές καταθέσεις που μετανάστευσαν μετά από τη διάσωση (μέσω κουρέματος των καταθέσεων) των κυπριακών τραπεζών. Τέλος θα αναφερθούμε επ’ ολίγον στην κατάσταση που διαμορφώνεται στην Κίνα. Τόσο οι προβληματισμοί για το ύψος του κινεζικού εμπορικού πλεο νάσματος όσο και η αποτίμηση του δείκτη μεταποιη-τικής δραστηριότητας Μαΐου οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η ανάπτυξη στην Κίνα επιβραδύνεται και διαμορφώνε-ται κάτω από τον ετήσιο στόχο του 8%. Συγκεκριμένα, ενώ το επίσημο εμπορικό πλεόνασμα της Κίνας, για τους πρώτους μήνες του 2013, είναι περίπου 60 δισ. δολάρια, έρχεται η Bank of America και δηλώνει επίσημα ότι το επίσημο εμπο-ρικό πλεόνασμα είναι μόνο 6 δισ. δολάρια και τα υπόλοιπα είναι συναλλαγές σε «ζεστό χρήμα». Ήτοι, δεν υπάρχουν οι μεγάλες εξαγω-γές που θεωρούσαν όλοι ότι υπήρχαν για να προκύπτει πλεόνασμα 60 δισ. δολα-ρίων. Είναι πολύ μικρότερες, άρα το ΑΕΠ δεν θα είναι αυτό που προβλέπεται. Και έρχεται ταυτόχρονα και η HSBC, και τι λέει; Ότι οι παραγγελίες τον Μάιο μειώ-θηκαν κάτω από το επίπεδο του Απριλίου, αφού ο δείκτης μεταποιητικής δραστηρι-ότητας κατέβηκε από τις 50,4 (Απρίλιος) στις 49,6 μονάδες (Μάιος-επιβράδυνση). Γιατί τα γράφουμε όλα αυτά; Για ένα και μόνο λόγο: Οι χειρότερες προβλέψεις σιγά-σιγά επαληθεύονται. Έρχεται η τρίτη φάση της κρίσης. Η κρίση ύφεσης.

Ο νέος πάπας, ο αργεντινός Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο ή πάπας Φραγκίσκος, έκανε την πρώτη δημόσια και ουσιαστική του παρέμβαση για τα θέματα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Παρουσία της καγκελαρίου της Γερμανίας Aγ. Μέρκελ ο νέος πάπας δήλωσε, ούτε λίγο ούτε πολύ, ότι πάνω από τους αριθμούς και τα οικονομικά μεγέθη υπάρχουν οι άνθρωποι.

Έρχεται η τρίτη φάση της κρίσης

10 • HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013

Upόψεις

Του Γιάννη Βαρουφάκη

Η ΝΕΑ ΑΜφΙΕΣΗ ΤΗΣ ΚΑθΕ ΣΤωΤΙΚΗΣ ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑΣ

Η κυβέρνηση και το ολοκληρωτικό σύστημα μαζικής ενημέρωσης που

την στηρίζει αποφάσισε ότι πατριωτικό καθήκον μας είναι να συμμετάσχουμε όλοι σε ένα παραλήρημα αισιοδοξίας, το οποίο κάποιοι μαρκετίστες είπαν στον κ. Σαμαρά ότι πρέπει να ονομαστεί Greek Success Story (GSS) και να διαδοθεί παγκοσμίως – αρχής γενομένης από την Κίνα, όπου πρωτοπαρουσιάστηκε από τον κ. πρωθυπουργό. Ας εξετάσουμε τους πέντε πυλώνες αυτού του GSS:

1. Αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώραςΠράγματι, οι οίκοι αξιολόγησης ανα βάθμισαν τα κρατικά ομόλογα, αντα-ποκρινόμενοι στην αύξηση της αγοραίας αξίας τους. Τι σχέση όμως έχει αυτό με την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας; Ακριβώς καμία! Το αντίθετο ισχύει. Κάθε ημέρα που περνά η διεθνής κοι-νότητα πείθεται ότι το ελληνικό δημόσιο χρέος δεν είναι βιώσιμο και θα ξανακου-ρευτεί. Είναι κοινό μυστικό ότι, αν η κυβέρνηση εξέδιδε ομόλογα, η αξία τους θα έπεφτε κατακόρυφα. Τότε, θα ρωτή-σετε εύλογα, πώς και αυξάνεται η αξία των ελληνικών ομολόγων; Δεν υπάρχει κανένα μυστήριο εδώ. Απλώς, το ελληνικό δημόσιο δεν εκδίδει ομόλογα! Όλοι γνωρί-ζουν ότι το επόμενο κούρεμα θα αφορά το χρέος μας στην τρόικα και συγκεκρι-μένα το χρέος μας προς τους ευρωπαίους φορολογούμενους (καθώς το χρέος προς το ΔΝΤ και την ΕΚΤ δεν θα το αγγίξουν). Άρα, οι αγορές αισιοδοξούν ότι τα λιγοστά ομόλογα του ελληνικού κράτους που δια-θέτουν (βασικά τα hedge funds) δεν θα κουρευτούν (καθώς το κούρεμά τους θα πονοκεφάλιαζε το Eurogroup χωρίς να

αλαφρώσει σημαντικά το δημόσιο χρέος). Να πώς γίνεται οι αγορές ταυτόχρονα και να αναβαθμίζουν τα εναπομείναντα κρα-τικά ομόλογα και να θεωρούν σίγουρη άλλη μια πτώχευση του ελληνικού κράτους. Κρίνει, πράγματι, ο κ. Σαμαράς ότι αυτές οι εξελίξεις σηματοδοτούν βελτίωση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας; Ή το λέει επειδή έτσι τον συμβουλεύουν οι σύμβουλοι προπαγάνδας (συγγνώμη, εννοούσα επικοινωνίας);

2. Μείωση του ρυθμού συρρίκνωσης της οικονομίας Πρόσφατα συνομιλούσα με τέως πολιτικό κρατούμενο που είχε σχεδόν πεθά-νει λόγω απεργίας πείνας διάρκειας 75 ημερών. Μου θύμισε ότι τις πρώτες εβδο-μάδες της απεργίας το ανθρώπινο σώμα χάνει σημαντικό ποσοστό του βάρους του. Όσο όμως περνούν οι εβδομάδες, και τα αποθέματα λίπους τελειώνουν, ο ρυθμός συρρίκνωσης μειώνεται. Την τελευταία εβδομάδα πριν τον θάνατο ο ρυθμός της απώλειας βάρους σχεδόν εκμηδενίζεται. Κάτι τέτοιο συμβαίνει με την ελληνική οικονομία: Ο ρυθμός συρρίκνωσης μει-ώνεται καθώς πλησιάζουμε προς τον οικονομικό θάνατο. Είναι σίγουρος ο κ. Σαμαράς ότι θέλει να γιορτάσει τη μείωση του ρυθμού συρρί-κνωσης της οικονομίας μας;

3. Πτώση των μισθών σε επίπε-δα που κατέστησαν ανταγωνι-στική την οικονομία μαςΌντως οι μισθοί έπεσαν και, πράγ-ματι, από την άποψη του εργασιακού κόστους η Ελλάδα έγινε πιο ελκυστική για επενδύσεις. Φτάνει όμως αυτό; Ένας επιχειρηματίας θα κάνει επενδύσεις που αυξάνουν τις θέσεις εργασίας, ώστε να

Οικονομική ανάκαμψη δίχως ψυχολογική ανάκαμψη δεν γίνεται. Από αυτό βέβαια δεν προκύπτει ότι αν όλοι γίνουμε, εν μία νυκτί, χαζοχαρούμενοι, ξάφνου η ύφεση θα ηττηθεί και θα μπούμε σε φάση οικονομικής και κοινωνικής ανασυγκρότησης.

SUccE SS Story

HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013 • 11

Η ΝΕΑ ΑΜφΙΕΣΗ ΤΗΣ ΚΑθΕ ΣΤωΤΙΚΗΣ ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑΣ

Είναι σίγουρος ο κ. Σαμαράς ότι η μεί-ωση μισθών θα φέρει επενδύσεις υπό συνθήκες γενικευμένης λιτότητας και πανευρωπαϊκής υφεσιακής δυναμικής;

4. Πρωτογενή πλεονάσματαΌλοι γνωρίζουμε πώς χτίστηκαν τα πρωτογενή μας πλεονάσματα: Μέσω φορολόγησης που σκοτώνει την οικο-νομία, περικοπών που δολοφονούν τον κοινωνικό ιστό, και μη καταβολή χρεών προς ιδιώτες που τους καταδι-κάζουν με λουκέτο. Και σαν να μην έφτανε αυτό, είναι σίγουρο ότι αυτά τα πλεονάσματα είναι αδύνατο να αποπλη-ρώσουν το δημόσιο χρέος σύμφωνα με τους σχεδιασμούς της τρόικα – η οποία, για αυτό τον λόγο, θα απαιτήσει και άλλα μέτρα, τα οποία με τη σειρά τους θα φουντώσουν την ύφεση. Τα πρωτο-γενή πλεονάσματα, που το καθεστώς μάς παρουσιάζει ως δείγμα επιτυχίας, θα ήταν πράγματι χρήσιμα αν η κυβέρνηση ήταν διατεθειμένη να τα χρησιμοποιή-σει ως διαπραγματευτικό χαρτί σε μια σκληρή διαπραγμάτευση – λέγοντας στην κα Μέρκελ ότι, αν δεν αλλάξουν βασικοί όροι του μνημονίου, το ελληνικό κρά-τος θα σταματήσει να δέχεται τις δόσεις των δανείων, επιβιώνοντας στη βάση των πρωτογενών πλεονασμάτων. Κάτι τέτοιο δεν αποτελεί, φυσικά, πρόθεση της κυβέρνησης. Άρα, τα πρωτογενή πλεονάσματα, αντί να μπορούν να λει-τουργήσουν ως μοχλός άσκησης πίεσης προς την τρόικα, απλώς αντικατοπτρί-ζουν την ενδοτικότητά μας σε πολιτικές που βαθαίνουν την κρίση.Είναι σίγουρος ο κ. Σαμαράς ότι αυτά τα πρωτογενή πλεονάσματα είναι λόγος για να χαιρόμαστε;

5. Διπλασιασμός του δείκτη στο Χρηματιστήριο ΑθηνώνΤο πάρτι στο Χρηματιστήριο Αθηνών οφεί-λεται σε τρεις εξελίξεις: Πρώτον, στη νέα φούσκα στα διεθνή χρηματιστήρια που προκάλεσε η συντονισμένη παροχή ποταμών ρευστότητας από τις Κεντρικές Τράπεζες της Ιαπωνίας, των ΗΠΑ, της Βρετανίας, της Σουηδίας, της Ελβετίας και της Κορέας – η οποία φούσκα επε-κτάθηκε, ως συνήθως, και στο δικό μας Χρηματιστήριο μέσω hedge funds που τοποθέτησαν ένα ποσό στις ελληνικές τρά-πεζες, ελπίζοντας να το διπλασιάσουν πριν οι μετοχές τους ξανακαταρρεύσουν, μεσο-πρόθεσμα. Δεύτερον, στην απόφαση της κας Μέρκελ να μείνει η Ελλάδα στην ευρω-ζώνη υπό κατάσταση νεκροζώντανη αλλά πολιτικά ελέγξιμη (ελέω τρικομματικής κυβέρνησης). Τρίτον και σημαντικότερο, στην επιλογή της γερμανικής κυβέρνη-σης να επιτρέψει στην Αθήνα να μην γίνει κανένας ουσιαστικός έλεγχος των υπό ανακεφαλαιοποίηση ελληνικών τραπε-ζών, επιτρέποντας στους τραπεζίτες «μας» να τις λειτουργούν κατά το δοκούν, παρά το γεγονός ότι παραμένουν βαθιά πτω-χευμένες και ανίκανες να υποστηρίξουν την οικονομία.Είναι σίγουρος ο κ. πρωθυπουργός ότι αυτή η νέα φούσκα στο Χρηματιστήριο αποτελεί χαρμόσυνο νέο; Πιστεύει ότι, ακόμα και προσωπικά, θα του βγει σε καλό;

ΕπίλογοςΓια τρία χρόνια τώρα το καθεστώς προ-σπαθεί να πείσει Έλληνες και ξένους ότι υιοθέτησε στρατηγική εξόδου από την κρίση, η οποία, όπου να 'ναι και παρά τα προβλήματα, θα φέρει θετικά απο-τελέσματα. Η διαφορά τώρα είναι ότι φαίνεται να πείθεται κι ένα μέρος του διεθνούς Τύπου. Επί προσωπικού, έχω κουραστεί να επιχειρηματολογώ εναντίον αυτών των «αισιόδοξων» μηνυμάτων. Πολύ θα ήθελα να πω: «Ναι, πράγματι, η κατάσταση βελτιώνεται!» Αλίμονο όμως, εξακολουθεί να είναι ηθικό μας καθήκον να καταρρίπτουμε «αισιόδοξα» μηνύματα, όταν αυτά αποτελούν μέρος μιας σκοτεινής προπαγάνδας, στόχος της οποίας είναι η συνεχιζόμενη επιβολή πολιτικών που εγγυώνται ότι δεν θα προ-κύψουν ποτέ πραγματικά καλά νέα.

εκμεταλλευτεί το μειωμένο εργασι-ακό κόστος, για έναν από τους εξής δύο λόγους. Ο ένας λόγος είναι επειδή θέλει να παράγει υπηρεσίες ή αγαθά προς πώληση εντός της χώρας. Όμως για να το κάνει αυτό πρέπει να έχει λόγους να πιστεύει ότι θα υπάρξει εγχώρια ζήτηση για αυτά τα νέα προϊόντα ή τις υπηρε-σίες. Από πού θα προκύψει όμως αυτή η ζήτηση, όταν είναι δεδομένο ότι οι μισθοί και τα εισοδήματα υποχωρούν πολύ γρηγορότερα απ’ ό,τι οι τιμές, καταβα-ραθρώνοντας την εγχώρια αγοραστική δύναμη; Όσο χαμηλοί κι αν γίνουν οι μισθοί, δεν συμφέρει τους επιχειρημα-τίες να επενδύσουν. Τελεία και παύλα.Υπάρχει βέβαια κι ένας άλλος λόγος για να γίνουν επενδύσεις: Να θέλει ο επι-χειρηματίας να εκμεταλλευτεί τους χαμηλούς μισθούς ώστε να παράγει αγαθά και υπηρεσίες προς εξαγωγή. Όμως μια τέτοια πιθανότητα φαντάζει απελπιστικά ισχνή, καθώς ολόκληρη η Ευρώπη είναι υφεσιακή, με αποτέλεσμα να ζητά όλο και λιγότερα αγαθά και υπη-ρεσίες από χώρες όπως η Ελλάδα. Και να 'ταν μόνο αυτό; Από τη μία, στις χώρες του βορρά τα εργοστάσια υπολειτουργούν και συνεπώς έχουν τη δυνατότητα εύκολα και με ελάχι-στο κόστος, γυρίζοντας ένα κουμπί, να αυξήσουν την παραγωγή άμεσα και χωρίς κόπο. Γιατί να επενδύσει, υπό αυτές τις συνθήκες, κάποιος στην Ελλάδα σε παραγωγικές δυνατότητες, όταν αυτές ήδη υπάρχουν αναξιοποίητες στον ευρωπαϊκό βορρά; Από την άλλη, το εργασιακό κόστος δεν πέφτει μόνο στην Ελλάδα. Πέφτει και στην υπόλοιπη περι-φέρεια. Έτσι όλοι μαζί πιανόμαστε σε μια παγίδα χαμηλών μισθών, χαμηλής παραγωγής και χαμηλής ζήτησης.

SUccE SS Story

12 • HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013

Στην ελληνική τραπεζική πραγματικότητα η γνωστή σειρά «Στρουμφάκια» έχει μεγαλύτερη υπεραξία από οποιαδήποτε επενδυτική δραστηριότητα. Και αν μιλήσουμε και για τα «Ζουζούνια», αξίζουν μια γενναία δανειοδότηση για να πάει μπροστά η Ελλάδα. Το εκδοτικό συγκρότημα του Τράγκα μπορεί να πάρει δάνεια χωρίς εγγυήσεις –εν αντιθέσει με έναν επιχειρηματία που παλεύει με τα κύματα– και το Mega μπορεί να δανειοδοτηθεί με 100 εκατομ-μύρια ευρώ, αν και δεν μπορεί να πληρώσει τα προηγούμενα δάνεια, χωρίς να υπάρχει καμιά εγγύηση πως θα το κάνει στο μέλλον. Σε καιρό κρίσης οι τράπεζες δίνουν αφειδώς διαφήμιση που γεμίζει τα πρωτοσέλιδα των εφημε-ρίδων, αν και δεν προσδοκούν καμία αύξηση του κύκλου εργασιών τους από αυτό. Εν ολίγοις, εφημερίδες, τηλεοπτικοί σταθμοί, sites και ραδιόφωνα, μια σειρά δηλαδή από υπερχρεωμένες επιχειρήσεις που δεν έχουν καμία προο-πτική ανάκαμψης, φυλάσσονται ως κόρη οφθαλμού από το τραπεζικό σύστημα για να μην καταρρεύσουν, λες και είναι η αμυντική βιομηχανία της χώρας. Οι κανόνες της αγοράς, βάσει των οποίων επιβιώνει όποιος μπορεί, μπαίνουν ξαφνικά σε αχρηστία και οι ανακεφαλαιοποιημένες με τα λεφτά μας τράπε-ζες μοιράζουν διαφήμιση που δεν αναφέρεται πια σε κανένα συγκεκριμένο προϊόν. Είναι προφανώς μια ανταπόδοση στα ΜΜΕ, που τα τρία τελευταία χρό-νια παρουσίαζαν ως αναγκαία όσα σκανδαλώδη συμβαίνουν με τις τράπεζες.

Σ την Ελλάδα οπλοφορούν μερι-κές εκατοντάδες δημοσιογράφοι και εκδότες, ενώ αρκετοί από αυτούς φυλάσσονται, με χρή-

ματα του ελληνικού δημοσίου φυσικά. Μια ακόμη ελληνική πρωτοτυπία. Από ποιους κινδυνεύουν όλοι αυτοί, είναι η λογική ερώτηση. Αν, για παράδειγμα, κινδύνευαν λόγω των αποκαλύψεων που έχουν κάνει ενάντια σε άνομα συμ-φέροντα, τότε η Ελλάδα μάλλον δεν θα ήταν στην κατάσταση που είναι. Η Ελλάδα όμως είναι στα όρια της κατα-στροφής, παραδομένη σε αυτό ακριβώς που έχουν χρέος να χτυπάνε οι δημοσιο-γράφοι: Τη διαφθορά. Οι δημοσιογράφοι λοιπόν μάλλον παίρνουν τα όπλα γιατί έχουν καταθέσει τα πραγματικά επαγ-γελματικά τους όπλα. Το παράδειγμα αυτό δείχνει, όσο και τα ίδια τα τηλεο-πτικά παράθυρα, πως η δημοσιογραφία έχει αυτοκτονήσει προ πολλού. Και έχει λίγη σημασία αν επέλεξε την άθλια επι-λογή του όπλου ή της πτώσης από το τηλεπαράθυρο της προπαγάνδας. Η γνωστή σχέση διαπλοκής μεταξύ πολι-τικών, οικονομικών και εκδοτικών συμφερόντων έχει ωστόσο αλλάξει. Οι τρεις πυλώνες της τηλεοπτικής και διε-φθαρμένης δημοκρατίας στην Ελλάδα δεν αλληλοϋποστηρίζονται απλώς στα πλαίσια του κοινού συμφέροντος, όπως συνέβαινε επί χρόνια, αλλά κυβερνούν, έχοντας ορίσει την «τελική λύση» για τη χώρα. Η δημοσιογραφία έχει σταματήσει να τηρεί ακόμη και τα προσχήματα της ενημέρωσης και παραπαίει ανάμεσα στη

Η τριγωνική σχέση κλεπτοκρατίαςπολιτικών, τραπεζών και ΜΜΕ

Του Κώστα Βαξεβάνη

ΟΤΑΝ ΤΡΩΝΕΔΕΝ ΜΙΛΑΝΕ

Το Τρίγωνο της Εξουσίας

HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013 • 13

Ενημέρωσης συμπληρώνουν πάνω από 50 αθηναϊκά ραδιόφωνα, εκατοντάδες στην επαρχία, 51 πανελλαδικές εφημε-ρίδες και μερικές χιλιάδες ενημερωτικά sites. Έπεσαν τόσο έξω οι Βρετανοί;Είναι προφανές πως οι άνθρωποι του BBC δεν είχαν πέσει έξω στην ανάλυσή τους. Απλώς αγνοούσαν την ελληνική πραγματικότητα, στην οποία τα Μέσα Ενημέρωσης ήταν μια προέκταση του πολιτικού συστήματος. Δεν γνώριζαν τον χρυσό κανόνα της διαπλοκής, βάσει του οποίου η Ελλάδα των 11 εκατομμυ-ρίων κατοίκων μπορεί να συντηρεί οχτώ τηλεοπτικούς σταθμούς, όταν η Βρετανία των 64 εκατομμυρίων μπορεί μόνο έξι.Τα ελληνικά Μέσα Ενημέρωσης στη δεκαετία του '90 δεν είχαν καμία σχέση με τα παραδοσιακά εκδοτικά συγκροτή-ματα των προηγούμενων δεκαετιών και βέβαια με τα σύγχρονά τους του εξω-τερικού. Μερικοί επιχειρηματίες είχαν επιλέξει την εκδοτική δραστηριότητα όχι ως μια επιχειρηματική διαδικασία, αλλά ως ένα μέσο πίεσης προς τους πολιτικούς, για να ευνοούνται στις άλλες δραστηρι-ότητές τους με χρηματοδότη κυρίως το κράτος. Τα παραδοσιακά συγκροτήματα Τύπου με τις πολιτικές συμπάθειες μετα-τρέπονταν σε όπλα των επιχειρηματιών. Προσέφεραν ασυλία ή στήριξη σε πολι-τικούς και κόμματα, με αντάλλαγμα δουλειές και κρατική διαφήμιση. Στη δεκαετία του 2000 το άνοιγμα της τρα-πεζικής αγοράς και των δανείων έβαλε στο παιχνίδι τις τράπεζες. Οι επιχειρη-ματίες-εκδότες δεν είχαν κανένα λόγο να

βάζουν τα ελάχιστα έστω χρήματα στις εκδόσεις, αφού μπορούσαν να πάρουν δάνεια. Πόσο μάλλον όταν αυτά τα δάνεια μπορούσαν να μην τα εξοφλή-σουν. Το 2013 οι τράπεζες κρατούν τα νεκρά και χρεωμένα ελληνικά ΜΜΕ στην πρίζα της εντατικής, εξασφαλίζοντας την υποστήριξή τους. Σε μια εποχή που κάποιοι από τους τραπεζίτες θα έπρεπε να διαβαίνουν την πόρτα της φυλακής, καταφέρνουν έτσι να διατηρούν το προ-φίλ του δυναμικού επιχειρηματία και πολλές φορές και του πατριώτη.

Πάρε κι εσύ μια διαφήμιση, μπορείςΣτη φετινή έκθεση για την ελευθερία του Τύπου σε όλο τον κόσμο, η Ελλάδα κατέχει την 71η θέση. Κάτω ακόμη και από την Μπουρκίνα Φάσο, την Τόνγκα, την Αφρικανική Δημοκρατία και τη Μαυριτανία. Μια ευρωπαϊκή χώρα κατατάσσεται ανάμεσα σε χώρες που δεν έχουν καν δημοκρατικά πολιτεύματα. Ελευθερία του Τύπου δεν είναι η δυνατό-τητα του δημοσιογράφου κάποια στιγμή να διατυπώσει με ελευθερία μια άποψη, αλλά το κλίμα ελευθερίας μέσα στο οποίο μπορεί να λειτουργεί η δημοσιογραφία συνολικά. Η ελληνική δημοσιογραφία τα τρία τελευταία χρόνια αγνοεί συστημα-τικά όσα καταλογίζονται ως σκάνδαλα στις τράπεζες, προτιμώντας να απορ-ροφά απλώς τραπεζική διαφήμιση.Η Τράπεζα Πειραιώς σε μία χρονιά έδωσε για διαφήμιση 25 εκατομμύρια ευρώ (χωρίς να συνυπολογίζονται τα ποσά

σιωπή και την προπαγάνδα. Οι τράπεζες είναι το κοινό νήμα σε αυτή τη σχέση. Το σύνολο των γνωστών Μέσων Ενημέρωσης στην Ελλάδα έχει πραγματικό εκδότη τις τράπεζες. Συντηρούν με δάνεια και δια-φήμιση όσα Μέσα Ενημέρωσης θέλουν, επιτρέποντας ακόμη στους τυπικούς εκδότες τον προσωπικό πλουτισμό όταν όλα καταρρέουν. Πρακτικά, οι τράπεζες ορίζουν την πολιτική που εφαρμόζουν οι πολιτικοί και ταυτόχρονα μπορούν να την εμφανίζουν ως αναγκαία και δικαιολο-γημένη μέσα από τα Μέσα Ενημέρωσης που χρηματοδοτούν.

Η τέχνη του να κρατάς τον νεκρό στην πρίζαΤο 1992 η κυβέρνηση Μητσοτάκη είχε κάνει μια έρευνα που αφορούσε τη βιω-σιμότητα της ΕΡΤ. Πραγματογνώμονες από το BBC είχαν αναλάβει να ελέγξουν τα στοιχεία βιωσιμότητας και να προ-τείνουν τι πρέπει να γίνει. Στην έκθεσή τους οι βρετανοί ειδικοί συμπέραναν πως τα πράγματα ήταν πολύ δύσκολα για τα ελληνικά δημόσια κανάλια. Ο λόγος ήταν πως στην Ελλάδα μπορούσε να λει-τουργήσει, με βάση τα πληθυσμιακά δεδομένα και τα έσοδα, μόνο ενάμιση κανάλι. Ένα δημόσιο και μισό ιδιωτικό. Είκοσι χρόνια μετά, οι πραγματογνώμο-νες του BBC δείχνουν να διαψεύδονται. Στην Ελλάδα λειτουργούν 8 κανάλια πανελλαδικής εμβέλειας και μόνο το 9ο, το ALTER, έχει κλείσει. Λειτουργούν ακόμη πάνω από 40 περιφερειακά κανά-λια. Τη ζούγκλα των ελληνικών Μέσων

14 • HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013

που πάνε σε διαφήμιση εκτός διαφημι-στικών γραφείων), την ώρα που έδωσε για την αγορά της ΑΤΕ 95 εκατομμύρια ευρώ. Μπορεί κάποιος να αντιληφθεί το μέγεθος αυτής της διαφημιστικής δαπάνης και να υποθέσει τους λόγους που γίνεται. Το μέγεθος της «ελευθε-ρίας» του ελληνικού Τύπου μπορείτε να το διαπιστώσετε με μια απλή μέθοδο. Πληκτρολογήστε στο ίντερνετ τη φράση «επιτυχία Σάλλα» ή «επιτυχία Πειραιώς» και δείτε πόσα sites έχουν εγκωμι-αστικό δημοσίευμα και ταυτόχρονα διαφήμιση της τράπεζας. Μπορείτε να εντοπίσετε από το Πρώτο Θέμα, που ωστόσο η αναγνωσιμότητά του θα δικαιολογούσε διαφήμιση, μέχρι και το παγκοσμίως άγνωστο www.toxrima.gr. Πρόκειται για ιστότοπο που συνδέεται επιχειρηματικά με τον δημοσιογράφο Χρήστο Κώνστα, και η κατάταξή του στο σύστημα μετρήσεων Alexa είναι 1423. H κατάταξη αυτή δεν δικαιολο-γεί θεωρητικά επιλογή να διαφημιστεί κάποιος. Στο δημοσίευμα ο πρόεδρος της Τράπεζας Πειραιώς εμφανίζεται ως αντιστασιακός επί χούντας, συνετός επι-χειρηματίας και πετυχημένος.Προκλητικά ανελεύθερη ήταν η στάση των ελληνικών ΜΜΕ απέναντι σε όσα έχουν δημοσιευτεί στο εξωτερικό για τις ελληνικές τράπεζες και για την Πειραιώς. Η μεγάλη έρευνα του Reuters για σκάν-δαλα στην Πειραιώς, τα οποία ενέπλεκαν μάλιστα την οικογένεια Σάλλα, όχι μόνο αποσιωπήθηκε, αλλά τα ελληνικά Μέσα δημοσίευσαν τη διάψευση της τράπεζας για κάτι που ουδέποτε είχαν μεταδώσει.

Η μέθοδος «στρουμφάκια»Με τρεις τρόπους οι έλληνες τρα-πεζίτες διαπλέκονται με τα Μέσα Ενημέρωσης. Ο πρώτος είναι ιδιοκτη-σιακός. Χαρακτηριστικότερο είναι το παράδειγμα του Λαυρεντιάδη, που αναλύουμε παρακάτω, και ουσιαστικά πρόκειται για κρυφή αγορά μετοχών των ΜΜΕ μέσω παρένθετων προσώπων. Και άλλοι τραπεζίτες εκτός του Λαυρεντιάδη έχουν κοινές επιχειρήσεις με εκδότες, μέσω offshore εταιριών. Τα ονόματα των εταιριών αυτών είναι στη διάθεσή

τρόπος με τον οποίο οι Κώστας Γιαννίκος και Γιώργος Κουρής εξασφάλισαν τη δανειοδότηση του ALTER με πάνω από 500 εκατομμύρια ευρώ. Ένα κανάλι με χρηματιστηριακή αξία μερικών μόλις εκατομμυρίων κατάφερε να δανειστεί από όλες τις τράπεζες και στο τέλος να μην επιστρέψει τα δάνεια, τα οποία απο-τέλεσαν τμήμα της μαύρης τρύπας που καλύφθηκε με την ανακεφαλαιοποίηση από τα χρήματα των φορολογούμενων.Η σύναψη τέτοιων δανειακών συμβά-σεων, πέρα από κάθε απλή ή τραπεζική λογική, χρειάστηκε προφανώς τη συνε-νοχή της τράπεζας και την κάλυψη από την Τράπεζα της Ελλάδας. Η νομιμο-ποίηση του δανεισμού χωρίς εγγυήσεις ήταν απλή. Το κανάλι αποτιμούσε τις άυλες αξίες του, όπως τα σίριαλ, τις εκπομπές και το πρόγραμμα γενικά, με φουσκωμένες τιμές. Στη συνέχεια αυτή η άυλη περιουσία έμπαινε ως εγγύηση για να ληφθεί το δάνειο. Το ALTER και οι Κουρής-Γιαννίκος κατάφεραν έτσι να πάρουν δάνεια που δεν θα ξεπληρώσουν ποτέ, αφήνοντας ταυτόχρονα 666 εργα-ζόμενους στον δρόμο.Σύμφωνα λοιπόν με την αποτίμηση αυτών των άυλων περιουσιακών στοι-χείων που δέχτηκαν οι τράπεζες ως εγγύηση, το τρέιλερ για τη σειρά «τα Στρουμφάκια» άξιζε 1,1 εκατομμύριο ευρώ. Τα 4 τρέιλερ της επίσης παιδικής σειράς «τα Ζουζούνια» τιμολογήθηκαν 2 εκατομμύρια. Ένα ντοκιμαντέρ για τη ζωή του Χριστόδουλου κοστολογήθηκε 400.000 ευρώ και ένα άλλο για το ζεύγος Σαρκοζί-Μπρούνι 250.000. Το πραγ-ματικό κόστος των παραγωγών αυτών δεν ξεπερνούν τις 20.000. Η εκπομπή του Κώστα Χαρδαβέλα εμφανίζεται να κοστίζει 60.000 ευρώ το επεισόδιο.

μας, αλλά δεν στάθηκε δυνατό να γίνει η ταυτοποίησή τους.Ο δεύτερος τρόπος είναι η διαφή-μιση, ή μάλλον η εξαγορά της σιωπής ή των αγιογραφιών μέσω του Μέσου με τη διαφήμιση. Ο τρίτος είναι τα δάνεια. Αυτή τη στιγμή τα μεγαλύτερα συγκροτήματα Τύπου, όπως ο ΔΟΛ (Νέα, Βήμα), ο ΠΗΓΑΣΟΣ (Έθνος) ή ο ΤΗΛΕΤΥΠΟΣ (Mega) έχουν δανειακές υποχρεώσεις που είναι εμφανώς αδύ-νατο να ικανοποιηθούν. Την ίδια ώρα, βέβαια, παραγωγικές και πρωτοπόρες επιχειρήσεις που αναζητούν δανειοδό-τηση για να ξεπεράσουν τις επιπτώσεις της κρίσης δεν έχουν καμία πρόσβαση σε χρηματοδότηση.Η δανειοδότηση των Μέσων Ενημέρωσης γίνεται με τη μέθοδο «στρουμφάκια», όπως έχει επικρατήσει πλέον να λέγεται ο

Το Τρίγωνο της Εξουσίας

HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013 • 15

Αγιογραφία του Σάλλα από site στο οποίο φιγουράρει και διαφήμιση της Πειραιώς.Το site βέβαια δεν έχει αναγνωσιμότητα που να επιτρέπει διαφήμιση αλλά αυτά είναι λεπτομέρειες

Η Εταιρία ΠΛΑΤΩΝ με 60.000 κεφάλαιο αγοράζει από την Πειραιώς απαιτήσεις 200 εκατομμυρίων κρύβοντας επισφαλή δάνεια. Ανέλαβε έτσι δάνειο 10 εκατομμυρίων απο το ALTER

Οι τράπεζες αποδέχονται όλα αυτά με το πρόσχημα ότι αυτή είναι η εκτίμηση των ορκωτών λογιστών, αν και θα μπο-ρούσαν να μην το κάνουν. Οι ορκωτοί λογιστές είναι επίσης ένα θέμα, αφού η δράση τους και οι εκτιμήσεις τους δεν ελέγχονται από κανέναν μηχανισμό. Η Επιτροπή Λογιστικής Τυποποίησης και Ελέγχου, η ΕΛΤΕ, ελεγκτικός μηχανι-σμός του υπουργείου Οικονομικών για τους ορκωτούς λογιστές, δεν έλεγξε ποτέ κανέναν.Έτσι, με την απλή μέθοδο «στρουμ-φάκια», οι τράπεζες εμφανίστηκαν να καλύπτονται από «εγγυήσεις» που στην πραγματικότητα ήταν φούσκες. Οι τράπεζες που έδωσαν τα υπερδάνεια είναι η Εμπορική, η Alpha, η Κύπρου, η Πειραιώς, η Ελληνική, η Εθνική, η Marfin Egnatia, η ΑΤΕ, η Eurobank, η Επενδυτική. Με βάση έγγραφα που έχουν εντοπιστεί στη Λαϊκή Τράπεζα Κύπρου (Marfin Egnatia), μετά τις πρό-σφατες εξελίξεις, το ALTER έχει πάρει από την τράπεζα του Βγενόπουλου 62 εκατομμύρια ευρώ σε έξι δάνεια. Για τα δάνεια αυτά δεν υπάρχουν οι εγγυή-σεις που απαιτούνται από τον νόμο. Ο όμιλος Γιαννίκου έχει δανειστεί συνο-λικά από τη Marfin-Λαϊκή 166.612.985 ευρώ, για τα οποία η τράπεζα δεν περιμένει αποπληρωμή. Ο Ανδρέας Βγενόπουλος υπήρξε φιλο-ξενούμενος των εκπομπών του ALTER σε ώρες μεγάλης θεαματικότητας και κατάφερε να δημιουργήσει το προφίλ του επιχειρηματία που αντιπαρατίθεται στο επιχειρηματικό κατεστημένο. Ήταν η εποχή που είχε αποκαλυφθεί μέσα από το πόρισμα ελέγχου της Τράπεζας της Ελλάδας πως η τράπεζα του Βγενόπουλου είχε δώσει σε επιχειρηματίες του κύκλου

του δάνεια, αρκετές φορές χωρίς εγγυ-ήσεις, για να κάνουν αύξηση μετοχικού κεφαλαίου στην MIG, επίσης υπό τη διοίκηση Βγενόπουλου. Ήταν ένα πολύ σοβαρό θέμα που έπρεπε να απα-σχολήσει τον εισαγγελέα, αλλά δεν απασχόλησε τα ΜΜΕ. Αντίθετα, ο Ανδρέας Βγενόπουλος κατάφερε μέσω του ALTER να εμφανιστεί ως επιχειρη-ματίας που διοικεί έναν κολοσσό με μια άλλη αντίληψη. Έναν κολοσσό που είχε δημιουργηθεί με τα λεφτά της τράπεζας που έδωσε ως δάνεια.Πρόσφατα το Mega πήρε δάνειο 98 εκατομμυρίων σε συνθήκες κρίσης για να αποπληρώσει παλιό δάνειο και να αποκτήσει επιπλέον ρευστότητα 8 εκα-τομμυρίων. Το κανάλι εμφανίζεται να βάζει ως εγγύηση άυλα περιουσιακά στοιχεία, όπως εκπομπές, τηλεπαιχνί-δια κλπ. Οι τράπεζες και πάλι δέχτηκαν αυτές τις εγγυήσεις, που αναμφίβολα μπορούν να αμφισβητηθούν από μια

άλλη αποτίμηση. Απ' ό,τι φαίνεται, όμως, το Mega πρέπει οπωσδήποτε να επιβιώσει.

Η μέθοδος Λαυρεντιάδη-ΚυριακίδηΟ επιχειρηματίας Λαυρέντης Λαυρε-ντιάδης είναι προφυλακισμένος, κατηγο ρούμενος για κατάχρηση 700 εκατομμυρίων που αφορά την τράπεζά του Proton Bank. Αυτό που σήμερα αποκαλείται σκάνδαλο εξελίχτηκε επί χρόνια. Κανένα Μέσο Ενημέρωσης δεν έδειξε να αντιλαμβάνεται την εξέλιξη αυτού του σκανδάλου, με εξαίρεση την Ελευθεροτυπία με τα ρεπορτάζ της αεί-μνηστης Αριστέας Μπουγάτσου. Ακόμη και όταν ο Ευάγγελος Βενιζέλος έδινε στην τράπεζα του Λαυρεντιάδη 100 εκα-τομμύρια ευρώ παράνομα, φτάνοντας στο σημείο να θεσπίσει ακαταδίωκτο για τον εαυτό του με νόμο, ουδείς έδειχνε να ξέρει κάτι για το έγκλημα.Είναι προφανές πως τα ελληνικά media δεν έχουν χειρότερους δημοσιογράφους από τα ξένα. Απλώς ισχύει το λαϊκό «όταν τρώνε δεν μιλάνε». Ο Λαυρεντιάδης φρόντισε πολύ μεθοδικά να εξασφαλί-σει τη σιωπή των Μέσων Ενημέρωσης όχι δίνοντας διαφήμιση των εταιριών του και της τράπεζας, αλλά αγορά-ζοντας μετοχές από το σύνολο σχεδόν των ελληνικών Μέσων. Φρόντισε να αποκτήσει ένα ποσοστό 10-100% των εφημερίδων, ραδιοφώνων, τηλεοπτι-κών καναλιών και περιοδικών. Η αγορά φαίνεται να έγινε μέσω του συνεργάτη του, Πέτρου Κυριακίδη, ο οποίος είναι καταζητούμενος. Ο όμιλος εταιριών του Κυριακίδη, με δάνεια από την Proton τα οποία δεν είχαν τις απαιτούμενες εγγυ-ήσεις, επένδυε στα Μέσα Ενημέρωσης. Κατάφερε έτσι να αποκτήσει μετοχές

Με την απλή μέθοδο «στρουμφάκια» οι τράπεζες εμφανίστηκαν να καλύπτονταιαπό «εγγυήσεις» που στην πραγματικότητα ήταν φούσκες

16 • HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013

στα Μέσα ΙΣΟΤΙΜΙΑ, Sport TV, ΣΚΑΪ Αλαφούζου (ραδιόφωνο, τηλεόραση), ESPRESSO, Jeronimo Groovy, VETO Τριανταφυλλόπουλου, ΠΗΓΑΣΟΣ Μπόμπολα, FLASH Κόκκαλη, ΠΟΝΤΙΚΙ, ΚΑΝΑΛΙ 10, TV MAGIC, ΣΦΗΝΑ. Κάνει πρόταση επίσης για να αγοράσει μετο-χές της ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΣ, και όταν η οικογένεια Τεγόπουλου αρνείται, αγο-ράζει μετοχές από την ελεύθερη αγορά. Εξασφαλίζει με τις αγορές του ασυλία όχι μόνο στα Μέσα που έχει μετοχές, αλλά και σε αυτά που ελέγχουν οι εκδότες συνέταιροί του.Οι ύμνοι σε εφημερίδες και κανάλια είναι χωρίς προηγούμενο. Παρουσιάζεται ως ο επιχειρηματίας-φαινόμενο, ενώ η ζωή του καταγράφεται σχεδόν σαν ένα παραμύθι. Το σύνολο του πολιτι-κού συστήματος φωτογραφίζεται μαζί του, και από τη σαγήνη του φαινομέ-νου Λαυρεντιάδη δεν ξεφεύγει ούτε ο Λεωνίδας Κύρκος, ο οποίος τον απο-δέχεται ως χορηγό σε εκδήλωση για την Αριστερά.Όλα γενικά πάνε καλά, μέχρι τη στιγμή που το δέντρο του Λαυρεντιάδη πέφτει και από αυτό ξυλεύονται πρώτα οι συνέταιροί του. Στο μεσοδιάστημα, ωστόσο, Μέσα και δημοσιογράφοι έχουν εκπαιδευτεί να αποδέχονται και να δημιουργούν ασυλίες σε αυτόν «που τους προσφέρει ένα μεροκάματο και μια ευκαιρία».

Ο Τράγκας ξέρειΟ Γιώργος Τράγκας είναι αναμφίβολα ένα μοναδικό φαινόμενο. Η μοναδικό-τητά του δεν αφορά μόνο το ύφος και την πληθωρικότητά του, αλλά και την ικανότητα στη χρηματοδότηση. Παρότι εμφανίζεται ως αντιμνημονιακός και αντιμερκελικός, έχει μια ιδιαίτερη ικανότητα να συλλέγει χρήμα από δια-φημίσεις αλλά και από πώληση Μέσων Ενημέρωσης που στην πιάτσα χαρακτη-ρίζονται «σαπάκια». Ο Γιώργος Τράγκας αγόρασε Μέσα, τα οποία πούλησε στη συνέχεια σε μεγάλους επιχειρημα-τίες, τα οποία όμως δεν έκαναν τίποτα. Παράδειγμα είναι το Κανάλι 10, που πήγε στον Λαυρεντιάδη.

Την εποχή της παντοδυναμίας του Θόδωρου Ρουσόπουλου στη ΝΔ, ο Γιώργος Τράγκας κατάφερνε να παίρνει κρατική διαφήμιση που δεν κατάφερναν μεγάλοι εκδότες. Για την εφημερίδα του Η Χώρα, η οποία δεν πουλούσε πάνω από 600 φύλλα την ημέρα, ο Τράγκας

συγκέντρωνε διαφήμιση 1,5 εκατομμυ-ρίου τον χρόνο. Δηλαδή ποσό μεγαλύτερο από αυτό που κατάφερναν να εισπρά-ξουν οι εφημερίδες Πρώτο Θέμα και Βήμα, με κυκλοφορία 200.000 φύλ-λων η καθεμία. Με την ίδια ευκολία ο Γιώργος Τράγκας παίρνει σήμερα διαφή-μιση τραπεζών, αλλά και δάνεια. Στην ευρηματική καθημερινή του κριτική στο ραδιόφωνο οι τράπεζες, τυχαία ίσως, δεν συμπεριλαμβάνονται. Το ξέσπασμα της κρίσης στην Κύπρο έφερε στοιχεία για τη δανειοδότηση του Γιώργου Τράγκα από την τράπεζα του Βγενόπουλου. Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά, ο Τράγκας έχει πάρει από τη Λαϊκή δύο δάνεια συνο-λικού ποσού 2.392.000 ευρώ. Για τα δάνεια αυτά, όπως προκύπτει από τα έγγραφα, δεν δόθηκε καμία εγγύηση. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της τράπε-ζας, το 2012, η πρόβλεψη είναι πως από το δάνειο αυτό η τράπεζα θα χάσει το σύνολο του ποσού. Τα 2,4 εκατομμύρια χάνονται στη μαύρη τρύπα των τραπε-ζών, η οποία καλύπτεται από τα χρήματα της ανακεφαλαιοποίησης που πληρώ-νουν οι έλληνες πολίτες.

Το ξεμπούκωμαΤο παιχνίδι της διαπλοκής μεταξύ τρα-πεζιτών, επιχειρηματιών και Μέσων Ενημέρωσης δεν θα υπήρχε, αν δεν συγκάλυπτε η Τράπεζα της Ελλάδας. Κανένας έλεγχος δεν έχει γίνει σε αυτές τις δανειοδοτήσεις. Αντίθετα, ο ίδιος ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας, Γιώργος Προβόπουλος, έχει καταθέσει ακόμη και στον εισαγγελέα, χαρακτη-ρίζοντας υγιή τη δανειοδοτική πολιτική, για παράδειγμα της Marfin, λίγο πριν καταρρεύσει απ' αυτήν η ίδια η Κύπρος, παρότι υπήρχε πόρισμα των δύο κεντρι-κών τραπεζών, Ελλάδας και Κύπρου, που έλεγε τα αντίθετα.Σε ένα απέραντο σκηνικό διαφθοράς και σκανδάλων, η Τράπεζα της Ελλάδας απλώς εξασφαλίζει τη νομοτυπία όσων προκλητικά γίνονται. Τα δάνεια που παράτυπα εξασφάλισαν οι τράπεζες στα Μέσα Ενημέρωσης, αλλά όχι σε παρα-γωγικές επιχειρήσεις, εμφανίζονται ως εξυπηρετούμενα με διάφορους τρόπους κατά τους ελέγχους από την Ευρωπαϊκή

Το Τρίγωνο της Εξουσίας

HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013 • 17

Κεντρική Τράπεζα. Κατά καιρούς βρί-σκονται μέθοδοι ξεμπουκώματος, όπως αποκαλούνται, για να εξυγιανθούν οι τράπεζες. Μία από αυτές είναι η αγορά του χρέους που είναι μη εξυπηρετούμενο. Λίγο πριν από το stress test των τραπε-ζών, η εταιρία ΠΛΑΤΩΝ ΑΕ, μια εταιρία δικηγόρου, συνεργάτη του Μιχάλη Σάλλα, φαίνεται να αγοράζει χαρτοφυλάκιο 200 εκατομμυρίων ευρώ. Η εταιρία ιδρύεται τον Μάιο του 2010 με μετοχικό κεφά-λαιο 60.000 ευρώ, αλλά φαίνεται να καταφέρνει να αγοράσει αυτές τις απαι-τήσεις. Το πρακτικό αποτέλεσμα είναι να κρύβονται 200 εκατ. επισφαλών απαι-τήσεων. Η εταιρία ΠΛΑΤΩΝ φαίνεται να παίρνει πάνω της, για παράδειγμα, 10 εκατομμύρια δανείων του ALTER. Η εταιρία βέβαια δεν ελέγχθηκε ποτέ για το πού βρήκε τα κεφάλαια για ένα τέτοιο εγχείρημα.Με τη μεταφορά χρημάτων παράγεται η νομιμότητα, και οι δανειολήπτες είναι απολύτως νόμιμοι όπως και η τράπεζα. Το αποτέλεσμα είναι πια εμφανές. Η ανεξαρτησία των Μέσων Ενημέρωσης μετατρέπεται σε ομηρία. Πραγματικό αφεντικό-εκδότης είναι η τράπεζα, η οποία δάνεισε λεφτά που ενδεχομένως δεν επιστρέφονται, αλλά δεν θα πλη-ρώσουν οι μέτοχοί της. Τα media σε αντάλλαγμα αγιογραφούν τους τραπε-ζίτες και εμφανίζουν την πολιτική υπέρ των τραπεζών αναγκαία και σωτήρια. Το σύστημα διαπλοκής μετατρέπεται σε σύστημα διαφθοράς και άμεσης κλεπτο-κρατίας. Οι τραπεζίτες αποφασίζουν, οι πολιτικοί νομοθετούν και οι δημοσιογρά-φοι δεν λένε κουβέντα.

ΑλΑφοΥζοΣ, ΜΑΡινΑΚΗΣ, ΘΕΜοΣ, ΚΥΡιΑΚοΥΗ Τράπεζα του Αντρέα Βγενόπουλου, φαίνεται να είναι αιμοδότης των Μέσων Ενημέρωσης. Πέρα από την δανειοδότηση του ALTER και του Τράγκα, έχει δώσει δάνεια στο Πρώτο Θέμα, τον ΣΚΑΙ, τον ΑΝΤΕΝΝΑ, ενώ υπάρχουν υποψίες πως η έρευνα στην Κύπρο θα αποκαλύψει και άλλα.Η Εφημερίδα «Πρώτο Θέμα» πήρε τρία δάνεια από τη Marfin Λαϊκή συνολικού ποσού 3 εκα-τομμυρίων ευρώ με προσωπικές εγγυήσεις των εκδοτών Θέμου Αναστασιάδη και Τάσου Καραμήτσου. Οι προβλέψεις της Τράπεζας το 2012, ήταν πως θα χάσει 1.800.000 ευρώ από αυτά τα δάνεια. Οι εκδότες της εφημερίδας παρουσιάζουν ευκολία δανειοδότησης στην διατραπεζική αγορά. Όταν ο Μάκης Τριανταφυλλόπουλος πούλησε το ποσοστό του στην εφημερίδα, ο όμιλος ΠΗΓΑΣΟΣ του Μπόμπολα πήρε με ευκολία δάνειο από την Πειραιώς για να αγοράσει τις μετοχές. Στη συνέ-χεια, όταν υπήρξε ρήξη μεταξύ Μπόμπολα από τη μία και Αναστασιάδη-Καραμήτσου από την άλλη, το δίδυμο πήρε πάλι με ευκολία δάνειο 21 εκα-τομμυρίων από την Πειραιώς για να αγοράσει το ποσοστό Μπόμπολα.Σε αυτές τις δανειοδοτήσεις,οι Τράπεζες στην Ελλάδα, αποδέχονται ως εγγύηση του δανείου τον ίδιο τον τίτλο της εφημερίδας. Ο τίτλος μιας μεγάλης εφημερίδας είναι πραγματικά μια εγγύ-ηση,αλλά έχει αξία όταν η εφημερίδα λειτουργεί με το προσωπικό της και τους ανθρώπους που την διευθύνουν. Έτσι ο τίτλος εκ των πραγμάτων χάνει την αξία όταν δεσμευτεί από μια Τράπεζα. Η εφημερίδα Πρώτο Θέμα πάντως,στα άρθρα και τα ρεπορτάζ της, δεν παραλείπει να αναφερ-θεί στις επιτυχίες του Προέδρου της Πειραιώς κατά καιρούς.Από την Τράπεζα του Βγενόπουλου έχει πάρει δάνειο και ο ΣΚΑΪ TV ύψους 15,5 εκατομμυρίων. Εγγυήσεις γι' αυτό το δάνειο δόθηκαν προσω-πικά από τον Γιάννη Αλαφούζο και τον Ευάγγελο Μαρινάκη. Δεν υπάρχει πρόβλεψη της Τράπεζας για ζημιά από το δάνειο.Τέσσερα εξυπηρετούμενα δάνεια από τη Marfin Λαϊκή φαίνεται να έχει και ο όμιλος ΚΥΡΙΑΚΟΥ (ΑΝΤΕΝΝΑ) ύψους 58 εκατομμυρίων που προορί-ζεται για τον ΑΝΤΕΝΝΑ. Η Τράπεζα δεν φαίνεται να έχει πάρει εγγυήσεις γι' αυτά τα δάνεια.Αυτό που προκύπτει από την χορήγηση των δανείων προς τα ΜΜΕ, είναι πως με μεγάλη ευκολία τα Μέσα χρηματοδοτούνται και αναχρη-ματοδοτούνται όταν δεν μπορούν να καλύψουν τα δάνεια. Οι εγγυήσεις είναι κάτι πολύ σχετικό,αφού οι Τράπεζες αποδέχονται ως εγγύηση ό,τι οι ίδιες αποφασίσουν και τις περισσότερες φορές,ενάντια στην ίδια την Τραπεζική τακτική.

ΣηΜΕΙΩΣη 1. Η αναφορά γίνεται σε δάνεια τα οποία καταφέραμε κατά τη διάρκεια της δημοσιογραφικής έρευνάς μας να εντοπίσουμε. Σε περί-πτωση νεότερων στοιχείων για τη δανειοδότηση άλλων ΜΜΕ, θα επανέλθουμε.

ΣηΜΕΙΩΣη 2: Το Hot Doc από την πρώτη μέρα της έκδοσής του έχει ανακοινώσει πως δεν δέχεται διαφήμιση Τραπεζών καθώς και κρατική διαφήμιση.

18 • HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013

Η χρηματοδότηση των κομ-μάτων από τον κρατικό προϋπολογισμό στην Ελλάδα κατοχυρώθηκε συνταγματικά

το 1975. Η παράγραφος 2 του άρθρου 29 του Συντάγματος ορίζει ρητά ότι «τα κόμματα έχουν δικαίωμα στην οικονο-μική τους ενίσχυση από το κράτος για τις εκλογικές και λειτουργικές τους δαπάνες, όπως νόμος ορίζει...». Η απαρχή της χρηματοδότησης έγινε το 1984, όταν η κυβέρνηση Ανδρέα Παπανδρέου ψήφισε νόμο με τον οποίο κατοχύρωνε την οικο-νομική ενίσχυση των κομμάτων. Η χρυσή περίοδος για τα κόμματα είχε μόλις ξεκινήσει, και ειδικότερα για τα δύο μεγάλα κόμματα εξουσίας. Με την πάροδο του χρόνου όλα τα κόμματα κατόρθωσαν να λάβουν επιχορηγήσεις εκατομμυρίων ευρώ. Όσο μεγάλωνε η εκλογική τους πελατεία, μεγάλωνε και το ποσοστό της χρηματοδότησης. Με τον τρόπο αυτό όμως δημιουργού-ταν ένα τεράστιο ζήτημα, το οποίο είχε να κάνει με την ορθή λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος. Τα δύο μεγάλα κόμματα, εξαιτίας των εκλο-γικών τους αποτελεσμάτων, λάμβαναν

πολλαπλάσια χρήματα από ό,τι τα μικρό-τερα. Με τον τρόπο αυτό όμως είχαν τη δυνατότητα να επηρεάζουν το εκλογικό σώμα, παρέχοντας διευκολύνσεις που τα μικρά κόμματα αδυνατούσαν. Όπως για παράδειγμα τα εκατομμύρια ευρώ που ξόδευαν για τις δωρεάν μετακινήσεις των ψηφοφόρων τους, την εκτύπωση προεκλογικού υλικού και τις πανάκρι-βες διαφημιστικές εκστρατείες. Με μια σειρά από νόμους και διατά-ξεις, που τα ίδια τα κόμματα έφεραν στη Βουλή, κατάφεραν να κάνουν κάτι μοναδικό. Να εισπράττουν τις επιδο-τήσεις από τον κρατικό προϋπολογισμό βρέξει χιονίσει. Και αυτό επειδή το ύψος της κρατικής χρηματοδότησης –τακτικής και εκλογικής– ορίζεται ως ποσοστό επί των εσόδων του κρατικού προϋπολογι-σμού. Είναι χαρακτηριστικό ότι, το 2011, το ποσοστό της επιχορήγησής τους από τον προϋπολογισμό αυξήθηκε, παρά το γεγονός ότι τα δημόσια έσοδα κινήθη-καν σε βαρομετρικό χαμηλό εξαιτίας της βαθιάς ύφεσης που μαστίζει την ελληνική κοινωνία. Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους. Την πενταετία 2007-2011 η ετήσια

χρηματοδότηση προς τα πολιτικά κόμ-ματα στη χώρα μας ανήλθε σε 64,42 εκατ. ευρώ. Πρωταθλητές αναδείχτη-καν τα δύο κόμματα εξουσίας, ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, τα οποία έλαβαν συνολικά περί-που 228 εκατ. ευρώ. Σύμφωνα με στοιχεία έρευνας, την οποία πραγματοποίησε ο Σύλλογος Ελλήνων Φορολογούμενων (ΣΕΦ) (www.forologoumenos.gr), στις αρχές του 2012, με τίτλο «Το κόστος της Δημοκρατίας», πρόκειται για την 5η μεγαλύτερη δαπάνη στην Ευρώπη. Την ίδια ώρα που η Ελλάδα είναι μόλις η 9η μεγαλύτερη χώρα σε πληθυσμό. Δεν είναι όμως και το μοναδικό αποδει-κτικό στοιχείο των υπέρογκων δαπανών των ελληνικών πολιτικών κομμάτων. Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, η Ελλάδα διαθέτει το 3ο υψηλότερο κόστος χρημα-τοδότησης ανά εγγεγραμμένο ψηφοφόρο, το οποίο φτάνει τα 6,49 ευρώ, όταν το αντίστοιχο κόστος της Γερμανίας ανέρ-χεται σε 2,14 ευρώ και ο μέσος όρος των ευρωπαϊκών χωρών είναι στα 2,44 ευρώ. Μάλιστα η Ελλάδα εμφανίζεται να δαπανά 9,39 ευρώ ανά έγκυρη ψήφο, ενώ η Γερμανία δαπανά 3,08 ευρώ, τη

«Μερικοί άνθρωποι ντρέπονται τόσο πολύ όταν δανείζονται, που δεν τολμούν να επιστρέψουν τα δανεικά», έλεγε συχνά ο γάλλος πολιτικός συγγραφέας Φρεντερίκ Νταρντ. Τι γίνεται όμως στην περίπτωση που ο δανειστής δεν είναι φυσικό πρόσωπο, αλλά πολιτικό κόμμα; Τα τελευταία χρόνια τα πολιτικά κόμματα έλαβαν δισεκα-τομμύρια ευρώ από τον κρατικό προϋπολογισμό για τις εκλογικές τους ανάγκες. Επιπλέον, οι πολιτικές παρατάξεις, σαν άλλες ΑΕ, δανείστηκαν εκατομμύρια ευρώ από κρατικές και ιδιωτικές τράπεζες, βάζοντας ως εγγυήσεις μελλοντικές επιχο-ρηγήσεις από τον κρατικό προϋπολογισμό. Τραπεζίτες δάνειζαν τα κόμματα και αυτά με τη σειρά τους παρείχαν μια ιδιότυπη ασυλία απέναντι στα συμφέροντα των τραπεζιτών.

Λίγο χρήμα αΚΟΜΜΑ, κύριε τραπεζίτη!

Του Βαγγέλη Τριάντη

Το Τρίγωνο της Εξουσίας

HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013 • 19

στιγμή που ο μέσος όρος της ΕΕ είναι μόλις στα 3,73 ευρώ. Πιο εντυπωσιακές, σύμφωνα με τα όσα αναφέρει η έρευνα, είναι οι διαφορές σε επίπεδο δαπανών ως ποσοστού επί του ΑΕΠ. Είναι χαρακτηριστικό ότι για την Ελλάδα το ΑΕΠ και τα φορολογικά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού αποτε-λούν το 1,85% και το 1,44% αντίστοιχα του συνόλου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Την ίδια ώρα που οι δαπάνες χρηματοδό-τησης των ελληνικών κομμάτων φτάνουν στο 6,88% του συνόλου των 27 χωρών.

Τεράστιες σπατάλες και ελλειμματική λειτουργία Παρά τις υπέρογκες χρηματοδοτήσεις, όμως, τα κόμματα εμφάνισαν οικονο-μικά ελλείμματα ύψους εκατομμυρίων ευρώ. Η λειτουργία τους θα μπορούσε να πει κανείς ότι αντανακλά τον τρόπο με τον οποίο διαχειριστήκαν τις τύχες του κράτους. Αδικαιολόγητες σπατάλες, μη ορθολογική διαχείριση των οικονο-μικών τους, πανάκριβες προεκλογικές εκστρατείες και κάθε λογής τέχνασμα προκειμένου να προσελκύσουν ή να ικα-νοποιήσουν την εκλογική τους πελατεία.

Μια προσεκτικότερη ματιά στους ισο-λογισμούς τους το επιβεβαιώνει. Το 2009 το ΠΑΣΟΚ είχε συνολικά έσοδα 35,6 εκατ. ευρώ και συνολικά έξοδα 66,5 εκατ. ευρώ. Εμφάνισε δηλαδή μια μαύρη τρύπα 30,9 εκατ. ευρώ. Μια προ-σεκτικότερη ματιά στα οικονομικά του Κινήματος προκαλούν το λαϊκό αίσθημα. Μόνο για την επιμόρφωση των στελεχών του κόμματος δόθηκαν 2,225 εκατ. ευρώ, ενώ για τις τηλεπικοινωνιακές ανάγκες του κόμματος δόθηκαν 2,672 εκατ. ευρώ. Στην κορυφή της πυραμίδας των εξόδων βρίσκονται οι μετακινήσεις ψηφοφόρων και στελεχών του κόμματος. Για τους πρώτους, το Κίνημα χρειάστηκε 12,743 εκατ. ευρώ, ενώ για τα στελέχη του 7,160 εκατ. ευρώ. Αντίστοιχα, το 2010, το ΠΑΣΟΚ είχε έσοδα 22,775 εκατ. ευρώ και έξοδα 65,068 εκατ. ευρώ. Το 87% των εσό-δων του προήλθε από τον κρατικό προϋπολογισμό, καθώς στο ταμείο του κόμματος μπήκαν 18,04 εκατ. ευρώ από την κρατική χρηματοδότηση και άλλα 1,768 εκατ. ευρώ από την «επιμορφωτική χρηματοδότηση». Τα έξοδα των αμοι-βών του προσωπικού ανήλθαν για την

Ιπποκράτους σε 4,158 εκατ. ευρώ, ενώ τα έξοδα για την επιμόρφωση των στελε-χών ανήλθαν σε 1,974 εκατ. ευρώ. Σε 2,6 εκατ. ευρώ ανήλθαν τα έξοδα για τους λογαριασμούς των ΔΕΚΟ και τα ενοίκια, 5,5 εκατ. ευρώ για τις μετακινήσεις των στελεχών, 1,813 εκατομμύρια για διαφη-μίσεις, εκδηλώσεις και προβολή θέσεων και 3,858 εκατ. ευρώ για αδιευκρίνιστα «γενικά έξοδα», ενώ άλλα 5,6 εκατομμύ-ρια δόθηκαν σε «άγνωστες ενισχύσεις». Σε παρόμοια κατάσταση βρίσκεται και το κόμμα της ΝΔ. Συγκεκριμένα, το 2010 η Συγγρού εμφάνισε έσοδα ύψους 18,7 εκατ. ευρώ, ενώ οι λειτουργικές δαπάνες του κόμματος ανήλθαν σε 40 εκατομμύ-ρια. Πιο απλά, το έλλειμμα του κόμματος ανήλθε σε 21,3 εκατομμύρια, ίσο δηλαδή με το 114% των εσόδων του. Στα έξοδά του διακρίνει κανείς 7,923 εκατομμύρια για δαπάνες προσωπικού, 1,397 εκατ. ευρώ για επιμόρφωση στελεχών, 3,378 εκατομμύρια σε ΔΕΚΟ και ενοίκια, 0,611 εκατομμύρια για μετακινήσεις στελεχών, 8,2 εκατομμύρια σε «γενικά έξοδα», 5,8 εκατ. ευρώ για εκδηλώσεις και προβολή θέσεων και 7,034 εκατ. ευρώ για «αδιευ-κρίνιστες ενισχύσεις».

Κόστος χρηματοδότησης των κομμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση ανά εκλογέα και ανά έγκυρη ψήφο. Πηγή: Σύλλογος Ελλήνων Φορολογούμενων.

20 • HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013

Ελλείμματα όμως δεν αντιμετωπίζουν μόνο τα δύο μεγάλα κόμματα εξου-σίας, αλλά και τα υπόλοιπα. Τα χρέη τους μοιάζει να 'ναι η κατάρα που τα κυνηγά καθ' όλη τη διάρκεια των τελευ-ταίων ετών. Μια κατάρα που φρόντισαν να ξορκίσουν λαμβάνοντας δάνεια εκα-τομμυρίων ευρώ από διάφορες τράπεζες.

Δάνεια εκατομμυρίων ευρώ από τράπεζες Το να λαμβάνει μια επιχείρηση δάνειο από μια τράπεζα είναι λίγο πολύ μια συνηθισμένη πρακτική. Ο εκάστοτε επιχειρηματίας λαμβάνει δάνειο προ-κειμένου να το χρησιμοποιήσει για επιχειρηματικούς ή επενδυτικούς σκο-πούς και στη συνέχεια το αποπληρώνει κανονικά. Σε κάποιες περιπτώσεις τοποθετεί ως εγγύηση είτε προσωπικά περιουσιακά στοιχεία είτε περιουσιακά στοιχεία της επιχείρησης. Την πρακτική αυτή υιοθέτησαν και τα πολιτικά κόμ-ματα στη χώρα μας. Σαν να επρόκειτο για ανώνυμες εταιρίες, έλαβαν δάνεια εκατομμυρίων ευρώ από ιδιωτικά ή κρατικά τραπεζικά ιδρύματα προκειμέ-νου να καλύψουν τα ελλείμματά τους. Οι τραπεζίτες χορηγούσαν με ευκολία υπέρογκα δάνεια προς τα πολιτικά κόμ-ματα, με αντάλλαγμα την εξασφάλιση προνομιακής μεταχείρισης όταν αυτά θα βρίσκονται στην εξουσία. Ένας σφι-χτός εναγκαλισμός μεταξύ πολιτικού συστήματος και τραπεζιτών, ο οποίος έμελλε να αποδειχτεί ολέθριος για την ελληνική κοινωνία. Ο τραπεζικός δανεισμός των κομμά-των ξεκίνησε με την Αγροτική Τράπεζα Ελλάδος το 2000. Μια τράπεζα η οποία βρισκόταν υπό τον έλεγχο του κράτους και η οποία ελεγχόταν ουσιαστικά από το πολιτικό σύστημα. ΠΑΣΟΚ και ΝΔ δανείστηκαν από την ΑΤΕ εκατομμύρια ευρώ, ξεπερνώντας κάθε όριο τραπε-ζικής και κομματικής δεοντολογίας, όπως αναφέρει η έρευνα του ΣΕΦ. Ως εγγυήσεις τοποθετούσαν τις κρατικές επιχορηγήσεις που επρόκειτο να λάβουν τα επόμενα χρόνια, με βάση τα εκλογικά τους ποσοστά. Επρόκειτο για ένα τερά-στιο σκάνδαλο, που ξεπερνούσε κάθε φαντασία. Το παράξενο όλων είναι ότι

η ΤτΕ στους σχετικούς ελέγχους που πραγματοποίησε δεν εντόπισε τίποτα το επιλήψιμο. Οι εγγυήσεις αυτές δεν παρείχαν καμία ουσιαστική εγγύηση στις τράπεζες. Κανείς δεν μπορούσε να εγγυηθεί ότι τα εκλογικά αποτελέσματα και η ισχυρή απήχηση στην ελληνική κοινωνία θα παρέμεναν σταθερά και τα επόμενα χρό-νια. Τρανταχτό παράδειγμα το ΠΑΣΟΚ, που από το 44% του 2009 κατακρη-μνίστηκε στο 12,28% του 2012. Ή, για παράδειγμα, η ΝΔ, που από το 33,5% του 2009 έφτασε στο 29,66% το 2012. Αυτή τη στιγμή ΠΑΣΟΚ και ΝΔ χρωστάνε στην ΑΤΕ περί τα 201,8 εκατ. ευρώ. Δεν είναι όμως και τα μοναδικά. Σταδιακά στο παιχνίδι της δανειοδότησης των κομ-μάτων μπήκαν και άλλες τράπεζες, αυτή τη φορά ιδιωτικές, όπως για παράδειγμα η Τράπεζα Πειραιώς και η Marfin. Με τον ίδιο τρόπο χορήγησαν στα κόμματα δάνεια εκατομμυρίων, με εγγύηση μελ-λοντικές κρατικές επιχορηγήσεις. Το ΠΑΣΟΚ, για παράδειγμα, έχει λάβει δάνεια ύψους 10 εκατ. ευρώ από την Marfin Egnatia Bank και άλλα 5 εκατ. ευρώ από την Τράπεζα Πειραιώς. Η ΝΔ, εκτός των δανείων της ΑΤΕ, έχει λάβει χρηματοδότηση υπό μορφή δανείου και από την Τράπεζα Πειραιώς ύψους 15 εκατ. ευρώ. Εκλεκτοί πελάτες ιδιωτικών

τραπεζών όμως δεν ήταν μόνο τα δύο μεγάλα κόμματα. Γύρω στα 4,4 εκατ. ευρώ έχει δανειστεί το ΚΚΕ από την Εθνική, ενώ άλλα 6 εκατ. ευρώ είναι το δάνειο του ΣΥΡΙΖΑ. Από την ίδια τρά-πεζα έχουν λάβει δάνειο και οι Οικολόγοι Πράσινοι, ύψους 800.000 ευρώ. Σε ό,τι αφορά τα κόμματα της Αριστεράς, ΣΥΡΙΖΑ και ΚΚΕ, και τα δάνειά τους, σύμφωνα με πληροφορίες του Hot Doc βρίσκονται σε διαπραγματεύσεις με τις τράπεζες. Σε αντίθεση βέβαια με τα υπό-λοιπα κόμματα, τις διαπραγματεύσεις έχουν αναλάβει προσωπικά οι αρχηγοί των κομμάτων. Στη ΝΔ και στο ΠΑΣΟΚ αναλαμβάνουν να φέρουν σε πέρας τις διαπραγματεύσεις γενικοί διευθυντές ή προβεβλημένα στελέχη του κόμματος, με αποτέλεσμα στο τέλος να χάνεται η ευθύνη.

Αμνήστευσαν τις διοικήσεις με νόμο στο παρά πέντεΌλες οι δανειοδοτήσεις από την πλευρά της ΑΤΕ προς τα δύο μεγάλα κόμματα βαραίνουν αποκλειστικά και μόνο τις εκάστοτε διοικήσεις της τράπεζας. Διοικήσεις που διορίζονταν με καθαρά κομματικά κριτήρια μόνο και μόνο για να εξυπηρετούν τις κυβερνητικές πολιτικές. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην περίπτωση της ΑΤΕ όλες οι αποφάσεις, τόσο για τη

Δάνεια που έλαβαν τα κόμματα από τις τράπεζες από το 2000 έως σήμερα

96,8 105 4,4

0,8

615

ΠΑΣΟΚ ΠΑΣΟΚ ΠΑΣΟΚ ΚΚΕ

ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ

ΣΥΡΙΖΑΝΔ

ΝΔ

105

σε εκατ. ευρώ

Το Τρίγωνο της Εξουσίας

HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013 • 21

1

2

3

χορήγηση όσο και για την ανανέωση ή διευθέτηση των σχετικών πιστοδοτικών ορίων, λαμβάνονταν πάντοτε από το ανώτατο πιστοδοτικό όργανο της τράπε-ζας: Το Γενικό Συμβούλιο Χορηγήσεων. Σε αυτό συμμετέχουν τα εκτελεστικά μέλη της διοίκησης και ανώτατα στελέχη των αρμόδιων κεντρικών διευθύνσεων, τα οποία φέρουν και την ευθύνη των αποφάσεών τους. Το 2011, κατατέθηκε μηνυτήρια ανα-φορά στους δύο πρώην οικονομικούς εισαγγελείς, Γρηγόρη Πεπόνη και Σπύρο Μουζακίτη, αναφορικά με τις χορηγή-σεις των δανείων σε ΝΔ και ΠΑΣΟΚ. Οι δύο εισαγγελείς ανέλαβαν να ερευνήσουν την υπόθεση σε βάθος. Λογάριαζαν όμως χωρίς τον ξενοδόχο, που στην προκειμένη περίπτωση δεν ήταν άλλος από τα ίδια τα κόμματα. Πριν από ενάμιση μήνα περίπου και συγκεκριμένα στις 4 Απριλίου 2013, κι ενώ οι οικονομικοί εισαγγε-λείς είχαν σχεδόν ολοκληρώσει την έρευνά τους, τρεις βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας κατέθεσαν τροπολογία, με την οποία αμνήστευσαν τις διοι-κήσεις των τραπεζών. Πρόκειται για τους Δημήτριο Χριστογιάννη, βουλευτή Πιερίας, Δημήτριο Τσουμάνη, βουλευτή Πρεβέζης, και Διονύση Σταμενίτη, βου-λευτή Πέλλας. Τρεις βουλευτές από

μόλις πέντε λεπτά πριν από την ψήφιση του επενδυτικού νόμου. Ούτως ώστε να μην μπορεί κανείς από τους βουλευτές της αντιπολίτευσης να αντιδράσει και να ζητήσει ονομαστική ψηφοφορία. Η τρο-πολογία ψηφίστηκε κατά πλειοψηφία. Η ψήφισή της αθώωσε πανηγυρικά τις διοι-κήσεις των τραπεζών και απέδειξε για ακόμη μια φορά ότι το πολιτικό σύστημα στη χώρας μπορεί να νομοθετεί κατά το δοκούν. Ειδικά όταν πρόκειται για δικούς του ανθρώπους, που το ευεργέτησαν με τις αποφάσεις τους.

Ο ελεγκτής είναι και ελεγχόμενος Σε ό,τι αφορά τα οικονομικά των κομμά-των, ο κύριος φορέας που είναι αρμόδιος για την εποπτεία τους είναι η Επιτροπή Ελέγχου του ελληνικού Κοινοβουλίου. Η Επιτροπή είναι υπεύθυνη για την επο-πτεία των οικονομικών των κομμάτων, των συνασπισμών, των υποψηφίων των εκλογών και των δηλώσεων των περι-ουσιακών στοιχείων των μελών του Κοινοβουλίου, σύμφωνα με την έρευνα του ΣΕΦ. Η σύνθεσή της χαρακτηρίζεται από μια μοναδική πρωτοτυπία, καθώς απαρτίζεται από βουλευτές των κομμά-των και τρεις ανώτατους δικαστικούς. Πιο απλά, η πλειοψηφία της Επιτροπής που υποτίθεται ότι ελέγχει τα οικονο-μικά των κομμάτων αποτελείται

εκείνους όμως που σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως πρώ-της γραμμής. Η τροπολογία ανέφερε ότι «Δεν συνιστά απιστία κατά την έννοια των άρθρων 256 και 390 του Ποινικού Κώδικα για τον πρόεδρο τα μέλη του ΔΣ και τα στε-λέχη των τραπεζών η σύναψη δανείων πάσης φύσεως με νομικά πρόσωπα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου, μη κερ-δοσκοπικού χαρακτήρα, του ευρύτερου δημοσίου τομέα, όπως αυτός οριοθε-τείται κατά νόμο, καθώς και η εν γένει παροχή πιστώσεων σε αυτά, εφόσον πλη-ρούνται οι ακόλουθες προϋποθέσεις: α) υφίστανται αποφάσεις των θεσμο-θετημένων εγκριτικών επιτροπών ή οργάνων κάθε τράπεζας και β) τηρήθη-καν, κατά τη χορήγησή τους, οι σχετικές κανονιστικές πράξεις της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤΠΔΕ)».Το πλέον εντυπωσιακό είναι ότι κατατέ-θηκε σε ένα άσχετο νομοσχέδιο, το οποίο αφορούσε τη «Διαμόρφωση Φιλικού Αναπτυξιακού Περιβάλλοντος για Στρατηγικές και Ιδιωτικές Επενδύσεις και άλλες διατάξεις». Η ίδια μέθοδος που κατά το παρελθόν έχει χρησιμοποι-ηθεί από το πολιτικό σύστημα όταν είναι να περάσει φωτογραφικές διατάξεις σε φίλα προσκείμενους επιχειρηματίες. Μάλιστα η τροπολογία κατατέθηκε

Η τροπολογία την οποία πέρασαν στο παρά πέντε της ψήφισης του επενδυτικού νόμου οι τρεις βουλευτές της ΝΔ, με την οποία αμνήστευσαν τις διοικήσεις των τραπεζών. Πρόκειται για τους (1) Δημήτριο Χριστογιάννη, βουλευτή Πιερίας, (2) Δημήτριο Τσουμάνη, βουλευτή Πρεβέζης, και (3) Διονύση Σταμενίτη, βουλευτή Πέλλας.

22 • HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013

κατά πλειοψηφία από μέλη τους. Ο ελεγκτής τυγχάνει παράλληλα και ελεγ-χόμενος, με αποτέλεσμα να τίθενται σοβαρά ζητήματα αξιοπιστίας και απο-τελεσματικότητάς της. Όπως επισημαίνει σε έκθεσή της η ομάδα Κρατών κατά της Διαφθοράς (GRECO) του Συμβουλίου της Ευρώπης, «το σύστημα εποπτείας έχει αποτύ-χει να αποκαλύψει και να τιμωρήσει κάθε ουσιώδη ή επουσιώδη παράβαση των κανόνων σχετικά με τη χρηματοδό-τηση των πολιτικών, παρά το γεγονός ότι υπάρχουν συχνές δημόσιες αντιπαρα-θέσεις σχετικά με το ζήτημα χρημάτων και πολιτικής». Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με τη σελίδα 20 της ίδιας έκθεσης, «δεν υπάρχουν στατιστικά στοιχεία ή περιπτώσεις τα οποία ανα-φέρονται στην επιβολή κυρώσεων σε πολιτικά κόμματα, σε πρόσωπα που συνδέονται με αυτά, σε υποψηφίους κομμάτων, ή σε εκλεγμένους αντιπρο-σώπους είτε ερευνήθηκαν είτε κρίθηκαν ένοχοι, για την παραβίαση της νομο-θεσίας, για τη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων και τη χρηματοδό-τηση προεκλογικών εκστρατειών». Επιπλέον, μεγάλο μειονέκτημα της Επιτροπής είναι το γεγονός ότι όλες οι αποφάσεις πρέπει να λαμβάνονται με ομοφωνία. Κάτι που σημαίνει ότι κάθε κόμμα μπορεί να ασκεί βέτο σε οποια-δήποτε αναγνώριση από την Επιτροπή δικών του παραβάσεων και κανόνων χρη-ματοδότησης. Σύμφωνα με τη GRECO, η Επιτροπή φέρεται να έχει συζητήσει τις παρατυπίες που έχει εντοπίσει. Ωστόσο, η μη επίτευξη ομοφωνίας δεν επιτρέ-πει να επισημανθούν όλα αυτά στις εκθέσεις της. Επίσης, η διαδικασία επίβλεψης από την Επιτροπή Ελέγχου χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερη αδιαφάνεια. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι οι εκθέσεις των ορκωτών ελεγκτών, πάνω στις οποίες στηρίζε-ται η Επιτροπή, δεν δημοσιοποιούνται ποτέ. Παρά το γεγονός ότι εμφανίζονται ως παραρτήματα στην τελική έκθεση της Επιτροπής. Την ίδια μοίρα έχουν και τα πρακτικά των συνεδριάσεων της Επιτροπής, λες και πρόκειται για κον-κλάβιο με επτασφράγιστα μυστικά, τα

οποία δεν δικαιούται να μάθει ο ελλη-νικός λαός. Είναι χαρακτηριστικό ότι οποιοσδήποτε πολίτης επιθυμεί να μάθει τα αποτελέσματα της έκθεσης θα πρέπει να απευθύνει αίτημα στο Κοινοβούλιο, καθώς η έκθεση κοινοποιείται μόνο στον πρόεδρο του ελληνικού Κοινοβουλίου.

Τι ισχύει σε χώρες του εξωτερικού Στις χώρες μέλη της ΕΕ το συνολικό κόστος της κρατικής χρηματοδότησης για το 2010 ανήλθε σε 936,17 εκατ. ευρώ. Οι παροχές αφορούν την εξαγορά ραδιο-τηλεοπτικού χρόνου, χώρους γραφείων, εκτυπωτικές υπηρεσίες, χαρτί για την εκτύπωση του προεκλογικού υλικού ή και ψηφοδελτίων, βοηθητικό υπαλληλικό προσωπικό για τις εργασίες των κομμά-των ή για την υποβοήθηση του έργου των βουλευτών κτλ. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας του Συλλόγου Ελλήνων Φορολογούμενων, «δύσκολα θα δούμε άλλες περιπτώσεις τόσο μεγάλης χαλά-ρωσης των θεσμών και αδιαφορίας μπροστά στην απροκάλυπτη παραβίαση της νομοθεσίας, όπως συμβαίνει στην Ελλάδα». Στη Σουηδία, για παράδειγμα, ο κρατικός έλεγχος και η εποπτεία απου-σιάζουν εντελώς. Κάτι το οποίο φαντάζει αδιανόητο για τη χώρα μας. Τα κόμ-ματα έχουν δημιουργήσει από μόνα του συστήματα αρχών και μηχανισμών τους οποίους ακολουθούν. Κάτι ανάλογο έχει συμβεί και στη Γερμανία, όπου τα κόμματα έχουν αυτο-δεσμευτεί σε θέματα διαφάνειας. Επίσης οι πολιτικές παρατάξεις έχουν απαρνηθεί το δικαίωμα της ασυλίας των βουλευτών. Μάλιστα το γερμανικό Κοινοβούλιο έχει εκδώσει και σχετικό ψήφισμα, στο οποίο αναφέρει ότι οι προβλέψεις περί ασυλίας είναι ένα τυπικό ζήτημα και δεν έχει στόχο να λειτουργήσει για την ποινική δίωξη παρανομούντων μελών. Σε κάθε περίπτωση η εγχώρια πολιτική σκηνή δείχνει να πρωτοτυπεί για ακόμη μια φορά. Και όλα αυτά σε βάρος του έλληνα φορολογούμενου, της δημοκρα-τίας και του ελληνικού λαού.

Η έκθεση της Greco, στην οποία, μεταξύ άλλων, γίνεται λόγος για την πλημμελή εποπτεία και το καθεστώς αδιαφάνειας σε ό,τι αφορά τα οικονομικά των κομμάτων στην Ελλάδα.

Ο ελεγκτής τυγχάνει παράλληλα και ελεγχόμενος, με αποτέλεσμα να τίθενται σοβαρά ζητήματα αξιοπιστίας και αποτελεσμα­τικότητάς της

Το Τρίγωνο της Εξουσίας

HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013 • 23

Του Νίκου Ανδριόπουλου

Η σχέση των τραπεζών με τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης μπορεί να απο-τυπωθεί ανάγλυφα από τον επιθετικό προσδιορισμό «ερωτική». Στηριγμένη στους δύο ακρογωνιαίους λίθους της παραπαίουσας ελληνικής κοινωνίας, το χρήμα και την εξουσία, στη σχέση αυτή μπορεί κανείς να εντοπίσει όλα τα χαρακτηριστικά ενός ανώμα-λου, θυελλώδους love story με πολλά σκαμπανεβάσματα.

Η μετάβαση από τη δριμύτατη κριτική και τα δημοσιεύματα-κόλαφο στα διθυραμβικά άρθρα και τις αγιογραφίες

τραπεζών και τραπεζιτών είναι πολύ εύκολη και βατή. Ένα γενναίο κομμάτι της τεράστιας διαφημιστικής πίτας αρκεί για να κατευθύνει τα βέλη του έρωτα σε καναλάρχες και εκδότες και να αποτε-λέσει το έναυσμα μιας σειράς ευνοϊκών δημοσιευμάτων. Φυσικά, στην ίδια ακριβώς λογική της σύμπνοιας κάποιες σημαντικές ειδήσεις μπορεί να... χαθούν στη διαδρομή προς το τυπογραφείο ή την κάμερα, αν αυτές τυγχάνει να θίγουν τα διαπλεκόμενα συμφέροντα των χρη-ματοπιστωτικών ιδρυμάτων και των ακολουθούμενων πολιτικών που υπο-στηρίζουν. Από την άλλη πλευρά, οι επικεφαλής των τραπεζικών ιδρυμάτων μεριμνούν επιμελώς για την οικονομική επιβίωση και ευμάρεια των εν λόγω Μέσων, είτε μέσω δανείων είτε μέσω διαφημιστικών καταχωρήσεων, απο-σκοπώντας πάντα στις ισορροπίες στις μεταξύ τους σχέσεις.

Ψυχάρης-Παπανδρέου: 10 εκατ. λόγοι που πέρασαν από τον έρωτα στο μίσος Η στάση που είχε τηρήσει ο Όμιλος Λαμπράκη απέναντι στο ΠΑΣΟΚ του Γιώργου Παπανδρέου και κυρίως τον ίδιο τον πρώην πρωθυπουργό χαρα-κτηριζόταν από πολλούς ως εξαιρετικά φιλική. Ενδεικτικά είναι τα άρθρα ενός από τους σημαίνοντες αρθρογρά-φους της Μιχαλακοπούλου, ο οποίος συστηματικά μέσα από τα γραπτά του φρόντιζε να υπογραμμίζει τον «ανέν-δοτο» του Γιώργου Παπανδρέου να σώσει τη χώρα μέσα από τα αλλεπάλληλα ταξίδια του στο εξωτερικό. Οι όποιες κατηγορίες κατά της κυβέρνησης και της Ιπποκράτους περιορίζονταν στα... βαρίδια του Μαξίμου, με το σκεπτικό ότι την ώρα που ο «καλός» Παπανδρέου παλεύει για τη σωτηρία, στο εσωτερικό τα κάνουν μούσκεμα... Όλα αυτά έμελλε να αλλάξουν ξαφ-νικά, με αφορμή ένα δάνειο που δεν δόθηκε ποτέ. Η αγάπη των ιθυνόντων της Μιχαλακοπούλου άφησε τη θέση

ζηΤΕΙΤΑΙ ΤΡΙΤΟΣΓΙΑ Τo… πΑΡΤΙ ΤηΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ

24 • HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013

1

της στο απύθμενο μένος, με τις φωνές του χωρισμού να ακούγονται σε ολό-κληρη τη χώρα. Η οικονομική δυσπραγία του ΔΟΛ ώθησε τους ιθύνοντες να ζητή-σουν ένα δάνειο ύψους 10 εκατ. ευρώ από την Εθνική Τράπεζα. Η απάντηση της διοίκησης ήταν αρνητική, διότι, όπως αναφερόταν στη σχετική ανακοίνωση, «δεν δόθηκαν οι απαραίτητες εγγυήσεις», με αποτέλεσμα να μην προχωρήσει η δια-δικασία έγκρισης του δανείου. Η «πόρτα» της Εθνικής άνοιξε τον ασκό του Αιόλου και αποτέλεσε το εναρκτήριο λάκτισμα για έναν ατελείωτο πόλεμο πρωτοσέλι-δων, ανακοινώσεων και διαρροών, τόσο από την πλευρά του πρώην πρωθυπουρ-γού όσο και από αυτήν του ισχυρού άνδρα του ΔΟΛ, Σταύρου Ψυχάρη. Ο «στρα-τηγός» του Παπανδρέου και πρώην γραμματέας του ΠΑΣΟΚ, Μιχάλης Καρχιμάκης, στο συνέδριο του κόμμα-τος κατονόμασε τον εκδότη ως αυτόν που έριξε τον πρώην πρωθυπουργό από την εξουσία γιατί δεν έδωσε το πράσινο φως στον δανεισμό του εκδοτικού ομίλου όταν ρωτήθηκε από τη διοίκηση της τράπεζας. Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο ίδιος ο πρώην πρωθυπουργός σε ομιλία του στο πολιτικό συμβούλιο του ΠΑΣΟΚ, επισημαίνοντας πως η σκληρή κριτική και ο πόλεμος του ΔΟΛ στην κυβέρνησή του οφείλονται στο γεγονός ότι απάντησε αρνητικά στη δανειοδότηση του ομίλου, καθώς δεν πληρούσε τις απαραίτητες προϋποθέσεις. Από την πλευρά του ο

ισχυρός άνδρας της Μιχαλακοπούλου με βαριές εκφράσεις για «φασίζουσα νοο-τροπία επειδή δεν ικανοποιούνται οι επιθυμίες των κυβερνώντων», σημεί-ωσε ότι η διοίκηση της Εθνικής επίσημα απάντησε αρνητικά και ανεπίσημα επι-καλέστηκε την άρνηση του Μαξίμου στη δανειοδότηση. Αποτελεί ηλίου φαεινότερο ότι και η αρνητική στάση που τήρησε ο ΔΟΛ στη συγχώνευση της Εθνικής με την Alpha

Bank οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην άρνηση που είχε εισπράξει ο όμιλος για το περιβόητο δάνειο των 10 εκατομμυρίων.

Το MEGAλο δάνειο των 98 εκατομμυρίωνΟ Άγιος Βασίλης για το κανάλι της Μεσογείων άργησε τρεις ημέρες, αλλά όταν ήρθε φρόντισε να αποζημιώσει τους ιδιοκτήτες του για την καθυστέρηση. Στις 3 Ιανουαρίου προσγειώθηκε σαν μάννα εξ ουρανού στο υπερχρεωμένο και με τερά-στια προβλήματα ρευστότητας MEGA ένα ομολογιακό δάνειο 98 εκατομμυρίων ευρώ από πέντε τράπεζες. Το γεγονός πυροδότησε σωρεία αντιδράσεων και πόλεμο ανακοινώσεων με κατηγορίες για παρέμβαση Μαξίμου για την εξασφάλιση και εκταμίευση του δανείου. Το επίμαχο δάνειο λοιπόν χορηγήθηκε στο MEGA χωρίς ιδιαίτερες τυμπανο-κρουσίες, σε μια προσπάθεια να περάσει στα ψιλά της επικαιρότητας, την ώρα που άλλες μεγάλες επιχειρήσεις δεν δανειο-δοτούνται με αποτέλεσμα να κλείνουν, αφήνοντας στον δρόμο εκατοντάδες εργαζόμενους (π.χ. ΝEOSET). Οι βασικό-τερες κατηγορίες που δέχτηκε το κανάλι της Μεσογείων έκαναν λόγο για πριμοδό-τηση της υποστήριξης των κυβερνητικών επιλογών και της μνημονιακής πολιτικής που ακολουθεί ακραιφνώς το Μαξίμου.Από την πλευρά τους οι δημοσιογράφοι της μαρκίζας του καναλιού επιχεί-ρησαν από τον τηλεοπτικό αέρα να

Η ανακοίνωση της ΤΗΛΕΤΥΠΟΣ ΑΕ, σύμφωνα με την οποία το MEGA πήρε ομολογιακό δάνειο 98 εκατ. ευρώ.

Η «πόρτα» της Εθνικής άνοιξε τον ασκό του Αιόλου και αποτέλεσε το εναρκτήριο λάκτισμα για έναν ατελείωτο πόλεμο πρωτοσέλιδων, ανακοινώσεων και διαρροών, τόσο από την πλευρά του πρώην πρωθυπουργού όσο και από αυτήν του ισχυρού άνδρα του ΔΟΛ, Σταύρου Ψυχάρη

Ο «στρατηγός» του Παπανδρέου, Μ. Καρχιμάκης, κατονόμασε τον Ψυχάρη ως αυτόν που έριξε τον πρώην πρωθυπουργό από την εξουσία γιατί δεν έδωσε το πράσινο φως στον δανεισμό του εκδοτικού ομίλου όταν ρωτήθηκε από τη διοίκηση της τράπεζας

Το Τρίγωνο της Εξουσίας

HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013 • 25

2

υποβαθμίσουν το γεγονός, επισημαί-νοντας ότι πρόκειται για δάνειο 8,5 εκατομμυρίων. Λίγο περισσότερο προ-χώρησε η διοίκησή του, η οποία μέσω της ιστοσελίδας του καναλιού εξέδωσε ανακοίνωση σύμφωνα με την οποία «Η ΤΗΛΕΤΥΠΟΣ ΑΕ δεν δανείστηκε 98 εκατομμύρια ευρώ, όπως ψευδώς ανα-φέρουν διάφορα δημοσιεύματα. Το δάνειο (από πέντε τράπεζες) ήταν ύψους 10 εκατομμυρίων, εκ των οποίων εισπρά-χθηκαν μόνον 8,5 εκατομμύρια – με την αφαίρεση των τραπεζικών προμηθειών. Οι τράπεζες, μάλιστα, για να χορηγή-σουν τα 8,5 εκατομμύρια απαίτησαν εξασφαλίσεις ύψους 140 εκατομμυρίων, τις οποίες και έλαβαν. Να σημειωθεί ότι του δανείου προηγήθηκε αύξηση μετο-χικού κεφαλαίου της εταιρείας, ύψους δέκα εκατομμυρίων ευρώ».Εντούτοις, η ανακοίνωση της εισηγμέ-νης ΤΗΛΕΤΥΠΟΣ ΑΕ στο Χρηματιστήριο Αθηνών, δηλαδή της εταιρίας που έχει το MEGA, βασικοί μέτοχοι της οποίας είναι οι Φώτης Μπόμπολας και Σταύρος Ψυχάρης, έχει κάποιες μικρές διαφορές. «H εταιρεία Τηλέτυπος ΑΕ ανακοινώνει τη σύναψη κοινού ομολογιακού δανείου ύψους 98 εκατ. ευρώ. Το προϊόν του ομο-λογιακού δανείου θα χρησιμοποιηθεί για την αναχρηματοδότηση του συνολι-κού υφιστάμενου τραπεζικού δανεισμού καθώς και για τη χρηματοδότηση γενικών επιχειρηματικών σκοπών της εταιρείας».

Ένα ακόμα ερωτηματικό που παρα-μένει αναπάντητο είναι ποιες είναι ακριβώς οι εξασφαλίσεις και τα εχέγγυα 140 εκατ. ευρώ που έδωσε το κανάλι της Μεσογείων στις τράπεζες για να συνά-ψει το δάνειο αυτό. Διότι το πρόσφατο παρελθόν του ALTER, με τις υπερκοστο-λογημένες εκπομπές που υποθηκεύονταν σε τιμές πολλαπλάσιες από την πραγμα-τική τους αξία, προβληματίζει αρκετούς, αλλά όχι τις τράπεζες. Ουσιαστικά, μεταξύ άλλων, σε παρόμοιες περιπτώ-σεις τα κανάλια βάζουν ως εξασφαλίσεις άυλους τίτλους, που μεταφράζονται σε προγράμματα, εκπομπές και σειρές του καναλιού, τα οποία κοστολογούνται όσο δέχεται ο δανειοδότης. Θα μπορούσαν, δηλαδή, το γνωστό σε όλους «Ρετιρέ» ή «Οι Τρεις Χάριτες» της δεκαετίας του ‘90 να μπουν ως εγγύηση πολλών εκατομμυ-ρίων, αρκεί να το αποδεχτεί το εκάστοτε χρηματοπιστωτικό ίδρυμα.

Η νόστιμη πίτα της διαφήμισης των τραπεζών Η οικονομική κρίση και η συστημική αστάθεια έχουν αποτελέσει τους βασι-κούς πυλώνες της απάντησης στο ερώτημα γιατί οι τράπεζες έχουν κλείσει τις στρόφιγγες του δανεισμού, προκα-λώντας ασφυξία στην αγορά, παρά τα περισσότερα από 180 εκατ. ευρώ που έχουν πάρει τόσο σε ρευστό όσο και σε μορφή εγγυήσεων από το κράτος. Την ίδια περίοδο όμως της κρίσης οι ίδιες

ακριβώς τράπεζες παρουσιάζονται ιδι-αίτερα γαλαντόμες και συνεχίζουν να έχουν την πρωτοκαθεδρία της διαφη-μιστικής δαπάνης. Αποτέλεσμα είναι, την ώρα που η συνολική διαφημιστική δαπάνη στην ελληνική αγορά έχει ψαλι-διστεί ανεπιστρεπτί, σχεδόν σύσσωμος ο ελληνικός Τύπος να τις βλέπει ως σανίδα σωτηρίας, με αντάλλαγμα λίγες αρά-δες αγιογραφιών και παραβλέψεις των «ατελειών» τους...Ενδεικτικά είναι τα παραδείγματα της Τράπεζας Πειραιώς και της Εθνικής. Η πρώτη, για το 2012, έτος κατά το οποίο η χώρα βρισκόταν στο επίκεντρο της κρίσης και δεν υπήρχε ούτε καν η σημε-ρινή επίπλαστη ευφορία, δαπάνησε για την προβολή της περισσότερα από 24 εκατ. ευρώ, τα οποία διοχετεύτηκαν στο σύνολο των καναλιών καθώς και στη μεγαλύτερη μερίδα του Τύπου και των sites με υψηλή επισκεψιμότητα. Λίγο χαμηλότερα, κοντά στα 20 εκατομμύρια ευρώ, κινείται η ετήσια διαφημιστική δαπάνη της Εθνικής Τράπεζας. Όλως παραδόξως, το ίδιο έτος πολλά δημοσιεύ-ματα, τόσο από το πρακτορείο Reuters όσο και από το Hot Doc, για υποθέ-σεις που αφορούν τον ισχυρό άνδρα του ομίλου, Μιχάλη Σάλλα, δεν έτυ-χαν της δέουσας προβολής. Η παρουσία διαφημιστικών καταχωρήσεων στα εν λόγω Μέσα ενδεχομένως να μπορεί να καλύψει το νοηματικό κενό στο εύλογο ερώτημα γιατί, αντί να παρουσιαστούν

Η ανακοίνωση της ΤΗΛΕΤΥΠΟΣ ΑΕ στο site του MEGA. Εντοπίστε τις διαφορές στις φωτό 1 και 2...

Θα μπορούσαν οι γνωστές σε όλους τηλεοπτικές σειρές «Ρετιρέ» ή «Οι Τρεις Χάριτες» της δεκαετίας του ‘90 να μπουν ως εγγύηση πολλών εκατομμυρίων, αρκεί να το αποδεχθεί το εκάστοτε χρηματοπιστωτικό ίδρυμα.

26 • HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013

τα εν λόγω ρεπορτάζ-κόλαφος, προ-βλήθηκαν μόνο οι διαψεύσεις τους, χωρίς να γνωρίζει κανείς από τους τηλεθεατές-αναγνώστες τι ακριβώς δια-ψεύδει ο κ. Σάλλας.

Αρμέγοντας την ιερή αγελάδα του ΟΠΑΠΜία άλλη, ίσως η μεγαλύτερη, αγάπη των ΜΜΕ, που λοξοκοιτούν τη διαφη-μιστική του πίτα όπως οι τοξικομανείς

αλλά και το ΤΗΛΕΑΣΤΥ. Από την πίτα του ΟΠΑΠ όμως τρώνε και πολλά από τα γνωστά ειδησεογραφικά sites. Τι κοινό είχαν όλα αυτά τα Μέσα για το χρονικό διάστημα που βρίσκονταν υπό την ασφαλή οικονομική ομπρέλα του οργανισμού; Σχεδόν κανένα από αυτά δεν άσκησε ποτέ κριτική στις αμφισβη-τούμενες αποφάσεις των διοικήσεών του αναφορικά με απευθείας συμ-βάσεις για έργα εκατομμυρίων και συμφωνίες που έχουν πυροδοτήσει δρι-μύτατες επιθέσεις, με κατηγορίες για αδιαφάνεια, στημένους διαγωνισμούς και αιώνιους αναδόχους.Από την άλλη πλευρά, πολλά ερωτη-ματικά αφήνονται αναπάντητα από τη σκοπιμότητα διαφημιστικής προβολής του ΟΠΑΠ σε sites με εξαιρετικά μικρή επισκεψιμότητα. Χαρακτηριστικό παρά-δειγμα αποτελεί ιστοσελίδα, την οποία δηλώνει πως έχει πολύ γνωστός δημοσι-ογράφος και πρώην εκδότης και η οποία στην πανελλαδική κατάταξη βρίσκεται κάτω από τη θέση 4.200. Η συγκεκρι-μένη ιστοσελίδα, εκτός από διαφημίσεις του ΟΤΕ, της Eurobank, της Wind και του ΕΣΠΑ, φιλοξενεί σε περίοπτη θέση διαφημιστικό μπάνερ του ΟΠΑΠ. Πώς τελικά αποφάσισε ο οργανισμός να προ-βληθεί μέσω ενός site που είναι ζήτημα να διαβάζεται από 400 ανθρώπους την ημέρα;

Ο πίνακας με τις χορηγίες του ΟΠΑΠ που αποκάλυψε

η Ελευθεροτυπία.

Εντύπωση προκαλεί η απόφαση του ΟΠΑΠ να προικίσει με χορηγία 120.000 ευρώ την εξαιρετικά μικρής κυκλοφορίας εφημερίδα Άποψη, κομματικές εφημερίδες όπως η Αυγή και ο Ριζοσπάστης, αλλά και το ΤΗΛΕΑΣΤΥ

τα σκληρά ναρκωτικά, είναι ο ΟΠΑΠ. Ο Οργανισμός Προγνώσεων Αγώνων Ποδοσφαίρου κάθε χρόνο διαθέτει προς όφελος καναλιών, εφημερίδων και ειδη-σεογραφικών sites περισσότερα από 18 εκατομμύρια ευρώ. Σε αυτά ωστόσο έρχονται να προστεθούν και οι ιλιγγι-ώδεις χορηγίες που είδαν το φως της δημοσιότητας από την Ελευθεροτυπία, οι οποίες, όπως προκύπτει, δεν δίνονται σύμφωνα με την αναγνωσιμότητα και τη δημοφιλία του εκάστοτε Μέσου, αλλά η επιλογή τους αποτελεί καθαρά εσωτερικό ζήτημα της διοίκησης του οργανισμού. Σύμφωνα λοιπόν με τα επίμαχα στοι-χεία που είχε αποκαλύψει η Αριστέα Μπουγάτσου, ο ΟΠΑΠ για το 2012 είχε αποφασίσει να είναι ιδιαίτερα γενναι-όδωρος απέναντι στο Nova Sports με 7.500.000 ευρώ, τον ΑΝΤ1 με 1.000.000 ευρώ, τον όμιλο ΣΚΑΪ με 965.000 ευρώ, την εφημερίδα Πρώτο Θέμα και την ιστοσελίδα της με 650.000 ευρώ, την εφημερίδα Real και την ιστοσελίδα της με 500.000 ευρώ, και τον όμιλο Πήγασος του Μπόμπολα με 750.000 ευρώ. Αυτά ωστόσο αποτελούν τα μεγάλα «μαγαζιά» της επίμαχης λίστας.Εντύπωση προκαλεί η απόφαση του ΟΠΑΠ να προικίσει με χορηγία 120.000 ευρώ την εξαιρετικά μικρής κυκλοφορίας εφημερίδα Άποψη, κομματικές εφημε-ρίδες όπως η Αυγή και ο Ριζοσπάστης,

Το Τρίγωνο της Εξουσίας

HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013 • 27

Του Θανάση Καρτερού

Masqué. Doc

Η δήλωσή της, ότι κούνησε το δάχτυλο στην κοινωνία και τώρα έχει ανάγκη την ταπείνωση, έκανε, όπως ήταν φυσικό, τον γύρο των ΜΜΕ και του διαδικτύου. Όπως και να το κάνεις, να μιλάει η Άννα Διαμαντοπούλου, η μέχρι προχτές σιδηρά κυρία του ΠΑΣΟΚ και των κυβερνήσεών του, για ταπείνωση δεν είναι μικρό πράγμα. Η ίδια η λέξη παράγει μάλιστα όχι μόνο πολιτικούς, αλλά και θρησκευτικούς συνειρμούς – έσφαλλα, αμάρτησα και τώρα διά της ταπεινώσεως αποζητώ τη συγχώρεση.

Ως εδώ τα πράγματα είναι σοβαρά, από δω και πέρα όμως αρχίζει το

γνωστό δούλεμα – το ΠΑΣΟΚ δεν είναι εδώ, αλλά οι λογικές του είναι. Διότι η κυρία Διαμαντοπούλου έχει έναν πολύ πρωτότυπο τρόπο να ταπεινώνεται: Στην ίδια συνέντευξη και μαζί με την ταπεί-νωση προαναγγέλλει και τη δημιουργία πολιτικού κόμματος, το οποίο θα έχει ως πρώτη προτεραιότητα την επιχειρηματι-κότητα, την αξιοκρατία και τη στελέχωση του δημοσίου με τους άριστους. Α, για όσους δεν γέλασαν ακόμα, η πρώην υπουργός τάσσεται και κατά της παρου-σίας της τρόικας στης χώρα μας: Τρόικα τέλος, λέει χαρακτηριστικά.Αν αξίζει να ασχολείται κανείς με αυτά που λένε και αυτά που κάνουν κάποια από τα πιο προβεβλημένα στελέχη και πρώην στελέχη του ΠΑΣΟΚ, είναι για να γίνει κατανοητό ότι δεν έχουν πάρει χαμπάρι τι ζημιά έχουν κάνει όχι μόνο στη χώρα, αλλά και στις συνειδήσεις των πολιτών – πρωτίστως εκείνων που τους πίστεψαν, τους δόξασαν και απογοητεύ-τηκα οικτρά. Η κυρία Διαμαντοπούλου είναι ένα τυπικό παράδειγμα. Ίππευσε το κύμα του ΠΑΣΟΚ, στρογγυλοκάθισε για χρόνια στις υπουργικές καρέκλες, κακοποίησε μαζί με τους άλλους τού σιναφιού ιδέες, οράματα και προσδο-κίες, προσκύνησε την τρόικα, έκλεισε μερικές εκατοντάδες σχολεία για να την ικανοποιήσει. Και τώρα ανακαλύπτει την ανάγκη ενός νέου κόμματος – μιας σωσίβιας λέμβου. Σωσίβια λέμβος για ποιον όμως; Για μας; Για όσους πληρώνουν το κόστος της πολι-τικής της; Για την Ελλάδα, ρε γαμώτο; Μπα. Για την ίδια. Για να επιπλεύσει και πάλι στο πολιτικό νταλαβέρι, στο αλισβε-ρίσι της εξουσίας, στο ωραίο ταξίδι. Η Άννα της προκλητικής αλαζονείας ταπει-νώνεται για να ανυψωθεί – περί αυτού

πρόκειται. Και υποθέτει ότι είναι δυνατό κάτι να αλλάξει στη στραπατσαρισμένη εικόνα της, κάτι να διορθωθεί, κάπως να την ξεπλύνει η ταπείνωση, για να απο-κτήσει και πάλι μια θέση στον ήλιο. Του Σαμαρά πιθανότατα, καθώς ο ήλιος του ΠΑΣΟΚ παγώνει μπροστά στα μάτια μας. Αν υπάρχει κάποιο σοβαρό πολιτικό νόημα σε όλα αυτά, είναι ο γενικευμένος χαρακτήρας του φαινομένου: Κανένας από τους υπαίτιους της ελληνικής τρα-γωδίας δεν αισθάνεται την ανάγκη τουλάχιστον να πάει στο σπίτι του. Το ΠΑΣΟΚ είναι εδώ με χίλια πρόσωπα – του Γιώργου, του Λοβέρδου, του Καρχιμάκη, του Βενιζέλου, του Παπακωνσταντίνου, του Παπαδόπουλου, του Άκη. Ούτε ένας ή μία για δείγμα δεν έκανε ουσια-στική αυτοκριτική, δεν ασχολήθηκε με τις συλλογικές και προσωπικές ευθύνες, δεν στάθηκε πραγματικά ταπεινωμένος μπροστά στον λαό που τον/την εμπι-στεύτηκε. Και οι περισσότεροι, αν όχι όλοι, αλλάζουν κουστουμάκι και διατεί-νονται ότι είναι έτοιμοι να μας σώσουν, να αλλάξουν τη χώρα, να μας μεταρρυθ-μίσουν τον αδόξαστο. Και βλέπουν οι δυστυχείς το δάχτυλό τους, αλλά δεν βλέπουν το μεσαίο δάχτυλο εκατομμυρίων Ελλήνων, που υποδέχονται τα λόγια και τα έργα τους με τη γνωστή χειρονομία...

Το δάχτυλο της Άννας

28 • HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013

Παιδεία

Του Μάριου Αραβαντινού

Λαδωμένα «Άριστα»σε ιδιωτικά σχολεία

«Όταν έγραψα τα παιδιά στο σχολείο, ζήτησα να μπαίνει καλός βαθμός. Γι’ αυτό πλήρωνα ιδιωτικό σχολείο. Για να βρουν αργότερα δουλειά, διότι για να διοριστεί κάποιος, μετράει ο βαθμός. Όσοι μαθητές, απ’ όσο γνω-ρίζω, δεν πήραν καλό βαθμό πήγαν στη διευθύντρια και ζήτησαν πίσω τα χρήματά τους, γιατί θεώρησαν ότι το πτυχίο τους με τόσο χαμηλό βαθμό δεν είχε καμία αξία». Η μαρτυρία μητέρας μαθητών ιδιωτικού τεχνικού εκπαιδευτηρίου της Άρτας, κατά τη διάρκεια εξέτασής της στο πλαίσιο Ένορκης Διοικητικής Εξέτασης, δεν αφήνει κανένα περιθώριο παρερμηνείας. Η γυναίκα απαιτούσε από το ιδιωτικό σχολείο να βοηθήσει με οποιονδήποτε τρόπο, θεμιτό ή αθέμιτο, τα παιδιά της να γίνουν δημόσιοι υπάλληλοι, και το σχολείο έκανε την επιθυμία της πράξη.

ο ταν στα τέλη του 2005 απο-καλυπτόταν το σκάνδαλο των μη νόμιμων πτυχίων που εξέ-διδαν δύο ιδιωτικά τεχνικά

εκπαιδευτήρια της Άρτας, οι «Σχολές Ευρώπη» και το ΤΕΕ «Τομή», κανένας δεν μπορούσε να φανταστεί το μέγεθός του. Μέσα σε λιγότερο από μία δεκα-ετία, από το 1999 έως το 2006, τα δύο εκπαιδευτήρια είχαν καταφέρει να εκδώ-σουν περισσότερα από 2.000 πτυχία, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν από τους σπου-δαστές προκειμένου να «εισβάλουν» στο δημόσιο. Όλοι οι μαθητές εμφανίζονταν ως αριστούχοι. Κατάφερναν έτσι να συμπληρώνουν τον απαιτούμενο αριθμό μορίων και να παίρνουν την πολυπό-θητη θέση στο δημόσιο, ανεξαρτήτως αν σημείωναν ή όχι υψηλή βαθμολογία στις εξετάσεις του ΑΣΕΠ. Η εκπαίδευση είχε γίνει επιχείρηση, και η αγορά εργασίας έρμαιο στα χέρια εκείνων που μπορού-σαν να πληρώσουν για λογαριασμό των παιδιών τους.

Εισβολή αδιάβαστων στο δημόσιοΣτην ιστοσελίδα του εκπαιδευτηρίου «Σχολές Ευρώπη», η οποία δεν υπάρχει πια, δεδομένου ότι μετά το σκάνδαλο

HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013 • 29

το ΤΕΕ έβαλε λουκέτο, διαφημιζόταν, μεταξύ άλλων, η επιτυχία της σχολής, ενώ δημοσιεύονταν τα ονόματα των μαθητών που κατάφεραν να κερδίσουν μια θέση στο δημόσιο. Μόνο το 2004, σύμφωνα με τα στοιχεία που έδινε στη δημοσιότητα η ίδια η σχολή, διορίστη-καν σε νοσοκομεία, κέντρα υγείας και ψυχιατρεία ανά την Ελλάδα, σε σώματα ασφαλείας και στον στρατό, ακόμη και στην Τράπεζα της Ελλάδος, 81 σπουδα-στές, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι κάτοχοι πλαστού πτυχίου, ενώ σύμφωνα με πρόσφατη καταγγελία της Ομοσπονδίας Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών Λειτουργών Ελλάδας (ΟΙΕΛΕ), πολλοί από αυτούς συνεχίζουν μέχρι σήμερα να υπηρετούν στο δημόσιο. Όταν το 2005, έπειτα από καταγγε-λίες της ΟΙΕΛΕ, άρχισε να ξετυλίγεται το κουβάρι της διαφθοράς στα δύο ιδι-ωτικά εκπαιδευτικά ιδρύματα, η τότε διοίκηση του υπουργείου Παιδείας διέ-ταξε τη διεξαγωγή Ένορκης Διοικητικής Εξέτασης (ΕΔΕ). Οι μαρτυρίες των καθηγητών και των υπαλλήλων που κλή-θηκαν να καταθέσουν στο πλαίσιο της ΕΔΕ, που είχε αναλάβει να πραγματο-ποιήσει η Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του νομού Ιωαννίνων, είναι ενδεικτικές του τρόπου με τον οποίο λειτουργούσαν τα δύο εκπαι-δευτήρια. «Πολλά άτομα δεν έρχονταν καθόλου στο μάθημα. Εντούτοις έπαιρ-ναν πτυχίο. Διαπίστωσα ότι μαθητές με περίπου 170 απουσίες (περισσότε-ρες από 100 πάνω από το όριο, το οποίο υπολογίζεται στις 64) πήραν τίτλους. Η γραμματεία μάς πίεζε να μην βάζουμε απουσίες για να μην απορριφθούν οι μαθητές. Είναι αυτονόητο ότι δεν βάζαμε απουσίες σε αυτούς που έλει-παν. Μας πίεζε να παρανομούμε στο θέμα αυτό ο ιδιοκτήτης», αναφέρει στην κατάθεσή της καθηγήτρια του εκπαι-δευτηρίου «Σχολές Ευρώπη», ενώ άλλος διδάσκων καταθέτει: «Ξεκίνησα τις πρώ-τες ημέρες να παίρνω απουσιολόγιο με την πρόθεση να καταχωρίζω απουσίες, αλλά εξαιτίας πιέσεων της γραμματείας και έμμεσης απειλής για απόλυση, δεν επέμεινα στην εφαρμογή του νόμου. Τα απουσιολόγια τα κρατούσαν οι ίδιοι, τα

συμπλήρωναν και με ανάγκαζαν να υπο-γράφω. Παρακολουθούσαν το μάθημά μου περίπου 8-10 άτομα. Στις εξετά-σεις προσήλθαν 40 άτομα, τα οποία δεν γνώριζα παντελώς». Στο ίδιο κλίμα και η μαρτυρία τρίτου καθηγητή, ο οποίος καταγγέλλει τη διοίκηση του σχολείου ότι πλαστογραφούσε την υπογραφή του σε απουσιολόγια τα οποία ο ίδιος δεν είχε δει ποτέ. Όπως εύκολα διαπιστώνει κανείς, ήταν δεδομένο ότι ο σπουδαστής θα πάρει πτυχίο, ακόμη κι αν δεν είχε παρακο-λουθήσει κανένα από τα μαθήματα. Μάλιστα, τα εκπαιδευτήρια φρόντιζαν να το πάρει και με εξαιρετικά υψηλή βαθμολογία. «Έπρεπε το γραπτό να βαθμολογείται πάντα με είκοσι. Στην πρώτη εξεταστική, που βαθμολόγησα αντικειμενικά τα δέκα πρώτα γραπτά, απειλήθηκα με απόλυση. Ο ιδιο κτήτης μάς υποχρέωνε να αλλοιώνουμε τα γρα-πτά», καταθέτει καθηγητής του ΤΕΕ «Σχολές Ευρώπη» και συμπληρώνει: «Στα γραπτά γίνονταν παρεμβάσεις, δηλαδή αλλαγές ολόκληρου του γρα-πτού». Σε άλλη μαρτυρία αναφέρεται: «Βαθμολογούσα πάντοτε αντικειμενικά, όμως την επόμενη ημέρα μου έδιναν πίσω τα ίδια γραπτά ως αδιόρθωτα και διαπίστωνα ότι ήταν εντελώς διαφορε-τικά. Προφανώς είχαν καταστρέψει τα πραγματικά γραπτά και τα είχαν αντι-καταστήσει με γραπτά τα οποία δεν

μπορούσαν να βαθμολογηθούν με βαθμό μικρότερο του 20. Σε άρνησή μου να βαθμολογήσω με 20 γραπτό κατώτερης επίδοσης, ο γραμματέας της Επιτροπής και καθηγητής του δημοσίου, πιέζοντάς με, μου είπε "όπου κι αν πας θα με βρεις μπροστά σου, εγώ κάνω κουμάντο εδώ"». «Βαθμολογούσαμε όλους τους μαθητές με 20, κατόπιν πιέσεων της γραμμα-τείας, η οποία μας υποχρέωνε με την απειλή της απόλυσης. Επίσης βαθμολο-γούσαμε με 20 μαθητές τους οποίους δεν είχαμε δει ποτέ να παρακολουθούν τα μαθήματά μας», λέει άλλος καθηγητής. Όπως αποδείχτηκε από την έρευνα, από τα δύο ιδιωτικά εκπαιδευτήρια της Άρτας πήραν πτυχίο μαθητές που κατείχαν πολ-λαπλά μαθητικά μητρώα, μαθητές που είχαν υπερβεί κατά πολύ το όριο των αδικαιολόγητων απουσιών που ορίζει ο νόμος, μαθητές που είχαν εγγραφεί παράνομα στη σχολή, μαθητές που δεν είχαν καν φοιτήσει, με χαρακτηριστι-κότερο παράδειγμα εκείνο μαθήτριας η οποία έλαβε πτυχίο με βαθμό «άρι-στα 20» ενώ παράλληλα φοιτούσε στη Γυμναστική Ακαδημία της Αθήνας, και τουλάχιστον 15 μαθητές που παρανόμως υπήρξαν και καθηγητές των ΤΕΕ αυτών κατά την ίδια περίοδο και αξιολογούσαν τον εαυτό τους!

Ο κατηγορούμενος που διοικείΓια την υπόθεση κατηγορήθηκαν συνο-λικά 24 εκπαιδευτικοί, από τους

Στην ιστοσελίδα του εκπαιδευτηρίου «Σχολές Ευρώπη» διαφημιζόταν, μεταξύ άλλων, η

επιτυχία της σχολής, ενώ δημοσιεύονταν τα ονόματα των μαθητών που κατάφεραν να

κερδίσουν μια θέση στο δημόσιο.

Βαθμολογούσαμε με '20', μαθητές τους οποίους δεν είχαμε δει ποτέ να παρακολουθούν τα μαθήματά μας

30 • HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013

Παιδεία

οποίους δώδεκα ήταν καθηγητές του δημοσίου, μέλη εξεταστικών επιτρο-πών. Η σημαντικότερη κατηγορία που βάρυνε ορισμένους από αυτούς ήταν η «πλαστογραφία κατ’ επάγγελμα και κατά συνήθεια με σκοπό να προσπορί-σουν στον εαυτό τους όφελος ανώτερο των 73.000 ευρώ κατ’ εξακολούθηση». Μετά τη διερεύνηση της υπόθεσης από την Εισαγγελία Πρωτοδικών Άρτας, κρίθηκε πως οι πράξεις δεν συνιστούν κακούργημα κι έτσι οι κατηγορούμενοι αθωώθηκαν λόγω παραγραφής, αφού είχε παρέλθει πενταετία από την ημε-ρομηνία τέλεσης των αδικημάτων. Για την απόφαση αυτή έχει σταλεί από την ΟΙΕΛΕ αίτημα αναίρεσης στον Άρειο Πάγο, ο οποίος μέχρι τη συγγραφή του παρόντος δεν έχει εκδώσει κάποια σχε-τική απόφαση. Στο μεταξύ, οι ίδιοι εκπαιδευτικοί είχαν τιμωρηθεί από το Πειθαρχικό Συμβούλιο (ΑΠΥΣΔΕ) Ηπείρου με ποινές προστίμου των αποδοχών 20, 10 και 5 ημερών, ενώ ορι-σμένοι από αυτούς είχαν αθωωθεί. To Δευτεροβάθμιο Πειθαρχικό, το οποίο συνεδρίασε έπειτα από ένσταση του γενικού επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης Λέανδρου Ρακιντζή, επέβαλε αυστη-ρότερες ποινές. Στους δύο βασικούς κατηγορούμενους επιβλήθηκε παύση κι επομένως στέρηση μισθού τριών μηνών, ενώ σε ακόμη δύο επιβλήθηκε πρόστιμο των αποδοχών τριών μηνών. Σήμερα, και μετά από προσφυγή του Σώματος Επιθεωρητών Δημόσιας Διοίκησης, η υπόθεση βρίσκεται στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Στο μεσοδιάστημα, κι ενώ ακόμη ήταν σε εξέλιξη η προανακριτική δια-δικασία, ένας από τους βασικούς κατηγορούμενους είχε αναλάβει τη θέση του επικεφαλής της Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του νομού Άρτας. Στην πορεία, κι ενώ εκκρε-μούσε το δικαστικό σκέλος της υπόθεσης, τέθηκε σε αυτοδίκαιη αργία, απόφαση η οποία ανακλήθηκε στις αρχές του 2013. Ως αποτέλεσμα, ο εκπαιδευτικός επέ-στρεψε στη θέση του, ενώ από τις 12 του περασμένου Φεβρουαρίου έως το τέλος του 2014 είναι επικεφαλής του ΠΥΣΔΕ της Άρτας, όπως ορίζει η σχετική

Παράλληλα, χαρακτήρισε την ΕΔΕ παρωδία, δεδομένου ότι «ο διενεργών αυτήν δεν είχε κατασχέσει έγγραφα στοιχεία από τα δύο εκπαιδευτήρια και συνέταξε το πόρισμα βασιζόμενος μόνο σε μαρτυρίες εκπαιδευτικών», ενώ κατήγγειλε πως ο γιος του φοιτούσε το διάστημα κατά το οποίο σημειώθη-καν οι παρανομίες σε ένα από τα δύο ιδιωτικά εκπαιδευτήρια.

Αγοράζοντας την εκπαίδευσηΗ υπόθεση των εκπαιδευτηρίων της Άρτας δεν είναι το μοναδικό παράδειγμα διαφθοράς στον χώρο της εκπαίδευσης. Το 2009, λίγα χρόνια μετά το σκάν-δαλο των πλαστών πτυχίων, είδε το φως της δημοσιότητας μια υπόθεση διαρροής θεμάτων στις εξετάσεις του Διεθνούς Απολυτηρίου, του λεγόμε-νου International Baccalaureate (IB). Πρόκειται για πρόγραμμα το οποίο δημιούργησε η ελβετική οργάνωση IBO (International Baccalaureate Organization) και εφαρμόζεται σε περισσότερα από 2.000 σχολεία 146 χωρών, δίνοντας τη δυνατότητα σε μαθη-τές να αποκτήσουν απολυτήριο ισότιμο του απολυτηρίου κάθε κράτους, το οποίο τους δίνει την ευκαιρία να σπουδάσουν σε

Σύμφωνα με την ΟΙΕΛΕ, ο Μήτσιου, σε συνεργασία με μεγάλο φροντιστήριο και δεδομένου ότι είχε πρόσβαση στον Οργανισμό, διέρρεε τα θέματα έναντι αδράς αμοιβής ακόμη και 60.000 ευρώ

Ορισμένες από τις διαπιστώσεις για τα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια της Άρτας, όπως αυτές προκύπτουν από την ΕΔΕ.

νομοθεσία. Το Hot Doc επικοινώνησε με τον συνήγορο του διευθυντή, Δημήτρη Μόσιαλο, ο οποίος δήλωσε ότι δεν υπήρξε μετατροπή του κακουργήματος σε πλημ-μέλημα, ενώ σημείωσε ότι στο βούλευμα του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Άρτας δεν γίνεται λόγος για παραγραφή, αλλά για μη στοιχειοθέτηση της κατηγορίας.

HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013 • 31

πανεπιστήμιο του εξωτερικού. Στη χώρα μας τη δυνατότητα αυτή προσφέρουν 14 ιδιωτικά Λύκεια, δώδεκα στην Αθήνα και δύο στη Θεσσαλονίκη, ενώ για να παρα-κολουθήσει ένας μαθητής το πρόγραμμα θα πρέπει η οικογένειά του να καταβάλει ετησίως και για διάστημα τουλάχιστον δύο ετών, περίπου 12.000 ευρώ. Το νέο σκάνδαλο ξέσπασε όταν μαθητής συνελήφθη, ημέρα εξετάσεων να έχει στην τσάντα του θέματα τα οποία ακόμη δεν είχαν μοιραστεί στους εξεταζόμε-νους. Την υπόθεση ανέδειξε η ΟΙΕΛΕ και οι έρευνες που ακολούθησαν των καταγ-γελιών αποκάλυψαν ότι το φαινόμενο της διαρροής των θεμάτων κάθε άλλο παρά μεμονωμένο ήταν. Άλλωστε, όπως απο-δείχθηκε, στην υπόθεση εμπλέκονταν

Αθήνα και δεδομένου ότι είχε πρόσβαση στον Οργανισμό, διέρρεε τα θέματα με αντάλλαγμα αδρά αμοιβή, η οποία άγγιζε ακόμη και τις 60.000 ευρώ. Ο Κωνσταντίνος Μήτσιου, με τον οποίο επικοινώνησε το Hot Doc, είπε ότι την επίμαχη περίοδο δεν βρισκόταν στην Ελλάδα αλλά στην Ελβετία, όπου παρα-κολουθούσε μαθήματα στο πλαίσιο του μεταπτυχιακού προγράμματος ΜΒΑ.

Έτσι στήθηκε η επιχείρησηΕννέα μαθητές, όλοι γόνοι οικονομικά ισχυρών οικογενειών, εμπλέκονται στην υπόθεση διαρροής των θεμάτων του ΙΒ. Αυτοί κατάφερναν με την ανά-λογη αμοιβή να παίρνουν τα θέματα των εξετάσεων και να αποκτήσουν σαφές προβάδισμα έναντι των υπόλοιπων μαθητών. Η διαδικασία ήταν απλή. Ο Κωνσταντίνος Μήτσιου, ως επικεφαλής του προγράμματος ΙΒ στο Λύκειο Ζηρίδη, λάμβανε τα θέματα περίπου τέσσερις εβδομάδες πριν από τις εξετάσεις σε κλειστούς φακέλους, οι οποίοι, σύμφωνα με τον κανονισμό της ΙΒΟ, θα ανοίγονταν την ημέρα των εξετάσεων μπροστά στους μαθητές. Σε συνεργασία με τον ιδιοκτήτη του φροντιστηρίου στους Αμπελόκηπους, Δημήτρη Κάπο, και τον συνταξιούχο για-τρό πατέρα του, Χρήστο Μήτσιου,

Η προσφυγή του γενικού επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης Λέανδρου Ρακιντζή στο ΣτΕ για ακύρωση της απόφασης του Δευτεροβάθμιου Πειθαρχικού Συμβουλίου Ηπείρου.

μαθητές τριών ιδιωτικών Λυκείων. Του Λυκείου Ζηρίδη, του Κολλεγίου Αθηνών και του Λυκείου Μωραϊτη, ενώ οι διαρ-ροές αφορούσαν τις σχολικές περιόδους 2007-2008 και 2008-2009. Βασικός υπεύθυνος και πρωτεργάτης των διαρ-ροών φαίνεται πως ήταν ο πρώην διευθυντής του προγράμματος ΙΒ στο Λύκειο Ζηρίδη, Κωνσταντίνος Μήτσιου, ο οποίος σήμερα δραστηριο ποιείται στον χώρο της επεξεργασίας μεταλ-λευμάτων. Σύμφωνα με την ΟΙΕΛΕ, ο Μήτσιου, ως υπεύθυνος του προγράμ-ματος ΙΒ, αρχικά στο Κολέγιο Αθηνών και αργότερα στο Λύκειο Ζηρίδη, είναι ο άνθρωπος ο οποίος, σε συνεργασία με μεγάλο φροντιστήριο που βρίσκεται στην περιοχή των Αμπελοκήπων στην

32 • HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013

Παιδεία

τα πωλούσαν στους ενδιαφερόμε-νους μαθητές έναντι αμοιβής, η οποία κυμαινόταν από 10.000 μέχρι 60.000 ευρώ, ανάλογα με τον αριθμό των θεμά-των των εξεταζόμενων μαθημάτων τα οποία πωλούσαν. Η συναλλαγή γινό-ταν συνήθως στο ιδιωτικό ιατρείο του συνταξιούχου Χρήστου Μήτσιου, τον οποίο επισκέπτονταν οι ενδιαφερόμενοι

καθηγητή χρηματικό ποσό 50.000 ευρώ περίπου για την αγορά σχεδόν του συνό-λου των θεμάτων των έξι μαθημάτων για την απόκτηση του ΙΒ, πλην του μαθή-ματος των Μαθηματικών (Math). Οι κατηγορούμενοι Λ.Τ. και Τ.Τ. κατέβα-λαν στον καθηγητή το ποσό των 5.000 ευρώ για την αγορά θεμάτων. Οι κατη-γορούμενοι Χ.Β. και Λ.Β. κατέβαλαν στον καθηγητή το ποσό των 20.000 για την αγορά των θεμάτων στο μάθημα των Νέων Ελληνικών (Modern Greek) και της Ψυχολογίας (Psychology). Οι κατη-γορούμενοι Δ.Α. και Τ.Α. κατέβαλαν στον καθηγητή το ποσό των 10.000 ευρώ για την αγορά των θεμάτων στο μάθημα των Οικονομικών (Economics), ενώ οι κατηγορούμενοι Χ.Π. και Κ.Π. κατέ-βαλαν το ποσό των 10.000 ευρώ για την αγορά των θεμάτων στο μάθημα των Μαθηματικών (Math)». Μεταξύ των κατηγορουμένων είναι μεγαλοεπιχειρηματίες και εφοπλιστές, ένας από τους οποίους έχει κατηγορηθεί στο παρελθόν για συμμετοχή σε διεθνή σπείρα εμπορίας ναρκωτικών, η οποία φερόταν να συνεργάζεται με κολομβιανό βαρόνο της κοκαΐνης, ενώ σύμφωνα με πληροφορίες υπήρχαν καταγγελίες για ακόμη τρία πρόσωπα, δύο πολιτικούς και έναν επιχειρηματία, ο οποίος δρα-στηριοποιείται στον χώρο της πώλησης κοσμημάτων, οι οποίες δεν στοιχειο-θετήθηκαν. Η υπόθεση αναμένεται να εκδικαστεί, έπειτα από αναβολή, τον Φεβρουάριο του 2014.

Απόσπασμα από το κατηγορητήριο για το σκάνδαλο των διαρροών στις εξετάσεις του IB.

Το βούλευμα του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Άρτας, σύμφωνα με το οποίο τα αδικήματα των εμπλεκομένων παραγράφονται.

Η συναλλαγή γινόταν συνήθως στο ιδιωτικό ιατρείο του συνταξιούχου Χρήστου Μήτσιου, τον οποίο επισκέπτονταν οι ενδιαφερόμενοι μαθητές υπό το πρόσχημα ιατρικής επίσκεψης

μαθητές υπό το πρόσχημα ιατρικής επί-σκεψης. Εκεί του παρέδιδαν φάκελο με το προσυμφωνημένο ποσό και ως αντάλλαγμα έπαιρναν τα θέματα των εξεταζόμενων μαθημάτων. Ο ρόλος του τρίτου συνεργού δεν είναι ξεκάθα-ρος, ωστόσο από τη σχετική δικογραφία που έχει συνταχθεί από την Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών προκύπτει ότι «ο τρίτος κατηγορούμενος (σ.σ. Δημήτρης Κάπος), ως ιδιοκτήτης φροντιστηρίου, παρείχε συνδρομή στον πρώτο κατηγο-ρούμενο (σ.σ. Κωνσταντίνος Μήτσιου) στην αγοραπωλησία των θεμάτων».Σύμφωνα με το κατηγορητήριο, οι γονείς τριών μαθητών «κατέβαλαν τον Μάιο του 2009 στον καθηγητή Κωνσταντίνο Μήτσιου του Χρήστου το ποσό των 22.000 ευρώ, για την αγορά των θεμάτων στα μαθήματα της Ιστορίας (History), της Οικολογίας (Environmental Systems) και των Οικονομικών (Economics)», ενώ οι γονείς άλλων μαθητών «κατέβαλαν το ίδιο ποσό για την αγορά των θεμά-των στα μαθήματα των Νέων Ελληνικών (Modern Greek) και των Οικονομικών (Economics)». Τον Μάιο της προηγού-μενης χρονιάς, οπότε και ξεκίνησε να εκτυλίσσεται το σκάνδαλο ΙΒ και όπως επίσης προκύπτει από το κατηγορητή-ριο, «οι κατηγορούμενοι Ι.Δ. και Δ.Δ. κατέβαλαν στον καθηγητή Κωνσταντίνο Μήτσιου το ποσό των 10.000 ευρώ για την αγορά των θεμάτων στο μάθημα των Οικονομικών (Economics). Οι κατηγο-ρούμενοι Ε.Τ. και Θ.Τ. κατέβαλαν στον

Υγεία

Εκατομμύρια για νοσοκομείαπου αραχνιάζουν σε νησιά

HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013 • 33

περίπου 1.000.000 ευρώ, ενώ το κόστος λειτουργίας του ανέρχεται περίπου στα 2.500.000 ευρώ ετησίως. Το Κ.Υ. λει-τουργεί επί 24ώρου βάσεως, επτά ημέρες την εβδομάδα, απασχολούνται σε αυτό 48 άτομα, ανάμεσά τους δέκα γιατροί, και οι ιατρικές πράξεις που εκτελούνται ετησίως ξεπερνούν τις 50.000.Όπως εξηγεί στο Hot Doc ο διευθυντής του Γιάννης Λαμπράκης, η κατάσταση που αντιμετωπίζει είναι τραγική, λόγω των ελλείψεων κυρίως σε βοηθητικό προ-σωπικό, όπως σε νοσηλεύτριες, καθώς και σε υλικά, ενώ αποστελεχώνεται το ΕΚΑΒ. Από την πλευρά του ο αντιδήμαρ-χος Υγείας του Δήμου Θήρας, Μάρκος Καφούρος, υποστηρίζει στο Hot Doc πως το νοσοκομείο θα μπορούσε να λει-τουργεί με τους 48 εργαζομένους του Κέντρου Υγείας Θήρας, αλλά και την πρόσληψη άλλων τόσων, επισημαίνοντας πως επιδίωξη της δημοτικής αρχής είναι να έχει δημόσιο χαρακτήρα.

Έργο ειδικής φύσηςΣτις 13 Μαΐου 2008 ο τότε διευθύνων σύμβουλος της Δημόσιας Επιχείρησης Ανέγερσης Νοσηλευτικών Μονάδων (ΔΕΠΑΝΟΜ), του αρμόδιου κρατικού φορέα, ζήτησε από τον Αριστείδη

Μια φορά κι έναν καιρό, όχι πολλά χρόνια πριν, τα εκατομμύρια ευρώ για δημόσια έργα αμφιβόλου χρησι-μότητας και ανύπαρκτης αξιοποίησης πετιούνταν σαν να ήταν πετσετάκια. Αυτό συνέβη και με το Νοσοκομείο Θήρας (Σαντορίνης) και το Κέντρο Υγείας της Αντιμάχειας στην Κω, τα οποία στοίχισαν συνολικά περίπου 15.500.000 ευρώ, αλλά δεν λει-τουργούν. Την ίδια ώρα πληθαίνουν οι καταγγελίες για καταστροφές, ακόμα και για πλιάτσικο του ακριβού εξοπλισμού τους.

Του Γιάννη Συμεωνίδη

Γ ια το Νοσοκομείο Θήρας επι-λέχθηκε ο χαρακτηρισμός του έργου κατασκευής του νοσο-κομείου ως ειδικής φύσης,

προκειμένου να ξεπεραστεί ο σκόπε-λος του δημόσιου ανοιχτού μειοδοτικού διαγωνισμού και να προτιμηθεί η μέθο-δος της πρόσκλησης σε συγκεκριμένες

κατασκευαστικές εταιρίες, στην ΑΚΤΩΡ (του Ομίλου Μπόμπολα), στην ΤΕΡΝΑ (του Ομίλου Περιστέρη-Κάμπα), στη θυγατρική της ΑΚΤΩΡ, ΤΟΜΗ ΑΒΕΤΕ, καθώς και στην ΤΟΞΟΤΗΣ ΑΕ, η οποία ανήκει στην ΤΕΧΝΙΚΗ ΟΛΥΜΠΙΑΚΗ, η οποία με τη σειρά της έχει συνεργαστεί με την ΑΚΤΩΡ σε διάφορες κοινοπρα-ξίες. Σημειώνεται, εξάλλου, πως ΑΚΤΩΡ και ΤΕΡΝΑ ελέγχονται εδώ και καιρό από την Επιτροπή Ανταγωνισμού για παράνομες συμφωνίες που αφορούν διαγωνιστικές διαδικασίες.Το νέο Νοσοκομείο Θήρας, συνολι-κής επιφάνειας 4.577,95 τ.μ., το οποίο βρίσκεται κοντά στα Φηρά, στο χωριό Καρτεράδος, αποπερατώθηκε πριν από ενάμιση χρόνο περίπου, με κόστος 12.385.292,58 ευρώ, αλλά δεν λειτουρ-γεί, ελλείψει γιατρών. Οι 44 κλίνες του μένουν αχρησιμοποίητες, ο άριστος εξο-πλισμός του, τελευταίας τεχνολογίας, φθείρεται, ενώ δεν έχουν περάσει πολλές ημέρες από τότε που εξοφλήθηκε ο εργο-λάβος. Το νοσοκομείο υποτίθεται πως θα εξυπηρετούσε και άλλα νησιά, όπως τη Φολέγανδρο, τη Σίκινο και την Ανάφη. Αξίζει να σημειωθεί πως στη Θήρα λει-τουργεί ήδη Κέντρο Υγείας, η τελευταία επέκταση ορόφου του οποίου κόστισε

34 • HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013

Καλογερόπουλο, τότε γενικό γραμματέα του υπουργείου Υγείας και δεξί χέρι του κ. Αβραμόπουλου, την τροποποίηση της υπουργικής απόφασης της 12ης Απριλίου 2007 ως προς τον προϋπολογισμό του Νοσοκομείου Θήρας, ο οποίος αυξήθηκε από τα 5.500.000 ευρώ στα 13.000.000 ευρώ. Αυτό το αίτημα έγινε δεκτό, με τον συνολικό προϋπολογισμό να εκτοξεύεται στο τέλος στα 13.900.000 ευρώ. Η ΔΕΠΑΝΟΜ, με έγγραφο της 18ης Ιουλίου 2008, παρακάλεσε το υπουρ-γείο Υγείας για τον χαρακτηρισμό του έργου ως ειδικής φύσης, καθότι, όπως ισχυρίστηκε, αποτελούσε έργο ειδικών αρχιτεκτονικών απαιτήσεων, κατασκευ-αζόταν σε νησιωτική και απομακρυσμένη περιοχή, επρόκειτο για έργο με ειδι-κές απαιτήσεις συντήρησης συνολικά και ανά σύστημα, και κατασκευαζό-ταν σε νησί στο οποίο δεν υπάρχουν οι απαραίτητες τεχνικές υποδομές για τη συντήρηση του ιατρικού και άλλου εξει-δικευμένου εξοπλισμού.«Συνεπώς, θα πρέπει η επιλογή του ανα-δόχου να γίνει ανάμεσα σε εργοληπτικές επιχειρήσεις οι οποίες αποδεδειγμένα είναι ικανές να αντεπεξέλθουν στις ιδι-αιτερότητες και στις δύσκολες συνθήκες εκτέλεσης του έργου», αναφερόταν στην ίδια επιστολή. Αυτό σημαίνει πως νομότυπα και μόνο η ΔΕΠΑΝΟΜ θα μπο-ρούσε να προχωρήσει χωρίς διαγωνισμό, αλλά με απευθείας διαπραγματεύσεις με τους υποψήφιους μειοδότες, επικα-λούμενη το άρθρο 25 παρ. 1 περ. β. του Π.Δ. 60/2007, με το οποίο ενσωματώ-θηκε στην ελληνική νομοθεσία το άρθρο 31 της Οδηγίας 2004/18/ΕΚ. Το υπουρ-γείο Υγείας, επί Δημήτρη Αβραμόπουλου, έκανε δεκτό το αίτημα στις 28.7.2008.

Το χρήσιμο Π.Δ. 60/2007Στις 6.8.2008 η ΔΕΠΑΝΟΜ ενέκρινε τη διόρθωση του προϋπολογισμού του έργου από 13.000.000 ευρώ σε 13.900.000 ευρώ. Αποφάσισε, επίσης, την εφαρ-μογή της διαδικασίας του Π.Δ. 60/2007 κι εξουσιοδότησε τον τότε γενικό διευθυ-ντή της να προβεί στη διερεύνηση, τον καθορισμό, την επιλογή και την πρό-σκληση των εργοληπτικών επιχειρήσεων

επιχειρήσεις, μεταξύ των οποίων η ΑΚΤΩΡ και η ΤΕΡΝΑ, ενώ συμμετείχε και η ΤΟΜΗ ΑΒΕΤΕ, η οποία είναι μία από τις θυγατρικές της ΑΚΤΩΡ. Την 1η Οκτωβρίου του ίδιου χρόνου αναδείχτηκε προσωρινός μειοδότης η ΤΟΞΟΤΗΣ ΑΕ, η οποία ανήκει στην ΤΕΧΝΙΚΗ ΟΛΥΜΠΙΑΚΗ, που συνεργάζεται με την ΑΚΤΩΡ, με οικονομική προσφορά συνολικού ποσού 13.205.000 ευρώ. Η οριστική κατακύρωση έγινε στις 12 Νοεμβρίου 2008.

Κέντρο Υγείας-φάντασμα και στην ΚωΉταν λίγο πριν από τις ευρωεκλογές του Ιουνίου του 2009 όταν ο τότε υπουρ-γός Υγείας, Δημήτρης Αβραμόπουλος,

Η ΔΕΠΑΝΟΜ ζήτησε από το υπουργείο Υγείας, επί υπουργού Δ. Αβραμόπουλου, τον χαρακτηρισμό του έργου κατασκευής του Νοσοκομείου Σαντορίνης ως ειδικής φύσης προκειμένου να αποφευχθεί η διαδικασία του δημόσιου ανοιχτού μειοδοτικού διαγωνισμού.

πέμπτης τάξης και άνω, οι οποίες είναι μετρημένα κουκιά.Το άρθρο 25 του Π.Δ. («Διαδικασία με διαπραγμάτευση, χωρίς δημοσίευση προκήρυξης διαγωνισμού») προβλέ-πει πως οι αναθέτουσες αρχές μπορούν να συνάπτουν τις δημόσιες συμβάσεις τους προσφεύγοντας σε διαδικασία με διαπραγμάτευση, χωρίς να προηγεί-ται δημοσίευση σχετικής προκήρυξης, μεταξύ άλλων εάν για λόγους τεχνικούς, καλλιτεχνικούς ή σχετικούς με την προ-στασία αποκλειστικών δικαιωμάτων η σύμβαση μπορεί να ανατεθεί μόνο σε συγκεκριμένο οικονομικό φορέα. Το έργο δημοπρατήθηκε στις 19 Σεπτεμβρίου 2008 και γι’ αυτό υπέβα-λαν προσφορές τέσσερις εργολη πτικές

Υγεία

HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013 • 35

Τι υπάρχει σήμερα στην Αντιμάχεια, με μόνιμο πληθυσμό περίπου 3.000 κατοίκων, ο οποίος πολλαπλασιάζεται τους καλοκαιρινούς μήνες; Μόνο ένα ερειπωμένο κτίριο

εγκαινίαζε εν χορδαίς και οργάνοις τo Κ.Υ. της Αντιμάχειας στην Κω, το οποίο μάλιστα διατυμπάνιζε ως το μεγαλύτερο Κέντρο Υγείας στην Ελλάδα. Φιλοδοξία, στα χαρτιά, ήταν να συμβάλει στην απο-συμφόρηση του Γενικού Νοσοκομείου της Κω, καθώς θα διέθετε μικροβιολογικό και ακτινολογικό εργαστήριο, αίθουσα μικροεπεμβάσεων, τέσσερις θαλάμους νοσηλείας με επτά κλίνες και πληθώρα ειδικών τμημάτων, όπως παθολογικό, καρδιολογικό, γυναικολογικό, παιδια-τρικό και οδοντιατρικό.Τι υπάρχει από όλα αυτά σήμερα στην Αντιμάχεια, με μόνιμο πληθυ-σμό περίπου 3.000 κατοίκων, ο οποίος πολλαπλασιάζεται τους καλοκαιρι-νούς μήνες; Τίποτα, παρά μόνο ένα

ερειπωμένο κτίριο, από το οποίο καταγ-γέλλεται πως σημαντικό μέρος του εξοπλισμού του έχει κάνει φτερά, ενώ δεν υπάρχει ιατρικό προσωπικό ούτε για δείγμα. Παράδοση-παραλαβή δεν έγινε ποτέ, ενώ χωρίς οργανόγραμμα είναι αδύνατο να γίνουν προσλήψεις.Το συγκεκριμένο Κ.Υ. συζητούσαν από το 2004 και γι’ αυτόν τον σκοπό αγορά-στηκε, το 2006, από το υπουργείο Υγείας οικόπεδο και κτίσμα του πρώην Δήμου Ηρακλειδών έναντι περίπου 3.500.000 ευρώ. Η έναρξη λειτουργίας του, για ένα σημαντικό χρονικό διάστημα, ακόμη και ύστερα από τα εγκαίνια Αβραμόπουλου, μετατίθετο από μήνα σε μήνα κι αυτό συνεχίζεται μέχρι σήμερα, με το συνο-λικό τελικό κόστος δημιουργίας του να κυμαίνεται περίπου στα 3.000.000 ευρώ. Τα δύο τελευταία χρόνια συζη-τείται να περάσει στα χέρια του ενιαίου Δήμου Κω, ο οποίος έχει προτείνει τη δημιουργία κοινωνικής συνεταιριστικής επιχείρησης, στην οποία θα απασχο-λούνται ιδιώτες γιατροί. Ο υπεύθυνος θεμάτων υγείας του Δήμου Κω, Γιώργος Κοπάδης, τονίζει στο Hot Doc πως απώ-τερος στόχος δεν είναι η κερδοσκοπία, ωστόσο αντίμαχοι του σχεδίου υποστηρί-ζουν στο περιοδικό μας πως προωθείται η σταδιακή αντικατάσταση του Κ.Υ. από μια κλινική ημερήσιας νοσηλείας («one day clinic»), η οποία θα στοχεύει στις τσέπες κυρίως των ξένων τουριστών.Το Hot Doc επικοινώνησε με το υπουρ-γείο Υγείας, το οποίο υποστήριξε πως τόσο το Νοσοκομείο Θήρας όσο και το Κέντρο Υγείας Αντιμάχειας θα αξιοποι-ηθούν λίαν συντόμως στο πλαίσιο του ιατρικού τουρισμού και των Συμπράξεων Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ). Επιπλέον, ανακοινώνονται εντός των ημερών προσλήψεις ιατρικού προσω-πικού σε όλα τα δημόσια νοσηλευτικά ιδρύματα του Αιγαίου, συμπεριλαμβα-νομένων της Σαντορίνης και της Κω. Το υπουργείο υποστηρίζει πως ο εξοπλισμός του Νοσοκομείου Θήρας ολοκληρώθηκε πολύ πρόσφατα, ενώ το πιστοποιητικό παραλαβής θα βρίσκεται στο υπουργείο εντός των επόμενων ημερών.

Το Δ.Σ. της ΔΕΠΑΝΟΜ ανάδειξε προσωρινό μειοδότη για το Νοσοκομείο Σαντορίνης την 1.10.2008, ακολουθώντας τη διαδικασία της πρόσκλησης σε συγκεκριμένες εταιρίες κι όχι του δημόσιου ανοικτού μειοδοτικού διαγωνισμού. Το έργο κατακυρώθηκε στις 12 Νοεμβρίου του ίδιου έτους.

36 • HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013

ΔΕΗ

Τ ην ώρα που οι νέες αυξήσεις στα οικιακά τιμολόγια της ΔΕΗ βρίσκονται προ των πυλών, κι ενώ σύμφωνα με τα επίσημα

στοιχεία της επιχείρησης σχεδόν 30.000 νοικοκυριά αφήνονται στο σκοτάδι κάθε μήνα, η Διεύθυνση Υλικού, Καυσίμων, Προμηθειών & Μεταφορών (ΔΥΚΠΜ) της ΔΕΗ προχώρησε στην προκήρυξη ενός νέου διαγωνισμού για την προμή-θεια ανταλλακτικών κινητήρων Ντίζελ τύπου S16R-PTA μονάδων, του ΑΣΠ Μυκόνου και των ΤΣΠ Πάτμου, Σερίφου, Κύθνου, Αστυπάλαιας, Σίφνου, Σκύρου, Σύμης και Αμοργού. Η ΔΥΚΠΜ είναι μια νεοσύστατη διεύθυνση, που πριν από λίγο καιρό αντικατέστησε τη Διεύθυνση Υλικών και Προμηθειών Παραγωγής, συμβάσεις της οποίας στο παρελθόν έχουν αποτελέσει το μήλο της έριδος για πολλούς από τους μνηστήρες της ΔΕΗ. Μια πρώτη ανάγνωση στα τεύχη του διαγωνισμού, το ύψος του οποίου ανέρ-χεται στις 146.000 ευρώ, αφήνει πολλά αναπάντητα ερωτήματα αναφορικά με τις εταιρίες που θα εκδηλώσουν ενδι-αφέρον. Και αυτό γιατί στην παρ. 2.β

του διαγωνισμού αναφέρεται ότι «τα προσφερόμενα ανταλλακτικά πρέ-πει να είναι απευθείας προμήθειας ή κατασκευής του σχεδιαστή ή και κατα-σκευαστή των μηχανών για τις οποίες προορίζονται Οίκου Mitsubishi ή ο κατα-σκευαστής τους να έχει σε ισχύ Σύμβαση Άδειας Κατασκευής (license) από τον σχεδιαστή ή κατασκευαστή των μηχανών για την κατασκευή των συγκεκριμένων τουλάχιστον γνήσιων ανταλλακτικών που προσφέρονται». Ερμηνεύοντας την εν λόγω ρήτρα, ουσι-αστικά κάποιος ενδιαφερόμενος για να κατέβει στον διαγωνισμό θα πρέπει να είναι εξουσιοδοτημένος από την ίδια τη Mitsubishi, έχοντας εξασφαλίσει από την εν λόγω εταιρία τη σχετική τεχνογνω-σία. Εκτός από το γεγονός ότι μια τέτοια ρήτρα αντίκειται στο Π.Δ. 59/16.03.2007 «περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης συμβάσεων στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφο-ρών και των ταχυδρομικών υπηρεσιών», εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι η Mitsubishi δεν έχει σε ισχύ με καμία εταιρία την απαραίτητη Σύμβαση Άδειας

Κατασκευής. Ουσιαστικά δηλαδή ο δια-γωνισμός αποκλείει σχεδόν άπαντες από την κατάθεση προτάσεων, αφήνοντας το πεδίο ανοιχτό σε δύο μόνο εταιρίες, οι οποίες αποτελούν υποκατασκευα-στές της Mitsubishi. Ως εκ θαύματος, ωστόσο, οι δύο αυτές εταιρίες αποτελούν εδώ και πέντε χρόνια, όπως καταγγέλ-λουν άνθρωποι της αγοράς στο Hot Doc, τους σχεδόν αποκλειστικούς συνεργά-τες της ΔΕΗ στη συντήρηση των εν λόγω μηχανών. «Η συντήρηση των μηχανών Mitsubishi και η παροχή ανταλλακτι-κών τους έχει μετατραπεί σε κλειστό επάγγελμα», σημειώνει χαρακτηριστικά στέλεχος μεγάλης εταιρίας από τον χώρο της ενέργειας, επισημαίνοντας ότι «το συμβατικό κόστος θα μπορούσε να μειω-θεί μέχρι και 50% αν η ΔΕΗ δεν απέκλειε σχεδόν όλες τις υποψήφιες αναδόχους με παρόμοιες ρήτρες».Τέλος, ακόμη περισσότερα ερωτημα-τικά δημιουργούν οι καταγγελίες στο Hot Doc για προνομιακή πληροφόρηση που φέρονται να είχαν συγκεκριμέ-νες εταιρίες πριν από την προκήρυξη του διαγωνισμού. Συγκεκριμένα, μία

Προβληματικοί διαγωνισμοί, περίεργες αποφάσεις στελεχών της ΔΕΗ, δάνεια που δόθηκαν δίχως εγγυήσεις σε ιδιωτική εταιρία, η οποία σήμερα παραμένει κλειστή. Τα όσα συμβαίνουν στη ΔΕΗ εγείρουν πολλά ερωτηματικά γύρω από τους τρόπους με τους οποίους λαμβά-νονται οι αποφάσεις στην οδό Χαλκοκονδύλη, αλλά και τις επιπτώσεις που μπορεί να έχουν στα συμφέροντα της επιχείρησης. Η μαύρη τρύπα πάνω από ένα δισ. ευρώ της ΔΕΗ δεν φαίνεται να συγκινεί τα στελέχη της. Στοιχεία που αφήνουν πολλά σκοτεινά σημεία και ενδείξεις που παραπέμπουν σε προβληματικούς διαγωνισμούς –σαν αυτούς που οδήγησαν τη ΔΕΗ σήμερα ένα βήμα πριν την οριστική κατάρρευση– φέρνει στο φως της δημοσιότητας εκ νέου το Hot Doc.

Η πτωχευμένη ΔΕΗ παραμένει... γαλαντόμος

Των Στέφανου Γεωργίου και Βαγγέλη Τριάντη

HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013 • 37

από τις εταιρίες που πληρούν τις προϋ-ποθέσεις της ΔΕΗ για το εν λόγω έργο, μήνες πριν από την ανάρτηση του δια-γωνισμού ζήτησε τεχνογνωσία για το ίδιο ακριβώς έργο. Πώς όμως η υπο-ψήφια ανάδοχος ενδιαφέρθηκε για τις συγκεκριμένες πληροφορίες, που φωτο-γραφίζουν επακριβώς το επίμαχο έργο, τρεις ολόκληρους μήνες πριν προκηρυχτεί ο διαγωνισμός;

Θαλασσοδάνεια σε ιδιωτική εταιρία Εκτός όμως από τον συγκεκριμένο δια-γωνισμό, πολλά ερωτηματικά προκαλεί και μια απόφαση του ΔΣ της ΔΕΗ ΑΕ, την οποία έλαβε το 2010. Συγκεκριμένα, προχώρησε στη χορήγηση δανείων εκατομμυρίων ευρώ στην εταιρία Λιγνιτωρυχεία Αχλάδας ΑΕ, η οποία εκμεταλλεύεται τα ορυχεία της Αχλάδας στη Φλώρινα και η οποία διαθέτει τα δικαιώματα μίσθωσης του ορυχείου από το ελληνικό δημόσιο μέχρι το 2018, με δικαίωμα επέκτασης έως το 2023. Η εταιρία από το 2010 και μετά άρχισε να αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα.

Το υψηλό ταμειακό της έλλειμμα είχε ως αποτέλεσμα τα ορυχεία να οδηγηθούν σε κατάσταση αδυναμίας. Είναι χαρα-κτηριστικό ότι οι παραδόσεις του λιγνίτη είχαν σταματήσει τελείως, με αποτέλε-σμα να έχει σταματήσει και η λειτουργία της μονάδας της Μελίτης στη Φλώρινα, καθώς η εταιρία βάσει σύμβασης προμηθεύει με λιγνίτη τον ΑΗΣ Μελίτης-Αχλάδας Φλώρινας της ΔΕΗ. Για τον λόγο αυτό το ΔΣ της ΔΕΗ ΑΕ αποφάσισε να

παρέχει διευκολύνσεις στην εταιρία. Ή, πιο απλά, να αναλάβει η ίδια να εξυπη-ρετήσει το ταμειακό της έλλειμμα. Η διευκόλυνση έγινε σε δύο δόσεις. Η πρώτη στις 4/11/2010, όταν το ΔΣ της ΔΕΗ έδωσε στην εταιρία προκατα-βολή ύψους 4 εκατ. ευρώ. Η δεύτερη λίγους μήνες μετά και συγκεκριμένα στις 4 Μαΐου 2011, οπότε δόθηκαν άλλα 7 εκατ. ευρώ.«Η ΔΕΗ αναλαμβάνει να καταβάλει ποσό ύψους 7 εκατ. ευρώ προκειμένου να εξο-φληθούν οφειλές σε υπεργολάβους ή και υποπρομηθευτές του Προμηθευτή έναντι ποσοτήτων λιγνίτη που θα παραδοθούν μελλοντικά εκ μέρους του Προμηθευτή προς τη ΔΕΗ», αναφέρεται χαρακτηρι-στικά στο περιεχόμενο της σύμβασης.

Δόθηκαν δίχως εγγυήσεις Η απόφαση ξεσήκωσε πολλές αντιδρά-σεις. Τόσο για τον τρόπο που δόθηκαν όσο και για τον τρόπο με τον οποίο αξιο-

ποιήθηκαν τα χρήματα αυτά. Είναι χαρακτηριστικό ότι η ΔΕΗ έδωσε τα χρή-ματα δίχως να λάβει τις απαιτούμενες εγγυήσεις ως όφειλε. Συγκεκριμένα,

Η ΔΕΗ προχώρησε στη χορήγηση δανείων εκατομμυρίων ευρώ στην εταιρία Λιγνιτωρυχεία Αχλάδας ΑΕ, η οποία εκμεταλλεύεται τα ορυχεία της Αχλάδας στη Φλώρινα

Η προκήρυξη του διαγωνισμού της ΔΕΗ θέτει ως προϋπόθεση την ύπαρξη Σύμβασης Άδειας Κατασκευής από τον κατασκευαστή. Καμία όμως εταιρία δεν έχει συνάψει σχετική σύμβαση. Πού αποσκοπεί μια τέτοια ρήτρα;

38 • HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013

ΔΕΗ

δεν δόθηκε ποτέ ισόποση εγγυητική τραπέζης ούτως ώστε η ΔΕΗ να διασφα-λίζει με αυτό τον τρόπο ότι δεν χαθούν τα χρήματά της. Επίσης η επιχείρηση ουδέποτε έκανε χρήση του δικαιώματος υποκατάστα-σης, το οποίο προβλεπόταν από την αρχική σύμβαση. Να αναλάβει δηλαδή η ΔΕΗ τη λειτουργία του ορυχείου και την ομαλή τροφοδοσία της μονάδας Μελίτη στη ΔΕΗ. Επιπλέον, τα στελέχη της ΔΕΗ, ενώ γνώριζαν ότι η συνέχιση της λειτουργίας με την τότε κατάσταση δεν θα ξεπερνούσε τους 12 μήνες και η

αποπληρωμή των καταβολών θα γινό-ταν σε πολλαπλάσιο χρόνο, δέχτηκαν τον συμψηφισμό των καταβολών. Δύο χρόνια μετά, οι οσμές που αναδύ-ονται από την υπόθεση αυτή είναι ουκ ολίγες. Από τον περασμένο Ιανουάριο μέχρι και σήμερα τα ορυχεία παραμέ-νουν κλειστά. Το τι έχει συμβεί με την αποπληρωμή των καταβολών από την πλευρά της εταιρίας είναι κάτι που κανείς δεν μπορεί να πει με ακρίβεια. Το θέμα είναι ότι το ΔΣ της ΔΕΗ ενέκρινε την καταβολή των χρημάτων αυτών μόνο και μόνο για να λειτουργήσει το ορυχείο. Με τα αποτελέσματα να εκθέτουν ανε-πανόρθωτα τα στελέχη της ΔΕΗ. Τα χρήματα όχι μόνο δόθηκαν χωρίς ισό-ποσες εγγυήσεις, αλλά δεν λήφθηκε και κανέναν μέτρο για την ορθή αξιοποίησή τους από την πλευρά της Λιγνιτωρυχεία Αχλάδας ΑΕ. Κανείς δεν φρόντισε να ελέγχει σε τακτά χρονικά διαστήματα την εταιρία, προκειμένου να διαπιστώ-σει εάν αξιοποιούνταν σωστά τα χρήματα αυτά, ούτως ώστε η ΔΕΗ να διασφαλίσει ότι θα εισπράξει πίσω τα χρήματά της στο ακέραιο. Τα όσα συμβαίνουν στο ορυχείο το επιβεβαιώνουν.

Οσμή σκανδάλου με ΑΚΤΩΡΣτο μεταξύ οι σκανδαλώδεις οσμές που αναδύονται γύρω από το ορυχείο έχουν αρχίσει να πυκνώνουν. Πριν από ένα μήνα περίπου, και συγκεκριμένα

Η ΔΕΗ ουδέποτε έκανε χρήση του δικαιώματος υποκατάστασης, το οποίο προβλεπόταν από την αρχική σύμβαση. Να αναλάβει δηλαδή τη λειτουργία του ορυχείου και την ομαλή τροφοδοσία της μονάδας Μελίτη στη ΔΕΗ

στις 22 Απριλίου 2013, υπογράφηκε σύμβαση εργολαβίας μεταξύ της εται-ρίας Λιγνιτωρυχεία Αχλάδας ΑΕ και των εταιριών ΑΚΤΩΡ ΑΤΕ και ΤΕΡΝΑ ΑΕ, συμφερόντων της οικογένειας Μπόμπολα και Περιστέρη αντίστοιχα.Με τη συμφωνία αυτή, η κοινοπρα-ξία ΑΚΤΩΡ και ΤΕΡΝΑ αποκτά το αποκλειστικό δικαίωμα «εργολαβικής εκμετάλλευσης, για την εξόρυξη και διακίνηση του παραγόμενου εκ του λιγνι-τωρυχείου λιγνίτη», όπως αναφέρει η σχετική σύμβαση. Η οποία, σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, κρίνεται ως ιδιαίτερα ευνοϊκή για τα συμφέροντα της κοινοπραξίας. Από τη μία τα μισθω-τικά δικαιώματα της εκμετάλλευσης του ορυχείου περνούν πλέον στην κοι-νοπραξία, από την άλλη η πλευρά της κοινοπραξίας δεν δεσμεύεται ιδιαίτερα από τους όρους της σύμβασης ώστε να τηρήσει τους όρους της συμφωνίας. Το σκανδαλώδες όμως δεν κρύβε-ται τόσο σε αυτή καθαυτή τη σύμβαση όσο στη σχέση μεταξύ της ΔΕΗ και της κοινοπραξίας. Το 2011 το υπουρ-γείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής προχώρησε στην κήρυξη αναγκαστική απαλλοτρίωσης ιδιωτικών εκτάσεων στις κοινότητες Αχλάδας και Μελίτης, «για τις ανάγκες εκμετάλλευσης του υποκείμενου λιγνι-τικού κοιτάσματος εντός του Δημόσιου Λιγνιτωρυχείου Αχλάδας», όπως ανα-φέρει η σχετική απόφαση. Ωστόσο, εάν τελικά προχωρήσει η εξόρυξη λιγνίτη στις περιοχές αυτές και όχι μέσα στο χωριό της Αχλάδας, όπου και βρίσκεται το κεντρικό κοίτασμα του λιγνίτη, ελλο-χεύει ο κίνδυνος να καταβάλλει η ΔΕΗ τα έξοδα του εργολάβου. Και αυτό διότι η σχέση εκμετάλλευ-σης είναι καλύτερη στο κοίτασμα που βρίσκεται μέσα στο χωριό παρά στις εκτάσεις που έχουν τεθεί σε απαλλοτρί-ωση. Δηλαδή τα κυβικά χώματος που χρειάζεται να βγάλει ο εργολάβος μέχρι να φτάσει στο κοίτασμα είναι πολύ λιγό-τερα μέσα στο χωριό της Αχλάδας παρά στις εκτάσεις αυτές.

Η σύμβαση που υπέγραψε η ΔΕΗ με τα Λιγνιτωρυχεία Αχλάδας ΑΕ, η οποία προβλέπει την καταβολή ποσού ύψους 7.000.000 ευρώ προκειμένου να καλυφθεί το ταμειακό έλλειμμα της εταιρίας.

HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013 • 39

Της Lady Lilith

Θεωρίες συνωμοσίας

Σοκ έχει προκαλέσει στα άδυτα των συνωμοσιολόγων η αποκάλυψη ότι οι ελληνικές κυβερνήσεις βρίσκονταν υπό την επήρεια του ιλαρυντικού αερίου όταν υπέγραφαν τις συμφωνίες για το φυσικό αέριο!

Το ιλαρυντικό αέριο

Όπου ιλαρυντικό αέριο είναι γνωστό στην πιάτσα ως το «αέριο του

γέλιου», αφού έχει την ιδιότητα να κατα-στέλλει την αντίληψη, να δημιουργεί ένα πρωτοφανές κύμα ευφορίας και χαράς και τελικά να οδηγεί σε αποφάσεις για γέλια και για κλάματα.Η χορήγηση του ιλαρυντικού αερίου στα μέλη των ελληνικών κυβερνήσεων προ-κύπτει από στοιχεία της Κομισιόν, τα οποία αποκάλυψαν ότι η χώρα μας είναι η ακριβότερη ως προς τις τιμές του φυσι-κού αερίου στα νοικοκυριά αλλά και τη βιομηχανία όταν υπολογιστούν οι τιμές προ φόρων.Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η ΕΕ, στοιχεία που βασίζο-νται στην τελευταία έκθεση της Eurostat για το δεύτερο εξάμηνο του 2012, στην Ελλάδα η τιμή του φυσικού αερίου στα νοικοκυριά είναι 8,43 ευρώ η μεγαβα-τώρα και στη βιομηχανία 5,23 ευρώ η μεγαβατώρα.Όπως επισημαίνουν στελέχη της αγο-ράς, ιδιαίτερα για τους βιομηχανικούς καταναλωτές στη χώρα μας, τα τελευ-ταία τέσσερα χρόνια η τιμή του φυσικού αερίου αυξήθηκε κατά σχεδόν 85%, ένα-ντι 9% στον μέσο όρο των χωρών της ΕΕ!Τα στελέχη της αγοράς φέρνουν μάλι-στα το παράδειγμα της Βουλγαρίας, που κατάφερε από τις αρχές του 2013 να επιτύχει μείωση 22% επί των τιμών που αγοράζει από τη ρωσική εταιρία Gazprom για τους βιομηχανικούς καταναλωτές.Την ίδια στιγμή η υπό την επήρεια κυβέρ-νηση, που βλέπει τα δυο «Α» να έχουν κυριεύσει τη χώρα –όπου δύο «Α» είναι η ανάπτυξη και η ανάκαμψη– προβλη-ματίζει τους ευρωπαίους εταίρους, αφού σε όλους τις συνόδους, υπουργικές και κορυφής, ρίχνει ρουκέτες κατά των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, ζητώ-ντας στροφή στην επιλογή μόνο των βρόμικων καυσίμων, σε μια προσπά-θεια να ρίξει το κόστος της ενέργειας, που θεωρείται από τα μεγαλύτερα

προβλήματα που αντιμετωπίζει η υπό κατάρρευση ελληνική βιομηχανία.

Η συμφωνία του ΧαχαΟι συνωμοσιολόγοι επιμένουν, πάντως, ότι ο εθισμός των ελληνικών κυβερ-νήσεων στο ιλαρυντικό αέριο ήταν αποτέλεσμα της συμφωνίας-πακέτο με τον κολοσσό του φυσικού αερίου, τη ρωσική Gazprom. Όπως λένε, οι απο-νήρευτοι έλληνες πολιτικοί, έχοντας μάλιστα καθαρό οργανισμό στις κατα-χρήσεις, έπεσαν με τα μούτρα, με αποτέλεσμα οι τιμές του φυσικού αερίου να είναι κατά πολύ υψηλότερες σε σχέση με τις χρεώσεις της Gazprom σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπου υπάρχει μεγα-λύτερος ανταγωνισμός.Ως παράδειγμα φέρνουν τώρα την ιστορία με την πώληση της ΔΕΠΑ στην Gazprom, που ζητάει τον ουρανό με τ΄άστρα, τη στιγμή βέβαια που είναι ο βασικός προμηθευτής της ΔΕΠΑ, αφού καλύπτει το 60% των αναγκών της σε φυσικό αέριο. Οι υψηλόβαθμοι αξιω-ματούχοι, με επικεφαλής τον Αλεξέι Μίλερ, κολλητό του Πούτιν, παρά τα σούρτα φέρτα και τις συζητήσεις που κάνουν, δεν πρόκειται να συμβάλλουν στη σωτηρία της χώρας (sic) εάν δεν υπάρξει τελική απόφαση για το μέσω ποιου αγωγού η Ελλάδα θα γίνει ενερ-γειακός κόμβος. Γιατί εάν ο ΤΑΡ πάρει τη δουλειά, λένε, ξέχνα τους Ρώσους. Μέχρι να καταλήξει το θέμα, έχουν θέσει και διάφορα άλλα θεματάκια, που οι έλληνες αξιωματούχοι τα ακούνε με το γνωστό χαμόγελο στα χείλη. Για παρά-δειγμα, οι Ρώσοι εκφράζουν ανησυχίες ότι η ΕΕ πιθανότατα να εμποδίσει την εξαγορά της ΔΕΠΑ και γι' αυτό ζητούν από την ελληνική κυβέρνηση να αλλάξει τους όρους που προβλέπουν ότι η εγγυη-τική επιστολή, που αποτελεί το 20% του ποσού εξαγοράς, θα τους επιστραφεί εάν δεν ολοκληρωθεί η συναλλαγή και δεν θα πάει υπέρ του ΤΑΙΠΕΔ, όπως προβλέπει η προκήρυξη.

40 • HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013

Ρατσισμός

Η ΝΔ επιδίδεται το τελευταίο διάστημα σε μια άνευ προη-γουμένου όσο και απαράδεκτη πολιτική σπέκουλα, δεδομέ-

νης της σοβαρότητας των ζητημάτων που θίγονται από το αντιρατσιστικό νομοσχέ-διο, για το οποίο ακόμα και η Κεντρική Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή έκρινε πως περιέχει πλήθος αντισυνταγματι-κών διατάξεων κι αόριστων αναφορών, συμπλέοντας με τη ΝΔ. Ο πρωθυ-πουργός Αντώνης Σαμαράς, έντρομος μπροστά στην ιδέα απώλειας του πιο ακραίου ακροατηρίου του, το οποίο στρέφεται στον ακροδεξιό «ακτιβισμό», εμφανίζεται υπέρ το δέον πρόθυμος να ασπαστεί τις αντιλήψεις των πιο φανατι-κών από τους συμβούλους του, οι οποίοι αδυνατούν να αντιληφθούν τα μηνύματα των καιρών. Το ότι η ΝΔ δυσκολεύεται να πάρει μια ξεκάθαρη θέση αποδει-κνύει, αν μη τι άλλο, την αδυναμία της να συγκρουστεί ευθέως με το ακροδεξιό παρακράτος, με την υπόγεια συνδρομή του οποίου ευελπιστεί να αντλήσει περισσότερες ψήφους ή ακόμη και να συγκυβερνήσει μαζί του αν χρειαστεί.Παράλληλα, τόσο το ΠΑΣΟΚ όσο κυρίως η ΔΗΜΑΡ μοιάζουν παγιδευμένοι στη λογική του «και με τον αστυφύλαξ και με τον χωροφύλαξ». Από τη μια δεν θέλουν να αποξενωθούν ακόμα περισ-σότερο από το αριστερό ακροατήριό τους, από την άλλη ωστόσο δεν πρό-κειται να κάνουν το μεγάλο βήμα και να συγκρουστούν με τη ΝΔ, ακόμα και πάνω σε πολιτικές που υποτίθεται πως αποτελούν κόκκινες ιδεολογικές γραμ-μές. Γι’ αυτό και πληθαίνουν οι φωνές και στο εσωτερικό τους, οι οποίες αδυνα-τούν να κατανοήσουν πώς είναι δυνατό οι ηγεσίες των δύο αυτών κομμάτων να συναινούν σε στρατηγικές που θωπεύουν τα πιο συντηρητικά αντανακλαστικά της ελληνικής κοινωνίας.Κανείς λογικός άνθρωπος δεν θα έφερνε αντίρρηση σε κατασταλτικά μέτρα σε βάρος ακροδεξιών συμπεριφορών και μορφωμάτων, όπως η Χρυσή Αυγή, που δεν δείχνουν κανένα σεβασμό για τη διαφορετικότητα και ανάγουν τις δικές τους ιδέες και ιστορικές αντιλήψεις σε απόλυτη αλήθεια.

Από την άλλη, ωστόσο, και με πρόσχημα την καταπολέμηση του νεοφασισμού-νεοναζισμού, δίνεται η εντύπωση πως επιλέγεται η τακτική του ορθού λόγου προκειμένου να πετάξουν στο ίδιο καζάνι και να εξομοιώσουν τους πάντες, ακρο-δεξιούς και ακροαριστερούς, νεοναζιστές και μαρξιστές, για παράδειγμα. Όποιος άλλωστε πιστεύει ότι ξεμπερδεύει με τις τσουκνίδες αν περάσει από πάνω τους σελοφάν (δηλαδή, όπως προβλέπει το νομοσχέδιο, ανάκληση ή αναστολή της άδειας λειτουργίας, απαγόρευση άσκη-σης επιχειρηματικής δραστηριότητας, αποκλεισμό από δημόσιες παροχές ή αναθέσεις έργων και υπηρεσιών) και όχι αν τις ξεριζώσει, δεν έχει ιδέα από ιστο-ρία και πολιτικές επιστήμες. Την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμ-μές όλα τα ενδεχόμενα ήταν ανοιχτά για την τύχη του αντιρατσιστικού νομοσχε-δίου που γνωστοποίησε το υπουργείο Δικαιοσύνης. Ωστόσο, η επιμονή της ΝΔ να θεωρεί πως αρκούν η εφαρμογή του Συντάγματος, των άρθρων 183-192 του Ποινικού Κώδικα, ο αντιρατσιστι-κός νόμος 927 του 1979 και η ενσωμάτωση

στη νομοθεσία μας της απόφασης-πλαι-σίου του Συμβουλίου της ΕΕ του 2008, καθώς και ο ρόλος Πόντιου Πιλάτου που έχουν επιλέξει ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ (και) σε αυτό το ζήτημα, δημιουργούν εύλογες αμφιβολίες για το αν θέλουν πραγματικά να χτυπήσουν τη Χρυσή Αυγή ή της κλεί-νουν το μάτι για να συγκυβερνήσουν και μαζί της μετά από τις επόμενες εκλο-γές ή για να χαϊδέψουν τα αυτιά ενός συντηρητικού ακροατηρίου, το οποίο η οικονομική κρίση οδηγεί στην πολιτική σχιζοφρένεια. Επιπλέον, η τρόικα εσω-τερικού αποκρύβει επιμελώς πως χρήση του αντιρατσιστικού νόμου θα μπορούσε να κάνει και η Χρυσή Αυγή προκειμέ-νου να εξολοθρεύσει τους δικούς της ιδεολογικούς αντιπάλους.

Πολλές θολές έννοιεςΣτο αντιρατσιστικό νομοσχέδιο περιλαμ-βάνεται μια πλειάδα θολών εννοιών, που αν δεν εξειδικευτούν κινδυνεύει ο πέλε-κυς να πέσει επί δικαίους και αδίκους. Στο άρθρο 3 προβλέπεται χαρακτηρι-στικά η ποινικοποίηση των ξενόφοβων και ρατσιστικών συμπεριφορών που

Κάποιος περπατά στο δρόμο σιγοτραγουδώντας τον «μαύρο, το σκύλο τον αράπη» του Γιώργου Ζαμπέτα. Κάνει στάση στο περίπτερο για να αγοράσει τσιγάρα, διαπιστώνει όμως ότι έχει ξεχάσει το πορτοφόλι του και μονολογεί «όχι ρε π…». Πιάνοντας, μάλιστα, κουβέντα με τον περιπτερά ισχυρίζεται πως όλοι οι μουσουλμάνοι είναι τρομοκράτες. Κι όταν η συζήτηση παίρνει «φωτιά», τον αποκαλεί χοντρό και σακάτη κι επειδή όλοι κι όλα του φταίνε, κραυγάζει κι ένα «να καεί το μπορντέλο η Βουλή». Αν είχε ψηφιστεί το αντιρατσιστικό νομοσχέδιο αυτός ο άνθρωπος θα κινδύνευε, μεταξύ άλλων, με φυλάκιση έως έξι χρόνων, αλλά και με χρηματικό πρόστιμο από 15.000 έως 200.000 ευρώ. Την ίδια ώρα, η ΝΔ θεωρεί το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο επαρκές προκειμέ-νου να μη δυσαρεστήσει τους ακροδεξιούς εν δυνάμει ψηφοφόρους της.

Ένα ρατσιστικό αντιρατσιστικό νομοσχέδιο

Του Γιάννη Συμεωνίδη

HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013 • 41

εκδηλώνονται με αφορμή τον εγκωμι-ασμό ή την κακόβουλη άρνηση ή την εκμηδένιση της σημασίας των εγκλημά-των γενοκτονίας, των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας και των εγκλημάτων πολέμου εφόσον θεωρούνται πρόσφο-ρες να οδηγήσουν στη θυματοποίηση ομάδων ή προσώπων. Στην αιτιολογική έκθεση του νομο-σχεδίου για την «καταπολέμηση εκδηλώσεων ρατσισμού και ξενοφο-βίας» αναφέρεται πως εξασφαλίζεται ότι η διερεύνηση και ποινική δίωξη των συγκεκριμένων εγκλημάτων γίνεται αυτεπάγγελτα και δεν εξαρτάται από αναφορές ή καταγγελίες των θυμάτων, ενώ επεκτείνεται η προστασία και σε ομάδες ή πρόσωπα που δεν προσδιορί-ζονται μόνο με βάση τη φυλή, το χρώμα, τη θρησκεία, τις γενεαλογικές καταβολές, την εθνική ή εθνοτική καταγωγή τους, αλλά και το γενετήσιο-σεξουαλικό τους προσανατολισμό ή την ταυτότητα φύλου. Επίσης, για πρώτη φορά στα ελλη-νικά νομοθετικά χρονικά απαιτείται να λαμβάνονται κυρώσεις και σε βάρος

νομικών προσώπων, όπως είναι και τα πολιτικά κόμματα.

Τι φοβάται το ΚΚΕΤο κοινοβουλευτικό κόμμα που έχει και ιστορικούς λόγους να φοβάται τη θεσμο-θέτηση νόμων που διώκουν το φρόνημα και τις ιδέες είναι το ΚΚΕ. Ποιος ξεχνά, άλλωστε, το διαβόητο «Ιδιώνυμο» (ν.4229/1929) του Ελευθέριου Βενιζέλου «περί μέτρων προστασίας του κοινωνικού καθεστώτος και προστασίας των ελευθε-ριών των πολιτών», στόχος του οποίου ήταν η ποινικοποίηση των ανατρεπτικών ιδεών, ιδιαίτερα η δίωξη κομμουνιστών και αναρχικών, καθώς και η καταστολή των συνδικαλιστικών κινητοποιήσεων; Ή ποιος έχει λησμονήσει το ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου, πριν από τέσσερα χρόνια, με το οποίο ταυτίστηκε ο κομ-μουνισμός με τον ναζισμό; Γι’ αυτό και δεν είναι τυχαίο πως το ΚΚΕ έσπευσε να εκφράσει την ανησυχία του για τη συζήτηση περί του αντιρατσιστικού νομοσχεδίου, για την οποία επισημαί-νει πως δεν γίνεται τυχαία. Κατά τον Περισσό, το νομοσχέδιο φαινομενικά

μόνο ποινικοποιεί τη δημόσια πρόκληση σε πράξεις ρατσιστικής βίας, αφού υπάρ-χει ήδη αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο που μπορεί να βελτιωθεί. Η Λίνα Κροκίδη, υπεύθυνη του ΚΚΕ για τις Λαϊκές Ελευθερίες και τη Δικαιοσύνη, τονίζει στο Hot Doc πως το νομοσχέδιο ενσω-ματώνει απόφαση της ΕΕ που ανοίγει τον δρόμο για την ποινικοποίηση της ταξι-κής πάλης, της δράσης ριζοσπαστικών μαζικών οργανώσεων και της κομμου-νιστικής ιδεολογίας: «Σε αρκετά κράτη της ΕΕ διώκονται όσοι υπερασπίζονται την κομμουνιστική ιδεολογία, τη συνει-σφορά της ΕΣΣΔ στην αντιφασιστική νίκη των λαών κατά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, γενικότερα τη συνεισφορά του σοσιαλισμού στις λαϊκές κατακτήσεις. Στην ΕΕ και το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει ξεκινήσει από τα μέσα της δεκαε-τίας του ’90 η ανιστόρητη, συκοφαντική κι επικίνδυνη για τους λαούς εξίσωση του φασισμού με τον κομμουνισμό, η οποία στην πραγματικότητα τους ενισχύει. Στη χώρα μας η απαράδεκτη αυτή εξίσωση γίνεται με την καλλιέργεια της θεω-ρίας των άκρων. Η αντιμετώπιση των

Θ. Δρίτσας Γ. Κατρούγκαλος Β. Μουλόπουλος Γ. Πανούσης Ζ. Παπαδημητρίου Λ. Κροκίδη Δ. Σαραφιανός

42 • HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013

φασιστικών οργανώσεων θα γίνει από τον λαό. Οι αντιπαραθέσεις μεταξύ των κομ-μάτων της συγκυβέρνησης, αλλά και οι αποπροσανατολιστικές κόντρες μεταξύ ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ, εκφράζουν υπαρ-κτές αντιθέσεις των αστικών πολιτικών κομμάτων και σηματοδοτούν τις συνε-χιζόμενες διεργασίες ανασύνθεσης του πολιτικού σκηνικού».

Κρυφή συμμαχία ΝΔ-Χρυσής ΑυγήςΑπό την πλευρά του ο ΣΥΡΙΖΑ θεωρεί απαραίτητη τη θέσπιση κι εφαρμογή ενός αυστηρού νομοθετικού πλαισίου που θα δρα απαγορευτικά στη ρατσιστική βία και θα βάλει τέλος στην ασυλία των εγκλημάτων σε βάρος των μεταναστών. Ωστόσο, διαχωρίζει την προπαγάνδιση και την προπαρασκευή του εγκλήμα-τος από τη διακίνηση ακόμα και των πιο αποκρουστικών ιδεών, με το δεδομένο ότι είναι εξόχως επικίνδυνος ο περιο-ρισμός στην ελευθερία της έκφρασης, υπογραμμίζοντας πως από μόνο του το οποιοδήποτε νομοθετικό πλαίσιο δεν μπορεί να απαντήσει στον ρατσισμό, αν δεν συνοδεύεται από την καταπολέμηση των γενεσιουργών, κοινωνικών και οικο-νομικών αιτιών του. Σύμφωνα με όσα δηλώνει στο Hot Doc ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Θοδωρής Δρίτσας, οι κυβερνητικές πολιτικές σκοπιμότη-τες θα γίνουν σαφείς όταν κατατεθεί το νομοσχέδιο όπως το είχε σχεδιάσει το υπουργείο Δικαιοσύνης, ενώ κάνει λόγο για κρυφή συμμαχία της ΝΔ με τη Χρυσή Αυγή. Ο ίδιος δεν αφήνει στο απυρόβλητο το ΠΑΣΟΚ και τη ΔΗΜΑΡ, αναφέροντας χαρακτηριστικά πως όταν αποσαφηνιστεί το νομοσχέδιο ο κάθε κατεργάρης θα κάτσει στον πάγκο του, προσθέτοντας πως και η ευρωπαϊκή νομοθεσία δημιουργεί ανησυχίες. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει και η άποψη του πρώην βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Βασίλη Μουλόπουλου, ο οποίος το 2011 είχε εκφράσει στο Κοινοβούλιο τις έντονες ενστάσεις του στο παρόμοιας φιλοσο-φίας αντιρατσιστικό νομοσχέδιο που είχε καταθέσει ο τότε υπουργός Δικαιοσύνης Μιλτιάδης Παπαϊωάννου. «Διαφωνώ με την ουσιαστική θεσμοθέτηση μιας

ΔΙΕΥΡΥΝΣη ΚΑΤηΓΟΡΙΩΝ που εμπίπτουν στην αντιρατσιστική νομοθεσία, όπως το χρώμα, η γλώσσα, η ιδεολογία, το φύλο, η αναπηρία, η ηλικία κι ο σεξουαλικός προσανατολισμός: Αυστρία, Βέλγιο, Κροατία, Φινλανδία, Λετονία, Λιθουανία, Μάλτα, Ολλανδία, Ρουμανία, Ισπανία. πΡΟΣΘηΚη ΣΤη ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ του σεξου-αλικού προσανατολισμού ως ρατσιστικού εγκλήματος: Δανία, Ουγγαρία, Σουηδία, Μεγάλη Βρετανία. Ο ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ ΚΑΙ η ΞΕΝΟΦΟΒΙΑ ως επιβα-ρυντική περίσταση σε εγκλήματα του Ποινικού Κώδικα: Αυστρία, Κροατία, Τσεχία, Δανία, Φινλανδία, Γαλλία, Ιταλία, Λετονία, Λιθουανία, Μάλτα, Ολλανδία, Ρουμανία, Ισπανία, Σουηδία.

επίσημης ιστορίας, χωρίς να υπεισέρ-χομαι στο αν αυτή ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα ή όχι, καθώς και στην ποινικοποίηση της αντίθετης άποψης. Αν συμβεί αυτό, τότε η Μαρία Ρεπούση, η οποία είχε μιλήσει για συνωστισμό στη Σμύρνη, θα έπρεπε να πάει φυλακή. Θα μπορούσε, επίσης, ο μαρξισμός να θεωρηθεί ως μια παρότρυνση για ανε-ξέλεγκτη βία κι εγκλήματα, μιας και ο Μαρξ έχει μιλήσει για ταξικό μίσος», συμπληρώνει ο ίδιος στο Hot Doc.Στο μεταξύ, επίσημα το ΠΑΣΟΚ και η ΔΗΜΑΡ ζητούν την άμεση κατάθεση του αντιρατσιστικού νομοσχεδίου στη Βουλή. Ανεπίσημα, ωστόσο, ακούγονται διαφορετικές φωνές στο εσωτερικό των δύο κομμάτων. Είναι χαρακτηριστική

η τοποθέτηση στο Hot Doc του βου-λευτή της ΔΗΜΑΡ και καθηγητή Εγκληματολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Γιάννη Πανούση, ο οποίος σημειώνει πως με την ποινική νομοθεσία δεν λύνεις πολιτικά προβλήματα και πως η ξενοφοβία και ο ρατσισμός χρειάζονται άλλου τύπου διαχείριση. «Χωρίς μετα-ναστευτική, κοινωνική κι εκπαιδευτική πολιτική κάνουμε μια τρύπα στο νερό. Πολιτικά μπορείς να μιλάς όση ώρα θες. Για να αντιμετωπίσεις όμως το ρατσισμό ποινικά πρέπει να είσαι πάρα πολύ ακρι-βής για το τι εννοείς, για παράδειγμα με την εχθροπάθεια, τη διασάλευση της δημόσιας τάξης ή τη δημόσια άρνηση της γενοκτονίας. Όλα αυτά βρίσκονται στο όριο της ελευθερίας της έκφρασης και

Ρατσισμός

ΓΕΡΜΑνιΑΗ υποκίνηση σε λαϊκό μίσος τιμωρείται ακόμη και με φυλάκιση πέντε χρόνων. Ο Ποινικός Κώδικας ορίζει πως είναι έγκλημα η υποκίνηση σε μίσος κατά μερίδας του πληθυσμού ή η πρόσκληση σε βίαιες ενέργειες, καθώς και η προσβολή και η συκοφάντηση που έρχονται σε αντίθεση με την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

ΒΕλΓιοΕίναι παράνομη η άρνηση, υποβάθμιση, δικαιολόγηση ή επιδοκιμασία του Ολοκαυτώματος («της γενοκτονίας στην οποία επιδόθηκε το Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα της Γερμανίας κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου»). Οι ποινές προβλέπουν φυλάκιση έως ένα έτος και πρόστιμα μέχρι 2.500 ευρώ.

ΓΑλλιΑΑπαγορεύεται από τον Ποινικό Κώδικα και από τους νόμους περί Τύπου οτιδήποτε θεωρείται συκοφαντικό ή προσβλητικό ή το οποίο υποκινεί διακρίσεις, μίσος ή άσκηση βίας σε βάρος προσώπου ή ομάδας προσώπων εξαιτίας της χώρας καταγωγής τους, φυλής, θρησκείας, φύλου, σεξουαλικού προσανατολισμού ή αναπηρίας. Ο νόμος απαγορεύει, επίσης, διακηρύξεις που δικαιολογούν ή αρνούνται εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.

ΜΕΓΑλΗ ΒΡΕΤΑνιΑΑπαγορεύεται οτιδήποτε στιγματίζει το άτομο με βάση το χρώμα του δέρματός του, τη φυλή, την αναπηρία, την εθνικότητα, την καταγωγή, τη θρησκεία ή τον σεξουαλικό του προσανατολισμό. Οι ποινές περιλαμβάνουν χρηματικά πρόστιμα και φυλάκιση ή και τα δύο.

HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013 • 43

Τι ιΣχΥΕιΣΕ ΑλλΕΣΕΥΡωΠΑϊΚΕΣ χωΡΕΣ

της παραβίασης ανθρώπινων δικαιωμά-των», παρατηρεί ο κ. Πανούσης.

Νομικές ενστάσειςΔικηγόροι αναφέρουν στο Hot Doc πως, με βάση το κείμενο που έχει δοθεί στη δημοσιότητα, δεν αποτελεί επιβαρυ-ντική περίσταση το ρατσιστικό κίνητρο της πράξης βίας, ενώ τονίζουν την υπο-κρισία από τη μια να υπερασπιζόμαστε δήθεν τα δικαιώματα των μεταναστών και από την άλλη να κάνουμε νόμους για να τους κρατάμε ένα και πλέον χρόνο στα κρατητήρια. Στο ελληνικό Σύνταγμα δεν γίνεται μνεία φρονηματικών αδικημά-των, δηλαδή δεν διώκονται σκέψεις και ιδέες. «Αυτό δεν σημαίνει πως δεν μπο-ρεί να ποινικοποιηθεί ο αποκαλούμενος

λόγος μίσους, μολονότι κάτι τέτοιο κινεί-ται στο όριο της προστασίας της ελευθερίας της έκφρασης. Πρέπει όμως να τηρούνται δύο αυστηρές προϋποθέ-σεις: Είτε να υπάρχει παρότρυνση στη χρήση βίας είτε να έχει ως σκοπό να προσβάλλει ευθέως την αξιοπρέπεια και την τιμή του άλλου. Όταν όμως πρόκει-ται για διατύπωση γνώμης, ακόμα και όταν αυτή αμφισβητεί γεγονότα όπως το Ολοκαύτωμα, δεν μπορεί να γεννάται θέμα ποινικοποίησής της», αναφέρει στο Hot Doc ο καθηγητής Δημοσίου Δικαίου του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης, Γιώργος Κατρούγκαλος. Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται, μιλώ-ντας στο Hot Doc, και ο δικηγόρος Δημήτρης Σαραφιανός, ο οποίος

υποστηρίζει πως με το αντιρατσιστικό νομοσχέδιο ποινικοποιείται ως επί το πλείστον ο λόγος, εξέλιξη που χαρα-κτηρίζει πολύ επικίνδυνη. «Δεν έχουμε ποινικοποιήσει ακόμα σωστά το αδίκημα της ρατσιστικής βίας, αλλά ποινικοποι-ούμε τον ρατσιστικό λόγο. Το ποινικό δίκαιο πρέπει να είναι δίκαιο της πρά-ξης, όχι του λόγου ή του φρονήματος». Την ίδια ώρα, τη διάσταση της υπο-κρισίας επισημαίνει στο Hot Doc η ψυχολόγος-εγκληματολόγος Μαρία Ψαρράκου: «Φτάσαμε στο σημείο, για να σεβαστούμε έναν άνθρωπο από όπου κι αν είναι αυτός και σε όποια χώρα ή φυλή κι αν ανήκει, να χρειάζεται να το ποινικοποιήσουμε, να το κάνουμε νόμο-ημίμετρο. Ποιον κοροϊδεύει η κυβέρνηση, όταν από τη μια δημιουργεί στην αστυ-νομία Ομάδα για την Αντιμετώπιση της Ρατσιστικής Βίας κι από την άλλη εξαπολύει τον Ξένιο Δία σε βάρος των μεταναστών; Η μια ομάδα που αποτελεί-ται από τον ίδιο πληθυσμό θα στρέφεται εναντίον της άλλης; Δεν πρόκειται για τίποτε άλλο από στάχτη στα ματιά, όπως συμβαίνει και με τους περισσότερους νόμους για το μεταναστευτικό ζήτημα», υπογραμμίζει η κα Ψαρράκου.

Άλλοθι για να μην γίνει τίποτα«Όταν αντιμετωπίζεις με νομικό τρόπο ιδέες, κάποια στιγμή θα σου γυρί-σει μπούμερανγκ. Στη Γερμανία, για παράδειγμα, εδώ και τέσσερις δεκα-ετίες προσπαθούν να θέσουν εκτός νόμου το νεοναζιστικό NPD, αλλά ακόμη δεν έχουν πάρει απόφαση απα-γόρευσής του. Μια πιθανή ψήφιση του αντιρατσιστικού νόμου θα χρησι-μεύσει ως άλλοθι για να μην γίνει στην ουσία τίποτα», υποστηρίζει στο Hot Doc ο Ζήσης Παπαδημητρίου, καθη-γητής Κοινωνιολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, προσθέτο-ντας πως αποτελεί αρχή περιορισμού των συνταγματικών ελευθεριών των πολιτών και πως είναι ρητά αντιδημοκρατικό και ανιστόρητο να κάνεις λόγο για δεξιό και αριστερό φασισμό και να προσπαθείς να ταυτίσεις ανομοιογενή πράγματα.

ΡοΥΜΑνιΑΟ Ποινικός Κώδικας απαγορεύει ρητά τη χρήση βίας εναντίον ατόμου ή της ιδιοκτησίας του, όπως και τη συμμετοχή σε επίθεση εναντίον ατόμου εξαιτίας της φυλής, της εθνικότητας, της εθνικής καταγωγής, της θρησκείας ή των πολιτικών του πεποιθήσεων. Διευρύνθηκε επίσης το πλαίσιο ποινών.

ΓΕωΡΓιΑΘεωρείται επιβαρυντική περίσταση η τέλεση εγκλήματος που έχει παρακινηθεί από τη φυλή, το χρώμα, τη γλώσσα, το φύλο, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την ηλικία, τη θρησκεία, την πολιτική ταυτότητα, την αναπηρία, την εθνικότητα, την υπηκοότητα, την εθνοτική ή κοινωνική καταγωγή του θύματος.

ΚΡοΑΤιΑΤα ρατσιστικά κίνητρα θεωρούνται επιβαρυντική περίσταση για όλα τα εγκλήματα.

ΒοΥλΓΑΡιΑΔιευρύνθηκε το πλαίσιο ποινών για τα εγκλήματα της δολοφονίας και της σωματικής βλάβης όταν τελούνται από ρατσιστικά κίνητρα.

ΚΥΠΡοΣΤα ρατσιστικά κίνητρα αποτελούν επιβαρυντική περίσταση για όλα τα εγκλήματα και πρέπει να λαμβάνονται υπόψη από το δικαστήριο την ώρα της επιβολής της ποινής.

φινλΑνΔιΑΔεν είναι απαραίτητο πλέον, προκειμένου τα ρατσιστικά κίνητρα να θεωρηθούν επιβαρυντική περίσταση, να ανήκει το θύμα σε κάποια ειδική κατηγορία πληθυσμού, αλλά να το πιστεύει ο δράστης ότι ανήκει.

44 • HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013

Ηλεία

Μ ε κινήσεις-αστραπή και μέσα σε διάστημα μόλις τεσσάρων μηνών ο ηλείος πολιτικός με τις αποφά-

σεις του χαρακτήρισε ως «νεώτερο μνημείο» τη συγκεκριμένη εκκλη-σία και στη συνέχεια ενέταξε τη χρηματοδότηση για την αποκατά-στασή της στο ΕΣΠΑ, και μάλιστα στο πρόγραμμα «Επιχειρηματικότητας-Ανταγωνιστικότητας», με επιδότηση 3.900.000 ευρώ, προκαλώντας εντονό-τατες αντιδράσεις στους αρχαιολόγους και σε πολιτικό επίπεδο.

Χρήματα για 8 βυζαντινούς ναούςΑρχαιολόγοι που θέλησαν, για ευνόη-τους λόγους, να τηρήσουν την ανωνυμία τους καταγγέλλουν στο Hot Doc ότι η

συγκεκριμένη χρηματοδότηση δεν έχει ιστορικό προηγούμενο σε ανάλογο χαρα-κτηρισμένο ως «νεώτερο μνημείο» και αποκαλύπτουν ότι με αυτά τα χρήματα θα μπορούσαν να αποκατασταθούν του-λάχιστον οχτώ βυζαντινοί ναοί πολύ μεγαλύτερης αρχαιολογικής και ιστορικής σημασίας και αξίας από την εκκλησία του Πύργου. Η ενέργεια του κ. Τζαβάρα προ-κάλεσε και την έντονη αντίδραση μέρους της τοπικής κοινωνίας στην εκλογική του περιφέρεια την Ηλεία, καθώς σπουδαία έργα αρχαιολογικής σημασίας, όπως οι ανασκαφές στην Αρχαία Ήλιδα, η απο-κατάσταση του Επικούρειου Απόλλωνα που στεγάζεται ακόμα σε τέντα και άλλων πολύ σημαντικών μνημείων, θα έπρεπε να προηγηθούν της εκκλησίας. Επίσης πολλοί επαγγελματίες της περιο-χής αναφέρουν ότι είναι προκλητικό και

απαράδεκτο σε καιρό οικονομικής κρίσης και κατάρρευσης της αγοράς να δίδονται χρήματα από το ΕΣΠΑ και μάλιστα από το πρόγραμμα «Επιχειρηματικότητας και Ανταγωνιστικότητας» για την απο-κατάσταση μιας εκκλησίας, η οποία δεν έχει καμιά απολύτως σχέση με το ως άνω πρόγραμμα.

Το ιστορικόΤο ιστορικό της απίστευτης ιστορίας εκθέτει σοβαρά, σε ηθικό τουλάχιστον επίπεδο, την τρικομματική κυβέρ-νηση του κ. Σαμαρά. Στις 16.1.2013 ο αναπληρωτής υπουργός Παιδείας, Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού, Κώστας Τζαβάρας, με την ΑΠ: ΥΠΑΙΘΠΑ/ΓΔΑΠΚ/ΔΒΜΑ/ΤΑΧΜΑΕ/6705/2994/260/92 απόφασή του, που υπογράφει ο ίδιος, χαρακτη-ρίζει τον μητροπολιτικό ναό του Αγίου Νικολάου στον Πύργο Ηλείας ως «νεώ-τερο μνημείο», επικαλούμενος μεταξύ άλλων την ομόφωνη γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων, όπως διατυπώθηκε στην με αριθμό 26/29-11-2012 συνεδρία του.Όπως αναφέρει στην απόφασή του, ο συγκεκριμένος ναός «αποτελεί χαρα-κτηριστικό δείγμα εκκλησιαστικής

3,9 εκατ. ευρώγια εκκλησίαστην εκλογική περιφέρεια του Τζαβάρα

Την ώρα που εκατομμύρια πολίτες βιώνουν καθημερινά τη φτώχεια και την εξαθλίωση στο όνομα της οικονομικής κρίσης, ο αναπληρωτής υπουργός Παιδείας, Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού, Κώστας Τζαβάρας, ξεπερνώντας κάθε όριο προκλητικότητας, ξοδεύει εκατομμύρια ευρώ από τα ταμεία του κράτους και της ΕΕ στο όνομα της αποκατάστασης μιας εκκλη-σίας που βρίσκεται στην εκλογική του περιφέρεια στον Πύργο της Ηλείας.

Του Μάκη Νοδάρου

HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013 • 45

αρχιτεκτονικής του τέλους του 19ου αιώνα και των αρχών του 20ού αιώνα, με ποικίλα νεοκλασικά στοιχεία, τόσο εξω-τερικά όσο και εσωτερικά, και θεωρείται σημαντικό τοπόσημο για την ιστορία της πόλης του Πύργου λόγω της αρχιτεκτονι-κής και αρχαιολογικής αξίας του».Στις 24.4.2013 ο κ. Τζαβάρας, με την ΑΠ: ΥΠΑΙΘΠΑ-ΓΓΠ/ΓΔΑΜΤΕ/ΔΑΒΜΜ/63597/9512/1534 απόφασή του, εγκρίνει το Σχέδιο Ασφαλείας και Υγείας (ΣΑΥ) και τον Φάκελο Ασφαλείας και Υγείας (ΦΑΥ) του έργου «Αποκατάσταση Μητροπολιτικού Ιερού Ναού Αγίου Νικολάου στον Πύργο Ηλείας, Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, ΠΕ Ηλείας».Την ίδια ημέρα ο ηλείος υφυπουργός, με την ΑΠ: ΥΠΑΙΘΠΑ-ΓΓΠ/ΓΔΑΜΤΕ/ΔΑΒΜΜ/63595/9511/1533 απόφασή του, εγκρίνει την οικονομοτεχνική μελέτη του έργου, προϋπολογισμού τριών εκα-τομμυρίων εκατόν δέκα χιλιάδων ευρώ (3.110.000,00€), χωρίς αναθεωρήσεις και ΦΠΑ, και τριών εκατομμυρίων εννια-κοσίων χιλιάδων ευρώ (3.900.000,00 €) με αναθεωρήσεις και ΦΠΑ (23%).Μόλις δεκαπέντε ημέρες μετά, στις 9.5.2013, η γενική γραμματέας Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, με την ΑΠ:

ΕΥΤΟΠ/Α/ΠΕΠΑΝ42/1764 απόφασή της, εντάσσει το έργο «Αποκατάσταση Μητροπολιτικού Ιερού Ναού Αγίου Νικολάου στον Πύργο Ηλείας, Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, ΠΕ Ηλείας» στον Άξονα Προτεραιότητας «03 – Βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλ-λοντος» του ΕΠ «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα».Όπως αναφέρεται στη σχετική από-φαση, το έργο συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής

Ανάπτυξης. Η χρονική διάρκεια υλοποί-ησης της πράξης είναι 32 μήνες και η ημερομηνία λήξης προθεσμίας επιλεξι-μότητας δαπανών ορίζεται η 31/12/2015…

Αναπάντητα ερωτηματικά για το έργο Η προκλητική ενέργεια του κ. Τζαβάρα προκάλεσε την έντονη αντίδραση της βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ στην Ηλεία, Έφης Γεωργοπούλου-Σαλτάρη. Όπως λέει στο Hot Doc η κα Σαλτάρη, «ένα πρώτο σημείο που εγείρει ερω-τηματικά και προβληματίζει ιδιαίτερα και τον κάθε καλόπιστο πολίτη είναι το ύψος του ποσού που εγκρίθηκε για τις εργασίες αποκατάστασης, το οποίο ανέρ-χεται στα 3.900.000,00 ευρώ, όταν, σημειωτέον, υπήρχε έγκριση δαπά-νης αποκατάστασης από το ΤΑΣ για τις ζημιές από τους σεισμούς του 2008, ύψους 180.000,00 ευρώ.Ένα δεύτερο στοιχείο στο οποίο θα πρέπει να σταθούμε είναι το φυσικό αντικείμενο της πράξης αποκατάστα-σης, καθώς, επειδή στα μνημεία θα πρέπει να εφαρμόζονται με συνέπεια και αυστηρότητα οι διεθνώς αποδεκτές αρχές επεμβάσεων (συντήρηση, αποκατάσταση κλπ.), μας προκαλεί απορία γιατί

Η ενέργεια του κ. Τζαβάρα προκάλεσε την έντονη αντίδραση μέρους της τοπικής κοινωνίας στην εκλογική του περιφέρεια την Ηλεία, καθώς σπουδαία έργα αρχαιολογικής σημασίας, θα έπρεπε να προηγηθούν της εκκλησίας

46 • HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013

1

2

Ηλεία

επιλέχτηκαν τεχνικές που βασίζονται στο οπλισμένο σκυρόδεμα, οι οποίες οδηγούν σε μη αναστρέψιμες επεμβά-σεις. Θα ήταν χρήσιμο να γνωρίζαμε εάν η συγκεκριμένη μελέτη εκπονή-θηκε από τις υπηρεσίες του υπουργείου ή από κάποιον ιδιώτη. Τέλος, θα πρέπει να επισημάνουμε κάτι που απουσιάζει από το αντικείμενο της πράξης αποκα-τάστασης και το οποίο θα περιμέναμε ως αναγκαίο: τη συντήρηση των εικό-νων, των τέμπλων κλπ.Για τον λόγο αυτό ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ έχει προχωρήσει σε αίτηση κατάθεσης εγγρά-φων προκειμένου να ελεγχθεί αν το ποσό ανταποκρίνεται στις ανάγκες του μνη-μείου και αν όντως θα διατεθεί για τις εν λόγω ανάγκες.Θέλουμε να πιστεύουμε ότι η επιλογή του έργου και το ύψος της χρηματοδό-τησής του δεν σχετίζεται με ευνοϊκή μεταχείριση εξαιτίας του γεγονότος ότι το εν λόγω έργο βρίσκεται στην εκλογική περιφέρεια του αναπληρωτή υπουργού Πολιτισμού Κ. Τζαβάρα και ελπίζουμε ότι όλα τα μνημεία (αρχαιοελληνικά, βυζαντινά, μεσαιωνικά ή και νεώτερα ιστορικά μνημεία) στην Ηλεία, αλλά και σε όλη τη χώρα, που χρήζουν ανάλογης μεταχείρισης, συντήρησης και ανάδει-ξης, θα έχουν την ίδια τύχη».

Το θέμα στο γραφείο του πρωθυπουργού Η ένταξη αποκατάστασης της εκκλη-σίας του Πύργου στο ΕΣΠΑ από τον κ. Τζαβάρα με ποσό 3.900.000 ευρώ προκάλεσε την έντονη αντίδραση του γιατρού Σωτήρη Σωτηρόπουλου, προ-έδρου του Πολιτιστικού Κέντρου στη Δίβρη Ηλείας και εκδότη του ομώνυμου περιοδικού. Στις 15.5.2013 ο κ. Σωτηρόπουλος με επιστολή του ενημέρωσε για το θέμα το γραφείο του πρωθυπουργού Αντ. Σαμαρά, τον υπουργό Οικονομικών Ι. Στουρνάρα και τον υπουργό Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας Κ. Χατζηδάκη, και ζήτησε εξηγήσεις για το πώς δικαιολογείται «η διάθεση "δια χει-ρός" υπουργού Πολιτισμού κ. Τζαβάρα ποσού 4 εκατομ. ευρώ για τον Ι.Ν. Αγ. Νικολάου Πύργου στο πρόγραμμα

"Επιχειρη ματι κό τητα-Ανταγω νιστικότητα" εν μέσω οικονομικής κρίσης…». «Προφανώς και δεν έχει αντιληφθεί ο κ. Τζαβάρας ότι είναι μεγίστη πρόκληση, ακόμη και στους φανατικούς θρησκευό-μενους, για τους πεινώντες και διψώντες συμπολίτες μας στους χαλεπούς οικονο-μικούς καιρούς που ζούμε το να δίνει, για δικούς του πελατειακούς ή θρη-σκοληπτικούς ή άλλους λόγους, τόσα εκατομμύρια αβέρτα», λέει στο Hot Doc ο κ. Σωτηρόπουλος και προσθέ-τει: «Η Αγ. Τριάδα Δίβρης (διαλέγω ένα οικείο για μένα θέμα, γιατί υπάρχουν χιλιάδες παρόμοια που καταρρέουν οση-μέραι, στην Ηλεία και την Ελλάδα…) είναι ένα από τα σημαντικότερα –ίσως το σημαντικότερο, σύμφωνα με απόψεις ειδημόνων, όπως του διαπρεπούς διευ-θυντή Αρχαιολογίας Ηλείας αείμνηστου Γιαλούρη και του καθηγητή του ΕΜΠ αεί-μνηστου Στίκα– βυζαντινά μνημεία του νομού, του 11ου-12ου αι., με εκπληκτι-κές αγιογραφίες. Εδώ και χρόνια ζητάμε

από την αρμόδια Αρχαιολογική Υπηρεσία να διαθέσει ένα μικρό, ελάχιστο ποσό για την προστασία του (υγρασίες από τη στέγη που καταστρέφουν τις αγιογρα-φίες) και ένα κάπως μεγαλύτερο για τη συντήρηση και επιστημονική μελέτη του μνημείου αυτού. Η απάντηση της Υπηρεσίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Δυτ. Ελλάδος ήταν: "Δυστυχώς χρήματα δεν έχουμε, βάλτε εσείς τα υλικά και τα εργατικά κι εμείς θα στείλουμε έναν ειδικό τεχνίτη να επιβλέπει την επισκευή της στέγης". Και πράγματι, εμείς βάλαμε μερικές εκατοντάδες ευρώ, τόσο κόστισε, και επισκευάσαμε πρόχειρα τη στέγη. Όσο για τη συντήρηση και τη μελέτη, ούτε κουβέντα».

Οι εργασίες αποκατάστασης του ναού Αγίου Νικολάου στον Πύργο Ηλείας, που θα κοστίσουν 3.900.000 ευρώΣύμφωνα με τη συγκεκριμένη απόφαση, τo έργο αφορά στην αποκατάσταση του

HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013 • 47

3 4

Ζητήθηκαν εξηγήσεις για το πώς δικαιολογείται η διάθεση "δια χειρός" υπουργού Πολιτισμού κ. Τζαβάρα ποσού 4 εκατ. ευρώ για τον Ι.Ν. Αγ. Νικολάου Πύργου

φέροντος οργανισμού του μνημείου και στην αντιμετώπιση των λειτουρ-γικών και αισθητικών προβλημάτων που παρουσιάζει. Ειδικότερα, θα γίνουν οι παρακάτω εργασίες:- Καθαίρεση εσωτερικών και εξωτερικών επιχρισμάτων, τραβηχτών προεξοχών και κορνιζών, μεταλλικών και ξύλινων κουφωμάτων, κλιμακοστασίων, μαρ-μαροποδιών, ξύλινης ψευδοροφής, ξύλινου φέροντος οργανισμού στέγης και επικάλυψης, υδρορροών, κεραμι-κών και τσιμεντένιων πλακιδίων στους χώρους των δύο γυναικωνιτών και στα κωδωνοστάσια, και υπαρχόντων Η/Μ εγκαταστάσεων.- Ενίσχυση φέρουσας τοιχοποιίας με εφαρμογή ενεμάτων και κατασκευή αρμολογημάτων, συρραφή ρωγμών, κατασκευή αμφίπλευρου μανδύα οπλι-σμένου επιχρίσματος.- Κατασκευή διαζωμάτων από οπλι-σμένο σκυρόδεμα, τοποθέτηση μεταλλικών ελκυστήρων.

αποκατάσταση διαβρωμένων μεταλλι-

κών στοιχείων.

- Κατασκευή νέων ξύλινων στεγών

από σύνθετη ξυλεία και νέας ξύλινης

ψευδοροφής.

- Κατασκευή νέων μεταλλικών κλιμάκων

στα κωδωνοστάσια.

- Κατασκευή νέων ξύλινων παραθύρων.

- Τοποθέτηση χρωματιστών ή διαφανών

υαλοπινάκων.

- Κατασκευή νέων ορθομαρμαρώσεων.

- Επίστρωση δαπέδων γυναικωνιτών και

κωδωνοστασίων με κεραμικά πλακίδια.

- Συντήρηση και επισκευή υπαρχόντων

μαρμάρινων στοιχείων, ανακατασκευή

τραβηχτών κορνιζών.

- Κατασκευή εσωτερικών και εξωτερικών

επιχρισμάτων και χρωματισμός τους.

- Επικεράμωση με τα παλιά κεραμίδια

ρωμαϊκού τύπου.

- Εγκατάσταση σύγχρονων ηλεκτρομηχα-

νολογικών δικτύων και κλιματισμού με

μονάδες FCU δαπέδου.

1. Η έγκριση της οικονομοτεχνικής μελέτης από τον κ. Τζαβάρα, ύψους 3.900.000 ευρώ.

2. Στοιχεία της απόφασης ένταξης στο πρόγραμμα ΕΣΠΑ.

3. Η απόφαση χαρακτηρισμού της εκκλησίας ως νεώτερου μνημείου.

4. Η απόφαση ένταξης στο πρόγραμμα ΕΣΠΑ Επιχειρηματικότητα-Ανταγωνιστικότητα.

- Κατασκευή νέου δαπέδου από οπλισμένο

σκυρόδεμα στο νότιο κωδωνοστάσιο.

- Ενίσχυση υπαρχόντων δοκών και πλα-

κών από οπλισμένο σκυρόδεμα με

μανδύα εκτοξευμένου σκυροδέματος,

48 • HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013

Του Αλί Μπούρμπα

Αλί

Αλλά εκεί που Αλί πραγματικά ερω-τεύτηκε και ξέχασε για λίγο ώρα

μόνο μεγάλο τη έρωτα, φίλη Ζαρούλια, ήταν με φίλη από Μπελαρούς. Τι πόδια ήταν αυτές!Αλί έβλεπε ξανθό άγγελο και ευτυχώς δεν άκουγε τραγούδι. Σκεφτόταν εκείνο δια-φήμιση που φιλιούνται από μικρές και γίνονται γέροι και πάλι φιλιούνται. Το ίδιο θα έκανε και Αλί με φίλη από Μπελαρούς, αλλά το ένα από τα δύο θα ήταν γυρισμένο ανάποδα. Ανεπίτρεπτο Καπουτζίδη μη μπορεί εξηγήσει στη κοινό γιατί ρουμάνο φίλο φόραγε φούστα και ξυλοποδάρες. Ήταν ένα κοντή κάτω από φουστάνι της και την ώρα που τραγουδούσε ρουμάνο δράκουλα κανονικά με αντρικό φωνή, τσακ, τη έστριβε τη μπαλάκια και φωνή έβγαινε τσιριχτό. Πανωλεθρία όμως Καπουτζίδη έπαθε που δεν μπόρεσε εξηγήσει γιατί τη Alcohol is free είναι πολύ ελληνική τραγούδι. Όλοι φίλοι λένε ότι έχει μπαγλαμαδάκι και στίχοι ελληνικοί. Αυτό κατά το άποψη τη Αλί είναι πολύ επιφανειακό ερμηνεία. Μπορεί Αλί μη πήγε σχολείο στο Ελλάδα, αλλά από ιστορία σκίζει. Τη τραγούδι αυτό δείχνει πως τη Ελλάδα επιστρέφει επιτέλους στο ρίζες της. Καταρχάς τραγουδιστές φορούσαν φουστανέλα, όπως και κλέφτες και αρματωλοί στη Αλβανία τη 1940. Και παρόλο που τη παιδιά φορούσαν φού-στα, δεν ήταν όπως σύγχρονες Έλληνες 20% άντρες και 80% ντιγκιντάγκες. Ήταν σαν Κολοκοτρώνη και Καραϊσκάκη, που είχαν πολεμήσει παλιά στη Ελ Αλαμέιν ξαναζήσανε και τραγουδάνε μαζί στη Γιουροβίζιον. Πολύ αντρίκιο το φωνή. Έπειτα, στη τέλος Αγάθωνα έστριψε τη μουστάκι της, όπως Μάρκο Μπότσαρη όταν είδε τη Αλί πασά (θείος τη Αλί Hot Doc) στη μάχη στη Γαυγάμηλα. Και βέβαια και το τίτλο είναι πολύ ελλη-νικό και πολύ ιστορικό. Γιατί αν το αλκοόλ δεν ήταν δωρεάν στο ελληνικό ιστορία, πως ήταν δυνατό ψηφίσουν Έλληνες Γιώργο Παπανδρέου 2009; Ή Κώστα Καραμανλή 2004;Χωρίς πλάκα τώρα, Αλί νομίζει ότι αυτή ήταν τη καλύτερη τραγούδι που έστειλε Ελλάδα στο Γιουροβίζιον. Κι έτσι πρέπει είναι αυτά τα πράγματα. Παραδοσιακές. Ελλάδα στείλει Αγάθωνα με μπαγκλαμαδάκι, Πακιστάν στείλει

μία αμανέ, Γερμανία στείλει Σόιμπλε κόβει τη εισιτήρια. Αλί νομίζει φίλοι Έλληνες έχετε αρχίσει ξαναβρίσκει τη εαυτό σας και ξαναζήσει το ιστορία σας. Πρωθυπουργό πήγε στο Κίνα φέρει κινέζοι επενδυτές στο χώρα. Μετά όλοι Έλληνες κάτσουν στη λιμάνι και αγναντεύουν τη πέλαγος. Περιμένοντας το Κινέζοι. Και αρχηγό Τσίπρα λέει όχι απολύσετε ούτε μία δημόσια υπάλληλο. Κάλλιο μισθό δημόσιο παρά δουλειά ιδιωτικιά. Και Καρατζαφέρη γυρίσει στο Νέα Δημοκρατία όπως το άσωτο υιό, και Σαμαρά σφάξει μία μοσχάρι σιτευτή. Ωπ, συγγνώμη, μαλακία είπε Αλί. Το άσωτο υιό δεν είναι από ελληνικό ιστο-ρία, είναι από ιστορία τη Βαλτική θάλασσα νομίζει. Και επί το ευκαιρία, τι ωραία πόδια είχε εκείνη μανάρι από Λευκορωσία! Σα κυπαρίσσια ήταν, κι Αλί πεθαμένο στη μνήμα να κοιτάει προς τη απάνω, ανά-μεσα στη κυπαρίσσια. Ξαναγυρίζοντας όμως στο ελληνική ιστο-ρία, δεν μπορεί Αλί παρά να σχολιάσει τη διαφωνίες στη ΣΥΡΙΖΑ τώρα που πάει να γίνει κόμμα. Τη θυμίζει πολύ έντονα Μικρασιατικό εκστρατεία. Φτάσαμε μέχρι έξω από το Κάιρο νομίζει Αλί, και μετά πήραμε τη μπογαλάκια μας και μπλουμ στο θάλασσα. Αλί ξέρει και ποιοι έξι θα τη πληρώσουν στη τέλος. Έχουμε και λέμε: Τσίπρα, Δούρου, Ζωή, Σκουρλέτη, Χουντή και Αλαβάνο. Αλαβάνο μπορεί μην είναι στη ΣΥΡΙΖΑ πια, αλλά στη τέλος πάντα αυτό τη πληρώνει. Αλαβάνο επίσης μπορούσε πάει στο Γιουροβίζιον, κάτσει δίπλα από Αγάθωνα και βγάζει κατοστάρικα δραχμές, κολ-λάει στη μέτωπο φίλο ρεμπέτη. Αυτή ήταν ένα σχέδιο βήτα για να πάει λίγη πιο ψηλά το Ελλάδα στο βαθμολογία, γιατί τη άλλο σχέδιο, τη πολιτικό, είναι σχέδιο γάμα(τα). Αλί πολύ ευχαριστημένο με εξέλιξη που πήραν πράγματα στο Ελλάδα λόγω κρίσης. Επιτέλους Έλληνες ξανα-ζούν το ιστορία τους, ξαναβρίσκουν το ρίζες τους. Άντε και τη χρόνου να διώξουν Καπουτζίδη και να βάλουν πάλι Μπόκοτα να κάνει σχόλια στη διαγωνι-σμό. Κι έτσι εκτός από ιστορία να ζήσουν και λίγο αρχαιολογία.

| Εντυπώσεις από Eurovision |

Οι δύο καλύτερες πράγματα που κάνουν Αλί ευτυχισμένo στη Ελλάδα είναι πίτα γύρο και γιουροβίζιον. Άμα συνδυάζονται κιόλας, όπως το Κυριακή που μας πέρασε, κάνουν ένα αξέχαστο βραδιά. Πίτα-γύρο-βίζιον, εν συντωνυμία. Αλί εντυπωσιάστηκε από φίλες κοπέλες που έδιναν φιλιά στη στόμα. Θα έδινε τη πάντα για να είναι ανάμεσα. Δυο ξανθές γκομενάκι και τη μαύρο Πακιστανό στη κέντρο. Σαν αλατιέρα θα ήταν με οδοντογλυφίδα Αλί στη κέντρο.

HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013 • 49

50 • HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013

Διεθνή ΠαρασκήνιαΤης Ρένας Ακριτίδου

Ο 86χρονος Μόντι, τον οποίο στήριζε ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Ρόναλντ Ρίγκαν, είχε καταδικαστεί σε 80ετή φυλάκιση ως «επιβλέπων» τις δολοφονίες 1.771 μελών της φυλής Μάγια Ιξίλ μεταξύ 1982-83

λαγκάρντ: Εξήγησε, καθάρισε…

Παίζοντας με τις ανάγκεςΣτις 22 Μαρτίου ο Ρομπ Χά-στινγκς, ενεργειακός διευθυντής στο Crown Estate, είχε δηλώσει στους Financial Times: «Έχουμε αποθηκευμένο αέριο αρκετό να καλύψει ανάγκες έξι ωρών. Αν μειωθεί περαιτέρω, θα σημάνει διακοπές παροχής». Τώρα γίνο-νται εκκλήσεις για διερεύνηση του ισχυρισμού του πως στις τερματικές εγκαταστάσεις φυσι-κού αερίου κοντά στο Λονδίνο και την Ουαλία υπήρχε τόσο λίγη ποσότητα, καθώς διαπιστώθηκε ότι ακριβώς εκείνο το διάστημα οι σταθμοί αυτοί είχαν πληρότητα 40% και 52% αντίστοιχα. Πολλοί σκέφτηκαν ότι οι πάροχοι κρα-τούσαν το αέριο σε δεξαμενές, σε περίοδο που η αγορά αντιμετώ-πιζε οξυμένη έλλειψη – γεγονός που προκάλεσε σχεδόν διπλασια-σμό στην τιμή του αερίου. Η τιμή τον Μάιο έπεσε στα περσινά επί-πεδα, που είναι ωστόσο διπλάσια από την τιμή του 2009.

ΜπλόφαΈτσι χαρακτήρισε ο ηγέτης του Κινήματος 5 Αστέρων της Ιταλί-ας, Μπέπε Γκρίλο, την κυβερ-νητική συμφωνία για τερματι-σμό της χρηματοδότησης των κομμάτων. «Είναι η τελευταία πράξη της κωμωδίας», είπε, θυμίζοντας ότι το κίνημα, που πήρε περίπου το ένα τέταρτο των ψήφων στις εκλογές του Φεβρουαρίου, αρνείται να λάβει δημόσια χρηματοδότηση. «Αν το σχετικό νομοσχέδιο περάσει, η Ιταλία ίσως είναι στα πρόθυ-ρα του να υιοθετήσει σύστημα χρηματοδότησης προεκλογικών εκστρατειών παρόμοιο με των ΗΠΑ, όπου τα κόμματα στη-ρίζονται σε μεγάλο βαθμό σε δωρητές με βαθιές τσέπες και η επίδραση των λόμπι είναι σημα-ντική. Θα ήταν συνετό να κινη-θούμε προς το αμερικανικό μο-ντέλο, αλλά με διαφανή λόμπι και φοροαπαλλαγές σε δωρη-τές», είπε στέλεχος της Επιτρο-πής Οικονομικών της ιταλικής Βουλής. Διαφανή λόμπι;

Τρικυμία σε φλιτζάνι αποδείχτηκε η διήμερη δικαστική περιπέτεια της επι-κεφαλής του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ αναφορικά με τον ρόλο που έπαιξε στην παροχή 285 εκατομμυρίων ευρώ του δημοσίου στον επιχειρηματία Μπερνάρ Ταπί, το 2008. Αφού το γαλλικό δικα-στήριο απέφυγε να της απαγγείλει κατηγορίες και την χαρακτήρισε «υπο-βοηθούμενη μάρτυρα» στην υπόθεση, η ίδια δήλωσε πως έπραξε «το καλύτερο

για το δημόσιο συμφέρον» και αναχώ-ρησε για Νέα Υόρκη, επιστρέφοντας στα καθήκοντά της. Ως υπουργός Οικονομικών του Σαρκοζί είχε διαμεσο-λαβήσει στη διευθέτηση διαμάχης του πρώην Σοσιαλιστή υπουργού Ταπί με την πρώην κρατική τράπεζα Credit Lyonnais από το 1993, αναφορικά με την πώληση της Adidas. Ο Ταπί κατηγορούσε την τράπεζα ότι είχε υποτιμήσει την Adidas σκόπιμα. Ο Ταπί είχε φυλακιστεί για

στημένους αγώνες όταν ήταν πρόεδρος της ποδοσφαιρικής ομάδας Ολυμπίκ Μαρσέιγ. Η Λαγκάρντ επιμένει πως η μεσολάβησή της ήταν απαραίτητη για να τελειώσει μια δαπανηρή διαμάχη, ωστόσο εδώ και καιρό δεν είναι ψίθυροι οι εκφράσεις δυσπιστίας στην άρνησή της πως ενεργούσε με εντολή Σαρκοζί ώστε να επιβραβευτεί ο Ταπί για την εκλογική στήριξη που παρείχε στο αντί-παλο μέχρι τότε στρατόπεδο, το 2007.

Τόμπολα στη ΓουατεμάλαΛίγες ημέρες μετά από την ανα-τροπή της καταδίκης του πρώ-ην δικτάτορα της Γουατεμάλας Εφρέμ Ρίος Μοντ για γενοκτονία, δικαστήριο της χώρας εξέδωσε τον πρώην πρόεδρο Αλφόνσο Πορτίγιο στις ΗΠΑ, προκειμένου να αντιμετωπίσει κατηγορίες για ξέπλυμα χρήματος σε αμερικανι-κές τράπεζες μεταξύ 2000-2004. Ο 86χρονος Μόντι, τον οποίο στήριζε ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Ρόναλντ Ρίγκαν, είχε καταδικα-στεί σε 80ετή φυλάκιση ως «επι-βλέπων» τις δολοφονίες 1.771 με-λών της φυλής Μάγια Ιξίλ μεταξύ 1982-83. Στη διάρκεια του εμφυλί-ου στη χώρα, 1960-1996, σκοτώ-θηκαν 250.000 άνθρωποι. Ανα-λυτές χαρακτήρισαν την ακύρωση της καταδίκης του από τον Άρειο Πάγο ως ενδεικτική των αδυνα-μιών του δικαστικού συστήματος. Ο Πορτίγιο είχε εκλεγεί υποσχό-μενος αναδιανομή του πλούτου. Αμέσως μετά από την ολοκλή-ρωση της θητείας του, το 2004, διέφυγε στο Μεξικό, από όπου εκδόθηκε στη χώρα του το 2008. Τον Μάιο του 2011 δικαστήριο της Γουατεμάλας τον αθώωσε από κατηγορίες για υπεξαίρεση χρη-μάτων, αλλά ο Άρειος Πάγος υιο-θέτησε το αίτημα των ΗΠΑ. «Στο επανιδείν Γουατεμάλα, αυτή είναι απαγωγή», φέρεται να δήλωσε πριν επιβιβαστεί σε αεροσκάφος της πολεμικής αεροπορίας των ΗΠΑ, κατευθείαν από το νοσο-κομείο όπου νοσηλευόταν. Εκτός των αμερικανών και γάλλοι δικα-στές διερευνούν κατηγορίες σε βάρος του για ξέπλυμα χρήματος.

HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013 • 51

Γερμανία

ο ι κάτοικοι του Ντόρτμουντ στη δυτική Γερμανία δεν μπορούν να πουν με βεβαιότητα ότι πίσω από τις επιθέσεις σε μετανά-

στες κρύβονται οι νεοναζί. Η νέα γενιά των ακροδεξιών αποδεικνύεται εξυπνό-τερη από τις παλιότερες. Έχει κρεμάσει τα στρατιωτικά μαύρα δερμάτινα μπου-φάν, πέταξε τις μπότες και άρχισε μάλιστα να τρώει ακόμη και κεμπάμπ από την τουρκική ψησταριά της γειτο-νιάς, άσχετα εάν έχει απειλήσει ή και κακοποιήσει τον τούρκο ιδιοκτήτη. Το

βεβαιώνει άλλωστε και ένας γνωστός γερμανός δημοσιογράφος, ο Γιοχάνες Ράντκε, ο οποίος την τελευταία δεκαετία καταγράφει κάθε κίνηση των ακροδεξιών στην πόλη: «Σήμερα ένας νεοναζί μπο-ρεί με άνεση να τρώει τουρκικά κεμπάμπ και την ίδια ώρα να βγαίνει και να χτυπά μετανάστες. Πιστεύουν πως μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν, φτάνει να παραμέ-νουν στην ψυχή τους ναζί».Πρόκειται για τα μέλη μιας σχετικά νέας οργάνωσης, το αρχηγείο της οποίας βρίσκεται στο κέντρο της πόλης.

Ονομάζονται «Αυτόνομοι Εθνικιστές» (ΑΝ) και θεωρούνται οι πρωτεργάτες αυτής της μεταμόρφωσης. Τα πιστεύω όμως παραμένουν τα ίδια με το παρελ-θόν. Είναι ξενοφοβικοί και ρατσιστές, αλλά η εμφάνισή τους και η τακτική που έχουν υιοθετήσει, μοιάζουν με την τακτική άλλων νεανικών οργανώσεων και κινημάτων –οπαδών του διαδικτύου–, που δεν έχουν βέβαια καμία σχέση με την ακροδεξιά. Φορούν μοντέρνα αθλητικά παπούτσια και πανάκριβα αντιανεμικά μπουφάν και επικοινωνούν μεταξύ τους

Όταν ο λύκος αλλάζει προσωπείο, παύει να είναι λύκος; Το φίδι όμως γίνεται χαμαιλέοντας και το αβγό του ολοένα πιο επικίν-δυνο. Στην προκειμένη περίπτωση οι νεοναζί της Γερμανίας μεταλλάσσονται μόνο και μόνο για να μπορούν να προσεγγίζουν ευκολότερα τα θύματά τους, να είναι πιο αποτελεσματικοί και, το κυριότερο, να μην αφήνουν ίχνη. Η δίκη του Μονάχου αναδει-κνύει, για πρώτη ίσως φορά, και τον ισχυρό ρόλο της γυναίκας στην ακροδεξιά. Ο λύκος που φορά το προσωπείο ενός προβάτου…

Ο δόκτορ Τζέκιλ και ο κύριος Χάιντ της ακροδεξιάς

Του πέτρου Γκάτζια

52 • HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013

1 4

5

2

3

μέσω του twitter, οργανώνοντας συχνά ακόμη και flashmobs. Φορούν μάλιστα και τις λευκές μάσκες των Anonymous, μπερδεύοντας όσους τους βλέπουν. Το παράξενο, εξάλλου, είναι ότι χρησι-μοποιούν ακόμη και αγγλικά συνθήματα, κάτι που μέχρι χθες ήταν απαγορευμένο στους κόλπους της γερμανικής ακρο-δεξιάς, που πρεσβεύει τη γερμανική καθαρότητα. Με άλλα λόγια, ο σκοπός αγιάζει τα μέσα.«Βλέπουν τους εαυτούς τους περισσό-τερο σαν εκπροσώπους μιας avant-garde ναζιστικής σκηνής. Είναι πολύ πιο επαγγελματίες από τους σκίνχεντς και γι' αυτό πολύ πιο επικίνδυνοι,» λέει ο Γιοχάνες Ράντκε. Το ίδιο δηλώνει και ένας πρώην νεοναζί, από την Ανατολική Γερμανία, ο οποίος δεν θέλει να αποκαλύψει το όνομά του, φοβούμενος αντίποινα: «Οι Αυτόνομοι Εθνικιστές είναι μια αδίστακτη συμμο-ρία, που σχεδιάζει πάντοτε τα επόμενα βήματά της. Όταν είσαι σε μια τέτοια κατάσταση είναι σαν να ζεις σε ένα παράλληλο σύμπαν».Το πρόβλημα είναι πως σήμερα δεν είναι πλέον εύκολο να πει κανείς με βεβαιό-τητα ποιος είναι νεοναζί και ποιος όχι. Τα όρια φαντάζουν πολύ σχετικά.

Η νύφη των ναζίΗ περίπτωση της Μπεάτε Τσέπε ανατρέ-πει πολλά δεδομένα για τα μέχρι τώρα πιστεύω των ακροδεξιών και αναδεικνύει τον παράγοντα γυναίκα. Η τριανταοχτά-χρονη κάθε άλλο με άγγελο του θανάτου μοιάζει. Εάν δεν ήξερες τα έγκληματά της, θα την χαρακτήριζες γλυκιά και ήσυχη. Εδώ ακριβώς ταιριάζει γάντι ο χαρακτηρισμός λύκος με προσωπείο προ-βάτου. Η δίκη της Τσέπε ξεκίνησε πριν από περίπου ένα μήνα στο Μόναχο και αναμένεται να ολοκληρωθεί σε ένα χρόνο. Είναι η κύρια κατηγορούμενη κυρίως για τις δολοφονίες οκτώ Τούρκων κι ενός Έλληνα, του Θεόδωρου Βουλγαρίδη, το 2005. Η νεοναζιστική οργάνωση στην οποία ανήκει, η NSU, επί τουλάχιστον δεκατρία χρόνια δολοφονούσε, έβαζε βόμβες και λήστευε τράπεζες, κάτω από τη μύτη των γερμανικών αρχών που για κάποιο λόγο δεν μπορούσαν να την

εντοπίσουν. Η Τσέπε είναι η μόνη που επέζησε από τον πυρήνα της οργάνωσης –οι άλλοι δύο αυτοκτόνησαν το 2011– και σύμφωνα με τον εισαγγελέα δεν ήταν απλώς ένα μέλος, αλλά ο εγκέφαλος. «Οι γυναίκες έρχονται όλο και πιο πολύ στο προσκήνιο στις ακροδεξιές οργανώ-σεις», ξεκαθαρίζει στο Spiegel η Μιχέλα Κέτινγκ, καθηγήτρια Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Φρανκφούρτης. «Αναλαμβάνουν σημαντικές θέσεις και είναι εξίσου βίαιες με τους άνδρες. Από το 2000 μέχρι σήμερα έχουν δημι-ουργηθεί περίπου σαράντα γυναικείες ακροδεξιές οργανώσεις».Σύμφωνα με τις γερμανικές υπηρεσίες ασφαλείας, υπάρχουν συνολικά 22.400 ακροδεξιές οργανώσεις σε όλη τη χώρα. Τα τελευταία δύο χρόνια οι 9.800 από αυτές είχαν την πρόθεση ή έχουν επιδεί-ξει βίαιες συμπεριφορές. Βρίσκονται υπό τη σκέπη τουλάχιστον 200 ομοσπονδιών με ονομασίες όπως «Εθνικοσοσιαλισμός του Μίσους» ή «Αίμα και Τιμή». Είναι εθνικιστές, ρατσιστές, αντι-σημίτες, θέλουν να διώξουν τους μετανάστες από τη χώρα, δοξάζουν τον Αδόλφο Χίτλερ και αρνούνται το Ολοκαύτωμα. Μόνο το

Εάν δεν ήξερες τα έγκληματά της, θα την χαρακτήριζες γλυκιά και ήσυχη. Εδώ ακριβώς ταιριάζει γάντι ο χαρακτηρισμός λύκος με προσωπείο προβάτου. Η δίκη της Τσέπε ξεκίνησε πριν από περίπου ένα μήνα στο Μόναχο και αναμένεται να ολοκληρωθεί σε ένα χρόνο. Είναι η κύρια κατηγορούμενη κυρίως για τις δολοφονίες οκτώ Τούρκων κι ενός Έλληνα, του Θεόδωρου Βουλγαρίδη, το 2005

2, 3: Η Μπεάτε Τσέπε

5: Πορεία νεοναζιστών στο Ντόρτμουντ

Γερμανία

HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013 • 53

6

7

2012 έγιναν 17.000 εγκλήματα και 842 πράξεις βίας για τις οποίες ευθύνονται οι ακροδεξιοί. Οι περισσότερες οργανώσεις πιστεύ-εται ότι σχετίζονται με κάποιο τρόπο με το NPD, το γερμανικό εθνικιστικό κόμμα, το οποίο η γερμανική Άνω Βουλή, στην οποία εκπροσωπούνται τα κρατίδια, θέλει να βγάλει εκτός νόμου, αλλά βρίσκει αντίθετη την Κάτω Βουλή, δηλαδή επί της ουσίας την κυβέρ-νηση, η οποία θεωρεί ότι δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με αυτόν τον τρόπο το φαινόμενο. «Δεν μπορείς να απαγο-ρεύσεις την ηλιθιότητα», είπε μάλιστα ο γνωστός μας αντικαγκελάριος Φίλιπ Ρέσλερ. Το 2001, ωστόσο, και τα δύο Σώματα συμφωνούσαν. Ολα άλλαξαν δύο χρόνια αργότερα, όταν το δικαστήριο αποφάνθηκε ότι μια τέτοια απαγόρευση θα ήταν αντισυνταγματική, καθώς δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι το συγκεκριμένο κόμμα κρύβεται πίσω από οποιαδήποτε βίαιη ενέργεια. Σε περίπτωση που το NPD βγει εκτός νόμου, τότε η διάδοχη κατάσταση είναι ήδη έτοιμη και ονομάζεται Die Rechte, δηλαδή Η Δεξιά. Ο ηγέτης της μάλιστα,

ο Κρίστιαν Βορχ, επαίρεται ότι ο πατέ-ρας του ήταν στέλεχος των SS και πως η γιαγιά του είχε βοηθήσει τον διαβό-ητο «χασάπη της Λυόν», τον Κλάους Μπάρμπι, να αποφύγει τη σύλληψη. Ακτιβιστές στη Γερμανία πάντως έφτια-ξαν κάτι σαν χάρτη, σαν «τουριστικό οδηγό», στον οποίο καταγράφονται τα μέρη όπου μπορεί κανείς να συναντήσει νεοναζί, αλλά και τα μέρη όπου έγι-ναν εγκλήματα για τα οποία ευθύνονται οι ακροδεξιοί. Ονομάζεται «Rechtes Land», δηλαδή η χώρα των δεξιών, και έχει στόχο να αφυπνίσει την κοινή γνώμη. Μόνο τις δύο πρώτες ημέρες της λειτουργίας του το επισκέφτηκαν τουλά-χιστον 48.000 χρήστες του διαδικτύου.

855 χιλιόμετρα από τη γενέτειρα του ΧίτλερΤο χωριό είναι πανέμορφο. Μικρά σπι-τάκια με κόκκινα τούβλα και κήπους γεμάτους λουλούδια και φυτά, αγροτό-σπιτα της πρωσικής περιόδου, κάπου στο Μεκλεμβούργο, στην πάλαι ποτέ Ανατολική Γερμανία. Η περιοχή είναι απομονωμένη και μόνο όποιος θέλει πραγματικά την ησυχία του θα μπορούσε

να ζει εκεί, ή όποιος θέλει να κρύψει κάτι. Στο χωριό ζουν περίπου πενήντα άνθρωποι και στην πλειοψηφία τους έχουν κάτι κοινό: είναι νεοναζί. Το Γιάμελ είναι ένα τελείως διαφορετικό χωριό και το καταλαβαίνεις όταν πλησιά-σεις. Στους δρόμους δεν περπατά σχεδόν κανείς, ροτβάιλερ γαβγίζουν συνεχώς και στους τοίχους βλέπεις ζωγραφισμένες εικόνες που εξυμνούν τον εθνικοσοσια-λισμό, αλλά και συνθήματα για τα SS και τον Χίτλερ. Μια πινακίδα μάλιστα γράφει πως η γενέτειρά του στην Αυστρία απέ-χει 855 χιλιόμετρα.Πριν από περίπου δέκα χρόνια εγκα-ταστάθηκε στο χωριό ένα σημαντικό στέλεχος της ακροδεξιάς και βουλευτής του NPD, ο Σφεν Κρούγκερ, ο οποίος άρχισε σχεδόν αμέσως να αγοράζει όσα σπίτια στο χωριό, για κάποιο λόγο, άδεια-ζαν, και όχι μόνο αυτό αλλά έφερνε και ομοϊδεάτες του. Σε λίγο τα περισσότερα κατοικούνταν από νεοναζί. Κάθε χρόνο μάλιστα στην περιοχή πραγματοποιείται και φεστιβάλ, όπου μαζεύονται ακροδε-ξιοί όχι μόνο από τη Γερμανία αλλά και από όλο τον κόσμο. Σήμερα ο Κρούγκερ είναι φυλακή για παράνομη οπλοκα-τοχή, αλλά στο χωριό οι σύντροφοί του τον λατρεύουν. «Είμαστε τα αγόρια τα πλασμένα από σκληρό υλικό», συνήθιζε να λέει ο άλλοτε εργολάβος. Οι νεοναζί πάντως στο Γιάμελ δεν αφή-νουν εύκολα να πλησιάσει κανείς, ενώ τρομοκρατούν και τους υπόλοιπους κατοίκους, οι οποίοι δεν θέλουν να εγκα-ταλείψουν τα σπίτια τους, λέγοντας πως δεν θα επιτρέψουν σε μια χούφτα ανθρώ-πων να επιβάλουν τη θέλησή τους. «Εδώ είναι το σπίτι μας», λένε. Ο Μάρτιν, ένας πρώην ηγέτης των νεοναζί, κάνει λόγο για σκηνικό εμφυ-λίου πολέμου. «Χρειάζονται πάντοτε ανθρώπους», υποστηρίζει, «που είναι πρόθυμοι να εκπαιδευτούν για έναν ενδεχόμενο εμφύλιο πόλεμο. Η προπα-γάνδα των νεοναζί, άλλωστε, κάνει λόγο πάντοτε για εμφύλιο πόλεμο. Το σκηνικό είναι πολεμικό», τονίζει και η φωνή του σβήνει, καθώς θυμάται τα πρώτα χρόνια της εκπαίδευσης και του μίσους.

1, 4, 6, 7: Το Γιάμελ είναι ένα τελείως διαφορετικό χωριό και το καταλαβαίνεις όταν πλησιάσεις. Στους δρόμους δεν περπατά σχεδόν κανείς, ροτβάιλερ γαβγίζουν συνεχώς και στους τοίχους βλέπεις ζωγραφισμένες εικόνες που εξυμνούν τον εθνικοσοσιαλισμό, αλλά και συνθήματα για τα SS και τον Χίτλερ. Μια πινακίδα μάλιστα γράφει πως η γενετειρά του στην Αυστρία απέχει 855 χιλιόμετρα.

54 • HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013

συνέ

ντευ

ξη

Στον παναγιώτη πασπαλιάρη

Η ετεροδοξία κάποτε μπορούσε να σε οδηγήσει στην κρεμάλα. Σήμερα απλώς περνά απαρατήρητη από τα media. Τη στιγμή που μάθαμε ότι ο Χα Τζουν Τσανκ ήταν στην Ελλάδα για την παρουσίαση του βιβλίου του «23 πράγματα που δεν θα σας πουν για τον καπιταλισμό», αποφασίσαμε να τον συ-ναντήσουμε. Αυτό που θέλει να κάνει ο ετερόδοξος κορεάτης οικονομολόγος είναι να ξεγυμνώσει τον νεοφιλελεύθερο βασιλιά. Όλοι σήμερα πιστεύουν ότι οι αγορές και η οικονομία όπως την ξέρουμε είναι κάτι σαν την αδιαπραγμάτευτη βασιλική εξουσία. Αυτό μέχρι τη στιγμή που θα δει κανείς τον βασιλιά γυμνό, ανθρώπινο, φθαρτό. Ίσως εκεί να αναθεωρήσει.

ο ΕΤΕΡοΔοξοΣHa Joon Chang

HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013 • 55

Αυτό το κύμα του νεοφιλελευθερισμού είναι ένα τρικ της ολιγαρχίας εναντίον της δημοκρατίας;Ασφαλώς. Οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν ότι στον 19ο αιώνα οι φιλελεύθεροι, οι υπερασπιστές της ελεύθερης αγο-ράς, ήταν ενάντιοι στη δημοκρατία. Η λογική τους ήταν καθαρή: Αν επιτρε-πόταν η ψήφος στους ανθρώπους που δεν είχαν περιουσία, θα ξεκινούσε η φορολόγηση των πλουσίων και αυτό θα κατέστρεφε τον καπιταλισμό. Στα μέσα του 19ου αι. στην Αγγλία, που ο νεοφι-λελεύθερος μύθος την θέλει το λίκνο της σύγχρονης δημοκρατίας, μόλις το 18% του πληθυσμού μπορούσε να ψηφίσει. Οι γυναίκες δεν μπορούσαν να ψηφίσουν, και ανάμεσα στους άνδρες μόνο όσοι ξεπερνούσαν ένα συγκεκριμένο περιου-σιακό όριο μπορούσαν να ασκήσουν το δικαίωμα της ψήφου. Συνεπώς ναι, είναι μέρος του DNA των νεοφιλελεύθερων, γιατί οι νεοφιλελεύ-θεροι ήταν αυτοί που μεταλαμπάδευσαν το κλασικό δόγμα του φιλελευθερι-σμού του 19ου αι. στον 20ο αι. Βέβαια, δεν μπορούν να αρνηθούν σήμερα στους φτωχούς ανθρώπους την ψήφο, αλλά μιλούν συνέχεια για τον οικο-νομικό ορθολογισμό που πρέπει να περιχαρακωθεί από όλες εκείνες τις πολιτικές δυνάμεις, δηλαδή τη δημο-κρατία. Συνεπώς, αυτό που πρώτα από όλα επιδιώκουν είναι να συρρικνώσουν την πολιτεία στο μέγιστο, με την πολι-τική λογική ότι δεν μπορεί η δημοκρατία να ανακατεύεται σε όσα κάνει ο ιδιωτικός τομέας. Ακόμα και όταν οι ίδιοι ελέγχουν το κράτος, πάγια επιδίωξή τους είναι να ανεξαρτητοποιούν κομμάτια του κρά-τους, να τα απαγκιστρώνουν από τον δημοκρατικό έλεγχο. Έτσι δημιουργούν τις ανεξάρτητες κεντρικές τράπεζες, τις ανεξάρτητες ρυθμιστικές αρχές για διά-φορους παραγωγικούς τομείς. Αυτό, επομένως, που δημιουργείται είναι μια αποδυναμωμένη δημοκρατία. Ο λαός ψηφίζει, αλλά οι πολιτικοί που εκλέγει έχουν μειωμένη δύναμη επέμβασης σε όσα συμβαίνουν.

Μπορείτε να μας περιγράψετε αυτούς τους ανθρώπους που ελέγχουν σήμερα τις αγορές; Έχουν σχέση με τις λεγόμενες ανεξάρτητες κεντρικές τράπεζες ή με τους τραπεζίτες; Ναι, βέβαια. Η ανεξάρτητη κεντρική τράπεζα είναι ένα στοιχείο κλειδί στο

νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα. Γιατί αυτό που οδηγεί τη νεοφιλελεύθερη ατζέντα σε επίπεδο πολιτικό και οικονομικό είναι το χρηματοοικονομικό κεφάλαιο, που το συμφέρον του είναι να κρατά χαμηλά τον πληθωρισμό. Πολλά χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία μεταφράζονται σε φιξαρισμένα επιτόκια. Αν ο πληθωρισμός επιταχυνθεί, η πραγματική τους αξία πέφτει, κι έτσι είναι επικεντρωμένοι στο να εγγυώνται χαμηλό πληθωρισμό. Και για να το πετύχουν αυτό θέλουν κάποιον επικεφαλής της νομισματικής πολιτικής που δεν θα χρειάζεται να ακούει δημο-κρατικές απαιτήσεις. Όταν υπάρχει ανεργία, οι δημοκρατικές κυβερνήσεις θα δέχονται πάντα πιέσεις να αυξήσουν την παροχή χρήματος για να δημιουρ-γήσουν περισσότερη ζήτηση. Αν όμως κάνει ανεξάρτητη την κεντρική τράπεζα, δεν θα λειτουργήσει με αυτόν τον τρόπο. Για παράδειγμα, όταν η Ιαπωνία αντι-μετώπιζε στάσιμο πληθωρισμό, στη δεκαετία του 1990 και στις αρχές του 2000, ο διοικητής της ανεξάρτη-της Κεντρικής Τράπεζάς αρνήθηκε να ενδώσει στην ποσοτική χαλάρωση, με δικαιολογία την ανησυχία του για τον πληθωρισμό. Να σας δώσω ακόμα ένα ενδιαφέρον παράδειγμα. Η Νέα Ζηλανδία ήταν μια σοσιαλδημοκρατική χώρα έως τη δεκαε-τία του 1980. Το 1984 όμως ανέλαβε μια νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση, και ένα από όσα έκανε ήταν να συνδέσουν τον μισθό του διοικητή της Κεντρικής Τράπεζάς τους αντίστροφα με τον πληθωρισμό. Αν ο πληθωρισμός ανέβαινε, ο μισθός του έπεφτε.

Πιστεύετε ότι όλη αυτή η ιστορία έχει να κάνει με την οικονομική σκέψη ή με τη συνωμοσία κάποιων ανθρώπων; Πιστεύω ότι υπάρχει κάποιο στοιχείο συνωμοσίας. Με την έννοια ότι κάποιοι άνθρωποι ενεργούν εσφαλμένα, το γνω-ρίζουν ότι ενεργούν εσφαλμένα, αλλά το κάνουν για να κρατήσουν τη δύναμή τους ή τα χρήματά τους. Υπάρχουν όμως και αρκετές περιπτώσεις καλών προθέ-σεων με λανθασμένα αποτελέσματα. Υπάρχουν πολλοί σκανδιναβοί διπλω-μάτες, για παράδειγμα, που θέλουν να επιβάλουν την πολιτική του ελεύθερου εμπορίου σε αναπτυσσόμενες χώρες όχι γιατί θέλουν να καταστρέψουν αυτές τις χώρες, ή να τις υποτάξουν, αλλά για ιδεολογικούς λόγους. Πιστεύουν πως το

ελεύθερο εμπόριο είναι ο καλύτερος τρό-πος για να αναπτυχθούν κανονικά.

Στη νεοφιλελεύθερη πρακτική η προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων και των προσωπικών δεδομένων, ειδικά των τραπεζικών δεδομένων, είναι υψίστης σημασίας. Γιατί είναι οι θεωρητικοί του νεοφιλελευθερισμού τόσο ευαίσθητοι σε αυτά τα ζητήματα; Γιατί αυτό ευνοεί τους ανθρώπους που έχουν λεφτά. Στο βιβλίο μου θα βρει κανείς ένα υπέροχο παράδειγμα. Η Walt Disney πίεζε σοβαρά για την αλλαγή του αμερικανικού νόμου για τα πνευματικά δικαιώματα, γιατί συνειδητοποίησε ότι το copyright του Μίκι Μάους θα τελεί-ωνε σύντομα. Το 1990 ο σχετικός νόμος προέβλεπε ότι, αν ένα υλικό δημιουρ-γείτο από μια εταιρία, είχε προστασία για 75 χρόνια. Αυτό σήμαινε ότι το 2013 ο Μίκι Μάους θα ήταν ανοιχτός σε όλους. Γι’ αυτό επεξέτειναν την προστασία του νόμου για άλλα 20 χρόνια. Στον τομέα λοιπόν αυτό η υποκρισία των νεοφιλε-λεύθερων είναι καθαρή. Θέλουν τον ανταγωνισμό εκεί που μπορούν να κερδί-σουν. Δεν θέλουν τον ανταγωνισμό εκεί που θα χάσουν. Στο θέμα των προσωπικών δεδομένων είναι επίσης αυστηροί, γιατί θέλουν να αποφύγουν φόρους. Θέλουν να κρατήσουν τα χρήματα που βγάζουν παράνομα. Θέλουν να έχουν τα χρήματά τους στην Ελβετία και στα νησιά Κέιμαν, όπου τα δεδομένα των ανθρώπων και των εταιριών προστατεύονται. Θέλουν να πληρώνουν λιγότερους φόρους. Γιατί να το κάνουν αλλιώς;

Υπάρχει αυτή η εμπειρία, ότι αν χρησιμοποιήσεις πολύ το κράτος για να ελέγξεις την οικονομία, αναπτύσσεται η διαφθορά. Από την άλλη, αν αφήσεις τον ιδιωτικό τομέα χωρίς έλεγχο, αναπτύσσεται και πάλι η διαφθορά και τα μονοπώλια. Είναι η διαφθορά ένας ανίκητος εχθρός; Είναι κρίσιμο για τον κόσμο να πολεμήσει τη διαφθορά για να χτίσει την παγκόσμια οικονομία;Νομίζω ότι είναι αδύνατο να δημιουρ-γήσεις μια κοινωνία που είναι εντελώς απαλλαγμένη από τη διαφθορά, αλλά μπορούμε παρ' όλα αυτά να ζήσουμε

56 • HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013

σε υψηλά στάνταρντ. Σε χώρες όπως η Σουηδία και η Φινλανδία οι φορολο-γικές πληροφορίες όλων των πολιτών είναι προσβάσιμες. Δεν σου δίνουν όλες τις πληροφορίες, αλλά μπορείς να μπεις στην ιστοσελίδα της εφορίας, να πλη-κτρολογήσεις το όνομα ενός ιδιώτη και θα σου πουν πόσα κέρδισε και τι φόρο πλήρωσε. Γιατί λοιπόν άλλες χώρες δεν μπορούν να το κάνουν; Δεν λέω ότι αν έχεις καλούς κανόνες μπορείς να ξεφορ-τωθείς τελείως τη διαφθορά, αλλά όμως υπάρχουν χώρες που ζουν σε υψηλά στά-νταρντ, όπως η Σουηδία, η Φινλανδία, η Σιγκαπούρη.

Μία από τις προτάσεις του βιβλίου σας είναι ότι πρέπει να επιμείνουμε στο καπιταλιστικό σύστημα, αλλά πρέπει να μικρύ-νουμε τον χρηματοπιστωτικό τομέα και να φέρουμε πίσω την πραγματική οικονομία. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ένα παράδειγμα; Το καλύτερο παράδειγμα μάλλον είναι η Βρετανία. Κάποτε ονομαζόταν το εργα-στήριο του κόσμου, ήταν ο μεγαλύτερος μεταποιητής στον κόσμο. Σήμερα νομί-ζουμε ότι όλα είναι made in China, αλλά η Κίνα έχει μόνο το 17% της παρα-γωγής προϊόντων. Στο τέλος του 19ου αιώνα περίπου το 50% της παγκόσμιας μεταποίησης γινόταν στη Βρετανία.

Ήταν κατά πολύ ανώτερο το ποσοστό. Στις αρχές όμως του 20ου αι. η βρετα-νική οικονομία άρχισε να παρακμάζει σχετικά, γιατί ο χρηματοοικονομικός τομέας κυριάρχησε και επέμεινε στη χρήση πολιτικών που ήταν επιβλαβείς για τον τομέα της παραγωγής. Ο χρημα-τοοικονομικός τομέας θέλει ένα ισχυρό νόμισμα, και αυτό έβλαψε πολλαπλά τους βρετανούς παραγωγούς. Ήμουν κάποτε σε μια συνάντηση μαζί με έναν διάσημο καθηγητή Χημείας του Κέιμπριτζ, που ήταν κάποτε βασικός επι-στημονικός σύμβουλος της βρετανικής κυβέρνησης. Ο καθηγητής αυτός είπε ότι το 60% των μεταπτυχιακών φοιτητών του δουλεύουν στον χρηματοοικονομικό τομέα. Επειδή εκεί πληρώνουν καλά, όλοι θέλουν εκεί να δουλεύουν. Έτσι η βρετανική βιομηχανία αποστερήθηκε τους μηχανικούς και τους χημικούς, και της είναι δύσκολο πια να ανταγωνιστεί. Κοιτάξτε, επομένως, το ζήτημα της ραγδαίας χρηματοοικονομικής ανάπτυξης που δημιούργησε τεράστια φούσκα στα περιουσιακά στοιχεία και από την οποία η οικονομία αδυνατεί να αναρρώσει. Τώρα λένε ότι θα επανέλθουμε το 2016, ίσως το 2017, το 2018. Αυτό όμως σημαί-νει δέκα χρόνια στασιμότητας. Και τους είναι δύσκολο να ξεφύγουν από αυτό το πρόβλημα λόγω της υπερανάπτυξης του χρηματοοικονομικού τομέα. Η Βρετανία λοιπόν, επειδή δεν είναι μέρος του ευρώ, έχει υποτιμήσει το νόμισμά της 35% τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Επειδή όμως ο παραγωγικός της τομέας έχει αδυνατίσει τόσο πολύ, είναι αδύνατο να δημιουργή-σει μια εξαγωγική έξαρση. Οποιαδήποτε άλλη χώρα υποτιμούσε το νόμισμά της 35% θα είχε δημιουργήσει μια κολοσ σιαία έξαρση εξαγωγών. Όχι όμως η Βρετανία, γιατί εκεί ο χρηματοοικονομικός τομέας έχει κυριαρχήσει απόλυτα και η πραγμα-τική οικονομία έχει αδυνατίσει τόσο πολύ που είναι αδύνατο να συνέλθει.

Ευχαριστώ για όσα μοιραστήκατε μαζί μας. Δεν ξέρω αν έχετε κάποιο μήνυμα να δώσετε στους Έλληνες. Δεν μου αρέσει μάλλον αυτό που έρχο-νται κάποιοι ξένοι σε μια χώρα για μία

δύο ημέρες και λένε στους ανθρώπους τι πρέπει να κάνουν. Τόσες και τόσες χώρες έχουν υποφέρει από αυτό το φαινόμενο στον αναπτυσσόμενο κόσμο.

Δεν σας βλέπουμε όμως εδώ σαν ξένο. Σας βλέπουμε ως έναν οικονομολόγο που θα πει μια δια φορετική άποψη. Έχετε δίκιο όμως σε αυτό που λέτε. Έχουμε υποφέρει κι εμείς από αυτό. Όσον αφορά το δημοσιονομικό πρό-βλημα, οι έλληνες ηγέτες πρέπει να δείξουν περισσότερο σθένος με το πρόβλημα της λιτότητας. Η λιτότητα συνήθως δεν έχει επιτύχει, ακόμη και με τεράστιες υποτιμήσεις του νομίσματος. Δείτε περιπτώσεις στη Λατινική Αμερική, στην Αφρική και αλλού. Είναι μια πολύ επικίνδυνη πολιτική. Σε αυτές τις σπάνιες περιπτώσεις που πέτυχε, συν-δυάστηκε σίγουρα με μεγάλη υποτίμηση. Η Ελλάδα όμως προσπαθεί να κάνει το ακατόρθωτο, λιτότητα χωρίς υποτίμηση. Στην Ισλανδία υποτιμήθηκε το νόμισμα 45%, επιβλήθηκαν περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων. Όλοι νόμιζαν ότι θα πνιγεί η οικονομία, αλλά αυτή ανάρρωσε γρήγορα, σε αντίθεση με την Ελλάδα. Κοιτάξτε την Αργεντινή. Όταν αποσυν-δέθηκε από το δολάριο και χρεο κόπησε, όλοι νόμιζαν ότι θα εκραγεί η χώρα. Από το 2003 έως το 2011 όμως ήταν η πια γρήγορα αναπτυσσόμενη χώρα της Λατινικής Αμερικής, με 7,5% τον χρόνο. Δεν λέω ότι πρέπει να επαναλάβετε αυτό που έκανε η Ισλανδία και η Αργεντινή, να κηρύξετε στάση πληρωμών και να βγείτε από το ευρώ, αλλά τουλάχιστον να είστε έτοιμοι να σκεφτείτε αυτή την πιθανότητα, αλλιώς δεν έχετε καμία δια-πραγματευτική δύναμη. Γιατί η ΕΕ σάς κακομεταχειρίζεται με αυτό τον τρόπο; Γιατί είστε τόσο απελπισμένοι ώστε να παραμείνετε εντός, αλλά παραδόξως έχετε μεγαλύτερη πιθανότητα να μείνετε αν ετοιμαστείτε να φύγετε. Μόνο τότε η ΕΕ θα σας δώσει καλύτερους όρους και μόνο τότε θα μπορέσετε να στήσετε την ανάκαμψή σας.

συνέ

ντευ

ξη

Η λιτότητα συνήθως δεν έχει επιτύχει, ακόμη και με τεράστιες υποτιμήσεις του νομίσματος. Η Ελλάδα όμως προσπαθεί να κάνει το ακατόρθωτο, λιτότητα χωρίς υποτίμηση

HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013 • 57

Τουρκία

ο ταν ο Ερντογάν είχε έρθει στην εξουσία το 2002, το χρέος της Τουρκίας προς το ΔΝΤ ανερχό-ταν στα 23,5 δισεκατομμύρια

δολάρια. Η Άγκυρα το 2008 ολοκλήρωσε την τελευταία συμφωνία με το ΔΝΤ, και το 2010 οι αξιωματούχοι του ταμείου πίεζαν για νέο δάνειο, το οποίο θα συνοδευόταν φυσικά από νέα μέτρα. Η κυβέρνηση Ερντογάν αρνήθηκε, αφήνο-ντας ωστόσο το θέμα ανοιχτό, κάνοντας έτσι, όπως θα δούμε παρακάτω, έναν πολιτικό ελιγμό. Σήμερα η Τουρκία όχι μόνο κλείνει τις δανειακές της υποχρεώσεις προς το ΔΝΤ,

«Από δανειζόμενος δανειστής», «Ο Ερντογάν, το ΔΝΤ, και η νίκη της Τουρκίας», «Το τουρκικό success story».... είναι μόνο μερικοί από τους τίτλους με τους οποίους υπο-δέχτηκαν πριν από δύο εβδομάδες οι τουρκικές εφημερίδες και ιστο-σελίδες την ολοκλήρωση της σχέσης του ΔΝΤ με την Τουρκία ως δανειζόμενη. Το πρωί της 14ης Μαΐου ο αντιπρόεδρος της τουρκι-κής κυβέρνησης Αλί Μπαμπατσάν πάτησε το enter στο πληκτρολό-γιο του υπολογιστή, με το οποίο έγινε η τελευταία πληρωμή ύψους 422 εκατομμυρίων δολαρίων προς το ΔΝΤ, κλείνοντας έτσι τις δανει-ακές υποχρεώσεις τις χώρας. Παρουσιάζεται ως ένα success story στη σύγχρονη πολιτική και οικονομική ιστορία της Τουρκίας, η οποία ήταν δεμένη στο άρμα του ΔΝΤ συνεχώς από τα τέλη της δεκαετίας του ‘50. Είναι όμως έτσι;

To success story της τουρκικής οικονομίας και η κρυφήτης φούσκα

Του Κώστα πλιάκου

συμβάσεις. Αυτό που ζει όμως σήμερα η χώρα έχει τις ρίζες του στις πολιτικές της δεκαετίας του '90, που οδήγησαν σε μια πραγματική εκκαθάριση του πολιτικού τοπίου και έφεραν στην εξουσία τους νεοϊσλαμιστές του Ερντογάν το 2003.Στη δεκαετία του '90 η Τουρκία και οι τράπεζές της δεν είχαν τη δύναμη να στηρίξουν την ανάπτυξη. Γι' αυτό και η χώρα στηριζόταν κυρίως στον δανει-σμό και στις ξένες επενδύσεις. Σύντομα το τραπεζικό σύστημα της χώρας έγινε πλήρως εξαρτημένο από τους ξένους επενδυτές που αγόραζαν ομόλογα με υψηλά επιτόκια.

αλλά γίνεται και δανειστής του, παρα-χωρώντας πέντε δισεκατομμύρια ευρώ, με τη συμφωνία να τα πάρει πίσω αν και όποτε τα χρειαστεί.Πώς έφτασε όμως η Τουρκία μέχρι εδώ, τι σήμανε για την πολιτική κατάσταση της χώρας η εμπλοκή του ΔΝΤ, πώς δια-χειρίστηκαν οι κυβερνήσεις Ερντογάν τα μνημόνια της τελευταίας δεκαετίας και πού βρίσκεται σήμερα η τουρκική οικο-νομία; Για να γίνει καλύτερα κατανοητό, χρειάζεται να κάνουμε μια σύντομη ιστορική αναδρομή. Από το 1961 μέχρι σήμερα η Τουρκία υπέ-γραψε συνολικά με το ΔΝΤ 17 δανειακές

58 • HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013

Το 1996 το ΔΝΤ άρχισε να χτυπά καμπανάκι στην Τουρκία για το υψηλό έλλειμμα, κακή ώρα όπως κάνει τώρα στην Ευρώπη. Τότε συνέβη κάτι που επι-τάχυνε τις εξελίξεις. Εμφανίστηκαν οι ισλαμιστές στο πολιτικό προσκήνιο, για πρώτη φορά τόσο δυνα-μικά. Το κοσμικό κατεστημένο όμως δεν υπήρχε περίπτωση να αφήσει τους ισλαμιστές του Νετζμεντίν Ερμπακάν να γίνουν κυβέρνηση. Η κυβέρνηση συνα-σπισμού των κομμάτων της Τανσού Τσιλέρ και του Μεσούτ Γιλμάζ που συγκροτήθηκε δεν αντεξε πολύ –ένας από τους λόγους ήταν και η μεγάλη υπο-στήριξη που είχε από τον τουρκικό λαό ο Ερμπακάν– κι έτσι οι ισλαμιστές ήρθαν, για πρώτη φορά στην ιστορία της σύγ-χρονης Τουρκίας, στην εξουσία. Ο θρίαμβος του Ερμπακάν κράτησε μερικές ημέρες, και με ένα μοντέρνο πραξικόπημα η εξουσία γύρισε ξανά στους κοσμικούς και στον Γιλμάζ. Η Τουρκία όμως είχε μπει στη δίνη μιας πολιτικής κρίσης, που σε συνδυ-ασμό με τις προειδοποιήσεις του ΔΝΤ τρόμαξε τους επενδυτές. Σε μερικούς μήνες έκαναν φτερά κεφάλαια ύψους 70 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η οικο-νομική αστάθεια και οι προσπάθειες των κυβερνήσεων που ακολούθησαν να μει-ώσουν το έλλειμμα συνεχίστηκαν, και το 2000 η χώρα υπέγραψε ακόμη μια δανει-ακή σύμβαση με το ΔΝΤ ύψους 11,5 δισ. δολαρίων. Η κυβέρνηση πούλησε αρκε-τές από τις κρατικές επιχειρήσεις, έκοψε δαπάνες, αλλά η κατάσταση δεν ήταν πλέον αναστρέψιμη. Ένα χρόνο αργότερα η κατάρρευση της τουρκικής οικονομίας, με κυβέρνηση του Μπουλέντ Ετσεβίτ, οδήγησε σε μαζική ανεργία, υποτίμηση του νομίσματος, χρεοκοπία τουλάχιστον 20 τραπεζών, φυγή κεφαλαίων και πλήρη απαξίωση των πολιτικών κομμάτων.

Η ρεβάνς των ισλαμιστών Είχε έρθει η ώρα οι ισλαμιστές να πάρουν τη ρεβάνς. Η κυβέρνηση του Ταγίπ Ερντογάν, που ανέλαβε το 2003, προέ-κυψε μέσα από αυτή την κατάσταση. Το νέο κόμμα (Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης) του Ερντογάν είχε μαζική υποστήριξη και κατάφερε να κάνει κυβέρνηση χωρίς να

χρειαστεί να συνεργαστεί με τα παλιά και φθαρμένα κόμματα. Αυτό διευκόλυνε και την εφαρμογή του προγράμματος του ΔΝΤ. Όπως όμως σημειώνει σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Χουριέτ ο καθη-γητής οικονομικών Τανέρ Μπερκσόι, ο Ερντογάν είχε την τύχη με το μέρος του. Η προσπάθεια ανόρθωσης της τουρκικής οικονομίας έγινε μέσα σε ένα ευνοϊκό διεθνές περιβάλλον. Η διεθνής οικο-νομία αναπτυσσόταν και μαζί της και η τουρκική, γεγονός που λειτούργησε σαν αμορτισέρ στις αντιδράσεις της τουρκικής κοινωνίας για το πρόγραμμα του ΔΝΤ. Ο Ερντογάν ανέθεσε το δύσκολο πρόγραμμα της ανοικοδόμησης της οικο-νομίας στον Κεμάλ Ντερβίς, ο οποίος είχε έρθει αρχικά στη χώρα ως εκπρόσω-πος του ΔΝΤ. Ο Ντερβίς κατά τη διάρκεια της θητείας του ιδιωτικοποίησε τις τηλεπικοινω-νίες, τις υπηρεσίες ηλεκτρισμού, και έκανε ανεξάρτητη αρχή την Κεντρική Τράπεζα της χώρας. Επίσης μείωσε και σε αρκετές περιπτώσεις εξαφά-νισε τελείως τις αγροτικές επιδοτήσεις, πάγωσε τους μισθούς στο δημόσιο, μέτρα που προκάλεσαν αντιδράσεις και κοινωνικές αναταραχές. Πολλοί είναι αυτοί που πιστεύουν ότι αυτά τα μέτρα έβαλαν τα θεμέλια της σημερινής

οικονομικής ανάπτυξης της Τουρκίας, αλλά στην ουσία ο Ντερβίς έκανε αυτό που ήθελε το ΔΝΤ, διαλύοντας παράλ-ληλα το τουρκικό κοινωνικό κράτος. Όταν ήρθε η ώρα της ανανέωσης του δανείου από το ΔΝΤ, το 2008, ο Ερντογάν φέρθηκε έξυπνα. Όπως περι-γράφεται σε ανάλυση του Μάρκο Πάπιτς, την οποία βρίσκουμε στα έγγραφα του Wikileaks, o Ερντογάν δεν βιαζόταν να πάρει το δάνειο. Ήθελε να αφήσει ανοι-χτή τη διαπραγμάτευση, ώστε να το πάρει, αν χρειαστεί, σε περίπτωση που θα βάθαινε η διεθνής οικονομική κρίση. Επιπλέον, γνώριζε ότι η πρόθεσή του και μόνο να πάρει το δάνειο θα λειτουργούσε θετικά για τις αγορές, γιατί θα έβγαζε προς τα έξω την εικόνα μιας χώρας που είναι σε θέση να εφαρμόσει το πρό-γραμμα του ΔΝΤ. Αυτό και μόνο ήταν αρκετό για να μην έχει φυγή κεφαλαίων και αύξηση του κόστους δανεισμού. Τέλος, ο Ερντογάν έπρεπε να σκεφτεί και τις εκλογές. Η κυβέρνηση είχε τη στή-ριξη των μικρομεσαίων επιχειρηματιών, αλλά για να ξανακερδίσει, χρειαζόταν και τη στήριξη του μεγάλου επιχειρηματικού λόμπι, που ήταν εκτεθειμένο στον εξω-τερικό δανεισμό και που ασκούσε πιέσεις για νέο δάνειο από το ΔΝΤ. Με αυτόν τον τρόπο, η υπόσχεση ότι θα πάρει το δάνειο εξασφάλισε στον Ερντογάν μια

Τουρκία

HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013 • 59

σημαντική πολιτική στήριξη για τις εκλο-γές. Φυσικά μετά τη νίκη του πολιτικά δεν υπήρχε λόγος να πάρει το δάνειο.

Δέσμια των εισαγωγών Η Τουρκία μπορεί να πέρασε γρήγορα την κρίση του 2001 και να προβάλλε-ται στη Δύση ως μοντέλο ανάπτυξης και οικονομικής πολιτικής, ωστόσο θα πρέ-πει να σημειωθεί ότι δεν είναι όλα ρόδινα για την τουρκική οικονομία, που υπα-κούει και αυτή, όπως όλες, στον κανόνα των οικονομικών κύκλων. Η μείωση του χρέους της χώρας στο 40% του ΑΕΠ (από 78% το 2003) συντέλεσε στη μείωση του κόστους δανεισμού, σε επίπεδα μάλιστα χαμηλότερα από ισχυ-ρές αναπτυσσόμενες χώρες όπως η Ρωσία, η Ινδία και η Βραζιλία. Το φτηνό χρήμα όμως πυροδότησε την πιστωτική επέκταση. Το χρέος του ιδιωτικού τομέα στο σύνολό του ξεπερνά σήμερα το 50% του ΑΕΠ, με αυξητικές τάσεις. Το ίδιο ισχύει και με τον δανεισμό των νοικοκυριών. Όπως σημειώνει χαρα-κτηριστικά το Middle East Quarterly, στην περίοδο 2009-2011 το χρέος των νοικοκυριών ως προς το εισόδημά τους αυξήθηκε από το 35% στο 45%. Όπως λέει χαρακτηριστικά στο Hot Doc ο καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας του

οικονομία, γιατί το χρέος θεωρητικά προορίζεται για να χρηματοδοτήσει την οικονομική δραστηριότητα. Όμως τα στοιχεία μάς δείχνουν ότι στην προκει-μένη περίπτωση αυτό δεν συμβαίνει. Αν δείτε τα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας, θα διαπιστώσετε ότι, ενώ το εξωτερικό ιδιωτικό χρέος αυξάνεται, οι εισαγωγές μειώνονται».Η Τουρκία μπορεί να έχει πολύ χαμη-λότερο χρέος από κάποιες ευρωπαϊκές χώρες, αλλά είναι σύντομης ωρίμανσης κι επιπλέον ως οικονομία εξαρτάται από τις εισαγωγές. Μια χαλάρωση της ισοτι-μίας της τουρκικής λίρας μπορεί να έδινε μια μικρή ώθηση στις εξαγωγές, αλλά από τη στιγμή που οι εισαγωγές της είναι διπλάσιες, οι τιμές στην αγορά θα εκτο-ξεύονταν, αυξάνοντας τον πληθωρισμό και το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών. Συνεχίζοντας, ο κ. Αλτάν επισημαίνει ότι, «αν δούμε διαχρονικά την τουρ-κική οικονομία τα τελευταία 20 χρόνια, θα διαπιστώσουμε ότι κάθε φορά που έχουμε μια σημαντική αύξηση του ρυθ-μού ανάπτυξης έχουμε αύξηση και του ελλείμματος στον λογαριασμό τρεχουσών συναλλαγών. Πριν από την οικονομική κρίση οι επενδύσεις και ο ρυθμός της αποταμίευσης ήταν στο 20%. Μετά από την κρίση και τα δύο μειώθηκαν σημα-ντικά, αλλά οι επενδύσεις σταδιακά επέστρεψαν στα προηγούμενα επίπεδα. Δεν συνέβη το ίδιο και με τις αποταμιεύ-σεις. Πώς καλύπτεται, επομένως, αυτό το κενό; Με βραχυπρόθεσμες εισροές κεφαλαίων». (Παραπάνω επισημαίναμε ότι το χρέος της Τουρκίας σε αντίθεση με την Ιταλία, για παράδειγμα, είναι σύντομης ωρίμανσης, δηλαδή πρέπει να αναχρηματοδοτείται συντομότερα).Το χρέος του ιδιωτικού τομέα συντέλεσε στο να έχει σήμερα η Τουρκία ένα από τα υψηλότερα ελλείμματα στον λογα-ριασμό τρεχουσών συναλλαγών. Πέρυσι ήταν 10% του ΑΕΠ και φέτος υπολογίζε-ται ότι είναι κοντά στο 7%, που σημαίνει ότι διεθνή οικονομικά σοκ και μεγάλες διακυμάνσεις στις συναλλαγματικές ισο-τιμίες μπορεί να φέρουν την τουρκική οικονομία μια ανάσα από την κρίση.

'Αν δούμε διαχρονικά την τουρκική οικονομία τα τελευταία 20 χρόνια, θα διαπιστώσουμε ότι κάθε φορά που έχουμε μια σημαντική αύξηση του ρυθμού ανάπτυξης έχουμε αύξηση και του ελλείμματος στον λογαριασμό τρεχουσών συναλλαγών'

Πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης Μεχμέτ Αλτάν, το εξωτερικό χρέος του ιδιωτικού τομέα αυξήθηκε από 65 δισε-κατομμύρια δολάρια το 2002 σε 226 δισεκατομμύρια δολάρια το 2012. Το πρώτο τρίμηνο του 2013 οι ξένες επεν-δύσεις στη χώρα μειώθηκαν κατά 900 εκατομμύρια δολάρια. «Αυτό μπορεί να αποτελέσει απειλή για την τουρκική

60 • HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013

Πλανήτης Άρης

ο ι αιτήσεις γίνονται στην ιστοσελίδα της ολλανδικής εταιρίας (www.mars-one.com), ενώ αίτηση μπορεί να

κάνει οποιοσδήποτε. Οι επισκέπτες της σελίδας βαθμολογούν τις αιτήσεις, και με τα μέχρι στιγμής δεδομένα οι αιτή-σεις με τη μεγαλύτερη βαθμολογία θα γίνουν δεκτές. Μέχρι τις 31 Αυγούστου, οπότε τελειώνει η περίοδος υποβολής των αιτήσεων, αναμένεται να δηλώσουν συμμετοχή πάνω από 500.000 άτομα.

Η δημιουργία αποικίας στον Άρη ήταν, μέχρι πριν από λίγο καιρό, θέμα που υπήρχε μόνο σε ταινίες επιστημονικής φαντασίας. Τώρα χτυπάει την πόρτα της πραγματικότητας. Το Mars One Project σχεδιάζει να στείλει 40 άτομα από κάθε άκρη της Γης στον Άρη το 2023. Με εισιτήριο μόνον αλέ. Μέχρι στιγμής περισσότεροι από 80.000 άνθρωποι έχουν κάνει αίτηση για μια θέση στην αποικία.

Του Γιάννη Καρτερού

ΑΝΘΡΩπΟΙ ΣΤΟΝ ΑΡηΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ

ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΕπΟχΩΝ

rEALity Show

Από αυτούς, 24 έως 40 θα επιλεγούν για το μεγαλύτερο ταξίδι που έκαναν ποτέ. Όχι μόνο λόγω σημαντικότητας, αλλά και απόστασης. Μια βόλτα στον Άρη διαρ-κεί από 125 έως 300 μέρες, ανάλογα με τη θέση που βρίσκονται ο Κόκκινος Πλανήτης και η Γη τη στιγμή της εκτόξευ-σης. Ο στόχος βρίσκεται στις 180 μέρες, ενώ προηγούμενες, μη επανδρωμένες αποστολές είχαν τελικά προσγειωθεί έπειτα από 253 (Curiosity, 2012) και 295 (Phoenix, 2008). Ο εποικισμός θα είναι

μόνιμος. Το ταξίδι δεν περιλαμβάνει επι-στροφή. Όσοι επιλεγούν θα λάβουν 8ετή εκπαίδευση αστροναυτών, ενώ τα ταξί-δια στον Άρη θα είναι συνολικά έντεκα. Η πρώτη αποστολή θα είναι μη επαν-δρωμένη και θα περιέχει οικοδομικό υλικό και προμήθειες για τις επόμενες. Οι υπόλοιπες δέκα θα γίνουν με από-σταση 2 ετών η μία από την άλλη. Στην πρώτη θα μεταβούν στον Άρη οι πρώτοι τέσσερις επιλεγμένοι, στη δεύτερη άλλοι τέσσερις, κ.ο.κ. Συνολικά οι 40 άποικοι

HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013 • 61

θα εγκατασταθούν στον Άρη μέσα σε 20 χρόνια, από το 2023 έως και το 2043.

Ένας Έλληνας ανάμεσά τους«Το έμαθα απ’ το ράδιο, πήγα σπίτι, βρήκα την εταιρία, έκανα την αίτηση. Μου άρεσε, το θεώρησα ενδιαφέρον και το έκανα».Ο Μάριος Γουλιέλμος Χούμος είναι 21 ετών, φοιτητής στο ΤΕΙ Πειραιά. Είναι ο πρώτος αλλά και ο μόνος Έλληνας που έχει κάνει αίτηση για το ταξίδι. «Ξέρω πως οι πιθανότητες να πάω είναι μηδα-μινές, όμως πάντα με ενδιέφερε η περιπέτεια, η αίσθηση του κινδύνου. Το βλέπω αισιόδοξα, διότι θα είμαι το πρώτο είδος ζωής στον Άρη, κάτι σαν αρειανός Νεάντερταλ». Η δημοσιότητα που έλαβε, ως ο μόνος Έλληνας που έκανε αίτηση, του έχει δημιουργήσει και προβλήματα. «Δεν μου αρέσει η δημοσιότητα, αν μπορούσα δεν θα είχα κάνει την αίτηση, π.χ. με έχουν βρίσει νομίζοντας πως είμαι αλλοδα-πός, επειδή το δεύτερο όνομά μου είναι Γουλιέλμος. Χαρακτηριστικά θυμά-μαι το πρώτο που διάβασα που έλεγε

"ο κάθε μαλάκας παίρνει δημοσιότητα 10 λεπτών". Δεν ξέρω αν θα ήθελα να με δεχτούν, ξέρω όμως ότι θα ήθελα να το κάνω. Είναι κάτι πρωτόγνωρο, κάτι που δεν έχουν τη δυνατότητα να το κάνουν όλοι, πόσο μάλλον εγώ».

Γιατί να θέλει κάποιος να πάει;Υπάρχουν πράγματι αυτή τη στιγμή 80.000 άνθρωποι έτοιμοι να εγκατα-λείψουν τη Γη και να μετοικήσουν στον Άρη; Κι αν ναι, τι τους ώθησε σε αυτή την απόφαση; Το 97% των αιτήσεων έχει γίνει από νέους 18 έως 30 ετών, ενώ οι άνω των 50 που δήλωσαν αριθμούν μόλις 45, σε απόλυτα νούμερα. Ακόμη, σε μια αίτηση γυναίκας αντιστοιχούν περίπου 5 αιτήσεις ανδρών. Την από-λυτη πλειοψηφία αιτήσεων κατέχουν οι Αμερικανοί, ενώ δεύτεροι έρχονται οι Κινέζοι. Μάλιστα, όταν οι κινεζικές αιτή-σεις ξεπέρασαν τις 10.000, η κυβέρνηση ξεκίνησε προπαγανδιστική πολιτική κατά του εγχειρήματος, με δημοσιεύματα που ισχυρίζονταν πως όλη η αποστολή δεν ήταν τίποτε άλλο παρά μια φάρσα.

«Είμαστε ένας λαός δίχως όνειρα», είπε ο Μα Κιανγκ, ένας από τους πρώτους που υπέβαλλαν την αίτηση.Η Βασιλική Δογκάκη, ψυχολόγος-ψυχο-θεραπεύτρια στο Λονδίνο, εξήγησε στο Hot Doc τις αιτίες που κρύβονται πίσω από τις αιτήσεις. «Ψάχνουν ανθρώπους απογοητευμένους, μόνους, που θέλουν να αντιμετωπίσουν την πρόκληση, να κάνουν κάτι που κανείς άλλος δεν το έχει ξανακάνει. Γι’ αυτό και υπάρχει προβά-δισμα στις αντρικές συμμετοχές, γιατί οι άντρες ρισκάρουν, ενώ οι γυναίκες αναζητούν ένα πιο σίγουρο, ασφαλές περιβάλλον μέσα στο οποίο μπορούν να ζήσουν. Ακόμη, η συντριπτική πλειο-ψηφία είναι νέοι, άφοβοι. Σε αυτή την ηλικία υπάρχει μια πολύ χαμηλή αίσθηση επικινδυνότητας, ενώ η αίσθηση παντο-δυναμίας, που σιγά σιγά με τα χρόνια φθίνει, μεσουρανεί στα 20 μας. Οι νέοι αιτούντες δεν έχουν συνειδητοποιή-σει τι ακριβώς καλούνται να κάνουν και θεωρώ πως μόνο όταν πλέον επιλεγούν θα το αντιληφθούν.Όσον αφορά τις ΗΠΑ και την Κίνα, οι συμμετοχές είναι πάρα πολλές και

62 • HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013

δικαιολογημένες. Οι Αμερικανοί είχαν πάντα σύνδρομο κατωτερότητας σε ό,τι αφορά την ιστορία τους σε σχέση με αυτή των ευρωπαϊκών λαών. Γι’ αυτό και σε κάθε ευκαιρία που τους δίνεται προ-σπαθούν να διακριθούν, ή ακόμη και να οικειοποιηθούν ιστορικές πράξεις άλλων, θέλοντας να εμπλουτίσουν το “ένδοξο” παρελθόν τους.Από την άλλη, οι Κινέζοι είναι πολλοί. Εκτός του ότι έχουν άλλη σχέση με την τεχνολογία απ’ ό,τι ο υπόλοιπος κόσμος, επίσης είναι μια πραγματική διάκριση για κάποιον αν επιλεγεί. Το να γίνεις διάσημος στην Κίνα δεν είναι εύκολο, όταν ο πληθυσμός σου ξεπερνάει το 1 δισ. (1.354.040.000 στην απογραφή του

ΕπΙΒΙΩΣηΗ ζωή στον Κόκκινο Πλανήτη δεν θα είναι άνετη. Οι πρώτοι τέσσερις άποικοι θα ανα-λάβουν την ανέγερση και συντήρηση των εγκαταστάσεων και της αποικίας, ενώ θα ξεκινήσουν τις πρώτες καλλιέργειες φυτών, εσπεριδοειδών και δημητριακών, ώστε να καλύψουν τις βασικές τους διατροφικές ανάγκες, αλλά και να εξασφαλίσουν παρα-γωγή οξυγόνου. Ακόμη, αξίζει να αναφερθούμε στην πιθανότητα μιας γέννας στον Άρη, η οποία θα σημαίνει τη γέννηση ενός παιδιού που θα είναι, ουσιαστικά, εξωγήινος.Το Hot Doc ήρθε σε επαφή με τον Μπράιαν Ένκε, τεχνικό σύμβουλο του Mars One Project στο τμήμα Διαστημικής Έρευνας του SwRI (Southwest Research Institute) στο Κολοράντο, ο οποίος έριξε φως στις δυσκολίες που θα αντιμετωπίσουν οι άποκοι. «Πολλά μπορούν να πάνε στραβά. Είναι το διάστημα. Στο διάστημα δεν υπάρχουν δίχτυα ασφαλείας. Κάποια ρίσκα μπορούμε να τα εξαλείψουμε, κάποια άλλα απλώς να τα αποδεχτούμε και να δώσουμε στους άποικους τις απαραίτητες γνώσεις ώστε να αντιμετωπίσουν με επιτυχία τυχόν νέες απειλές που θα εμφανιστούν κατά τη διάρ-κεια του εγχειρήματος».

πΡΟΣΤΑΣΙΑΒασική τροχοπέδη μέχρι στιγ-μής είναι η επαρκής προστασία των αποίκων από τα τεράστια επίπεδα ραδιενέργειας του Άρη, αλλά και η δημιουργία τεχνητής βαρύτητας ώστε οι εσωτερικές λειτουργίες των ταξιδιωτών να επηρεαστούν όσο το δυνατόν λιγότερο. Μια ομάδα στη Γη θα βρίσκεται σε συνεχή επαφή μαζί τους και θα έχει δυνατότητες απομακρυσμένης πρόσβασης και επέμβασης. Βέβαια, αυτό είναι και λίγο σχετικό, μιας και η επικοινωνία με την αποικία δύναται να έχει καθυστέρηση έως και 40 λεπτά, ανάλογα με τη θέση της Γης και του Άρη στην τροχιά τους.

ΑΕΡΑΣΤο βασικότερο όλων, μαζί με το νερό, που όμως είναι ίσως το πιο εύκολα δημιουργήσιμο στοιχείο. «Η ατμόσφαιρα του Άρη αποτε-λείται κυρίως από διοξείδιο του άνθρακα», αναφέρει ο Ένκε. «Αυτό σημαίνει ότι μπορούμε απευθείας να το διοχετεύσουμε στις καλλιέργειες για να αναπτυ-χθούν, ή να το διασπάσουμε σε οξυγόνο για να το αναπνέεουν οι άποικοι. Ακόμη, η ατμόσφαιρα παρέχει και τα υπόλοιπα αέρια που απαιτούνται για την αύξηση της ατμοσφαιρικής πίεσης, όπως π.χ. άζωτο».

2013), καλύπτεις δηλαδή περίπου το 1/7 του συνολικού πληθυσμού της Γης. Στην Ελλάδα για να γίνει κάποιος διάσημος φτάνει να αρέσει σε μερικές εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες. Στην Κίνα τα νούμερα αυτά ξεφεύγουν. Οι Κινέζοι πάνε κυρίως για την αναγνωρισιμότητα, οι Αμερικανοί για να δημιουργήσουν Ιστορία».

Και οι Έλληνες; Γιατί μόνο μία συμμετοχή;«Οι Έλληνες είναι κλειστός λαός, πατρο-παράδοτος, επιδιώκουν περισσότερο την εσωτερική αναγνωρισιμότητα παρά τη φυγή στο εξωτερικό. Η οικογένεια έχει δυνατούς δεσμούς και δύσκολα κάποιος θα μπορέσει να κάνει τέτοια κίνηση.

Κάμερες θα καταγράφουν 24 ώρες την ημέρα, 7 ημέρες την εβδομάδα, την επιλογή, την εκπαίδευση, το ταξίδι, αλλά και τη ζωή των αποίκων, ενώ το εν λόγω show θα μεταδίδεται σε παγκόσμια κλίμακα

Πλανήτης Άρης

EnkE nEDrES

ΒΑΣΙΛΙΚη ΔΟΓΚΑΚη

ΜΑΡΙΟΣ ΓΟΥΛΙΕΛΜΟΣ χΟΥΜΟΣ

Πώς θα πάνε εκεί;Η Mars One έχει ήδη ξεκινήσει τη συνεργασία της με τη NASA και την ESA (European Space Agency), ενώ την κατασκευή και προμήθεια των πυραύλων θα αναλάβει η πρωτοπόρος εταιρία SpaceX, καθώς ακόμη και η NASA δεν έχει στην κατοχή της διαστημόπλοια ικανά να επανδρώσουν μια τέτοια αποστολή. Το μεγαλύτερο οικονομικό όφελος έρχεται από το γεγονός πως το ταξίδι δεν περιλαμβάνει επιστροφή. Αυτό σημαίνει πως οι δυσκολίες σταματούν από τη στιγμή που το διαστημόπλοιο θα προσεδαφιστεί. Σύμφωνα με τον Ένκε, «το να οργανώσεις μια αποστολή εποικισμού είναι πολύ λιγότερο κοστοβόρο και πολύ πιο εύκολο από μια αναγνωριστική αποστολή με επιστροφή. Φανταστείτε πως, ακόμη και η Ελλάδα, που περνάει πολύ δύσκολες στιγμές, θα μπορούσε με άνεση να οργανώσει κάτι τέτοιο».

Να πάει κανείς ή να μην πάει; Ιδού η απορίαΗ κ. Δογκάκη είναι κάτω των 35, ενώ ο Μπράιαν Ένκε άνω των 45, παντρεμένος με παιδί. Οι απαντήσεις τους στο αν θα πήγαιναν διαφέρουν, αλλά δίνουν το στίγμα. Η Βασιλική απάντησε πως θα πήγαινε για να ικανοποιήσει τη μεγαλομανία της και να γράψει τις δικές της αράδες στην Ιστορία, ενώ ο Μπράιαν το απέκλεισε κατηγορηματικά, λέγοντας πως μόνο εάν έχανε την οικογένειά του θα έκανε την αίτηση.Μια μάχη αισιοδοξίας απέναντι στην απαισιοδοξία και στη «σιγουριά» που προσφέρει η ζωή στη Γη. «Υπάρχουν δύο ειδών άνθρωποι», λέει η κ. Δογκάκη, «οι αισιόδοξοι και οι απαισιόδοξοι. Οι απαισιόδοξοι έχουν συνήθως δίκιο, αλλά χωρίς τους αισιόδοξους ο κόσμος δεν θα ήταν αυτό που είναι».Από τη μία υπάρχει μια προοπτική, μια ευκαιρία για ένα τεράστιο βήμα, τεχνολογικό και ανθρωπιστικό. Από την άλλη, υπάρχει ένα καταθλιπτικό σύννεφο στον κόσμο, ένα σύννεφο που τους ωθεί σε αυτού του είδους τη φυγή. Δεν είναι τυχαίο πως, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, το 2020 η κατάθλιψη θα είναι η δεύτερη αιτία θνησιμότητας μετά τις καρδιοαγγειακές παθήσεις. Ένα μεγάλο ποσοστό των αιτούντων είναι λόγω απογοήτευσης που θέλουν να κάνουν μια εντελώς νέα αρχή, αφού δεν μπορούν να διορθώσουν αυτό που δημιούργησαν στη Γη. Οι 80.000 αιτήσεις είναι επίσης αποτέλεσμα promotion. Η αληθινή επιλογή που θα συμβεί μέσα στον καθένα, θα γίνει μετά την επιλογή των 40. Εκεί θα αποδειχτεί ποιος τελικά θα γράψει Ιστορία και ποιος θα επιλέξει να ζήσει μέσα σε αυτήν.

ΝΕΡΟΗ αποικία θα δημιουργηθεί λίγο πιο πάνω από τον αρειανό ιση-μερινό, σε σημείο που κατά τύχη είναι ανάλογο με την τοποθε-σία της Ελλάδας στη Γη. Αυτό αποφασίστηκε διότι κοντά στο σημείο υπάρχουν μεγάλα υπό-γεια στρώματα πάγου, τα οποία θα τροφοδοτούν την αποικία με νερό, όμως υπάρχουν και αρνητικά. Όντας βορειότερα του ισημερινού, οι αλλαγές των εποχών είναι πιο έντονες, καθι-στώντας το μέρος ευάλωτο, αλλά και δυσκολεύοντας την παροχή ενέργειας από τον Ήλιο μέσω των φωτοβολταϊκών.

ΤΡΟΦηΟι καλλιέργειες θα χρεια-στούν χρόνια για να καταστούν επαρκείς για τις ανάγκες των αποίκων. Έως τότε, η διατροφή τους θα βασίζεται σε προμήθειες που θα λαμβάνουν από τα αφυ-δατωμένα τρόφιμα, που δεν πιάνουν πολύ χώρο ούτε ζυγίζουν πολύ. Το μόνο που χρειάζεται λοιπόν για να μην πεινάσουν οι άποικοι είναι και πάλι νερό.

Παρά την οικονομική κρίση, αυτό το αίσθημα δεν αλλάζει. Έλληνες φοιτη-τές στο εξωτερικό, π.χ., κάνουν κυρίως παρέα και δένονται πάλι με Έλληνες».

Reality με επίδοξους Αρειανούς!Η δυνατότητα 40 ανθρώπων να αφή-σουν ανεξίτηλα σημάδια στην ιστορία της ανθρωπότητας είναι, όπως φαίνεται, ο λόγος που ήδη 80.000 άνθρωποι έχουν κάνει αίτηση, ο λόγος που με όσους επι-κοινώνησε το Hot Doc για αυτό το άρθρο, συμπεριλαμβανομένου και του γράφο-ντα, σκέφτηκαν στην αρχή έντονα την πιθανότητα να δηλώσουν και αυτοί συμ-μετοχή. Μια ευκαιρία, όπως αναφέρει

χαρακτηριστικά η ιστοσελίδα της Mars One, να γίνουν, από τη στιγμή που θα πατήσουν το πόδι τους στον Άρη, οι πιο γνωστοί άνθρωποι σε όλο τον κόσμο.Η αναγνώριση αυτή δεν θα δοθεί μόνο επειδή το εγχείρημα είναι πρωτότυπο και φιλόδοξο. Η ΜΚΟ Mars One δεν μπορεί να στηριχτεί αποκλειστικά σε δωρεές, οι οποίες αγγίζουν μέχρι στιγμής τα 100.000 δολάρια, ενώ οι οικονομι-κές ανάγκες της επιχείρησης φτάνουν το 1 δισ. δολάρια τον χρόνο. Η ανεύρεση χρημάτων θα έρθει κυρίως από τη δημι-ουργία ενός reality show, το οποίο θα κρατήσει όσο κρατάει και το εγχείρημα. Κάμερες θα καταγράφουν 24 ώρες την ημέρα, 7 ημέρες την εβδομάδα, την επι-λογή, την εκπαίδευση, το ταξίδι, αλλά και τη ζωή των αποίκων, ενώ το εν λόγω show θα μεταδίδεται σε παγκόσμια κλί-μακα. Οι άνθρωποι αυτοί δεν θα γίνουν γνωστοί μόνο για το ταξίδι τους, αλλά και για τις σεξουαλικές τους προτιμή-σεις, την ομορφιά τους, το ντύσιμό τους και άλλα στοιχεία, τα οποία ίσως να μην συνάδουν με το τεράστιο επιστημο-νικό ενδιαφέρον που παρουσιάζει αυτή η προσπάθεια.

@tw

eets ακολουθείστε μας

στο twitter@hotdoc_mag

@xatzisalatas

@haris_zavalos

@avraamakis

@greengwie

@Creeping_Horror

@LPapastergiou

@shawshanck

@kurosawa7

@tsakirisparis

@sombrerogr

@Creeping_Horror

@Doctor___Love

@iPantix

Με έκανε φολοου ένας Κινέζος, τα πρώτα σημάδια από το επιτυχημένο ταξίδι Σαμαρά στη Κίνα

Έχω λεφτά για όλη μου τη ζωή, αν πεθάνω έως τις 5 τ’ απόγευμα.

Βερύκοκα 5,75€ το κιλό. Μόνο αν τα μαζέψαν γυμνές οι τσιρλίντερς των Λέικερς

...και τρολάρουν στο τέλος οι καθηγητές και μπαίνει θέμα Μαθηματικά Κατεύθυν-σης «Υπολογίστε τον κατώτατο μισθό»

Η Ελλάδα δεν είναι ρατσιστική χώρα. Αρκεί να μην είσαι αλβανός, πακιστανός, ινδός, τούρκος, εβραίος, άθεος, αριστε-ρός ή να διαβάζεις Ζίζεκ

Αν ο Σαμαράς είχε χιούμορ,θα έπαιρνε μαζί του στην Κίνα και τον Σημίτη για μεταφραστή.

«Η ΝΔ παραμένει ο μεγάλος μας αντίπαλος». Απλά παραισθησιογόνα ή σκληρά ναρκωτικά;

Η Μέρκελ κάποτε θα είναι sos για τις Πανελλήνιες

Οι φίλοι με λένε χαζό, η κοπέλα μου βλάκα, η πρώην μου τούβλο, η μαμά μου πανέξυπνο, ομορφάντρα με κρυφά ταλέντα. Πάλι δίκιο είχε η μαμά...

Κανονικά λέει ο Χριστός είπε «Αγαπάτε αλλήλους πλην ομοφυλόφιλων, μεταναστών, ναρκομανών, αναρχικών, αλλόθρησκων...» αλλά δε χώραγε και το κόψανε

Τι τραβάνε κι αυτά τα παιδιά που δίνουν πανελλήνιες. Στα 18 πρέπει να αποφασίσουν σε ποια χώρα θέλουν να γίνουν μετανάστες.

Προσφυγή σε βάρος της ΑΕΚ για 45.000 ευρώ κατέθεσε ο Γιώργος Κατίδης ακο-λουθώντας τη συμβουλή του τατουάζ του ‘Get Rich or Die Tryin’.

4 εκατομμύρια € το site της εκκλησίας. Λογικά όταν πατάς enter θα σε βάζει κατευθείαν στον Παράδεισο.

ΜΙΧ. ΚΑΡΑΟΛΗ 69, 16121 ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΤΗΛ.: 210 7299745

www.grammabooks.gr

Τριμηνιαία έκδοσηγια την εκπαίδευσηστο ντιζάινκυκλοφορεί στα βιβλιοπωλείαΠαπασωτηρίου, Ιανόςκαι στο Μουσείο Μπενάκη

ΜΙΧ. ΚΑΡΑΟΛΗ 69, 16121 ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΤΗΛ.: 210 7299745

www.grammabooks.gr

Τριμηνιαία έκδοσηγια την εκπαίδευσηστο ντιζάινκυκλοφορεί στα βιβλιοπωλείαΠαπασωτηρίου, Ιανόςκαι στο Μουσείο Μπενάκη

66 • HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013

Ιστορία

Του Παναγιώτη Πασπαλιάρη

Μέρος Η' – Το χρονικό της Μεταπολίτευσης

Έξω οι βλάχοι από την Αθήνα

ο ι εναλλακτικές πηγές για την ελάττωση του εμπορικού ελλείμματος ήταν παράλληλα παράγοντες κοινωνικής αιμορ-

ραγίας. 1,25 εκατομμύρια άνθρωποι μετανάστευσαν, από το 1950 έως το 1974, στο εξωτερικό και κυρίως στη Γερμανία. Αυτοί πρόσφεραν το 3,5% του ΑΕΠ ως απευθείας εμβάσματα στις οικογένειές τους και 8,5% του ΑΕΠ ως εμβάσματα για την απόκτηση κτηματικής περι-ουσίας. 6,5% του ΑΕΠ εισέρρεε στην ελληνική οικονομία από τη μισθοδοσία κυρίως των ναυτικών του ελληνόκτητου στόλου, μέχρι το 1975 περίπου.

"Siemens Ελλάς" απασχολεί τις δικα-στικές αρχές της Θεσσαλονίκης και την υπηρεσία προστασίας εθνικού νομίσμα-τος. Σύμφωνα με το περιεχόμενο της καταγγελίας από τα γραφεία του εργο-στασίου της Siemens που βρίσκονται κοντά στη Γεωργική σχολή Θεσσαλονίκης είχε επινοηθεί μια λογιστική μέθοδος, με την οποία επιτεύχθηκε λαθραία διαρροή μεγάλων χρηματικών ποσών στο εξωτε-ρικό. Κατά τις ίδιες πληροφορίες, μετά την καταγγελία διατάχθηκε ξαφνική έρευνα στο εργοστάσιο της επιχειρή-σεως, που βρίσκεται κοντά στη Γεωργική Σχολή, από την οποία προέκυψε, ότι

Η κατάσταση αυτή δεν βελτιώθηκε από τις κυβερνήσεις Καραμανλή στη μεταπολίτευση. Οι βιομηχανίες βασίζονταν αποκλειστικά σε μηχανήματα από το εξωτερικό για να εκσυγ-χρονιστούν. Τα μηχανήματα όμως ήταν πανάκριβα και επιβάρυναν κατά πολύ το εμπορικό ισοζύγιο. Επίσης, οι πλούσιοι –η αστική ελίτ της χώρας– ήταν πάντα ένθερμοι οπαδοί κάθε πολυτέλειας του εξωτερικού. Μεγάλο μέρος των κερδών τους επενδύονταν σε τηλεοράσεις από τη Γερμανία, φωτογρα-φικές μηχανές από την Ελβετία, γούνες και χρυσαφικά από την Ιταλία κ.ο.κ. Ό,τι έμενε στάθμευε για φύλαξη στις Ελβετικές Άλπεις.

Η Siemens και οι άλλοι«Υπόθεση λαθραίας εξαγωγής μεγάλων ποσών συναλλάγματος από την εταιρία

γινόταν πράγματι κάποια "κομπίνα", χωρίς μέχρι στιγμής να γίνει γνωστό τι διαστάσεις είχε πάρει και τι ποσά εξήχθη-σαν λαθραία…» (εφημερίδα Μακεδονία, 12.11.1978).Η οικονομική σκέψη Παπαληγούρα, Ζολώτα και η πολιτική πρακτική Καραμανλή είχαν ενισχύσει τις ξένες επενδύσεις στην Ελλάδα ως αντι-στάθμισμα για τη χαμηλή εξαγωγική δραστηριότητα της χώρας και βέβαια το αιώνιο εμπορικό έλλειμμα. Ξένες εται-ρίες όπως η Πεσινέ, η ΕΣΣΟ Πάπας και η Siemens είχαν φτιάξει παραγωγι-κές μονάδες στη χώρα. Σύμφωνα με τη θεωρία, οι επενδύσεις αυτές έπρεπε να είναι επωφελείς για την Ελλάδα. Στην πράξη, το κέρδος των επιχειρήσεων

Στις 25 Νοεμβρίου του ιδίου έτους δικαι-ολόγησε την απόφαση να μην αγοράσει από τις ανατολικές χώρες πολύ φτηνότε-ρες τηλεφωνικές γραμμές, λέγοντας πως έτσι προστάτευε τις δουλειές των εργα-ζομένων στα ελληνικά εργοστάσια της Siemens. Τον ίδιο μήνα επισκέφτηκε το εργοστάσιο της μητρικής στο Μόναχο για να δει εκεί, όπως είπε, τους πολλούς έλληνες εργαζόμενους. Ένας μακρύς κύκλος της σχέσης της οικογένειας Μητσοτάκη με τη Siemens, που θα κατέληγε σε περιστατικά με Φιλιππινέζες και τη φυγή Χριστοφοράκου στο εξωτε-ρικό χωρίς να τον σταματήσει κανείς, είχε μόλις ξεκινήσει.

Η κατάσταση στην ελληνική επαρχίαΟ υπουργός Συντονισμού, ο πρωθυπουρ-γός και όλη η πολιτική τάξη είχε αλλού το μυαλό της. Η αγροτιά ήταν πια μια χαμένη υπόθεση. Η επανενεργοποίηση των σχέσεων με την ΕΟΚ από τον Καραμανλή είχε βέβαια ως προφανή στόχο την αύξηση των αγροτι-κών εξαγωγών. Οι περισσότερες εξαγωγές όμως θέλουν μικρότερες τιμές. Οι μικρό-τερες τιμές επιτυγχάνονται με εξειδίκευση, μαζική παραγωγή, και λιγότερα στόματα που πρέπει να τραφούν από όλη τη διαδικασία. Κατά μέσο όρο ο κάθε Έλληνας αγρότης είχε κάτω από 5 εκτάρια γης και χωρισμένα σε 6 κομμάτια. Το κόστος λοιπόν παραγωγής

Χρόνιο πρόβλημα της κατεστραμμένης από τον πόλεμο ελληνικής οικονομίας ήταν το εμπορικό ισοζύγιο. Η Ελλάδα χρειαζόταν επισιτιστική και άλλη βοή-θεια από το εξωτερικό για να ζήσει. Πέρα από τις εισροές του σχεδίου Μάρσαλ, μεγάλο μέρος των οποίων δεν έφτανε στον λαό, υπήρχε η εξαγωγική δραστη-ριότητα για να αντισταθμίσει την εκροή συναλλάγματος. Αυτή, στις δεκαετίες μετά τον πόλεμο, κατά 80% βασίστηκε στην αγροτική παραγωγή.

μεταφερόταν με διάφορους τρόπους,

νόμιμους ή μη, εκτός Ελλάδος, απομυ-

ζώντας απαραίτητα κυκλικά κεφάλαια

από την ελληνική οικονομία.

Στην παρέα των υποστηρικτών των

ξένων επενδύσεων προστέθηκε ο

Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, που από το

1978, με τη διεύρυνση του Καραμανλή

προς το κέντρο, ανέλαβε υπουργός

Συντονισμού. Μία από τις πρώτες του

ενέργειες ήταν να αναθέσει την προ-

μήθεια 53.000 τηλεφωνικών αστικών

παροχών στις εταιρίες Siemens Ελλάς

και Standard Electric Ελλάς.

HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013 • 67

ήταν υψηλότερο για την Ελλάδα από ότι για άλλες χώρες με ένα τρακτέρ, έναν αγρότη σε μία έκταση χιλιάδων εκταρίων. Οι τιμές που έπιαναν οι αγρότες στην αγορά πιέζονταν από τους εμπόρους που είχαν συνεννοηθεί χαμηλές τιμές ζήτησης. Όταν οι επιδοτήσεις έληγαν, το έσοδο από την ελεύθερη αγορά δεν επαρκούσε για τα έξοδα. Η επιστροφή στην τοπική αγορά ήταν όμως αδύνατη. Πόσο λάδι να καταναλώσουν οι Έλληνες, και πόσα πορτοκάλια; Τα υπόλοιπα πόστα τα είχαν πιάσει οι ξένοι αγρότες μέσω της ΚΑΠ. Τους αιώνες που η αγροτική παραγωγή και οι καλλιέργειες ήταν συνδεδεμένες με την ντόπια αγορά οι αγρότες ζούσαν καλά. Λειτουργούσε ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης. Όταν χρησιμοποιήθηκαν για να εξάγει η χώρα και να βρίσκει το απαραίτητο συνάλλαγμα για τις σπατάλες της βιομηχα-νίας ή της ελίτ, όπως στην περίπτωση της σταφίδας και του καπνού, έφτανε η ώρα της απότομης κατάρρευσης. Η Κοινή Αγροτική Πολιτική ήταν μια τέτοια περίπτωση. Στους Έλληνες αγρότες δόθηκε από την κυβέρ-νηση και την Ευρώπη μια πανάκριβη, αλλά πλήρως επιδοτούμενη θηλιά για να την φορέ-σουν στο λαιμό τους. Τρεις κακές χρονιές φτάνουν για επανά-σταση όχι απλώς για την απόφαση του ξεριζωμού. Ένα ή δύο παιδιά λοιπόν έμεναν πίσω για να ζήσουν με το πενιχρό εισόδημα από το λάδι, τη σταφίδα ή το πορτοκάλι. Τα χωράφια άλλωστε δεν μπορούσαν να

μοιραστούν σε μικρότερους ακόμα κλήρους. Με το τρακτέρ έτσι κι αλλιώς δε χρειάζο-νταν πολλά χέρια. Το ανθρώπινο πλεόνασμα έφευγε για το σχολείο στην πόλη ή για δου-λειά στο εξωτερικό, Δύσκολα θα γύριζε πίσω. Τα ασύμφορα κομμάτια γης ήταν επίσης καταδικασμένα μέσα στην ΚΑΠ. Οι πεζούλες στα νησιά και τα ορεινά σημεία εγκαταλεί-φθηκαν οριστικά. Τα προϊόντα της γης αυτής έμεναν απούλητα ή ήταν ασύμφορα.

Η νέα μετανάστευσηΜετά το 1975 οι χώρες του εξωτερικού δυσκόλεψαν την εισροή ελλήνων μετα-ναστών. Αντίστοιχα η ανάπτυξη κάποιας μορφής βιομηχανίας πέριξ των αστι-κών κέντρων δημιουργούσε δουλειές και ευκαιρίες. Η μετανάστευση λοιπόν συνεχίστηκε, αυτή τη φορά όμως με κέντρο τις πρωτεύουσες των επαρχιών, και κυρίως την πολύπαθη, πολύβουη, υδροκέφαλη πρωτεύουσα.Εκεί, στο κέντρο, οι βλάχοι (το επίθετο δεν χρησιμοποιήθηκε με την εθνολογική του σημασία) συνάντησαν τους γκά-γκαρους (τους Αθηναίους). Η διαφορά στην αρχή ήταν μεγάλη. Οι γκάγκαροι δεν μπορούσαν να καταλάβουν τα ήθη και την προφορά των βλάχων. Οι βλάχοι δεν μπορούσαν να ανεχτούν τις πολυτέ-λειες των Αθηναίων, που προτιμούσαν να έχουν μπανιέρα στα σπίτια μέσα παρά να πλένονται στη σκάφη.

Στους τοίχους της πόλης εμφανίστηκε το

σύνθημα «Έξω οι Βλάχοι από την Αθήνα».

Κι οι βλάχοι ανέχονταν τις βρισιές και τις

προσβολές γιατί ήξεραν ότι στο χωριό δεν

είχαν ζωή. Θυμούνταν τις κακουχίες και

την πείνα. Θυμούνταν την οπισθοδρομι-

κότητα, τη θρησκοληψία, τα μάγια και

τα παντρολογήματα από τους γονείς με

προξενιά. Η ζωή της πόλης ήταν καλύ-

τερη. Έβρισκες τα πάντα αρκεί να είχες

λεφτά. Έπιανες κάπου μια δουλειά και

είχες λεφτά. Είδαν λοιπόν οι Έλληνες

σε συσκευασία το ρύζι και τις φακές

κι ενθουσιάστηκαν. Κι έπειτα άρχισαν

οι λογαριασμοί.

Τόσα για μαγείρεμα, τόσα για ταβέρνα,

τόσα για εισιτήρια, τόσα για δόση, τόσα

για τηλεόραση, για παιδιά δεν περισ-

σεύει τίποτα. Ας κάνουμε 1-2. Έπειτα

στο διαμέρισμα δεν χωράνε. Αυτοί λοι-

πόν που νόμιζαν ότι πλούτισαν ήταν στην

πραγματικότητα και εκ του αποτελέσμα-

τος οι νεόπτωχοι Έλληνες, ή καλύτερα

το προλεταριάτο της βαριάς κομματικής

βιομηχανίας. Η βαριά αυτή βιομηχανία,

μη μπορώντας οριστικά να λύσει το πρό-

βλημα του εμπορικού ελλείμματος με

υγιείς τρόπους, ανέλαβε να το ισοσταθ-

μίσει εξάγοντας ελλείμματα και χρέη

στον ευρωπαϊκό βορρά με την ελπίδα ότι

αυτά δεν θα πληρωθούν ποτέ.

Γεννήθηκαν ξυπόλητοι, μεγάλωσαν πενόμενοι, έγιναν μετανάστες στην ίδια τους την πατρίδα, εγκλωβίστηκαν. Μια ακόμα χαμένη γενιά.

68 • HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013

22 MAϊOY Ντόπιοι ψαράδες βρίσκουν στην παραλία Γενναδίου της Ρόδου το πτώμα του Νικηφόρου Μανδηλαρά. Μέλος της Ένωσης Δημοκρατι-κών Δικηγόρων και υποψήφιος βουλευτής του ΠΑΜΕ στις Κυκλάδες (1961). Ο ναξιώτης Ν. Μανδηλαράς έγινε γνωστός στο πανελλήνιο ως μαχητικός συνήγορος υπεράσπισης σε πολλές πολιτικές δίκες. Συμ-μετείχε ενεργά στους δύο ανένδοτους αγώνες και μιλώντας σε συγκε-ντρώσεις ξεσήκωνε τα πλήθη υπερασπιζόμενος τα λαϊκά συμφέροντα και δίκαια σε όλα τα επίπεδα. Μετά την επιβολή της δικτατορίας, προσπαθώντας να δραπετεύσει από την Ελλάδα, επιβιβάζεται στις 16/05/1967 στο πλοίο Rita V και έξι ημέρες αργότερα βρίσκεται νεκρός στη ΝΔ πλευρά της Ρόδου. Κατά τη διατεταγμένη ιατροδικαστική έκ-θεση, ο Ν. Μανδηλαράς είχε πνιγεί, καθώς «στην προσπάθειά του να βγει στην ακτή, τραυματίστηκε στο κεφάλι πηδώντας από το πλοίο». Ωστόσο, βάσει στοιχείων που έγιναν αργότερα γνωστά, οι οικείοι και οι συναγωνιστές του δεν έπαψαν ποτέ να υποστηρίζουν ότι ο 39χρονος νομικός και εκδότης εφημερίδας βγήκε στην ακτή όπου συνελήφθη και δολοφονήθηκε. Το 1986 το Συμβούλιο Εφετών με βούλευμά του χαρακτήρισε ως ανθρωποκτονία εκ προθέσεως τον θάνατό του και κατονόμασε ως ηθικούς αυτουργούς τους χουντικούς πρωτεργάτες Ι. Λαδά και Κ. Παπαδόπουλο. Στο βούλευμα επισημαινόταν η ύπαρξη επαρκών στοιχείων για στοιχειοθέτηση εγκλήματος, η διερεύνηση των οποίων όμως δεν απέδωσε και η υπόθεση τέθηκε στο αρχείο.

19 ΜΑϊοΥΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ. Γραφείο Τύπου. Σάββατο, 19 Μαΐου 2012. Δελτίο Τύπου: Ο Εκπρόσωπος της Νέας Δημοκρατίας Γιάννης Μιχελάκης, απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφου για τον ρόλο του Παναγιώτη Ψωμιάδη στην προεκλογική περίοδο, δήλωσε: «Ο Πα-ναγιώτης Ψωμιάδης αναλαμβάνει έναν κρίσιμο ρόλο στην προεκλογική εκστρατεία της Νέας Δημοκρατί-ας. Αναλαμβάνει επικεφαλής όλων των προεκλογικών δραστηριοτήτων του κόμματος στη βόρεια Ελλάδα, σε απευθείας συνεννόηση με τον πρόεδρο. Είναι γνωστές οι ικανότητές του, αλλά και η δυναμική που έχει στην κοινωνία. Είναι ένα κορυφαίο και ιστορικό στέλεχος της Νέας Δημοκρατίας».

20 ΜΑϊοΥΠεριοδικό ΘΗΣΑΥΡΟΣ. Νο 338. Στη σελίδα 3 ο Π. Παλαιολόγος έγραφε για την ΗΘΙΚΗ ΤΗΣ ΚΑΛΤΣΑΣ: «Ανάστατο το παρθεναγωγείο. Η κυρία διευθύντρια απαγόρευσε στις μαθήτριες των τελευταίων γυμνα-σιακών τάξεων να προσέρχωνται ξεκάλτσωτες ή με κοντά καλτσάκια. Κάθε παράβασις τιμωρείται με την ποινή της αποπομπής της μαθητρίας. Υπάρχει δε και το δικαιολογητικό της απαγορεύσεως: Η γύμνωσις των κάτω άκρων θεωρείται ότι προσβάλλει τα χρηστά ήθη και αντιβαίνει στη σεμνότητα που πρέπει να διακρίνη την ενάρετη μαθήτρια. Ανήθικη η γύμνια των κάτω άκρων; Αλλοίμονο αν αφήσουμε στα κορίτσια μας να σχηματίσουν την εντύπωσι ότι η ηθική τους είνε αλ-ληλένδετη με τα διαμετρήματα της κάλτσας τους. Η πραγματική ηθική βρίσκεται στην ψυχή και στη σκέ-ψι. Δεν είνε στα πόδια όπου θέλει να την τοποθετήσει η κυρία διευθύντρια. Η εποχή στην οποία ζούμε είνε ουσίας και όχι τύπων. Εποχή που η γενική τάσις είνε να γίνουμε πιο απλοί και ειλικρινείς στις σχέσεις μας, πιο ανεπιτήδευτοι στη συμπεριφορά και στην εμφάνισί μας. Δε μυρίστηκε ακόμα το κύμα αυτό η κυρία διευθύ-ντρια που αντί να ενδιαφέρεται με την ψυχή και με τον εγκέφαλο, ασχολείται με τα πόδια και με τις κάλτσες των κοριτσιών της;»

19 ΜΑϊοΥΑπόσπασμα από την ομιλία του τότε πρωθυπουργού και προέδρου του ΠΑΣΟΚ Κώστα Σημίτη στη συζήτηση στη Βουλή για την ευρωπαϊ κή πορεία της χώρας: «Οι κόποι και οι θυσίες του λαού πιά-νουν τόπο. Τα οφέλη από τη θεαματική βελτίωση της οικονομίας είναι απτά και συγκεκριμένα για τον έλληνα πολίτη. Πε-τύχαμε ήδη πολλά. Έχουμε δρομολογήσει με ασφάλεια την ισότιμη ένταξη της χώ-ρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Με άλλα λόγια, θα μπούμε στο ευρώ με το σπαθί μας. Θα μπούμε ως αποτέλεσμα των θυσιών που κατέβαλε ο ελληνικός λαός. Θα μπούμε ως αποτέλεσμα της επιτυχί-ας της Ελλάδας και όχι με οποιαδήποτε άλλα πολιτικά κριτήρια. Η είσοδος στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση απο-τελεί εθνικό στόχο για να διασφαλίσουμε την προοπτική ευημερίας, ανάπτυξης και προόδου του ελληνικού λαού, αλλά και συνθήκες μεγαλύτερης ασφάλειας της χώρας. Για να έχουμε περισσότερες θέσεις εργασίας, χαμηλότερες τιμές, χα-μηλότερα επιτόκια, καλύτερη ποιότητα ζωής. Σε μια τόσο ταραγμένη εποχή είναι ζωτική ανάγκη να βρίσκεται η Ελλάδα στο κέντρο των αποφάσεων με φωνή, επιρ-ροή και κύρος. Αυτό επιδιώκουμε, αυτό πετυχαίνουμε με την πολιτική μας».

19992012

196719

45

χρονολόγιοΤου ΔημήτρηΜαρούλη

HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013 • 69

30 MAϊOY Ανυπόγραφο δημοσίευμα της εφημερίδας ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ για τον πραγματικά πρώτο αγώνα ταχύτητας αυτοκινήτων στην Ελλάδα, καθώς την προηγούμενη χρονιά (1956) «λόγω της μεγάλης συγκεντρώσεως των αγωνιζομένων, ανερ-χομένων εις 107, ως και πλήθους θεατών η οργανωτική επιτροπή απεφάσισε την εκτέλεσιν ενός προχείρου αγωνίσματος ταχύτητας και δεξιοτεχνίας με τρία φυσικά εμπόδια εκτός του προγράμματος πανελληνίου πρωταθλήμα-τος». Ο προγραμματισμένος για τις 2 Ιουνίου 1957 «αυτοκινητιστικός αγών ταχύτητος», πραγματοποιήθηκε τελικά στο στρατιωτικό αεροδρόμιο του Τατοΐου στις 9 Ιουνίου, με νικητή τον Κώστα Σπηλιωτάκη, που οδηγούσε Αlfa Romeo Giulietta Sprint Veloce. Σύμφωνα μάλιστα με τον συντάκτη του άρθρου, οι όροι διεξαγωγής ήταν οι εξής: «Εις κάθε αυτοκίνητον θα ευ-ρίσκεται ένας μόνο οδηγός. Ο αγών είναι μιας ώρας. Οι διαγωνιζόμενοι θα καλύψουν πολλάς φοράς ένα γύρον (4.800 μέτρα) του αεροδρομίου. Νικητής θα αναδειχθή ο οδηγός ο οποίος θα καλύψη την μεγαλυτέραν απόστασιν εις διάστημα 60 λεπτών».

20 ΜΑϊοΥΣτην 23η σελίδα της εφημερίδας ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ παρουσιάζεται σημείωμα-αναφορά στον Ελληνικό Μάη του Πα-ρισιού, που γεννήθηκε μέσα στον Γαλ-λικό Μάη του ́ 68: «Στη διάρκεια του Μάη, οι Έλληνες του Παρισιού κατά-φεραν να ξεπεράσουν τις αντιθέσεις τους και να βρεθούν στον ίδιο χώρο δράσης. Στη γενική συνέλευση που έγινε στη Σορβόνη στις 22 του μήνα, αποφασίστηκε με μεγάλη πλειοψη-φία η κατάληψη του ελληνικού κτιρί-ου στη φοιτητική Πανεπιστημιούπολη του Παρισιού και η μετατροπή του σε ελεύθερο κέντρο αντιχουντικής και δημοκρατικής δράσης. Η κατάληψη πραγματοποιήθηκε από πολυάριθ-μη ομάδα Ελλήνων εργαζόμενων και φοιτητών και στη διάρκειά της το κτίριο της Πανεπιστημιούπολης, που φιλοξενούσε Έλληνες φοιτητές, λειτούργησε κανονικά, κάτω από τον έλεγχο των δημοκρατικών Ελλήνων του Παρισιού, αφού προηγουμένως είχε παυθεί ο διορισμένος από τη χού-ντα διευθυντής του. Στο ελληνικό πε-ρίπτερο, έγιναν δεκάδες εκδηλώσεις, τόσες που δεν είχαν γίνει σε διάστη-μα πολλών χρόνων από τους Έλληνες του Παρισιού. Στις φωτογρα φίες που πρωτοδημοσιεύονται σήμερα, βλέπε-τε αφίσες, ανακοινώσεις τοίχου και άλλο υλικό από τον Ελληνικό Μάη. Και μια πέτρα, με χαραγμένη πάνω τη φράση: 22 ΜΑΗ ΄68. ΠΡΩΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΔΑΦΟΣ».

1957

1975

1991

1988

ΜΑϊοΣ 1975ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ. Μηνιαία Επιθεώρηση Τύ-που. T. 49ο. Ο λογοτέχνης Μενέλαος Λουντέμης απαντούσε στο ερώτημα για το πόσο ευδόκιμα επιτελεί ο ελληνικός Τύπος το χρέος του: «Ο δη-μοσιογράφος δεν είναι σαν τον συγγραφέα, τον ελεύθερο σκοπευτή. Αναγκάζεται να γίνει και ο σκυλευτής της Αλήθειας και να εξάρει συμβάντα αποκρουστικά και να καλύψει ρυπαρότητες και να εξυμνήσει προσωπικότητες που πολλές φορές του προκαλούν αποτροπιασμό. Είναι γιατί έτσι κελεύει η Ιδιοκτησία που κι αυτή όμως με τη σει-ρά της οφείλει να υπηρετήσει τα στηρίγματά της για να προστατευθεί απ’ την αρπάγη του Νόμου. Τελειώνω με μιαν ευχή: N’ αποστρακισθεί το SLOGAN για ‘’Πουλημένο Τύπο’’ κλπ. Γιατί η εξαίρεση -ναι- επιβεβαιώνει τον κανόνα, ο κα-νόνας όμως δεν επιτρέπεται ποτέ να υποκύπτει στις εξαιρέσεις».

17 ΜΑϊοΥΜετά από τις κυβερνήσεις της «Αλλαγής», του Τζ. Τζαννετάκη και την Οικουμενική, στο τιμόνι της χώρας βρίσκεται ο Κ. Μητσοτάκης με υπουργό Οικονομικών τον Ιωάννη Παλαιοκρασσά. Κι ενώ έχει επιβληθεί για άλλη μια φορά λιτότητα και αναζητούνται διαρκώς έσοδα από φόρους, στην 39η σελίδα του πρώτου φύλλου της εβδομαδιαίας μεταεφημερίδας Επτάμισι, στο παρασκήνιο των οικονομικών θεμάτων, διαβάζουμε ότι: «Στα αζήτητα, από το 1986, έχει αφήσει το υπ. Οικονομικών, περίπου, 100 δισεκατομμύρια δραχμές, που οφείλουν στο ελληνικό δημόσιο και τους ασφαλιστικούς οργανισμούς 2.000 μεγάλες εμποροβιομηχανικές επιχειρήσεις. Οι σχετικές επισημάνσεις έχουν γίνει από τους ορκωτούς λογιστές που έλεγξαν, κατά καιρούς, τις εν λόγω εμποροβιομηχανικές ΑΕ και ΕΠΕ. Και τι δεν έχουν ξετρυπώσει οι υπηρεσιακοί λογιστές: Περιπτώσεις ‘’καραμπινάτης’’ παραβίασης της φορολογικής νομοθεσίας και φόρους που παρακρατήθηκαν από τις επιχειρήσεις και δεν αποδόθηκαν στο Δημόσιο, περιπτώσεις συνεχούς κατακράτησης ασφαλιστικών εισφορών που δεν αποδόθηκαν στους ελλειμματικούς ασφαλιστικούς οργανισμούς, αλλά και περιπτώσεις απόκρυψης εσόδων και αλλοίωσης αποτελεσμάτων χρήσεως».

Ένας για 10Από τους Κωνσταντίνο Καϊμάκη, παναγιώτη Φρούντζο

5

6

7

8

9

10

1

2

3

4

Γιώργος Μιχαλακόπουλος1972 Με τον Βασίλη Διαμαντόπουλο στην τηλεοπτική σειρά του Κώστα Μουρσελά «Εκείνος κι Εκείνος»

1973 Ιδρύει το Θέατρο Σάτιρας

1995 Πρωταγωνιστεί στην ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου «Το Βλέμμα του Οδυσσέα»

2002 «Ο Θάνατος του Εμποράκου» στο θέατρο «Βασιλάκου»

1988-89 Αποσπά το Α΄ Βραβείο Ανδρικού Ρόλου (Καρόλου Κουν)

Πριν από δεκατρία χρόνια είχατε ανεβάσει ξανά το «Κάθε Πέμπτη, Κύριε Γκριν»…Ναι, εκείνη την εποχή το έργο του Τζεφ Μπάρον είχε παιχτεί τρεις συνεχόμενες σεζόν. Στις «Ροές» ένα χρόνο και στο θέατρο «Βασιλάκου» τα επόμενα δύο. Είναι ένα καταπληκτικό έργο, ο κύριος άξονας του οποίου είναι οι ανθρώπινες σχέσεις και η αποδοχή της διαφορετικότητας. Είναι ένα θεατρικό βαθύτατα αντιρατσιστικό και κινείται μεταξύ της συγκίνησης και του χαμόγελου. Στη σημερινή παράσταση είναι οι ίδιοι συντελεστές με την παλιά, εκτός φυσικά από τον Τάσο Ιορδανίδη, που υποδύεται τον νεαρό. Ο Τάσος Ιορδανίδης είναι μια πραγματική έκπληξη – θεωρώ ότι έχει σπουδαία επίδοση. Είναι ευτυχία να παίζεις με έναν νέο άνθρωπο, ο οποίος ενδιαφέρεται για την ουσία της δουλειάς.

Θεωρείτε ότι οι δύο εποχές –η σημερινή και εκείνη δεκατρία χρόνια πριν– παρουσιάζουν κάποια κοινά στοιχεία, τα οποία σας οδήγησαν στην επιστροφή σας στο έργο;Αν εννοείτε σε σχέση με τον ρατσισμό και την απόρριψη, σήμερα, οφείλω να ομολογήσω, είναι πολύ πιο έντονη η άρνηση της αποδοχής της διαφορετικότητας.

Υπάρχει μια διαδικασία σε εξέλιξη στο «Κάθε Πέμπτη, Κύριε Γκριν» που αφορά τον κεντρικό ήρωα, ο οποίος τελικά αποδέχεται τον «άλλο», τον διαφορετικό…Ο γέρος ήταν κλεισμένος στο καβούκι του, στη μοναξιά του, στη δογματικότητα της θρησκείας του, αρνούμενος έτσι να δεχτεί τη σχέση της κόρης του με έναν αλλόθρησκο. Αυτό το γεγονός τον απομονώνει στην προσωπική του μοναξιά. Όταν εμφανίζεται ο νεαρός, ο οποίος τον επισκέπτεται υποχρεωτικά για να τον εξυπηρετεί κάθε Πέμπτη στο πλαίσιο της κοινωνικής ποινής που πρέπει να εκτίσει, αρχίζει να ξεδιπλώνεται η σχέση τους. Ώσπου στο τέλος επιτυγχάνεται η συμφιλίωση δύο ανθρώπων που είναι εντελώς διαφορετικοί και εκκινούν από διαφορετικές αφετηρίες. Εκεί έγκειται η ομορφιά.

Ως λαός πιστεύετε ότι πρέπει να περάσουμε τη διαδικασία της αποδοχής του διαφορετικού; Πρέπει, πρέπει… Αν δεν συμβεί αυτό, θα βρεθούμε να κινούμαστε στα όρια του φασισμού. Δεν μπορεί να αντιμετωπίζεις τον απέναντι με τα κριτήρια του χρώματος, της φυλής, της θρησκείας ή της ερωτικής του επιλογής και να τον έχεις έτοιμο για την πυρά. Πρέπει να εξαντλήσεις τον διάλογο μαζί του. Και στο «Κάθε Πέμπτη, Κύριε Γκριν»

εξαντλείται ένας περίεργος διάλογος, με πολλές συγκρούσεις, ο οποίος όμως οδηγεί σε ξέφωτο…

Η συνύπαρξη μπορεί να γίνει πραγματικότητα μέσα από συγκρούσεις;Όχι, μόνο μέσα από τον διάλογο, έστω και σε συγκρουσιακή μορφή. Πρέπει να μάθουμε να μιλάμε και να ακούμε. Γιατί μπορεί να μιλάς και να ακούς μόνο τον εαυτό σου.

Ποιες λέξεις θα επιλέγατε για να συμπυκνώσετε την ουσία του θεάτρου;Το θέατρο είναι πολιτική πράξη. Και δεν μιλάω για το θέατρο της αφίσας, μιλάω με τη γενικότερη έννοια.

Και η πολιτική τι είναι;Να έχεις ανοιχτούς ορίζοντες, να βλέπεις, να κρίνεις, να συγκρίνεις, να μην έχεις προσωπικά ταμπού και να μην μένεις αμετακίνητος. Αυτό είναι μια ουσιαστική στάση του πολίτη. Ο πολίτης πρέπει να έχει ανοιχτά τα παραθύρια του.

Σας έχουν «εγγράψει» στην Αριστερά…Ανήκω στην Αριστερά, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν παρακολουθώ και τις δεξιές συμπεριφορές όταν αυτές εμφανίζουν ενδιαφέρον.

Κάνατε λόγο για «δεξιές συμπεριφορές». Ακόμη και την εποχή της ομογενοποίησης, υπάρχουν ευδιάκριτα όρια ανάμεσα σε δεξιές και αριστερές συμπεριφορές;Για να είμαι απολύτως ειλικρινής, υπάρχει σύγχυση. Διακρίνω πολλές αριστερές συμπεριφορές με δεξιά ουσία, όπως και δεξιές συμπεριφορές που διέπονται από προοδευτικό πνεύμα. Προσωπικά, ούτως ή άλλως, παραμένω στην αριστερή όχθη.

Τι σημαίνει στον 21ο αιώνα η Αριστερά;Έμφαση στον διάλογο και αποδοχή, αποδοχή, αποδοχή! Τώρα αν με ρωτάτε και αναφορικά με το οικονομικό πεδίο, δεν ξέρω αν είναι εφικτό να μεταφερθεί η ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής από τα άτομα σε συλλογικότητες. Αυτό όμως που θεωρώ δεδομένο είναι ότι ο εργάτης και ο εργαζόμενος πρέπει να αμείβονται ανάλογα με τον μόχθο τους και με το

κέφι τους για τη δουλειά που κάνουν. Πιστεύω στον άνθρωπο που δίνει την προσωπική του

μάχη για το καλύτερο. Με αυτό τον τρόπο, μοιραία, συγχρωτίζεται, επικοινωνεί, συμπορεύεται με ομάδες ανθρώπων, οι οποίοι εκπέμπουν στο ίδιο μήκος κύματος. Αν αυτές οι ομάδες σκεπάζονται από κάποια παντιέρα, τότε δεν με αφορούν. Προτιμώ την ουσία από τα απλά σύμβολα, που τελικά υποκαθιστούν

την ουσία.

Κάθε Πέμπτη, Κύριε Γκριν

Μετάφραση: Ερρίκος Μπελιές Σκηνοθεσία: Γιώργος Μιχαλακόπουλος Σκηνικά-κοστούμια: Απόστολος Βέττας Φωτιστικός σχεδιασμός: Νίκος ΚαβουκίδηςΠαίζουν: Γιώργος Μιχαλακόπουλος, Τάσος Ιορδανίδης

HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013 • 71

hot Doculture

72 • HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013

Από τουςΚωνσταντίνο Καϊμάκη, παναγιώτη Φρούντζο

ο ιπτάμενος ολλανδός

After Earth

Μια ολοκληρωμένη έκθεση αρχιτεκτονικού έργου για την Ελλάδα και την Κύπρο της περιόδου 1980-2012 είναι το αντικείμενο της «Βιομηχανικής Κληρονομιάς», που φιλοξενεί το Μουσείο Μπενάκη. Μέσα από τις αρχιτεκτονικές μελέτες, τις συμμετοχές σε διαγωνισμούς και την ένταξη νέων χρήσεων σε αρχιτεκτονικά έργα (π.χ. η έπεμβαση στο κέλυφος του κτιρίου του Φιξ), η έκθεση που συνδιοργα-νώνουν το Ελληνικό Τμήμα της Διεθνούς Επιτροπής για τη Διατήρηση της Βιομηχανικής Κληρονομιάς (TICCIH), το Ελληνικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής (ΕΙΑ), οι σχολές Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ, ΑΠΘ, Πανεπιστημίου Πατρών, ΔΠΘ και Πολυτεχνείου Κρήτης, το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος και το ΕΤΕ Κύπρου, επιχειρεί να ανιχνεύσει τις αλλαγές –για παράδειγμα, οι άυλες πηγές ως εργαλεία μελέτης της βιομηχανικής κληρονομιάς– στο αρχιτεκτονικό πεδίο της περιοχής μας.

ΜΟΥΣΕΙΟ ΜπΕΝΑΚη ΟΔΟΥ πΕΙΡΑΙΩΣ, 29 ΜΑΪΟΥ-28 ΙΟΥΛΙΟΥ

Βιομηχανική Κληρονομιά:Αναβίωση και Βιωσιμότητα

Έτος Βάγκνερ το 2013 (200 χρόνια από τη γέννηση του Ρίχαρντ Βάγκνερ) και ο εμβλη-ματικός του «Ιπτάμενος Ολλανδός» ανεβαί-νει στο Ηρώδειο –στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών– από τον διεθνούς φήμης Γιάννη Κόκκο και υπό την αιγίδα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Η περίφημη όπερα του γεννημένου στη Λειψία Βάγκνερ πραγμα-τεύεται το θέμα της λύτρωσης ενός άντρα, του θαλασσοδαρμένου και υπερόπτη Ολ-λανδού που προκαλεί τον Διάβολο για χάρη της αγάπης μιας γυναίκας. Ο Κόκκος, που έχει υπογράψει σπουδαία έργα σε όλο τον κόσμο, από τη Σκάλα του Μιλάνου μέχρι το Κόβεντ Γκάρντεν, τονίζει τη διαχρονική σημασία του «Ολλανδού», συνδέοντας το τραγικό της ύπαρξής του με το αρχαιοελ-ληνικό δράμα. Έργο-σταθμός του γερμανι-κού ρομαντισμού και μια κορυφαία στιγμή της παγκόσμιας όπερας, που ανεβαίνει για πρώτη φορά στο Ηρώδειο, σε μουσική δι-εύθυνση Λουκά Καρυτινού. ΩΔΕΙΟ ηΡΩΔΟΥ ΑΤΤΙΚΟΥ - 7, 9, 11 & 13 ΙΟΥΝΙΟΥ

Επιστημονικής φαντασίας του Μ. Νάιτ Σιάμαλαν, με τους Γουίλ Σμιθ, Τζέιντεν Σμιθ, Ζόι ΚράβιτζΜε την ορατή πλέον απειλή τού να μείνει στο λεξικό του σινεμά ως ο σκηνοθέτης της μίας σπουδαίας ταινίας («Έκτη Αίσθηση»), ο ινδικής καταγωγής Μ. Νάιτ Σιάμαλαν επιχειρεί να ξορκίσει το κακό. Από την αριστουργηματική «Έκτη Αίσθηση» έχουν περάσει σχεδόν δεκαπέντε χρόνια και επτά αποτυχίες, αποδεικνύοντας πως το «κακό» αντιστέκεται για τα καλά στον Σιάμαλαν. Η φετινή του απόπειρα έχει τη συσκευασία της επιστημονικής φαντασίας (πρώτη του αμιγώς sci-fi ταινία) και ανεβάζει στις επάλξεις τον Γουίλ Σμιθ και τον έφηβο πλέον γιο του Τζέιντεν. Οι δυο τους είχαν συνεργαστεί με επιτυχία στο «Κυνήγι της Ευτυχίας» (2006), κι εδώ επαναλαμβάνουν τους ρόλους πατέρα-γιου σε άλλη μια επιχείρηση επιβίωσης. Με τη διαφορά πως, αντί για την αφιλόξενη και πολύβουη Νέα Υόρκη του 1980, έχουν να κάνουν με μια κατεστραμμένη, ερημική, αλλά εξίσου αφιλόξενη Γη σε 1.000 χρόνια από σήμερα.

ΑπΟ ΤΙΣ 6 ΙΟΥΝΙΟΥ

HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013 • 73

Θεατρική απόδοση του ομηρικού έπους, σε σκηνοθεσία Στάθη Λιβαθινού. Μετάφραση: Δημήτρης Μαρωνίτης. Ερμηνεύουν: Λευτέρης Αγγελάκης, Αργυρώ Ανανιάδου, Βασίλης Ανδρέου, Δημήτρης Ήμελλος, Νίκος Καρδώνης, Νεφέλη Κουρή

Η «Ιλιάδα» απασχολεί χρόνια τώρα τον σκηνοθέτη Στάθη Λιβαθινό. Οι πρόβες πάνω στις 24 ραψωδίες της «Ιλιάδας» και την εξαίρετη βραβευμένη μετάφραση του Δημήτρη Μαρωνίτη ξεκίνησαν τον περασμένο Σεπτέμβρη. Σήμερα ο Στάθης Λιβαθινός αφηγείται σε μια πεντάωρη παράσταση αυτό το συνταρακτικό έπος. Οι δεκαπέντε ηθοποιοί, σαν σύγχρονοι ραψωδοί, αφηγούνται την ιστορία του πιο βίαιου πολέμου όλων των εποχών και μετατρέπουν το εμπνευσμένο αυτό κείμενο σε μια σειρά από ποιητικές εικόνες σκληρές, αλλά και τρυφερές, με μια απολύτως σύγχρονη θεματική. Ποιος είναι σήμερα ο ήρωας και τι σημαίνει ηρωισμός; Πόσο μπορεί να αντέξει κανείς την επερχόμενη απώλεια; Γιατί η εμφύλια σύγκρουση αποδείχθηκε τόσο ελληνικό φαινόμενο; Πόση καταστροφή και πόσο θυμό μπορεί να αντέξει ο άνθρωπος; Στο έπος του Ομήρου δεν υπάρχει ούτε νικητής ούτε νικημένος. Είναι η συνομιλία δύο γενεών. Του θυμωμένου ήρωα Αχιλλέα, αυτού του αψίκορου νεαρού, και του σοφού πατέρα Πρίαμου, και το πώς δυο γενιές μπορούν να συμφιλιωθούν έστω για λίγο. Η οργή, η αγανάκτηση, ο θυμός είναι ένα μοντέλο ύπαρξης καταδικασμένο να τελειώσει στην κατανόηση και τη συγχώρεση.

πΕΙΡΑΙΩΣ 260 (χΩΡΟΣ Δ΄), 4-8 ΙΟΥΝΙΟΥ, 20.00

36η Γιορτή ΒιβλίουΠΕΔιο ΤοΥ ΑΡΕωΣ, ΕωΣ 9 ιοΥνιοΥ Για δεύτερη φορά συνδιοργανώνουν τη μεγάλη εγχώρια γιορτή του βιβλίου ο Σύλλογος Εκδοτών Βιβλίου Αθήνας και η Περιφέρεια Αττικής. Παράλληλες εκ-δηλώσεις, όπως εκθέσεις φωτογραφίας, θεατρικές παραστάσεις, σεμινάρια γρα-φής κ.ά. θα διανθίσουν την έκθεση.

νυχτερινή ΒάρδιαΑΚΤΗ ΒΑΣιλΕιΑΔΗ, ΠΥλΗ 2 ΣΤο λιΜΑνι ΠΕιΡΑιΑ, ΕωΣ 30 ιοΥνιοΥΣκορπισμένες στα αμπάρια ενός πλοίου, οι είκοσι πέντε φωτογραφίες του Άρη Λυχναρά φέρουν κάτι από παλιά αλμύ-ρα και πνεύμα Καββαδία στο βλέμμα και τον νου. Η έκθεση παρουσιάζεται σε ένα ιστορικό πλοίο, το «Hellas Liberty», που βρίσκεται μόνιμα δεμένο στο λιμάνι του Πειραιά.

Μουσική και Τραγούδια για τις Ταινίες του Αγγελόπουλου ΜΕΓΑΡο ΜοΥΣιΚΗΣ, 31 ΜΑϊοΥ & 1 ιοΥνιοΥ, 20.00Η σπουδαία συνθέτρια και πιανίστα πα-ρουσιάζει μια επιλογή από τις περίφημες ταξιδιάρικες μελωδίες που έγραψε για τις οκτώ τελευταίες ταινίες του πρόωρα χαμένου συνοδοιπόρου της στην τέχνη, διάσημου Έλληνα «ποιητή των εικόνων». Συμπράττουν: η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης, υπό τη διεύθυνση του Αλέξανδρου Μυράτ, σπουδαίοι σολίστ-συνεργάτες της, το τζαζ τρίο Human Touch και η Δήμητρα Γαλάνη, που ερ-μηνεύει τα τραγούδια των ταινιών.

1η Πλατφόρμα νέων ΔημιουργώνΣΤΕΓΗ ΓΡΑΜΜΑΤων & ΤΕχνων, 1-3 ιοΥνιοΥΣτη Στέγη, οι θεατρόφιλοι θεατές μπο-ρούν να παρακολουθήσουν εντελώς δωρεάν πέντε θεατρικές παραστάσεις («Ιστορία Κατεύθυνσης», «Με Λένε Πα-ναγιώτη κι Είμαι Σουηδός», «My First Tic Tac of All Your Seconds», «Ζωή», «Όποιος Ερωτεύτηκε, Ερωτεύτηκε»), από νέες ομάδες και πρωτοεμφανιζό-μενους σκηνοθέτες.

Ιλιάδα

Τζαζ στην «Τεχνόπολις»20 ΧΡΟΝΙΑ Jazz & ΤΖΑΖ: Το περιοδικό Jazz & Τζαζ γιορτάζει τα είκοσι χρό-νια του στην «Τεχνόπολις» του δήμου Αθηναίων, με μια συναυλία όπου συμμετέχουν γνωστοί έλ-ληνες μουσικοί της τζαζ, αλλά και ένα σύνολο νέων ταλαντούχων μουσικών. Αναλυτικά, θα εμφανιστούν οι εξής: Human Touch (David Lynch, Σταύρος Λάντσιας, Γιώτης Κιουρτσό-γλου), ο Γιώργος Κοντραφούρης και οι Baby Trio συναντούν την τραγουδίστρια / performer Γε-ωργία Καλαφάτη ή Sugahspank, Mode Plagal. Τη γιορτή θα ανοίξει η Big Band του Μουσικού Σχολείου Αλίμου.

3 ΙΟΥΝΙΟΥ, 20.30

athenS technopoliS Jazz FeStivalΤο Ευρωπαϊκό Φεστιβάλ Jazz της «Τεχνό-πολις» του δήμου Αθηναίων, έπειτα από δώδεκα επιτυχημένες διοργανώσεις, πλέ-ον ανοίγει τις πύλες του σε όλο τον κό-σμο, φιλοξενώντας συγκροτήματα από: Πορτογαλία, Ισραήλ, Δανία, Ουγγαρία, Ισπανία, Πολωνία, Αργεντινή, Αυστρία, Ολλανδία και Ελλάδα.

31 ΜΑΪΟΥ-2 ΙΟΥΝΙΟΥ, 20.00

74 • HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013

Βιβλιοπροτάσεις

John Verdon

Άσε το διάβολο ήσυχο

το κίνητρο γενικά για να γράψεις κάτι τέτοιο είναι πιο ορατό για κάποιον που βλέπει από έξω. Είναι πολύ δύσκολο για κάποιον να δει μόνος του τις ρίζες αυτών που βγαίνουν από μέσα του. Εγώ γνω-ρίζω περίπου πώς δουλεύει για μένα. Έχω μάλλον μια παρανοϊκή φαντασία. Ανησυχώ για πράγματα που συμβαίνουν. Αν αυτό συνέβαινε, τι θα μπορούσε να συμβεί ως επακόλουθο, και μετά από αυτό τι άλλο; Η γυναίκα μου πιστεύει ότι αυτό είναι τρελό, και μάλλον είναι. Για μένα λοιπόν η συγγραφή είναι μάλ-λον ένας τρόπος για να βγάλω αυτή την παράνοια έξω από μένα.

Οι συγγραφείς έχουν ένα κοινό σημείο. Θέλουν όλοι κάτι να πουν. Τι είναι αυτό που εσείς θέλετε να πείτε; Νομίζω πως αυτό που θέλω να πω είναι: Παρατήρησε τους ανθρώπους, παρατή-ρησε τους χαρακτήρες, παρατήρησε τις αξίες τους, παρατήρησε τι είναι σημα-ντικό γι’ αυτούς, δες τι κάνουν και πού τους πηγαίνει αυτό που κάνουν. Πρόσεχε λοιπόν τι θέλεις και τι κυνη-γάς, γιατί πάντα υπάρχει ένα τίμημα, και σιγούρεψε πριν το κυνηγήσεις ότι καταλαβαίνεις ποιο είναι το τίμημα. Γιατί πολύ συχνά οι άνθρωποι κυνηγούν κάτι και έχουν μια λανθασμένη ιδέα για το πώς αυτή η ιστορία θα τελειώσει. Σαν τους ανθρώπους που κυνηγούν τον πλούτο περισσότερο από οτιδήποτε άλλο. Γιατί τον κυνηγούν; Γιατί πιστεύουν ότι με το να αποκτήσουν πλούτο θα έρθει και η ευτυχία στη ζωή τους. Ας δούμε όμως ρεαλιστικά πού τους πηγαίνει τελικά η διαρκής αναζήτηση του πλού-του, που πηγαίνει τις ζωές τους και τι αντίκτυπο έχει στις ζωές άλλων ανθρώ-πων, ακόμα και ανθρώπων που λένε ότι αγαπούν.

Ο ήρωάς σας, ο Dave Gurney, είναι ένας ντεντέκτιβ. Οι ιστορί-ες σας όμως κατηγοριοποιού-νται ως θρίλερ. Μου αρέσει να βλέπω τις δικές μου ιστο-ρίες ως αστυνομικές υποθέσεις, στις οποίες διεισδύει ο φόβος. Οι ιστορίες αυτές χωρίζονται σε δύο κομμάτια. Η αστυνομική υπόθεση είναι σαν την ιστο-ρία της θαμμένης πόλης. Έχετε λοιπόν σε αυτή τη θαμμένη πόλη την εγκλημα-τική επιχείρηση. Στην αρχή της πλοκής αυτό είναι κρυμμένο. Και μετά έχετε την προσωπική ζωή του ερευνητή, που σε κάθε συγγραφέα έχει άλλη έμφαση. Κοιτάμε λοιπόν τον ερευνητή να ανα-σκάπτει τη θαμμένη πόλη όπως στην αρχαιολογική έρευνα. Σα να περπατάει κάπου στην έρημο και να βλέπει κάτι μικρό που εξέχει. Η δουλειά του είναι να σκάψει την άμμο και να δει αν μπορεί να καταλάβει τι βρίσκεται από κάτω. Κι όταν το βρει, θα καταλάβει κάποιο κομ-μάτι του, αλλά δεν μπορεί να συνδυάσει τι το συνδέει με κάτι άλλο. Εκεί γεννιέ-ται το μυστήριο. Καθώς σκάβει όμως τη θαμμένη πόλη, ίσως βρει σε ένα σημείο τον εγκληματία. Και ίσως αυτός ο εγκλη-ματίας γίνεται απειλή γι’ αυτόν και για την οικογένειά του. Και κάπου εκεί το μυστήριο μετεξελίσσεται σε θρίλερ. Δεν είναι πια το ζητούμενο τι γίνεται, αλλά τι θα γίνει, ποιος θα πάθει κακό. Για μένα όμως αυτή η διαδικασία της έρευ-νας, σαν να καθαρίζεις τις αλλεπάλληλες επιστρώσεις ενός κρεμμυδιού, αυτό είναι που με ενθουσιάζει και με ενδιαφέρει.

Σας «αποτοξινώνει» η συγγραφή ιστοριών μυστη ρίου;Θα μπορούσε μάλλον να είναι αυτό. Για να σας πω την αλήθεια, όταν γράφεις μια ιστορία μυστηρίου, ένα θρίλερ, σου βγαίνουν πράγματα που δεν έχεις επί-γνωση ότι ήταν μέσα σου. Νομίζω πως

Είναι κρίμα ότι στην Ελλάδα έχουμε τόση διαφθορά και τόση αδικία. Αν δεν υπήρχαν όλα αυτά, θα είχα λίγες σελίδες παραπάνω στο Hot Doc για να σας μεταφέρω μια μαγική κουβέντα με έναν από τους πιο αξιόλογους συγγραφείς τού σήμερα. Αρκεστείτε σε μερι-κές μόνο στιγμές από αυτήν.

Άσε το διάβολο ήσυχοΣυγγραφέας: John Verdon Εκδότης: ΔιόπτραISBN: 978-960-364-577-1Σελ. 557 | Τιμή: 17,80 €

HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013 • 75

Έγκλημα στη ΒαρκελώνηΣυγγραφέας: Antonio Hill Εκδότης: ΠατάκηςISBN: 978-960-164-646-6Σελ. 430 | Τιμή: 16,83€

Τα τελευταία χρόνια η αγορά του αστυνομικού μυθιστορήματος έχει κατακλυστεί από σκανδιναβούς συγγραφείς. Το βιβλίο του Ισπανού Χιλ αποτελεί μια ευχάριστη αλλαγή σε αυτό το σκηνικό, μιας και η καλοκαιρινή Βαρκελώνη δίνει μια εντελώς διαφορετική ατμόσφαιρα στην εξέλιξη της ιστορίας. Κεντρικός ήρωας ο αστυνόμος Έκτορ Σαλγάδο, ο οποίος μόλις έχει επιστρέψει στην υπηρεσία. Κουβαλάει ένα διαζύγιο και ένα άσχημο περιστατικό σε προηγούμενη υπόθεση που τον οδήγησε σε διαθεσιμότητα. Το καινούριο έγκλημα που καλείται να διαλευκάνει, της αυτοκτονίας κάποιου νεαρού, τον οδηγεί στον κόσμο αυτών που κατέχουν εξουσία και δεν διστάζουν να την καταχραστούν. Με μεστή και καθαρή γραφή, οι χαρακτήρες αναλύονται σε βάθος και δίνουν ιδιαίτερο λογοτεχνικό βάρος σε αυτό το νουάρ μυθιστόρημα.

Η Γαλλίδα δασκάλαΣυγγραφέας: Ντίνος Γιώτης Εκδότης: Ψυχογιός ISBN: 978-618-010-086-0Σελ. 242 | Τιμή: 10,99 €

Ο Άγης, ένας εξηντάχρονος επιμελητής, παραλαμβάνει ένα δέμα με ένα σκουριασμένο όπλο. Από τη στιγμή που το αντικρίζει ανατρέπει την υπάρχουσα ζωή του και ξεκινά ένα ταξίδι για να βρει τον παραλήπτη του. Το παρόν μπλέκεται με το παρελθόν, όταν ο 12χρονος Άγης και οι φίλοι του παραμόνευαν στο ποτάμι για να δουν την όμορφη δασκάλα γαλλικών να κάνει μπάνιο γυμνή. Μια αιθέρια ύπαρξη, της οποίας ο ρόλος μοιάζει μυστήριος και σκοτεινός σε μια ιστορία που κρύβει ένα μεγάλο μυστικό. Έκδηλη είναι η νοσταλγία της παιδικής ηλικίας και η απογοήτευση που φέρνει η πεζή καθημερινότητα της ενηλικίωσης. Τα γεγονότα και οι ανατροπές διαδέχονται το ένα το άλλο, δημιουργώντας ένα καλό ανάγνωσμα που ακροβατεί ανάμεσα στο νουάρ και το ερωτικό μυθιστόρημα.

ΑνεπιθύμητοΣυγγραφέας: Kristina OhlssonΕκδότης: ΜεταίχμιοISBN: 978-960-566-004-8Σελ. 434 | Τιμή: 16,60 €

Μια σειρά γεγονότων και συμπτώσεων οδηγεί μια μητέρα να μην επιβιβαστεί στο τρένο στο οποίο μόλις ανέβηκε το μικρό κοριτσάκι της. Ειδοποιεί τους υπαλλήλους του οχήματος να προσέχουν το παιδί, μα όταν το τρένο φτάνει στον κεντρικό σταθμό της Στοκχόλμης το κορίτσι έχει εξαφανιστεί, παρά την παρουσία δεκάδων μαρτύρων. Ο αστυνόμος Άλεξ Ρεστ και η αναλύτρια Φριεντρίκα Μπέργιμαν καλούνται να λύσουν το μυστήριο, που ενώ στην αρχή μοιάζει να σχετίζεται με τους δύο γονείς που διεκδικούν την κηδεμονία της μικρής, τελικά οδηγεί στα χνάρια ενός αδίστακτου δολοφόνου. Συναρπαστική γραφή, γρήγορη πλοκή, σε ένα αστυνομικό μυθιστόρημα που δεν θα απογοητεύσει τους λάτρεις του είδους.

Της Ματίνας ΠαπαχριστούδηΑπΟΤΥΠΟΜΑΤΑ

76 • HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013

Ε, νισάφι πια με την υποκρισία

ΣΕΝΑΡΙΑ ΜΕΤΑ ΤηΝ ΕΞΟΔΟ ΑπΟ ΤΟ χΑΠαρά την ησυχία, στο συγκρότημα του ΔΟΛ υπο-βόσκει μεγάλη αναστάτωση. Το πώς θα πορευτεί ακριβώς το συγκρότημα και ποιες αποφάσεις θα λάβει ο Σταύρος Ψυχάρης για την επόμενη μέρα περιβάλλε-ται από πληθώρα σεναρίων. Το ένα χειρότερο από το άλλο. Κομβικό σημείο είναι η έξοδος από το χρηματι-στήριο. Και οι φήμες σέρνονται. Πλήρης αναδιάταξη του ΔΟΛ με τις εφημερίδες να αποτελούν μια μόνο «πολυτελή» υπηρεσία του συγκροτήματος, οργάνωση και λειτουργία με άξονα τα νέα ψηφιακά Μέσα, μεί-ωση προσωπικού. Και από την άλλη, διάσπαση του οργανισμού σε δύο εταιρίες με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις ζημιές και τους εργαζόμενους.

ΜΕΤΕΓΓΡΑΦη ΜΕ ΑπΟΣΤΟΛη;Μαθαίνουμε πως ασκούνται πιέσεις, μέσω υψηλών εκκλησιαστικών κύκλων, να τοποθετηθεί ο γνωστός στην καθ΄ ημάς τηλεοπτική σκηνή Γιώργος Χουλιάρας ως σύμβουλος της διοίκησης του ΡΙΚ στην Κύπρο. Όλα αυτά τα χρόνια ήταν γενικός διευθυντής του Mega Κύπρου, η σύμβαση του οποίου με την εται-ρία της Αρχιεπισκοπής «Λόγος» λήγει τον επόμενο μήνα. Πολλοί θυμόμαστε πως διατέλεσε εντεταλμέ-νος σύμβουλος της ΕΡΤ ΑΕ επί διοίκησης Χρήστου Παναγόπουλου, και έφυγε από τη χώρα αλώβη-τος από την καταιγίδα διώξεων για τα πεπραγμένα της προηγούμενης διοίκησης. Παρά τις τότε ηχηρές καταγγελίες για συμμετοχή του σε εταιρίες παραγωγής και τις αναθέσεις εκπομπών που δεν ολοκληρώθηκαν, δεν υπήρξαν ευθύνες, μιας και ήταν σύμβουλος, χωρίς υπογραφή. Όλως τυχαίως και απολύτως σκοπίμως, στην Κύπρο, όπου τα ιδιωτικά κανάλια κατέρρευσαν, ξεκίνησε η επιχείρηση συρρίκνωσης του ΡΙΚ, του οποίου θέλουν να κόψουν τις διαφημίσεις και να ανα-στείλουν την άδεια ψηφιακού παρόχου που διαθέτει. Ο ρόλος ενός νέου συμβούλου, μετεγγραφή από το ιδι-ωτικό Mega, ποιος ακριβώς θα είναι;

ΜΕΤΩπΟ ΚΑΤΑ ΝΕΟΝΑζΙΣε πολλά μπορεί να διαφωνούν ΜΜΕ και δημοσιο-γράφοι. Μετά όμως το σοκ από την ελεύθερη, χωρίς αντιστάσεις, ορμητική είσοδο των νεοναζί σε τηλε-οπτικά κανάλια και εφημερίδες, διαμορφώνεται το ρεύμα ενάντια στον φασιστικό λόγο και τις δολο-φονικές πράξεις της Χρυσής Αυγής. Η επίθεση των χρυσαυγιτών στην Έλλη Στάη, μετά τον χαρακτη-ρισμό της για «νεοναζιστική ακροδεξιά», είναι ένα ακόμη επεισόδιο τού πως πορεύεται η οργάνωση στα ΜΜΕ. Διατηρεί στενούς δεσμούς με συγκεκριμένες εφημερίδες και πολύ συγκεκριμένους σχολιαστές-παρουσιαστές για να προωθεί τη δηλητηριώδη προπαγάνδα, επιτίθεται χυδαία και απειλεί όσους δημοσιογράφους περιγράφουν αποστασιοποιημένα τη δράση της. Όπως στην κοινωνία, έτσι και στα ΜΜΕ η μάχη ενάντια στον φασισμό τώρα αρχίζει να γίνεται κατανοητή.

Σ ήμερα θα γράψω επί προσωπικού. Διόλου αποστασιοποιημένα, ουδέτερα και σίγουρα

όχι αντικειμενικά. Αφορμή είναι η ερώτηση του βου-λευτή και εκπομπάρχη Άδωνι Γεωργιάδη για το κόστος της τηλεοπτικής εκπομπής του Κώστα Βαξεβάνη «Το Κουτί της Πανδώρας». Όχι αυτή καθαυτή η ερώτηση, αναμε-νόμενη για την εξυπηρέτηση των ιδεολογικών φίλων του βουλευτή. Των κάθε λογής φασιστικών ιστοσελίδων που στο όνομα της ελευθερίας γνώμης καταπατούν και δολο-φονούν την ελευθεροτυπία και την ελευθερία γνώμης. Αλλά η επικοινωνιακή δια-χείριση της απάντησης του υπουργού για μια τηλεοπτική εκπομπή δημοσιογράφου που η ΕΡΤ, δημοσίου κατ’ άλλα συμφέροντος και πληρωτέα από τους έλληνες πολίτες, εξαφάνισε από το πρόγραμμά της κατά εντολή υπουργών της κυβερνητικής τρόικα. Και συγκυβερνούντων του Αδ. Γεωργιάδη. Ο οποίος Αδ. Γεωργιάδης έχει το δικαίωμα εκτός από βουλευτής, χωρίς καμία επι-κοινωνιακή αντίρρηση από το ισχύον σύστημα media, να εμφανίζεται σε ρόλο παρουσιαστή τηλεοπτικής εκπομπής στην οποία ξεπου-λάει τα βιβλία του εκδοτικού του οίκου και να διαλαλεί τον πολιτικό του λόγο. Ε, νισάφι πια με την υπο-κρ ισ ία του mediaκού συστήματος. Στα ήδη χρε-οκοπημένα τηλεοπτικά κανάλια απολύονται επαγγελ-ματίες τεχνικοί με ώρες στον

δρόμο της κάλυψης γεγονό-των για να βγαίνει η εικόνα με μαθητευόμενους χωρίς επαγγελματική άδεια των 300 ευρώ.Απολύονται επαγγελματίες συντάκτες με ώρες ερευ-νητικής δημοσιογραφίας για να πάρουν τη θέση τους υπάκουοι, ενσωματωμένοι μαθητευόμενοι, ικανοί για copy-paste ειδήσεων και πληροφοριών με μισθούς της τάξης των 200 ευρώ. Οι ιδιοκτήτες των χρεο-κοπημένων καναλιών που οδήγησαν και οδηγούν την ελληνική κοινωνία σε ολο-κληρωτική κατάρρευση συνεχίζουν να ζουν με δανεικά, ξεπουλώντας την ενημέρωση στην αγορά της τροϊκανής πολιτικής. Συνεχίζουν με τα δανεικά να απαιτούν τον ρόλο του ισχυ-ρού διαπλεκόμενου που θα κανονίζει ως άλλος πορτιέ-ρης σε μπαρ της κακιάς ώρας ποιο επιχειρηματικό συμφέ-ρον και πώς θα μπει στην ελληνική αγορά. Ή να μιλήσουμε για την ΕΡΤ; Τρία χρόνια μνημονίου, τρεις διοικήσεις που κατάφεραν το ακατόρθωτο, προωθώντας αυτό ακριβώς που απαίτησαν τα εκδοτικά διαπλεκόμενα. Την εξαφάνισή της από την ενημέρωση του έλληνα πολίτη και τον οικονομικό της καταποντισμό. Πόσο πιο εύκολο θα είναι τώρα που της (μας) υφαρπάζουν 130 και βάλε εκατομμύρια ευρώ το 2013 να τη συρρικνώσουν... Γνωρίζοντας όλα αυτά, πώς να αντιδράσει κάποιος αποστασιοποιημένα;

HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013 • 77

80 • HOTDOC. • 30 ΜΑΪΟΥ 2013

κυκλοφορεί στα βιβλιοπωλείααπό τις εκδόσεις

«Δεν θα μπορούσα να συνεχίσω να ζω στο Ισραήλ χωρίς να γράψω αυτό το βιβλίο. Δεν πιστεύω ότι τα βιβλία μπορούν να αλλ άξουν τον κόσμο, αλλ ά όταν ο κόσμος αρχίσει να αλλ άζει, αναζητά διαφορετικά βιβλία».

SHLOMO SAND