how to prepare yourself to teach large groups

12 เรื่องควรรู้ในการสอนบรรยายชั้นเรียนขนาดใหญ่

แปลจากCantillon, P. ABC of learning and teaching in medicine: Teaching large group. BMJ. Volume 326, pp. 437-440.

สมชาย แสงอำนาจเดช 4 พฤษภ่าคม 2553


1. ควรจัดหาเนื้อหาให้เหมาะสมกับรายวิชา

2. การเตรียมตัวทำความเข้าใจเนื้อหาที่สอนได้ดีจะช่วยนำ ความเข้าใจของนิสิตจากจุดหนึ่งไปอีกจุดหนึ่ง

3. เตรียมตัวอย่างที่เข้าใจง่ายและชัดเจนไว้ล่วงหน้า


4. แจกชีทสไลด์ที่มีที่ว่างสำหรับเขียนระหว่างฟังบรรยาย และชีทสไลด์ที่แจกควรให้รูปหรือรายละเอียดที่ไม่ครบถ้วน เพื่อเว้นว่างไว้ให้นิสิตเติม

5. มีช่วงเวลาหยุดเว้นช่วงระยะการพูดบรรยายอย่างพอเหมาะ เพื่อให้นิสิตมีเวลาจดบันทึกความเข้าใจ

6. เตรียมคำถามหรือทดสอบย่อย (quiz) เพื่อทดสอบความเข้าใจในเรื่องที่บรรยาย


7.การวางแผนการสอน

(1.) สิ่งที่ต้องรู้ก่อนการวางแผน ก. ตรวจดูเนื้อหาว่า

เหมาะกับรายวิชาหรือหลักสูตรหรือไม่อย่างไร ข. หาข้อมูลว่า

นิสิตเรียนรู้อะไรบ้างแล้วเกี่ยวกับเรื่องที่กำลังจะสอน ค. ควรทราบวิธีการประเมินของรายวิชา ง. ควรทราบวิธีสอนที่นิสิตคุ้นเคย

(2.) แยกแยะความรู้หรือหลักการเนื้อหาเป็นสิ่งสำคัญที่ต้องรู้ หรือเป็นเนื้อหาที่น่าสนใจที่น่ารู้

(3.) กำหนดวัตถุประสงค์การสอน ก. การสอนเพื่อสอนความรู้หรือหลักการใหม่ๆ การบรรยายเป็นวิธีที่เหมาะสม ข. การสอนเพื่อให้รู้วิธีอื่นๆในการแก้ปํญหาทางคลินิก การใช้วิธีนำเสนอแบบอื่นและการอภิปรายจะเหมาะกว่า


ตัวอย่างแผนการบรรยายแบบโครงสร้างปกติ

ก. บอกเค้าโครงวัตถุประสงค์ของการบรรยายข. อธิบายภาพใหญ่ๆ (main themes) มีอะไรบ้างค. จุดสำคัญของเนื้อหาเรื่องที่ 1 (the first key point)

บอกเค้าโครงและอธิบายแสดงตัวอย่างพูดซ้ำจุดสำคัญของเรื่องที่ 1

ง. ก่อนที่จะไปจุดสำคํญของเนื้อหาเรื่องที่สอง อาจจัดให้ นิสิตมีกิจกรรมบางอย่าง เพื่อเสริมการเรียนรู้ในเรื่องแรกนี้

จ. จุดสำคัญของเนื้อหาเรื่องที่ 2 (the second key point)

บอกเค้าโครงและอธิบายแสดงตัวอย่างพูดซ้ำจุดสำคัญของเรื่องที่ 2

ฉ. ก่อนที่จะไปจุดสำคํญต่อไป อาจจัดให้นิสิตมีกิจกรรม บางอย่าง เพื่อเสริมการเรียนรู้ในเรื่องที่สองนี้

....

....

ช. สรุปการบรรยายซ. พูดทวนเกี่ยวกับภาพรวมที่สำคัญทั้งหมด (main

themes) อีกครั้งแล้วกล่าวสรุป


ตัวอย่างแผนการบรรยายแบบโครงสร้างที่ใช้ปัญหานำ

ก. ให้รายละเอียดเกี่ยวกับปัญหาข. บอกวิธีการแก้ปัญหา วิธีที่ 1ค. อภิปราย จุดเด่นจุดด้อย ของการแก้ปัญหาด้วยวิธีที่ 1ง. หลังจากนั้นอาจจัดกิจกรรมให้นิสิตตามวิธีการแก้

ปัญหาด้วยวิธีที่ 1จ. บอกวิธีการแก้ปัญหา วิธีที่ 2ฉ. อภิปราย จุดเด่นจุดด้อย ของการแก้ปัญหาด้วยวิธีที่ 2ช. หลังจากนั้นอาจจัดกิจกรรมให้นิสิตตามวิธีการแก้

ปัญหาด้วยวิธีที่ 2ซ. สรุปและให้ข้อคิดหรือข้อสังเกต


8.เลือกสื่อที่ใช้สอน

หลังจากเลือกเนื้อหาที่เหมาะสมและจัดลงโครงสร้างแผนการสอนแล้ว ขั้นต่อไปคือเลือกวิธีการสื่อสารที่ควรใช้ (เช่น สไลด์ เครื่องฉายข้ามศีรษะ เอกสารประกอบการบรรยาย แบบทดสอบ)

สื่อที่ดีทีสุดขึ้นกับ ห้องเรียนหรือสถานที่ใช้ จำนวนนิสิต และหัวข้อสอนมีสื่ออะไรบ้างที่สถานที่นั้นเลือกใช้สื่อการสอนที่คุ้นเคย

พิจารณาว่าสื่อการสอนใดเหมาะสมที่สุดสำหรับหลักการและภาพที่ต้องการสร้างให้ผู้เรียน (themes)

เลือกสื่อที่จะส่งเสริมให้นิสิตสามารถเรียนรู้ผ่านการโต้ตอบได้ในระหว่างการบรรยาย


ลักษณะของเอกสารประกอบการบรรยาย

อาจช่วยทำให้การเรียนรู้ดีขึ้น เพราะช่วยให้นิสิตมีเวลาฟังและคิดตาม

ควรให้เค้าโครงที่ทำให้นิสิตใช้สร้างความเข้าในหัวข้อที่สอน

ควรให้บทสรุปของภาพหลักๆและเลี่ยงการอธิบายเนื้อหาของแต่ละส่วนอย่างละเอียด

สามารถใช้เพื่อให้การเรียนรู้เพิ่มขึ้น โดยวิธีการเพิ่มแบบฝึกหัด คำถาม และรายชื่อหนังสือที่แนะนำให้อ่าน


9. เริ่มการบรรยาย

บอกให้นิสิตรู้ว่าตอนนี้นิสิตอยู่ตรงไหนในรายวิชาและกำลังไปอย่างไรต่อไป

โดยการสรุปเรื่องที่บรรยายในคาบเรียนก่อน แล้วบอกภาพเรื่องราวหลักๆและวัตถุประสงค์ของการเรียนในครั้งนี้

ถ้าเริ่มการบรรยายในกลุ่มนิสิตนั้นเป็นครั้งแรก (ไม่มีเนื้อหาก่อนหน้านี้) อาจเริ่มด้วยการแจ้ง

ระเบียบพื้นฐานในห้องบรรยาย เช่น ให้ปิดมือถือ หรือ่อนุญาตให้ยกมือถามได้ตลอดเวลาที่บรรยาย


10. สร้างบรรยากาศส่งเสริมให้นิสิตโต้ตอบ

ในการบรรยายนิสิตมีแนวโน้มที่จะไม่มีส่วนร่วม (passive) ผู้บรรยายอาจใช้วิธีหลากหลายวิธีร่วมกันเพื่อสร้างบรรยากาศส่งเสริมให้นิสิตมีส่วนร่วมในกระบวนการเรียนรู้

ปกติความสนใจและความจำได้ของนิสิตจะดีที่สุดตอนต้นและตอนท้ายการบรรยาย

ดังนั้นการช่วยเพิ่มให้นิสิตจำได้ดีขึ้นทำได้โดยเปลี่ยนรูปแบบการสอนในระหว่างกลางบรรยาย โดยการวางแผนการบรรยายควรคิดรูปแบบกิจกรรมและแบบฝึกหัดไว้ล่วงหน้าเพื่อนำมาใช้ขั้นจังหวะในระหว่างการสอน

เช่น

1. ป้อนคำถาม

ในระหว่างการบรรยายช่วงต่างๆ ให้ป้อนคำถามเพื่อตรวจสอบความเข้าใจและอาจสร้างความสนใจที่อาจชักนำเข้าสู่การอภิปราย

ถ้าถามแล้วเงียบไม่มีคำตอบก็อย่าเพิ่งด่วนตอบคำถามเสียเอง ให้รอสักพักเพื่อให้เวลานิสิตในการเปลี่ยนจากการฟังเป็นการคิดคำตอบ ปกติใช้การนับ 1 ถึง 10 ในใจ


2. ให้นิสิตถามคำถาม

วิธีลดปัญหาการกลัวที่จะถามคำถามที่เกรงว่าจะทำให้เขินแบ่งเป็นกลุ่มละ 2-3 คนแล้วให้ตั้งคำถามร่วมกันจากนั้นสุ่มเลือกบางกลุ่ม เมื่อได้คำถามแล้วให้ทวนคำถามให้ทั้งชั้นได้ยินชัดเจนทั่วถึงก่อน ก่อนที่จะตอบคำตอบหรือเพิ่มเติมเองอาจจะหาคำตอบจากนิสิตอื่นๆจะเป็นวิธีที่เพิ่มการมีส่วนร่วมมากขึ้น


3. การรวมหัว

ผู้บรรยายจดคำตอบที่นิสิตในชั้นตอบคำถามหรือเสนอการแก้ปัญหาลงบนกระดานดำหรือเครื่องฉายข้ามศีรษะโดยที่ไม่แต่งเติมหรือวิจารณ์เพิ่ม

ใช้เวลาสักพักในการรวบรวม (ประมาณ 2-3 นาที) จากนั้นผู้สอนทบทวนคำตอบทั้งหมดที่ได้ทั้งหมดร่วมกับผู้เรียนทั้งชั้น คำตอบที่ได้นำไปใช้ในการบรรยายส่วนต่อไปหรือเพื่อให้นิสิตได้รู้ว่ากำลังอยู่จุดไหนก่อนที่จะต่อไปยังเรื่องต่อไป วิธีการเขียนคำตอบให้ทั้งชั้นเห็น พร้อมกันนี้เป็นการทำให้นิสิตได้เรียนรู้ระหว่างนิสิตเองด้วย


4. ให้โอกาสจับกลุ่มย่อยกับเพื่อนข้างๆ

ให้นิสิตจับกลุ่มกับนิสิตข้างๆประมาณ 2-5 คน ให้ช่วยกันคิดหาคำตอบต่อคำถาม ปัญหา หรือแบบฝึกหัดที่ให้เป็นเวลาสั้นๆ (2-3 นาที) เสร็จแล้วผู้สอนจึงบรรยายต่อหรืออาจตรวจคำตอบสำหรับแบบฝึกหัดโดยเลือก 1-2 กลุ่มมาแสดงความคิดของกลุ่มตน


5. การประเมินสั้นๆ

วิธีนี้ช่วยนิสิตในการค้นหาจุดที่ยังไม่รู้และฝึกนำสิ่งที่เพิ่งเรียนรู้มาใช้ทางปฏิบัติอาจทำโดยการให้นิสิตประเมินสั้นๆหรือให้ทำแบบฝึกหัด ผู้สอนจะรู้ด้วยว่านิสิตเข้าใจมากน้อยอย่างไร

การประเมินอาจใช้คำถามหลายตัวเลือกหรือคำถาม 1นาที (one-minute paper) ดังในตัวอย่างหน้าถัดไป

การประเมินการเรียนรู้ก่อนหน้านี้ก็ทำก่อนเริ่มบรรยายและการประเมินการเรียนรู้ในการสอนครั้งปัจจุบันนี้ก็ทำในช่วงสิ้นสุดการสอน


11. การจบการบรรยาย

สิ่งสำคัญที่ต้องทำหลังจากสิ้นสุดการบรรยายแล้วคือการสรุปจุดสำคัญต่างๆพร้อมทั้งแนะการเรียนรู้ต่อไปอาจใช้สไลด์หรือเครื่องฉายข้ามศีรษะอีกแผ่นที่รวมจุดสำคัญต่างๆไว้ หรืออาจให้เปิดดูตามหัวข้อหลักๆในเอกสารประกอบการสอน

นิสิตจะสนใจที่จะเรียนรู้เพิ่มเติมถ้าให้งานหรือแบบฝึกหัดที่นิสิตจะต้องหาคำตอบเพิ่มเติม

ตอนท้ายของการสอนนี้ยังเป็นช่วงเวลาสำหรับการตอบคำถาม นิสิตอาจใช้ประโยชน์จากการคิดจากแบบประเมินนาทีเดียว (ในหัวข้อที่แล้ว) มาหาคำตอบหรือคำอธิบายจากผู้สอนเพิ่มเติม


12. การประเมินการบรรยาย

การประเมินการสอนจะช่วยในการพัฒนาการสอน วิธีการสามารถทำได้หลายอย่าง ก. วิธีที่ใช้การให้ข้อมูลกลับของนิสิต มีดังนี้

ขอตัวอย่างบันทึกของนิสิตถ้าสามารถอ่านบันทึกที่จดระหว่างการบรรยายให้นิสิตแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับการสอนด้วยวาจาขอให้นิสิตทำแบบประเมิน 1 นาที (หน้าที่ 17)ขอให้นิสิตทำแบบประเมิน ดังในตัวอย่างหน้า 20 และ 21

ข. กรณีที่ต้องการประเมินรูปแบบวิธีการสอน คณาจารย์ที่ร่วมงานอาจให้ข้อมูลย้อนกลับได้

ขอให้เพื่อนอาจารย์ผู้ร่วมงานเข้าสังเกตการสอนบางส่วนหรือจนจบการบรรยายแล้วขอความคิดเห็นหลังจากนั้น สิ่งสำคัญต้องบอกให้สังเกตจุดของกระบวนการสอนที่ต้องการให้ประเมินด้วย เช่นเรื่องความชัดเจน การรื่นไหลตามเหตุและผล ประสิทธิภาพของสื่อที่ใช้

หรือบันทึกเทปการบรรยายสำหรับทบทวนเป็นการส่วนตัว แล้วนัดเพื่อนผู้สอนมาชมตอนหลัง


Translation from The Original Article:

Cantillon, P. ABC of learning and teaching in medicine: Teaching large group. BMJ. Volume 326, pp. 437-440.


List of Image SourcesCreative Commons: Attribution by.

1. Old School large lecture hall by [email protected] accessed on 3 May 2010 http://www.flickr.com/photos/cogdog/6288971/in/photostream/

2. study by [email protected] accessed on 3 May 2010 http://www.flickr.com/photos/23771587@N08/2407983862/

3. The Bodleian Library, Oxford by [email protected] accessed on 3 May 2010 http://www.flickr.com/photos/malias/129529675/

4. The Manchester Central Library (UK) in St Peter's Square by [email protected] accessed on 3 May 2010 http://www.flickr.com/photos/16712259@N04/4487635324/in/set-72157623845821728/

5. Final exam by [email protected] on 3 May 2010http://www.flickr.com/photos/dcjohn/74907741/

The Final Exam

how to prepare yourself to teach large groups

Documents