ĐẠi cƯƠng vỀ nghiỆn & cai nghiỆn thuỐc...
TRANSCRIPT
ĐẠI CƯƠNG VỀ NGHIỆN &
CAI NGHIỆN THUỐC LÁ
1
Báo cáo viên: ThS. Lê Khắc Bảo
Bộ môn Nội – Đại học Y Dược TPHCM
NỘI DUNG TRÌNH BÀY
I. Cơ sở thần kinh – sinh học của nghiện
thuốc lá
II. Cơ sở thần kinh – tâm lý của cai nghiện
thuốc lá
2
3
Rối loạn tâm thần và hành vi: F01- F99
– F01-F09 Rối loạn tâm thần do các bệnh thực thể
– F10-F19 Rối loạn tâm thần, hành vi do dung chất
hướng thần
oF10 Nghiện rượu
oF11 Nghiện ma túy
oF17 Nghiện nicotine
oF19 Nghiện các thuốc hướng thần khác
– F20-F29 Tâm thần phân liệt, rối loạn dạng tâm thần
phân liệt và ảo giác, các dạng rối loạn tâm thần không
liên quan khí sắc khác
4 Phân loại mã số bệnh tật quốc tế ICD – 2011
NGHIỆN THUỐC LÁ KHÔNG CHỈ ĐƠN
GIẢN LÀ MỘT THÓI QUEN !
CƠ CHÊ GÂY NGHIỆN THUỐC LÁ CUA
NICOTINE
5
NICOTINE - THỤ THỂ SẼ LÀM PHÓNG
THÍCH CHẤT DẪN TRUYỀN THẦN KINH
66
Giảm cân
An tâm
Tập trung
Sảng khoái,
yêu đời
Chú ý
Thư dãn
Tăng hiệu quả
hoạt động trí óc
+
KHI
CÓ
NICOTINE
Thèm ăn
Trầm cảm,
hưng phấn
Mất ngủ
Bứt rứt
Lo âu
Ớn lạnh
Sốt
Cáu gắt
Giảm tập
trung
–THIÊU
7
BIÊN THIÊN NỒNG ĐỘ NICOTIN
Ngưỡng
sảng khóai
Ngưỡng
khó chịu
Nicotine
huyết tương
Thời gian
Củng cố (+)
Củng cố (–)
8
HẬU QUẢ
Người nghiện phải tiếp tục hút thuốc lá để:
1. Duy trì được những cảm giác dễ chịu do hút
thuốc lá mang lại VÀ
2. Tránh né những cảm giác khó chịu do thiếu
thuốc lá gây ra.
9
THỜI GIAN NGHIỆN THUỐC LÁ
Hút mỗi ngày (23.1)
0 3 6 9 1
2
15 18 21 24 27 30 33 36 39 42 45 tháng
Dung nạp thuốc (13.0 ) Nghiện thực sự
(40.6 )Hội chứng cai thuốc (11.0 )
Nghiện về thể chất (5.4 )
Cảm giác đói thuốc ( 4.5)
Nghiện về tư tưởng ((2.5)
Hít nguyên hơi (1.5)
Hít cả điếu (2.5 )
Bắt đầu hútHút mỗi tuần (19.4 )
Hút mỗi tháng (8.8 )
10
KHẢ NĂNG GÂY NGHIỆN CHẤT
Nghiện vừa hoặc nặng, theo tiêu chuẩn DSM IV
Khi sử dụng chất gây nghiện mức độ ít
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
Amphétamines Alcool Cannabis Tabac Cocaïne Héroïne
3% 4% 5%
53%56%
60%
Woody et al. Severity of dependence: data from the DSM-IV field trials, Addiction 1993 ; 88 : 1573-911
MỨC ĐỘ GÂY NGHIỆN CHẤT
Mức độ
nghiệnHeroin Cocain Rượu Cần sa
Thuốc
lá
Không 18% 14% 47% 49% 13%
Nhẹ 9% 10% 14% 18% 27%
Vừa 9% 19% 12% 13% 40%
Nặng 64% 57% 27% 20% 20%
12
DIỄN BIÊN CAI NGHIỆN CHẤT
0
20
40
60
80
0 3 6 9 12 tháng
100
RƯỢU
CẦN SA
THUỐC LÁ
MORPHINE
13
THÔNG ĐIỆP CẦN NHỚ
1. Nghiện thuốc lá: bệnh tâm thần – thể
chất do tương tác giữa nicotin & cơ thể
2. Cơ chế gây nghiện thông qua củng cố
dương tính – âm tính
3. Nghiện thuốc lá có đặc tính xảy ra
nhanh, ít bỏ sót nạn nhân, khó cai nghiện
14
I. Cơ sở thần kinh – sinh học của nghiện
thuốc lá
II. Cơ sở thần kinh – tâm lý của cai nghiện
thuốc lá
15
NỘI DUNG TRÌNH BÀY
CÔNG THỨC CAI THUỐC LÁ
1. KIẾN THỨC
2. QUYẾT TÂM
3. HỖ TRỢ
THÀNH CÔNG =
16
QUYÊT TÂM CAI THUỐC LÁ
HÚT CAI
CUNG CỐ(+)
Lợi ích khi cai
CUNG CỐ (-)
Tác hại khi hút
CUNG CỐ(+)
‘Lợi ích’ khi hút
CUNG CỐ (-)
‘Tác hại’ khi cai
17
TRƯỞNG THÀNH QUYÊT TÂM
CAI THUỐC LÁ
Có ý định
Chuẩn bị Cai thuốc
Tái nghiện Thành côngThờ ơ
Củng cố
VONG XOĂN ỐC ĐI LÊN !18
TRƯỞNG THÀNH QUYÊT TÂM
CAI THUỐC LÁ
19
CƠ CHÊ NGHIỆN & CAI NGHIỆN
‘Lợi ích’ khi hút thuốc lá
Hút thuốc lá
‘Tác hại’ khi cai thuốc lá
Củng cố (+)
Củng cố (–)
Jean Perriot, Tabacologie et sevrage tabagique - 2003
‘Lợi ích’ khi cai thuốc lá
‘Tác hại’ khi hút thuốc lá
Cai thuốc lá
20
THÔNG ĐIỆP CẦN NHỚ
4. Quyết tâm = thành tố quan trọng nhất trong
công thức thành công cai thuốc lá
5. Tương tác giữa 4 thành phần: lợi ích & tác hại
của hút thuốc lá so với cai thuốc lá là cơ chế
hình thành quyết tâm cai thuốc lá
6. Hỏi lý do hút / cai thuốc lá giúp xác định giai
đoạn trưởng thành quyết tâm cai thuốc lá
21