i .ustaven osnov za donesuvawe na...

I.USTAVEN OSNOV ZA DONESUVAWE NA ZAKONOT

Ustavniot osnov za donesuvawe na zakonot e sodràn vo ~len 68 stav 1 alinea 2 od Ustavot na Republika Makedonija, spored koj Sobranieto na Republika Makedonija donesuva zakoni.

II. PRIÎNI PORADI KOI SE PREDLAGA DONESUVAWE NA ZAKONOT

So postojniot Zakon za bankite ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 63/00, 103/00, 37/02, 51/03 i 85/03) se ureduvaat osnovaweto, raboteweto, supervizijata i prestanokot na raboteweto na bankite .

Osnovniot tekst na Zakonot za banki be{e predmet na brojni izmeni i dopolnuvawa. Namerata za predlagawe na nov zakon, pokraj sistematizirawe i sozdavawe na zakon koj, zemaj}i ja vo predvid realnata sostojba na razvoj na bankarskiot sektor vo Republika Makedonija, }e ja zajakne i unapredi akcionerskata struktura na bankite i upravuvaweto i }e ovozmoì posoodvetna supervizija na Narodnata banka na Republika Makedonija vrz raboteweto na bankite.

Potrebata od izmeni na postojniot zakon e i usoglasuvaweto so Direktivite na Evropskata Unija, a osobeno so Direktivata 2006/48/EZ na Evropskiot parlament i Sovetot od 14 juni 2006 godina koja se odnesuva na formirawe i vodewe delovni aktivnosti na kreditnite institucii.

III. OSNOVNI NAÊLA VRZ KOI SE ZASNOVA ZAKONOT Donesuvaweto na zakonot se zasnova na slednive na~ela:

zakonitost, transparentnost, nediskriminacija, zajaknata supervizija, zgolemena sigurnost vo koristeweto na uslugi od bankte vo Republika

Makedonija.

IV. SODR@INA NA ZAKONOT

Sodrìnata na Zakonot e dadena vo vid na Predlog na Zakon.

V. ПРЕДЛОГ ЗА ДОНЕСУВАЊЕ НА ЗАКОН ПО СКРАТЕНА ПОСТАПКА Согласно член 152 од Деловникот за работа на Собранието на Република

Македонија, се предлага Предлогот на законот да се претресе на истата седница на Собранието на Република Македонија на која ќе се претресува и Предлогот за донесување на законот.

1

МИНИСТЕРСТВО ЗА ФИНАНСИИ

ПРЕДЛОГ ЗА ДОНЕСУВАЊЕ НА ЗАКОН ЗА БАНКИТЕ

со

ПРЕДЛОГ НА ЗАКОН

Скопје, април 2007 година

2

PREDLOG NA ZAKON ZA BANKITE

I. OSNOVNI ODREDBI

^len 1 So ovoj zakon se ureduva osnovaweto, raboteweto, supervizijata i prestanokot na raboteweto na bankite i na filijalite na stranski banki vo Republika Makedonija, kako i otvoraweto i raboteweto na filijali na banki od zemji ~lenki na Evropskata Unija.

^len 2 Oddelni izrazi upotrebeni vo ovoj zakon go imaat slednovo zna~ewe:

1) "Banka" e pravno lice so dozvola od guvernerot na Narodnata banka na Republika Makedonija osnovano soglasno so odredbite od ovoj zakon, ~ija osnovna dejnost e pribirawe depoziti i drugi povratni izvori na sredstva od javnosta i odobruvawe na krediti vo svoe ime i za svoja smetka;

2) "Po{tenska banka" e pravno lice vo Republika Makedonija osnovano soglasno so odredbite od ovoj zakon, pri {to eden od akcionerite zadolìtelno mora da bide Javnoto pretprijatie Makedonski po{ti ili negoviot praven sledbenik;

3) "Depozit" e pobaruvawe od bankata vo pari, so ili bez kamata ili nadomest od bilo koj vid, naplativo vedna{ ili na opredelen rok, zavisno od uslovite dogovoreni pri vloùvawe na pari~nite sredstva;

4) "Bankarski aktivnosti" se pribirawe na depoziti i odobruvawe na krediti vo svoe ime i za svoja smetka;

5) "Akcioner na banka" e pravno ili fizi~ko lice koe poseduva akcii vo banka.;

6) "Lice" e doma{no i/ili stransko pravno i fizi~ko lice;

7) "Povrzani lica" se dve ili pove}e lica koi:

- pretstavuvaat edinstven rizik, bidej}i edno od niv direktno ili indirektno ostvaruva u~estvo ili kontrola vo drugoto ili vo drugite lica;

- ne se povrzani preku kontrola, no pretstavuvaat edinstven rizik, bidej}i se me|usebno povrzani na toj na~in {to finansiskite problemi kaj ednoto od niv moè da predizvika problemi vo otplata na obvrskite na drugo i/ili na drugite lica.

Dve fizi~ki lica se smetaat za povrzani dokolku ednoto fizi~ko lice e bra~en drugar ili lice so koe ìvee vo vonbra~na zaednica, dete ili posvoeno dete, roditel ili lice pod staratelstvo na drugoto fizi~ko lice;

8) "Povrzani lica so banka" se:

- podru`nici na bankata i drugi lica so koi bankata ima bliski vrski; - akcioneri so kvalifikuvano u~estvo vo bankata i so niv povrzanite lica,

kako i odgovornite lica na tie akcioneri-pravni lica;

3

- lica so posebni prava i odgovornosti vo bankata i so niv povrzanite lica.

9) "Bliski vrski" se koga dve i/ili pove}e lica se povrzani preku u~estvo ili kontrola, kako i koga dve i/ili pove}e lica se kontrolirani od isto lice;

10) "Kontrola" pretstavuva:

- direktno ili indirektno poseduvawe na mnozinski vlog vo drugo pravno lice; ili

- direktno ili indirektno poseduvawe na mnozinstvoto od pravata na glas vo drugo pravno lice; ili

- pravo da se nazna~uva i razre{uva mnozinstvoto ~lenovi na organite na upravuvawe na drugo pravno lice, direktno ili indirektno, vklu~uvaj}i i sklu~en dogovor so eden ili pove}e akcioneri na drugoto pravno lice za otstapuvawe ili zdruùvawe na nivnite prava na glas zaradi ostvaruvawe zaedni~ki interesi; ili

- pravo da se ostvaruva, direktno ili indirektno, zna~itelno vlijanie vrz upravuvaweto i donesuvaweto na politikite i finansiskite i delovnite odluki na drugo pravno lice;

11) "Banka od zemja ~lenka na Evropskata Unija" e pravno lice registrirano i so

sedi{te vo zemja ~lenka na Evropskata Unija koe od nadleèn organ na zemjata ~lenka dobilo ovlastuvawe za vr{ewe na bankarski aktivnosti i e pod supervizija na nadleèn organ ovlasten so zakon ili drug propis vo taa zemja;

12) "Stranska banka" e pravno lice registrirano i so sedi{te nadvor od Republika Makedonija koe od nadleèn organ na zemjata dobilo ovlastuvawe za vr{ewe na bankarski aktivnosti i e pod supervizija na nadleèn organ ovlasten so zakon ili drug propis vo taa zemja;

13) "Mati~na zemja" e zemja ~lenka na Evropskata unija vo koja banka ili druga soodvetna institucija dobila ovlastuvawe i ima registrirano sedi{te;

14) "Ovlastuvawe" e dokument vo bilo kakva forma izdaden od organ ovlasten so zakon ili drug propis so koj se dava pravo za vr{ewe na bankarski aktivnosti;

15) "Nadleèn organ" e organ ovlasten so zakon ili drug propis za izdavawe na ovlastuvawe i/ili supervizija na banki ili drugi soodvetni institucii koi vr{at bankarski aktivnosti ;

16) "Podru`nica" e pravno lice koe e kontrolirano od drugo pravno lice (mati~no lice). Sekoja podru`nica na podru`nicata se smeta za podru`nica na mati~noto lice;

17) "Bankarska grupa" e banka ili finansisko holding dru{tvo so sedi{te vo

Republika Makedonija koi ostvaruvaat kontrola vrz ili u~estvuva vo edna ili pove}e drugi banki, drugi nebankarski finansiski institucii ili dru{tva za pomo{ni uslugi na banka, pri {to bankata ili finansiskoto holding dru{tvo se smetaat za mati~no lice na bankarskata grupa, dodeka site ostanati ~lenki na grupata se smetaat za podredeni lica na toa mati~no lice;

4

18) "Finansisko holding dru{tvo" pretstavuva nebankarska finansiska institucija, ~ii podru`nici se banki ili nebankarski finansiski institucii, koi u~estvuvaat vo vkupnata aktiva na dru{tvoto so najmalku 80%, pri {to barem edna podru`nica e banka;

19) "Dru{tvo za pomo{ni uslugi na banka" e pravno lice ~ija prete`na dejnost e

upravuvawe so nedvi`nosti, upravuvawe i vodewe na sistemot za obrabotka na podatoci ili izvr{uvawe na sli~ni aktivnosti koi po nivnata priroda se smetaat za pomo{ni aktivnosti na aktivnostite {to gi vr{i edna ili pove}e banki;

20) "U~estvo" e direktno ili indirektno poseduvawe na najmalku 20% od vkupniot

broj akcii ili udeli ili od pravata na glas na drugi lica;

21) "Kvalifikuvano u~estvo vo banka" e direktno ili indirektno poseduvawe na najmalku 5% od vkupniot broj na akcii ili od izdadenite akcii so pravo na glas vo banka ili koi ovozmo`uvaat zna~itelno vlijanie vrz upravuvaweto na bankata;

22) "Po~eten kapital" e minimalen iznos na kapital propi{an so ovoj zakon {to

akcionerite na banka se dol`ni da go zapi{at i uplatat;

23) "Kredit" e plasirawe na odreden iznos na pari vo zamena za otplata na odobreniot i nepodmiren iznos, zaedno so kamatata i/ili provizijata presmetani na toj iznos;

24) "Preporaka" e sovet daden na banka od strana na guvernerot na Narodnata

banka na Republika Makedonija vo pismena forma so cel poefikasno izvr{uvawe na rabotite ili informirawe na bankata;

25) "Pismeno predupreduvawe" e obvrzuva~ka preporaka dadena od strana na

guvernerot na Narodna banka na Republika Makedonija za nadminuvawe na konstatirani nezakonitosti i nepravilnosti vo raboteweto na bankata vo opredelen rok, so najava za prezemawe postrogi merki, dokolku istata ne se po~ituva;

26) "Lice so posebni prava i odgovornosti" e fizi~ko lice koe e ~len na

nadzoren odbor, ~len na upraven odbor, ~len na odbor za revizija, ~len na odbor za upravuvawe so rizici i drugi rakovodni lica vo bankata soglasno so statutot na bankata. Vo slu~aj na filijala na stranska banka, lice so posebni prava i odgovornosti e fizi~ko lice koe upravuva so filijalata;

27) "Nezavisen ~len" e fizi~ko lice i so nego povrzani fizi~ki lica, koe: - ne e vraboteno ili ne e lice so posebni prava i odgovornosti vo bankata; - ne e akcioner so kvalifikuvano u~estvo vo bankata ili ne zastapuva akcioner

so kvalifikuvano u~estvo vo bankata; - ne raboti, odnosno vo poslednite tri godini ne rabotelo vo dru{tvoto za

revizija koe vo toj period vr{elo revizija na raboteweto na bankata; - vo poslednite tri godini, nemalo materijalen interes ili deloven odnos so

bankata vo vrednost koja prose~no godi{no nadminuva 3.000.000 denari.

5

28) "Reputacija" e ~esnost, kompetentnost, rabotlivost i poseduvawe osobini koi

davaat sigurnost deka liceto nema da vlijae vo nasoka na zagrozuvawe na stabilnosta i sigurnosta na banka i naru{uvawe na nejziniot ugled i doverba;

29) "Sopstveni sredstva" se sredstva na bankata koi se sostojat od po~etniot

kapital, rezervite i drugi stavki, presmetani spored metodologija propi{ana od strana na Sovetot na Narodnata banka na Republika Makedonija vo soglasnost so me|unarodnite standardi;

30) "Merki" se dejstvija prezemeni od strana na guvernerot na Narodna banka na

Republika Makedonija za otstranuvawe na nepravilnostite, neusoglasenostite i nezakonitostite vo raboteweto na bankata;

31) "Merki za reorganizacija" se merki {to gi prezema nadleèn organ so cel da ja odrì ili da ja podobri finansiskata sostojba na banklata, kako {to e dokapitalizacija, administracija, suspenzija na pla}awa i sl. i koi moàt da vlijaat na pravata {to gi steknale treti lica;

32) "Filijala" e organizacionen del na banka koj nema svojstvo na pravno lice i koj direktno gi izvr{uva site ili del od aktivnostite koi gi vr{i bankata;

33) "Pretstavni{tvo" e del od banka, bez status na pravno lice, koj moè da go

istraùva pazarot vo oblasta na finansiskoto i bankarskoto rabotewe i ne smee da vr{i finansiski aktivnosti;

34) "Nebankarska finansiska institucija" e pravno lice koe ne e banka, ~ija

osnovna dejnost se vr{ewe na: - edna ili pove}e finansiski aktivnosti i toa: odobruvawe krediti; menuva~ki raboti; izdavawe elektronski pari, dokolku e regulirano so poseben zakon; izdavawe i administrirawe na kreditni karti~ki; finansiski lizing; faktoring; forfeting; izdavawe na garancii i drugi formi na obezbeduvawe; ekonomsko-finansiski konsalting; raboti na osiguruvawe vo soglasnost so zakon; posreduvawe vo sklu~uvawe dogovori za krediti i zaemi; raboti vo vrska so hartii od vrednost, vo soglasnost so zakon; vr{ewe na uslugi brz transfer na pari, upravuvawe so penziski fondovi. Nebankarskite finansiski institucii gi vr{at ovie aktivnosti vo soglasnost so poseben zakon, dokolku aktivnostite se regulirani so poseben zakon, ili

- steknuvawe u~estvo vo pravni lica koi vr{at edna ili pove}e finansiski aktivnosti od alinit eden i dva od ovaa to~ka.

35) "Nefinansiska institucija" e pravno lice koe ne e banka i ne e nebankarska finansiska institucija;

36) "Steknuvawe akcii" e zapi{uvawe, uplata, kupuvawe i nasleduvawe na akcii, kako i dobivawe akcii po pat na kompenzacija, podarok, zalog, sudska odluka i drugi na~ini utvrdeni so zakon i

37) "Neto dol`nik na banka" e fizi~ko lice ~ii godi{ni prose~ni obvrski

6

sprema bankata se pogolemi od negovite prose~ni godi{ni pobaruvawa i vloùvawa vo bankata i/ili fizi~ko live koe e pretstavnik ili na drug na~in e povrzano so pravno lice sprema koe neto izloènosta na bankata e pogolema od 1% od sopstvenite sredstva na bankata.

^len 3

Bankarski aktivnosti moè da vr{i samo: 1. Banka koja od guvernerot na Narodnata banka na Republika Makedonija (vo

ponatamo{niot tekst: guverner) dobila dozvola za osnovawe i rabotewe; 2. Stranska banka koja od guvernerotdobila dozvola za otvorawe i rabotewe na

filijala i 3. Banka od zemja ~lenka na Evropskata Unija koja, vo soglasnost so ovoj zakon,

otvorila filijala vo Republika Makedonija.

^len 4

(1) Zborot "banka" ili od nego izvedeni zborovi ne smeat da se upotrebuvaat vo imeto na trgovsko dru{tvo ili drugo pravno lice i nivnite organizacioni delovi, koe nema dozvola od guvernerot za osnovawe i rabotewe na banka ili za otvorawe i rabotewe na filijala na stranska banka ili koe ne e filijala na banka od zemja ~lenka na Evropskata Unija. (2) Filijala na stranska banka i filijala na banka od zemja ~lenka na Evropskata Unija go koristi imeto na bankata kako vo zemjata vo koja e registrirano sedi{teto na bankata so zadolìtelno naveduvawe na sedi{teto i zborot "filijala". (3) Trgovsko dru{tvo ili drugo pravno lice i nivnite organizacioni delovi so ime koe upatuva na banka, a nema dozvola od guvernerot za osnovawe i rabotewe na banka ili za otvorawe i rabotewe na filijala na stranska banka, odnosno ne e filijala na banka od zemja ~lenka na Evropskata Unija, ne moè da bide zapi{ano vo trgovskiot registar {to se vodi vo Centralniot registar.

^len 5

Lica koi nemaat dozvola od guvernerot i koi ne se filijali na banki od zemji ~lenki na Evropskata Unija ne smeat da pribiraat depoziti.

^len 6

(1) Odredbite od ovoj zakon se odnesuvaat i na banki osnovani so poseben zakon, osven ako so toj zakon poinaku ne e uredeno.

(2) Odredbite od ovoj zakon se odnesuvaat i na Po{tenska banka. (3) Na raboteweto na bankite osnovani i so sedi{te vo Republika Makedonija, na filijalite na stranski banki i na filijalite na banki od zemji ~lenki na Evropskata Unija se primenuvaat odredbite na Zakonot za trgovskite dru{tva, osven ako so ovoj zakon poinaku ne e uredeno. (4) Na bankite ne se primenuvaat odredbite od Zakonot za prezemawe na akcionerski dru{tva vo slu~aite koga se prezema pomalku od 50% plus 1 akcija od vkupniot broj na akcii so pravo na glas vo bankata i koga vo slu~aite utvrdeni so ovoj zakon

7

akciite gi prodava Narodnata banka na Republika Makedonija (vo ponatamo{niot tekst: Narodnata banka).

II FINANSISKI AKTIVNOSTI

^len 7 (1) Banka moè da gi vr{i slednite aktivnosti:

1. Pribirawe na depoziti i drugi povratni izvori na sredstva; 2. Kreditirawe vo zemjata, vklu~uvaj}i i faktoring i finansirawe na

komercijalni transakcii,; 3. Kreditirawe vo stranstvo, vklu~uvaj}i i faktoring i finansirawe na

komercijalni transakcii; 4. Izdavawe i administrirawe na plate`ni sredstva (pari~ni karti~ki, ~ekovi,

patni~ki ~ekovi, menici); 5. Izdavawe na elektronski pari, dokolku e uredeno so poseben zakon; 6. Finansiski lizing; 7. Menuva~ki raboti; 8. Platen promet vo zemjata i stranstvo, vklu~uval}i kupoproda`ba na devizi; 9. Brz transfer na pari; 10. Izdavawe na plate`ni garancii, avali i drugi formi na obezbeduvawe; 11. Iznajmuvawe sefovi, ostava i depo; 12. Trguvawe so instrumenti na pazarot na pari (menici, ~ekovi, sertifikati za

depozit); 13. Trguvawe so devizni sredstva, {to vklu~uva i trguvawe so blagorodni metali; 14. Trguvawe so hartii od vrednost; 15. Trguvawe so finansiski derivati; 16. Upravuvawe so sredstva i portfolio na hartii od vrednost po nalog i za

smetka na klienti; 17. Davawe uslugi na banka-~uvar na imot; 18. Kupoproda`ba, garantirawe i plasman na emisija na hartii od vrednost; 19. Posreduvawe vo proda`ba na polisi za osiguruvawe; 20. Posreduvawe vo sklu~uvawe dogovori za krediti i zaemi; 21. Obrabotka i analiza na informacii za kreditna sposobnost na pravni lica; 22. Ekonomsko-finansiski konsalting i 23. Drugi finansiski aktivnosti utvrdeni so zakon {to moè da gi vr{i banka.

(2) Banka ne moè direktno da izvr{uva raboti od oblasta na industrijata, trgovijata ili drugi nefinansiski aktivnosti.

^len 8 Po{tenskata banka, pokraj finansiskite aktivnosti od ~lenot 7 od ovoj zakon, gi vr{i i slednive aktivnosti:

- Presmetuvawe i kontrola na uplatite i isplatite na po{tenskite i telegrafskite upatni~ki doznaki vo vnatre{niot platen promet;

- Me|unarodna upatni~ka, po{tensko-~ekovna, po{tensko-{tedna i otkupna slu`ba; i

- Naplata na hartii od vrednost vo drugi zemji, vo soglasnost so aktot na Svetskiot po{tenski sojuz za naplata na hartii od vrednost.

8

^len 9 (1) Republika Makedonija ima zlatna akcija vo Po{tenskata banka.

(2) Vo slu~aj na privatizacija na najmalku 51% od kapitalot na Javnoto pretprijatie "Makedonski po{ti", Republika Makedonija go zadrùva pravoto od zlatnata akcija za period od 12 meseci po privatizacijata. (3) Zlatnata akcija na Vladata na Republika Makedonija i dava odlu~uva~ko pravo na glas po slednive pra{awa:

1. Promena na sopstvenosta vo Po{tenskata banka; 2. Spojuvawe, podelba i prestanuvawe so rabotewe na Po{tenskata banka; 3. Kotirawe na akciite na Po{tenskata banka na berzata na dolgoro~ni hartii

od vrednost; 4. Prezemawe na obvrski za smetka na Po{tenskata banka {to nadminuvaat 10%

od sopstvenite sredstva na Po{tenskata banka; 5. Osnovawe na delovi na Po{tenskata banka vo stranstvo; 6. Vloùvawa vo stranstvo i 7. Investicionata politika na Po{tenskata banka.

^len 10

(1) Za depozit na fizi~ko lice, bankata zadolìtelno izdava dokument vo koj nedvosmisleno e navedeno deka se raboti za depozit na fizi~ko lice so naveduvawe na negovite li~ni podatoci. (2) Bankata e dol`na da vodi evidencija za sekoja uplata na i isplata od depozitna smetka i, na barawe na klientot, da mu izdade dokument vo koj se evidentirani site uplati i isplati vo baraniot period.

^len 11 Bankata e dol`na na vidno mesto vo uplatno-isplatnite prostorii da gi objavi: kopiite od re{enieto na guvernerot za izdavawe dozvola za osnovawe i rabotewe na bankata, vaè~kite kamatni stapki, op{tite uslovi za rabotewe so depoziti na fizi~ki lica i vidot i iznosot na garancijata za depozitite na fizi~ki lica.

III. OSNOVAWE NA BANKA 1. Forma

^len 12 Banka se osnova kako akcionersko dru{tvo so sedi{te vo Republika Makedonija.

2. Akcioneri

^len 13 (1) Akcioner na banka moè da stane doma{no i stransko pravno i fizi~ko lice. (2) Akcioner so kvalifikuvano u~estvo vo banka ne moè da stane bide lice ili pravno lice kontrolirano od lice:

1. Koe e osudeno so kazna zatvor za krivi~no dela od oblasta na bankarstvoto i

9

finansiite; 2. Na koe mu e izre~ena prekr{o~na sankcija, odnosno kazna zabrana za vr{ewe

profesija, dejnost ili dol`nost; 3. Protiv koe e povedena ste~ajna postapka; 4. Koe ne poseduva reputacija so {to moè da bide zagrozeno sigurnoto i

stabilnoto rabotewe na bankata i 5. Koe ne gi po~ituva odredbite od ovoj zakon i propisite doneseni vrz

osnova na ovoj zakon i/ili ne gi sproveduvalo ili ne gi sproveduva i/ili postapuvalo ili postapuva sprotivno na merkite izre~eni od guvernerot, so {to bile ili se zagrozeni sigurnosta i stabilnosta na banka i nejzinite doveriteli.

3. Po~eten kapital

^len 14

(1) Banka se osnova so po~eten kapital od 310.000.000 denari.

(2) Po~etniot kapital od stav 1 od ovoj ~len i site ponatamo{ni zgolemuvawa na po~etniot kapital mora da bidat samo vo pari~en oblik i da bidat uplateni vo celost.

(3) Bankata e dol`na da ja odrùva vrednosta na po~etniot kapital od stav 1 od ovoj ~len.

(4) Na bankite ne se primenuva obvrskata od Zakonot za trgovskite dru{tva za zadolìtelno naveduvawe na visinata na osnovnata glavnina vo memorandumot.

4. Prioritetni akcii

^len 15 (1) Vkupniot nominalen iznos na prioritetni akcii bez pravo na glas vo banka ne moè da bide pogolem od 10% od vkupniot nominalen iznos na vkupnite akcii na bankata.

(2) Na bankite ne se primenuva odredbata od Zakonot za trgovskite dru{tva za slu~aite koga prioritetnite akcii bez pravo na glas davaat pravo na glas. 5. Dozvola za osnovawe i rabotewe

^len 16

Guvernerot izdava dozvola za osnovawe i rabotewe na banka.

^len 17 (1) Licata koi imaat namera da osnovaat banka podnesuvaat barawe do Narodna banka za izdavawe dozvola za osnovawe i rabotewe na banka. Kon baraweto za izdavawe dozvola se priloùvaat slednive dokumenti, podatoci i informacii:

1. Predlog akt za osnovawe; 2. Strate{ki i operativen plan na bankata so proekcija na finansiskite

10

izve{tai za slednite 5 godini; 3. Predlog ime na bankata; 4. Visina na po~etniot kapital i izjava deka istiot }e bide uplaten; 5. Izvori na sredstva za uplata na po~etniot kapital; 6. Potvrda od nadle`na institucija za redovno pla}awe na javnite dava~ki; 7. Identitet na licata koi imaat namera da osnovaat banka i brojot na akciite

na sekoj od niv; 8. Dokaz za finansiskata sostojba na licata koi imaat namera da osnovaat banka; 9. Identitet, obrazovanie, iskustvo i profesionalna istorija na predloènite

~lenovi na nadzorniot i upravniot odbor; 10. Organizaciona struktura na bankata; 11. Sistemi za vnatre{na kontrola i za upravuvawe so rizicite; 12. Finansiski aktivnosti {to }e gi vr{i bankata; 13. Dokazi vo vrska so ~len 13 od ovoj zakon i 14. Informativen sistem i tehni~ka opremenost na bankata.

(2) Pravnite lica koi imaat namera da steknat kvalifikuvano u~estvo vo banka, pokraj dokumentite, podatocite i informaciite od stav 1 od ovoj ~len so baraweto dostavuvaat i:

1. Izvod od registarot vo koj e registrirano sedi{teto na pravnoto lice; 2. Akt za osnovawe i spisok na ~lenovi na organite na upravuvawe na pravnoto

lice; 3. Spisok na lica koi vo pravnoto lice poseduvaat, direktno ili indirektno,

pove}e od 10% od akciite, odnosno udelite i 4. Spisok na pravni lica vo koi pravnoto lice poseduva, direktno ili

indirektno, pove}e od 10% od akciite, odnosno udelite, so finansiski izve{tai za poslednite 3 godini.

(3) Stranska banka i/ili stransko lice so u~estvo vo stranska banka koi imaat namera da steknat kontrola vo banka, pokraj dokumentite, podatocite i informaciite od stavovite 1 i 2 od ovoj ~len, kon baraweto za izdavawe dozvola za osnovawe i rabotewe priloùvaat i:

1. Izvod od registarot vo koj e registrirano sedi{teto na stranskata banka i/ili stranskoto lice so u~estvo vo stranskata banka;

2. Dokaz deka stranskata banka e ovlastena za pribirawe na depoziti i drugi povratni izvori na sredstva vo zemjata vo koja e registrirano sedi{teto na bankata;

3. Mislewe od nadle`nite organi na zemjata vo koja e registrirano sedi{teto na stranskata banka vo vrska so steknuvaweto kontrola vo bankata i

4. Dokaz deka nadle`niot organ na stranskata banka praktikuva adekvatna supervizija na konsolidirana osnova, najmalku na na~in i vo obem propi{ani so ovoj zakon.

(4) Pokraj navedenite vo stavovite 1, 2 i 3 od ovoj ~len, guvernerot moè da bara i dopolnitelni dokumenti, podatoci i informacii i da sprovede intervju so predloènite ~lenovi na upravniot i nadzorniot odbor i so licata koi imaat namera da steknat kvalifikuvano u~estvo vo banka. (5) Dokumentite, podatocite i informaciite od stavovite 1, 2 i 3 od ovoj ~len, na~inot na nivno dostavuvawe kako i na~inot i postapkata za nivno ocenuvawe,

11

podetalno gi propi{uva Sovetot na Narodnata banka.

^len 18

(1) Po baraweto od ~len 17 od ovoj zakon, guvernerot donesuva re{enie za izdavawe na privremena dozvola ili za odbivawe na baraweto vo rok od 90 dena od denot na podnesuvawe na baraweto. Vo rokot od 90 dena ne se presmetuvaat rokovite koi gi opredeluva guvernerot za kompletirawe na podnesenoto barawe i periodot od podnesuvawe na barawe od strana na guvernerot do nadle`ni doma{ni i stranski organi i institucii za dobivawe dokumenti, podatoci i informacii potrebni za odlu~uvawe po baraweto, pri {to od denot na podnesuvaweto na baraweto do denot na odlu~uvaweto na guvernerot po istoto ne moè da pominat pove}e od 180 dena.

(2) Guvernerot go odbiva baraweto od ~len 17 od ovoj zakon dokolku:

1. Baraweto ne ja sodrì kompletnata dokumentacija; 2. Baraweto sodrì neto~ni ili nevistiniti podatoci; 3. Liceto od ~len 17 od ovoj zakon ne moè da bide akcioner spored ~len 13 od

ovoj zakon; 4. Raspoloìvite podatoci i informacii ukaùvaat deka lice od ~len 17 od ovoj

zakon, i/ili licata povrzani so nego, kako posledica na pravnata ili finansiskata sostojba, odnosno na~inot na koj raboti ili prirodata na negovite aktivnostite, indicira tendencija na visok rizik so {to moè da bide zagrozena stabilnosta, sigurnosta i reputacijata na bankata, odnosno nejzinoto rabotewe vo soglasnost so propisite;

5. Finansiskata i ekonomskata sostojba na lice od ~len 17 od ovoj zakon ne e vo soglasnost so vrednosta na akciite {to ima namera da gi stekne;

6. Po~etniot kapital e pomal od propi{aniot so ~len 14 stav 1 od ovoj zakon;

7. Postoi osnovana pri~ina da se somneva vo legalnosta na potekloto na parite, reputacijata ili vistinskiot identitet na lice od ~len 17 od ovoj zakon i/ili licata povrzani so nego;

8. Od dostavenite dokumenti, podatoci i informacii od ~len 17 stavovi 1, 2, 3 i 4 od ovoj zakon proizleguva deka bankata nema da raboti sigurno, stabilno i vo soglasnost so propisite, odnosno deka nema da bide upravuvana na na~in koj }e obezbedi sigurnost na doverenite sredstva;

9. Postoeweto bliski vrski moè da go ote`ne izvr{uvaweto na efikasna supervizija;

10. Predloènite ~lenovi na nadzorniot i upravniot odbor ne gi ispolnuvaat kriteriumite potrebni za nivno imenuvawe;

11. Oceni deka steknuvaweto na akcii od strana na lice od ~len 17 od ovoj zakon }e dovede do nesakan razvoj na finansiskiot sistem ili

12. Ne se ispolneti drugite barawa za izdavawe na dozvola za osnovawe i rabota.

(3) Pri odlu~uvaweto soglasno so stav 1 od ovoj ~len, guvernerot ocenuva dali bankata }e bide organizirana i sposobna da raboti soglasno so propisite, propi{anite supervizorski standardi i na~elata na transparentnost i sigurnost, dali gi ispolnuva standardite za korporativno upravuvawe i upravuvawe so rizicite, gi ocenuva kvalifikacijata, iskustvoto i integritetot na predloènite

12

~lenovi na nadzorniot odbor, upravniot odbor i licata od ~len 17 od ovoj zakon i realnosta na strate{kiot i operativniot plan i proekcijata na finansiskite izve{tai.

(4) Dokolku guvernerot go odbie baraweto poradi postoewe na pri~inite od stav 2 to~ka 7 od ovoj ~len, za toa vedna{ go izvestuva Biroto za spre~uvawe na perewe pari i finansirawe na terorizam. (5) Sovetot na Narodna banka na Republika Makedonija go propi{uva na~inot na utvrduvawe na povrzani lica.

^len 19 Vo privremenata dozvola se naveduvaat uslovite {to treba da gi ispolni bankata za dobivawe dozvola za osnovawe i rabotewe, i toa:

1. Uplata na po~etniot kapital; 2. Izrabotka na statut; 3. Predlog na licata so posebni prava i odgovornosti, osven za ~lenovite na

nadzorniot i upravniot odbor so informacii za nivniot identitet, obrazovanie, iskustvo i profesionalna istorija;

4. Plan za vrabotuvawe so kvalifikaciona struktura i obuka na personalot na bankata;

5. Iznajmuvawe ili kupuvawe na deloven prostor i oprema za rabota i vospostavuvawe na operativen sistem;

6. Izrabotka na politiki i proceduri za rabotewe na bankata vo pismena forma i

7. Angaìrawe na dru{tvo za revizija.

^len 20 (1) Bankata e dol`na da gi ispolni uslovite od ~len 19 od ovoj zakon vo rok od 180 dena od izdavaweto na privremenata dozvola za {to podnesuva pismeni dokazi doNarodnata banka. (2) Vrz osnova na ocenkata za usoglasenosta na bankata so uslovite sodràni vo privremenata dozvola, guvernerot odlu~uva so re{enie za izdavawe na dozvola za osnovawe i rabotewe na banka ili za odbivawe na baraweto od ~len 17 od ovoj zakon vo rok od 60 dena od denot na podnesuvaweto na pismenite dokazi od stav 1 od ovoj ~len. Vo rokot od 60 dena ne se presmetuvaat rokovite {to gi opredeluva guvernerot za kompletirawe na dokazite, i periodot od podnesuvawe na barawe od strana na guvernerot do nadle`ni doma{ni i stranski organi i institucii za dobivawe dokumenti i informacii potrebni za odlu~uvawe, pri {to od denot na podnesuvaweto na dokazite do denot na odlu~uvaweto od strana na guvernerot po istoto, ne moè da pominat pove}e od 90 dena. (3) Pri odlu~uvaweto soglasno so stav 2 od ovoj ~len, guvernerot ocenuva dali bankata }e bide organizirana i sposobna za rabota soglasno so propisite, propi{anite supervizorski standardi i na~elata na transparentnost i sigurnost, dali gi ispolnuva standardite za korporativno upravuvawe i upravuvawe so rizicite, gi ocenuva kvalifikacijata, iskustvoto i integritetot na predloènite ~lenovi na nadzorniot odbor, upravniot odbor i licata od ~len 17 od ovoj zakon i realnosta na strate{kiot i operativniot plan i proekcijata na finansiskite

13

izve{tai. (4) Pri odlu~uvaweto od stav 2 na ovoj ~len, guvernerot ocenuva dali bankata i ponatamu gi ispolnuva uslovite vrz osnova na koi bila izdadena privremenata dozvola za {to moè da bara novi dokazi, dokumenti i informacii. (5) Re{enieto za izdavawe dozvola za osnovawe i rabotewe od stav 2 na ovoj ~len sodrì:

1) Ime i sedi{te na bankata; 2) Ime, prezime i adresa na fizi~ki lica, odnosno ime i sedi{te na pravni lica

koi zapi{ale i uplatile akcii, so nominalen iznos i broj na zapi{ani i uplateni akcii;

3) Iznos na po~etniot kapital na bankata; 4) Finansiski aktivnosti {to moè da gi vr{i bankata i 5) Soglasnost na statutot na bankata.

(6) Sekoja promena vo smisla na stav 5 od ovoj ~len e sostaven del na re{enieto. (7) Bankata ne smee da vr{i finansiski aktivnosti koi ne se navedeni vo re{enieto od stav 5 od ovoj ~len.

^len 21

(1) Statutot na bankata se usvojuva vo rok od 30 dena od denot na dobivaweto na re{enieto od ~len 20 stav 5 od ovoj zakon.

(2) Bankata e dol`na da zapo~ne so rabota vo rok od 90 dena od donesuvawe na re{enieto od ~len 20 stav 5 od ovoj zakon.

6. Dozvola za statusni promeni

^len 22 (1) Za dobivawe dozvola za statusni promeni na banka, bankata e dol`na da podnese barawe do Narodnata banka.

(2) Sovetot na Narodna banka ja propi{uva dokumentacijata, postapkata i kriteriumite za dobivawe dozvola za statusni promeni na banka.

(3) Po baraweto od stav 1 na ovoj ~len, guvernerot donesuva re{enie za izdavawe dozvola ili za odbivawe na baraweto vo rok od 90 dena od denot na podnesuvawe na baraweto. Vo rokot od 90 dena ne se presmetuvaat rokovite koi gi opredeluva guvernerot za kompletirawe na podnesenoto barawe i periodot od podnesuvawe na barawe od strana na guvernerot do nadle`ni doma{ni i stranski organi i institucii za dobivawe dokumenti i informacii potrebni za odlu~uvawe po baraweto, pri {to od denot na podnesuvaweto na baraweto do denot na odlu~uvaweto na guvernerot po istoto ne moè da pominat pove}e od 180 dena.

(4) Statusni promeni na prisoedinuvawe, spojuvawe i podelba moè da se vr{at samo na banki osnovani i so sedi{te vo Republika Makedonija.

14

(5) Na postapkata za statusna promena vo banka ne se primenuvaat odredbite od Zakonot za trgovskite dru{tva koi se odnesuvaat na izvestuvawe na doveritelite.

^len 23 Bankata e dol`na da donese odluka za statusni promeni vo rok od 45 dena od denot na dobivaweto na re{enieto za izdavawe dozvola od ~len 22 stav 3 od ovoj zakon. 7. Upis vo trgovski registar

^len 24 (1) Bankata steknuva svojstvo na pravno lice so upis vo trgovskiot registar {to se vodi kaj Centralniot registar.

(2) Prijava za upis vo trgovskiot registar se podnesuva vo rok od 15 dena od denot na usvojuvaweto na statutot soglasno so ~len 21 stav 1 od ovoj zakon.

(3) Kon prijavata za upis vo trgovskiot registar se podnesuvaat:

1. Statut na banka; 2. Re{enie za izdavawe dozvola za osnovawe i rabotewe na bankata; 3. Dokaz deka se uplateni pari~nite sredstva na ime po~eten kapital na

privremena smetka kaj nositel na platniot promet, odnosno dokaz deka stranskoto lice gi uplatilo deviznite sredstva na posebna smetka kaj Narodnata banka i

4. Drugi dokumenti soglasno so propisite za upis vo registarot.

(4) Vo slu~aj na zgolemuvawe na po~etniot kapital, bankata e dol`na do Centralniot registar da dostavi pre~isten tekst na statutot, vo rok od 8 dena po donesuvaweto na odluka za izmeni i/ili dopolnuvawa na statutot od strana na sobranieto na bankata. (5) Vo trgovskiot registar se zapi{uvaat i delovite na bankata vo soglasnost so propisite za upis vo trgovskiot registar.

^len 25

Bankata e dol`na da podnese prijava za upis na statusna promena vo Centralniot registar vo rok od 15 dena od denot na donesuvaweto na odlukata od ~len 23 od ovoj zakon.

^len 26 Vo rok od 15 dena po upisot na osnovaweto ili statusnata promena na bankata vo trgovskiot registar, bankata e dol`na na Narodnata banka da i dostavi primerok od re{enieto za registracija zaedno so dokumentacijata {to e dostavena za upis vo Centralniot registar.

8. Objavuvawe

^len 27 Narodnata banka na nejzinata internet strana objavuva:

1. Lista na banki koja zadol`itelno sodr`i: ime i sedi{te na bankata i

15

podatoci za akcionerite so kvalifikuvano u~estvo, za ~lenovite na nadzorniot odbor i za ~lenovite na upravniot odbor;

2. Lista na filijali na banki od zemji ~lenki na Evropskata Unija koja zadolìtelno sodrì: ime i sedi{te na filijalata i na bankata koja ja otvorila filijalata i podatoci za licata so posebni prava i odgovornosti vo filijalata i

3. Lista na filijali na stranski banki koja zadolìtelno sodrì: ime i sedi{te na filijalata i na bankata koja ja otvorila filijalata i podatoci za licata so posebni prava i odgovornosti vo filijalata.

IV. FILIJALI NA BANKI OD ZEMJI ^LENKI NA EVROPSKATA UNIJA 1. Pravo za vr{ewe finansiski aktivnosti

^len 28 (1) Banka od zemja ~lenka na Evropskata Unija moè preku filijala vo Republika Makedonija da gi vr{i finansiskite aktivnosti od ~len 7 od ovoj zakon za koi e ovlastena vo mati~nata zemja. (2) Na bankata od stav 1 od ovoj ~len, za nejzinoto rabotewe preku filijalata vo Republika Makedonija se primenuvaat odredbite od ovoj i drug zakon i podzakonskite akti doneseni vrz osnova na tie zakoni {to se odnesuvaat na:

1. Sproveduvawe na merkite na monetarnata politika; 2. Obvrska za dostavuvawe izve{tai za filijalata do Narodna banka potrebni za

sproveduvawe na monetarnata politika, za sledewe na likvidnosta i za aktivnostite na filijalata zaradi statisti~ki celi;

3. Obvrska za dostavuvawe i objavuvawe na godi{nite finansiski izve{tai soglasno ~len 110 stavovi 1 i 3 od ovoj zakon;

4. Bankarska tajna; 5. Spre~uvawe na perewe pari i finansirawe na terorizam i 6. Za{tita na potro{uva~ite.

(3) Vo pravniot promet na teritorijata na Republika Makedonija, filijalata na banka od zemja ~lenka na Evropska Unija nastapuva vo ime i za smetka na bankata od zemjata ~lenka na Evropska Unija, ima pravo da steknuva prava i da prezema obvrski i ima pravo na pristap pred sudovite i drugite organi na Republika Makedonija pod istite uslovi kako i bankite osnovani soglasno ovoj zakon. (4) Za obvrskite na filijalata na banka od zemja ~lenka na Evropska Unija nastanati vo Republika Makedonija odgovara bankata so celiot svoj imot.

^len 29 Depozitite na filijalata na banka od zemja ~lenka na Evropskata Unija se vklu~eni vo {emata za garantirawe na depoziti na mati~nata zemja. 2. Otpo~nuvawe so rabota

16

^len 30

(1) Banka od zemja ~lenka na Evropskata Unija moè da otpo~ne so rabota vo Republika Makedonija preku filijala po istekot na 2 meseci od denot koga Narodna banka }e dobie izvestuvawe od nadle`niot organ na mati~nata zemja, koe sodrì:

1. Programa za rabota na filijalata koja, me|u drugoto, sodrì informacii za bankarskite i drugite finansiski aktivnosti {to }e gi vr{i i organizacionata struktura na filijalata;

2. Podatoci za licata so posebni prava i odgovornosti vo filijalata; 3. Adresa na filijalata kade moè da se dobie dokumentacija za filijalata; 4. Iznos na sopstveni sredstva na bankata i stapka na adekvatnost na kapitalot

na bankata; 5. Detalen opis na {emata za garantirawe na depozitite vo mati~nata zemja od

koja nedvosmisleno se gleda deka se garantirani depozitite na filijalata vo Republika Makedonija i

6. Finansiski aktivnosti za koi e ovlastena bankata.

(2) Vo periodot od 2 meseci od dobivaweto na izvestuvaweto od stav 1 od ovoj ~len Narodna banka moè da utvrdi uslovi pod koi bankata od zemja ~lenka od Evropskata Unija moè da vr{i finansiski aktivnosti vo Republika Makedonija preku filijala za {to ja izvestuva bankata i nadle`niot organ na mati~nata zemja. (3) Po dobivaweto na izvestuvaweto od stav 2 od ovoj ~len ili, ako Narodna banka ne dostavi takvo izvestuvawe, po istekot na periodot od stav 1 od ovoj ~len, bankata od zemja ~lenka na Evropskata Unija moè da ja zapi{e filijalata vo trgovskiot registar soglasno odredbite od Zakonot za trgovski dru{tva koi se odnesuvaat na postapkata za registracija na podru`nica na stransko trgovsko dru{tvo. Po zapi{uvaweto vo trgovskiot registar, filijalata na bankata od zemja ~lenka na Evropskata Unija moè da po~ne so vr{ewe na finansiskite aktivnosti za koi e ovlastena. (4) Bankata od zemja ~lenka na Evropskata Unija e dol`na da ja izvesti Narodna banka za sekoja namera za promena na podatocite koi se navedeni vo izvestuvaweto od stav 1 to~ki 1, 2, 3, 5 i 6 od ovoj ~len, najmalku eden mesec pred nastanuvaweto na promenata.

^len 31 Site filijali na ista banka od zemja ~lenka na Evropskata Unija vo Republika Makedonija se smetaat za edna filijala.

^len 32 Finansiskite izve{tai i drugata dokumentacija za raboteweto preku filijala vo Republika Makedonija, bankata od zemja ~lenka na Evropskata Unija gi vodi na makedonski jazik i gi ~uva centralizirano vo prvootvorenata filijala vo Republika Makedonija. 3. Supervizija

17

^len 33

(1) Nadle`niot organ na mati~nata zemja, ili od nego ovlasteni lica, mo`e da vr{i terenska kontrola na filijala na banka od taa zemja ~lenka za {to prethodno treba da ja izvesti Narodnata banka. (2) Pri kontrolata od stav 1 od ovoj ~len nadle`niot organ na mati~nata zemja ili od nego ovlasteni lica gi ima nadle`nostite na Narodnata banka od ~len 116 i 117 od ovoj zakon. (3) Na barawe na nadle`niot organ na mati~nata zemja, Narodna banka e dol`na da u~estvuva ili da izvr{i terenska kontrola na filijalata na banka od taa zemja vo Republika Makedonija.

^len 34

Po isklu~ok od odredbite od ~len 33 od ovoj zakon, Narodna banka vr{i supervizija na filijala na banka od zemja ~lenka na Evropskata Unija otvorena vo Republika Makedonija vo soglasnost so ~lenovite 116 i 117 od ovoj zakon so cel da utvrdi dali filijalata raboti vo soglasnost so odredbite od ~len 28 stav 2 od ovoj zakon i prezema merki vo soglasnost so ovoj zakon.

^len 35 Nadle`nite organi na mati~nata zemja i Narodnata banka sorabotuvaat i razmenuvaat informacii zaradi efikasna supervizija i sledewe na raboteweto na banka od zemja ~lenka na Evropskata Unija koja ima otvoreno filijala vo Republika Makedonija. 4. Merki sprema banka ili filijala na banka od zemja ~lenka na Evropskata Unija

^len 36 (1) Ako bankata od zemja ~lenka na Evropskata Unija, preku filijalata vo Republika Makedonija ne postapuva soglasno so ~len 28 stav 2 od ovoj zakon, guvernerot so re{enie bara bankata da gi nadmine nezakonitostite vo utvrden rok. (2) Ako bankata od zemja ~lenka na Evropskata Unija ne postapi soglasno so re{enieto od stav 1 od ovoj ~len, Narodna banka go izvestuva nadle`niot organ na mati~nata zemja koj treba da prezeme merki sprema bankata i da ja izvesti Narodnata banka za vidot na prezemenite merki. (3) Ako, po dobivaweto na izvestuvaweto od stav 2 od ovoj ~len, nadle`niot organ na mati~nata zemja ne prezeme merki sprema bankata ili, i pokraj prezemenite merki, bankata od zemja ~lenka na Evropskata Unija ne gi nadmine nezakonitostite, guvernerot so re{enie prezema merki za spre~uvawe na nezakonitostite ili na bankata i zabranuva vr{ewe na finansiski aktivnosti preku filijalata vo Republika Makedonija. (4) Pred da gi prezeme merkite od stav 3 od ovoj ~len, Narodna banka go izvestuva nadle`niot organ na mati~nata zemja za vidot na merkite i pri~inite poradi koi planira da gi prezeme tie merki.

18

(5) Po isklu~ok od stavovite 2 i 4 od ovoj ~len, a zaradi za{tita na interesite na deponentite, Narodna banka mo`e, bez prethodno izvestuvawe na nadle`niot organ na mati~nata zemja, sprema bankata od zemja ~lenka na Evropskata Unija da prezeme merki za spre~uvawe na nezakonitostite ili da i zabrani vr{ewe na finansiski aktivnosti vo Republika Makedonija. (6) Za slu~ajot od stav 5 od ovoj ~len Narodna banka, vo najkratok mo`en rok, go izvestuva nadle`niot organ na mati~nata zemja. (7) Ako Narodnata banka oceni deka sprema filijala kako del od banka od zemja ~lenka vo Evropska Unija, treba da se prezemat merki za reorganizacija, za toa go izvestuva nadle`niot organ na mati~nata zemja ~lenka. 5. Merki za reorganizacija

^len 37 (1) Koga se reorganizzira banka od zemja ~lenka na Evropska Unija, vklu~itelno i nejzinata filijala vo Republika Makedonija, izvadok od odlukata se objavuva vo Slu`ben vesnik na Evropskata Unija i vo najmalku dva dnevni vesnici vo Republika Makedonija. (2) Merkite za reorganizacija se primenuvaat vo Republika Makedonija na denot koga }e po~nat da se primenuvaat vo mati~nata zemja. (3) Merkite za reorganizacija vo Republika Makedonija se primenuvaat vo soglasnost so propisite i postapkite primenlivi vo mati~nata zemja, osven vo slu~aite od ~len 41 od ovoj zakon.

^len 38 (1) Nadle`niot organ na mati~nata zemja ja izvestuva Narodnata banka za namerata za prezemawe merki za reorganizacija pred donesuvaweto na odlukata za sproveduvawe na merki za reorganizacija na banka, a dokolku toa ne e mo`no, vedna{ po donesuvaweto na odlukata. (2) Vo odnos na izvestuvawe, priznavawe i prijavuvawe na pobaruvawata soodvetno se primenuvaat odredbite od ~lenot 42 od ovoj zakon. 6. Ste~aj i likvidacija

^len 39 (1) Nadle`niot organ na mati~nata zemja e edinstveno ovlasten da odlu~i za otvorawe na ste~ajna ili likvidaciona postapka na banka, vklu~itelno i na nejzinite filijali vo Republika Makedonija. (2) Odlukata za otvorawe na ste~ajna ili likvidaciona postapka donesena od nadle`nite organi na mati~nata zemja se primenuva vo Republika Makedonija na denot koga istata }e po~ne da se primenuva vo mati~nata zemja.

19

(3) Postapkata za ste~aj ili likvidacija se sproveduva soglasno propisite na mati~nata zemja, osven vo slu~aite od ~len 43 od ovoj zakon.

^len 40 (1) Nadle`niot organ na mati~nata zemja ja izvestuvaat Narodnata banka za namerata za donesuvawe odluka za otvorawe ste~ajna ili likvidaciona postapka pred donesuvaweto na odlukata za otvorawe na ste~ajna ili likvidaciona postapka na banka, vklu~itelno i na nejzinite filijali vo Republika Makedonija, a dokolku toa ne e mo`no, vedna{ po donesuvaweto na odlukata. (2) Izvadok od odlukata od stav 1 od od ovoj ~len se objavuva vo Slu`ben vesnik na Evropskata Unija i vo najmalku dva dnevni vesnici vo Republika Makedonija.

^len 41 (1) Licata nazna~eni da ja vodat ste~ajnata ili likvidacionata postapka moàt da prezemat aktivnosti vo Republika Makedonija vrz osnova na odlukata za nivno imenuvawe (nazna~uvawe) izdadena od nadle`niot organ na mati~nata zemja i zaveren prevod na makedonski jazik na taa odluka pred notar vo Republika Makedonija. (2) Licata od stav 1 od ovoj ~len vo Republika Makedonija moàt da gi vr{at site aktivnosti za koi se ovlasteni so propisite na mati~nata zemja.

^len 42 (1) Dokolku propisite vo mati~nata zemja predviduvaat zadolìtelno prijavuvawe na pobaruvawata zaradi nivno priznavawe, licata nadle`ni za sproveduvawe na ste~ajnata ili likvidacionata postapka vedna{ po otpo~nuvaweto na postapkata poedine~no gi informiraat poznatite doveriteli so sedi{te ili ìveali{te vo Republika Makedonija. (2) Doveritelite so sedi{te ili ìveali{te vo Republika Makedonija gi imaat istite prava i tretman vo ste~ajnata ili likvidacionata postapka kako doveritelite so sedi{te ili ìveali{te vo mati~nata zemja.

^len 43 Vo odnos na pravoto na predmetite koi vo momentot na otvoraweto na ste~ajna ili likvidaciona postapka se zapi{ani vo registar ili drug centraliziran sistem za registrirawe soodvetno se primenuva pravoto na zemjata vo koja pravata na predmetite se registrirani.

^len 44

Dokolku nadle`niot organ na mati~nata zemja ja odzeme dozvolata za vr{ewe na finansiski aktivnosti na banka, Narodna banka i zabranuva na filijalata na taa banka vo Republika Makedonija da vr{i aktivnosti. 7. ^lenstvo vo profesionalni zdruènija

^len 45 Bankite od zemji ~lenki na Evropskata Unija koi imaat filijali vo Republika Makedonija moàt da bidat ~lenki na profesionalnite zdruènija vo Republika Makedonija so ednakvi prava i obvrski kako i bankite od Republika Makedonija.

20

V. FILIJALI NA STRANSKI BANKI 1. Pravo za vr{ewe finansiski aktivnosti

^len 46 (1) Stranska banka moè preku filijala vo Republika Makedonija da gi vr{i finansiskite aktivnosti od ~len 7 od ovoj zakon za koi e ovlastena od nadleèn organ vo zemjata vo koja se nao|a sedi{teto na bankata. (2) Filijalata na stranska banka raboti soglasno zakonite na Republika Makedonija. (3) Vo pravniot promet na teritorijata na Republika Makedonija, filijalata na stranska banka nastapuva vo ime i za smetka na bankata,, ima pravo da steknuva prava i da prezema obvrski i ima pravo na pristap pred sudovite i drugite organi na Republika Makedonija pod istite uslovi kako i bankite osnovani soglasno ovoj zakon. (4) Za obvrskite na filijalata na stranska banka nastanati vo Republika Makedonija, bankata odgovara so celiot svoj imot. (5) Filijalata na stranska banka e dol`na da plasira sredstva vo Republika Makedonija vo iznos od najmalku 20% od pribranite depoziti od rezidenti vo Republika Makedonija. Depozitot od ~len 48 stav 2 ne se presmetuva vo iznosot na plasirani stredstva vo Republika Makedonija. (6) Sredstvata na filijalata moàt da se upotrebat za isplata na obvrski na stranskata banka nastanati nadvor od Republika Makedonija samo otkako }e se namirat obvrskite proizlezeni od raboteweto na filijalata vo Republika Makedonija. (7) Site filijali na ista stranska banka otvoreni vo Republika Makedonija se smetaat za edna filijala vo odnos na odrùvawe na potrebnoto nivo na sredstva soglasno ~len 48 stav 2 od ovoj zakon. (8) So filijalata na stranska banka upravuvaat najmalku dve lica koi dobile prethodna soglasnost ov guvernerot i barem eden od niv mora da go poznava makedonskiot jazik i negovoto kirilsko pismo i da ima postojano ìveali{te vo Republika Makedonija. Licata koi upravuvaat so filijalata mora da gi ispolnuvaat uslovite za ~len na upraven odbor propi{ani so ovoj zakon. 2. Otvorawe na filijala na stranska banka

21

^len 47 (1) Stranska banka moè da otvori filijala vo Republika Makedonija po prethodno dobiena dozvola od guvernerot za otvorawe i rabota na filijala. (2) Za dobivawe dozvola za otvorawe i rabota na filijala, stranskata banka podnesuva barawe do Narodna banka kon koe priloùva:

1. Ovlastuvawe od nadleèn organ na zemjata vo koja e registrirano sedi{teto na stranskata bankata vo koe se navedeni finansiskite aktivnosti za koi e ovlastena bankata;

2. Dozvola od nadleèn supervizorski organ na zemjata vo koja e registrirano sedi{teto na stranskata banka za otvorawe na filijala vo Republika Makedonija ili izjava deka ne se protivi na otvoraweto na filijala vo Republika Makedonija;

3. Statut na stranskata banka, odnosno drug soodveten akt soglasno propisite na zemjata vo koja e registrano sedi{teto na stranskata banka;

4. Spisok na akcioneri na stranska bankata koi poseduvaat nad 5% od akciite na bankata;

5. Podatoci za ~lenovite na organite na upravuvawe i nadzor na stranskata banka i za identitetot, profesionalnoto iskustvo i kvalifikaciite (obrazovanieto) na predloènite lica koi }e upravuvaat so filijalata;

6. Revidirani revizorski izve{tai za stranskata banka za poslednite tri godini; 7. Podatoci za sistemot za spre~uvawe na perewe pari na stranskata banka; 8. Dokaz deka stranskata banka e oceneta so najmalku so BBB soglasno rejtingot

na Standard & Poor’s, Fitch IBCA ili Thompson Bank Watch ili so Baa2 soglasno rejtingot na Moody’s;

9. Plan za rabota na filijalata koj vklu~uva i bankarski i drugi finansiski aktivnosti {to }e gi izvr{uva filijalata;

10. Dokaz za uplata na sredstvata na smetka na Narodna banka i 11. Dokaz deka supervizorskiot organ vo zemjata vo koja e registrirano sedi{teto

na stranskata banka praktikuva adekvatna supervizija na konsolidirana osnova, najmalku na na~in i vo obem propi{ani so ovoj zakon.

(3) Po baraweto od stav 2 od ovoj ~len, guvernerot odlu~uva so re{enie za izdavawe na dozvola za otvorawe i rabotewe na filijala na stranskata banka ili za odbivawe na baraweto, vo rok od najmnogu 30 dena od denot na podnesuvaweto na dokumentacijata. (4) Guvernerot go odbiva baraweto od stav 2 od ovoj ~len vo slu~aite od ~len 18 stav 2 to~ki 1, 2 i 3 i stav 3 i ~len 92 od ovoj zakon. (5) Guvernerot go odbiva baraweto od stav 2 od ovoj ~len i dokolku, zaradi propisite vo zemjata vo koja stranskata banka ima registrirano sedi{te ili zaradi na~inot na koj se sproveduvaat tie propisi, oceni deka ne e mo`na efikasna sorabotka i razmena na informacii pome|u Narodna banka i supervizorskiot organ na zemjata vo koja e registrirano sedi{teto na stranskata banka ili deka izvr{uvaweto na supervizijata vo soglasnost so ovoj zakon }e bide onevozmoèno.

22

(6) Stranskata banka e dol`na vedna{ pismeno ja izvestuva Narodnata banka za bilo kakva promena na podatocite sodràni vo baraweto od stav 2 od ovoj ~len. (7) Stranskata banka moè dopolnitelno da otvori i druga filijala vo Republika Makedonija samo ako prethodno do Narodnata banka i do trgovskiot registar {to se vodi vo Centralniot registar dostavi pismeno izvestuvawe od nadle`niot organ na zemjata vo koja e registrirano sedi{teto na stranskata banka deka nema pre~ki za otvorawe na filijala. 2. Sredstva na filijalata

^len 48 (1) Filijalata na stranska banka e dol`na da raspolaga so pari~ni sredstva vo iznos od najmalku 120.000.000 denari. Pari~nite sredstva gi uplatuva stranskata banka pred dobivawe na dozvolata za otvorawe i rabotewe na filijalata, na posebna smetka vo Narodna banka. Po zapi{uvawe na filijalata vo trgovskiot registar, pari~nite sredstvata se prenesuvaat na edna ili pove}e depozitni smetki na filijalata vo banki so sedi{te vo Republika Makedonija. (2) Depozitot od stav 1 od ovoj ~len stranskata banka e dol`na da go odrùva vo iznos od najmalku 5% od vkupnite depoziti na filijalata vo Republika Makedonija, no ne pomalku od 120.000.000 denari, zavisno od toa koj iznos e pogolem. Vo vkupnite depoziti ne se vklu~uvaat depozitite na stranskata banka koja ja otvorila filijalata. (3) Depozitot od stav 2 od ovoj ~len ima tretman na sopstveni sredstva na filijalata i ne smee da bide predmet na optovaruvawe i vkamatuvawe od strana na stranskata banka koja ja otvorila filijalata. (4) Stranskata banka moè da povle~e del od depozitot samo vo slu~aj koga iznosot e povisok od opredeleniot so stav 2 od ovoj ~len i po prethodna soglasnost od guvernerot. 3. Smetkovodstvena evidencija

^len 49 Stranskata banka gi vodi smetkovodstvenata evidencija, finansiskite izve{tai i drugata dokumentacija za raboteweto na filijalata vo Republika Makedonija, na makedonski jazik. 4. Ukinuvawe na dozvola za otvorawe i rabotewe

^len 50 (1) Guvernerot ja ukinuva dozvolata za otvorawe i rabotewe na filijala na stranska banka, vo slednive slu~ai:

1. Ako nadleèn organ go odzel ovlastuvaweto za vr{ewe na bankarski aktivnosti na stranskata banka koja otvorila filijala ili e pokrenata ste~ajna ili likvidaciona postapka na stranskata banka koja otvorila

23

filijala; 2. Ako stranskata banka donese odluka za prestanuvawe so rabota na filijalata; 3. Ako filijalata prestane da gi ispolnuva obvrskite vo vrska so osiguruvaweto

na depozitite; 4. Ako filijalata na stranskata banka prestane da gi ispolnuva uslovite i

kriteriumite vrz osnova na koi e izdadena dozvolata; 5. Depozitot se namali pod iznosot utvrden so ~len 48 stav 2 od ovoj zakon ili 6. Ako kaj filijalata gi utvrdi slu~aite od ~len 154 stav 1 to~ki 1, 4, 7, 8, 9, 11,

12 i 14 od ovoj zakon.

(2) Vo slu~aj na odzemawe na dozvola za otvorawe i rabotewe na filijala na stranska banka, soodvetno se primenuvaat odredbite od ovoj zakon za likvidacija i ste~aj na banka i odredbite od Zakonot za ste~aj so koi se ureduvaat ste~ajnite postapki so stranski element. (3) Depozitot od ~len 48 stav 2 od ovoj zakon moè da se prenese od depozitnite smetki samo za isplata na doveritelite na filijalata na stranska banka vo slu~aj na povedeni postapki za ste~aj ili likvidacija na filijalata.

5. Izvestuvawa i sorabotka

^len 51

(1) Licata koi upravuvaat so filijalata na stranska banka i stranskata banka se dol`ni vedna{ da ja izvestat Narodna banka ako kon stranskata banka ili kon nekoja nejzina podru`nica ili filijala e pokrenata postapka za izrekuvawe na merki od strana na nadleèn organ. (2) Za odzemaweto na dozvolata za otvorawe i rabotewe na filijala na stranska banka guvernerot e dolèn da gi izvesti nadle`niot organ na zemjata kade {to stranskata banka ima registrirano sedi{te, a dokolku e toa mo`no i pred donesuvaweto na odlukata za odzemawe na dozvolata za otvorawe i rabotewe. Izvestuvaweto mora da gi sodrì i pravnite posledici od odzemaweto na dozvolata za otvorawe i rabotewe. (3) Stranskata banka e dol`na vo pismena forma da ja izvesti Narodnata banka najmalku eden mesec pred denot na donesuvawe na odluka za prestanuvawe so rabota na filijala vo Republika Makedonija

^len 52 Nadle`nite organi na zemjata vo koja e registrirano sedi{teto na stranskata banka koja otvorila filijala vo Republika Makedonija i Narodnata banka sorabotuvaat i razmenuvaat informacii zaradi efikasna supervizija i sledewe na raboteweto na stranskata banka i nejzinata filijala vo Republika Makedonija. 6. Primena na odredbite od ovoj zakon

^len 53

24

(1) Na filijala na stranska banka soodvetno se primenuvaat odredbite od ovoj zakon koi se odnesuvaat na upraven odbor, izve{tai, smetkovodstvo i revizija, bankarska tajna, supervizija, nadzor, i merki osven merkite dokapitalizacija i administracija, ste~aj na banka, likvidacija na banka i kazneni odredbi. (2) Sovetot na Narodna banka poblisku ja utvrduva soodvetnata primenata na odredbite od stav 1 na ovoj ~len na filijalata na stranska banka.

7. Osiguruvawe na depozitite

^len 54

Depozitite vo filijala na stranska banka zadolìtelno se osiguruvaat vo Fondot za osiguruvawe na depoziti na Republika Makedonija pod isti uslovi kako i depozitite na bankite so sedi{te vo Republika Makedonija. 8. ^lenstvo vo profesionalni zdruènija

^len 55 Stranskite banki koi imaat filijali vo Republika Makedonija moàt da bidat ~lenki na profesionalnite zdruènija vo Republika Makedonija so ednakvi prava i obvrski kako i bankite so sedi{te vo Republika Makedonija.

VI. FILIJALI NA BANKI OD REPUBLIKA MAKEDONIJA VO STRANSTVO

^len 56

(1) Banki so sedi{te vo Republika Makedonija koi imaat namera da otvorat filijali vo stranstvo treba da dobijat soglasnost od guvernerot. (2) Filijalite na banki so sedi{te vo Republika Makedonija moàt da vr{at samo bankarski i drugi finansiski aktivnosti za koi bankata ima dozvola od guvernerot. (3) Za dobivawe dozvola za otvorawe filijala vo stranstvo bankata podnesuva barawe do Narodna banka koe sodrì informacii za:

1. Zemjata vo koja ima namera da otvori filijala; 2. Programa za rabota koja me|u drugoto sodrì: aktivnosti {to }e gi vr{i

filijalata i organizaciona struktura na filijalata; 3. Adresa na filijalata i 4. Identitet na licata predloèni da upravuvaat so filijalata.

(4) So filijalata upravuvaat najmalku dve lica koi gi ispolnuvaat uslovite od ~len 17 od ovoj zakonza ~lenovi na upraven odbor na banka so sedi{te vo Republika Makedonija. (5) Guvernerot go odbiva baraweto od stav 3 od ovoj ~len dokolku postojat pri~ini koi moàt da vlijaat negativno na finansiskata sostojba na bankata ili dokolku, vrz osnova na propisite na zemjata vo koja se bara otvorawe na filijala i na~inot na primena na tie propisi, oceni deka nema da se ostaruva soodvetna sorabotka i

25

razmena na informacii pome|u Narodna banka i supervizorskiot organ na zemjata vo koja se bara otvorawe na filijala i deka }e bide onevozmo`ena supervizija vo soglasnost so ovoj zakon. (6) Bankata e dol`na da go izvesti guvernerot za sekoja promena na informaciite od stav 3 od ovoj ~len najmalku eden mesec pred da nastanat promenite.

VII. SOGLASNOSTI I IZVESTUVAWA NA NARODNA BANKA 1.Soglasnosti za banka

^len 57 (1) Bankata e dol`na da podnese barawe i da dobie prethodna soglasnost od guvernerot za:

1) Izmena i/ili dopolnuvawe na statutot na banka; 2) Otpo~nuvawe so vr{ewe na aktivnostite od ~len 7 stav 1 to~ki 5, 8, 9, 13, 14, 15,

16, 17 i 18 i 23 od ovoj zakon; 3) Imenuvawe na ~lenovi na nadzoren odbor; 4) Imenuvawe na ~lenovi na upraven odbor; 5) Osnovawe na podru`nica , filijala ili pretstavni{tvo na banka vo stranstvo

ili steknuvawe na kapitalni delovi vo banka; 6) Osnovawe ili steknuvawe na kapitalni delovi koi iznesuvaat nad 10% od

sopstvenite sredstva na bankata, direktno ili indirektno, vo nebankarska finansiska institucija ili vo nefinansiska institucija;

7) Otvorawe pretstavni{tvo na stranska banka; 8) Promena na ime i sedi{te na banka i 9) Prestanuvawe so rabotewe na bankata vo slu~aj od ~len 168 stav 1 to~ka 1 od

ovoj zakon.

(2) Sovetot na Narodna banka gi propi{uva vidot na dokumentacijata za dobivawe na soglasnosta od stav 1 to~ki 1, 2, 5, 6, 7 i 8 od ovoj ~len i na~inot na nejzino dostavuvawe, kako i uslovite i postapkata za izdavawe na soglasnosta od stav 1 to~ki 1, 2, 5, 6, 7 i 8 od ovoj ~len.

(3) Vo odnos na stav 1 to~kite 3 i 4 od ovoj ~len soodvetno se primenuvaat odredbite od ~lenovite 17 stavovi 4 i 5, 18 stav 2 to~ki 1, 2, 4, 9 i 10, 83, 88 i 92 od ovoj zakon.

(4) Po baraweto za izdavawe na soglasnost od stav 1 to~ki 1, 6, 7 i 8 od ovoj ~len, guvernerot donesuva re{enie za izdavawe na soglasnost ili za odbivawe na baraweto vo rok od 30 dena od denot na podnesuvawe na baraweto. Vo rokot od 30 dena ne se presmetuvaat rokovite koi gi opredeluva guvernerot za kompletirawe na podnesenoto barawe i periodot od podnesuvawe na barawe od strana na guvernerot na Narodnata banka do nadle`ni doma{ni i stranski organi i institucii za dobivawe dokumenti i informacii potrebni za odlu~uvawe po baraweto, pri {to od denot na podnesuvaweto na baraweto do denot na odlu~uvaweto na guvernerot po istoto ne mo`e da pominat pove}e od 60 dena.

(5) Po baraweto za izdavawe na soglasnost od stav 1 to~ki 2, 3, 4, 5 i 9 od ovoj ~len, guvernerot donesuva re{enie za izdavawe na soglasnost ili za odbivawe na baraweto vo rok od 60 dena od denot na podnesuvawe na baraweto. Vo rokot od 60 dena ne se

26

presmetuvaat rokovite koi gi opredeluva guvernerot za kompletirawe na podnesenoto barawe i periodot od podnesuvawe na barawe od strana na guvernerot na Narodnata banka do nadle`ni doma{ni i stranski organi i institucii za dobivawe dokumenti i informacii potrebni za odlu~uvawe po baraweto, pri {to od denot na podnesuvaweto na baraweto do denot na odlu~uvaweto na guvernerot po istoto ne moè da pominat pove}e od 120 dena.

^len 58

(1) Za vr{ewe na aktivnostite od ~len 7 stav 1 to~ki 3, 13, 14, 15, 17 i 17 od ovoj zakon, osven za trguvawe so hartii od vrednost vo zemjata, potreben e iznos na sopstveni sredstva koj ne moè da bide pomal od 560.000.000 denari. (2) Soglasnost za vr{ewe na aktivnostite od ~len 57 stav 1 to~ka 2 od ovoj zakon guvernerot moè da izdade po prethodno izdadena dozvola, soglasnost ili mislewe od nadleèn organ odnosno institucija, dokolku dozvolata, soglasnosta ili misleweto se predvideni so drug zakon. 2. Soglasnosti na akcioneri

^len 59 (1) Sekoe lice koe ima namera direktno ili indirektno, postapno ili odedna{, da stekne akcii ~ij vkupen kumulativen, nominalen iznos iznesuva ili nadminuva 5%, 10%, 20%, 33%, 50% i 75% od vkupniot broj na akcii, odnosno od vkupniot broj na izdadeni akcii so pravo na glas vo bankata, bez ogled na toa dali akciite gi steknuva samo ili zaedno so drugi povrzani lica, direktno ili indirektno, e dol`no da podnese barawe do Narodnata banka za dobivawe prethodna soglasnost. (2) Po isklu~ok od stav 1 od ovoj ~len, lice koe vrz osnova na odluka na nadleèn organ vo soglasnost so zakon steknalo, postapno ili odedna{, akcii ~ij vkupen kumulativen nominalen iznos iznesuva ili nadminuva 5%, 10%, 20%, 33%, 50% ili 75% od vkupniot broj akcii vo banka, odnosno od vkupniot broj na izdadeni akcii so pravo na glas, bez ogled na toa dali akciite gi steknalo samo ili zaedno so drugi povrzani lica, direktno ili indirektno, e dol`no, vo rok od 10 dena od kone~nosta, odnosno pravosilnosta na odlukata, da podnese barawe do Narodnata banka za dobivawe soglasnost za nastanatata promena. (3) Vo slu~aite od stav 1 od ovoj ~len bankite, brokerskite ku}i i berzata na dolgoro~ni hartii od vrednost ne smeat da izvr{at nalog za kupuvawe, odnosno transakcija so akcii na banka za koi ne im e prezentirana soglasnost od guvernerot. (4) Transakcijata za steknuvawe na akciite treba da se izvr{i vo rok od 180 dena od denot na dobivaweto na soglasnosta od guvernerot. Po istekot na ovoj rok zadolìtelna e postapka za dobivawe na nova soglasnost. (5) Vo odnos na dokumentite i informaciite {to se priloùvaat kon baraweto od stavovite 1 i 2 od ovoj ~len i postapkata za nivno ocenuvawe, soodvetno se primenuvaat odredbite od ~len 17 stav 1 to~kite 5, 6 7, 8 i 13, stav 2, stav 3, stav 4 i stav 5 i ~len 18 stav 3 od ovoj zakon.

27

(6) Guvernerot go odbiva baraweto od stavovite 1 i 2 od ovoj ~len ako:

1. Baraweto ne ja sodrì kompletnata dokumentacija; 2. Baraweto sodrì neto~ni ili nevistiniti podatoci; 3. Liceto ne moè da bide akcioner spored ~len 13 od ovoj zakon. 4. Raspoloìvite podatoci i informacii ukaùvaat deka liceto, i/ili licata

povrzani so nego, kako posledica na pravnata ili finansiskata sostojba, odnosno na~inot na koj raboti ili prirodata na negovite aktivnosti, indiciraat tendencija na visok rizik so {to moè da bide zagrozena stabilnosta, sigurnosta i reputacijata na bankata, odnosno nejzinoto rabotewe vo soglasnost so propisite;

5. Finansiskata i ekonomskata sostojba na liceto ne e vo soglasnost so vrednosta na akciite {to ima namera da gi stekne;

6. Ima osnovana pri~ina da se somneva vo legalnosta na potekloto na parite, integritetot ili vistinskiot identitet na liceto i/ili licata povrzani so nego;

7. Postoeweto bliski vrski vo smisla na ovoj zakon moè da go ote`ne izvr{uvaweto na efikasna supervizija i/ili

8. Oceni deka steknuvaweto na akcii }e dovede do nesakan razvoj na finansiskiot sistem.

(7) Guvernerot go odbiva baraweto od stavovite 1 i 2 od ovoj ~len podneseno od strana na stransko lice i dokolku propisite i praktikite na dràvata od koja {to doa|a stranskoto lice indiciraat deka izvr{uvaweto na supervizorskata funkcija }e bide ote`nato ili onevozmoèno.

(8) Po baraweto od stavovite 1 i 2 od ovoj ~len guvernerot donesuva re{enie za izdavawe na soglasnost ili za odbivawe na baraweto vo rok od 30 dena od denot na podnesuvawe na baraweto. Vo rokot od 30 dena ne se presmetuvaat rokovite koi gi opredeluva guvernerot za kompletirawe na podnesenoto barawe i periodot od podnesuvawe na barawe od strana na guvernerot do nadle`ni doma{ni i stranski organi i institucii za dobivawe dokumenti i informacii potrebni za odlu~uvawe po baraweto, pri {to od denot na podnesuvaweto na baraweto do denot na odlu~uvaweto na guvernerot po istoto ne moè da pominat pove}e od 90 dena.

^len 60

Za re{enieto od ~len 59 stav 8 od ovoj zakon so koe se odbiva baraweto vo vrska so ~len 59 stav 6 to~ka 6 od ovoj zakon, guvernerot vedna{ go izvestuva Biroto za spre~uvawe na perewe pari i finansirawe na terorizam.

3. Izvestuvawa

^len 61 (1) Bankata e dol`na da ja izvesti Narodnata banka za:

1) Zgolemuvawe na po~etniot kapital na bankata, odnosno za nova emisija na akcii;

2) Promena na sopstveni~kata struktura na akciite; 3) Golema izloènost definirana vo ~len 72 stav 1 od ovoj zakon; 4) Osnovawe i ukinuvawe na delovi na banka vo zemjata;

28

5) Ukinuvawe na podru`nica, filijala ili pretstavni{tvo na banka vo stranstvo; 6) Promena na lice so posebni prava i odgovornosti, osven za promena na ~len na

nadzoren odbor i upraven odbor; 7) Vlo{ena finansiska sostojba na akcionerite so kvalifikuvano u~estvo,

dokolku bankata na bilo koj na~in do{la do takva informacija; 8) Steknuvawe kapitalni delovi koi iznesuvaat pomalku od 10% od sopstvenite

sredstva na bankata, direktno ili idirektno, vo nebankarska finansiska institucija ili vo nefinansiska institucija i

9) Imenuvawe na vr{itel na dol`nosta ~len na upraven odbor na bankata od redot na ~lenovite na nadzoren odbor na bankata.

(2) Za dejstvata od stav 1 to~ki 1, 4, 5, 6, 7 i 8 od ovoj ~len bankata e dol`na da ja izvesti Narodnata banka vo rok od 5 dena od denot na donesuvawe na odlukata za prezemawe na dejstvieto, odnosno od dobienoto soznanie. (3) Za promenite od stav 1 to~ki 2 i 3 od ovoj ~len bankata e dol`na do Narodnata banka da dostavuva mese~ni izve{tai i toa najdocna desettiot den vo tekovniot za prethodniot mesec. (4) Bankata e dol`na da dostavuva do Narodnata banka trimese~ni izve{tai za sostojbata na site golemi izlo`enosti.

^len 62

(1) Akcioner so kvalifikuvano u~estvo vo banka koj ima namera da go namali u~estvoto, direktno ili indirektno, na na~in {to toa u~estvo vo vkupniot broj na akcii ili vkupniot broj na izdadeni akcii so pravo na glas vo banka }e se namali pod 5%, 10%, 20%, 33%, 50% ili 75%, e dol`no najmalku eden mesec pred da se realizira namaluvaweto da ja izvesti Narodnata banka za :

1. Vkupniot broj na akcii i vkupniot broj na izdadeni akcii so pravo na glas vo bankata {to ima namera da gi prodade;

2. Iznosot za koj }e se namali negovoto u~estvo vo po~etniot kapital; 3. Vkupen broj na akcii i vkupen broj na izdadeni akcii so prava na glas vo

bankata {to }e gi poseduva po namaluvaweto i 4. Identitetot na liceto koe }e gi stekne negovite akcii vo bankata, dokolku mu

e poznat. (2) Akcionerite se dol`ni da ja izvestat Narodna banka za sklu~eni dogovori so koi se zdru`uvaat pravata na glas od akciite vo bankata vo rok od 5 dena od sku~uvaweto na dogovorot.

VIII. SUPERVIZORSKI STANDARDI

1. Solventnost i adekvatnost na kapitalot

^len 63 (1) Bankata e dol`na da raspolaga so adekvatno nivo na sopstveni sredstva vo zavisnost od prirodata, vidot i obemot na finansiskite aktivnosti i visinata na rizicite koi proizleguvaat od izvr{uvaweto na tie aktivnosti (adekvatnost na kapitalot).

29

(2) Bankata e do`na da raboti na na~in koj }e ovozmoì postojano da bide sposobna da gi ispolni site obvrski (solventnost).

^len 64 (1) Stapkata na adekvatnost na kapitalot go pretstavuva odnosot me|u sopstvenite sredstva i rizi~no ponderiranata aktiva. (2) Sopstvenite sredstva na banka ne smeat da iznesuvaat pomalku od iznosot na po~etniot kapital propi{an so ovoj zakon. (3) Sovetot na Narodna banka ja propi{uva metodologijata za presmetka na stapkata na adekvatnost na kapitalot na banka vo soglasnost so me|unarodnite standardi.

^len 65

(1) Bankata e dol`na da odrùva stapka na adekvatnosta na kapitalot koja ne moè da bide poniska od 8%. (2) Guvernerot moè da propi{e povisoka stapka od propi{anata vo stav 1 od ovoj ~len dokolku toa e potrebno poradi prirodata, vidot i obemot na aktivnostite {to gi vr{i bankata i rizicite na koi e izloèna kako rezultat na tie aktivnosti. 2. Upravuvawe so rizicite

^len 66 (1) Bankata e dol`na kontinuirano da upravuva so rizicite soodvetno na prirodata, vidot i obemot na finansiskite aktivnosti {to gi vr{i. Kriteriumite, na~inot i metodite na upravuvawe so rizicite, kako i ocenkata na adekvatnosta na kapitalot soglasno so nejziniot stepen na rizi~nost, bankata e dol`na da gi propi{e so op{tite akti i internite proceduri. Op{tite akti i internite proceduri treba da bidat vo soglasnost so propisite, standardite i pravilata od oblasta na bankarstvoto i metodologijata propi{ana od Sovetot na Narodna banka. (2) So op{tite akti i internite proceduri od stav 1 od ovoj ~len mora da bidat opfateni site materijalni rizici na koi e izloèna bankata pri vr{eweto na oddelni i na site vidovi finansiski aktivnosti, a osobeno slednite vidovi rizici:

1. Likvidnosen rizik; 2. Krediten rizik, vklu~uvaj}i i rizik na zemjata i rizik na druga dogovorna

strana; 3. Rizik na kamatni stapki, valuten rizik i ostanati pazarni rizici; 4. Rizik od koncentracija na izloènost na bankata; 5. Operativen rizik, vklu~uvaj}i go i rizikot od neadekvatnost na

informativnite sistemi i 6. Rizik koj proizleguva od kapitalni vloùvawa i vloùvawa vo nedvi`nosti.

^len 67

Bankata e dol`na izloènosta na oddelni vidovi rizici da ja odrùva vo ramkite na limitite propi{ani so ovoj zakon.

30

^len 68 (1) Zaradi adekvatno upravuvawe so rizicite, Sovetot na Narodna banka, vo soglasnost so me|unarodnite standardi, propi{uva:

1. Metodologija za upravuvawe so kreditniot rizik i utvrduvawe na kriteriumi za klasifikacija na aktivnite bilansni i vonbilansni stavki spored stepenot na rizi~nost;

2. Metodologija za upravuvawe so valutniot rizik i drugi pazarni rizici; 3. Metodologija za upravuvawe so likvidnosniot rizik; 4. Metodologija za sigurnosta na informativniot sistem na bankata i 5. Metodologija za upravuvawe so drugi vidovi rizici so koi se soo~uva bankata.

(2) Metodologiite od stav 1 od ovoj ~len pretstavuvaat minimum barawa {to mora da gi ispolni bankata.

^len 69

(1) Za obezbeduvawe od potencijalnite i/ili nastanatite zagubi koi proizleguvaat od konkretni rizi~ni aktivni bilansni i vonbilansni pozicii, bankata e dol`na da izvr{i ispravka na vrednosta, odnosno da izdvoi posebna rezerva. (2) Ispravkata na vrednosta i iznosot na posebnata rezerva se utvrduvaat na na~in i visina spored metodologija {to ja propi{uva Sovetot na Narodna banka.

3. Izloènost na banka

^len 70 (1) Izloènosta na banka sprema lice i so nego povrzani lica gi opfa}a vkupnite bilansni i vonbilansni pobaruvawa na bankata od toa lice, vloùvawata vo hartii od vrednost izdadeni od toa lice i kapitalnite vloùvawa vo toa lice. (2) Bankata e dol`na da gi utvrduva neto dol`nicite na bankata vo soglasnost so metodologija propi{ana od strana na Sovetot na Narodna banka.

^len 71 (1) Izloènosta sprema lice i so nego povrzani lica ne smee da nadmine 25% od sopstvenite sredstva na bankata. (2) Izloènosta sprema podru`nica na banka ne smee da nadmine 10% od sopstvenite sredstva na bankata. (3) Izloènosta sprema akcioner so kvalifikuvano u~estvo vo bankata i so nego povrzani lica ne smee da nadmine 10% od sopstvenite sredstva na bankata. (4) Izloènosta sprema lice so posebni prava i odgovornosti i so nego povrzani lica ne smee da nadmine 3% od sopstvenite sredstva na bankata.

(5) Vkupnata izloènost kon licata od stavovite 2, 3 i 4 od ovoj ~len ne smee da nadmine 65% od sopstvenite sredstva na bankata.

31

(6) Kreditite i drugi oblici na izloènost sprema licata od stavovite 2, 3 i 4 od ovoj ~len na iznos od nad 1.000.000 denari se odobruvaat vrz osnova na odluka na nadzorniot odbor na bankata.

(7) Uslovite pod koi se odobruvaat krediti i site drugi oblici na izloènost, se pribiraat depoziti i se vr{at drugi finansiski aktivnosti za licata od stavovite 2, 3 i 4 od ovoj ~len, pri ednakvo nivo na rizik utvrden vo soglasnost so supervizorskite standardi, ne smeat da bidat popovolni od uslovite {to se primenuvaat za drugite komitenti na bankata.

(8) Na~inot na primena na odredbite od ovoj ~len poblisku gi propi{uva Sovetot na Narodna banka.

^len 72 (1) Golema izloènost sprema lice i so nego povrzani lica pretstavuva izloènost ednakva ili povisoka od 10% od sopstvenite sredstva na bankata. (2) Vkupniot iznos na golemi izloènosti ne smee da go nadmine osumkratniot iznos na sopstvenite sredstva na bankata.

(3) Na~inot na primena na odredbite od ovoj ~len poblisku gi propi{uva Sovetot na Narodna banka.

^len 73 (1) Bankata e dol`na na~inot na kreditirawe i postapkata za regulirawe na pristignatite za naplata, a nenaplateni pobaruvawa da gi usoglasi so supervizorskite standardi propi{ani so ovoj zakon i propisite doneseni vrz osnova na ovoj zakon.

^len 74 (1) Bankata ne smee da odobri kredit ili da vospostavi drug oblik na izloènost koj direktno ili indirektno }e se iskoristi za kupuvawe na akcii vo istata banka.

(2) Bankata ne smee da odobri kredit ili da vospostavi drug oblik na izloènost kon lice i so nego povrzani lica so zalog na akcii izdadeni od taa banka. (3) Bankata ne smee, direktno ili indirektno, da stekne pove}e od 5% od akciite na druga banka ili nebankarska finansiska institucija koja poseduva pove}e od 5% od vkupnite akcii na bankata.

4. Sopstveni akcii na banka

^len 75 (1) Bankata moè da steknuva sopstveni akcii so otkup, samata ili preku lice koe dejstvuva od svoe ime, a za nejzina smetka, do 10% od nominalnata vrednost na vkupnite akcii na bankata, no iznosot na otkupenite akcii nesmee da go nadmine iznosot na neraspredelenata dobivka.

32

(2) Otkupot na sopstveni akcii e polnovaèn samo ako:

1. Sobranieto donese odluka za steknuvawe na sopstveni akcii preku otkup vo koja se utvrdeni na~inot na otkupot, maksimalniot broj na akcii {to moè da se otkupi, vremeto vo koe otkupot treba da se izvr{i i koe ne moè da bide podolgo od dvanaeset meseci od denot na donesuvaweto na odlukata za steknuvawe na sopstveni akcii, minamalnata i maksimalnata protivvrednost koja moè da se plati za niv i

2. Nominalnata vrednost na otkupenite sopstveni akcii zaedno so nominalnata vrednost na sopstvenite akcii {to bankata gi ima steknato prethodno i {to gi poseduva da ne nadminuva 10% od nominalnata vrednost na vkupnite akcii na bankata.

(3) Akciite od stav 1 od ovoj ~len mora da se ottu|at vo rok od edna godina od denot na nivnoto steknuvawe. (4) Ako akciite od stav 1 ne bidat ottu|eni vo rokot od stav 3 od ovoj ~len, bez odlagawe mora da bidat poni{teni. (3) Steknuvaweto sopstveni akcii sprotivno na stav 2 od ovoj ~len e ni{tovno.

^len 76 (1) Ograni~uvawata propi{ani vo ~len 75 od ovoj zakon ne se primenuvaat ako steknuvaweto na sopstvenite akcii se vr{i:

1. Po sila na zakon i 2. Vrz osnova na pravosilna sudska odluka.

(2) Akciite steknati vo slu~aite od stav 1 od ovoj ~len mora da se ottu|at vo rok od edna godina od denot na nivnoto steknuvawe. (3) Ako steknatite akcii spored stav 1 od ovoj ~len ne bidat ottu|eni vo rokot od stav 2 od ovoj ~len, bez odlagawe mora da bidat poni{teni.

^len 77

Pravata od steknatite sopstveni akcii miruvaat, se do momentot na nivnoto ottu|uvawe.

5. Vloùvawa na banka

^len 78 (1) Bankata ne smee da vloùva i da se stekne so zemji{te, zgradi i oprema koi ne gi koristi za izvr{uvawe na finansiskite aktivnosti, osven onie steknati vrz osnova na nenaplateni pobaruvawa.

(2) Imotot na bankata vo zemji{te, zgradi, oprema i kapitalni delovi vo nefinansiski institucii ne smee da nadmine 60% od sopstvenite sredstva na bankata. (3) Agregatniot, odnosno vkupniot iznos na kapitalnite delovi vo nefinansiski institucii ne smee da nadmine 30% od sopstvenite sredstva na bankata.

33

(4) Poedine~en kapitalen del na bankata vo nefinansiska institucija ne smee da nadmine 15% od sopstvenite sredstva na banka. (5) Banka ne smee da ostvaruva kontrola vo nefinansiska institucija. (6) Vo ramkite na limitite od stavovite 2, 3, 4 i 5 od ovoj ~len ne se vklu~uva imotot vo zemji{te, zgradi i oprema steknat vrz osnova na nenaplateni pobaruvawa, a koi bankata ne gi koristi za izvr{uvawe na finansiskite aktivnosti i kapitalnite delovi steknati vrz osnova na nenaplateni pobaruvawa.

(7) Imotot i kapitalnite delovi steknati vrz osnova na nenaplateni pobaruvawa bankata e dol`na da gi prodade vo rok od tri godini od nivnoto steknuvawe, vo sprotivno istite se vklu~uvaat vo limitot utvrden vo stavovite 2, 3, 4 i 5 od ovoj ~len. 6. Likvidnost na bankata

^len 79 Bankata e dol`na da ja odrùva likvidnosta, odnosno da upravuva so aktivata i pasivata na na~in {to }e i ovozmoì namiruvawe na pristignatite obvrski vo sekoj moment.

^len 80 Zaradi odrùvawe na likvidnosta, vo soglasnost so metodologijata od ~len 68 od ovoj zakon, bankata e dol`na da upravuva so likvidnosniot rizik, {to treba da vklu~i osobeno:

1. Vospostavuvawe i odrùvawe na adekvatna ro~na struktura; 2. Planirawe i upravuvawe so prilivite i odlivite na pari~ni sredstva i

obezbeduvawe na adekvaten iznos na likvidni sredstva; 3. Sledewe na izvorite na sredstva i nivnata koncentracija i 4. Testirawe na likvidnosta.

7. Otvorena devizna pozicija

^len 81 Bankata e dol`na da odrùva otvorena devizna pozicija vo soglasnost so metodologijata od ~len 68 stav 1 to~ka 2 od ovoj zakon.

IX. ORGANI NA BANKA I UPRAVUVAWE NA BANKA

^len 82

(1) Organi na banka se: sobranie, nadzoren odbor, odbor za upravuvawe so rizici, odbor za revizija, upraven odbor i drugi organi utvrdeni so statut (krediten odbor i sl). (2) So statutot na bankata poblisku se ureduvaat brojot, sostavot, nadle`nostite, pravata, dol`nostite, odgovornostite i na~inot na rabotewe na organite na bankata,

34

kako i brojot, mandatot, nadle`nostite, pravata, odgovornostite i uslovite za imenuvawe na licata so posebni prava i odgovornosti. (3) Upravuvaweto na bankata mora da bide vo soglasnost so odredbite od ovoj zakon i so pravilata za dobro korporativno upravuvawe propi{ani od strana na Sovetot na Narodna banka doneseni vo soglasnost so me|unarodnite standardi.

^len 83 (1) Lice so posebni prava i odgovornosti vo banka zadolìtelno treba da ima soodvetno visoko obrazovanie i poznavawe na propisite od oblasta na bankarstvoto i/ili finansiite i da ima soodvetno iskustvo koe obezbeduva sigurno i stabilno upravuvawe so bankata. (2) Lice so posebni prava i odgovornosti vo banka ne moè da bide lice:

1. ^len na Sovetot na Narodna banka; 2. Vraboteno vo Narodna banka; 3. Koe e osudeno so kazna zatvor za krivi~ni dela od oblasta na bankarstvoto i

finansiite; 4. Na koe mu e izre~ena prekr{o~na sankcija odnosno kazna zabrana za vr{ewe

profesija, dejnost ili dol`nost; 5. Koe ne poseduva reputacija so {to moè da bide zagrozeno sigurnoto i

stabilnoto rabotewe na bankata; 6. Koe ne gi po~ituva odredbite od ovoj zakon i propisite doneseni vrz osnova na

ovoj zakon i/ili ne gi sproveduvalo ili ne gi sproveduva i/ili postapuvalo ili postapuva sprotivno na merkite izre~eni od guvernerot, so {to bile ili se zagrozeni sigurnosta i stabilnosta na banka;

7. ^len na nadzoren odbor, odbor za upravuvawe so rizici, odbor za revizija i upraven odbor na druga banka ili vraboten vo druga banka ili

8. Koe izvr{uvalo funkcija na lice so posebni prava i odgovornosti vo banka ili drugo pravno lice vo koe bila vovedena administracija ili nad koe e otvorena ste~ajna ili likvidaciona postapka, osven dokolku nedvosmisleno, vrz osnova na raspoloìvite dokumenti i podatoci se utvrdi deka liceto ne pridonelo za nastanuvawe na uslovite za voveduvawe na administracija, ste~ajna ili likvidaciona postapka ili funkcijata ja vr{elo neposredno pred ili po nastanuvawe na pri~inite koi dovele do voveduvawe na administracija, otvorawe na ste~aj ili sproveduvawe na likvidaciona postapka.

(3) ^len na nadzoren odbor, odbor za upravuvawe so rizici, odbor za revizija i upraven odbor na banka ne moè da bide lice koe e povrzano lice so pravno lice vo koe bankata ima u~estvo.

^len 84 Dokolku licata so posebni prava i odgovornosti utvrdat deka odluka na organite na bankata e sprotivna na zakon ili na drug propis donesen vrz osnova na zakon ili deka spored svojata sodrìna e takva {to moè da ja zagrozi likvidnosta na bankata i nejzinata stabilnost i sigurnost, se dol`ni za ova pismeno da go izvestat nadzorniot odbor i Narodnata banka.

^len 85 Na bankite ne se primenuvaat odredbite od Zakonot za trgovskite dru{tva za

35

prokura, trgovski polnomo{nik i trgovski patnik. 1. Sobranie na banka

^len 86 (1) Sobranieto na bankata gi vr{i slednite raboti:

1. Go usvojuva statutot i izmenite i dopolnuvawata na statutot na bankata; 2. Ja usvojuva delovnata politika i razvojniot plan na bankata; 3. Go usvojuva finansiskiot plan na bankata; 4. Gi razgleduva i usvojuva godi{niot izve{taj za rabotewe na bankata zaedno so

pismenoto mislewe po istiot izgotveno od strana na nadzorniot odbor; 5. Go razgleduva godi{niot izve{taj za rabota na slu`bata za vnatre{na

revizija zaedno so pismenoto mislewe po istiot izgotveno od strana na nadzorniot odbor;

6. Go razgleduva izve{tajot za rabota na odborot za revizija; 7. Go razgleduva i usvojuva izve{tajot na dru{tvoto za revizija i pismenoto

mislewe po istiot izgotveno od strana na nadzorniot odbor; 8. Ja usvojuva godi{nata smetka i finansiskite izve{tai na bankata; 9. Odlu~uva za upotreba i rasporeduvawe na ostvarenata dobivka, ili za

pokrivawe na zagubite; 10. Odlu~uva za nova emisija na akcii na bankata; 11. Odlu~uva za statusni promeni i za prestanok na rabotewe na bankata; 12. Gi imenuva i razre{uva ~lenovite na nadzorniot odbor i odborot za revizija; 13. Izbira dru{tvo za revizija; 14. Ja usvojuva listata na neto dol`nici i 15. Odlu~uva i za drugi pra{awa od zna~ewe za raboteweto na bankata, predvideni

so statutot na bankata. (2) Sobranieto na banka ne moè da imenuva ~len na nadzoren odbor na banka bez prethodna soglasnost od guvernerot.

^len 87 (1) Sobranieto na banka se sostanuva najmalku edna{ godi{no.

(2) Godi{noto sobranieto na banka zadolìtelno se odrùva pred istekot na {est meseci od kalendarskata godina za prethodnata godina.

(3) Po isklu~ok na stav 2 od ovoj ~len, a vo slu~aite od ~len 108 stav 4 od ovoj zakon, godi{noto sobranie na banka za prethodnata godina moè da se odrì pred istekot na devet meseci od kalendarskata godina.

(4) Bankata e dol`na vo rokot od 15 dena po odrùvaweto na sobranieto na bankata, do Narodnata banka da go dostavi zapisnikot od odrànoto sobranie, zaedno so materijalite i donesenite odluki. (5) Pokraj licata opredeleni vo Zakonot za trgovskite dru{tva, tu`ba za utvrduvawe ni{tovnost na odluka na sobranie na banka moè da podnese i Narodnata banka.

2. Nadzoren odbor

36

^len 88 (1) Nadzorniot odbor na banka go so~inuvaat najmalku pet, no ne pove}e od devet ~lena. (2) Pokraj lice od ~len 83 od ovoj zakon, ~len na nadzoren odbor vo banka ne mo`e da bide i lice vraboteno vo bankata i neto dol`nik na bankata. Najmalku edna ~etvrtina od ~lenovite na nadzorniot odbor na banka mora da bidat nezavisni ~lenovi. (3) Mandatot na ~lenovite na nadzorniot odbor trae ~etiri godini.

(4) ^lenovite na nadzorniot odbor od svoite redovi izbiraat pretsedatel. (5) Nadzorniot odbor se sostanuva najmalku edna{ mese~no.

^len 89

(1) Nadzorniot odbor vr{i nadzor na raboteweto na upravniot odbor, gi odobruva politikite za vr{ewe na finansiski aktivnosti i go nadgleduva nivnoto sproveduvawe. (2) Nadzorniot odbor e odgovoren da obezbedi dobro rabotewe i upravuvawe i stabilnost na bankata, kako i navremeno i to~no finansisko izvestuvawe na Narodna banka. (3) Nadzorniot odbor gi vr{i i slednite raboti:

1. Ja odobruva delovnata politika i razvojniot plan na bankata; 2. Imenuva i razre{uva ~lenovi na upravniot odbor na bankata; 3. Imenuva i razre{uva ~lenovi na odborot za upravuvawe so rizici; 4. Go odobruva finansiskiot plan na bankata; 5. Go odobruva vospostavuvaweto i organizacijata na sistemot na vnatre{na

kontrola; 6. Organizira slu`ba za vnatre{na revizija i gi imenuva i razre{uva

vrabotenite vo slu`bata; 7. Go odobruva godi{niot plan na slu`bata za vnatre{na revizija; 8. Ja odobruva politikata za sigurnost na informativniot sistem; 9. Gi odobruva politikite za upravuvawe so rizici na bankata; 10. Gi odobruva planovite i programite za rabota i op{tite akti na bankata,

osven aktite {to gi donesuva sobranieto na bankata; 11. Gi razgleduva izve{taite za raboteweto na upravniot odbor na bankata; 12. Gi razgleduva izve{taite na odborot za upravuvawe so rizici; 13. Gi razgleduva izve{taite na odborot za revizija; 14. Gi razgleduva izve{taite na liceto/slu`bata za kontrola na usoglasenosta na

raboteweto na bankata so propisite; 15. Ja odobruva godi{nata smetka i finansiskite izve{tai na bankata 16. Ja odobruva listata na neto dol`nici na bankata; 17. Odobruva izlo`enost sprema poedine~no lice od nad 10% od sopstvenite

sredstva na bankata; 18. Odobruva transakcii so povrzani lica so bankata vo iznos od nad 1.000.000

denari;

37

19. Go odobruva steknuvaweto na kapitalni delovi i kupuvaweto na hartii od vrednost, pogolemi od 5% od sopstvenite sredstva na bankata, osven kupuvawe na hartii od vrednost izdadeni od Narodnata banka i Republika Makedonija;

20. Go odobruva predlogot na odborot za revizija za nazna~uvawe na dru{tvo za revizija i e odgovoren za obezbeduvawe na soodvetna revizija;

21. Gi odobruva politikata i procedurite za vr{ewe na vnatre{na revizija, vr{i nadzor na soodvetnosta na procedurite i efikasnosta na raboteweto na slu`bata za vnatre{na revizija i gi razgleduva nejzinite izve{tai;

22. Gi razgleduva izve{taite na supervizijata, drugi izve{tai dostaveni od Narodnata banka, Upravata za javni prihodi i drugi nadle`ni institucii i predlaga, odnosno prezema merki i aktivnosti za nadminuvawe na utvrdenite neusoglasenosti i slabosti vo raboteweto na bankata;

23. Go odobruva godi{niot izve{taj za raboteweto na bankata i dostavuva pismeno mislewe po istiot do sobranieto na bankata;

24. Go razgleduva izve{tajot na dru{tvoto za revizija i dostavuva pismeno mislewe po istiot do sobranieto na akcioneri;

25. Dava pismeno mislewe do sobranieto na bankata po godi{niot izve{taj na slu`bata za vnatre{na revizija;

26. Go odobruva eti~kiot kodeks na bankata i 27. Go odobruva delovnikot za rabota na odborot za revizija.

(4) Nadzorniot odbor najmalku edna{ godi{no vr{i ocenka na sopstvenata rabota od aspekt na poedine~nite ~lenovi i kolektivno i za toa go izvestuva sobranieto na bankata.

(5) Nadzorniot odbor na bankata ne moè da imenuva ~len na upraven odbor na bankata bez prethodna soglasnost od guvernerot, osven vo slu~aite od ~len 92 stav 5 od ovoj zakon. 3. Odbor za upravuvawe so rizici

^len 90 (1) Odborot za upravuvawe so rizici vo banka se sostoi od najmalku tri, no ne pove}e od 9 ~lena.

(2) ^lenovite na odborot za upravuvawe so rizici se izbiraat od redot na licata so posebni prava i odgovornosti koi se vraboteni vo bankata. Eden od ~lenovite na upravniot odbor na bankata zadolìtelno e ~len na odborot za upravuvawe so rizici.

(3) ^lenovite na odborot za upravuvawe so rizici, pokraj uslovite od ~len 83 od ovoj zakon, zadolìtelnotreba da imaat iskustvo vo oblasta na finansiite ili bankarstvoto od najmalku 3 godini. (4) Odborot za upravuvawe so rizici se sostanuva najmalku edna{ nedelno.

.

(5) Odborot za upravuvawe so rizici gi vr{i i slednite raboti: 1. Permanentno go sledi i ocenuva stepenot na rizi~nost na bankata i go

38

utvrduva prifatlivoto nivo na izloènost na rizici so cel minimizirawe na zagubite od izloènost na bankata na rizik

2. Vospostavuva politiki za upravuvawe so rizici i ja sledi nivnata primena; 3. Gi sledi propisite na Narodnata banka koi se odnesuvaat na upravuvaweto so

rizici i usoglasenosta na bankata so ovie propisi; 4. Vr{i ocenka na sistemite na upravuvawe so rizicite vo bankata; 5. Utvrduva kratkoro~ni i dolgoro~ni strategii za upravuvawe so oddelnite

vidovi rizici na koi e izloèna bankata; 6. Gi analizira izve{taite za izloènosta na bankata na rizik izraboteni od

slu`bite vo bankata koi vr{at ocenka na rizicite i predlaga strategii, merki i instrumenti za za{tita od rizici;

7. Ja sledi efikasnosta na funkcioniraweto na sistemite na vnatre{na kontrola vo upravuvaweto so rizici;

8. Gi analizira efektite od upravuvaweto so rizicite vrz performansite na bankata;

9. Gi analizira efektite od predloènite strategii za upravuvawe so rizici, kako i predloènite strategii, merki i instrumenti za za{tita od rizici;

10. Najmalku edna{ mese~no go izvestuva nadzorniot odbor, a najmalku edna{ vo tri meseci odborot za revizija za promenite vo rizi~nite pozicii na bankata, promenite vo strategijata za upravuvawe so rizici, efektite od upravuvaweto so rizicite vrz performansite na bankata, kako i prezemenite merki i instrumenti za za{tita od rizicite i efektite od istite i

11. Najmalku edna{ kvartalno gi razgleduva transakciite so povrzanite lica so bankata za {to dostavuva izve{taj do nadzorniot odbor najdocna do 15-ti vo mesecot koj sledi na izve{tajniot period.

(6) Odborot za upravuvawe so rizici najmalku edna{ godi{no vr{i ocenka na sopstvenata rabota od aspekt na poedine~nite ~lenovi i kolektivno i istata ja dostavuva do nadzorniot odbor. 4. Odbor za revizija

^len 91 (1) Odborot za revizija vo banka se sostoi od najmalku pet, no ne pove}e od 9 ~lena. (2) Mnozinstvoto ~lenovi vo odborot za revizija se izbiraat od redot na ~lenovite na nadzorniot odbor, a ostanatite ~lenovi se nezavisni ~lenovi. (3) Najmalku eden ~len na odborot za revizija treba da bide ovlasten revizor. (4) Vraboten vo dru{tvoto za revizija od ~len 105 od ovoj zakon ne smee da bide ~len na odborot za revizija. (5) ^lenovite na odborot za revizija od svoite redovi izbiraat pretsedatel koj e odgovoren za organizacija na rabotata na odborot za revizija.

(6) ^lenovi na odborot za revizija, pokraj uslovite od ~len 83 od ovoj zakon, treba da imaat poznavawe i za:

1. Raboteweto na bankata, nejzinite proizvodi i uslugi;

39

2. Rizicite na koi e izloèna bankata; 3. Sistemite za vnatre{na kontrola i politikite za upravuvawe so rizici na

bankata i 4. Smetkovodstvoto i revizijata.

(7) Odborot za revizija se sostanuva najmalku edna{ vo tri meseci, kako i na barawe na nadzorniot odbor.

(8) Odborot za revizija donesuva delovnik za rabota {to go odobruva nadzorniot odbor na bankata.

(9) Odborot za revizija gi vr{i slednite raboti:

1. Gi razgleduva finansiskite izve{tai na bankata i se griì za to~nosta i transparentnosta na objavenite finansiski informacii za raboteweto na bankata vo soglasnost so propisite za smetkovodstvo i me|unarodnite smetkovodstveni standardi;

2. Gi razgleduva i ocenuva sistemite za vnatre{na kontrola; 3. Ja sledi rabotata i ja ocenuva efikasnosta na slu`bata za vnatre{na revizija; 4. Go sledi procesot na revizija na bankata i ja ocenuva rabotata na dru{tvoto za

revizija; 5. Gi donesuva smetkovodstvenite politiki na bankata; 6. Ja sledi usoglasenosta na raboteweto na bankata so propisite {to se

odnesuvaat na smetkovodstvenite standardi i finansiskite izve{tai; 7. Odrùva sostanoci so upravniot odbor, slu`bata za vnatre{na revizija i

dru{tvoto za revizija vo vrska so utvrdeni neusoglasenosti so propisite i slabosti vo raboteweto na bankata;

8. Gi razgleduva izve{taite na odborot za upravuvawe so rizici; 9. Predlaga dru{tvo za revizija i 10. Najmalku edna{ vo tri meseci go izvestuva nadzorniot odbor na bankata za

svojata rabota. (10) Odborot za revizija najmalku edna{ godi{no vr{i ocenka na sopstvenata rabota od aspekt na poedine~nite ~lenovi i kolektivno. (11) Odborot za revizija podnesuva godi{en izve{taj za svojata rabota do nadzorniot odbor i do sobranieto na bankata, vo koj e sodràna ocenkata od stav 10 od ovoj ~len. 5. Upraven odbor

^len 92 (1) Upravniot odbor na banka se sostoi od najmalku dve, no ne pove}e od 7 lica. (2) ^len na upraven odbor na banka, pokraj uslovite od ~len 83 stav 1 od ovoj zakon, mora da ima {est godini uspe{no rabotno iskustvo od oblasta na finansiite ili bankarstvoto ili tri godini rabotno iskustvo kako lice so posebni prava i odgovornosti vo banka so aktivnosti soodvetni na bankata vo koja se imenuva. (3) ^len na upraven odbor na banka, pokraj lice od ~len 83 stav 2 od ovoj zakon, ne moè da bide i lice koe e ~len na organ na upravuvawe ili na nadzoren organ na bilo

40

koe drugo trgovsko dru{tvo (4) ^lenovite na upravniot odbor mora da se vo postojan raboten odnos vo bankata i barem eden od ~lenovite mora da go poznava makedonskiot jazik i negovoto kirilsko pismo i da ima postojano ìveali{te vo Republika Makedonija. (5) Dokolku brojot na ~lenovite na upravniot odbor na banka se namali pod propi{aniot so ovoj zakon, nadzorniot odbor od svoite redovi imenuva vr{itel ili vr{iteli na dol`nosta ~len na upraven odbor. Vr{itelite na dol`nost ~len na upraven odbor se predmet na upis vo trgovskiot registar. (6) ^lenot od nadzorniot odbor koj e imanuvan za vr{itel na dol`nost ~len na upraven odbor vo periodot na izvr{uvawe na ovaa dol`nost ne moè da u~estvuva vo donesuvaweto na odlukite {to se vo nadle`nost na nadzorniot odbor.

^len 93 Upravniot odbor na bankata gi vr{i slednite raboti:

1. Upravuva so bankata; 2. Ja zastapuva bankata; 3. Gi izvr{uva odlukite na sobranieto i na nadzorniot odbor na bankata,

odnosno se griì za nivno sproveduvawe; 4. Pokrenuva inicijativi i dava predlozi za unapreduvawe na raboteweto na

bankata; 5. Gi imenuva i razre{uva licata so posebni prava i odgovornosti, vo soglasnost

so odredbite od ovoj zakon i statutot na bankata; 6. Izgotvuva delovna politika i razvoen plan na bankata; 7. Izgotvuva finansiski plan na bankata; 8. Izgotvuva lista na neto dol`nici; 9. Izgotvuva politika za sigurnost na informativniot sistem na bankata; 10. Izgotvuva godi{en izve{taj za raboteweto na bankata i go dostavuva do

nadzorniot odbor i 11. Izgotvuva eti~ki kodeks na bankata.

^len 94

(1) Upravniot odbor na bankata e odgovoren za: 1. Obezbeduvawe uslovi za rabotewe na bankata vo soglasnost so propisite; 2. Upravuvawe i sledewe na rizicite na koi e izloèna bankata vo raboteweto; 3. Postignuvawe i odrùvawe na adekvatno nivo na sopstveni sredstva; 4. Funkcionirawe na sistemot na vnatre{na kontrola vo site oblasti na

rabotewe na bankata; 5. Nepre~eno rabotewe na slu`bata za vnatre{na revizija na bankata, odnosno

osiguruva deka slu`bata za vnatre{na revizija ima pristap do dokumentacijata i do vrabotenite vo bankata so cel nepre~eno sproveduvawe na nejzinite aktivnosti;

6. Nepre~eno rabotewe na liceto, odnosno slu`bata od ~len 99 od ovoj zakon, odnosno osiguruva deka liceto, odnosno slu`bata ima pristap do dokumentacijata i do vrabotenite vo bankata so cel nepre~eno sproveduvawe na ovlastuvawata;

7. Vodewe na trgovskite i ostanatite knigi i delovnata dokumentacija na

41

bankata, izrabotka na finansiski i drugi izve{tai vo soglasnost so propisite za smetkovodstvo i smetkovodstvenite standardi;

8. Navremeno i to~no finansisko izvestuvawe; 9. Redovnost i to~nost na izve{taite {to se dostavuvaat do Narodnata banka vo

soglasnost so zakon i propisite doneseni vrz osnova na zakon i 10. Sproveduvawe na merkite izre~eni od strana guvernerot sprema bankata .

(2) Upravniot odbor na bankata za svojata rabota odgovara pred nadzorniot odbor. (3) Upravniot odbor go izvestuva nadzorniot odbor za svoeto rabotewe najmalku edna{ mese~no. (4) Upravniot odbor e dolèn vedna{ da go izvesti nadzorniot odbor za:

1. Vlo{ena likvidnost ili solventnost na bankata; 2. Postoewe osnov za ukinuvawe na dozvolata za osnovawe i rabotewe ili za

zabrana za izvr{uvawe na odredena finansiska aktivnost, soglasno so zakon; 3. Namaluvawe na sopstvenite sredstva pod propi{anoto nivo vo soglasnost so

ovoj zakon; 4. Naodite na supervizijata i nadzorot na Narodnata banka i 5. Naodite na Upravata za javni prihodi i drugi kontrolni organi.

(5) Za slu~aite od stav 4 to~ki 1, 2 i 3 od ovoj ~len nadzorniot odbor na bankata e dolèn vedna{ da ja izvesti Narodnata banka. (6) Za naodot od stav 4 to~ka 5 od ovoj ~len nadzorniot odbor na bankata e dolèn vedna{ da ja izvesti Narodnata banka dokolku naodite imaat zna~itelno vlijanie vrz finansiskata sostojba na bankata. (7) ^len na upraven odbor e dolèn vedna{ da go izvesti nadzorniot odbor ako toj ili so nego povrzani lica steknat kontrola vo drugo pravno lice. 6. Slu`ba za vnatre{na revizija vo bankata

^len 95

(1) Nadzorniot odbor na bankata e dolèn da organizira slu`ba za vnatre{na revizija, kako nezavisen organizacionen del vo bankata. (2) Organizacionata postavenost, pravata, odgovornostite i odnosite so drugite organizacioni delovi vo bankata, kako i odgovornosta i uslovite za nazna~uvawe na rakovoditelot na slu`bata za vnatre{na revizija gi ureduva nadzorniot odbor. (3) Slu`bata za vnatre{na revizija vr{i postojana i celosna revizija na zakonitosta, pravilnosta i aùrnosta na raboteweto na bankata preku:

1. Ocenka na adekvatnosta i efikasnosta na sistemite na vnatre{na kontrola; 2. Ocenka na sproveduvaweto na politikite za upravuvawe so rizicite; 3. Ocenka na postavenosta na informativniot sistem; 4. Ocenka na to~nosta i verodostojnosta na trgovskite knigi i finansiskite

izve{tai; 5. Proverka na to~nosta, verodostojnosta i navremenosta vo izvestuvaweto

42

soglasno so prpoisite; 6. Sledewe na po~ituvaweto na propisite, eti~kiot kodeks, politikite i

procedurite; 7. Ocenka na sistemite za spre~uvawe na perewe pari i 8. Ocenka na uslugite {to bankata gi dobiva od dru{tvata za pomo{ni uslugi na

bankata.

(4) Slu`bata za vnatre{na revizija gi sproveduva svoite aktivnosti vo soglasnost so principite i standardite za vnatre{na revizija, eti~kiot kodeks na bankata i politikata i procedurite za rabotewe na slu`bata.

(5) Licata vo slu`bata za vnatre{na revizija se vraboteni vo bankata i izvr{uvaat raboti samo na slu`bata. Najmalku eden od licata vraboteni vo slu`bata e ovlasten revizor. (4) Vrabotenite vo bankata se dol`ni na licata, odnosno vrabotenite vo slu`bata od stav 1 od ovoj ~len da im ovozmoàt uvid vo dokumentacijata so koja raspolagaat i da im gi pruàt site potrebni informacii.

^len 96 (1) Slu`bata za vnatre{na revizija izgotvuva godi{en plan za rabota na slu`bata, {to go odobruva nadzorniot odbor. (2) Vo planot od stav 1 od ovoj ~len zadolìtelno se naveduva predmetot na revizija so opis na sodrìnata na planiranata revizija vo pooddelni oblasti i raspored na kontrolite vo tekot na godinata so planirano vremetraewe za sproveduvawe na kontrolite.

^len 97 (1) Slu`bata za vnatre{na revizija e dol`na za svoeto rabotewe da izraboti polugodi{en i godi{en izve{taj i da gi dostavi do nadzorniot odbor, upravniot odbor i odborot za revizija na bankata. (2) Polugodi{niot i godi{niot izve{taj od stav 1 od ovoj ~len sodràt:

1. Opis na izvr{enite revizii na raboteweto na bankata; 2. Ocenka na adekvatnosta i efikasnosta na sistemite za vnatre{na kontrola; 3. Naodi i predloèni merki na slu`bata za vnatre{na revizija i 4. Ocenka na sproveduvaweto na merkite predloèni od strana na slu`bata za

vnatre{na revizija. (3) Godi{niot izve{taj od stav 1 od ovoj ~len sodrì i:

1. Ocenka za realizacijata na postavenite celi so godi{niot plan za rabota; 2. Ocenka za planiranoto vreme za kontrola i eventualnoto otstapuvawe i 3. Informacii za izvr{eni drugi aktivnosti.

(4) Nadzorniot odbor e dolèn da go dostavi godi{niot izve{taj na slu`bata za vnatre{nata revizija do sobranieto na bankata i do Narodna banka.

^len 98 Slu`bata za vnatre{na revizija e dol`na vedna{ da gi izvesti nadzorniot odbor i

43

upravniot odbor, dokolku vo tekot na kontrolata utvrdi: 1. Nepo~ituvawe na standardite za upravuvawe so rizicite poradi {to postoi

mo`nost za naru{uvawe na likvidnosta ili solventnosta na bankata i 2. Deka upravniot odbor ne gi po~ituva propisite, op{tite akti i internite

proceduri na bankata.

7. Kontrola na usoglasenosta na raboteweto na bankata so propisite

^len 99 (1) Upravniot odbor na banka e dolèn, vo zavisnost od vidot, obemot i sloènosta na aktivnostite {to gi vr{i bankata, da imenuva lice ili da organizira slu`ba za kontrola na usoglasenosta na raboteweto na bankata so propisite. (2) Liceto, odnosno slu`bata od stav 1 od ovoj ~len e odgovorno za identifikacija i sledewe na rizicite od neusoglasenosta na raboteweto na bankata so propisite. Pod rizik od neusoglasenost so propisite se smeta osobeno, no ne isklu~ivo, rizikot od izre~eni merki od strana na Narodna banka, od finansiski zagubi i reputaciski rizik kako posledica na propusti vo usoglasuvawe na raboteweto na bankata so propisite. (3) Liceto, odnosno vrabotenite vo slu`bata od stav 1 od ovoj ~len gi izvr{uvaat edinstveno rabotite od stav 2 od ovoj ~len i se samostojni vo izvr{uvaweto na rabotite od nivna nadle`nost. (4) Vrabotenite vo bankata se dol`ni na liceto, odnosno vrabotenite vo slu`bata od stav 1 od ovoj ~len da im ovozmoàt uvid vo dokumentacijata so koja raspolagaat i da im gi pruàt site potrebni informacii. (5) Liceto, odnosno rakovoditelot na slu`bata od stav 1 na ovoj ~len za svojata rabota podnesuva mese~en izve{taj do upravniot odbor i trimese~en izve{taj do nadzorniot odbor. 8. Sudir na interesi

^len 100

(1) Licata so posebni prava i odgovornosti se dol`ni redovno, na sekoi {est meseci, da dadat pismena izjava za postoewe ili nepostoewe na sudir na nivniot li~en interes so interesot na bankata.

(2) Pod li~en interes na licata od stav 1 na ovoj ~len se podrazbiraat i interesite na povrzanite lica so niv.

(3) Sudir me|u li~niot interes i interesot na bankata postoi koga so donesuvaweto na odluki, sklu~uvaweto na dogovori ili vr{ewe na drugi delovni aktivnosti se zasega vo materijalnite ili bilo koj drug vid na delovni ili semejni interesi na licata od stavovite 1 i 2 od ovoj ~len.

(4) Pod ostvaruvawe na materijalen, deloven i semeen interes se podrazbira ostvaruvawe na pari~na ili drug vid na korist, direktno ili indirektno za licata od

44

stavovite 1 i 2 od ovoj ~len.

(5) Licata od stav 1 od ovoj ~len ne smeat da prisustvuvaat pri razgleduvaweto i donesuvaweto na odluki, da sklu~uvaat dogovori ili da vr{at drugi delovni aktivnosti dokolku nivnata objektivnost e dovedena vo pra{awe zaradi postoewe na sudir pome|u nivniot li~en interes i interesot na bankata.

(6) Za postoewe na sudir na interesi se dava pismena izjava i pred odrùvawe na sostanokot za razgleduvawe i donesuvawe na odluki, sklu~uvawe na dogovori ili vr{ewe na druga delovna aktivnost.

(7) Pismenata izjava od stavovite 1 i 6 od ovoj ~len se dostavuva do nadzorniot odbor i do upravniot odbor na bankata i vo nea se naveduva osnovot od koj proizleguva sudirot me|u li~niot interes i interesot na bankata. (8) Dokolku liceto od stav 1 od ovoj ~len premol~i postoewe na sudir na interesi, Narodna banka i drugo lice koe ima praven interes do nadle`niot sud, vo soglasnost so zakon, moè da bara poni{tuvawe na pravnata rabota.

X. IZVE[TAI, SMETKOVODSTVO I REVIZIJA

1. Izve{tai ^len 101

(1) Bankite se dol`ni da dostavuvaat izve{tai i podatoci do Narodnata banka. (2) Sovetot na Narodna banka podetalno gi propi{uva formite, vidovite, metodologijata, sodrìnata na izve{taite i podatocite i rokovite za nivno dostavuvawe do Narodnata banka.

(3) Sovetot na Narodna banka moè da propi{e izve{tai i podatoci koi bankata e dol`na da gi objavi, kako i na~inot, formata i rokovite na nivno objavuvawe. 2. Smetkovodstvo

^len 102 (1) Bankata e dol`na da gi vodi svoite trgovski knigi uredno i aùrno. Trgovskite knigi i finansiskite izve{tai se sostavuvaat vo soglasnost so propisite za smetkovodstvo i smetkovodstvenite standardi, osven ako so ovoj zakon poinaku ne e opredeleno. (2) Bankata e dol`na da go organizira svoeto rabotewe i da gi vodi trgovskite knigi, kako i delovnata i smetkovodstvenata dokumentacija na na~in koj }e ovozmoì potvrduvawe deka bankata vo sekoj moment raboti vo soglasnost so odredbite od ovoj zakon.

(3) Bankata e dol`na da gi klasificira podatocite vo nejzinite trgovski knigi soglasno so smetkovniot plan.

(4) Vo izrabotkata na finansiskite izve{tai od ovoj ~len, bankata treba da ja

45

koristi forma soglasno ~len 103 od ovoj zakon.

(5) Bankata sostavuva godi{na smetka, polugodi{en i godi{en finansiski izve{taj i konsolidiran finansiski izve{taj.

(6) Bankata e dol`na do Narodnata banka da dostavuva nerevidiran polugodi{en i godi{en finansiski izve{taj vo rok od 30 dena po istekot na periodot za koj se odnesuva. (7) Bankata e dol`na do Narodnata banka da dostavuva mese~en izve{taj za sostojbata i prometot na site smetki od smetkovniot plan za bankite.

^len 103 (1) Sovetot na Narodna banka go propi{uva smetkovniot plan za bankite. (2) Za celite na finansiskoto izvestuvawe, guvernerot gi propi{uva:

1. Vidovite i sodr`inata na finansiskite izve{tai na bankite i bele{kite kon tie izve{tai i

2. Metodologija za evidentirawe i vrednuvawe na smetkovodstvenite stavki i za podgotovka na finansiskite izve{tai.

(3) Za potrebite na supervizijata, pokraj izve{taite i metodologiite od stav 2 od ovoj ~len, guvernerot mo`e da propi{e i dopolnitelni smetkovodstveni nasoki i podatoci koi bankata e dol`na da gi dostavuva do Narodnata banka. 3. Revizija

^len 104 Godi{nite finansiski izve{tai i trgovskite knigi gi proveruva i ocenuva dru{tvo za revizija i izgotvuva izve{taj za izvr{ena revizija, vo soglasnost so propisite za revizija i odredbite od ovoj zakon.

^len 105 (1) Bankata e dol`na da opredeli dru{tvo za revizija za {to ja izvestuva Narodnata banka vo rok od 15 dena od denot koga go opredelila. (2) Guvernerot nema da go prifati dru{tvoto za revizija od stav 1 od ovoj ~len dokolku dru{tvoto za revizija:

1. ima pomalku od 3 godini iskustvo vo vr{ewe na revizii; 2. e povrzano lice so bankata; 3. vo poslednite 3 godini davalo konsultantski uslugi na bankata; 4. vo poslednite 3 godini bilo pod merki izre~eni od strana na Institutot na

ovlasteni revizori i 5. ima nesoodvetna ekspertiza ili ne postapuva soglasno revizorskite

standardite. (3) Dokolku guvernerot ne go prifati dru{tvoto za revizija za toa ja izvestuva bankata vo rok od 15 dena od dobivaweto na izvestuvaweto od stav 1 od ovoj ~len i

46

bara od bankata da opredeli drugo dru{tvo za revizija. (4) Bankata e dol`na da opredeli drugo dru{tvo za revizija vo rok od 45 dena po dobivaweto na izvestuvaweto od stav 3 od ovoj ~len. (5) Isto dru{tvo za revizija mo`e da izvr{i najmnogu pet posledovatelni revizii na godi{nite finansiski izve{tai na edna banka.

^len 106 (1) So revizijata se ocenuva osobeno:

1. Bilansot na sostojbata; 2. Bilansot na uspehot; 3. Izve{tajot za pari~en tek; 4. Promenite vo visinata na sopstvenite sredstva i ocenka na adekvatnosta na

kapitalot; 5. Nivoto i promenite vo visinata na ispravkata na vrednosta i izdvoenata

posebna rezerva i za izvr{enite otpisi; 6. Iznosot na prezemenite potencijalni obvrski; 7. Efektite od konsolidacijata; 8. Funkcioniraweto na sistemite na vnatre{na kontrola i izvr{uvaweto na

funkcijata na vnatre{na revizija; 9. Vodeweto na trgovskite knigi; 10. Sigurnosta na informativniot sistem; 11. To~nosta i kompletnosta na izve{taite {to bankata gi dostavuva do

Narodnata banka za potrebite na supervizijata; 12. Adekvatnosta na smetkovodstvenite politiki i proceduri na bankata, kako i

vrednuvaweto na bilansnite i vonbilansnite sredstva i obvrski; 13. Usoglasenosta na raboteweto na bankata so propisite i 14. Sistemite na bankata za upravuvawe so rizicite.

(2) Sodr`inata na revizijata na raboteweto i na godi{nite finansiski izve{tai na bankite podetalno gi propi{uva Sovetot na Narodna banka, vo soglasnost so me|-unarodnite standardi.

^len 107

(1) Dru{tvoto za revizija e dol`no vedna{ pismeno da go izvesti guvernerot dokolku vo tekot na revizijata utvrdi deka:

1. Solventnosta ili likvidnosta na bankata e zagrozena; 2. Bankata e nesolventna ili nelikvidna i 3. Bankata rabotela i/ili raboti sprotivno na propisite.

(2) Dru{tvoto za revizija e dol`no vedna{, vo pismena forma, da go izvesti guvernerot dokolku, vrz osnova na izvr{enata revizija na pravno lice koe so bankata ima bliski vrski, utvrdi deka:

1. Liceto ima problemi so likvidnosta ili solventnosta i

2. Liceto rabotelo ili raboti sprotivno na propisite.

(3) Guvernerot go izvestuva ministerot za finansii �� slu~aite od stav 1 to~ki 1 i 2

47

od ovoj ~len vo rok od tri dena od denot koga e dobieno izvestuvaweto.

^len 108

(1) Dru{tvoto za revizija e dol`no izve{tajot za izvr{ena revizija na godi{niot finansiski izve{taj istovremeno da go dostavi do upravniot odbor na bankata, nadzorniot odbor na bankata, Narodnata banka i Ministerstvoto za finansii, i toa najdocna do 30 april vo tekovnata godina za prethodnata kalendarska godina. (2) Narodnata banka mo`e od dru{tvoto za revizija da pobara dopolnitelni objasnuvawa i podatoci vo vrska so izve{tajot za izvr{enata revizija. (3) Dru{tvoto za revizija e dol`no na barawe na Narodna banka da i gi napravi dostapni rabotnite materijali od revizijata na banka. (4) Guvernerot nema da go prifati izve{tajot za izvr{ena revizija ako utvrdi deka ne se temeli vrz objektivni fakti za finansiskata sostojba vo bankata, dokolku ne e izraboten vo soglasnost so ~len 106 od ovoj zakon i/ili dru{tvoto za revizija pri vr{ewe na revizijata ne postapuvalo soglasno propi{anite standardi i proceduri.

(5) Dokolku guvernerot ne go prifati izve{tajot za izvr{enata revizija, za toa gi izvestuva bankata, Ministerstvoto za finansii i Institutot za ovlasteni revizori vo rok od 45 dena od dobivaweto na izve{tajot.

(6) Vo slu~aite od stav 4 od ovoj ~len, guvernerot bara od bankata da nazna~i drugo dru{tvo za revizija, koe }e izgotvi nov izve{taj. (7) Site tro{oci nastanati vo vrska so nazna~uvawe na drugo dru{tvo za revizija soglasno so stav 6 od ovoj ~len gi podnesuva bankata.

^len 109

Dokolku bankata postapi sprotivno na odredbite od ~len 105 ili dru{tvoto za revizija ne postapi soglasno ~len 108 stav 4 od ovoj zakon, guvernerot vo slednite tri godini ne smee da prifati izve{taj za izvr{ena revizija izgotven od toa dru{tvo za revizija.

^len 110 (1) Bankata e dol`na vo rok od 8 dena po usvojuvaweto na godi{niot izve{taj za raboteweto, da dostavi primerok do Narodnata banka zaedno so izve{tajot za izvr{enata revizija. (2) Banka vo koja stranska banka ostvaruva kontrola e dol`na do Narodnata banka da dostavi i godi{en izve{taj za raboteweto i izve{taj od izvr{enata revizija na stranskata banka koja ostvaruva kontrola najdocna vo rok od 30 dena od nivnoto izdavawe.

(3) Bankata e dol`na izve{tajot za izvr{enata revizija i godi{nite finansiski izve{tai zaedno so bele{kite kon izve{tajot, da gi napravi dostapni do javnosta i da objavi bilans na sostojba, bilans na uspeh, izve{taj za promena na kapitalot izve{taj za pari~ni tekovi i izve{tajot na revizorot kon godi{nite finansiski

48

izve{tai, vo barem eden dneven vesnik, vo rok od 15 dena od usvojuvaweto na izve{tajot od strana na sobranieto na bankata.

XI. BANKARSKA TAJNA

^len 111 Dokumentite, podatocite i informaciite koi se steknati pri vr{ewe na bankarski i drugi finansiski aktivnosti za poedine~ni lica i transakcii so poedine~ni lica, kako i za depozitite na poedine~ni lica pretstavuvaat bankarska tajna koja bankata e dol`na da ja za{titi i ~uva.

^len 112 (1) Licata so posebni prava i odgovornosti, akcionerite i vrabotenite vo bankata, kako i licata koi preku davawe uslugi na bankata imaat pristap do dokumentite, podatocite i informaciite od ~len 111 od ovoj zakon se obvrzani da gi ~uvaat, moàt da gi koristat isklu~ivo za celite za koi se dobieni i ne smeat da gi otkrijat na treti lica. (2) Obvrskata od stav 1 od ovoj ~len ne se odnesuva vo slednive slu~ai:

1. Ako so zakon e propi{ano objavuvawe na podatocite i informaciite i 2. Ako liceto dalo pismena soglasnost za otkrivawe na podatocite.

(3) Za licata so posebni prava i odgovornosti, akcionerite i vrabotenite vo bankata obvrskata od stav 1 od ovoj ~len ne se odnesuva i vo slednive slu~ai:

1. Po pismeno barawe na nadleèn sud za vodewe na postapki koi se vo ramkite na negovite nadle`nosti;

2. Za potrebite na Narodna banka ili na drug supervizorski organ ovlasten so zakon;

3. Po pismeno barawe na Upravata za javni prihodi za vodewe na postapki koi se vo ramkite na nejzinite nadle`nosti;

4. Ako podatocite se soop{tuvaat na Biroto za spre~uvawe na perewe pari finansirawe na terorizam, vo soglasnost so zakon;

5. Ako podatocite se soop{tuvaat na Biro za finansiskata policija, vo soglasnost so zakon;

6. Na pismeno barawe na Dràvniot devizen inspektorat za kontrola na deviznoto rabotewe;

7. Na pismeno barawe na Fondot za osiguruvawe na depoziti, vo soglasnost so zakon;

8. Ako podatocite se soop{tuvaat za potrebite na funkcionirawe na Kreditniot registar na Narodnata banka i

9. Po pismeno barawe na licata ovlasteni za izvr{uvawe vo soglasnost so zakon.

(4) Licata koi soglasno stav 3 od ovoj ~len do{le do dokumentite, podatocite i informaciite od ~len 111 od ovoj zakon se obvrzani da gi ~uvaat, moàt da gi koristat isklu~ivo za celite za koi se dobieni i ne smeat da gi otkrijat na treti lica, osven vo slu~ai i vo postapka utvrdena so ovoj ili drug zakon. (5) Obvrskata od stavovite 1 i 4 od ovoj ~len prodolùva i po prestanokot na

49

rabotniot odnos, odnosno po prestanokot na osnovot i statusot vrz osnova na koj e ostvaren pristap do podatocite koi se smetaat za bankarska tajna.

XII. ZDRU@UVAWE NA BANKI

^len 113 (1) Bankite osnovani vo Republika Makedonija zaradi ostvaruvawe na zaedni~ki interesi i unapreduvawe na nivnoto rabotewe moàt da formiraat zdruènija na banki.

(2) Aktivnostite i zada~ite na zdruènijata na banki se ureduvaat so aktot za osnovawe. (3) Pokraj drugite aktivnosti, zdruènijata moàt:

1. Da organiziraat dopolnitelen, dobrovolen sistem za garantirawe na depozitite, pokraj zadolìtelniot propi{an so Zakonot za Fondot za osiguruvawe na depoziti;

2. Da organiziraat razmena na podatoci za kreditna sposobnost zaradi za{tita od krediten rizik i

3. Da davaat i obezbeduvaat obuka za bankarski rabotnici i izdavaat sertifikati.

(4) Bankite ne smeat da sklu~uvaat dogovori so koi se ograni~uva na~eloto na slobodno pazarno rabotewe i se ograni~uva konkurencijata vo bankarstvoto.

XIII. SUPERVIZIJA, KONSOLIDIRANA SUPERVIZIJA I NADZOR

^len 114 (1) Narodnata banka vr{i supervizija, konsolidirana supervizija i nadzor na na~in i postapka propi{ani so ovoj i/ili drug zakon. (2) Sovetot na Narodna banka podetalno go ureduva na~inot na vr{ewe na supervizijata, konsolidiranata supervizija i nadzorot od stav 1 od ovoj ~len. (3) Licata koi podleàt na supervizija, konsolidirana supervizija i nadzor od strana na Narodnata banka se dol`ni, vo soglasnost so nivnite bezbednosni proceduri, na ovlastenite lica od Narodnata banka da im obezbedat pristap do site prostorii, da im ja dadat na uvid celokupnata raspoloìva dokumentacija, vklu~itelno i podatocite koi se ~uvaat elektronski, kako i da ja obezbedat dokumentacijata {to ovlastenite lica od Narodna banka }e ja pobaraat. (4) Pri supervizijata, konsolidirana supervizija i nadzorot ovlastenite lica moàt da zadràt i iznesat samo kopii ili fotokopii od dokumenti na bankata, po potreba zavereni kaj notar. 1. Supervizija

50

^len 115

(1) Preku supervizijata Narodnata banka ja ocenuva sigurnosta, stabilnosta, rizi~nosta i usoglasenosta na raboteweto na bankata so propisite (2) Supervizija na banka vr{at lica ovlasteni od guvernerot.

^len 116 (1) Supervizorskata funkcija Narodnata banka ja ostvaruva preku:

1. Permanentno vonterensko sledewe na raboteweto na bankata so pribirawe i analizi na izve{taite i podatocite koi gi dostavuva bankata;

2. Neposredna, celosna ili delumna terenska kontrola vo samata banka; 3. Odr`uvawe kontakti so ~lenovite na organite na bankata i so dru{tvoto za

revizija i 4. Sorabotka i razmena na podatoci i informacii so drugi supervizorski

organi. (2) Narodna banka vr{i neposredna terenska kontrola spored odnapred utvrden plan i po potreba.

^len 117 Za potrebite na supervizijata bankata e dol`na da obezbedi:

1. Izve{tai i informacii za raboteweto na bankata; 2. Izve{taj za izvr{ena revizija i dopolnitelni informacii za izvr{enata

revizija na bankata i pismoto na dru{tvoto za revizija upateno do upravniot odbor na bankata;

3. Vonredni pregledi za raboteweto i 4. Izve{tai na slu`bata za vnatre{nata revizija na bankata.

2. Konsolidirana supervizija

^len 118 (1) Narodnata banka vr{i konsolidirana supervizija na bankarska grupa, vrz osnova na konsolidiranite izve{tai na grupata. (2) Za ispolnuvawe na obvrskite koi proizleguvaat od celite na konsolidiranata supervizija vo smisla na ovoj zakon, odgovorna e bankata so sedi{te vo Republika Makedonija koja e mati~no lice na bankarska grupa. (3) Po isklu~ok na stav 2 od ovoj ~len, koga mati~no lice na bankarskata grupa e finansisko holding dru{tvo so sedi{te vo Republika Makedonija, za ispolnuvawe na obvrskite koi proizleguvaat od celite na konsolidiranata supervizija vo smisla na ovoj zakon, odgovorna e bankata so sedi{te vo Republika Makedonija koja e podredeno lice na toa finansisko holding dru{tvo. (4) Bankata od stavovite 2 i 3 od ovoj ~len se smeta za banka koja e predmet na konsolidirana supervizija. (5) Vo slu~aj koga finansisko holding dru{tvo so sedi{te vo Republika Makedonija kontrolira dve ili pove}e banki so sedi{te vo Republika Makedonija koi ne se me|usebno povrzani preku kontrola ili u~estvo, za banka koja e predmet na

51

konsolidirana supervizija se smeta bankata so najgolem iznos na aktivata. Ako iznosot na aktivata na bankite e ednakov, za banka koja e predmet na konsolidirana supervizija se smeta bankata koja prva dobila dozvola za osnovawe i rabotewe od guvernerot. (6) Drugite pravni lica od bankarskata grupa koi se podredeni lica vo bankarskata grupa, moàt da bidat so sedi{te vo i nadvor od Republika Makedonija. (7) ^lenovite na organite na upravuvawe na finansiskoto holding dru{tvo od stavovite 3 i 5 od ovoj ~len mora da gi ispolnuvaat uslovite za ~lenovi na upraven odbor propi{ani so ovoj zakon.

^len 119 (1) Bankarskata grupa e dol`na da gi po~ituva i sledi odredbite od ovoj zakon so koi se definiraat supervizorskite standardi i upravuvaweto so rizicite. (2) Mati~noto lice e dol`no da organizira i obezbedi transparentnost na bankarskata grupa {to }e ovozmoàt utvrduvawe i sledewe na:

1. Vistinskite lica koi sproveduvaat kontrola vo grupata; 2. Finansiskata sostojba na bankarskata grupa i na sekoe oddelno lice vo

grupata; 3. Profilot na rizi~nost na bankarskata grupa i na sekoe oddelno lice vo

grupata; 4. Sistemot na vnatre{na kontrola i sistemite na upravuvawe so rizici i 5. Odnosite pome|u oddelnite lica i vidot na povrzanosta, vklu~uvaj}i ja i

visinata na u~estvoto vo kapitalot i/ili pravata na glas vo drugite lica vo grupata.

(3) Bankata koja e predmet na konsolidirana supervizija e dol`na, zaradi identifikuvawe, merewe, sledewe i kontrola na transakciite so drugi lica vo bankarskata grupa, da vospostavi i odrùva adekvatni sisitemi za upravuvawe so rizik, vnatre{na kontrola i izvestuvawe i smetkovodstvo.

^len 120 Konsolidiranata supervizija se odnesuva najmalku na:

1. Iznosot na sopstvenite sredstva; 2. Iznosot na golemi izloènosti; 3. Vloùvawata vo drugi nefinansiski institucii; 4. Sistemot na vnatre{na kontrola i 5. Upravuvaweto so rizicite.

^len 121

Sovetot na Narodna banka go propi{uva predmetot na konsolidacijata kako i sodrìnata na konsolidiranite izve{tai od ~len 122 od ovoj zakon i rokovite za nivno dostavuvawe od strana na bankata koja e predmet na konsolidirana supervizija.

^len 122 (1) Bankata koja e predmet na konsolidirana supervizija e dol`na da sostavuva i dostavuva do Narodna banka konsolidirani izve{tai na bankarskata grupa. (2) Konsolidiranite izve{tai od stav 1 od ovoj ~len se sostojat od konsolidirani

52

finansiski izve{tai i konsolidirani supervizorski izve{tai. (3) Bankata koja e predmet na konsolidirana supervizija, pri izrabotka na izve{taite od stav 1 od ovoj ~len, e dol`na da gi ima site potrebni informacii i podatoci vrz ~ija osnova gi izrabotuva konsolidiranite izve{tai na bankarskata grupa, kako i da vospostavi sistem za proverka na to~nosta i verodostojnosta na dostavenite informacii i podatoci od licata vo grupata. (4) Mati~noto lice vo bankarskata grupa e dol`no da obezbedi primena na edinstveni principi za vrednuvawe i prezentacija na oddelnite finansiski izve{tai na podredenite lica.

^len 123 Na barawe na guvernerot, bankata koja e predmet na konsolidirana supervizija e dol`na da izvr{i konsolidacija i na oddelni pozicii ili aktivnosti vo ramkite na bankarskata grupa, dokolku e toa potrebno za celosno i objektivno prikaùvawe na finansiskata sostojba i rezultatite od raboteweto na grupata kako celina ili na oddelnite banki vo grupata.

^len 124 (1) Podredenite lica vo bankarskata grupa i finansiskoto holding dru{tvo se dol`ni do bankata koja e predmet na konsolidirana supervizija da gi dostavuvaat site podatoci i informacii koi se potrebni za celite na konsolidiranata supervizija, da imaat adekvatni sistemi koi }e ovozmoàt dobivawe na tie podatoci i informacii, kako i da imaat adekvatni sistemi na vnatre{na kontrola za proverka na to~nosta i verodostojnosta na dostavenite informacii i podatoci. (2) Zaradi utvrduvawe na opfatot na konsolidacija {to treba da ja izvr{i bankata koja e predmet na konsolidirana supervizija, podredenite lica vo bankarskata grupa se dol`ni do bankata da dostavuvaat podatoci za visinata na nivnoto u~estvo vo kapitalot i/ili pravata na glas vo drugi lica. (3) Dokolku podredenite lica vo grupata i finansiskoto holding dru{tvo do bankata koja e predmet na konsolidirana supervizija ne gi dostavat podatocite i informaciite potrebni za celite na konsolidiranata supervizija, bankata e dol`na za toa vedna{ da ja izvesti Narodna banka.

^len 125 (1) Vo slu~aite koga ne postoi bankarska grupa, guvernerot moè da pobara od banka koja e podredena na drugo pravno lice, da izvr{i celosna konsolidacija ili konsolidacija na oddelni pozicii ili aktivnosti, dokolku e toa potrebno za celosno i objektivno prikaùvawe na finansiskata sostojba i rezultatite od raboteweto na bankata. (2) Guvernerot moè da pobara od banka koja e mati~no lice na drugo pravno lice koe ne e banka ili finansisko holding dru{tvo, da izvr{i celosna konsolidacija ili konsolidacija na oddelni pozicii ili aktivnosti na licata od grupata, bez razlika na nivnata dejnost, dokolku e toa potrebno za celosno i objektivno prikaùvawe na finansiskata sostojba i rezultatite od raboteweto na bankata. (3) Bankata od stavovite 1 i 2 od ovoj ~len e dol`na, zaradi identifikuvawe,

53

merewe, sledewe i kontrola na transakciite so mati~noto lice, negovite podru`nici i/ ili podru`nicite na bankata, da vospostavi i odrùva adekvaten sistem za upravuvawe so rizici, vnatre{na kontrola i izvestuvawe i smetkovodstvo (4) Pravnite lica od stavovite 1 i 2 od ovoj ~len se dol`ni do bankata od stavovite 1 i 2 od ovoj ~len da gi dostavat site podatoci i informacii potrebni za celite na konsolidirana supervizija. (5) Bankata e dol`na vedna{ da ja izvesti Narodna banka dokolku pravnite lica od stavovite 1 i 2 od ovoj ~len ne i gi dostavat potrebnite podatoci i informacii od stav 4 od ovoj ~len. (6) Bankata e dol`na vedna{ da ja izvesti Narodna banka za sekoja zna~itelna transakcija so licata od stavovite 1 i 2 od ovoj ~len.

^len 126

(1) Bankata koja e predmet na konsolidirana supervizija e dol`na vedna{ da ja izvesti Narodna banka za:

1. Site promeni koi se od zna~ewe za odreduvawe na postoewe bankarska grupa, soglasno so odredbite od ovoj zakon i

2. Site promeni vo sekoe pravno lice ili vo odnosite pome|u oddelnite lica vo grupata, koi se od zna~ewe za celite na konsolidiranata supervizija.

(2) Za potrebite na konsolidiranata supervizija, guvernerot moè da pobara od bankata koja e predmet na konsolidirana supervizija, finansiskoto holding dru{tvo ili podredenite lica, da dostavat i drugi podatoci i informacii. (3) Guvernerot moè da zabrani vr{ewe transakcii na bankata koja e predmet na konsolidirana supervizija i/ili bankata koja e podredeno lice vo bankarskata grupa so oddelni lica vo grupata ili lica povrzani so niv, dok�lku utvrdi deka tie transakcii moè da ja dovedat vo seriozna opasnost sigurnosta i stabilnosta na bankata.

^len 127 (1) Dokolku banka so sedi{te vo Republika Makedonija e ~len na bankarska grupa koja vklu~uva edno ili pove}e lica koi se predmet na supervizija od drug ili drugi supervizorski organi, Narodna banka i toj/tie supervizorski organ/i utvrduvaat zaedni~ki pristap za konsolidirana supervizija na bankarskata grupa. (2) Sproveduvaweto na zaedni~kiot pristap za konsolidirana supervizija na bankarskata grupa, Narodna banka i drugite supervizorski organi podetalno go reguliraat so sklu~uvawe na dogovori kako osnova za postojana razmena na podatoci i informacii za celite na konsolidiranata supervizija. (3) Razmenata na informacii pome|u Narodna banka i drugite supervizorski organi se odnesuva najmalku na:

1. Identifikuvawe na strukturata na bankarskata grupa, vklu~uvaj}i gi i vistinskite lica koi sproveduvaat kontrola vo grupata;

2. Promeni vo akcionerskata, upravuva~kata ili organizaciskata struktura na

54

grupata; 3. Delovnite i strate{kite planovi na bankarskata grupa; 4. Finansiskata sostojba na ~lenkite na grupata, so posebno vnimanie na

adekvatnosta na kapitalot, transakciite so povrzani lica, izloènosta pome|u licata od grupata, profitabilnosta i sli~no;

5. Korporativnoto upravuvawe, upravuvaweto so rizicite i sistemite na vnatre{na kontrola;

6. Merki koi se prezemaat sprema oddelni lica vo grupata; 7. Bilo koi drugi informacii koi moàt zna~ajno da vlijaat vrz bilo koe lice

vo grupata ili vrz grupata kako celina. 3. Nadzor

^len 128 Narodna banka moè da vr{i nadzor na raboteweto na povrzani lica so bankata, na drugi lica vo bankarskata grupa i na dru{tvo za pomo{ni uslugi na bankata. Dokolku ovie lica podleàt na kontrola od strana na drug ovlasten organ, Narodnata banka go vr{i nadzorot vo sorabotka so toj organ.

XIV. KONTROLA NA ZAKONITOSTA VO RABOTEWETO

NA LICA KOI NE SE BANKI

^len 129 (1) Dokolku pravni i fizi~ki lica vr{at raboti sprotivno na ~len 5 od ovoj zakon, Upravata za javni prihodi donesuva re{enie za zabrana na vr{ewe dejnost i vedna{ podnesuva barawe za bri{ewe od Centralniot registar .

(2) Protiv re{enieto od stav 1 od ovoj ~len moè da se podnese àlba do ministerot za finansii, vo rok od osum dena od denot na priemot na re{enieto.

(3) @albata od stav 2 od ovoj ~len ne go odlaga izvr{uvaweto na re{enieto.

(4) Narodnata banka e dol`na, dokolku ima soznanija deka odredeni lica vr{at raboti sprotivno na ~len 5 od ovoj zakon, da go izvesti Ministerstvoto za finansii.

^len 130

Upravata za javni prihodi so re{enie }e opredeli rok vo koj liceto koe postapuva sprotivno na ~len 4 stav 1 od ovoj zakon e dol`no da izvr{i promena na imeto. Dokolku vo utvrdeniot rok ne go promeni imeto, Upravata za javni prihodi vedna{ }e podnese barawe za bri{ewe na tie zborovi od imeto vo registarot vo koj se zapi{ani.

XV. MERKI

^len 131

(1) Guvernerot prezema merki i opredeluva rokovi za nivno sproveduvawe dokolku bankata, bankarskata grupa, akcionerite ili organite na bankata ne gi po~ituvaat propisite so koi e uredeno raboteweto na bankite ili nejzinite interni proceduri.

55

(2) Merki {to gi prezema guvernerot se:

1. Redovni merki 2. Dopolnitelni merki 3. Voveduvawe administracija 4. Povlekuvawe na soglasnost i 5. Odzemawe na dozvola.

(3) Pri odlu~uvawe za merkite {to }e gi prezeme, guvernerot se rakovodi od slednovo:

1. Vidot i serioznosta na nezakonitosta i/ili nepravilnosta i nivnoto vlijanie vrz stabilnosta i sigurnosta na bankata, nejzinite deponenti i bankarskiot sistem vo celina;

2. Vlijanieto ili potencijalnoto vlijanie na merkata vrz bankata ili vrz nejzinite deponenti vo nasoka na spre~uvawe na ponatamo{no vlo{uvawe na sostojbata vo bankata;

3. Dali nezakonitosta, odnosno nepravilnosta bile namerni i/ili se povtoruvaat i

4. Podgotvenosta na organite na bankata za otstranuvawe na konstatiranite nezakonitosti i nepravilnosti.

1. Redovni merki

^len 132 (1) Guvernerot prezema redovni merki koga bankata ili bankarskata grupa ne gi po~ituva propisite so koi e uredeno raboteweto na bankite i toa osobeno, no ne isklu~ivo, ako:

1. Sistemot na upravuvawe, informativniot sistem, sistemot na vnatre{na kontrola i internite politiki i proceduri, ne se vo soglasnost so propisite ili ne se po~ituvaat;

2. Smetkovodstvenite politiki, proceduri i praksa ne se vo soglasnost so propisite za smetkovodstvo;

3. Ne se po~ituvaat obvrskata i rokovite za dostavuvawe na podatoci, informacii i izve{tai do Narodna banka i za javno objavuvawe;

4. Ne e obezbedena soodvetna revizija; 5. Ne se postapuva ili se postapuva sprotivno na supervizorskite standardi; 6. Nema adekvatno nivo na sopstveni sredstva i 7. Ne se po~ituvaat obvrskite za spre~uvawe na perewe pari.

(2) Vo slu~aite od stav 1 od ovoj ~len i dokolku istite ne ja doveduvaat vo seriozna opasnost sigurnosta i stabilnosta na bankata, guvernerot prezema edna ili pove}e od slednite merki:

1. Na bankata da i izdade preporaka so rokovi za: stru~no usovr{uvawe na vrabotenite i licata so posebni prava i odgovornosti ili vrabotuvawe na soodveten kadar, promeni vo organizacionata sruktura na bankata, izgotvuvawe na novi politiki i proceduri vo odredeni oblasti i izgotvuvawe i sproveduvawe na akcionen plan za nadminuvawe na nezakonitostite i nepravilnostite i usoglasuvawe so propisite;

2. Na bankata da i izdade pismeno predupreduvawe; 3. So mnozinstvoto ~lenovi na nadzorniot odbor i/ili so ~lenovite na upravniot

56

odbor na bankata da sklu~i memorandum za usoglasuvawe so propisite ili za postignuvawe na potrebno nivo na sopstveni sredstva, vo opredelen rok i

4. Da i naloì na bankata dopolnitelna obvrska za dostavuvawe na vonredni podatoci i izve{tai vo period, vid, obem i intervali utvrdeni od guvernerot.

(3) Vo rok od 5 dena od istekot na rokovite od stav 2 to~ki 1, 2 i 3 od ovoj ~len, bankata e dol`na do Narodna banka da dostavi izve{taj za prezemenite aktivnosti i dokumentiran dokaz deka se usoglasila so propisite. 2. Dopolnitelni merki

^len 133 (1) Guvernerot prezema dopolnitelni merki sprema banka ili akcioner na banka koga seriozno gi prekr{uvaat propisite so {to se doveduva vo opasnost sigurnosta i stabilnosta na bankata, osobeno koga:

1. ]e oceni deka slu~aite od ~len 132 stav 1 ja doveduvaat sigurnosta i stabilnosta na bankata vo seriozna opasnost;

2. Ne gi sproveduva navremeno merkite od ~len 132 stav 2 od ovoj zakon; 3. Gi povtoruva nepravilnostite od ~len 132 stav 1 od ovoj zakon za koi e

izre~ena merka ili prekr{o~na sankcija; 4. Bankata izvr{uva aktivnosti za koi nema dozvola ili soglasnost; 5. Bankata izvr{uva aktivnosti preku filijala vo stranstvo bez dozvola od

guvernerot; 6. Bankata pove}e ne gi ispolnuva uslovite vrz osnova na koi e izdadena

dozvolata za osnovawe i rabotewe, odnosno soglasnosta za vr{ewe na finansiski aktivnosti;

7. Stapkata na adekvatnost na kapitalot i/ili sopstvenite sredstva se pod propi{anite vo soglasnost so ovoj zakon;

8. Nema izdvoeno potrebno nivo na posebni rezervi, odnosno ne e izvr{ena soodvetna ispravka na vrednosta na aktivata na bankata;

9. Postojano ili zna~itelno gi prekr{uva supervizorskite standardi; 10. Za~esteno ne ja ispolnuva obvrskata za navremeno dostavuvawe podatoci,

informacii i izve{tai do Narodnata banka i drugi institucii utvrdeni so zakon;

11. Ja popre~uva Narodnata banka i dru{tvoto za revizija vo izvr{uvawe na supervizijata i konsolidiranata supervizija, odnosno revizijata i

12. Akcioner ne dobil soglasnost od guvernerot za steknuvawe na akcii. (2) Vo slu~aite od stav 1 od ovoj ~len, guvernerot so re{enie prezema edna ili pove}e od slednive merki:

1. Ovlastuva lica za neposredno sledewe na rabotata na bankata; 2. Na bankata i/ili akcionerot naloùva:

- da gi revidira internite proceduri i politika; - da gi namali tro{ocite na rabotewe; - da dostigne soodvetno nivo na rezervi; - da smeni lice so posebni prava i odgovornosti; - da izvr{i dopolnitelna revizija od strana na dru{tvo za revizija,

razli~no od dru{tvoto za revizija angaìrano od bankata, vo obem i pod uslovi definirani od guvernerot i na tro{ok na bankata;

57

- da postigne i odrùva povisok iznos na sopstveni sredstva i/ili povisoka stapka na adekvatnost na kapitalot od propi{anite vo soglasnost so ovoj zakon;

- da podgotvi i sprovede plan za podobruvawe na sostojbata na bankata, dokolku bankata e potkapitalizirana;

- da ja dokapitalizira bankata; 3. Zabranuva, ograni~uva ili naloùva posebni uslovi za:

- isplata na dividenda; - ostvaruvawe na pravata od akcii; - isplati na ~lenovite na organite na upravuvawe; - izloùvawe kon povrzani lica, osven ako tie se pokrieni so zalog na

hartii od vrednost izdadeni, ili garantirani od strana na Republika Makedonija ili Evropskata Unija, koi se ~uvaat od strana na nezavisno treto lice-depozitna institucija i ~ija {to pazarna vrednost vo sekoe vreme nadminuva 125% od iznosot na kreditot, ili drug oblik na izloènost;

- transakcii so drugi lica od bankarskata grupa ili povrzani lica so bankata;

- izloùvawe sprema lice za koe soglasno metodologojata na Narodnata banka se vr{i ispravka na vrednost ili se izdvojuva posebna rezerva od najmalku 20%;

- prolongirawe na odobreni krediti; - vr{ewe na site ili odredeni finansiski aktivnosti; - otvorawe delovi na banka; - u~estvo na devizen pazar; - steknuvawe na kapitalni delovi vo drugi pravni lica i - otpo~nuvawe so novi finansiski aktivnosti.

^len 134

(1) Guvernerot moè da ovlasti lice - supervizor od Narodna banka koe }e go sledi sproveduvaweto na merkite od ~len 133 stav 2 od ovoj zakon. (2) Liceto od stav 1 od ovoj ~len ima pravo da vr{i verifikacija na nalozite za isplata, da prisustvuva na sednicite na nadzorniot i upravniot odbor bez pravo na glas i da gi dobiva site informacii i podatoci koi se neophodni vo vrska so sproveduvaweto na merkite od ~len 133 stav 2 od ovoj zakon. 2.1. Plan za podobruvawe na sostojbata na banka

^len 135 (1) Bankata e potkapitalizirana dokolku sopstvenite sredstva ili stapkata na adekvatnost na kapitalot se pod propi{anite so ovoj zakon. (2) Dokolku bankata e potkapitalizirana ili poradi iskaùvawe zagubi od raboteweto postoi opasnost bankata da stane potkapitalizirana, guvernerot so re{enie go zadolùva nadzorniot odbor na bankata vo rok od 10 dena da dostavi plan za podobruvawe na sostojbata. (3) Planot od stav 2 od ovoj ~len sodrì detalno razraboteni merki i aktivnosti i rok za dostignuvawe i odrùvawe na sopstveni sredstva i postignuvawe na stapka na

58

adekvatnost na kapitalot propi{ani vo soglasnost so ovoj zakon. (4) Guvernerot so re{enie go odobruva ili odbiva planot od stav 2 od ovoj ~len vo rok od 10 dena od denot na dobivaweto na planot. (5) Dokolku planot od stav 2 od ovoj ~len predviduva i zgolemuvawe na po~etniot kapital, bankata e dol`na vo rok od 30 dena od dobivawe na re{enieto na guvernerot za odobruvawe na planot da odrì sobranie. Dokolku sobranieto donese odluka za zgolemuvawe na po~etniot kapital, uplatata mora da se izvr{i vo rok od 90 dena od donesuvaweto na odlukata. (6) Vo slu~aj guvernerot da go odbie planot od stav 2 od ovoj ~len ili sobranieto na bankata da ne ja donese odlukata za zgolemuvawe na po~etniot kapital, guvernerot donesuva re{enie za voveduvawe administracija ili ja odzema dozvolata za osnovawe i rabotewe.

^len 136 (1) Bankata od koja e pobarano da dostavi plan za podobruvawe na sostojbata bez prethodna soglasnost od guvernerot ne moè:

1. Da zapo~ne da vr{i nova finansiska aktivnost; 2. Da ja zgolemi rizi~no ponderiranata aktiva za pove}e od 5% godi{no; 3. Da vr{i isplata na dividenda ili bilo kakva isplata vo vid na bonusi,

dotacii i sli~no na akcionerite, licata so posebni prava i odgovornosti i na vrabotenite vo bankata i

4. Da ja zgolemi vkupnata izloènost na bankata.

(2) Pokraj ograni~uvawata od stav 1 od ovoj ~len, na bankata koja sproveduva plan za podobruvawe na sostojbata, guvernerot moè da i naloì da sprovede bilo koja od merkite od ~lenovite 132 stav 2 i 133 stav 2 od ovoj zakon. 2.2. Ograni~uvawe na prava od akcii

^len 137 (1) Za akciite steknati sprotivno so ~len 59 od ovoj zakon i akciite za koi e povle~ena izdadenata soglasnost soglasno so ~len 153 od ovoj zakon, guvernerot utvrduva deka na akcionerot koj gi steknal tie akcii istite ne mu nosat pravo na glas. (2) Na akcionerot koj steknal akcii sprotivno na ~len 59 od ovoj zakon i na akcionerot na koj mu e povle~ena izdadenata soglasnost spored ~len 153 od ovoj zakon, guvernerot mu naloùva da gi ottu|i akciite vo opredelen rok, koj ne moè da bide podolg od 180 dena, osven vo slu~aite od ~len 59 stav 2 od ovoj zakon, koga guvernerot moè da opredeli i podolg rok.

(3) Ako akcionerot od stav 2 od ovoj ~len ne gi ottu|i akciite vo opredeleniot rok, guvernerot, vo rok od 8 dena od istekot na opredeleniot rok, }e utvrdi deka tie akcii, pokraj pravo na glas, na akcionerot ne mu nosat i pravo na isplata na dividenda i }e sprovede proda`ba na akciite vo ime na akcionerot od stav 2 od ovoj ~len. (4) Dokolku vo periodot po donesuvaweto na re{enieto od stav 3 od ovoj ~len do

59

proda`bata na akciite bankata isplatila dividenda na ostanatite akcioneri, istata e dol`na vo rok od 8 dena od denot na dobivaweto na izvestuvaweto za steknuvawe so akciite, da mu ja isplati dividendata na noviot akcioner. (5) Akcionerot od stav 2 od ovoj zakon koj nema da gi ottu|i akciite vo opredeleniot rok ne moè da bide ili da stane akcioner vo banka.

^len 138 (1) Proda`bata na akciite od ~len 137 stav 3 od ovoj zakon ja sproveduva lice ovlasteno od guvernerot, po pat na javna berzanska aukcija, soglasno pravilata na ovlastena berza na od Komisijata za hartii od vrednost. (2) Ovlastenoto lice od stav 1 od ovoj ~len e dol`no vo rok od 8 dena od odlu~uvaweto vo smisla na ~len 137 stav 3 od ovoj zakon, da go objavi datumot na odrùvawe na javnata berzanska aukcija vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" i vo najmalku dva dnevni vesnici.

(3) Vo objavata na javnata berzanska aukcija ovlastenoto lice od stav 1 od ovoj ~len ja odreduva po~etnata cena na akciite, uslovite potrebni za steknuvawe so svojstvo akcioner vo banka propi{ani so ovoj zakon i rokot vo koj do Narodna banka se dostavuva dokumentacijata vrz osnova na koja se dokaùva ispolnuvaweto na prethodno navedenite uslovi.

(4) Po~etnata cena na akciite e:

1. Prose~nata pazarna cena na akciite vo poslednite tri meseci pred objavata od stav 3 od ovoj ~len, ili

2. Knigovodstvenata vrednosta na akciite, dokolku ne postoi prose~na pazarna cena.

(5) Ako na javnata berzanska aukcija nikoj ne ja prifati po~etnata cena, na slednata javna berzanska aukcija akciite }e se ponudat po cena koja e za 10% poniska od po~etnata i }e se prodolì so namaluvawe na proda`nata cena za u{te 10% se' dodeka eden ili pove}e investitori ne izjavat spremnost za kupuvawe na ponudenite akcii. (6) Istovremeno so objavata za proda`ba na postojnite akcii, guvernerot izdava nalog do Centralniot depozitar za hartii od vrednost za upis na zabrana za raspolagawe so akciite koi se predmet na proda`ba od strana na nivnite sopstvenici.

(7) Na javnata berzanska aukcija moàt da u~estuvaat investitori koi dobile prethodna soglasnost od guvernerot za ispolnuvawe na uslovite potrebni za steknuvawe so svojstvo na akcioner vo banka soglasno so odredbite od ovoj zakon i koi vo Narodna banka podnele pismena izjava deka }e gi uplatat sredstvata vo rokot opredelen vo objavata od stav 3 od ovoj ~len. (8) Po baraweto za izdavawe soglasnost od stav 3 od ovoj ~len guvernerot odlu~uva vo rok od 30 dena od denot na podnesuvawe na baraweto. (9) Sredstvata od proda`bata na akciite namaleni za tro{ocite za organizirawe i

60

sproveduvawe na javnata berzanska aukcija mu pripa|aat na akcionerot od ~len 137 stav 3 od ovoj zakon. (10) Ovlastenoto lice od stav 1 od ovoj ~len go potpi{uva nalogot za proda`ba na akciite na javnata berzanska aukcija. (11) Centralniot depozitar za hartii od vrednost }e ja ukine zabranata od stav 6 od ovoj ~len koga guvernerot }e go izvesti deka javnata berzanska aukcija zavr{ila.

3. Administracija

^len 139 (1) Guvernerot donesuva re{enie za voveduvawe administracija i imenuva ~lenovi na administracijata - administratori vo banka ako:

1. Nastanale okolnosti koi moàt seriozno da ja zagrozat solventnosta na bankata;

2. Bankata i/ili akcionerite odbivaat da gi ispolnat ili ne prezemaat soodvetni aktivnosti za ispolnuvawe na dopolnitelnite merki izre~eni od strana na guvernerot so {to se zagrozuva likvidnosta i solventnosta na bankata;

3. Nadzorniot odbor na bankata ne podnese plan za podobruvawe na sostojbata vo banka;

4. Narodna banka go odbie planot za podobruvawe na sostojbata vo banka; 5. Bankata ne go sproveduva planot za podobruvawe na sostojbata vo banka vo

predvidenite rokovi; 6. Bankata ne dostigne potrebno nivo na sopstveni sredstva vo rokot daden so

planot za podobruvawe na sostojbata vo banka i 7. Stapkata na adekvatnost na kapitalot na bankata se namali pod 50% od

propi{anata soglasno so ovoj zakon. (2) So re{enieto za voveduvawe na administracija vo banka se utvrduva brojot na administratori, ovlastuvawata na sekoj od administratorite i vremeto na traewe na administracijata koe ne moè da bide podolgo od edna godina od denot na dostavuvaweto na re{enieto do bankata vo koja se voveduva administracija, so mo`nost da bide prodolèno za u{te 6 meseci. So re{enieto eden od administratorite se ovlastuva da gi potpi{uva odlukite.

^len 140

(1) Administracijata se sostoi od najmnogu tri administratori.

(2) Za administrator moè da bide imenuvano lice, vklu~itelno i lice vraboteno vo Narodna banka, koe gi ispolnuva uslovite od ovoj zakon za ~len na upraven odbor na banka i za nezavisen ~len.

(3) Administratorite dobivaat nadomest utvrden od strana na guvernerot, a go isplatuva bankata vo koja e vovedena administracija. (4) Administratorot ne odgovara za {tetite sprema treti lica {to moè da nastanat so sproveduvawe na administracijata vo banka dokolku rabotel vo ramkite na svoite dol`nosti i ovlastuvawa i ne storil krivi~no delo.

61

(5) So re{enieto za voveduvawe na administracija vo banka, guvernerot moè da gi ograni~i aktivnostite na bankata vo platniot promet ili za odreden period da ja isklu~i od platniot promet.

(6) Re{enieto za voveduvawe na administracija vo banka se objavuva vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" i vo najmalku eden dneven vesnik i se dostavuva za upis vo trgovskiot registar.

^len 141

(1) So denot na dostavuvaweto na re{enieto za voveduvawe na administracija do bankata prestanuvaat site nadle`nosti na nadzorniot i upravniot odbor na bankata i nadle`nostite na sobranieto na akcioneri, osven nadle`nosta za donesuvawe odluka za zgolemuvawe na kapitalot, i istite preminuvaat na administratorite. (2) So denot na dostavuvaweto na re{enieto za voveduvawe na administracija do bankata od smetkata na banka vo koja e vovedena administracija i koja e isklu~ena od platniot promet smee da se vr{at pla}awa samo po nalog potpi{an od administratorite.

(3) So denot na dostavuvaweto na re{enieto za voveduvawe na administracija do bankata re{enijata za prisilna naplata, nalozite za blokada i drugite platni instrumenti na tovar na smetka na bankata koja e isklu~ena od platniot promet, a koi }e se dostavat do Narodnata banka se evidentiraat i se vra}aat do podnositelot vo rok od 3 dena i za istoto se izvestuva bankata.

(4) So denot na dostavuvaweto na re{enieto za voveduvawe na administracija do bankata re{enijata za prisilna naplata, nalozite za blokada i drugite platni instrumenti na tovar na smetki {to gi vodela bankata kaj koja e vovedena administracija i koja e isklu~ena od platniot promet, a koi }e se dostavat do bankata, se evidentiraat i se vra}aat do podnositelot vo rok od 3 dena.

^len 142

(1) Administratorite pri izvr{uvaweto na nadle`nostite utvrdeni soglasno so ovoj zakon imaat pristap i kontrola nad delovnite prostorii, imotot, trgovskite knigi i drugata dokumentacija na bankata i se dol`ni da go za{titat imotot i dokumentacijata na bankata.

(2) Dotoga{nite ~lenovi na nadzorniot odbor, upravniot odbor i drugite lica so posebni prava i odgovornosti se dol`ni na administratorite da im ovozmoàt pristap vo celokupnata dokumentacija na bankata, kako i da im gi dadat site potrebni informacii i dopolnitelni izve{tai za raboteweto na bankata.

(3) Dokolku administratorite na bilo koj na~in se spre~eni da vlezat vo prostoriite na bankata, pristapot vo bankata }e se sprovede so pomo{ na Ministerstvoto za vnatre{ni raboti.

(4) Administratorite imaat pravo da go otstranat sekoe lice koe ja popre~uva nivnata rabota, a koga e toa potrebno moàt da pobaraat pomo{ i od Ministerstvoto

62

za vnatre{ni raboti.

(5) Vo vr{eweto na svojata rabota, administratorite se dol`ni da se pridrùvaat kon zakonite i ostanatite propisi, kako i da rabotat vrz osnova na pismenite upatstva i nasoki dadeni od strana na guvernerot.

^len 143

(1) Administratorite se dol`ni vo rok od 21 den od denot na imenuvaweto da gi utvrdat sostojbite vo bankata. (2) Po istekot na rokot od stav 1 od ovoj ~len, administratorite do guvernerot dostavuvaat izve{taj za sostojbata na bankata koj sodrì:

1. Plan za rehabilitacija na bankata ili

2. Predlog za odzemawe na dozvolata za osnovawe i rabotewe koj moè da sodrì i plan za prenos na sredstva i obvrski na bankata vo druga banka.

(3) Rokot za dostavuvawe na izve{tajot od stav 2 od ovoj ~len moè da bide i pokratok ako e toa utvrdeno so re{enieto od ~len 139 stav 1 od ovoj zakon. (4) Sovetot na Narodna banka podetalno gi propi{uva uslovite i postapkata za sproveduvawe na planot za rehabilitacija i planot za prenos na sredstva i obvrski na bankata vo druga banka.

^len 144 (1) Planot za rehabilitacija treba da sodrì:

1. Procenka na visinata na sopstvenite sredstva, solventnata i likvidnosnata pozicija na bankata;

2. Procenka na spremnosta na akcionerite na bankata za vloùvawe na dopolnitelen kapital za pokrivawe na zagubite na bankata;

3. Na~inot na sproveduvawe na rehabilitacijata na bankata i 4. Procenka na tro{ocite povrzani so sproveduvaweto na aktivnostite na

administracijata. (2) Planot za rehabilitacija na bankata moè da se sprovede preku eden ili pove}e od slednite na~ini:

1. So proda`ba na aktivata na bankata; 2. So zgolemuvawe na sopstvenite sredstva na bankata preku izdavawe na akcii za

doveritelite ili za novi investitori vo soglasnost so ovoj zakon; 3. So proda`ba na akciite i 4. So statusni promeni na bankata.

^len 145

Planot za prenos na sredstva i obvrski na bankata vo druga banka sodrì najmalku: 1. Procenka na visinata na sopstvenite sredstva, solventnata i likvidnosnata

pozicija na bankata; 2. Procenka na vrednosta na vkupnite sredstva i utvrduvawe na obvrskite na

bankata; 3. Procenka na sredstvata i obvrskite na bankata {to bi se prenele vo druga

banka i

63

4. Efektite od prenosot.

^len 146 (1) Guvernerot odlu~uva za izve{tajot od ~len 143 stav 2 od ovoj zakon vo rok od 15 dena od denot na dobivaweto. (2) Pri odlu~uvaweto od stav 1 od ovoj ~len guvernerot se rakovodi od potrebata za za{tita na interesite na doveritelite na bankata i od realnosta na planot za rehabilitacija vo periodot na traeweto na administracijata. (3) Dokolku guvernerot go odobri planot za rehabilitacija ili predlogot za odzemawe na dozvolata za osnovawe i rabotewe koj sodrì plan za prenos na sredstva i obvrski na bankata vo druga banka , so re{enie gi ovlastuva administratorite za prezemawe na ponatamo{ni aktivnosti za realizacija na planovite. (4) Po odobruvawe na planot za rehabilitacija ili planot za prenos na sredstva i obvrski na bankata vo druga banka, administratorite se dol`ni istiot da go sprovedat. (5) Po sproveduvaweto na planot za prenos na sredstva i obvrski na bankata vo druga banka, guvernerot donesuva re{enie za odzemawe na dozvolata za osnovawe i rabotewe i za ispolnuvawe na uslovite za otvorawe na ste~ajna postapka vo bankata. (6) Dokolku guvernerot go odbie planot za rehabilitacija ili go prifati predlogot za odzemawe na dozvolata za osnovawe i rabotewe na bankata donesuva re{enie za odzemawe na dozvolata za osnovawe i rabotewe i za ispolnuvawe na uslovite za otvorawe na ste~ajna ili za sproveduvawe na likvidaciona postapka vo bankata.

^len 147 (1) Dokolku, vrz osnova na planot za rehabilitacija, guvernerot utvrdi deka za postignuvawe na propi{anata stapka na adekvatnost na kapitalot e potrebno zgolemuvawe na sopstvenite sredstva na bankata, }e donese re{enie so ko� na administratorite }e im naloì da svikaat sobranie na bankata i na nejzinite akcioneri da im predloàt donesuvawe na odluka za pokrivawe na zagubata na tovar na sopstvenite sredstva i odluka za zgolemuvawe na sopstvenite sredstva na bankata.

(2) Administratorite se dol`ni vo rok od 8 dena po dobivaweto na re{enieto od stav 1 od ovoj ~len, vo najmalku tri dnevni vesnici da go objavat svikuvaweto na sobranieto na bankata.

^len 148

(1) Ako sobranieto go odbie predlogot od ~len 147 stav 1 od ovoj zakon ili dokolku ne uspee raspi{anata emisija na akcii soglasno so odlukata koja sobranieto na bankata ja usvoilo vrz osnova na predlogot od ~len 147 stav 1 od ovoj zakon, guvernerot moè da donese re{enie so koe }e gi ovlasti administratorite da organiziraat proda`ba na akciite na postojnite akcioneri na bankata na investitori koi }e bidat spremni da ja rehabilitiraat bankata.

(2) Proda`bata na akciite na postojnite akcioneri na bankata od stav 1 od ovoj ~len na novi investitori se vr{i po pat na javna berzanska aukcija vo soglasnost so ovoj

64

zakon.

(3) Administratorite se dol`ni vo rok od 90 dena od denot na donesuvawe na re{enieto od stav 1 od ovoj ~len, da go objavat datumot na odrùvawe na javnata berzanska aukcija vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" i vo najmalku dva dnevni vesnici.

(4) Vo rokot od stav 3 od ovoj ~len, administratorite se dol`ni da izberat dru{tvo za revizija, koe }e izvr{i revizija na finansiskite izve{tai na bankata i }e ja utvrdi knigovodstvenata vrednost na akciite. Tro{ocite za revizija pa|aat na tovar na bankata. (5) Vo objavata na javnata berzanska aukcija administratorite ja odreduvaat po~etnata cena na akciite koja ne moè da bide poniska od 70% od knigovodstvenata vrednost utvrdena vo revidiranite finansiski izve{tai na bankata, iznosot na sredstva potrebni za dokapitalizacija i rokot za nivna uplata, uslovite potrebni za steknuvawe so svojstvo akcioner vo banka propi{ani so ovoj zakon i rokot vo koj do Narodna banka se dostavuva dokumentacijata vrz osnova na koja se dokaùva ispolnuvaweto na prethodno navedenite uslovi. (6) Nalogot za proda`ba na akciite na javnata berzanska aukcija go potpi{uvaat administratorite. (7) Istovremeno so objavata za proda`ba na postojnite akcii, guvernerot izdava nalog do Centralniot depozitar za hartii od vrednost za upis na zabrana za raspolagawe so akciite na bankata od strana na nivnite sopstvenici.

(8) Na javnata berzanska aukcija moàt da u~estuvaat investitori koi:

1. Podnele barawe i dobile prethodna soglasnost od guvernerot za ispolnuvawe na uslovite potrebni za steknuvawe so svojstvo na akcioner vo banka soglasno so odredbite od ovoj zakon;

2. Vo Narodna banka podnele pismena izjava deka }e gi uplatat sredstvata za dokapitalizacija na bankata vo rokot opredelen vo objavata od stav 5 od ovoj ~len.

(9) Ako na javnata berzanska aukcija nikoj ne ja prifati po~etnata cena, na slednata javna berzanska aukcija akciite }e se ponudat po cena koja e za 10% poniska od po~etnata i }e se prodolì so namaluvawe na proda`nata cena za u{te 10% se' dodeka eden ili pove}e investitori ne izjavat spremnost za kupuvawe na ponudenite akcii. Namaluvaweto ne moè da bide pod 50% od po~etnata cena.

(10) Po baraweto za izdavawe soglasnost od stav 8 to~ka 1 od ovoj ~len guvernerot odlu~uva vo rok od 30 dena od denot na podnesuvawe na baraweto. (11) Sredstvata od proda`bata na akciite namaleni za tro{ocite za organizirawe i sproveduvawe na javnata berzanska aukcija im pripa|aat na akcionerite na bankata. (12) Centralniot depozitar za hartii od vrednost }e ja ukine zabranata od stav 7 od ovoj ~len koga guvernerot }e go izvesti deka javnata berzanska aukcija zavr{ila, deka novite investitori gi ispolnile prezemenite obvrski sprema porane{nite

65

akcioneri i izvr{ile dokapitalizacija na bankata, dokolku takva obvrska postoi.

^len 149 (1) Administratorite se dol`ni najdocna do 15-ti vo tekovniot mesec da dostavat izve{taj za rabota i izve{taj za tekot na sproveduvaweto na planot za rehabilitacija na bankata za prethodniot mesec. (2) Izve{tajot od stav 1 od ovoj ~len zadolìtelno sodrì procenka na visinata na sopstvenite sredstva i solventnata i likvidnosnata pozicija na bankata za vreme na administracijata i procenka na tro{ocite povrzani so sproveduvaweto na administracijata. (3) Osven izve{tajot od stav 1 od ovoj ~len, administratorite dostavuvaat i drugi izve{tai soglasno so potrebite i barawata na Narodna banka.

^len 150 (1) Dokolku guvernerot proceni deka e ispolnet planot za rehabilitacija i deka finansiskata sostojba na bankata se podobrila taka {to bankata gi dostignala potrebniot iznos na sopstveni sredstva i stapka na adekvatnost na kapitalot opredeleni vo soglasnost so ovoj zakon, kako i deka bankata e sposobna da gi ispolnuva pristignatite obvrski, }e im naloì na administratorite da svikaat sobranie na bankata.

(2) Na sobranieto na bankata akcionerite predlagaat lica za ~lenovi na nadzorniot odbor na bankata i do Narodna banka podnesuvaat barawe za dobivawe prethodna soglasnost za nivno imenuvawe. Po dobivawe na prethodna soglasnost od guvernerot, nadzorniot odbor podnesuva barawe do Narodna banka za dobivawe prethodna soglasnost za imenuvawe na ~lenovi na upravniot odbor na bankata. So denot na upisot na ~lenovite na upravniot odbor vo trgovskiot registar, prestanuvaat administracijata i ovlastuvawata na administratorite.

^len 151 Ako guvernerot oceni deka vo tekot na traeweto na administracijata ne do{lo do podobruvawe na finansiskata sostojba na bankata vo smisla na ~len 150 stav 1 od ovoj zakon, donesuva re{enie za odzemawe na dozvolata za osnovawe i rabota i za otvorawe na ste~ajna postapka ili za sproveduvawe na likvidaciona postapka vo bankata.

^len 152 (1) Funkcijata na administratorot mu prestanuva:

1. Po istekot na periodot za koj e imenuvan; 2. Vo slu~aj na negova ostavka; 3. Vo slu~aj na smrt; 4. Vo slu~aj na negovo otpovikuvawe i 5. Vo slu~aj na prekinuvawe na administracijata.

(2) Guvernerot donesuva re{enie za otpovikuvawe na ~len na administracija: 1. Ako ~lenot ne go sproveduva planot za rehabilitacija na bankata; 2. Vo slu~aj na dolgotrajna te{ka bolest, koja go spre~uva vo izvr{uvaweto na

66

obvrskite; 3. Ako ja izgubil delovnata sposobnost; 4. Koga od strana na sudot mu e izre~ena zabrana za vr{ewe na profesija, dejnost

ili dol`nost i 5. Koga e osuden za krivi~no delo.

(3) Protiv re{enieto od stav 2 od ovoj ~len, nezadovolnata strana mo`e da bara za{tita pred nadle`niot sud. 4. Povlekuvawe na soglasnosti

^len 153 Guvernerot ja povlekuva soglasnosta za steknuvawe akcii vo banka, soglasnosta za imenuvawe ~len na nadzoren ili upraven odbor i za vr{ewe na finansiski aktivnosti za koi e potrebna posebna soglasnost, ako:

1. Soglasnosta e pribavena vrz osnova na nevistiniti podatoci; 2. Vo periodot po izdavaweto na soglasnosta dobie dokumentiran dokaz deka

pove}e ne se ispolnuva bilo koj od uslovite od ~lenovite 13, 18, 57, 59, 83, 88 i 92 od ovoj zakon;

3. ^len na nadzorniot i/ili upravniot odbor, poedine~no ili zaedno, ne rabotat soglasno so podnesenata programa za rabota i ne ja sproveduvaat delov�ata i razvojnata politika na bankata i

4. ^len na nadzorniot i/ili upravniot odbor gi pre~ekoril nadle`nostite utvrdeni so ovoj zakon.

5. Ukinuvawe na dozvola za osnovawe i rabotewe i za statusni promeni

^len 154 (1) Guvernerot so re{enie ja ukinuva dozvolata za osnovawe i rabotewe na bankata ili dozvolata za statusni promeni ako utvrdi deka:

1. Dozvolata e pribavena vrz osnova na nevistiniti podatoci; 2. Bankata ne go usvoi statutot vo rok od 30 dena od dobivaweto na re{enieto od

~len 20 stav 5 na ovoj zakon, odnosno ne donese odluka za statusni promeni vo rok od 45 dena od dobivaweto na re{enieto od ~len 22 stav 3 od ovoj zakon;

3. Bankata ne podnela prijava za upis vo trgovskiot registar vo propi{aniot rok;

4. Bankata ne zapo~nala so rabota vo rok od 90 dena od izdavaweto na dozvolata za osnovawe i rabotewe;

5. Bankata vr{i finansiski aktivnosti za koi ne dobila dozvola odnosno soglasnost od guvernerot ;

6. Bankata ne gi ispolnuva tehni~kite, organizacionite, kadrovskite i drugi uslovi za izvr{uvawe na bankarskite aktivnosti vo soglasnost so odredbite od ovoj zakon i propisite doneseni vrz osnova na ovoj zakon;

7. Bankata ne izvr{uva bankarski aktivnosti podolgo od {est meseci; 8. So pravosilna odluka na nadle`en organ e utvrdeno deka bankata e vklu~ena vo

perewe pari ili vo drugi krivi~ni dela; 9. Se ispolneti uslovite za voveduvawe na ste~ajna ili likvidaciona postapka vo

bankata, vo soglasnost so ovoj zakon; 10. Zaradi pokrivawe na zagubi po~etniot kapital na bankata se namalil pod

67

nivoto opredeleno vo ~len 14 stav 1 od ovoj zakon, a bankata istovremeno so odlukata za namaluvawe ne donela i odluka za zgolemuvawe na po~etniot katital ili vo rok od 90 dena od donesuvaweto na odlukata po~etniot kapital ne e zapi{an i uplaten;

11. Se onevozmoùva izvr{uvaweto na efektivna supervizija od strana na Narodnata banka;

12. Bankata ne gi sproveduva ili postapuva sprotivno na merkite izre~eni od strana na Narodna banka;

13. Brojot na ~lenovite na nadzorniot i/ili upravniot odbor se namalil pod zakonskiot minimum, a bankata podolgo od 60 dena od prestanokot na mandatot ne podnela barawe za dobivawe prethodna soglasnost za imenuvawe ~len nanadzoren, odnosno na upraven odbor;

14. Bankata ne dobila soglasnost za ~len na upraven odbor ili na nadzoren odbor ili podolgo od {est meseci ne predloìla lice za ~len na upraven odbor ili nadzoren odbor koe gi ispolnuva uslovite od ovoj zakon.

(2) Guvernerot donesuva re{enie za ukinuvawe na dozvola za osnovawe i rabotewe na banka i vo slu~aite od ~len 146 stavovi 5 i 6 i ~len 151 od ovoj zakon. (3) Od denot na donesuvawe na re{enieto za ukinuvawe na dozvolata za osnovawe i rabotewe od stav 1 od ovoj ~len, do denot na pravosilnosta na re{enieto na sudot so koe se otvora ste~ajna postapka kaj bankata, odnosno do denot na upisot na likvidatorite vo trgovskot registar, bankata se isklu~uva od platniot promet i prestanuva so izvr{uvawe na site aktivnosti, osven naplata na pobaruvawata. 5.1. Izvestuvawa za izdavawe i ukinuvawe na dozvola

^len 155

(1) Za izdavawe i ukinuvawe na dozvola za osnovawe i rabotewe na banka i za statusni promeni, Narodna banka pismeno go izvestuva Ministerstvoto za finansii vo rok od pet dena od donesuvaweto na re{enieto za izdavawe, odnosno ukinuvawe na dozvolata. (2) Izvestuvaweto od stav 1 na ovoj ~len sodrì:

1. Ime i sedi{te na bankata; 2. Ime na ~lenovite na upravniot odbor; 3. Ime na fizi~ki lica, odnosno ime i sedi{te na pravni lica akcioneri na

bankata so akcii so pravo na glas nad 5% od vkupniot broj akcii so pravo na glas;

4. Finansiski aktivnosti {to gi vr{i bankata; 5. Datum na izdavawe, odnosno ukinuvawe na dozvolata i 6. Pri~ini za ukinuvawe na dozvolata.

(3) Narodnata banka go izvestuva Ministerstvoto za finansii i za site promeni vo podatocite od stav 2 to~ki 1, 2, 3, 4 i 5 od ovoj ~len.

^len 156 Narodnata banka e dol`na vo sredstvata za javno informirawe i na nejzinata internet stranica vedna{ da go objavi re{enieto za izdavawe, odnosno ukinuvawe na dozvolata za osnovawe i rabotewe na banka.

68

XVI. STEÂJNA POSTAPKA

^len 157 (1) Re{enie za ispolnuvawe na uslovite za otvorawe na ste~ajna postapka vo banka, donesuva guvernerot.

(2) Guvernerot go donesuva re{enieto od stav 1 od ovoj ~len vo slu~aite utvrdeni vo stav 4 od ovoj ~len po slu`bena dol`nost, na predlog na doveritelite i na predlog na bankata.

(3) Po predlogot na doveritelite i na bankata od stav 2 od ovoj ~len, guvernerot odlu~uva vo rok od 15 dena od podnesuvaweto na predlogot.

(4) Uslovi za voveduvawe na ste~ajna postapka vo banka postojat koga:

1. Banka e nesolventna 2. Vrz osnova na izve{tajot na administratorot, ili vo tekot na sproveduvaweto

na planot za rehabilitacija se utvrdi deka bankata e nesolventna ili 3. Vo postapkata na likvidacija na banka se utvrdi deka nejziniot imot ne e

dovolen za isplata na site pobaruvawa na nejzinite doveriteli. (5) Bankata e nesolventna koga:

1. Stapkata na adekvatnosta na kapitalot e poniska od edna ~etvrtina od propi{anata vo ~len 65 od ovoj zakon ili

2. E nesposobna da gi pla}a pristignatite obvrski neprekinato podolgo od deset dena.

(6) Odredbite od stav 4 to~ka 1 od ovoj ~len ne se primenuvaat koga za vreme na administracija bankata e isklu~ena od platen promet. (7) Predlog za otvorawe na ste~ajna postapka na banka do nadleèn sud moè da podnese samo guvernerot, vo soglasnost so ovoj zakon. Predlog za otvorawe na ste~ajna postapka na banka do nadle`niot sud se podnesuva prviot raboten den od denot na donesuvawe na re{enieto za ispolnuvawe na uslovite za otvorawe na ste~ajna postapka vo banka. Kon predlogot za otvorawe na ste~ajna postapka na banka do nadle`niot sud zadolìtelno se priloùva i re{enieto na guvernerot za ispolnuvawe na uslovite za otvorawe na ste~ajna postapka vo banka. (8) Sudot donesuva re{enie po predlogot za otvorawe ste~ajna postapka na banka najdocna vo rok od 3 rabotni dena od priemot na predlogot od stav 7 od ovoj ~len, bez sproveduvawe na prethodna postapka. (9) Na ste~ajna postapka na banka soodvetno se primenuvaat odredbite od Zakonot za ste~aj, dokolku ne e poinaku opredeleno so ovoj zakon.

^len 158

69

(1) So denot na donesuvaweto na re{enieto za ispolnuvawe na uslovite za otvorawe ste~ajna postapka od strana na guvernerot, pa se do pravosilnosta na re{enieto na sudot so koe se otvora ste~ajna postapka kaj banka, zaradi za~uvuvawe na imotot na bankata, guvernerot donesuva re{enie za imenuvawe na najmalku eden ovlasten rabotnik vo bankata.

(2) Pravata i dol`nostite na ovlasteniot rabotnik od stav 1 od ovoj ~len se utvrduvaat so re{enieto za imenuvawe.

^len 159 (1) Re{enieto za ispolnuvawe na uslovite za otvorawe ste~ajna postapka na bankata se dostavuva do bankata koja gi ispolnuva uslovite za otvorawe na ste~ajna postapka, bankata koja ja prezela isplatata na osigurenite depoziti, predlaga~ot od ~len 157 stav 2 od ovoj zakon, Fondot za osiguruvawe na depoziti i Ministerstvoto za finansii, vo rok od 3 dena od denot na donesuvaweto.

(2) Narodna banka e dol`na da go objavi re{enieto za ispolnuvawe na uslovite za otvorawe na ste~ajna postapka vo banka vo sredstvata za javno informirawe i da go oglasi na vidno mesto vo bankata.

^len 160 (1) Za ste~aen upravnik na banka moè da bide imenuvano lice koe gi ispolnuva uslovite predvideni vo Zakonot za ste~aj i koe soglasno so odredbite od ovoj zakon gi ispolnuva uslovite za ~len na upraven odbor na banka. (2) Ako vo tekot na ste~ajnata postapka se pojavat uslovi za razre{uvawe na ste~ajniot upravnik, sudot za imenuvawe na noviot ste~aen upravnik e dolèn da obezbedi mislewe od guvernerot. Guvernerot e dolèn da go dostavi misleweto vo rok od 3 dena od dobivawe na baraweto od sudot.

^len 161 (1) Ste~ajniot upravnik e dolèn vo rok od deset dena po objavuvaweto na oglasot za otvorawe na ste~ajna postapka vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija", zapisni~ki da ja utvrdi sostojbata na site pobaruvawa i obvrski na bankata vo ste~aj na denot naotvoraweto na ste~ajna postapka na banka i zapisnicite da i gi dostavat na Narodna banka.

(2) Zapisnicite od stav 1 od ovoj ~len Narodna banka gi proveruva i e dol`na da mu gi dostavi na sudot koj ja vodi ste~ajnata postapka i na Fondot za osiguruvawe na depoziti, najdocna vo rok od deset dena po priemot.

^len 162 (1) Rokot za prijavuvawe na pobaruvawata na doveritelite, odreden so re{enieto na sudot za otvorawe na ste~ajna postapka na banka ne moè da bide podolg od 20 dena. (2) Dokolku Narodnata banka e doveritel vo ste~ajna postapka na banka, eden od ~lenovite na odborot na doveriteli zadolìtelno go predlaga Narodna banka.

^len 163

70

(1) So denot na otvoraweto na ste~ajnata postapka prestanuvaat pobaruvawata na fizi~kite lica od bankata vo ste~aj po osnov na depozit do visinata na osigureniot iznos na depozitot vo soglasnost so Zakonot za Fondot za osiguruvawe na depoziti. (2) Pred isplatata na doveritelite, od ste~ajnata masa se izdvojuva del na sredstva za tro{oci na postapkata, vklu~uvaj}i gi i tro{ocite na bankata koja gi prezema rabotite so vlogovite vo banka od bankata vo ste~aj. (3) Pobaruvawata na Fondot za osiguruvawe na depoziti po osnov na isplati na osigureni depoziti se ispla}aat pred pobaruvawata na ostanatite doveriteli.

^len 164

Sekoja proda`ba na imotot na bankata vo ste~aj prethodno treba da bide odobrena od strana na odborot na doveriteli.

^len 165

(1) Vo ste~ajna postapka nad banka ne se primenuvaat odredbite na Zakonot za ste~aj, so koi se ureduva postapkata za reorganizacija i li~noto upravuvawe.

(2) Na pravnite dejstvija koi se prezemeni vo tekot na traeweto na administracijata ne se primenuvaat odredbite od Zakonot za ste~aj koi se odnesuvaat na pobivawe na pravni dejstvija, osven dokolku so pravosilna sudska odluka se utvrdi deka so istite e storeno krivi~no delo.

^len 166

Primerok od site izve{tai na ste~ajniot upravnik za ekonomsko-finansiskata sostojba na bankata vo ste~aj i za tekot na ste~ajnata postapka, zadolìtelno se dostavuva do Narodna banka.

^len 167 Dokolku po zavr{uvaweto na ste~ajnata postapka i namiruvawe na site pobaruvawa na doveritelite ostanat sredstva vo ste~ajnata masa, sredstvata se delat me|u akcionerite na bankata.

XVII. LIKVIDACIONA POSTAPKA

^len 168 Likvidaciona postapka vo bankata se sproveduva koga:

1. Akcionerite }e donesat odluka za prestanuvawe so rabotewe na bankata, a ne postojat uslovi za ste~aj i

2. Narodna banka }e ja odzeme dozvolata za osnovawe i rabotewe na banka, a ne postojat uslovi za ste~aj.

^len 169 (1) Odlukata od ~len 168 stav 1 to~ka 1 od ovoj zakon akcionerite moàt da ja donesat po prethodno dobiena soglasnost od guvernerot. (2) Baraweto koe akcionerite go podnesuvaat do Narodna banka zaradi dobivawe na soglasnosta od stav 1 od ovoj ~len treba da sodrì informacii za:

1. Pri~inite poradi koi akcionerite imaat namera da donesat odluka za

71

prestanuvawe so rabotewe na bankata; 2. Visinata na sopstvenite sredstva na bankata na posledniot datum na

izvestuvawe na Narodna banka pred donesuvaweto na odluka za prestanuvawe so rabotewe na bankata;

3. Procenka za visinata na sredstvata koi }e ostanat po zavr{uvaweto na postapkata za likvidacija na bankata.

(3) Po baraweto za dobivawe na soglasnost od stav 2 od ovoj ~len, guvernerot odlu~uva vo rok od 30 dena od podnesuvawe na baraweto.

(4) Vrz osnova na baraweto od stav 2 od ovoj ~len, guvernerot donesuva re{enie za utvrduvawe na uslovite za sproveduvawe likvidaciona postapka ili za odbivawe na baraweto dokolku konstatira deka imotot na bankata ne e dovolen za namiruvawe na site doveriteli na bankata.

^len 170 (1) Re{enie za utvrduvawe na uslovite za sproveduvawe likvidaciona postapka vo banka donesuva guvernerot vo slu~aite od ~len 168 od ovoj zakon. (2) Re{enieto od stav 1 od ovoj ~len Narodna banka go dostavuva do nadle`niot sud koj ja sproveduva likvidacionata postapka vo soglasnost so odredbite od Glava XVI Ste~ajna postapka od ovoj zakon.

(3) So denot na donesuvaweto na re{enieto za utvrduvawe na uslovite za sproveduvawe likvidaciona postapka od strana na guvernerot, pa se do denot na otvorawe na likvidacionata postapka od strana na nadle`niot sud, zaradi za~uvuvawe na imotot na bankata, guvernerot so re{enie imenuva najmalku eden ovlasten rabotnik vo bankata.

(4) Pravata i dol`nostite na ovlasteniot rabotnik od stav 3 od ovoj ~len se utvrduvaat so re{enieto za imenuvawe.

XVIII. SPRE^UVAWE NA PEREWE PARI I FINANSIRAWE NA TERORIZAM

^len 171

(1) Bankata e dol`na da postapuva soglasno propisite za spre~uvawe na perewe pari i finansirawe na terorizam. (2) Narodna banka vr{i supervizija na sistemite za spre~uvawe na perewe pari i finansirawe na terorizmot.

XIX.[TEDILNICI

^len 172 (1) [tedilnicite koi se osnovani i rabotat do denot na vleguvawe vo sila na ovoj

72

Zakon, prodolùvaat da rabotat na na~in i pod uslovite utvrdeni so dozvolite za osnovawe i rabotewe, odredbite od ovoj Zakon i poedine~nite akti doneseni od guvernerot. (2) Na {tedilnicite od stav 2 od ovoj ~len soodvetno se primenuvaat slednite odredbi od Glava I,Glava III delovi 2, 4, 6 i 7, Glava VII delovi 2 i 3, Glava VIII delovi 1, 2, 3 ~lenovite 70, 71,73 i 74 stavovi 1 i 2 i del 4 i 6, Glava IX ~len 83 i 85 i delovi 6 i 8, Glavi X, XI, XII, XIII, XIV, Glava delovi XV 1, 2, 4 i 5 i Glavi XVI, XVII, XVIII, XX i XXI od ovoj zakon: (3) Po prethodno dobiena dozvola od guvernerot, {tedilnicite od stav 1 od ovoj ~len, moàt da napravat preobrazba na {tedilnica vo banka i da gi vr{at slednite statusni promeni: spojuvawe na {tedilnici zaradi osnovawe na banka i prisoedinuvawe na {tedilnica kon banka. (4) Spojuvawe na {tedilnici zaradi formirawe na banka zna~i spojuvawe na dve ili pove}e {tedilnici, bez da se sprovede likvidacija, so osnovawe na banka na koja preminuva celokupniot imot i obvrski od {tedilnicite {to se spojuvaat, vo zamena za akciite na banka koja {to se osnova. (5) Prisoedinuvawe na {tedilnica kon banka zna~i koga edna ili pove}e {tedilnici }e se prisoedinat kon banka, so prenos na celokupniot imot i obvrskite na {tedilnicata, odnosno {tedilnicite koi se prisoedinuvaat bez da se sprovede nivna liikvidacija, vo zamena za akcii na bankata {to prezema. (6) Preobrazba na {tedilnica vo banka zna~i reorganizirawe na {tedilnica vo banka, bez da se sprovede postapka na likvidacija. (7) Vo postapka na preobrazba na {tedilnica vo banka i vo postapka na statusni promeni na {tedilnica soodvetno se primenuvaat odredbite od Zakonot za trgovski dru{tva. (8) Sovetot na Narodnata banka moè podetalno ja utvrdi primenata na odredbite od stav 3 na ovoj ~len na {tedilnicite.

XX. PROCEDURI ZA DONESUVAWE NA RE[ENIJA, SUDSKA ZA[TITA I DOSTAVUVAWE

1. Procedura na donesuvawe na re{enija

^len 173 Vo postapkata na donesuvawe na re{enija vo soglasnost so odredbite od ovoj zakon, soodvetno se primenuvaat odredbite od Zakonot za op{tata upravna postapka za se osven ako ne e poinaku opredeleno so ovoj zakon.

^len 174

Protiv re{enijata na guvernerot doneseni vrz osnova na ovoj zakon ne e dozvolena àlba i istite se kone~ni vo upravna postapka.

73

2. Procedura na sudska za{tita

^len 175 Protiv re{enijata na guvernerot doneseni vrz osnova na ovoj zakon moè da se povede upraven spor, soglasno odredbite na Zakonot za upravni sporovi.

^len 176

(1) Tu`bata protiv re{enijata doneseni vrz osnova na ovoj zakon se podnesuva vo rok od 30 dena od priemot na re{enieto.

(2) Podnositelot na tu`bata od stav 1 od ovoj ~len, vo postapkata pred sudot ne moè da naveduva novi fakti i da iznesuva novi dokazi.

^len 177

Tu`bata protiv re{enijata za odzemawe na dozvola za osnovawe i rabotewe, odnosno re{enijata za utvrduvawe na postoewe na uslovi za otvorawe na ste~ajna postapka ili uslovi za sproveduvawe na likvidaciona postapka vo banka, moè da bide podnesena od:

1. Bankata i 2. Akcionerite ~ij iznos na akcii iznesuva najmalku edna desettina od iznosot na

po~etniot kapital predviden vo ~len 14 stav 1 od ovoj zakon.

^len 178 (1) Vo postapkata pred sudot podnositelot na tu`bata moè da naveduva novi fakti i da iznesuva novi dokazi, dokolku tu`bata se podnesuva protiv re{enie za voveduvawe na administracija i za odzemawe na dozvola za osnovawe i rabotewe, odnosno re{enie za utvrduvawe na postoewe na uslovi za voveduvawe na ste~ajna postapka ili uslovi za voveduvawe na likvidaciona postapka vo banka.

(2) Ako vo tu`bata od stav 1 od ovoj ~len, podnositelot se povikuva na novi dokazi, dolèn e istite da gi priloì kon tu`bata. (3) Vo slu~aite od stav 1 od ovoj ~len, Narodnata banka moè vo nejziniot odgovor na tu`bata da naveduva novi fakti i da iznesuva novi dokazi. (4) Ako vo odgovorot na tu`bata od stav 1 od ovoj ~len, Narodnata banka se povikuva na novi dokazi, dol`na e istite da gi priloì kon odgovorot na tu`bata.

(5) Po istek na krajniot rok za podnesuvawe na tu`ba od stav 1 od ovoj ~len ili odgovor na tu`bata od stav 3 od ovoj ~len, strankite nemaat pravo da naveduvaat novi fakti i da iznesuvaat novi dokazi.

^len 179

(1) Vo postapka po tu`ba podnesena protiv odluka na guvernerot so koja: 1. Se voveduva administracija vo banka; 2. Ne se izdava ili se odzema dozvolata za osnovawe i rabotewe na banka; ili 3. Se utvrduva postoewe na uslovi za voveduvawe na ste~ajna ili likvidaciona

postapka vo banka, sudot ja ispituva zakonitosta na osporeniot akt vo soglasnost so zakon.

74

(2) Koga sudot ja uva`uva tu`bata, ne go poni{tuva osporeniot akt, tuku samo ja konstatira negovata nezakonitost, a podnositelot na tu`bata mo`e po sudski pat da pokrene postapka za nadomest na {teta od Narodnata banka. 3. Procedura na dostavuvawe

^len 180 (1) Dostavuvaweto na pismenoto (pokanata, re{enieto, zaklu~ocite i na drugite slu`beni spisi) se vr{i na sledniot na~in:

1. Po po{ta; 2. So predavawe od Narodnata banka i 3. So javno objavuvawe.

(2) Dostavuvaweto na pismenoto se vr{i spored redosled utvrden vo stav 1 od ovoj ~len.

XXI. KAZNENI ODREDBI 1. Krivi~ni dela

^len 181

(1) Fizi~ko lice koe so svoeto rabotewe gi povredilo odredbite od ovoj zakon so {to pridonelo za otvorawe na ste~ajna postapka kaj banka, predizvikalo {teta za doveritelite na bankata, }e se kazni so zatvor od tri do deset godini, odnosno ako deloto go stori pravno lice }e se kazna so pari~na kazna. (2) Pri opredeluvawe na kaznata od stav 1 od ovoj ~len od osobeno vlijanie e stepenot na {tetata, brojot na o{teteni lica i posledicite od otvoraweto na ste~ajnata postapka vrz finansiskiot sistem na zemjata.

(3) Imotnata korist pribavena so izvr{enoto krivi~no delo od stav 1 od ovoj ~len se odzema so sudska odluka.

^len 182 (1) Fizi~ko lice koe{to }e go upotrebi zborot banka sprotivno na ~len 4 od ovoj zakon i so toa }e predizvika {teta na drugi lica }e se kazni so zatvor od pet do deset godini, odnosno ako deloto go stori pravno lice }e se kazna so pari~na kazna.

(2) Pri opredeluvawe na kaznata od stav 1 od ovoj ~len od osobeno vlijanie e stepenot na {tetata i brojot na o{tetenite subjekti, kako i vlijanieto vrz finansiskiot sistem vo zemjata. (3) Imotnata korist pribavena so izvr{uvawe na krivi~noto delo od stav 1 od ovoj ~len se odzema so sudska odluka.

^len 183

(1) Fizi~ko lice koe{to }e primi depoziti sprotivno na ~len 5 od ovoj zakon i so toa }e predizvika {teta na drugi lica, }e se kazni so zatvor od najmalku pet godini, odnosno ako deloto go stori pravno lice }e se kazna so pari~na kazna.

75

(2) Pri opredeluvaweto na kaznata od stav 1 od ovoj ~len od osobeno vlijanie e stepenot na {tetata i brojot na o{tetenite subjekti, kako i vlijanieto vrz finansiskiot sistem vo celina.

(3) Imotnata korist pribavena so izvr{uvawe na krivi~noto delo od stav 1 na ovoj ~len se odzema so sudska odluka.

2. Prekr{oci i prekr{o~ni sankcii

^len 184

(1) Za prekr{ocite utvrdeni so ovoj zakon, prekr{o~na postapka vodi i prekr{o~na sankcija izrekuva Narodna banka. (2) Prekr{o~nata postapka od stavot od 1 na ovoj ~len pred Narodna banka ja vodi Komisija za odlu~uvawe po prekr{ok (vo ponatamo{niot tekst: Prekr{o~na komisija), formirana od vraboteni lica vo Narodna banka, koi gi imenuva guvernerot. (3) Guvernerot so podzakonski akt go opredeluva brojot, potrebniot stepen na stru~na podgotovka i rabotnoto iskustvo na ~lenovite na prekr{o~nata komisija. (4) ^lenovite na prekr{o~nata komisija se izbiraat za vremetraewe od 5 godini, so pravo na reizbor. (5) Za pretsedatel na prekr{o~nata komisija moè da bide izbran samo diplomiran pravnik so poloèn pravosuden ispit. (6) Prekr{o~nata komisija donesuva delovnik za svojata rabota, koj prethodno e odobren od guvernerot.

^len 185 (1) ^len na prekr{o~nata komisija moè da se razre{i:

1. so istekot na vremeto za koe e imenuvan za ~len; 2. po negovo barawe; 3. so ispolnuvawe na uslovi za starosna penzija vo soglasnost so zakon; 4. ako mu se utvrdi trajna nesposobnost; 5. ako se utvrdi prekr{uvawe na propisite za vodewe na prekr{o~nata postapka

so pravosilna odluka; 6. ako ne gi ispolnuva obvrskite koi proizleguvaat od raboteweto vo

prekr{o~nata komisija ili 7. ako ne prijavil postoewe na konflikt na interesi za slu~ai za koi re{ava

prekr{o~nata komisija. (2) Predlogot za razre{uvawe na ~len na prekr{o~nata komisija se podnesuva do guvernerot. (3) ^lenovite na prekr{o~nata komisija se samostojni i nezavisni vo raboteweto i odlu~uvaat vrz osnova na svoeto stru~no znaewe i samostojno ubeduvawe.

76

(4) Odlukata na prekr{o~nata komisija se smeta za donesena koga za nea glasale mnozinstvoto ~lenovi na prekr{o~nata komisija.

^len 186 (1) Za prekr{ocite utvrdeni so ovoj zakon licata koi od guvernerot se ovlasteni da vr{at supervizija na banka, vo ramkite na svoite ovlastuvawa na storitelot na prekr{okot mu nudat posreduvawe i postignuvawe soglasnost so koja storitelot na prekr{okot treba da ja plati globata, drugite dava~ki ili da gi otstrani posledicite na prekr{okot. (2) Storitelot na prekr{okot e dol`en vo rok od 3 dena od denot na priemot na ponudata od stav 1 od ovoj ~len da dade pismena soglasnost za pokrenuvawe na postapka na posreduvawe. (3) Postapkata za posreduvawe se vodi pred Komisija za posreduvawe, formirana od guvernerot. (4) Guvernerot so podzakonski akt go opredeluva brojot, potrebniot stepen na stru~na podgotovka i rabotno iskustvo na ~lenovite na komisijata za posreduvawe. (5) Komisijata raboti na sednici na koi zadol`itelno prisustvuvaat pretstavnici na storitelot na prekr{okot. (6) Za sklu~enata soglasnost po posreduvaweto se sostavuva spogodba vo koja se konstatira soglasnosta na dvete strani. (7) Vo spogodbata se utvrduvaat obvrskite na storitelot na prekr{okot, a osobeno:

1. Visinata i na~inot na pla}awe na globata; 2. Visinata i na~inot na pla}awe na drugi dava~ki i tro{oci i 3. Merkite koi treba da gi prezeme storitelot so cel da gi otstarni posledicite

od prekr{okot. (8) Spogodbata od stav 6 na ovoj ~len ima sila na izvr{na isprava. (9) Guvernerot donesuva delovnik i tro{kovnik za rabotata na Komisijata za posreduvawe. Visinata i vidot na tro{ocite utvrdeni so tro{kovnikot se opredeluvaat vrz osnova na realnite tro{oci {to gi ima Narodna banka zaradi obezbeduvawe na rabota na Komisijata za posreduvawe. (10) Komisijata za posreduvawe e dol`na da vodi evidencija za povedenite postapki na posreduvawe i za nivniot ishod.

^len 187 (1) Globa vo iznos od 15.000 evra do 20.000 evra vo denarska protivvrednost }e mu se izre~e za prekr{ok na banka dokolku:

1. Direkno izvr{uva raboti od oblasta na industrijata, trgovijata ili druga nefinansiska aktivnost (~len 7 stav 2);

2. Ne izdade dokument ili ne vodi evidencija za sekoja uplata i isplata od depozitna smetka (~len 10);

3. Ne objavi kopija od re{enieto na guvernerot za izdavawe dozvola za osnovawe

77

i rabotewe na bankata, vaè~kite kamatni stapki, op{tite uslovi za rabotewe so depoziti na fizi~ki lica i vidot i iznosot na garancijata za depozitite na fizi~ki lica(~len 11);

4. Ne ja odrùva vrednosta na po~etniot kapital (~len 14); 5. Iznosot na prioritetni akcii vo bankata go nadminuva procentot od ~len 15

stav 1; 6. Izvr{uva finansiski aktivnosti koi ne se navedeni vo re{enieto za izdavawe

na dozvola za osnovawe i rabotewe (~len 20 stav 5); 7. Ne podnese barawe do Narodna banka za statusni promeni na bankata ili

izvr{i statusni promeni na bankata bez dozvola za statusni promeni (~len 22 stav 1);

8. Vo rok od 8 dena po donesuvaweto na odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na statutot do trgovskiot registar ne dostavi pre~isten tekst na statutot (~len 24 stav 4);

9. Vo rok od 15 dena od donesuvaweto na odlukata za statusni promeni, ne dostavi prijava za upis na statusnata promena vo trgovskiot registar (~len 25);

10. Vo rok od 15 dena po upisot vo trgovskiot registar ne dostavi primerok od re{enieto za registracija do Narodnata banka ( ~len 26) ;

11. Ne podnese barawe i ne dobie soglasnost od Narodna banka soglasno ~len 57 ; 12. Izvr{i nalog za kupuvawe, odnosno transakcija so akcii na banka za koi ne e

prezentirana soglasnost od guvernerot (~len 59 stav 3); 13. Ne ja izvesti Narodna banka za slu~aite i vo rokovite od ~len 61; 14. Ne go usoglasi iznosot na sopstveni sredstva ili ne ja odrùva stapkata na

adekvatnost soglasno ovoj zakon i metodologijata za presmetka na sopstvenite sredsta na bankata ( ~len 64 i 65);

15. Kriteriumite, na~inot i metodite na upravuvawe so rizicite, kako i ocenkata na adekvatnosta na kapitalot ne gi propi{e so op{tite akti i internite proceduri ili so op{tite akti i internite proceduri ne se opfateni minimum rizicite predvideni so ovoj zakon (~len 66);

16. Ne ja odrùva izloènosta na oddelni vidovi rizici vo ramkite na limitite propi{ani so ovoj zakon i podzakonskite akti (~len 67);

17. Ne gi po~ituva ili ne gi ispolnuva minimum standardite za adekvatno upravuvawe so rizicite (~len 68);

18. Ne izvr{i ispravka na vrednosta, odnosno ne izdvoi posebna rezerva na na~in i visina propi{ani od Sovetot na Narodna banka (~len 69);

19. Ne ja odrùva izloènosta vo ramkite na limitite ili ne ja po~ituva postapkata, uslovite i na~inot na odobruvawe na krediti ili drugi oblici na izloènost propi{ani so ~lenovi 70 do 74;

20. Izvr{i otkup na sopstveni akcii, sprotivno ili ne gi otu|i sopstvenite akcii soglasno ~lenovi 75 i 76;

21. Vloùva sprotivno ili gi nadminuva limitite utvrdeni so ~len 78; 22. Ne ja odrùva likvidnosta vo raboteweto i ne upravuva so likvidnosniot

rizik soglasno ~lenovi 79 i 80; 23. Ne odrùva otvorenata devizna pozicija soglasno metodologijata na Sovetot

na Narodna banka (~len 81); 24. Upravuvaweto vo bankata ne e vo soglasnost so odredbite od ovoj zakon i

pravilata za dobro korporativno upravuvawe doneseni od Sovetot na Narodna banka (~len 82);

25. Vo bankata bide imenuvano lice so posebni prava i odgovornosti koe ne gi ispolnuva uslovite od ~len 83;

78

26. Ne se odrì sobranie na bankata vo rokovite ili ne se dostavat soodvetnite podatoci soglasno ~len 87;

27. Za ~len na nadzoren odbor se imenuva lice koj ne gi ispolnuva uslovite od ~len 88 stav 2;

28. Za ~len na odborot za upravuvawe so rizici se imenuva lice koj ne gi ispolnuva uslovite od ~len 90 stav 3;

29. Za ~len na odborot za revizija se imenuva lice sprotivno na uslovite koi se utvrdeni so ~len 91;

30. Za ~len na upravniot odbor se imenuva lice koj ne gi ispolnuva uslovite od ~len 92;

31. Nadzorniot odbor, odborot za upravuvawe so rizici, odborot za revizija, upravniot odbor, slu`bata za vnatre{na revizija i liceto, odnosno slu`ba za kontrola na usoglasenosta na raboteweto na bankata so propisite ne postapuvaat ili postapuvaa sprotivno na na~inot i uslovite propi{ani so ovoj zakon;

32. Postapuva sprotivno na odredbite za izve{tai, smetkovodstvo i revizija od ~lenovi 101 do 110;

33. Bankarskata tajna ne bide ~uvana i za{titena ili ne bide soop{tena soglasno ~lenovi 111 i 112;

34. Sklu~i dogovor so koj se ograni~uva na~eloto na slobodno pazarno rabotewe i se ograni~uva konkurencijata vo bankarstvoto (~len 113);

35. Na Narodna banka i go onevozmoì izvr{uvaweto na supervizija na bankata ili konsolidirana supervizija na bankarska grupa ili ne gi ispolnuva obvrskite od supervizijata ili konsolidiranata supervizija soglasno nadle`nostite na Narodna banka utvrdeni so ovoj zakon;

36. Za potrebite na supervizijata na bankata ne gi obezbedi izve{taite, informaciite i drugite podatoci utvrdeni so ~len 117;

37. Ne vospostavi i odrùva adekvatni sisitemi za upravuvawe so rizik, vnatre{na kontrola, izvestuvawe i smetkovodstvo, zaradi identifikuvawe, merewe, sledewe i kontrola na transakciite so drugi lica vo bankarska grupa (~len 119 stav 3);

38. Za potrebite na konsolidiranata supervizija ne sostavuva, ne dostavuva ili dostavuva nepotpolni izve{tai za bankarskata grupa soglasno ~len 122 ;

39. Ne vr{i konsolidacija ili ne izvestuva ili izvestuva sprotivno na ~len _123, 124 stav 3, 125 stav 5 i 6 i ~len 126 stav 1;

40. Ne postapuva ili postapuva sprotivno na merkite izre~eni od strana na guvernerot vo soglasnost so odredbite od ovoj zakon;

(2) Za prekr{ocite od stavot 1 na ovoj ~len }e se izre~e globa od 4000 evra do 6000 evra vo denarska protivvrednost i na odgovornoto lice vo bankata . (3) Prekr{ocite od stavovite 1 i 2 od ovoj ~len soodvetno se primenuvaat i na {tedilnicite i na odgovornite lica vo {tedilnicite.

^len 188 (1) Globa vo iznos od 10.000 evra do 15.000 evra vo denarska protivvrednost }e se izre~e za prekr{ok na:

1. Brokerska ku}a ili berza na dolgoro~ni hartii od vrednost ako izvr{i nalog za kupuvawe, odnosno transakcija so akcii na banka za koi ne e prezentirana soglasnost od guvernerot (~len 59 stav 3);

79

2. Pravno lice koe }e stekne akcii vo banka sprotivno na na~inot i uslovite propi{ani so ~len 59;

3. Pravno lice ako najmalku eden mesec pred da se realizira namaluvaweto na u~estvoto, direktno ili indirektno od vkupniot broj na akcii ili vkupniot broj na izdadeni akcii so pravo na glas vo banka go namali pod 5%, 10%, 20%, 33%, 50% ili 75% vo bankata, a ne ja izvesti Narodnata banka (~len 62);

4. Pravno lice ako sklu~i dogovor so koj se zdru`uvaat pravata na glas od akciite vo bankata, a ne ja izvesti Narodna banka vo rok od 5 dena od sku~uvaweto na dogovorot (~len 62 stav 2);

5. Dru{tvo za revizija izvr{i revizija sprotivno na ~len 105 stav 5 i ~len 106, ne dostavuva izvestuvawa soglasno so ~len 107 i ~len 108 ili na Narodna banka ne i gi napravi dostapni rabotnite materijali od izvr{enata revizija na banka soglasno ~len 108;

6. Finansisko holding dru{tvo postapuva sprotivno na odredbite od ~len 118 stav 7, ~len 124 i ~len 126 stav 2;

7. Pravno lice koe e podredeno lice soglasno odredbite od ovoj zakon, ako ne postapi soglasno ~len 124 i ~len 126 stav 2 i

8. Pravnoto lice od ~len 125 stavovi 1 i 2 ako ne postapi soglasno so ~len 125 stav 4.

(2) Za prekr{ocite od stavot 1 na ovoj ~len }e se izre~e globa od 3000 evra do 5000 evra vo denarska protivvrednost i na odgovornoto lice vo pravnoto lice od stav 1 na ovoj ~len.

^len 189 (1) Globa vo iznos od 6000 evra do 10.000 evra vo denarska protivvrednost }e se izre~e za prekr{ok na lice so posebni prava i odgovornosti vo bankata, dokolku:

1. Utvrdi deka odluka na organ na bankata e vo sprotivnost so zakon, a ne go izvesti nadzorniot odbor i Narodna banka (~len 84);

2. Ne ja izvesti Narodna banka soglasno ~len 94 stavovi 4, 5, 6 i 7 i ~len 98; 3. Ne organizira slu`ba za vnatre{na revizija vo bankata ( ~len 95 stav 1); 4. Ne imenuva lice ili ne organizira slu`ba za kontrola na usoglasenosta na

bankata so propisite (~len 99) 5. Ne postapuva ili postapuva sprotivno na odredbite za sudir na interesi od

~len 100. (2) Prekr{ocite od stav 1 od ovoj ~len soodvetno se primenuvaat i na licata so posebni prava i odgovornosti vo {tedilnicite.

^len 190 Globa vo iznos od 3000 evra do 6000 evra vo denarska protivvrednost }e se izre~e za prekr{ok na fizi~ko lice, dokolku:

1. Stekne akcii vo banka sprotivno na na~inot i uslovite propi{ani so ~len 59; 2. Najmalku eden mesec pred da se realizira namaluvaweto na u~estvoto,

direktno ili indirektno od vkupniot broj na akcii ili vkupniot broj na izdadeni akcii so pravo na glas vo banka go namali pod 5%, 10%, 20%, 33%, 50% ili 75% vo bankata, a ne ja izvesti Narodnata banka (~len 62) i

3. Sklu~i dogovor so koj se zdru`uvaat pravata na glas od akciite vo bankata, a ne ja izvesti Narodna banka vo rok od 5 dena od sku~uvaweto na dogovorot (~len 62

80

stav 2).

^len 191 (1) Postapkata za prekr{ocite predvideni so ovoj zakon ne moè da se vodi ako pominat dve godini od denot na storuvawe na prekr{okot.

(2) Rokot za zastaruvaweto se prekinuva so sekoe procesno dejstvie na Narodna banka {to se prezema zaradi gonewe na storitelot na prekr{okot.

(3) So sekoe prekinuvawe na rokot od stav 2 na ovoj ~len zastarenosta po~nuva odnovo da te~e, no prekr{o~nata postapka ne moè da se povede nitu ponatamu da se vodi po istekot na ~etiri godini od denot koga prekr{okot e storen.

^len 192

Kaznenite odredbi od ovoj zakon se odnesuvaat i na stranski lica koi deloto go storile na teritorijata na Republika Makedonija i na filijali na stranski banki, kako i na odgovornite lica vo filijalite na stranski banki.

XXII. PREODNI I ZAVR[NI ODREDBI

^len 193 (1) Bankite koi se osnovani i rabotat do denot na vleguvawe vo sila na ovoj zakon, prodolùvaat so rabota na na~in i pod uslovite utvrdeni so dozvolite za osnovawe i rabotewe i poedine~nite akti doneseni od guvernerot. (2) Bankite se dol`ni da se usoglasat so odredbite od ovoj zakon {to se odnesuvaat na statutot, visinata na po~etniot kapital, finansiskite aktivnosti i organite na banka najdocna vo rok od 18 meseci od denot na negovoto vleguvawe vo sila. (3) Bankite se dol`ni najdocna 12 meseci pred istekot na rokot od stav 2 od ovoj ~len, da podnesat do Narodna Banka barawe za izdavawe soglasnost za usoglasuvawe na Statutot, barawe za izdavawe soglasnost za postojnite ili imenuvawe na novi ~lenovi na Nadzoren odbor i barawe na soglasnost za usoglasuvawe na finansiskite aktivnosti za koi soglasno ovoj Zakon e potrebna prethodna soglasnost. (4) Guvernerot ja odzema dozvolata za osnovawe i rabotewe na bankite koi vo rokot od stav 2 od ovoj ~len nema da se usoglasat, odnosno nema da dobijat soglasnosti za statutot, i za ~lenovite na nadzorniot odbor ili ne ja usoglasat visinata na po~etniot, kapital. (5) ^lenovite na rabotovodniot organ na bankata koi ja izvr{uvaat ovaa funkcija do vleguvawe vo sila na ovoj zakon, prodolùvaat da ja izvr{uvaat funkcijata ~lenovi na Upraven odbor na bankata soglasno so odredbite od ovoj zakon, bez soglasnost od guvernerot samo do istekot na rokot za koj e izdadena soglasnosta za nivno imenuvawe za ~lenovi na rabotovodniot organ na bankata. (6) Postojnite akcioneri so kvalifikuvano u~estvo vo banka se dol`ni, zaradi usoglasuvawe so odredbite od ovoj zakon {to se odnesuvaat na steknuvawe na akcii vo banka, do Narodna banka da podnesat barawe za dobivawe soglasnost vo rok od 4

81

meseci od denot na vleguvawe vo sila na ovoj zakon.

^len 194 (1) Barawata za izdavawe na dozvoli za osnovawe i rabotewe na banka i za izdavawe na soglasnosti podneseni do Narodna banka pred vleguvaweto vo sila na ovoj zakon }e bidat zavr{eni spored odredbite na Zakonot za bankite ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br.63/00, 103/00, 37/02, 51/03, 85/03). (2) Do ukinuvaweto na odlukata za imenuvawe na poverenik ili voveduvawe na privremena uprava vo banka, donesena pred vleguvawe vo sila na ovoj zakon, poverenikot i privremeniot upravnik pravata i nadle`nostite gi izvr{uvaat vo ramkite na odlukata na Narodna banka i spored odredbite na Zakonot za bankite ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br.63/00, 103/00, 37/02, 51/03, 85/03). (3) Ste~ajnite postapki i postapkite za likvidacija na banka koi se pokrenati do denot na vleguvawe vo sila na ovoj zakon }e bidat dovr{eni spored propisite koi va`ele do denot na vleguvawe vo sila na ovoj zakon.

^len 195 Odredbite od glava IV Filijali na banki od zemji ~lenki na Evropskata unija od ovoj zakon }e po~nat da se primenuvaat od denot na polnopravno ~lenstvo na Republika Makedonija vo Evropskata Unija. Do steknuvawe na polnopravno ~lenstvo na Republika Makedonija vo Evropskata unija, na filijali na banki od zemji ~lenki na Evropskata unija se primenuvaat odredbite od glava V Filijali na stranski banki od ovoj zakon.

^len 196 So denot na vleguvawe vo sila na ovoj zakon prestanuva da va`i Zakonot za bankite ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br.63/00, 103/00, 37/02, 51/03, 85/03), osven odredbite od ~lenot 122 koi se odnesuvaat na glava II [tedilnici od Zakonot za bankite i {tedilnicite ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 31/93, 78/93, 17/96, 37/98 i 25/2000).

^len 197 Podzakonskite akti koi proizleguvaat od ovoj zakon, Narodna banka e dol`na da gi donese vo rok od 9 meseci od vleguvaweto vo sila na ovoj zakon, osven podzakonskite akti vo vrska so glava V Filijali na stranski banki koi e dol`na da gi donese vo rok od 3 meseci od vleguvaweto vo sila na ovoj zakon.

^len 198 Ovoj zakon vleguva vo sila osmiot den od denot na objavuvaweto vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija".

1

O B R A Z L O @ E N I E

I.Ocenka na sostojbite i celite {to treba da se postignat so ovoj zakon

Predlagaweto na ovoj zakon se nametna od istraùvawata izvr{eni vo pove}e razvieni zemji i zemjite vo razvoj, kako i potrebata za usoglasuvawe na makedonskata zakonska regulativa so zakonodavstvoto na Evropskata Unija, odnosno usoglasuvawe na makedonskata zakonskata regulativa za banki so direktivite na EU koi go reguliraat osnovaweto, raboteweto, reorganizacijata, odnosno prestanokot so rabota na bankite. Istovremeno, predlagaweto na ovoj zakon se zasnova i na potrebata od obezbeduvawe na dobro korporativno upravuvawe kaj bankite, kako i zajaknuvaweto na supervizorskata funkcija na Narodna banka.

So ovoj prdelog Zakon za banki napraveno e terminolo{ko usoglasuvawe na pove}e poimi so ve}e usvoenite termini i poimi koi se upotrebuvaat vo Direktivata 2006/48/EZ na Evropskiot parlament i na Sovetot od 14 juni 2006 godina koja se odnesuva na formirawe i vodewe delovni aktivnosti na kreditnite institucii.

Za razlika od postojniot tekst na Zakonot za banki, vo ovoj predlog na zakon se pro{iruvaa brojot na poimi koi se definiraat i voedno se dopreciziraat odredeni postojni definicii. Vo osnovnite odredbi na predlog zakonot izvr{eno e doprecizirawe na definicijata povrzani subjekti, kako i pro{iruvawe so novi definicii kako {to se: "Kontrola", "Dominantno vlijanie", "Bliski vrski", "Nebankarska finansiska institucija", "Drugi finansiski aktivnosti", "Finansisko holding dru{tvo", "Dru{tvo za pomo{ni uslugi na banka", "Stranska banka", kako i drugi definirani poimi so pomo{ na koi se postignuva pogolem efekt vo sovladuvaweto na materijata koja se regulira. Isto taka, so definiraweto na odredeni poimi se postignuva pogolemo usoglasuvawe so poimite koi se upotrebuvaat vo Evropskata direktiva 2006/48 za osnovawe i rabota na kreditnite institucii.

Osven definirawe na upotrebenite poimi vo osnovnite odredbi od predlog

zakonot se definiraat i subjektite koi moè da vr{at bankarski aktivnosti i toa: banka koja od guvernerot na Narodnata banka na Republika Makedonija dobila dozvola za osnovawe i rabotewe; stranska banka koja od guvernerot na Narodnata banka na Republika Makedonija dobila dozvola za otvorawe i rabotewe na filijala i banka od zemja ~lenka na Evropskata Unija koja, vo soglasnost so ovoj zakon, otvorila filijala vo Republika Makedonija. Vidno od vakviot na~in na definirawe na subjektite koi moè da izvr{uvaat bankarski raboti vo Republika Makedonija moè da se zabeleì deka so ovoj predlog na zakon se ovozmoùva i stranski banki i banki od zemji ~lenki na Evropskata unija preku osnovawe na svoi filijali vo Republika Makedonija da izvr{uvaat bankarski raboti. Na~inot na otvorawe na filijali i nivnata rabota se obraboteni vo posebni glavi od ovoj predlog zakon.

2

Predloènite odredbi za primena na odredbite od Zakonot za trgovski dru{tva e vo nasoka na celosna primena na odredbite od ovoj zakon na raboteweto na bankite, dokolku ne e poinaku uredeno. Primenata na odredbite od Zakonot za trgovski dru{tva na raboteweto na bankite e ostvarlivo od pri~ina {to bankite se organiziraat kako akcionerski dru{tva. Narodnata banka vr{i kontinuirana kontrola na raboteweto na bankite, a voedno dava i prethodna soglasnost za promena na sopstveni~kata struktura na akciite so pravo na glas, pa vrz osnova na toa kontinuirano se obezbeduva za{tita na interesite na malcinskite akcioneri i doveritelite na bankata, poradi {to Zakonot za prezemawe na akcionerski dru{tva }e se primenuva na raboteweto na bankite samo vo slu~aj na otkup na akcii od banka koi dostignuvaat iznos od 51% od vkupniot broj na akcii.

Za razlika od postojniot zakon vo ovoj predlog na zakon vo glavata na

finansiski aktivnosti postoi zna~ajno terminolo{ko usoglasuvawe na aktivnostite koi moè da gi vr{at bankite so Aneksot I na Direktivata 2006/48/EZ. Imeno, banka moè da gi vr{i slednite finansiski aktivnosti: primawe na site vidovi pari~ni depoziti na pravni lica; primawe na site vidovi pari~ni depoziti na fizi~ki lica; davawe i zemawe krediti vo zemjata; menuva~ki raboti; izdavawe i rabotewe so instrumenti za pla}awe - pari~ni karti~ki, patni~ki ~ekovi, menici; izdavawe na elektronski pari; finansiski lizing; platen promet vo zemjata i stranstvo, vklu~uvaj}i i vr{ewe na uslugi brz transfer na pari, vo soglasnost so zakon i kupuvawe i proda`ba na devizi; izdavawe na denarski pari~ni garancii, avali i drugi formi na denarski garancii; davawe uslugi pri pribirawe, analiza i sobirawe na informacii za kreditna sposobnost na pravni lica; kupuvawe, proda`ba i naplata na pobaruvawa; trguvawe so hartii od vrednost vo zemjata za svoja smetka i po nalog i za smetka na komitentot; upravuvawe so sredstva i portfolio na hartii od vrednost vo zemjata po nalog i za smetka na komitentot; trguvawe so devizni sredstva, {to vklu~uva i trguvawe so blagorodni metali i izvr{uvawe na devizni transakcii; posreduvawe vo sklu~uvawe dogovori za krediti i zaemi; kreditni garanciski raboti so stranstvo; posreduvawe vo proda`ba na polisi za osiguruvawe; davawe uslugi na banka - ~uvar na imot i kupoproda`ba, garantirawe i plasman na emisija na hartii od vrednost. Vo tretata glava od predlog zakonot se ureduva osnovaweto na banka, odnosno se odreduva formata, akcionerite, po~etniot kapital, prioritetnite akcii, dozvolata za osnovawe i rabotewe, dozvolata za statusni promeni, upisot vo trgovskiot registar i objavuvaweto koe prestavuva obvrska za Narodna banka. Vo ovaa glava za razlika od postojnata regulativa za izdvojuvawe se uslovite za steknuvawe na akcionerski status vo banka i potrebniot po~eten kapital.

Iskustvoto od primenata na zakonskite re{enija za steknuvawe na

akcionerski status vo banka prodolùvaat da egzistiraat, odnosno pretstavuvaat predmet na ureduvawe i na ovoj predlog zakon. Vo ovoj kontekst treba da se istakne deka re{enijata {to se predlagaat korespondiraat so nasokite od Direktivata 2006/48/EZ.

3

Zajaknuvawe na kriteriumite za steknuvawe na kvalifikuvano akcionersko u~estvo vo banka, a so toa i podobruvawe na kvalitetot na akcionerskata struktura na bankite vo Republika Makedonija, e zaradi faktot {to osnovniot stolb na efikasen sistem na korporativno upravuvawe so bankite se nivnite akcioneri. Imaj}i ja predvid potrebata od unapreduvawe na efikasnosta na bankarskiot sistem na Republika Makedonija i dosega{nite soznanija, kako i regulativite i praktikite na drugi zemji, predloènite izmeni se nametnuvaat kako potreba vo ovaa faza od razvojot na bankarskiot sektor i regulativnata ramka. Isto taka, predloènite izmeni proizleguvaat i od preporakite na FATF i Bazelskiot Komitet za bankarska supervizija za ograni~uvawe na mo`nosta za vlez na kapital so somnitelen karakter vo bankarskiot sistem. Vakviot na~in na regulirawe na akcionerskta struktura na bankite obezbeduva transparentna i efikasna postapka za ispolnuvawe na uslovite za akcioner vo banka.

So predloèniot zakon, minimalniot kapitalen cenzus za osnovawe i rabotewe na banka od dosega{nite 3,5 milioni evra vo denarska protivvrednost e zgolemen na nivo od 5 milioni evra vo denarska protivvrednost, so {to e prifatena evropskata praktika i regulativa vo ovoj domen. Kako i vo postojniot zakon, taka i vo ovoj predlog vo zavisnost od aktivnostite koi saka da gi izvr{uva bankata pokraj minimum potreben kapital za osnovawe na banka }e i bide potreben i dopolnitelen kapital za odredeni finansiski aktivnosti, koj vo momentot na zapo~nuvawe so izvr{uvawe na tie aktivnostite nema da bide pomal od 9.000.000 evra.

Vo delot na izdavaweto na dozvola za osnovawe i rabotewe i dozvola za statusni promeni za potencirawe se odredbite, odnosno vnesenata ramka vo koja guvernerot e dolèn da odlu~i po dostavenite barawa za koi e ovlasten. Guvernerot po podnesenite barawa odlu~uva vo rok od 60 ili 90 dena. Ovie rokovi se opredelen vo zavisnost od teìnata i kompleksnosta na podnesenoto barawe. Vo rokot od 60 ili 90 dena ne se presmetuvaat rokovite koi gi opredeluva guvernerot za kompletirawe na podnesenoto barawe, ovaa mo`nost odnosno ova ovlastuvawe na guvernerot za opredeluvawe na rokovi za kompletirawe na podnesenite barawa e staveno vo zakonska ramka, odnosno od denot na podnesuvaweto na baraweto do denot na odlu~uvaweto na guvernerot po podnesenoto barawe da ne moè da pominat pove}e od 90 ili 180 dena.

Vo podglavata "Objavuvawe" vnesena e odredba so koja Narodnata banka se obvrzuva na nejzinata internet strana da objavi lista na banki koja zadolìtelno sodrì: ime i sedi{te na bankata i podatoci za akcionerite so kvalifikuvano u~estvo, za ~lenovite na nadzorniot odbor i za ~lenovite na upravniot odbor; Isto taka, Narodna banka se obvrzuva da objavi i lista na filijali na banki od zemji ~lenki na Evropskata Unija koja zadolìtelno sodrì: ime i sedi{te na filijalata i na bankata koja ja otvorila filijalata i podatoci za licata so posebni prava i odgovornosti vo filijalata, kako i lista na filijali na stranski banki koja zadolìtelno sodrì: ime i sedi{te na filijalata i na bankata koja ja otvorila filijalata i podatoci za licata so posebni prava i odgovornosti vo filijalata.

4

So ~etvrtata glava od predlog zakonot se obrabotuvaat odredbi za filijali na banki od zemji ~lenki na Evropskata unija, odnosno pravoto na vr{ewe na finansiski aktivnosti, otpo~nuvaweto so rabota, supervizijata na filijali na banki od zemji ~lenki na Evropskata unija, merki sprema banka ili filijala na banka od zemja ~lenka na Evropskata unija, merki za reorganizacija, ste~aj i likvidacija i ~lenstvoto na filijali na banki od zemji ~lenki na Evropskata unija vo profesionalni zdruènija vo Republika Makedonija.

Imeno, banka od zemja ~lenka na Evropskata unija moè preku filijala vo

Republika Makedonija da gi vr{i site finansiskite aktivnosti za koi e ovlastena vo mati~nata zemja, odnosno podednakvo izvr{uvawe na finansiskite aktivnosti koi se predvideni za bankite vo Republika Makedonija. Za otpo~nuvawe so rabota vo Republika Makedonija na banka od zemja ~lenka na Evropskata unija ne i e potrebna posebna dozvola, osven postapkata na posebno izvestuvawe koe e predvideno kako obvrska za nastap na teritorijata na Republika Makedonija. Ovoj na~in na zapo~nuvawe so rabota proizleguva od na~inot koj e utvrden so Direktivata 2006/48/EZ, no sepak za napomenuvawe e toa {to ovoj na~in na zapo~nuvawe so rabota na banka od zemja ~lenka na Evropskata unija soglasno preodnite i zavr{ni odredbi }e zapo~ne da se primenuva so polnopravno ~lenstvo na Republika Makedonija vo Evropskata unija.

Supervizijata na filijala na banka od Evropskata unija ja vr{i nadle`niot organ na mati~nata zemja na bankata ili od nego ovlasteni lica za {to prethodno treba da ja izvestat Narodna banka. Pri izvr{uvaweto na supervizijata od strana na nadle`niot organ na mati~nata zemja na bankata, nadle`niot organ na mati~nata zemja ili od nego ovlastenite lica gi imaat istite nadle`nosti koi gi ima Narodnata banka. Po isklu~ok, a na barawe na nadle`niot organ na mati~nata zemja, Narodna banka e dol`na da u~estvuva ili da izvr{i terenska kontrola na filijalata na banka od taa zemja vo Republika Makedonija. Osven po barawe na nadle`niot organ na mati~nata zemja Narodna banka vr{i supervizija na filijala na banka od zemja ~lenka na Evropskata Unija otvorena vo Republika Makedonija i samostojno so cel da utvrdi dali filijalata raboti vo soglasnost so merkite na monetarnata politika; obvrskite za dostavuvawe izve{tai za filijalata do Narodna banka potrebni za sproveduvawe na monetarnata politika, za sledewe na likvidnosta i za aktivnostite na filijalata zaradi statisti~ki celi; obvrska za dostavuvawe i objavuvawe na godi{nite finansiski izve{tai; po~ituvaweto na bankarskata tajna; sproveduvawe na programi za spre~uvawe na perewe pari i finansirawe na terorizam, kako i za{tita na pravata na potro{uva~ite. Reorganizacija na banka od zemja ~lenka na Evropska unija, vklu~itelno i na nejzinata filijala vo Republika Makedonija, moè da se sprovede edinstveno vrz osnova na odluka na nadleèn organ na mati~nata zemja. Del od odlukata za reorganizacija zadolìtelno se objavuva vo Slu`ben vesnik na Evropskata Unija i vo najmalku dva dnevni vesnici vo Republika Makedonija. Merkite za reorganizacija stanuvaat efektivni vo Republika Makedonija na denot koga }e stanat efektivni vo mati~nata zemja. Za otvorawe na ste~ajna ili likvidaciona postapka na banka od zemja

5

~lenka na Evropska unija, vklu~itelno i na nejzinite filijali vo Republika Makedonija, edinstveno ovlasten da odlu~i e nadle`niot organ na mati~nata zemja na bankata. Isklu~okot vo vodeweto na ste~ajnata ili likvidacionata postapka e vo odnos na pravoto na predmetite koi vo momentot na otvoraweto na ste~ajna ili likvidaciona postapka se zapi{ani vo registar ili drug centraliziran sistem za registrirawe, odnosno vrz ovie predmeti soodvetno se primenuva pravoto na zemjata vo koja pravata na predmetite se registrirani.

Na bankite od zemji ~lenki na Evropskata unija koi imaat filijali vo Republika Makedonija im se obezbeduva pravoto da bidat ~lenki na profesionalnite zdruènija vo Republika Makedonija so ednakvi prava i obvrski kako i bankite od Republika Makedonija.

Posebna novina vo Predlog na Zakonot za bankite prestavuva pravoto na

stranskite banki preku filijala vo Republika Makedonija da vr{at finansiski aktivnosti. Do polnopravno ~lenstvo na Republika Makedonija vo Evropskata Unija, pod stranski banki se podrazbiraat i bankite ~ie sedi{te e vo zamji ~lenki na Unijata. Re{enieto }e zna~i olesnuvawe na pristapot na stranskite banki na doma{niot pazar na finansiski uslugi so {to }e se zgolemi konkurencijata na doma{niot pazar }e se sozdadat uslovi za dobivawe na poevtini i pokvalitetni finansiski uslugi vo Republika Makedonija. Imeno, stranska banka moè preku filijala vo Republika Makedonija da gi vr{i site finansiskite aktivnosti za koi e ovlastena od nadleèn organ vo zemjata vo koja se nao|a sedi{teto na bankata, odnosno podednakvo izvr{uvawe na finansiskite aktivnosti koi se predvideni za bankite vo Republika Makedonija.

Filijalata na stranska banka nema svojstvo na pravno lice no vo pravniot promet na teritorijata na Republika Makedonija, filijalata na stranska banka nastapuva vo ime i za smetka na bankata, ima pravo da steknuva prava i da prezema obvrski i ima pravo na pristap pred sudovite i drugite organi na Republika Makedonija pod istite uslovi kako i bankite osnovani soglasno ovoj zakon. Za obvrskite na filijalata na stranska banka koi se nastanati so raboteweto vo Republika Makedonija, bankata odgovara so celiot svoj imot. Stranskata banka moè da otvori pove}e filijali vo Republika Makedonija no pritoa site filijali na taa banka se smetaat za edna filijala vo odnos na odrùvawe na potrebnoto nivo na sredstva. Filijalite na stranski banki gi upravuvaat najmalku dve lica koi imaat dobieno prethodna soglasnost od guvernerot i barem edno od licata koi upravuvaat mora da go poznava makedonskiot jazik i negovoto kirilsko pismo i da ima postojano ìveali{te vo Republika Makedonija. Licata koi upravuvaat so filijalata mora da gi ispolnuvaat uslovite za ~len na upraven odbor na banka. Sranska banka za da otvori filijala vo Republika Makedonija mora prethodno da ima dobieno dozvola od guvernerot za otvorawe i rabota na filijalata. Za dobivawe na dozvolata za otvorawe i rabota na filijalata, stranskata banka do guvernerot podnesuva barawe kon koe priloùva dokumentacija od koja se dobivaat podatoci za stabilnosta i kapacitetot za

6

prudentno rabotewe na bankata osnova~ na filijalata kako i za adekvatnosta na supervizijata vo zemjata vo koja e sedi{teto na stranskata banka. Treba da se istakne deka vlez preku filijali vo Republika Makedonija }e im se ovozmoì samo na prvoklasni banki so rejting najmalku so BBB spored Standard & Poor’s, Fitch IBCA Thompson Bank Watch ili Baa2 sored Moody’s. Vo odnos na filijalata, se dostavuvaat podatoci za identitetot, profesionalnoto iskustvo i kvalifikaciite (obrazovanieto) na predloènite lica koi }e upravuvaat so filijalata, bankarskite i drugi finansiskite aktivnosti {to }e gi izvr{uva filijalata. Za otvorawe na filijala vo Republika Makedonija stranskata banka e dol`na da obezbedi pari~ni sredstva vo iznos od najmalku 120.000.000 denari. Pari~nite sredstva stranskata banka gi uplatuva pred dobivawe na dozvolata za otvorawe i rabotewe na filijalata, na posebna smetka vo Narodna banka. Po zapi{uvaweto na filijalata vo trgovskiot registar, pari~nite sredstvata vo iznos se prenesuvaat na depozitni smetki na filijalta otvoreni vo doma{ni banki. Stranskata banka e dol`na na depozitnite smetki vo sekoj moment da obezbedi sredstva vo iznos ne pomal od 5% od vkupnite depoziti na filijalata, no ne pomalku id 120 milioni denari. Pari~nite sredstvata na depozitnite smetki imaat tretman na sopstveni sredstva na filijalata i ne smeat da bidat predmet na optovaruvawe i vkamatuvawe od strana na stranskata banka koja ja otvorila filijalata i moàt da se koristat samo za isplata na obvrskite na filijalata kon nejzinite doveriteli vo slu~aj na ste~aj ili likvidacija na filijalata. Izdadenata dozvola za otvorawe i rabotewe na filijala na stranska banka moè da bide ukinata od guvernerot vo slu~aj ako: nadleèn organ go odzel ovlastuvaweto za vr{ewe na bankarski aktivnosti na stranskata banka koja otvorila filijala ili e pokrenata ste~ajna ili likvidaciona postapka na stranskata banka koja otvorila filijala, stranskata banka donese odluka za prestanuvawe so rabota na filijalata, filijalata prestane da gi ispolnuva obvrskite vo vrska so osiguruvaweto na depozitite, filijalata na stranskata banka prestane da gi ispolnuva uslovite i kriteriumite vrz osnova na koi e izdadena dozvolata, depozitot se namali pod zakonskiot minimum ili vo poedine~no navedenite slu~ai na ukinuvawe na dozvola za osnovawe i rabotewe na banka. Stranskite banki vo Republika Makedonija se izedna~eni so doma{nite banki i sledstveno na toa, na filijalite na stranski banki soodvetno se primenuvaat ostanatite odredbi od predlog zakonot koi se odnesuvaat na upraven odbor, izve{tai, smetkovodstvo i revizija, bankarska tajna, supervizija, nadzor, i merki osven merkata za dokapitalizacija i merkata za administracija, ste~aj na banka, likvidacija na banka i kazneni odredbi. Sovetot na Narodna banka moè podetalno da ja utvrdi primenata na ostanatite odredbi od predlog zakonot koi se odnesuvaat na filijalata na stranska banka.

7

Depozitite koi gi prima filijala na stranska banka zadolìtelno se osiguruvaat vo Fondot za osiguruvawe na depoziti na Republika Makedonija pod isti uslovi kako i depozitite na bankite so sedi{te vo Republika Makedonija. Za prvpat so odredbite od ovoj predlog zakon se vnesuva posebna glava "Filijali na banki od Republika Makedonija vo stranstvo" so koja se ureduva postapkata koja e potrebno da ja sprovedat bankite so sedi{te vo Republika Makedonija za rabota preku filijala vo stranstvo. Imeno, bankite so sedi{te vo Republika Makedonija koi imaat namera da otvorat filijali vo stranstvo zadolìtelno treba da dobijat dozvola od guvernerot. Filijalite na banki od Republika Makedonija vo stranstvo moàt da vr{at samo bankarski i drugi finansiski aktivnosti za koi bankata ima dobieno dozvola od guvernerot. Bankite od Republika Makedonija za dobivawe dozvola za otvorawe filijala vo stranstvo podnesuvaat barawe do Narodna banka koe e potrebno da gi sodrì slednite informacii: zemjata vo koja ima namera da otvori filijala; programa za rabota koja me|u drugoto sodrì: aktivnosti {to }e gi vr{i filijalata i organizaciona struktura na filijalata; adresa na filijalata i identitet na licata koi se predloèni da upravuvaat so filijalata. Vo sedmata glava od Predlog na Zakonot za banki, koja e naslovena kako"Soglasnosti i izvestuvawa na Narodna banka" obraboteni se tri podglavi i toa: soglasnosti za banka, soglasnosti za akcioneri i izvestuvawa. Vo prvata podglava od ovoj del na predlog zakonot, propi{ani se aktite, aktivnostite, ~lenovite na nazorniot i upravniot odbor, osnovaweto na podru`nica ili pretstavni{tvo na banka vo stranstvo ili steknuvawe na kapitalni delovi vo banka; osnovaweto ili steknuvaweto na kapitalni delovi koi iznesuvaat nad 10% od sopstvenite sredstva na bankata, direktno ili indirektno, vo nebankarska finansiska institucija ili vo nefinansiska institucija; otvoraweto pretstavni{tvo na stranska banka i promena na ime i sedi{te na banka, za koi banka e dol`na da podnesat barawe i da dobie prethodna soglasnost od guvernerot.

Vo vtorata podglava se obrabotuvaat potrebnite soglasnosti za akcionerite. Zajaknatata kontrola, odnosno visokite standardi koi se postaveni so postojniot tekst na Zakonot za banki za steknuvawe na svojstvo na akcioner vo banka, odnosno za steknuvawe na akcionerski status po pat na nasleduvawe vo ovoj predlog zakon se pro{iruvaat i na steknuvaweto na akcionerski status so site odluki koi se nosat vo sudska i upravna postapka, a koi se odnesuvaat na steknuvawe na akcii vo banka. Baraweto za dobivawe na soglasnost i za ovoj na~in na steknuvawe na akcionerski status vo banka se predlaga so ogled na toa {to pokraj nasleduvaweto, postojat i drugi slu~ai koga soglasnost za steknuvawe na akcii vo banka od Narodna banka, treba da bide izdadena kako dopolnitelna soglasnost. Imeno, takov e slu~ajot so bilo koja sudska odluka so koja odredeno lice se steknuva so akcii vo banka, a potoa se izdava ili ne soglasnost od strana na guvernerot, kako i vo slu~aite koga odredeno lice se steknuva so akcii vo banka vo soglasnost so zakon ili odluka na drug nadleèn organ. Vo tretata podglava od sedmata glava, odnosno delot na zadolìtelnite

8

izvestuvawa do Narodnata banka vneseni se potrebnite izvestuvawa koi se odnesuvaat na zgolemuvaweto na po~etniot kapital na bankata, odnosno nova emisija na akcii; promena na sopstveni~kata struktura na akciite; golema izloènost definirana vo ~len 72 stav 1; osnovawe i ukinuvawe na delovi na banka vo zemjata; ukinuvawe na podru`nica ili pretstavni{tvo na banka vo stranstvo; promena na lice so posebni prava i odgovornosti, osven za promena na ~len na nadzoren odbor i upraven odbor; vlo{ena finansiska sostojba na akcionerite so kvalifikuvano u~estvo, dokolku bankata na bilo koj na~in do{la do takva informacija, steknuvawe kapitalni delovi koi iznesuvaat pomalku od 10% od sopstvenite sredstva na bankata, direktno ili idirektno, vo nebankarska finansiska institucija ili vo nefinansiska institucija, kako i imenuvawe na vr{itel na dol`nosta ~len na upraven odbor na bankata od redot na ~lenovite na nadzoren odbor na bankata. Kako poseben vid na izvestuvawe e izvestuvaweto koe treba da go napravi akcioner so kvalifikuvano u~estvo i toa najmalku eden mesec pred namaluvaweto na svoeto u~estvo vo banka. Akcionerot so kvalifikuvano u~estvo vo banka e potrebno da izvesti za vkupniot broj na akcii i vkupniot broj na izdadeni akcii so pravo na glas vo bankata {to ima namera da gi prodade; iznosot za koj }e se namali negovoto u~estvo vo po~etniot kapital; vkupniot broj na akcii i vkupen broj na izdadeni akcii so prava na glas vo bankata {to }e gi poseduva po namaluvaweto i identitetot na liceto koe }e gi stekne negovite akcii vo bankata, dokolku mu e poznat. Isto taka, osven potrebnoto izvestuvawe od akcionerite so kvalifikuvano u~estvo vo banka i site ostanati akcioneri e potrebno da dostavat izvestuvawe do Narodna banka vo rok od 5 dena od denot na sklu~uvawe na dogovor so koj se zdruùvaat pravata na glas od akciite vo bankata.

Vo osmata glava napraveno e potrebnoto redefinirawe na solventnosta i adekvatnosta na kapitalot, a so cel sledewe na barawata na Bazelskata Kapitalna Spogodba, kako i vo nasoka na obezbeduvawe zakonska mo`nost presmetkata na adekvatnosta na kapitalot da vklu~i i drugi vidovi rizici, pred se pazarniot rizik. Voedno na Narodna banka i se dava mo`nost za utvrduvawe na povisoka stapka na adekvatnost na kapitalot od 8%, vo onie slu~ai koga e toa potrebno zaradi prirodata, vidot i goleminata na aktivnostite koi gi izvr{uva bankata i rizicite na koi e izloèna kako rezultat na tie aktivnosti.

Vo pogled na upravuvawe so rizicite na koi bankite se izloèni vo svoeto

rabotewe se javuva i potreba od pro{iruva na listata na rizici koi treba da bidat opfateni vo ramkite na internite sistemi za upravuvawe so rizici vo bankite. Vo ovoj del na Sovetot na Narodnata banka mu se dava mo`nost zaradi adekvatno upravuvawe so rizicite, a soglasno me|unarodnite standardi da propi{e metodologiii za upravuvawe i sigurnost, kako i metodologija za upravuvawe so drugi vidovi rizici so koi se soo~uvaat bankite.

So predloènata izmeni vo delot na upravuvaweto so rizici na banka se

vr{i redefinirawe na opfatot na rizicite vo nasoka na opfa}awe ne samo na kreditniot rizik tuku i na drugite rizici, pred se izloènosta na pazarniot rizik, koja moè da nastane kako rezultat na vr{eweto na finansiskite aktivnosti od strana na bankite.

9

Izloènosta na banka sprema lice i so nego povrzani lica gi opfa}a

vkupnite bilansni i vonbilansni pobaruvawa na bankata od toa lice, vloùvawata vo hartii od vrednost izdadeni od toa lice i kapitalnite vloùvawa vo toa lice. Maksimalniot iznos na izloènosta sprema lice i so nego povrzani lica ne smee da nadmine 25% od sopstvenite sredstva na bankata. Izloènosta kon podru`nica na banka ne smee da nadmine 10% od sopstvenite sredstva na bankata isto kako i izloènosta sprema akcioner so kvalifikuvano u~estvo vo bankata i so nego povrzani lica. Ogani~uvaweto na mo`nosta za izloùvawe kon lice so posebni prava i odgovornosti i so nego povrzani lica e limitirano i ne smee da nadmine 3% od sopstvenite sredstva na bankata. Vo delot na izloènostite vneseni se i odredbi so koi na bankite im se ograni~uva pravoto da odobruvaat kredit ili da vospostavat drug oblik na izloènost koj direktno ili indirektno }e se iskoristi za kupuvawe na akcii vo taa banka. Isto taka, banka ne smee da odobri kredit ili da vospostavi drug oblik na izloènost kon lice i so nego povrzani lica so zalog na akcii izdadeni od taa banka, kako i toa deka banka ne smee, direktno ili indirektno, da stekne pove}e od 5% od akciite na druga banka ili nebankarska finansiska institucija koja poseduva pove}e od 5% od vkupnite akcii na taa banka.

So predloèniot zakon steknuvaweto na sopstveni akcii od strana na bankata e regulirano poinaku vo sporedba so odredbite na Zakonot za trgovski dru{tva. Imeno, so noviot Zakon za trgovskite dru{tva e izvr{ena liberalizacija vo odnos na steknuvaweto na sopstvenite akcii, i toa: zakonot pove}e ne predviduva deka sopstvenite akcii moàt da se steknat od dobivkata ili od posebnite rezervi utvrdeni so poslednata odobrena godi{na smetka, predvideni se pove}e posebni na~ini na steknuvawe sopstveni akcii, postoi rok za ottu|uvawe samo za sopstvenite akcii steknati na poseben na~in, dokolku istite zaedno so ostanatite steknati sopstveni akcii iznesuvaat pove}e od edna desetina od osnovnata glavnina i istiot iznesuva tri godini od denot na nivnoto steknuvawe, predvideno e steknuvawe na sopstveni akcii i vo tekot na godinata, dokolku e nepohodno da se spre~i seriozna {teta i neposredna {teta, no nema kriteriumi za toa {to prestavuva seriozna i neposredna {teta, kako kazna za steknuvaweto na sopstveni akcii vo sprotivnost so odredbite na zakonot, predvidena e obvrska za nivno ottu|uvawe vo rok od edna godina od denot na nivnoto steknuvawe. Od ovie pri~ini, a imaj}i ja predvid specifi~nosta na bankite kako finansiski institucii, posebno od aspekt na za{tita od mo`ni zloupotrebi poradi nedore~enosti i pojava na nenominiran kapital, predloèno e otkupot na sopstvenite akcii od strana na bankite da se regulira na poinakov na~in od ostanatite trgovski dru{tva.

Dozvoleniot iznos na vloùvawa na bankite vo zemji{te, zgradi, rabotna oprema i kapitalni vloùvawa vo nefinansiski institucii pretstavuvaat usoglasuvawe so odredbite od Evropskata direktiva 2006/48. Imeno, banka ne moè da vloùva i da se steknuva so zemji{te, zgradi i oprema koi ne gi koristi za izvr{uvawe na svoite funkcii, osven onie koi bankata gi ima steknato vrz osnova na nenaplateni pobaruvawa. Celokupniot imotot na bankata vo zemji{te, zgradi,

10

oprema i kapitalni delovi vo nefinansiski institucii ne smee da nadmine 60% od sopstvenite sredstva na bankata. Vo delot na vloùvawata na banka vo nefinansiska institucija postojat dve ograni~uvawa i toa: agregatniot iznos na kapitalnite delovi vo nefinansiski institucii da ne smee da nadmine 30% od sopstvenite sredstva na bankata i poedine~eniot kapitalen del koj go ima vloèno bankata vo nefinansiska institucija da ne smee da nadmine 15% od sopstvenite sredstva na banka. Vo ramkite na limitite za poseduvawe na imotot vo zemji{te, zgradi, oprema i kapitalni delovi vo nefinansiski institucii od strana na banka ne se vklu~uva imotot vo zemji{te, zgradi i oprema steknat vrz osnova na nenaplateni pobaruvawa, a koi bankata ne gi koristi za izvr{uvawe na svoite funkcii i kapitalnite delovi steknati vrz osnova na nenaplateni pobaruvawa. Bankata imotot i kapitalnite delovi koi gi ima steknato vrz osnova na nenaplateni pobaruvawa e dol`na da gi prodade vo opredelen rok od nivnoto steknuvawe, vo sprotivno imotot i kapitalnite delovi steknati vrz osnova na nenaplatenite pobaruvawa se vklu~uvaat vo utvrdenite limiti.

Zaradi odrùvawe na likvidnosta bankata e dol`na da upravuva so likvidnosniot rizik, koj treba da vklu~i: vospostavuvawe i odrùvawe na adekvatna ro~na struktura, planirawe i upravuvawe so prilivite i odlivite na pari~ni sredstva i obezbeduvawe na adekvaten iznos na likvidni sredstva, sledewe na izvorite na sredstva i nivnata koncentracija, kako i testirawe na likvidnosta.

Odrùvaweto na likvidnosta na bankata e vo nasoka na prifa}awe na

me|unarodnata praksa i nasokite na Bazelskite principi za regulirawe na raboteweto na bankite od apsekt na uparvuvaweto so rizicite na koi tie se izloèni vo svoeto rabotewe. Imeno, imaj}i predvid deka likvidnosniot rizik e eden od najzna~ajnite rizici na koi se izloèni bankite, potrebno e da se vospostavat zakonski odredbi {to }e zna~at obvrska za bankite da vospostavat adekvatni sistemi za upravuvawe so likvidnosta.

Vo delot na organite na upravuvawe na banka ima terminolo{ko

usoglasuvawe so Zakon za trgovskite dru{tva, kako i nadminuvawe na nedorazbirawata okolu pra{awa povrzani so primenata na odredbi od Zakonot za trgovski dru{tva vrz rabotata na dosega{nite organi na upravuvawe vo banka, odnosno rabotovodniot organ i upravniot odbor na banka (mandat, izbor i sl.), koi bea prisutni vo dosega{nata praksa.

Vo delot na nadle`nostite na sobranieto na banka, nema posebni novini

sporedeno so postojnite nadle`nosti koi gi ima sobranie na banka, od pri~ina {to sobranieto na banka so postojniot Zakon za banki odlu~uva i za drugi pra{awa od zna~ewe za raboteweto na bankata, predvideni so statutot na bankata i Zakonot za trgovski dru{tva.

Nadzorniot odbor na bankata go so~inuvaat najmalku pet ~lena, no ne pove}e

od devet ~lena. ^lenovite na nadzorniot odbor ne smeat da bidat lica vraboteni vo bankata, neto dol`nik na bankata i najmalku edna ~etvrtina od ~lenovite na nadzorniot odbor na banka mora da bidat nezavisni ~lenovi. Mandatot na ~lenovite na Nadzorniot odbor trae ~etiri godini. Tuka posebno se navedeni i

11

kriteriumite koi zna~at ograni~uvawe vo pogled na mo`nosta edno lice da bide ~len na Nadzoren odbor na banka. Predloènite ograni~uvawa se vo soglasnost so regulativata i iskustvata na drugite zemji od regionot.

Za razlika od dosega{niot limitiran broj na ~lenovi vo Odborot za

upravuvawe so rizici i Odborot za revizija i toa: trojca ~lenovi vo Odborot za upravuvawe so rizici i trojca ~lenovi vo Odborot za revizija. Ovoj predlog zakon dava pofleksivilno re{enie od postojnoto so naveduvawe na dolnata granica na ~lenovi vo ovie organi i toa najmalku trojca ~lenovi vo Odborot za upravuvawe so rizici i najmalku petmina ~lenovi vo Odborot za revizija.

Vidno od predloènoto re{enie so predlog zakonot se regulira dolnata

potrebna granica na ~lenovi vo ovie dva organi na banka, dodeka gornata granica e ostavena na dispozicija na samite banki, odnosno mo`nost so statutot na bankata da se uredi i maksimalniot broj na ~lenovi vo ovie dva organi.

Isto taka, vo delot na ureduvaweto na sostavot na ovie dva organi predlog

zakonot sodrì odredbi koi upatuvaat i na potrebnata kfalifikacija na ~lenovite na Odborot za upravuvawe so rizici i Odborot za revizija. Imeno, za ~len na Odborot za rakovodewe so rizikot moè da bide imenuvano lice koe ima iskustvo vo oblasta na finansiite ili bankarstvoto od najmalku 3 godini, dodeka za ~len na Odborot za revizija moè da bide imenuvano lice koe ima poznavawe od oblasta na bankarskoto i finansiskoto rabotewe, raboteweto na bankata, nejzinite proizvodi i uslugi, potoa poznavawe za rizicite na koi e izloèna bankata, internite sistemi na kontrola i politikite za upravuvawe so rizici na bankata i od oblasta na smetkovodstvoto i revizijata.

Mnozinstvoto ~lenovi vo Odborot za revizija se izbiraat od redot na ~lenovite na nadzorniot odbor, a ostanatite ~lenovi se nezavisni ~lenovi od koi najmalku eden ~len na odborot za revizija treba da bide ovlasten revizor. Za ~len vo Odborot za revizija ne moè da bide nazna~eno lice od dru{tvoto koe od strana na bankata e opredeleno da vr{i revizija na nejzinoto rabotewe.

Upravniot odbor na banka se sostoi od najmalku dve lica, koi se podednakvo

odgovorni za raboteweto na bankata i za obvrskite {to gi prezema bankata. Za ~len na Upraven odbor moè da bide imenuvano lice samo po prethodna soglasnost od guvernerot, a koe ima visoko obrazovanie, najmalku pet godini uspe{no rabotno iskustvo od oblasta na finansiite ili bankarstvoto ili tri godini rabotno iskustvo kako lice so posebni prava i odgovornosti vo banka i poznavawe na propisite od oblasta na bankarstvoto. Pre~ki za dobivawe na soglasnost od guvernerot, odnosno za imenuvawe na lice za ~len na Upraven odbor pretstavuvaat: ~lenuvaweto vo organ na upravuvawe ili nadzoren odbor na bilo koe trgovsko dru{tvo ili pravno lice, ~lenuvawe vo Sovetot na Narodnata banka, izre~ena kazna zatvor, izre~ena zabrana za vr{ewe na profesija, dejnost ili dol`nost, steknuvaweto na akcii vo banka sprotivno na postapkata propi{ana so zakon, izvr{uvawe na funkcija na lice so posebni prava i odgovornosti vo banka ili drugo pravno lice vo koe bila vovedena administracija ili nad koe e otvorena

12

ste~ajna ili likvidaciona postapka, osven dokolku nedvomisleno vrz osnova na raspolo`livite dokumenti i podatoci se utvrdi deka liceto ne pridonelo za nastanuvawe na uslovite za voveduvawe na administracija, ste~ajna ili likvidaciona postapka ili funkcijata ja vr{elo neposredno pred ili po nastanuvaweto na pri~inite koi dovele do voveduvawe na administracija ili otvorawe na ste~ajna ili likvidaciona postapka. Preku voveduvawe na strogi kriteriumi koi e potrebno da gi ispolnat ~lenovite na Upraniot odbor na bankata no istovremeno i ostanatite lica so posebni prava i odgovornosti vo bankata onaka kako {to e definirano vo ~lenot 83 od ovoj predlog zakon, se sozdava sigurna osnova za podobruvawe vo celokupnoto upravuvawe na bankite no istovremeno se namaluva i rizikot koj moè da proizleze od izvr{uvaweto na nadle`nostite na ~lenovite na Upraven odbor vo banka i ostanatite lica so posebni prava i odgovornosti vo bankata.

Slu`bata za vnatre{na revizija vo banka kako nezavisen organizacionen

del na bankata e dolèn da ja organizira, odnosno da ja formira Nadzorniot odbor na bankata. Nadzorniot odbor na bankata ja ureduva celokupnata organizaciona postavenost na Slu`bata za vnatre{na revizija, pravata, odgovornostite i odnosite so drugite organizacioni delovi vo bankata i ja opredeluva odgovornosta, odnosno obvrskite na liceto koe rakovodi so slu`bata, kako i uslovite za negovo nazna~uvawe.

Minimum aktivnosti koi e potrebno da gi ispolnuva Slu`bata za vnatre{na revizija se dadeni i vo so samiot zakon. Imeno, Slu`bata za vnatre{na revizija e potrebno da vr{i postojana i celosna revizija na zakonitosta, pravilnosta i aùrnosta na raboteweto na bankata preku: ocenka na adekvatnosta i efikasnosta na sistemite na vnatre{na kontrola; ocenka na sproveduvaweto na politikite za upravuvawe so rizicite; ocenka na postavenosta na informativniot sistem; ocenka na to~nosta i verodostojnosta na trgovskite knigi i finansiskite izve{tai; proverka na to~nosta, verodostojnosta i navremenosta vo izvestuvaweto soglasno so prpoisite; sledewe na po~ituvaweto na propisite, eti~kiot kodeks, politikite i procedurite; ocenka na sistemite za spre~uvawe na perewe pari i ocenka na uslugite {to bankata gi dobiva od dru{tvata za pomo{ni uslugi na bankata.

Sproveduvaweto na aktivnostite Slu`bata za vnatre{na revizija, odnosno licata koi se vraboteni vo slu`bta gi izvr{uvaat vo soglasnost so principite i standardite za vnatre{na revizija, eti~kiot kodeks na bankata i politikata i procedurite za rabotewe na samata slu`ba. Za aktivnostite koi gi izvr{uva Slu`bata za vnatre{na revizija, potrebno e da se sostavuvaat i dostavuvaat polugodi{ni i godi{ni izve{tai so to~no propi{ana sodrìna i istite da se dostavuvaat do nadzorniot odbor, upravniot odbor i odborot za revizija na bankata. Kako posebna obvrska za izvestuvawe od Slu`bata za vnatre{na revizija, odnosno vrabotenite vo ovaa slu`ba vo tekot na kontrolata, odnosno sproveduvaweto na svoite aktivnosti pretstavuvaat: nepo~ituvaweto na standardite za upravuvawe so rizicite poradi {to postoi mo`nost za naru{uvawe

13

na likvidnosta ili solventnosta na bankata ili upravniot odbor ne gi po~ituva propisite, op{tite akti i internite proceduri na bankata.

Za sledewe, odnosno kontrola na usoglasenosta na raboteweto na bankata so

propisite, Upravniot odbor na bankata e dolèn, vo zavisnost od vidot, obemot i sloènosta na aktivnostite {to gi vr{i bankata, da imenuva lice ili da organizira slu`ba koja }e vr{i kontrola na usoglasenosta na raboteweto na bankata so propisite.

Liceto, odnosno licata koi se vraboteni vo slu`bata dokolku takva bide

formirana se odgovorni za identifikacija i sledewe na rizicite od neusoglasenosta na raboteweto na bankata so propisite. Pod rizik od neusoglasenost so propisite se smeta osobeno, no ne isklu~ivo, rizikot od izre~eni merki od strana na guvernerot, od finansiski zagubi i reputaciski rizik kako posledica na propusti vo usoglasuvaweto na raboteweto na bankata so propisite.

So cel da se za{titat bankite, odnosno imotot i sredstvata so koj raspolagaat bankite, vo ovoj predlog zakon zajaknati se kriteriumite koi go reguliraat sudirot na interesi. Imeno, licata so posebni prava i odgovornosti vo bankite se dol`ni redovno, na sekoi {est meseci, da dadat izjava za postoewe ili nepostoewe na sudir na nivniot li~en interes so interesot na bankata. Pod li~en interes vo smisla na ovoj zakon se podrazbiraat i interesite na povrzanite lica so licata so posebni prava i odgovornosti vo bankite. Sudir na interes postoi koga so donesuvaweto na odluki, sklu~uvaweto na dogovori ili vr{ewe na drugi delovni aktivnosti se zasega vo materijalnite ili bilo koj drug vid na delovni ili semejni interesi na licata so posebni prava i odgovornosti vo bankite i povrzanite lica so niv vo odnosite so bankata. Pod ostvaruvawe na materijalen, deloven i semeen interes se podrazbira ostvaruvawe na pari~na ili drug vid na korist, direktno ili indirektno za licata so posebni prava i odgovornosti vo bankite i povrzanite lica so niv. Licata kaj koi }e bide konstatiran sidir na interes ne smeat da prisustvuvaat pri razgleduvaweto i donesuvaweto na odluki, da sklu~uvaat dogovori ili da vr{at drugi delovni aktivnosti dokolku nivnata objektivnost e dovedena vo pra{awe zaradi postoewe na takviot sudir na interesi, odnosno postoewe na li~en interes vo donesuvaweto na odluki. Pred odrùvawe na sostanokot za razgleduvawe i donesuvawe na odluki, sklu~uvawe na dogovori ili vr{ewe na druga delovna aktivnost zadolìtelno e davawe na izjava od licata so posebni prava i odgovornosti vo bankite za postoewe ili ne postoewe na sudir na interesi.

Dokolku se izjavi postoewe na sudir na interes, izjavata se dostavuva do nadzorniot odbor i do upravniot odbor na bankata, vo koja se naveduva osnovot od koj proizleguva sudirot me|u li~niot interes i interesot na bankata.

Dokolku lice so posebni prava i odgovornosti vo bankite premol~i postoewe na sudir na interesi, Narodna banka i drugo lice koe ima praven interes do nadle`niot sud, vo soglasnost so zakon, moè da bara poni{tuvawe na pravnata rabota.

14

Vo delot na izve{tai, smetkovotstvoto i revizijata na bankite, Sovetot na Narodnata banka podetalno gi propi{uva formite, vidovite, metodologijata, sodrìnata i rokovite za dostavuvawe na izve{tai do Narodnata banka. Sovetot na Narodna banka isto taka moè da propi{e izve{tai i podatoci koi bankata e dol`na da gi objavi, kako i na~inot, formata i rokovite na nivno objavuvawe.

Finansiskite izve{tai i trgovskite knigi na bankite gi proveruva i ocenuva dru{tvo za revizija i izgotvuva revizorski izve{taj, vo soglasnost so propisite za revizija. Bankite se dol`ni da opredelat dru{tvo za revizija i da ja izvestat Narodnata banka vo rok od 15 dena od denot koga bankata go opredelila dru{tvoto za revizija. Guvernerot ima mo`nost da ne prifati odredeno dru{tvoto za revizija da vr{i revizija vo banka, dokolku dru{tvoto za revizija: ima pomalku od 3 godini iskustvo vo vr{ewe na revizii; e povrzano lice so bankata; vo poslednite 3 godini davalo konsultantski uslugi na bankata ili vo poslednite 3 godini bilo pod merki izre~eni od strana na Institutot na ovlasteni revizori. Vo ovie slu~ai, odnosno ako guvernerot ne prifati odredeno dru{tvoto za revizija da vr{i revizija na banka za toa ja izvestuva bankata vo rok od 15 dena i bara od bankata da opredeli drugo dru{tvo za revizija. Bankata na koja ne i e prifateno dru{tvoto za revizija e dol`na da opredeli drugo dru{tvo za revizija vo rok od 45 dena. Preku vakviot na~in na regulirawe na eksternata revizija se zajaknuvaat kriteriumite za dru{tvata koi vr{at revizija na raboteweto na bankite so {to se postignuva zgolemena efikasnost vo nadzorot na raboteweto na bankite. Isto taka, preku ostvaruvawe na revizija od strana na dru{tvata za revizija koi gi ispolnuvaat minimum kriteriumite propi{ani so ovoj predlog zakon za revizija na banka se zajaknuva i celokupnata doverba vo bankarskiot sistem vo Republika Makedonija.

Isto dru{tvo za revizija moè da izvr{i najmnogu pet posledovatelni

revizii na godi{nite finansiski izve{tai na edna banka. Ikustvata na nekolku zemji vo pogled na propi{uvaweto na formata i sodrìnata na revizorskite izve{tai izraboteni od strana na dru{tvoto za revizija se nametna kako potreba za utvrduvawe na zakonska ramka vo koja dru{tvata za revizija }e bidat obvrzani da se dviàt pri sproveduvaweto na revizija vo banka. Imeno, to~nosta i realnosta na revizorskite izve{tai e od posebno zna~ewe za sproveduvaweto na supervizorskata funkcija, vo nasoka na postignuvawe pogolema transparentnost vo raboteweto na bankite i zajaknuvawe na pazarnata disciplina, koi se javuvaat kako osnovni elementi na Novata Kapitalna Spogodba i Bazelskite principi za efikasna bankarska supervizija. Zaradi toa, Sovetot na Narodna banka go propi{uva obemot i sodrìnata na revizijata na raboteweto i na godi{nite finansiski izve{tai na bankite, vo soglasnost so me|unarodnite standardi. So ovoj predlog zakon reguliraweto na bankarskata tajna kako posebno va`na kategorija vo odnosot na bankite kon svoite klienti go zadrùva svoeto zna~ewe so odredeni mali modifikacii, zaradi momentalnite svetski no i doma{ni aktivnosti vo domenot na spre~uvaweto na finansiirawe na terorizmot. Imeno, bankite se dol`ni dokumentite, podatocite i informaciite koi se

15

steknati pri vr{ewe na bankarski i drugi finansiski aktivnosti za poedine~ni lica i transakcii so poedine~ni lica, kako i za depozitite na poedine~ni lica da gi za{titat i ~uvaat, odnosno podatocite steknati za ovie lica za bankite pretstavuvaat bankarska tajna. Licata so posebni prava i odgovornosti, akcionerite i vrabotenite vo bankata, kako i licata koi preku davawe uslugi na bankata imaat pristap do dokumentite, podatocite i informaciite za licata koi stapuvaat vo odnosi so bankata se obvrzani da gi ~uvaat, moàt da gi koristat isklu~ivo za celite za koi se dobieni i ne smeat da gi otkrivaat na treti lica. Kako {to e napomenato zaradi globalnata borba protiv finansiraweto na terorizmot, obvrskata za ~uvawe na bankarskata tajna za licata so posebni prava i odgovornosti, akcionerite i vrabotenite vo bankata ne se odnesuva dokolku dokumentite, podatocite i informaciite se soop{tuvaat na barawe na to~no navedeni subjekti vo ramkite na izvr{uvaweto na nivnite so zakon utvrdeni nadle`nosti. Sepak, subjektite koi gi imaat dobieno dokumentite, podatocite i informaciite, odnosno vrabotenite kaj ovie subjekti se dol`ni so dokumentite, podatocite i informaciite da gi ~uvaat, moàt da gi koristat isklu~ivo za celite za koi se dobieni i ne smeat da gi otkrijat na treti lica, osven vo slu~ai i vo postapka utvrdena so Zakon.

So glava dvanaeset od ovoj predlog zakon zaradi ostvaruvawe na zaedni~ki interesi i unapreduvawe na rabotewe bankite regulirano e zdruùvaweto na bankite, odnosno mo`nosta bankite da formiraat zdruènija. Aktivnostite i zada~ite na zdruènijata na banki se ureduvaat so aktot za osnovawe. Kako posebni aktivnosti koi moè da gi izvr{uvaat zdruènijata osnovani od bankite se: organizirawe dopolnitelen, dobrovolen sistem za garantirawe na depozitite, pokraj zadolìtelniot propi{an so Zakonot za Fondot za osiguruvawe na depoziti; pribirawe i razmena na podatoci za kreditna sposobnost zaradi za{tita od krediten rizik, kako i obezbeduvawe obuka za bankarski rabotnici i izdavaat sertifikati.

Zdruùvaweto na bankite ne smee da dovede do ograni~uvawe, odnosno povreda na na~eloto na slobodno pazarno rabotewe ili ograni~uvawe na konkurencijata vo bankarstvoto. Supervizijata na bankite ja izvr{uva Narodnata banka. Preku supervizijata Narodnata banka ja ocenuva stabilnosta, rizi~nosta i usoglasenosta na raboteweto na bankata so propisite. Za taa cel, Narodnata banka ostvaruva permanentno vonterensko sledewe na raboteweto na bankata so pribirawe, analizirawe i verificirawe na izve{taite koi gi dostavuva bankata, neposredna i celosna terenska kontrola vo samata banka i prezemawe merki za usoglasuvawe so zakonskata regulativa.

Guvernerot moè da prezeme merki sprema banka za koja }e se utvrdi deka ne raboti soglasno so odredbite na zakonot, propisite so koi e uredeno raboteweto na bankite ili nejzinite interni proceduri. Merki {to moè da gi preze guvernerot se: redovni merki, dopolnitelni merki, voveduvawe administracija, povlekuvawe na soglasnost i odzemawe na dozvola.

16

Za razlika od postojniot tekst na Zakonot za banki vo ovoj predlog zakon merkite koi moè da gi prezema guvernerot jasno se sistematizirani i se utvrdeni minimum uslovite koi e potrebno da se ispolnat za da moè da bide prezemena odredena merka. Taka za izrekuvawe na redovna merka potrebno e da bidat ispolneti slednite uslovi: sistemot na upravuvawe, informativniot sistem, sistemot na vnatre{na kontrola i internite politiki i proceduri, ne se vo soglasnost so propisite ili ne se po~ituvaat; smetkovodstvenite politiki, proceduri i praksa ne se vo soglasnost so propisite; ne se po~ituvaat obvrskata i rokovite za dostavuvawe na podatoci, informacii i izve{tai do Narodna banka i za javno objavuvawe; ne e obezbedena soodvetna revizija; ne se postapuva ili se postapuva sprotivno na supervizorskite standardi; nema adekvatno nivo na sopstveni sredstva i ne se po~ituvaat obvrskite za spre~uvawe na perewe pari. Dokolku se konstatiraat ovie nedoslednosti guvernerot gi prezema slednite redovni merki i toa: na bankata da i izdade preporaka so rokovi ( za stru~no usovr{uvawe na vrabotenite i licata so posebni prava i odgovornosti ili vrabotuvawe na soodveten kadar, za promeni vo organizacionata sruktura na bankata, za izgotvuvawe na novi politiki i proceduri vo odredeni oblasti ili izgotvuvawe i sproveduvawe na akcionen plan za nadminuvawe na nezakonitostite i nepravilnostite i usoglasuvawe so propisite od strana na bankata); na bankata da i izdade pismeno predupreduvawe; so mnozinstvoto ~lenovi na nadzorniot odbor i/ili so ~lenovite na upravniot odbor na bankata da sklu~i formalen akt za usoglasuvawe so propisite ili za postignuvawe na potrebno nivo na sopstveni sredstva, vo opredelen rok ili da i naloì na bankata dopolnitelna obvrska za dostavuvawe na vonredni podatoci i izve{tai vo period, vid, obem i intervali utvrdeni od guvernerot. Guvernerot prezema dopolnitelni merki sprema banka ili akcioner na banka koga seriozno gi prekr{uvaat propisite so {to se doveduva vo opasnost sigurnosta i stabilnosta na bankata, a osobeno koga: guvernerot }e oceni deka osnovite za izrekuvawe na redovni merki ja doveduvaat sigurnosta i stabilnosta na bankata vo seriozna opasnost; ne gi sproveduva navremeno redovnite merkite; gi povtoruva nepravilnostite koi se osnov za izrekuvawe na redovna merka i za koi e izre~ena redovna merka ili soodvetna prekr{~na sankcija; bankata izvr{uva aktivnosti za koi nema dozvola ili soglasnost; bankata izvr{uva aktivnosti preku filijala vo stranstvo bez dozvola od guvernerot; bankata pove}e ne gi ispolnuva uslovite vrz osnova na koi e izdadena dozvolata za osnovawe i rabotewe, odnosno soglasnosta za vr{ewe na finansiski aktivnosti; stapkata na adekvatnost na kapitalot i/ili sopstvenite sredstva se pod propi{ani vo soglasnost so ovoj zakon; nema izdvoeno potrebno nivo na posebni rezervi, odnosno ne e izvr{ena soodvetna ispravka na vrednosta na aktivata na bankata; postojano ili zna~itelno gi prekr{uva supervizorskite standardi; za~esteno ne ja ispolnuva obvrskata za navremeno dostavuvawe podatoci, informacii i izve{tai do Narodnata banka i drugi institucii utvrdeni so zakon; ja popre~uva Narodnata banka i dru{tvoto za revizija vo izvr{uvawe na supervizijata i konsolidiranata supervizija, odnosno revizijata ili akcioner ne dobil soglasnost za steknuvawe na akcii vo banka. Za konstatiranite osnovi za izrekuvawe na dopolnitelni merki, guvernerot

17

moè da izre~e edna ili pove}e od slednive merki: da ovlasti lica za neposredno sledewe na rabotata na bankata; na bankata i/ili akcioner da im naloì odredeni postapuvawa (revidirawe na internite proceduri i politika na bankata; namaluvawe na tro{ocite na rabotewe; dostignuvawe na soodvetno nivo na rezervi; smena na lice so posebni prava i odgovornosti; izvr{uvawe na dopolnitelna revizija od strana na dru{tvo za revizija koe e razli~no od dru{tvoto za revizija angaìrano od bankata, vo obem i pod uslovi definirani od guvernerot i na tro{ok na bankata; postignuvawe i odrùvawe na povisok iznos na sopstveni sredstva i/ili povisoka stapka na adekvatnost na kapitalot od propi{anite so ovoj predlog zakon; bankata da podgotvi i sprovede plan za podobruvawe na sostojbata, dokolku bankata e potkapitalizirana i dokapitalizirawe na bankata od strana na akcionerite. Osven ovie dopolnitelni merki guvernerot moè da prezeme i merki so koi se zabranuvaat odredeni dejstvija ili postapuvawa kako {to se: isplata na dividenda; ostvaruvawe na pravata od akcii; isplati za ~lenovite na organite na upravuvawe; izloùvawe kon povrzani lica, osven ako tie se pokrieni so zalog na hartii od vrednost izdadeni, ili garantirani od strana na Republika Makedonija ili Evropskata Unija, koi se ~uvaat od strana na nezavisno treto lice-depozitna institucija i ~ija {to pazarna vrednost vo sekoe vreme nadminuva 125% od iznosot na kreditot, ili drug oblik na izloènost; transakcii so drugi lica od bankarskata grupa ili povrzani lica so bankata; izloùvawe sprema lice za koe soglasno metodologojata na Narodnata banka se vr{i ispravka na vrednost ili se izdvojuva posebna rezerva od najmalku 20%; prolongirawe na odobreni krediti; vr{ewe na site ili odredeni finansiski aktivnosti; otvorawe delovi na banka; u~estvo na devizen pazar; steknuvawe na kapitalni delovi vo drugi pravni lica i otpo~nuvawe so novi finansiski aktivnosti. Za realizacija na izre~enite dopolnitelni merki od strana na guvernerot, guvernerot moè da ovlasti lice - supervizor od Narodna banka koe }e go sledi sproveduvaweto na dopolnitelnite merkite od strana na bankata. Ova lice pri sledeweto na realizacijata na izre~enite merki kon banka ima pravo da vr{i verifikacija na nalozite za isplata na bankata, da prisustvuva na sednicite na nadzorniot i upravniot odbor bez pravo na glas i da gi dobiva site informacii i podatoci koi se neophodni vo vrska so sproveduvaweto na dopolnitelnite merki.

Dopolnitelnata merka koja se odnesuva na dokapitalizacija na bankata se izrekuva vo slu~aj koga bankata e potkapitalizirana, odnosno sopstvenite sredstva ili stapkata na adekvatnost na kapitalot na bankata se pod propi{anite. Osven vo slu~aj na potkapitaliziranost na bankata, guvernerot moè so re{enie da go zadolì nadzorniot odbor na bankata vo rok od 10 dena da dostavi plan za podobruvawe na sostojbata i vo slu~aj koga bankata poradi iskaùvawe zagubi od raboteweto moè da stane potkapitalizirana.

Planot na nadzorniot odbor na bankata treba da sodrì detalno razraboteni merki i aktivnosti i rok za dostignuvawe i odrùvawe na sopstveni sredstva i postignuvawe na stapka na adekvatnost na kapitalot.

18

Ograni~uvaweto na pravata od akcii, odnosno ostvaruvaweto na odredeni prava koi prioizleguvaat od sopstvenosta na akciite moè da bidat ograni~eni vo slu~aj na postoewe na uslovi za izrekuvawe na dopolnitelni merki, odnosno ako akcioner na banka ne dobil soglasnost za steknuvawe na akcii vo banka, a sepak steknal akcii vo odredena banka {to zna~i steknuvawe na akcii vo banka sprotivno na na~inot i uslovite propi{ani so ovoj zakon. Dokolku se konstatira steknuvawe na akcii vo banka sprotivno na na~inot i uslovite koi se propi{ani, guvernerot ograni~uva ovie akcii da nosat pravo na glas i mu naloùva na liceto koe gi steknalo da gi ottu|i vo opredelen rok, koj ne moè da bide podolg od 180 dena, osven vo posebni slu~ai propi{ani so ovoj predlog zakonkoga guvernerot moè da opredeli i podolg rok za ottu|uvawe.

Dokolku akcionerot, odnosno liceto koe gi steknalo akciite sprotivno na

na~inot i uslovite koi se propi{ani ne gi ottu|i akciite vo opredeleniot rok odreden od guvernerot, guvernerot vo rok od 8 dena od istekot na odredeniot rok, }e utvrdi deka tie akcii, pokraj pravo na glas, na akcionerot ne mu nosat i pravo na isplata na dividenda i }e sprovede proda`ba na akciite vo ime na akcionerot. Ovaa proda`ba ja sproveduva lice ovlasteno od guvernerot, po pat na javna berzanska aukcija, soglasno pravilata za trguvawe na Makedonskata berza. Sredstvata od proda`bata na ovie akciite namaleni za tro{ocite za organizirawe i sproveduvawe na javnata berzanska aukcija mu pripa|aat na akcionerot, odnosno liceto koe gi steknalo sprotivno na na~inot i slovite koi se propi{ani za steknuvawe na akcii vo banka. Za razlika od postojniot Zakon za banki, a vrz osnova na problemite koi se pojavija pri negovata primena vo praksa, so predloèniot zakon se izvr{eni odredeni podobruvawa vo delot na voveduvaweto na administracija vo banka, vo nasoka na pro{iruvawe na slu~aite na voveduvawe na privremena uprava, precizno utvrduvawe na aktivnostite koi vo ramkite na sproveduvawe na privremenata uprava moàt da bidat prezemeni od strana na administratorite, ovozmoùvawe na praven prenos na sopstvenosta na akciite na bankata pod administracija, vo uslovi koga postojnite akcioneri ne se zainteresirani za dokapitalizacija na bankata Za voveduvawe administracija i imenuva ~lenovi na administracijata - administratori vo banka, guvernerot donesuva re{enie dokolku se ispolneti slednite uslovi: seriozno zagrouvawe na solventnosta na bankata; bankata i/ili akcionerite odbivaat da gi ispolnat ili ne prezemaat soodvetni aktivnosti za ispolnuvawe na dopolnitelnite merki izre~eni od strana na guvernerot so {to se zagrozuva likvidnosta i solventnosta na bankata; nadzorniot odbor na bankata ne podnese plan za podobruvawe na sostojbata vo banka; Narodna banka go odbie planot za podobruvawe na sostojbata vo banka; bankata ne go sproveduva planot za podobruvawe na sostojbata vo banka vo predvidenite rokovi; bankata ne dostigne potrebno nivo na sopstveni sredstva vo rokot daden so planot za podobruvawe na sostojbata vo banka i stapkata na adekvatnost na kapitalot na bankata se namali pod 50% od propi{anata so ovoj predlog zakon. Brojot na administratorite koi }e ja sproveduvaat administracijata se utvrduva na minimum tri lica od pri~ina {to dosega{noto iskustvo pokaùva

19

deka sostojbata na bankata vo koja se voveduva administracija, odnosno spored postojniot zakon privremena uprava e takva koja nalaga vklu~uvawe na pogolem broj na lica koi navremeno i efikasno }e moè da zapo~nat so sproveduvawe na zadadenite obvrski. Licata koi se imenuvaat od strana na guvernerot za administratori vo bankata e potrebno da gi ispolnuvaat uslovite koi se potrebni za imenuvawe na ~len na upraven odbor vo banka i nezavisen ~len propi{ani so ovoj predlog zakon. So denot na dostavuvaweto na re{enieto od ~len 139 stav 1 od ovoj zakon do bankata prestanuvaat site nadle`nosti na nadzorniot i upravniot odbor na bankata i nadle`nostite na sobranieto na akcioneri, osven nadle`nosta za donesuvawe odluka za zgolemuvawe na kapitalot, i istite preminuvaat na administratorite. Isto taka so dostavuvaweto na re{enieto za voveduvawe na administracija do bankata, od smetkata na banka vo koja e vovedena administracija i koja e isklu~ena od platniot promet moè da se vr{at pla}awa samo po nalog potpi{an od administratorite. Re{enijata za prisilna naplata, nalozite za blokada i drugite platni instrumenti na tovar na smetka na bankata koja e isklu~ena od platniot promet, a koi }e se dostavat do Narodnata banka se evidentiraat i se vra}aat do podnositelot vo rok od 3 dena. Re{enijata za prisilna naplata, nalozite za blokada i drugite platni instrumenti na tovar na smetki {to gi vodela bankata kaj koja e vovedena administracija i koja e isklu~ena od platniot promet, a koi }e se dostavat do bankata, se evidentiraat i se vra}aat do podnositelot vo rok od 3 dena, ovie posledici isto taka nastanuvaat so denot na dostavuvaweto na re{enieto za voveduvawe na administracija do bankata. So ogled na faktot {to sostojbata vo bankata vo koja se voveduva administracija nalaga brzi i efikasni merki, rokovite koi se predvideni so ovoj predlog zakon za administracija iako navidum se premnogu kratki sepak se optimalni sporedeno so iskustvoto od dosega{noto sproveduvawe na privremena uprava vo banka. Imeno, vo rok od 21 den od denot na imenuvaweto administratorite se dol`ni da ja utvrdat sostojbata vo bankata. Po istekot na ovoj rokot, administratorite do guvernerot dostavuvaat izve{taj za sostojbata na bankata koj sodrì: Plan za rehabilitacija na bankata ili Predlog za odzemawe na dozvolata za osnovawe i rabotewe koj moè da sodrì i plan za prenos na sredstva i obvrski na bankata vo druga banka. Rokot za dostavuvawe na izve{tajot od strana na administratorite moè da bide i pokratok ako e toa utvrdeno so re{enie od strana na guvernerot.

So ogled na specifi~nosta na planovite koi gi predlagaat adninistratorite na Sovetot na Narodna banka ostaveno e podetalno gi propi{uva uslovite i postapkata za sproveduvawe na planot za rehabilitacija i planot za prenos na sredstva i obvrski na bankata vo druga banka. Sodrìnata na Planot za rehabilitacija i na~inot na negovoto sproveduvawe, kako i Planot za prenos na sredstva i obvrski na bankata vo druga banka se utvrdeni so ovoj predlog na zakon. Vo ponatamo{niot del od normiraweto na administracijata vo banka

20

opfateni se slednite raboti: na~inot na odlu~uvawe na guvernerot po dostaveniot izve{taj od strana na administratorite, aktivnostite koi e dolèn da gi prezeme guvernerot vo slu~aj na neprifa}awe ili odbivawe od strana na akcionerite na bankata na utvrdenite merki so Planot za rehabilitacija, potrebnite aktivnosti koi e potrebno da gi sprovedat administratorite vo slu~aj na uspe{no sprovedena administracija vo banka, izve{taite koi se dol`ni da gi sostavuvaat i dostavuvaat administratorite do guvernerot, kako i uslovite za razre{uvawe na administratorite. Vo ovoj del kako novina bi trebalo da se napomene postapkata koja se dol`ni da ja sprovedat administratorite vo slu~aj na neprafa}awe na delot od Planot za rehabilitacija na bankata koj predviduva zgolemuvawe na sopstvenite sredstva na bankata od strana na akcionerite. Imeno, dokolku vrz osnova na planot za rehabilitacija, guvernerot utvrdi deka za postignuvawe na propi{anata stapka na adekvatnost na kapitalot e potrebno zgolemuvawe na sopstvenite sredstva na bankata donesuva re{enie so koe na administratorite im naloùva da svikaat sobranie na bankata. Administratorite na akcionerite na bankata im predlagaat donesuvawe na odluka za pokrivawe na zagubata na tovar na sopstvenite sredstva i odluka za zgolemuvawe na sopstvenite sredstva na bankata.

Ako sobranieto, odnosno akcionerite na bankata go odbijat predlogot za

pokrivawe na zagubata na tovar na sopstvenite sredstva ili odluka za zgolemuvawe na sopstvenite sredstva na bankata ili dokolku ne uspee raspi{anata emisija na akcii soglasno so odlukata koja sobranieto na bankata ja usvoilo, guvernerot moè da donese re{enie so koe }e gi ovlasti administratorite da organiziraat proda`ba na akciite na postojnite akcioneri na bankata na investitori koi }e bidat spremni da ja rehabilitiraat bankata. Proda`bata na akciite na postojnite akcioneri na bankata na novi investitori se vr{i po pat na javna berzanska aukcija vo soglasnost so ovoj zakon.

Vo objavata za javnata berzanska aukcija administratorite ja odreduvaat

po~etnata cena na akciite koja ne moè da bide poniska od 70% od knigovodstvenata vrednost utvrdena vo revidiranite finansiski izve{tai na bankata, iznosot na sredstva potrebni za dokapitalizacija i rokot za nivna uplata, uslovite potrebni za steknuvawe so svojstvo akcioner vo banka i rokot vo koj do Narodna banka se dostavuva dokumentacijata vrz osnova na koja se dokaùva ispolnuvaweto na prethodno navedenite uslovi. Nalogot za proda`ba na akciite na javnata berzanska aukcija go potpi{uvaat administratorite.

Istovremeno so objavata za proda`ba na postojnite akcii od strana na administratorite, guvernerot izdava nalog do Centralniot depozitar za hartii od vrednost za upis na zabrana za raspolagawe so akciite na bankata od strana na nivnite sopstvenici. Na javnata berzanska aukcija za proda`ba na akciite na postojnite akcioneri moàt da u~estuvaat investitori koi: podnele barawe i dobile prethodna soglasnost od guvernerot za ispolnuvawe na uslovite potrebni za steknuvawe so svojstvo na akcioner vo banka i vo Narodna banka podnele pismena

21

izjava deka }e gi uplatat sredstvata za dokapitalizacija na bankata vo rokot opredelen vo objavata od stav 5 od ovoj ~len.

Dokolku na prvata javnata berzanska aukcija nikoj ne ja prifati po~etnata cena, na slednata javna berzanska aukcija akciite }e se ponudat po cena koja e za 10% poniska od po~etnata i }e se prodolì so namaluvawe na proda`nata cena za u{te 10% na narednite javni berzanski aukcii za proda`ba na akciite na bankata se dodeka eden ili pove}e investitori ne izjavat spremnost za kupuvawe na ponudenite akcii. Namaluvaweto na vrednosta na akciite ne moè da bide pod 50% od po~etnata cena na akciite.

Sredstvata dobieni od proda`bata na akciite namaleni za tro{ocite za

organizirawe i sproveduvawe na javnata berzanska aukcija im pripa|aat na akcionerite na bankata.

Funkcijata na administratorot vo banka prestanuva po istekot na periodot za koj e imenuvan; vo slu~aj na ostavka od negova strana; vo slu~aj na smrt; vo slu~aj na otpovikuvawe i vo slu~aj na prekinuvawe na administracijata. Vo glavata koja gi regulira merkite koi moè da gi izre~e guvernerot, vneseni se i odredbi koi gi reguliraat merkite, odnosno mo`nosta guvernerot da povlekuva soglasnosta za steknati akcii vo banka, izdadeni soglasnosta za imenuvawe ~len na nadzoren ili upraven odbor i za vr{ewe na finansiski aktivnosti za koi e potrebna posebna soglasnost. Slu~aite vo koi guvernerot moè da povle~e ve}e edna{ izdadena soglasnost se predvideni so ~len 153 od ovoj predlog zakon. So poslednite tri ~lena od glavata vo koja se reguliraat merkite uredeni seosnovite za ukinuvaweto na dozvola za osnovawe i rabotewe i za statusni promeni na banka, no isto taka normirani se i potrebnite izvestuvawa od Narodna banka za izdavawe na dozvola za osnovawe i rabotewe na banka i izvestuvawa za ukinuvawe na dozvola za osnovawe i rabotewe na banka. Vo delot na voveduvaweto na ste~ajna postapka na banka se predlaga precizno utvrduvawe na slu~aite koga se voveduva ste~ajna postapka vo banka, zaradi izbegnuvawe na mo`nosta za voveduvawe na ste~ajna postapka vo banka na predlog od nejzinite doveriteli, bez prethodna odluka na Narodnata banka za ispolnuvawe na uslovite za voveduvawe na ste~aj vo banka, vo uslovi koga Narodnata banka prevzema merki za sanirawe na sostojbata vo banka. Od taa pri~ina kako ovlasten predlaga~ za otvorawe na ste~ajna postapka na banka pred nadle`niot sud edinstveno e guvernerot. Uslovi za voveduvawe na ste~ajna postapka vo banka postojat koga banka e nesolventna, ako vrz osnova na izve{tajot na administratorot, ili vo tekot na sproveduvaweto na planot za rehabilitacija se utvrdi deka bankata e nesolventna ili vo postapkata na likvidacija na banka se utvrdi deka nejziniot imot ne e dovolen za isplata na site pobaruvawa na nejzinite doveriteli.

22

Za ste~aen upravnik na banka moè da bide imenuvano lice koe gi ispolnuva uslovite predvideni vo Zakonot za ste~aj i koe soglasno odredbite od ovoj zakon gi ispolnuva uslovite za ~len na Upraven odbor na banka. Ako vo tekot na ste~ajnata postapka se pojavat uslovi za razre{uvawe na ste~ajniot upravnik, sudot za imenuvawe na nov ste~aen upravnik e dolèn da obezbedi mislewe od guvernerot. Guvernerot e dolèn da go dostavi misleweto vo rok od 3 dena od dobivawe na baraweto od sudot. Vnesuvaweto na odredba so koja se bara prethodna soglasnost od strana na guvernerot samo vo slu~aj na razre{uvawe na ste~ajniot upravnik e od pri~ina {to Zakonot za ste~aj predviduva mo`nost za razre{uvawe na ste~ajniot upravnik koj e prv imenuvan u{te pri odrùvaweto na prviot sobir na doveriteli na bankata. So cel da ne se derogiraat golem broj na odredbi od Zakonot za ste~aj ne e predvidena soglasnost od strana na guvernerot za imenuvawe na prviot ste~aen upravnik. Vaka predloènoto re{enie so koe se regulira ste~ajnata postapka vo banka ima za cel poefikasno i postru~no sproveduvawe na ste~ajnata postapka na banka. Imeno, vo dosega{nata praksa se pokaùva deka ste~ajnite postaki se spooveduvaat bavno, nestru~no, kako i deka davaat golema mo`nost za zloupotrebi od strana na ste~ajnite upravnici. Vakvi praksa ima i vo regulativata na ostanatite zemji od regionot. Podobruvawe na odredbite za likvidacija na banka ima vo nasoka na izbegnuvawe na momentalnata direkna primena na odredbite od Zakonot za trgovski dru{tva vrz osnova na koi likvidacijata na bankite se vr{i od strana na samite akcioneri. Sproveduvaweto na likvidacija od samite akcioneri vo praksata sozdava problemi, od aspekt na toa {to postapkite na likvidacija vo odredeni slu~ai ne se sproveduvaat voop{to, a vo drugi slu~ai pak se sproveduvaat bavno. Isto taka, pri vakviot na~in na sproveduvawe na likvidacionata postapka postojat mo`nosti za zloupotrebi pri raspredelbata na likidacionata masa na doveritelite. Imeno, so ovoj predlog zakon akcionerite moè da donesat odluka za prestanuvawe na bankata samo po prethodno dobiena soglasnost od guvernerot na Narodnata banka. Vo ovoj del se nametnuva i obvrska za redovno izvestuvawe od strana na likvidatorite na bankata do Narodnata banka i vo dvata slu~ai koga akcionerite nosat odlika za prestanok na bankata po prethodna soglasnost i vo slu~aj koga guvernerot nosi odkuka za likvidacija vo uslovi koga ne se ispolneti uslovite za voveduvawe na ste~ajna postapka. II. FINANSISKI SREDSTVA Za sproveduvawe na ovoj zakon ne se potrebni finansiski sredtstva od Buxetot na Republika Makedonija.

i .ustaven osnov za donesuvawe na...

Documents