Dalej

Spis treści

I wojna światowa

Uczestnicy

Przyczyny wojny i wybuch konfliktu

Pierwsze starcie

Fronty

Skutki

Bilans wojenny

Koniec wojny

Wstecz

Autorzy Bibliografia

I wojna światowa

I wojna światowa nazywana „wielką wojną” – konflikt zbrojny trwający od 28 lipca 1914 do 11 listopada 1918 pomiędzy ententą czyli Wielką Brytanią, Francją, Rosją, Serbią, Japonią, Włochami (od 1915) i Stanami Zjednoczonymi (od 1917), a państwami centralnymi czyli Austro-Węgrami i Niemcami wspieranymi przez Turcję i Bułgarię.

Był to największy konflikt zbrojny na kontynencie europejskim. Wojna zakończyła się klęską państw centralnych. Była też jedną z głównych przyczyn rewolucji październikowej w Rosji. Mimo ogromu strat i wstrząsu wywołanego nimi wojna ta nie rozwiązała większości konfliktów, 21 lat później doprowadziło do wybuchu II wojny światowej. Po raz pierwszy w historii zastosowano w walce nowoczesną broń chemiczną, samoloty, okręty podwodne, czołgi i samochody ciężarowe. Od tego momentu coraz większą rolę w stosunkach międzynarodowych zaczęły odgrywać Stany Zjednoczone i Związek Radziecki.

Spis treści Dalej

Wstecz

Uczestnicy I wojny światowej:

kolor zielony – ententa i jej sojusznicy,

pomarańczowy – trójprzymierze,

szary – kraje neutralne

Spis treści

Przyczyny wojny i wybuch

konfliktu

Głównymi przyczynami I wojny światowej był nacjonalizm, imperializm i inne czynniki. Poczynając od kongresu wiedeńskiego (1814-1815), który ukształtował ład terytorialny Europy, całkowicie pomijał dążenia narodów do wolności i samostanowienia, zajmując się tylko kwestią zabezpieczenia na jak najdłuższy czas. Postanowienia kongresowe funkcjonowały dzięki istnieniu tzw. „Świętego Przymierza”, opierającego się na sojuszu trzech potęg europejskich – Austrii, Prus i Rosji. Wspólnym interesem tych trzech państw było izolowanie Francji oraz powstrzymywanie wypływających z niej prądów nacjonalistycznych i rewolucyjnych, które mogłyby wpływać na konserwatywne, wielonarodowe imperia. Jednak między poszczególnymi mocarstwami europejskimi coraz częściej dochodziło do nieporozumień. O tym, że wieczysty pokój między czterema mocarstwami jest fikcją, przekonano się w czasie wojny krymskiej (1853-1856). Zjednoczenie Włoch w 1861 i zjednoczenie Niemiec w 1871, będące wynikiem dążeń nacjonalistycznych, poważnie naruszyło wcześniejszą równowagę sił. Także w Austro-Węgrzech i na Bałkanach dochodziło do licznych spięć na tle etnicznym.

Spis treści Dalej

Wstecz

Pierwsze starcie Jedne z pierwszych działań zbrojnych w wojnie zostały podjęte w Afryce i

na Pacyfiku, w koloniach i na terytoriach zamorskich państw europejskich. 8 sierpnia 1914 połączone siły francuskie i brytyjskie uderzyły na protektorat niemiecki w zachodniej części Afryki. Niedługo potem, 10 sierpnia oddziały niemieckie zaatakowały Południową Afrykę – część brytyjskiego imperium kolonialnego. Nowa Zelandia – jedno z dominiów angielskich– od 30 sierpnia zajęła Samoa Niemieckie. W Europie armie państw centralnych – Niemiec i Austro-Węgier cierpiały na brak współpracy sztabów oraz współdziałania wywiadów wojskowych, dlatego też często sojusznicy nie wiedzieli o swoich planach działań. Na początku Niemcy zagwarantowały wsparcie dla armii austriackiej podczas jej inwazji na Serbię, ale obietnice te nie znalazły pokrycia w rzeczywistości. Austro-Węgry miały nadzieję, że Niemcy zabezpieczą ich północne skrzydło zagrożone przez Rosję. Z biegiem czasu Serbowie zajęli zdecydowanie defensywne pozycje wobec wojsk austriackich, które uderzyły po raz kolejny 16 sierpnia w miejscu styku dywizji serbskich. Plan niemiecki przewidywał gwałtowne uderzenie jak największymi siłami na Francję, w celu jej całkowitego wyeliminowania z wojny, a następnie zwrócenia całej armii przeciwko wolno mobilizującej się Rosji.

Spis treści Dalej

Niemieccy żołnierze jadący na front,

napis na wagonie głosi: Z Monachium

przez Metz na Paryż. Wstecz

Fronty

Wyróżniamy cztery fronty:

Zachodni

Wschodni

Bałkański

Włoski

Spis treści Dalej

Front zachodni Pierwszą bitwą na terenie Belgii było oblężenie Liège po której

upadku większość sił belgijskich wykonała odwrót w kierunku Antwerpii i Namur. Wojska niemieckie w swoim marszu na teren Francji ominęły armię belgijską, która jednak stanowiła teraz poważne zagrożenie dla ich skrzydła. W wielu przypadkach okupanci niemieccy postępowali brutalnie wobec ludności cywilnej. Zastraszaniem i krwawymi represjami usiłowali zlikwidować wszelki opór Belgów. Niemcy dokonywali rabunków, morderstw i egzekucji przez cały czas marszu przez Belgie. Po przejściu Belgii i Luksemburga w końcu sierpnia i dostaniu się do północnej Francji, wojska niemieckie napotkały połączone siły francuskie i brytyjskie. Wywiązała się seria starć zwanych bitwą graniczną. W 1917 roku przyłączają się do wojny także Stany zjednoczone. W momencie gdy alianci, przy dużych stratach własnych, przełamali obronę niemiecką, doszło do całkowitego rozpadu Cesarstwa Niemieckiego. Mimo to w dalszym ciągu toczyły się walki na froncie. Kres położyła im dopiero rewolucja w Niemczech, której efektem było powołanie nowego rządu w Berlinie, który szybko zawarł z aliantami zawieszenie broni 11 listopada 1918.

Fronty Dalej

Wstecz

Front wschodni Działania na froncie wschodnim rozpoczęły się 17 sierpnia

1914, kiedy to rosyjski gen. Paweł Rennenkampf ze swoją 1. armią wkroczył na teren Prus Wschodnich. Z terenu Galicji austro-węgierski szef sztabu generalnego licząc na trudności mobilizacyjne Rosjan, rozpoczął natarcie wyprzedzające w kierunku północnym na Lublin. Rosjanie zostali pobici kolejno w bitwach pod Kraśnikiem i Komarowem. Wkrótce Rosjanie rozpoczęli główną ofensywę uderzając ze wschodu w kierunku Lwowa, w wyniku czego mniej liczebna armia austro-węgierska wycofała się aż za rzekę Dunajec, oddając bez walki stolicę Galicji w ręce Rosjan i pozostawiając oblężoną Twierdzę Przemyśl za linią wroga. Rosjanie przeszli do kontrofensywy, a ich wojska zajęły we wrześniu prawie całą Galicję. Walki na Mazowszu zakończyło się odwrotem wojsk niemieckich oraz nierozstrzygnięciem Bitwy pod Łodzią. W 1916 dowództwo rosyjskie zaplanowało przeprowadzenie ofensywy. W 1917 roku rosyjski korpus oficerski był całkowicie zniechęcony brakiem jakichkolwiek sukcesów. W wyniku tego bolszewicy podjęli z Niemcami negocjacje pokojowe.

Dalej Fronty

Wstecz

Front bałkański Walki na Bałkanach wyglądały inaczej niż na pozostałych frontach.

Tutaj w przeciwieństwie do długich i wyczerpujących walk w okopach rozstrzygnięcia zapadały bardzo szybko a całe starcia ograniczyły się do kilku krótkich kampanii. Wojna zaczęła się tu od uderzenia Austriaków na Serbię. Armia cesarsko-królewska szybkim marszem parła naprzód i doszła dużo dalej w głąb kraju niż spodziewało się tego dowództwo serbskie, które było całkowicie zaskoczone takim obrotem sprawy. Na nieszczęście dla Serbów wybuchła w tym okresie epidemia tyfusu, która zdziesiątkowała żołnierzy oraz ludność cywilną i uniemożliwiła dowóz zaopatrzenia. Przez cały rok 1915 działania obydwu armii były prowadzone na bardzo małą skalę. Rok 1917 nie obfitował w większe walki, układ sił został naruszony po przejściu Grecji na stronę aliantów 27 czerwca 1917. Na całym froncie jednak nic się nie zmieniło aż do 1918. Wtedy to bowiem olbrzymie trudności zaczęły się pojawiać w armii bułgarskiej, głównym problemem były niedostatki w zaopatrzeniu w żywność. 29 września Bułgaria podpisała zawieszenie broni, poddała się także armia austriacka, alianci opanowali całkowicie sytuację na Bałkanach i przygotowywali się do wkroczenia na Węgry.

Fronty Dalej

Odwrót armii serbskiej

przez Albanię, październik 1915 Wstecz

Front włoski Przed wojną Włochy były członkiem trójprzymierza razem z Niemcami i

z Austrią. Jednak w 1914 zachowały neutralność, twierdząc, że ich zobowiązania sojusznicze będą wypełnione tylko w sytuacji, gdyby Austria została zaatakowana. Ponieważ Austriacy sami byli napastnikami, sojusz nie obowiązywał. Od tego momentu Włochy stały się przedmiotem zabiegów państw centralnych i ententy zmierzających do ich pozyskania. Z tego też powodu 23 maja 1915 Włochy dołączyły do ententy. Cała granica włosko-austriacka miała charakter górzysty. Jedynymi możliwymi obszarami walk mogły być tereny wokół wybrzuszenia trydenckiego oraz na wschód od doliny Isonzo. Włosi jako pierwsi podjęli działania ofensywne, których celem było opanowanie miasta Gorycja położonego w dolinie Isonzo. Działania włoskie były utrudnione głównie poprzez słabe zaopatrzenie armii w amunicję oraz małą ilość artylerii i pojazdów transportowych. Bitwa nad Piawą rozpoczęła się austriackimi atakami pozorującymi w pobliżu Tonale, które z łatwością zostały odparte. Prawdziwe cele ofensywy wojsk cesarskich zostały ujawnione wywiadowi włoskiemu przez dezerterów austriackich. Po porażce 300 tys. Austriaków poddało się. Następnego dnia Austro-Węgry podpisały zawieszenie broni.

Fronty Dalej

Linia zaopatrzenia

austro-

węgierskiego nad

przełęczą Vršič,

październik 1917

roku.

Wstecz

Skutki wojny Skutki gospodarcze Skutki społeczne Skutki polityczne

Produkt krajowy brutto

zwiększył się w głównych

krajach alianckich (Wielka

Brytania, Włochy i USA),

zmniejszył się natomiast we

Francji, Rosji, neutralnej

Holandii oraz w państwach

centralnych. Spadek PKB w

Austrii, Rosji, Francji i Turcji

sięgał od 30 do 40%. W ciągu

wojny fabryki przemysłu

zbrojeniowego

wyprodukowały ogromne ilości

broni i amunicji.

Wiele rodzin zostało

pozbawionych źródła

utrzymania po wyjeździe dużej

liczby mężczyzn na front.

Wraz z nieobecnością czy

śmiercią głównego żywiciela

rodziny, kobiety zostały

zmuszone do pracy w

niespotykanym wcześniej

zakresie.

Niemcy zostały zmuszone do

bezwarunkowego uznania

suwerenności Belgii, Polski,

Czechosłowacji i Austrii oraz

do wycofania się

z traktatu z Brześcia

Litewskiego i traktatu

bukareszteńskiego. Ponadto

utraciły 71tys. km²

terytorium. Okręg

Saary znalazł się pod

kontrolą Ligi Narodów na

okres 15 lat. Ponadto Rzesza

została pozbawiona całego

swojego imperium

kolonialnego.

Spis treści Dalej

Wstecz

Bilans wojenny

Spis treści

Wykres

przedstawiający

ofiary po stronie

Ententy

Dalej

Wstecz Dalej

Wstecz

Koniec wojny Pierwszym z państw centralnych, które się poddało,

była Bułgaria, która podpisała zawieszenie broni 29 września 1918 roku. Niemcy poprosiły o wstrzymanie ognia 3 października 1918. 30 października skapitulowała Turcja. 3 listopada Austro-Węgry poprosiły Włochy o pośrednictwo w zawarciu rozejmu i przysłanie warunków zawarcia pokoju. 4 listopada Austria zawarła rozejm, po którym cała monarchia się rozpadła. Po wybuchu rewolucji w Niemczech proklamowano powstanie republiki 9 listopada, zaznaczając tym samym koniec cesarstwa, ale nie imperium.11 listopada 1918 został podpisany rozejm Niemiec z państwami ententy. Zaczęło obowiązywać zawieszenie broni. Traktat pokojowy z Turcją został jednak zerwany przez jej wojnę z Grecją i ostateczny traktat pokojowy został z nią zawarty w Lozannie 24 lipca 1923.

Spis treści Dalej

Zawieszenie

broni podpisano 11

listopada 1918 w

wagonie kolejowym z

udziałem Ferdinanda

Focha

Wstecz

Autorzy

Paulina Szpila

Agnieszka Kaszuba

Spis treści

Bibliografia

Wikipedia - wolna encyklopedia,

Google - Grafika,

Onet – wiem darmowa encyklopedia.

Spis treści Dalej

Wstecz