پايش اجرايي دستورعملكنترل و پيشگيري كشوري برنامه

(IDD) ید کمبود از ناشی اختالالت

1389 سال

آموزش و درمان ، بهداشت وزارت پزشكي

بهداشت معاونت1389تابستان

دستورعمل: تدوين كميته اعضاء بهداشت معاونت

كار و محيط سالمت مركز-غالمي رضا سيد مهندس-دوست دانش ميترا مهندس-

جامعه تغذيه بهبود دفتر-عبداللهي دكترزهرا-صالحي دكترفروزان-دارو و غذا معاونت

‌و آرايشي ،‌ آشاميدني ، غذايي مواد بر نظارت كل اداره-بهداشتي

شابزاز مهناز مهندس-دارو و غذا كنترل هاي آزمايشگاه كل اداره-

پورمقيم مژگان مهندس-

مطالب فهرست‌عنوانصفحه شماره‌مقدمه

1‌فصل ‌اول:‌‌ ‌ ‌شستشو( يا شده تصفيه )يددار خوراكي نمك كيفيت كنترلتوليد سطح در خوراكي نمك كيفيت كنترل و برداري نمونه نحوه-1عرضه سطح در خوراكي نمك كيفيت كنترل و برداري نمونه نحوه-2

نمك عرضه هاي -فروشگاه2-1موادغذايي عرضه مراكز و عمومي -اماكن2-2

مصرف سطح در خوراكي نمك كيفيت كنترل و برداري نمونه نحوه-3شهري -‌خانوارهاي3-1روستايي -‌خانوارهاي3-2

2

‌فصل ‌دوم‌‌ ‌ ‌:‌‌ادرار يد پايش‌فصل ‌سوم:‌‌ ‌ ‌استاني كميته وظايف شرح‌فصل ‌چهارم:‌‌ ‌ ‌ها پيوست و ها فرم

مقدمه:‌ . اجرای است بوده کشور در عمده ای تغذیه مشكالت از يكي گواتر و يد كمبود سالیان طی خوراکی نمکهای ویددارکردن کمبودید وکنترل پیشگیری برنامه . براساس است شده دركشور گواتر شيوع مالحظه قابل کاهش موجب گذشته

كه يد ازكمبود ناشي اختالالت وكنترل پيشگيري برنامه ملي پايش چهارمين نتايج 5/6 به1368 سال % در68 از گواتر ،شيوع است شده انجام1386 درسال و كشور در يد كمبود مهار در موفقيت استمرار مبين كه است رسيده درصد

گواتر صورت به تنها نه برنامه شروع از قبل كه آن از ناشي اختالالت از پيشگيري داشت وجود استان ها سوم يك از بيش در هيپراندميك و استان ها همه در آندميك

آستانه يادگيري، قدرت جسمي، و ذهني رشد كاهش بر آن وخيم اثرات بلكه ،بود. مشهود جوانان و نوجوانان كودكان، در ويژه به پسيكوموتور اعمال و شنوايي

حذف كه نهايي هدف به رسيدن و برنامه استمرار مهم نكته مرحله اين در از پيشگيري برنامه مي باشد.استمرار است، يد كمبود از ناشي اختالل هاي اجرايي، فعاليت هاي مستمر و مرتب پايش گرو در يد كمبود از ناشي اختالل هاي

تنگاتنگ هاي همكاري با احتمالي مشكالت حل و تصحيح و خوراند پس دريافت برنامه هاي نداشتن دليل به زيادي است. كشورهاي بخشي وبين بخشي درون )پوشش مردم دسترسي ميزان يدار، نمك مصرف روند بر نظارت و پايش

شده اند، شكست دچار يددار نمك هاي در موجود يد ميزان مصرف( و برنامه پيشـــرفت وضعـــيت مي توان نمك كردن يددار مراحل ارزيابي و پايش با

نمود. اندازه گيري راIDD كنترل

3

حذف برنامه پايش بخش مهمترين كشور خوراكي نمكهاي در يد ميزان پايش حصول توليد سطح در پايش اصلي است. هدف يد كمبود از ناشي اختالالت روند و يددار نمك ويژگيهاي ساير و خلوص درجه نمك، يد ميزان از اطمينان

است. توليد حين در برنامه اجراي تغذيه اي وضعيت نشاندهنده بيوشيميايي شاخص نيزمهم ترين يدادرار ميزان

يك درIDD حذف و يد تغذيه اي كفايت مويد طبيعي ادرار يد يداست. ميانه ليتر در ميكروگرم100 از بيشتر يا مساوي ادراري يد است. ميانه جمعيت و بوده ليتر در ميكروگرم100 زير نمونه ها درصد50 كه است اين نشانگر يد كفايت شاخص بعنوان يدادرار ميانه حد اين هذاعمواجهند. م يد باكمبود بنابرايناست. شده شناخته منطقه يك در رساني

از اطمينــان وحصول خوراكي هاي نمك كيفيت كنترل وضرورت اهميت به توجه با توسط برنامه اجــرايي عمل دســتور ، آنها استاندارد خلوص ودرجه يدكافي ميزان

مي . انتظــار است قرارگرفته بــازبيني مورد ملي درسطح اجرايي كميته اعضاي ، محيط بهداشت بازرســين ، تغذيه سايركارشناســان وIDD كميته اعضــاي رود

/ دانشـگاه درســطح موادغــذايي كنــترل وازمايشـگاه برموادغـذايي نظـارت ادارهــكده ــوم دانش ــكي عل ــارگيري با پزش ــراي بك ــاد دقيق واج ــتور اين مف عمل دس دركشــور خــوراكي هــاي نمك كيفيت بهبــود و برنامه اســتمرارموفقيت متضــمن

باشند.

اول فصلشستشو( يا شده تصفيه )يددار خوراكي نمك كيفيت كنترل

4

‌-‌نحوه1 ‌نمونه‌‌ ‌ ‌برداري‌‌ ‌ ‌كنترل‌‌ ‌‌و‌‌ ‌ ‌كيفيت‌‌ ‌ ‌نمك‌‌ ‌ ‌خوراكي‌‌ ‌ ‌در‌‌ ‌ ‌سطح‌‌ ‌ ‌توليد‌‌ ‌ ‌:

واحدهاي عهده به 1خوراكي نمك هاي كيفيت كنترل انجام مسئوليت-1-1 در نمك يد ميزان مرتب پايش منظور است. به خوراكي نمك توليدكننده

آزمايشگاه موظفند خوراكي نمك توليدكننده واحدهاي كليه توليد، سطح مسئول نظارت با كيفي كنترل باشند. بخش داشته محل در كيفيت كنترل

برداري نمونه بار3 حداقل بندي بسته از قبل 2بهر هر از است موظف فني به ایران ملی استاندارد با مطابق يد، ميزان نظر از را خوراكي نمك و كرده

و ها ويژگي – يددار خوراكي نمك" عنوان تحت1387 سال1195 شماره بهر هر از نمونه يك حداقل بايد چنين نمايد. هم كنترل"آزمون هاي روش و نامحلول مواد رطوبت، خلوص، نظر از بندي، بسته از قبل خوراكي نمك

استاندارد اساس بر ها ویژگی سایر و 3سنگين فلزات و سولفات ميزان خوراكي- نمك" عنوان تحت1385 سال26 شماره به ایران ملی هاي

ويژگي – يددار خوراكي نمك" عنوان تحت1387 سال1195 و" ها ويژگي مورد بهداشت، وزارت جاري ضوابط با مطابق و"آزمون هاي روش و ها

و الذكر فوق استانداردهاي مطابق آزمون نتايج گيرد. چنانچه قرار آزمايش به شده توليد نمك ارائه به مجاز تولیدی واحد باشد، فنی مسئول تایید مورد

حفظ سوابق و ثبت بايد آزمون نتايج باشد. كليه مي فروش و عرضه مراكزشود. نگهداري و

از پس باشند می ملزم یددار شده تصفیه نمک بندی بسته واحدهای-1-2 ساخت پروانه دارای توليدي های واحد از را نمک واحد، فنی مسئول تایید

نمايند. نگهداري و حفظ را نمك خريد به مربوط سوابق و خريداري معتبر داشته محل در كيفيت كنترل آزمايشگاه يك موظفند واحدها این همچنين

دهند. انجام1 بند مطابق را شده بندي بسته نمك كيفيت كنترل و باشند دارو و غذا معاونت كارشناسان توسط توليد سطح در نظارت-1-3

نظارت )اداره كشور پزشكي علوم هاي / دانشكده ها دانشگاه گيرد. اين مي موادغذايي( صورت كنترل هاي آزمايشگاه و برموادغذايي نمك بندي بسته و توليد واحدهاي بار یک فصل هر حداقل بايد كارشناسان

وزارت جاري ضوابط و مصوب ملي معیارهاي مطابق را خوراكي هاي بسته و توليد شرايط بر نظارت شامل ارزيابي كنند. اين ارزيابي بهداشت

اوليه مواد كليه و پتاسيم يدات نگهداري و تهیه نحوه خوراكي، نمك بندي محیطی شرایط است الزم باشد. همچنين ... مي و انبارش مصرفي، شود. تأييد آن صحت و بررسي آزمون نتايج و آزمايشگاه وعملكرد

نمونه تصادفي صورت به توليدي خوراكي نمك هاي از موظفند كارشناسان نتايج همراه به را ها نمونه بهر( و يك از نمونه سه )حداقل كرده برداري

مي 11 شستشو يددار خوراكي نمك و شده تصفيه يددار خوراكي نمك دستورعمل اين در خوراكي نمك از منظور باشد.

2Batch2

از 3 توان مي كننده توليد واحد آزمايشگاه در آزمايشگاهي تجهيزات نبود صورت در سنگين فلزات گيري اندازه براي. نمود استفاده بهداشت وزارت تاييد مورد همكار هاي آزمايشگاه امكانات

5

به است، رسيده فني مسئول تاييد به كه بهر همان به مربوط آزمون مربوطه پزشکی علوم دانشگاه/دانشكده غذايي مواد کنترل آزمايشگاه

به نمونه ارسال نمايند. درصورت ارسال1 شماره فرم با مطابق مواد آزمايشگاه به بايد آزمون نتايج شده، صالحيت تاييد كنترل آزمايشگاه

استان غذايي مواد آزمايشگاه در سوابق كليه و ارسال استان غذاييشود. نگهداري مصوب ملي معيارهاي با آزمون نتايج يا توليدي واحد شرايط كه درصورتي دارو و غذا معاونت باشد، نداشته مطابقت بهداشت وزارت جاري وضوابط

محوله وظايف طبق است موظف مربوطه پزشكي علوم دانشگاه/دانشكده اداره به را شده انجام اقدامات گزارش و آورده عمل به را قانوني اقدامات

پزشكي علوم دانشگاه/دانشكدهIDD كميته و غذايي مواد بر نظارت كلنمايد. ارسال پزشکی علوم دانشگاه/دانشكده غذايي مواد كنترل آزمايشگاه-1-4

جمع توزيع سطح از يا توليد سطح از كه هايي نمونه برروي است موظف ارزيابي فرم در را آن نتایج و داده انجام را الزم آزمايشات شود، مي آوري

( ثبت1 شماره )فرم خوراكي هاي نمك در ها ویژگی سایر و يد ميزان بر نظارت اداره مسئول آزمايشگاه، مسئول توسط بايستي فرم نمايد. اين

دانشگاه/دانشكده اي حرفه و محيط بهداشت گروه مدير و غذايي موادشود. امضاء و تكميل

در ها ویژگی سایر و يد ميزان ارزيابي شده تكميل ازفرم نسخه يك-1-5 به غذايي مواد آزمايشگاه طريق ( از1 شماره )فرم خوراكي هاي نمك

علوم دانشگاه/دانشكده بهداشتي معاونت و دارو و غذا هاي معاونت قانونی اقدامات و دانشگاه/دانشكده( ارسالIDD )كميته مربوطه پزشكيگيرد. مي صورت ،1 شماره فرم در اقدامات شرح با مطابق‌-‌نحوه2 ‌نمونه‌‌ ‌ ‌برداري‌‌ ‌ ‌كنترل‌‌ ‌‌و‌‌ ‌ ‌كيفيت‌‌ ‌ ‌نمك‌‌ ‌ ‌خوراكي‌‌ ‌ ‌در‌‌ ‌ ‌سطح‌‌ ‌ ‌‌

:توزيعنمك: عرضه هاي - فروشگاه2-1

محیط بهداشت کاردان یا )کارشناس محيط بهداشت بازرسین-2-1-1 پس شهرستان بهداشت مركز هماهنگي (با محل درماني بهداشتي مراكز

هاي نمك انواع فهرست باید ها، فروشي وعمده عرضه مراكز شناسايي از مطابق را متبوع مراكز پوشش تحت جغرافيايي منطقه در موجود خوراكي

داراي نمك بندي بسته و توليد واحدهاي فهرست با و تهیه2 شماره فرم در شده عرضه نمک نام که كنند. درصورتی مقايسه 4معتبر ساخت پروانه

بهداشتي مركز طريق از و نشده انجام برداري نمونه نباشد، فهرست اين نكردن عرضه و نخريدن بر مبني كتبي تذكر فروشنده به محل درماني

دارو و غذا معاونت به بهداشتي معاونت ازطريق ومراتب شود داده نمك گردد. درصورت نیزاعالم مربوطه پزشكي علوم دانشگاه/دانشكده

4‌اداره طریق از ‌ماه6 هر بايد معتبر ساخت پروانه داراي نمك بندي بسته و توليد واحدهاي فهرست -‌آخرین.‌‌‌تا کار(‌اعالم و محیط سالمت مرکز و جامعه تغذیه بهبود )اداره بهداشت معاونت به غذایی برمواد نظارت کل‌کشور پزشکی علوم هاي ها/دانشكده دانشگاه در تابعه واحدهای به كار و محيط سالمت مركز طريق از

شود.. ارسال

6

نمك هاي نمونه كليه از سال طول در مذكور فهرست با نمك نان مطابقت بايد سال درطول ها فروشي عمده و عرضه مراكز در دموجو خوراكي علوم دانشگاه/دانشكده غذايي مواد كنترل آزمايشگاه به نمونه يك حداقل

شود. ارسال الزم هاي آزمايش انجام جهت پزشكي داروی و غذا کنترل آزمایشگاه عهده به ها آزمایش انجام هزینهتبصره: در نمونه هزینه و باشد می کشور پزشكي علوم هاي ها/دانشكده دانشگاه

ها/دانشكده دانشگاه بهداشتی معاونت اعتبارات در برداری نمونه زمانشد. خواهد لحاظ غیرمتمرکز صورت به پزشكي علوم هاي

پزشكي علوم دانشگاه/دانشكده غذايي مواد كنترل آزمايشگاه-2-1-2 مي آوري جمع توزيع يا توليد سطح از كه هايي نمونه برروي است موظف

يد ميزان ارزيابي فرم در را آن نتایج و داده انجام را الزم آزمايشات شود، نمايد. اين ( ثبت1 شماره )فرم خوراكي هاي نمك در ها ویژگی سایر و

مواد بر نظارت اداره مسئول آزمايشگاه، مسئول توسط بايستي فرم علوم دانشگاه/دانشكده اي حرفه و محيط بهداشت گروه مدير و غذايي

شود. امضاء و تكميل پزشكي ها وسایرویژگی يد ميزان ارزيابي شده تكميل ازفرم نسخه يك-2-1-3

به موادغذايي آزمايشگاه طريق ( از1 شماره )فرم خوراكي هاي نمك در )كميته مربوطه دانشگاه/دانشكده بهداشتي معاونت و دارو و غذا معاونت

IDDاقدامات شرح با مطابق قانوني اقدامات و دانشگاه/دانشكده( ارسال نتايج اخذ از پس است ذكر به گيرد. الزم مي صورت ،1 شماره فرم در

سطح در آن تابع هاي واحد و بهداشتي معاونت توزيع، سطح در آزمايش را الزم قانوني اقدامات ها( بايد شهرستان بهداشت )مراکز ها شهرستان

دهند. انجام شماره )فرم شده انجام واقدامات نمک ارزیابی های فرم گزارش-2-1-4

به پزشکی علوم دانشگاه/دانشكده داروی و غذا معاونت ( ازطریق1 بهداشتی معاونت به آن رونوشت و بهداشت وزارت داروی و غذا معاونت

دانشگاه/دانشكده(IDD )كميته مربوطه پزشكي علوم دانشگاه/ دانشكده اداره طریق از ها انطباق عدم گزارش و اقدامات شود. نتایج می ارسال

سالمت شود. مركز مي ارسال کار و محیط سالمت مرکز به نظارت کل هاي معاونت به را مراتب دريافتي، نتايج بررسي ضمن كار و محيط

اداره به را رونوشت و كشور سراسر هاي ها/دانشكده دانشگاه بهداشتينمايد. مي ( ارسالIDD كشوري كميته )دبير جامعه تغذيه بهبود

موادغذايي: عرضه مراكز و عمومي - اماكن2-2 وروستايي شهري درماني بهداشتي مركز محيط بهداشت بازرس-2-2-1 )رستوران، موادغذايي عرضه مراكز و عمومي اماكن از بازديد ضمن

و مدارس بوفه ها، كارگاه يا كارخانه سربازخانه، فروشي، اغذيه بيمارستان، با ...( ، و ادارات سرويس سلف سالمندان، آسايشگاه زندان، كودك، مهد

7

مورد را مراكز اين مصرفي نمك در ید وجود سنج يد كيت از استفادهدهند. مي قرار آزمايش توسط فوق مراكز كل از درصد25 حداقل فصل هر در است الزم-2-2-2

شوند. به سنجي پوشش،يد تحت محدودة در محيط بهداشت بازرسين هاي نمك ید لحاظ از پوشش تحت مراكز كليه سال يك طول در كه طوري

گيرند. قرار سنجش مورد مصرفي نمك از گيري ازنمونه بعد محيط بهداشت بازرسين است الزم-2-2-3 مورد را آن يدداربودن يدسنج، ازكيت استفاده با مراكز، اين در سرميز بايد تصفيه غير نمك از تصفيه نمك تفكيك و تشخيص دهند. براي قرار آزمون

......( شماره شود. )پيوست داده بردار نمونه فرد به الزم هاي آموزش سنگ يا مجاز غير نمك مشاهده صورت در محيط بهداشت بازرسين-2-2-4

ضمن بهداشتي بازرسي هنگام و محل در غذا مصرف و طبخ فرآيند در نمك غير هاي نمك از نكردن استفاده خصوص در محل مسئول يا متصدي به تذكر

آورند. عمل به را الزم قانوني اقدامات بايد مجاز، عرضه ومراكز عمومي اماكن مصرفي هاي نمك سنجش نتايج-2-2-5

-3 شماره فرم در بار يك هرماه درماني بهداشتي مركز توسط موادغذايي گردد. مركز مي ارسال شهرستان بهداشت مركز وبه گرديده درج الف

مراكز -الف3 شماره هاي فرم از شده بندي جمع نتايج شهرستان بهداشت معاونت به و وارد -الف3 شماره فرم در بار يك ماه هر را درماني بهداشتي از بعد - الف3 شماره هاي فرستد. فرم مي / دانشكده دانشگاه بهداشتي

طريق از و گرديده درج -ب3 شماره درفرم فصل هر پايان در بندي جمع علوم دانشگاه/دانشكده بهداشتي معاونت اي حرفه و محيط بهداشت گروه

گردد. همچنين مي ارسال كار و محيط سالمت مركز به مربوطه پزشكي بهداشت گروه ازطريق -ب3 شماره هاي فرم بندي جمع به مربوط نتايج

در و گرديده بندي جمع پزشكي علوم دانشگاه/دانشكده اي وحرفه محيط به نتايج اساس بر تا شود مي ارائه مربوطه دانشگاه/ دانشكدهIDD كميته اجرايي كميته توسط مناسب مداخالت و آموزشي اقدامات آمده، دست

گردد. طراحي پزشكي علوم هاي ها/دانشكده دانشگاه -ب3 شماره هاي فرم-2-2-6 و بندي جمع كار و محيط سالمت مركز توسط بار يك ماه شش هر كشور

آن رونوشت و پزشكي علوم هاي ها/دانشكده دانشگاه به آن خوراند پس معاونت جامعه تغذيه بهبود دفتر درIDD كشوري كميته دبيرخانه به

مداخالت وطراحي ها سياستگذاري در آن از تا گردد مي ارسال بهداشتشود. استفاده نياز مورد‌-‌نحوه3 ‌نمونه‌‌ ‌ ‌برداري‌‌ ‌ ‌كنترل‌‌ ‌‌و‌‌ ‌ ‌كيفيت‌‌ ‌ ‌نمك‌‌ ‌ ‌خوراكي‌‌ ‌ ‌در‌‌ ‌ ‌سطح‌‌ ‌ ‌‌

‌مصرف ‌خانوار‌‌ ‌ ‌:‌-‌خانوارهاي3-1 ‌شهري:‌‌ ‌ ‌

8

شهري خانوارهاي در تصفيه يددار نمك مصرف پوشش از اطالع منظور به طراحي ديگر اهداف براي كه بهداشت بخش هاي بررسي در معموال

با و شده سوال خانوار در شده تصفيه يددار نمك مصرف از ،شوند مي گيرد. مي قرار آزمايش مورد خانوار مصرفي نمك يدسنج كيت از استفاده

و... اشارهDHS، MICS، ANIS بررسي به توان مي مطالعات اين جمله ازكرد.

غدد پژوهشكده توسط ساله5 فواصل در مقطعي هاي بررسي همچنين بهبود اداره همكاري با و بهشتي شهيد پزشكي علوم دانشگاه ريز درون انجام كشور كل در پزشكي علوم هاي / دانشكده دانشگاه و جامعه تغذيه

يددار نمك مصرف پوشش تعيين بر عالوه ها بررسي اين گيرد. در مي ادرار يد جمله از برنامه پايش ديگر هاي شاخص خانوار در شده تصفيهگيرد. مي قرار ارزيابي مورد گواتر شيوع و آموزان دانش‌-‌خانوارهاي3-2 ‌روستائي:‌‌ ‌ ‌ مصــرفي هــاي نمك از سال اول سرشماري در بهداشت خانه بهورز-3-2-1 هــاي فــرم در را نتــايج و داده انجــام يدســنجي يدســنج، كيت توسط خــانوار

خانوار( محيط بهداشت وضعيت فرم15 )بند خانوار پرونده در سرشماري خانوارهـــاي يـــددار نمك مصـــرف پوشش جـــدول نمايـــد. همچـــنين مي پر

، سرشــماري پايــان از بعد و نمــوده تكميل حيــاتي زيج روي در را روســتايي) فرمـــول از اســـتفاده نمايـــد. با درج4 شـــماره فـــرم در را آن گـــزارش

ــايي درصد نمك از كه خانواره

را4 شماره فرم و تعيين را كنند مي استفاده شستشو يا شده تصفيه يددار شهرســـتان بهداشت مركز به طريق آن از و درمـــاني بهداشـــتي مركز به

كند. مي ارسال در شــده تصــفيه يــددار نمك مصــرف به مربــوط اطالعــاتيffادآوري: پنج و ســاالنه مقــاطع در مقطعي هــاي بررسي نتايج از روستايي خانوارهاي

آمد. خواهد دست به نيز ساله پس ارســـال و بررسي ضـــمن بايد شهرســـتان مركزبهداشت -3-2-2 نمك مصــرف پوشش شــاخص اســتخراج به نسبت بهداشت خانه به خوراند

) روـستايي خانوارهاي خوراكي

نمايد. ارسال / دانشكده دانشگاه بهداشتي معاونت به را آن ونتيجه اقدام كميته در و شــده بندي جمع استان در ها شهرستان گزارشات نتيجه-3-2-3

IDDــزي برنامه تا شــود مي مطــرح / دانشــكده دانشــگاه صــورت الزم ريپذيرد.

9

كميته مصــوبات نتايج و / دانشكده دانشگاه گزارش بندي جمع -3-2-4IDDــگاه ــود ) ادارهIDD كشــوري كميته دبيرخانه به / دانشــكده دانش بهب

ــاونت جامعه تغذيه ــزي برنامه بهداشــت( جهت مع مي ارســال كشــوري ريشود.

خـــوراكي هـــاي نمك كيفي كنـــترل موضـــوع پيگـــيري مســـئول-3-2-5 بازرســين روســتايي هــاي مغــازه ( درســطح شستشو يا شــده )يددارتصفيه

محيط بهداشت واحد و روســتايي درمــاني بهداشتي مراكز محيط بهداشتمي باشد. شهرستان بهداشت مراكز خانوارهاي توسط خوراكي نمك نكردن مصرف درصورت -3-2-6

بهداشتي مركز توسط آن گيري پي و آموزشي برنامه ريزي روستايي، بهورز و شهرستان بهداشت مركز تغذيه كارشناس همكاري با محل درماني

پذيرد. مي صورت بهداشت خانه

دوم فصليدادرار پايش عمل دستور

مــردم دريــافتي يد ميزان منطقه يك در كه اين از اطمينان حصول منظور بهــافي ــيزان حاضر عمل دســتور براســاس هرســال، بايست مي است ك يد مكرد. گيري اندازه را ساله8-10 آموزان دانش ادرار

‌الف-‌روش ‌نمونه‌‌ ‌ ‌گيري:‌‌ ‌ ‌درآوريد: اجرا به را زير مراحل گيري نمونه براي

كنيد. تهيه آن دقيق آدرس با همراه را ابتدايي مدارس كليه فهرست كنيد. تقسيم روستايي و شهري مناطق به را فهرست پســرانه و دخترانه مدارس به را روستايي و شهري مناطق مدارس فهرست

كنيد. تفكيكــدارس اين در ــوزان دانش م ــاي كالس آم ــوم دوم، ه ــارم و س ــدايي چه ابت

كنيد. انتخاب گيري نمونه براي ساله( را8-10)كودكانــگاه هر در ــكده دانشـ ــرار نمونه در مدرسه48 / دانشـ هر از و گيرند مي قـ

يعــني شــود، مي انتخــاب تصــادفي صــورت به نمونه5 مدرسه هر در جمعــا آوري جمع روســتايي و شــهري مــدارس از نمونه240 / دانشــكده دانشــگاه

شد. خواهدكنيد: توجه زير مثال به محاسبه انجام برايــهري مناطق بر روستايي و شهري جمعيت نسبت حسب بر را48 عدد و ش

كنيم: مي تسهيم / دانشكده دانشگاه روستاييــهري به روستايي جمعيت نسبت لرستان استان در كنيم مي فرض به70 ش

است.30 48( *70 ÷100= )34روستايي: مدارس تعداد 48( *30 ÷100= )14شهري: مدارس تعداد

10

7 تفكيك به روســتايي و شهري پسرانه و دخترانه مدارس فهرست از سپس مدرسه17 و شــــهري منــــاطق در پســــرانه مدرسه7 و دخترانه مدرسه تصــادفي صــورت به روســتايي منــاطق در پســرانه مدرسه17 و دخترانهكنيم. مي انتخابمثال:

32 بــرداري نمونه فاصــله بــود220 شــهري دخترانه مــدارس كل تعــداد اگر(220÷7=32) بود خواهد كنيم مي انتخاب تصادفي عدد يك با را مدرسه اولين 9 شماره مثال

تا ترتيب همين به و41+32=73 سوم مدرسه ،9+32=41دوم مدرسهدهيم. مي ادامه مدرسه هفتمين انتخاب

عمل زير شــكل به تصــادفي صــورت به مدرسه هر از نمونه5 انتخــاب برايكنيم: مي كالس دفــتر واز اول نفر دو سوم كالس دفتر از اول، نفر دوم كالس دفتر از

نماييم. مي انتخاب را اول نفر دو چهارم و شــهري مــدارس داراي كه هــايي / دانشــكده دانشــگاه از دســته آن بــراي

نمونه پســرها از فقط مدرسه يك در تــوان مي باشــند مي مختلط روســتايي كه اين يا و شــود گــيري نمونه دخترها از فقط ديگر مدرسه در و شود گرفته

3 و دخــتر نفر3 از و بگيريد نظر در6 عدد را نمونه تعداد انتخابي مدرسه دركنيد. گيري نمونه پسر نفر

ــوان با را ادرار نمونه ــار يك ليـ ــرف بـ ــروف در و بگيريد مصـ ــتيكي ظـ پالسـ شــامل: مشخصــات ذكر با برچسبي ظرف روي و بريزيد دار درب مخصوص

)شــهري منطقه آمــوز، دانش خانوادگي نام و نام شهرستان، نام استان، نامگردد. مونث( ثبت و )مذكر جنسيت روستايي( و و

هـاي كـاردان توسط روسـتايي و شـهري منـاطق در گـيري نمونه كنيد سعيگيرد. انجام خانواده بهداشت واحد در شاغل

خواهد آوري جمع / دانشكده دانشگاه هر در نمونه240 سال هر در بنابراينــگاه به ها نمونه و شد ــايش منتخب آزمايشـ ــدازه جهت ادرار يد ادواري پـ انـ

شود. مي ارسال ادرار يد ميزان گيري

سوم فصل‌/‌دانشكده ‌دانشگاهIDD كميته وظايف شرح و تركيب

پزشكي علوم

‌كميته ‌ ‌‌IDD‌ ‌دانشگاه/‌دانشكده‌‌‌‌ ‌:‌‌ كشــور پزشــكي علــوم هــاي / دانشــكده دانشــگاه دركليه بايد كميته نــــــاي

IDD كشــوري كميته نظر زير دانشــگاه/دانشــكدهIDD شــود. كميته تشــكيل اجــراي بر برنامــه، پــايش كشــوري عمل دســتور مطــابق تا كند مي فعــاليت

مــانع كه اجــرايي مشــكالت كــرده، نظارت پوشش تحت منطقه در آن دقيق اين رفع بــراي الزم مــداخالت و شناســايي را هســتند اهــداف به رســيدن

11

مداخالت به نياز مشكالت حل درآورد. چنانچه اجرا به و طراحي را مشكالت االمكــان حــتي و مشــكل نــوع است موظف كميته اين باشد داشــته كشوريــار ــميم جهت را آن رفع راهكـ ــيري تصـ ــ گـ ــوري كميته هبـ تا نمايد ائهار كشـ مسئول دانشگاه/دانشكدهIDD كميته همچنين. شود انجام مقتضي اقدامات

ــابراين است پوشش تحت منطقه هــاي داده آوري جمع سه هر است الزم بن برنامه اجــراي روند و دهش تشكيل آن اعضاي حضور با كميته اين بار يك ماهگيرد. قرار بررسي مورد منطقه، در

‌عضاي‌‌ا ‌كميته‌‌ ‌ ‌ ‌‌IDD‌ ‌‌دانشگاه/دانشكده‌ ‌:‌‌ و ولئ)مس مربوطه پزشكي علوم /دانشكدهدانشگاه يبهداشت معاونت-1

( دانشگاه/دانشكدهIDD كميته رئيس بهداشتي و غذايي مواد بر نظارت ادارهاالختيار تام نماينده يا رئيس-2

دانشگاه/دانشكدهدانشگاه/دانشكده غذايي مواد آزمايشگاه االختيار تام نماينده يا رئيس-3 كميته )دبير دانشگاه/دانشكده بهداشتي معاونت تغذيه ولئمس كارشناس-4

IDD) بهداشت ولئمس كارشناس يا اي حرفه و محيط بهداشت گروه مدير-5

دانشگاه/دانشكده محيطدانشگاه/دانشكده بهداشت آموزش ولئمس كارشناس-6 ها بخش ساير و ومعادن صنايع سازمان بازرگاني، كل اداره نمايندگان-7

ضرورت برحسب IDD كميته تشخيص به دانشگاه علمي هيئت عضو نفر يك-8

دانشگاه/دانشكده‌شرح ‌وظايف‌‌‌‌ ‌كميته‌‌‌‌ ‌‌‌‌IDD‌ ‌‌دانشگاه/دانشكده‌ ‌:‌‌

رديف

اجرا مسئولوظيفه شرح

ماه سه هر و مرتب صورت به كميته جلسات تشكيلبار يك

دانشگاه/دانشكدهIDD كميته دبير

شده تكميل هاي فرم و كميته جلسه صورت ارسال شماره )فرم خوراكي هاي نمك در يد ميزان ارزيابي

دانشگاه/دانشكدهIDD كميته دبير

12

رديف

اجرا مسئولوظيفه شرح

IDD كشوري كميته دبيرخانه به بار يك ماه سه ( هر1

جامعه تغذيه بهبود دفتر در

دانشگاه/دانشكدهIDD كميته اعضاء كليهكشوري كميته مصوبات اجراي نمك به منطقه مردم دسترسي امكان نمودن فراهم مواد مصرف و عرضه مراكز در شده تصفيه يددار

غذايي

استان بازرگاني كل اداره نماينده

اندازي راه و احداث جهت در الزم هاي حمايت ايجادشده تصفيه نمك بندي وبسته توليد هاي واحد

استان معادن و صنايع سازمان نماينده

درزمينه مناسب آموزشي مطالب وتدوين تهيه بهداشتي كاركنان براي يد كمبود از ناشي اختالالت

مردم عموم و بخشي وبين

دانشگاه/دانشكدهIDD كميته دبير

آموزشي هاي كارگاه و بازآموزي هاي دوره برگزاري تصفيه يددار نمك مصرف سازي فرهنگ منظور به

شده

دانشگاه/دانشكدهIDD كميته دبير

وبسته توليد برسطح ونظارت كنترل برنامه گزارش ارائهمرتبط موارد وپيگيري بندي

بر نظارت رهادا االختيار تام يانماينده رئيس غذايي مواد آزمايشگاهو غذايي مواد

/ دانشكده دانشگاه به ارسالي هاي نمك كليه آزمايشات انجام گزارش ارائه

مرتبط موارد وپيگيري آزمايشگاه بر نظارت هادار االختيار تام يانماينده رئيس غذايي مواد آزمايشگاهو غذايي مواد

/ دانشكده دانشگاه هاي واحد محصوالت كيفيت بر نظارت و شناسايي

معيارهاي با مطابق خوراكي نمك بندي بسته و توليدبهداشت وزارت جاري ضوابط و مصوب ملي

بر نظارت هادار االختيار تام يانماينده رئيس غذايي مواد آزمايشگاهو غذايي مواد

/ دانشكده دانشگاه عرضه، برسطح ونظارت كنترل برنامه گزارش ارائه وپيگيري خوراكي هاي نمك ونگهداري ونقل حملمرتبط موارد

نماينده يا اي وحرفه محيط بهداشت مديرگروهاالختيار تام

نمك قيمت افزايش از جلوگيري و قيمت كنترل پروانه فاقد خوراكي نمك توزيع از ممانعت و خوراكيبهداشت وزارت از معتبر ساخت

استان بازرگاني كل اداره نماينده

توليد، سطح سه در دانشگاه درIDD برنامه پايش اندازه عمومي( و اماكن و )خانوار مصرف و توزيع

دانشگاه/دانشكدهIDD كميته

13

رديف

اجرا مسئولوظيفه شرح

آموزان دانش ادرار يد ميزان گيري حل راهكارهاي پيشنهاد و پايش از حاصل نتايج تحليل

سطح درIDD برنامه در موجود مشكالتدانشگاه/دانشكده

دانشگاه/دانشكدهIDD كميته

استفاده منظور به آموزشي هاي بسيج برگزاري از معتبر ساخت پروانه فاقد هاي نمك از نكردنبهداشت وزارت

دانشگاه/دانشكدهIDD كميته دبير

مذكور موارد كليه است موظف دانشگاه/دانشكده IDD كميته دبيريادآوري: IDD كميته جلسات در را اقدامات نتايج و هدكر گيري پي را

نيز كميته اعضاي برساند. ساير اعضا ساير اطالع به دانشگاه/دانشكده صورت به را خود نظارتي حوزه در شده انجام مداخالت و اقدامات موظفنددهند. قرار كميته دبير اختيار در مستمر

14

چهارم فصل ها پيوست و ها فرم

-‌)الف(3 شماره فرم‌مراكز و عمومي اماكن مصرفي خوراكي هاي نمك سنجش ماهيانه گزارش

موادغذايي عرضهيدسنج كيت وسيله به

شهرستان: بهداشت مركزدرماني: بهداشتي مركز:بازرسي انجام تاريخ

‌تعداداماكن‌مراكزموجود

‌تعداد‌مراكز‌بازديدشده

‌تعداد‌كه مواردی‌يددار نمك

تصفيه‌شد

‌تعداد مواردي

‌نمك كهيددار

‌تعداد موارد‌نمک ید فاقد

15

‌يا ه‌شستشوبوده

‌تصفيه ‌يا شده

‌شستشونبوده

بيمارستان‌بين اماكن و رستوران راهي‌اغذيه

‌فروشي)ساندويج،‌_ خانه _‌قهوه پيتزا....( و كبابي

‌سلف غذاخوري،‌هاي بوفه و سرويس

‌زندان ها، سربازخانه‌و نظامي مراكز ها،

انتظامي‌سلف غذاخوري،‌هاي بوفه و سرويسها كارخانه و ها كارگاه

‌مراكز مهدكودك،‌آسايشگاه و توانبخشيسالمندان‌مدارس، بوفه‌هاي‌و آموزشي مراكز

ها دانشگاه‌ادارات، سرويس سلف

‌دانشگاه و ها سازمانها

غذا توزيع و طبخ مراكز

‌خانوادگي نام و نام‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌:‌ محيط بهداشت بازرس خانوادگي نام و نامدرماني: بهداشتي مركز مسئول

‌امضاء امضاء

‌به درماني بهداشتي مراكز از بار يك ماه هر بايد تكميل از بعد جدول اين ●‌معاونت به شهرستان بهداشت مركز از و شهرستان بهداشت مركز

شود. ارسال /دانشكده دانشگاه بهداشتي

-‌)ب(3 شماره فرم

‌عرضه مراكز و عمومي اماكن مصرفي خوراكي هاي نمك سنجش فصلي گزارشموادغذايي

يدسنج كيت وسيله بهدانشگاه/دانشكده: نام

تنظيم: تاريخ

16

اماكن

‌تعدادمراك‌زموجود

‌تعداد‌مراكز‌بازديدشده

‌تعداد‌كه مواردی‌يددار نمك

‌تصفيه‌شده‌شستشو يا

بوده

‌تعداد مواردي

‌نمك كهيددار

‌تصفيه ‌يا شده

‌شستشونبوده

‌تعداد موارد‌فاقد نمک ید

بيمارستان‌بين اماكن و رستوران راهي‌فروشي)ساندويج، اغذيه‌_‌كبابي خانه _‌قهوه پيتزا....( و

‌سرويس سلف غذاخوري،‌ها، سربازخانه هاي بوفه و

‌و نظامي مراكز ها، زندانانتظامي‌سرويس سلف غذاخوري،

‌و ها كارگاه هاي بوفه وها كارخانه

‌مراكز مهدكودك،‌آسايشگاه و توانبخشيسالمندان‌مراكز مدارس، بوفه‌هايها دانشگاه و آموزشي‌ادارات، سرويس سلف

ها دانشگاه و ها سازمانغذا توزيع و طبخ مراكز

‌مسئول كارشناس خانوادگي نام و فرم:‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نام تنظيم مسئول خانوادگی نام و نام

: شهرستان/‌استان محيط بهداشتامضاء امضاء

‌/ دانشگاه بهداشتي معاونت از بار يك فصل هر تكميل از بعد جدول اين ●گردد. ارسال كار و محيط سالمت مركز به دانشكده4 شماره فرم

شستشو(‌ یا شده تصفيه )يددار خوراكي هاي نمك سنجش گزارشروستايي خانوارهاي سطح در

‌كه خانوارهايي تعدادخانوار كل تعدادروستا‌يددار خوراكي نمك از

‌یا شده تصفيه‌مي استفاده شستشو

كنند

درصد

17

اصلي

قمر

جمع

‌زيج روي بر و گردد تكميل بهورز توسط سال اول سرشماري در بايد جدول اين●شود. مشاهده بهداشت خانه در حياتي

18