iha foku: lala'ok buka justisa - the asia foundation · iha foku: lala’ok buka justisa ......

5
2013 Timor-Leste Community-Police Perception Survey Brief Iha Foku: Lala’ok buka justisa Sidadaun sira kontinua hetan asesu ba lider komunitáriu sira hodi tulun rezolve problema ne’ebé barakliu sira hasoru. Maski bainhira halo aprosimasaun ba pntl, vítima baibain desidi lori fali bá iha komunidade hodi hetan solusaun. Rezumu Levantamentu Persepsaun Polísia Komunitária - Timor-Leste 2013

Upload: dangnguyet

Post on 02-Dec-2018

247 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Iha Foku: Lala'ok buka justisa - The Asia Foundation · Iha Foku: Lala’ok buka justisa ... PNTL XEFE SUCO/ALDEIA ... Iha intervallu konfidénsia 95%, maioria erru marjinal global

2013 Timor-Leste Community-Police Perception Survey Brief

Iha Foku:Lala’ok buka justisaSidadaun sira kontinua hetan asesu ba lider komunitáriu sira hodi tulun rezolve problema ne’ebé barakliu sira hasoru.

Maski bainhira halo aprosimasaun ba pntl, vítima baibain desidi lori fali bá iha komunidade hodi hetan solusaun.

Rezumu Levantamentu PersepsaunPolísia Komunitária - Timor-Leste 2013

Page 2: Iha Foku: Lala'ok buka justisa - The Asia Foundation · Iha Foku: Lala’ok buka justisa ... PNTL XEFE SUCO/ALDEIA ... Iha intervallu konfidénsia 95%, maioria erru marjinal global

BAINHIRA HASORU PROBLEMA RUMA, PÚBLIKU JERÁL BÁ MÓSPNTL KA XEFE-SUKU…

...MASKI NUNE’E, POPULASAUN BARAKLIU TUIR LOLOOS LA ATUAIHA DALAN NE’EBÉ MAKA SIRA LOLOOS HANOIN FOUFOUN ATU ATUA.

2008

2013

60%58%

+36% +29%

24%

18%

-10% -15%

2008

2013

13%

3% 3%

21%

-17% -20%

2008

2013

20%

3% 1%

“KEIXA FORMAL”

10%

-1% +7%

2008

20139% 17%

“LA HALO BUAT IDA

“EMA DETIDU”

LIDERKOMUNITÁRIU

PÚBLIKU JERÁL

29%

10%

SAIDA MAKA PNTL HALO HAFOIN BUKA TIHA SIRA-NIA TULUN?

Públiku Jerál dala barak liu hare PNTL la halo buat ida duké Lider Komunitáriu sira.

saida makaita-bootSEI halo?

saida makaita-boot

halo ONA?

15%

33%

14%

48%

19%

29%

38%

31%

HADAU MALU RAI

VIOLÉNSIA DOMÉSTIKA

NA’OK

ESTORSAUN

51%

29%

40%

34%

62%

36%

35%

44%

PNTL XEFE SUCO/ALDEIA

IHA AUMENTU IHA UTILIZASAUN MEDIASAUN KOMUNITÁRIA HOSI PNTL

NO REDUSAUN IHA UTILIZASAUN SASUKAT JUSTISA FORMÁL SIRA.

DADUS KONA-BA KRIME NE’EBÉ LA HATO’O KONTINUA AAS ENTRE PÚBLIKU JERÁL NO LIDER KOMUNITÁRIU SIRA

LIDER KOMUNITÁRIU SIRA IHA ESPERIÉNSIA KRIME DALA RUA BARAK LIU DUKÉ PÚBLIKU JERÁL

36%

Membru PÚBLIKU JERÁL na’in-1 hosi na’in-5 iha ona esperiénsia pelumenus krime ida iha tinan kotuk, maibé...

39%

Membru LIDER KOMUNITÁRIU SIRA na’in-2 hosi na’in-5 iha ona esperiénsia pelumenus krime ida iha tinan kotuk, maibé...

de’it maka hato’oida-ne’e ba PNTL

de’it maka hato’oida-ne’e ba PNTL

MEDIASAUN KOMUNIDADE & POLÍSIA ”

“ ”

saida makaita-bootSEI halo?

saida makaita-boot

halo ONA?

Page 3: Iha Foku: Lala'ok buka justisa - The Asia Foundation · Iha Foku: Lala’ok buka justisa ... PNTL XEFE SUCO/ALDEIA ... Iha intervallu konfidénsia 95%, maioria erru marjinal global

RESPOSTA PROFESIONÁL HOSI PNTL HETAN ONA MELLORIA NO SATISFASAUN HO TULUN POLÍSIA NIAN NE’EBÉ

76% hosi LIDER KOMUNITÁRIU SIRA no 69% hosi PÚBLIKU JERÁLhateten sira ”SATISFEITU” ho tulun ne’ebé sira simu hosi PNTL

76% of COMMUNITY LEADERS and 69% of the GENERAL PUBLIC

said they were “SATISFIED” with the assistance they received from

the PNTL

LIU METADE HOSI KAZU DISPUTA RAI REZOLVE ONAIHA NIVEL KOMUNIDADE NIAN HO PREZENSA PNTL NIAN

DALAN NO AVALIA REZOLUSAUN SIRA BA KRIME TOLUNE’EBÉ AAS: DISPUTA RAI, VIOLÉNSIA DOMÉSTIKA NO ATAKENE’EBÉ HAMOSU KANEK

61%

60%

42%

31%

3%

3%

ELDERS

SUCO CHIEFS

PNTL

FAMILY

LEGAL AID

LOCAL NGO

REASAUN SIRA BA DALA ULUK?

19% hosi vítima sira disputa rai nian uluknanain bá PNTL

...enkuantu iha de’it

41% hosi sira-ne’erefere ona ba iha PNTL

HOSI POPULASAUN ESPERIÉNSIA ONADISPUTA RAI IHA TINAN KOTUK 10% Lider Komunitáriu sira no Públiku Jerál hamutuk hato’o melloria/hadia’k iha

dalan ne’ebé sira simu tratamentu hosi PNTL bainhira buka sira-nia tulun.

Both Community Leaders and General Public report an improvement in the way they were treated by the PNTL when seeking their assistance.

LIDER KOMUNITÁRIU

19%

0%

22%

4% 2% 2%

57%

89%

RESPEITUTOMAK

RESPEITUMÍNIMU

ABUZU HOLIAFUAN

ABUZU HOFÍZIKU

2008

2013

PUBLIKÚ JERÁL

29%

6%2%

9%3%

11%

89%

51%

2008

2013

RESPEITUTOMAK

RESPEITUMÍNIMU

ABUZU HOLIAFUAN

ABUZU HOFÍZIKU

54%21%

12%

8%4%

Hatama keixa tuir lei

Detein

La halo buat ida

Fó-sai notifikasaun

Rezolve disputa iha nivelkomunidade nian ho prezensaPNTL nian.

Haruka fila-fali problemaba lider komunitáriu

54%

21%

12%

8%

4%

0%

Kazu disputa rai hamutuk 71% ne’ebé rezolve ona ho susesu iha nivel komunidade nian ho partisipasaun direta hosi:

71%

ENTAUN, SAIDA MAKA PNTL HALO ONA?

48% HOSI VÍTIMA DISPUTA RAI NIAN IKUSLIUPARA IHA PNTL

71% hosi vítima disputa rai nian uluknanain (ba dala uluk) bá iha lider komunitáriu sira

Page 4: Iha Foku: Lala'ok buka justisa - The Asia Foundation · Iha Foku: Lala’ok buka justisa ... PNTL XEFE SUCO/ALDEIA ... Iha intervallu konfidénsia 95%, maioria erru marjinal global

45%24%

20%

5%

3%2%

Hatama keixa tuir lei

Detein

Fó-sai notifikasaun

Rezolve disputa iha nivelkomunidade nian ho prezensaPNTL nian.

61%

18%

10%

8%

2%

0%

La halo buat ida

Haruka fila-fali problemaba lider komunitáriu

2%

87%

61% 18%

10%

8%

HOSI VITIMA ATAKE NE’EBE HAMOSU KANEK NIAN IKUSLIU PARA IHA PNTL

21% of the victims ofAttacks Leading to Injurywent to community leaders first

21% hosi vítima atake ne’ebe hamosu kanek nian uluknanain (ba dala uluk) bá iha lider komunitáriu sira

BESIK METADE HOSI ATAKE HOTU-HOTU NE’EBÉ HAMOSU KANEKREZOLVE ONA IHA NIVEL KOMUNIDADE NIAN HO PREZENSA PNTL NIAN

...enkuantu

60%

55%

47%

42%

6%

4%

SUCO CHIEF

PNTL

ELDER

FAMILY

LOCAL NGO

LEGAL AID

75%

67%

46%

44%

4%

3%

ELDERS

SUCO CHIEFS

FAMILY

PNTL

LEGAL AID

LOCAL NGO

65% hosi vítima violénsia doméstika nian uluknanain (ba dala uluk) bá iha lider komunitáriu sira

58%

LIU METADE HOSI KAZU VIOLÉNSIA DOMÉSTIKA HOTU-HOTU REZOLVEONA IHA NIVELKOMUNIDADE NIAN HO PREZENSA PNTL NIAN

REASAUN SIRA BA DALA ULUK?REASAUN SIRA BA DALA ULUK?

HOSI VÍTIMA VIOLÉNSIA DOMÉSTIKA NIANIKUSLIU PARA IHA PNTL

Kazu violénsia doméstika 86% ne’ebé rezolve ona ho susesu iha nivel komunidade nian ho partisipasaun direta hosi:

86%

9% 6% HOSI POPULASAUN ESPERIÉNSIA ONA ATAKENE’EBE HAMOSU KANEK IHA TINAN KOTUK

69%

HOSI POPULASAUN ESPERIÉNSIA ONAVIOLÉNSIA DOMÉSTIKA IHA TINAN KOTUK

Kazu atake ne’ebe hamosu kanek 69% ne’ebé rezolve ona ho susesu iha nivel komunidade nian ho partisipasaun direta hosi:

...enkuantu iha de’it

74% hosi vítima sira atake ne’ebe hamosu kanek nian uluknanain bá PNTL

29% hosi vítima sira violénsia doméstika nian uluknanain bá PNTL

65% hosi sira-ne’erefere ona ba iha PNTL

42% hosi sira-ne’erefere ona ba iha PNTL

ENTAUN, SAIDA MAKA PNTL HALO ONA?ENTAUN, SAIDA MAKA PNTL HALO ONA?

Hatama keixa tuir lei

Detein

La halo buat ida

Rezolve disputa iha nivelkomunidade nian ho prezensaPNTL nian.

Fó-sai notifikasaun

Haruka fila-fali problemaba lider komunitáriu

45%

24%

20%

5%

3%

2%

Page 5: Iha Foku: Lala'ok buka justisa - The Asia Foundation · Iha Foku: Lala’ok buka justisa ... PNTL XEFE SUCO/ALDEIA ... Iha intervallu konfidénsia 95%, maioria erru marjinal global

Rezumu Levantamentu Persepsaun Polísia Komunitária

Série ba levantamentu dezenvolve bazeia ba dadus ne’ebé halibur husi relatóriu “Levantamentu kona-ba Presepsaun Polísia Komunitária iha Timor-Leste 2013 .” Entre Marsu no Maiu 2013, Fundasaun Ázia hala’o levantamentu nasionál daruak kona-ba persepsaun polísia komunitária nian iha Timor-Leste halo entrevista ba sidadaun hamutuk 3,106 iha distritu 13 tomak (públiku jerál=1,891; lider komunitáriu sira=467; PNTL=748).

Iha intervallu konfidénsia 95%, maioria erru marjinal global nebe’e amostra husi respondente nasionál ba públiku jerál maka 2.25%, ba lider komunitáriu sira maka 3.12% no ba respondente PNTL maka 2.78%

Objetivu hosi levantamentu 2013 nian maka atu jere dadus empíriku hodi estabelese liña-baze no sukat mudansa iha relasaun komunidade no polísia nian no persepsaun kona-ba seguransa hosi tempu ba tempu. Hein katak informasaun ida-ne’e sei uza hanesan baze ida hodi dezeña no avalia atividade sira ne’ebé ho objetivu atu aumenta seguransa no estabilidade liuhosi hametin kooperasaun entre komunidade no polísia..

Levantamentu kompletu bele asesu online iha: www.asiafoundation.org ka bele hetan ninia kópia impresa hosi Eskritóriu Fundasaun Ázia iha Timor-Leste.

Atu hetan informasaun klean liu tan favór kontaktu:

Todd WasselDiretór Programa ba Protesaun no [email protected]