واژه نامه كوچک

������تان زبان پار�ی

پارسى ميانه

انم خدا هب

‌کوچک‌نامه‌واژه‌میانهپارسی‌‌

گروه‌گردآورندگان فرهنگستان زبان پارسی

فرهنگستان زبان پارسی

۹۳۱۹تهران

یفرهنگستان زبان پارسگروه گردآورندگان، : سرشناسه

انگروه گردآورندگ / میانه پارسی کوچک نامه واژه :آورنده پدید نام و عنوان

۹۳۱۹ : تهران :نشر مشخصات

ISBN :978-964-00-7415-6

فیپا نویسی: فهرست وضعیت

فارسی ادبیات و زبان : موضوع

P ۶/۹۱ ف۲ ز۳ : کنگره بندی رده

۱۱۳ : دیویی بندی رده

۹۹۹۴۳۳۴ : ملی کتابشناسی شماره

۱۷۳-۱۶۴-۱۱-۷۴۹۵-۶شابک

۴:‌‌یانتشارات‌فرهنگستان‌زبان‌پارس

۴۹۳ک فروردین پال ۹۲ب، خیابان یابان انقالتهران، خ

چاپ: نخست

۹۱۱۱: شمارگان

۹۳۱۹سال انتشار:

چاپ: فرزان

بابک کیهانیصفحه آرایی:

: الوند نگاریکامپیوتر یحروفچین

This Book is Freely available online. This is to give readers the rights to copy, redistribute, and modify this book and requires all copies and derivatives to be available under the same license. Copyleft 2012

.بكارگيری اين نسک و پخشودن آن در تاركده جهانى آزاد است .خش كنندتوانند نوشتار اين نسک را پخش نمايند و يا آنرا پس از ويرايش بازپ خوانندگان مى

چاپ اين نسک، برای همگان آزاد مى باشد.

فرهنگستان زبان پارسى

خورشيدی ١٣٩١

واژه نامه کوچک

میانهپارسی

‌کوچک‌پارسی‌میانهنامه‌‌واژه

پیشگفتار:داشته‌‌ییروا‌یرانها،‌در‌ا‌از‌تازش‌عرب‌یش(‌تا‌پیانو‌ساسان‌یانسال‌‌)در‌زمان‌اشکان‌۰۱۱۱به‌‌یکنزد‌ی"‌برایانهم‌ی"زبان‌پارس

‌یزنگریت‌یدارد‌و‌با‌اندک‌ینامروز‌یبا‌پارس‌یدستور‌یدو‌چه‌از‌د‌یواژگان‌‌یدگاهچه‌از‌د‌یفراوان‌یاربس‌یهمسان‌یانهم‌یاست.‌پارس

واژگان‌هنوز‌بگونه‌‌یناز‌ا‌یاریرا‌در‌بر‌دارد‌که‌‌بس‌یاز‌واژگان‌پارس‌یارزشمند‌یاربس‌ینهگنج‌یانهم‌ی.‌پارسیافتآنرا‌در‌توان‌یم

به‌‌یران،ها‌به‌ا‌پس‌از‌تازش‌عرب‌یز"‌نیانهم‌یاز‌واژگان‌"پارس‌یاریفسوسانه‌بس‌ی.‌ولروند‌یبکار‌م‌ینامروز‌یدست‌نخورده‌در‌پارس

‌سپرده‌شدند.‌یدست‌فراموش

در‌‌واژگان‌پارسی‌میانهبرخی‌از‌این‌واژه‌نامه‌کوشیده‌شده‌است،‌بخشی‌از‌این‌گنجینه‌بزرگ‌زبان‌را‌بشناسانیم،‌شاید‌بتوان‌از‌در‌

پارسی‌امروزین‌نیز‌بهره‌بریم.

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۱

a / a : است که به صورت انی) ~نف( یشنا یشوندپ / ا an

است. آمده یزن ana و ان

kajaba / abajak : یرغ ی،ناپالودن یدنی،ناتراو / ابجک به بجک. یدنگاه کن یشقابل پا-

Sxaba / abaxš : تواب، نادم یمان،پش -۱ / ابخش توبه، ندامت. یمانی،ـ پش۲

dnavASxaba / abaxšāvand : ابخشاوند / متأسف.

yASxaba / abaxšāy بخشودن، عفو ـ : ی/ ابخشا .یدنکردن، آمرز رحمگذشت ـ

nadiyASxaba / abaxšāyidan ییدن/ ابخشا : .یدنبخشودن، عفو ـ گذشت ـ رحم کردن، آمرز

nSiyASxaba / abaxšāyišn ییشن/ ابخشا : فو.رحم، غفران، آمرزش، ع یش،بخشا

ginSiyASxaba / abaxšāyišnig /دلسوز، غفور، آمرزنده، یم،بخشنده، رح : ییشنیگابخشا

باگذشت.

hiSxaba / abaxših توبه، یمانی،پش : یه/ ابخش ندامت.

raba / abar : ـ برتر، ۲فوق، سطح ی،با-، بر، رو -۱ / ابر با-تر.

nadimArxA raba / abar āxrāmidan ابر / عشوه کردن. یدن،خرام : یدنخرامآ

natsixA raba / abar āxistan یستن/ ابر آخ : کردن. یامبرخاستن، ق

nadamA raba / abar āmadan : ابر آمدن / .یدنطلوع کردن، دم

nadrub raba / abar burdan : به عهده / ابر بوردن گرفتن.

nadisar raba / abar rasidan نید/ ابر رس : به. یدنرس

nadam raba / abar madan : از عهده / ابر مدن برآمدن. یکار

natsaSin raba / abar nišastan ابر / ـ برنشاندن، منصوب کردن.۲بر تخت نشستن -۱ : یشستنن

nadiregin raba / abar nigeridan ابر / توجه کردن. : یگریدنن

nadibmuhin raba / abar nihumbidan ابر / کردن. یپنهان ـ مخف : یهومبیدنن

natraba / abartan : خودپسند، مغرور، / ابرتن متکبر.

natraba / abartan غرور، ی،خودپسند : یه/ ابرتن تکبر.

rad raba / abar dar : با-تر، مافوق. / ابردر

mod raba / abar dom : ینبا-تر / ابردم.

mod raba / abar dom ینبا-تر : یه/ ابردم.

nizraba / abarzin ـ چادر، ۲مشک -۱ : ین/ ابرز ـ ناقص ـ کم کردن،.۳سراپرده کردن یمه،خ

rag raba / abar gar : خداوند، یزد،ا / ابرگر .یتعالیبار

natfirg raba / abar griftan یفتن/ ابرگر : برگرفتن، برداشتن.

nSinem raba / abar menišn یشن/ ابرمن : خودپسند، مغرور، متکبر.

nAmraba / abarmān : مسئول، ی،متصد / ابرمان .یسرئ

dnAmraba / abarmānd : یراثارث، م -۱ / ابرماند .یازـ امت۲

ginAmraba / abarmānig آزاده. : یگ/ ابرمان

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۲

zivraba / abarviz یروزموفق، کامروا، پ : یز/ ابرو.

hizivraba / abarvizih یت،موفق : یزیه/ ابرو .یروزیپ یی،کامروا

giraba / abarig فوق العاده. ی،برتر، عال : یگ/ ابر

nAgiraba / abarigān فوق ی،برتر، عال : یگان/ ابر العاده.

ga raba / abar ag : فوق ی،برتر، عال / ابرئگ العاده، سوپر.

nAga raba / abar agān : ی،برتر، عال / ابرئگان فوق العاده، سوپر.

zu raba / abar uz : پرتوان تر، یرومندتر،ن / ابرئوز تر. یتواناتر، توانمندتر، قو

zu raba / abar uz تسلط، اقتدار، قدرت : یه/ ابرئوز .یتوانمند یرومندی،ن

AtSaba / abaštā : قانون. / ابشتا

dnaba / aband / : نادرست، غلط، منحرف. ابند

hidnaba / abandih غلط بودن، ی،نادرست : یه/ ابند انحراف.

rhaba / abahr : ـ بخش ـ بهر نشده، یمتقس -۱ / ابهر بهره. یـ محروم، ب۲کامل

mavaba / abavam بوم؛ ییاوستا( :شدم / ابوم : .): ابومیتسنسکر

kadnavaba / abavandak / : ناقص، -۱ ابوندکمستضعف، تنگدست، یر،فق یدست،ته یازمند،ـ ن۲ناکامل

.ینواب

hikadnavaba / abavandakih نقص، : یه/ ابوندک .ینقصان، ناکامل

gAdyaba / abaydāg یبی،غ ی،نامرئ : یداگ/ اب .یدنیناد یدا،ناپ

higAdyaba / abaydāgih ـ ینامرئ : یداگیه/ اب بودن. یدنیناد یدایی،بودن، ناپ ییبغ

dniyASxoba / aboxšāyind ییند/ ابخشا : ببخشند، عفو ـ گذشت ـ رحم کنند. یند،بخشا

naduSxoba / aboxšudan : بخشودن، / ابخشودن .یدنعفو ـ رحم کردن، آمرز

raseba / abesar : افسر، تاج. / ابسر

nadrApseba / abespārdan دن :/ ابسپار کردن. یضدادن، تفو یلسپردن، واگذار کردن، تحو

gAtseba / abestāg : اوستا. / ابستاگ

nAtseba / abestān : ـ اعتماد، ۲اوستا -۱ / ابستان .یناناطم

nShiseba / abesihšn ی،خراب : یهیشن/ ابس انفجار. یب،انهدام، تخر یرانی،و

nihiseba / abesihin ـ یراننابود ـ و : یهین/ ابس ـ منهدم ـ منفجر کردن. یبتخر

nadinihiseba / abesihinidan یهینیدن/ ابس : ـ منهدم ـ منفجر کردن. یبـ تخر یراننابود ـ و

dba / abd : شگفت آور،. / ابد

tsadba / abdast : از زره یدست پناه بخش / ابدست .کند یت مدشمن محافظ یرکه دست را در برابر ضربه شمش

modba / abdom : یجه،آخر، عاقبت، نت / ابدم سرانجام، فرجام.

himodba / abdomih انتها، یان،پا : یه/ ابدم .یهاختتام

tsihas dba / abd sahist یست/ ابدسه : تعجب آور. یز،شگفت ـ اعجاب انگ

natsihas dba / abd sahistan یستن/ ابدسه نمودن، تعجب آور بودن. یزبودن، شگفت انگ یزاعجاب انگ :

hidba / abdih تعجب. ی،شگفت : یه/ ابد

ratxAba / abāxtar : ـ شمال.۲ یارهس -۱ / اباختر

ASxinAdAba / abādānixšā یخشا/ ابادان : ارابه. یفناتوان، ضع

dnavAydAba / abādyāvand ناتوان، : یاوند/ اباد .یفضع

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۳

hidnavAydAba / abādyāvandih یاوندیه/ اباد : ضعف. ی،ناتوان

nurAba / abārun : وارون، غلط، نادرست -۱ / ابارون ـ مجرم، گناهکار.۲

hinurAba / abārunih جرم، گناه، بزه تبار : یه/ ابارون از دو تبار، از دو.

girAba / abārig آخر. یگر،د : یگ/ ابار

zAba / abāz : یگر،دوباره، مجدد، مجددا، باردباز، / اباز عقب.

nadAtsi zAba / abāz istādan یستادن/ اباز ا : متوقف شدن، ترک کردن. یستادن،باز ا

nadAp zAba / abāz pādan : یباق / اباز پادن ماندن، ماندن.

nadAd zAba / abāz dādan : ۱ / اباز دادن- .ـ مشخص کردن یینـ تع۲نسبت دادن، متهم کردن

natSAd zAba / abāz dāštan : اباز داشتن / کردن، مانع ـ سد شدن. یریـ منع ـ جلوگ یبازداشتن، نه

natfar zAba / abāz raftan : یشپ / اباز رفتن کردن. یشرویرفتن، پ

rAs zAba / abāz sār : سرکش، نافرمان، / اباز سار متمرد. یاغی،

hirAs zAba / abāz sārih یهسار/ اباز : تمرد. یاغیگری، ی،نافرمان ی،سرکش

nadrak zAba / abāz kardan : باز ـ / اباز کردن افتتاح کردن، گشودن.

nadnAm zAba / abāz māndan : باز / اباز ماندن ـ عقب ماندن.

drav zAba / abāz vard : بازگرد، / اباز ورد برگردد.

natsAriv zAba / abāz virāstan از / ابـ فرمت کردن، دو باره مرتب یـ بازساز یرتعم : یراستنو

کردن.

gAba / abāg : ی،ـ همراه۲ یلهبا، به وس -۱ / اباگ .ییعتش

higAba / abāgih ی،کمک، همراه : یه/ اباگ .یتحما یبانی،شراکت، پشت ی،همکار ی،همدست

nigAba / abāgin کردن. یهمراه : ین/ اباگ

nadinigAba / abāginidan یهمراه : ینیدن/ اباگ کردن.

mAba / abām : قرض، وام. / ابام

yAba / abāy آید یکه بر سر اسم م یشوندیپ : ی/ ابا رساند. یو ضرورت را م

kayAba / abāyak که یا نام رودخانه : یک/ ابا .یدشهر، کنار آن رس یرانرفتن به ا یزرتشت برا

diyAba / abāyid است. ی-زم ـ ضرور ید،با : دیی/ ابا

nadiyAba / abāyidan خواستن، تقاضا ـ : ییدن/ ابا تمنا ـ طلب ـ درخواست کردن.

tsiyAba / abāyist زم ـ بایست، یم : ییست/ ابا- است. یضرور

natsiyAba / abāyistan زم یستن،با : ییستن/ ابا- دانستن. یـ ضرور

nSiyAba / abāyišn لزوم، ضرورت. : شنیی/ ابا

ginSiyAba / abāyišnig زم، : ییشنیگ/ ابا- درخور، سزاوار. یسته،شا یاز،مورد ن ی،ضرور

rba / abr : ابر. / ابر

gnarba / abrang : ل، / ابرنگuشکوه، اورنگ، ج عظمت، ابهت.

zArba / abrāz : ـ ۲ارتفاع یی،افراز، سربا- -۱ / ابراز دادن. یعردن، ترفافراشتن، با-ب

natSArba / abrāštan : افراشتن، / ابراشتن دادن. یعبا-بردن، ترف

natxurba / abruxtan : افروختن، روشن / ابروختن کردن، استارت زدن.

nSizurba / abruzišn افروزش، استارت. : یشن/ ابروز

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۴

nSizurba / abruzišn افروزش، : یشنیه/ ابروز .یچراغان ی،نگراستارت، روش

dnamurba / abrumand : یابر / ابرومند.

moSirba / abrišom یشمابر : یشم/ ابر.

nimoSirba / abrišomin یشمیابر : یشمین/ ابر.

nirba / abrin ـ قطع نشده، یمتقس یده،نابر : ین/ ابر کامل، متصل.

rAzba / abzār : یه،ـ ادو۲ یلهابزار، وس -۱ / ابزار توان، یرو،ـ ن۴تخصص یی،ـ مهارت، کارا۳ یاشنچ

.یتوانمند

dnamu rAzba / abzār umand : ابزار اومند / ابزارمند، قابل، متخصص، کارامد، ماهر.

nSiyAzba / abzāyišn رشد، یش،افزا : ییشن/ ابزا .یتوسعه، ترق

naduzba / abzudan : ـ رشد یشافزودن، افزا / ابزودن دادن. یترق ـ توسعه ـ

nuzba / abzun : کثرت، ی،فراوان یش،افزون، افزا / ابزون رشد، نمو، توسعه.

ginuzba / abzunig ینده،افزون، افزا : یگ/ ابزون .یادز یلی،خ یار،بس یر،فراوان، کث

higinuzba / abzunigih ی،افزون : یگیه/ ابزون کثرت. ی،فراوان

nagba / abgan : ن، انداختن، پرت ـ افکند / ابگن ساقط ـ نازل کردن.

dnagba / abgand : افکند، انداخت، ساقط ـ / ابگند نازل ـ عزل ـ برکنار کرد.

nadnagba / abgandan : افکندن، / ابگندن انداختن، پرت ـ ساقط ـ نازل کردن.

rAgba / abgār : ـ آماده ـ حاضر یاـ مه یهته / ابگار بردن. یشکردن، پ

nAmarf truba / aburt framān : ابورت فرمان / .یزقانون گر ی،سرکش، نافرمان، شورش یاغی،

hinAmarf truba / aburt framānih ابورت / .یانطغ یزی،قانون گر ی،سرکش ی،نافرمان : یهفرمان

nAmarf druba / aburd framān : ابورد فرمان / .یزگر قانون ی،سرکش، نافرمان، شورش یاغی،

hinAmarf druba / aburd framānih ابورد / .یانطغ یزی،قانون گر ی،سرکش ی،نافرمان : یهفرمان

kinSiZruba / aburžišnik یشنیک/ ابورژ : احترام، فاسق، فاسد، رذل، پست. یشرف، ب یناارجمند، ب

yAnruba / aburnāy بچه، کودک، طفل، : ی/ ابورنا نابالغ.

gayAnruba / aburnāyag بچه، کودک، : یگ/ ابورنااست. مانده یاز آن برجا هایی یرانهطفل امروزه تنها و

.یشاپورب

hiyAnruba / aburnāyih ی،بچگ : ییه/ ابورنا .یتطفول ی،کودک

kinSiZuba / abužišnik یده،ناآمرز : یشنیک/ ابوژ نابخشوده، مجرم.

suba / abus : یمانزه زاکه تا یزائو، زن / ابوس است. کرده

hisuba / abusih یمانزا : یه/ ابوس.

nuba / abun : ـ یهـ اصل ـ پا یشهبن ـ ر یب / ابون .اساس

yuba / abuy یهوش، خنگ، ب یادراک، ب یب : ی/ ابو حس. یشعور، ب

hiyuba / abuyih ی،هوش یب ی،درک یب : ییه/ ابو .یحس یب ی،شعور یب ی،خنگ

iba / abi به. : ی/ اب

iba / abi به یاست که در فارس ینف یشوندپ : ی/ اب یبه صورت اپ یواژه در پهلو یناست. ا در آمده »یب«صورت api آمده استهم.

gza iba / abi azg ساقه. یب ازگ : ی/ اب

Su iba / abi uš یهوشب اوش : ی/ اب.

hiSu iba / abi uših یهوشیب : یهاوش ی/ اب.

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۵

hizA iba / abi āzih یب ی،آز یب : یهآز ی/ اب .یهبه آزوار یدقناعت. نگاه کن ی،حرص یب ی،طمع

tsup iba / abi pust پوست. یب پوست : ی/ اب

mic iba / abi cim علت. یسبب، ب یب : یمچ ی/ اب

rAx iba / abi xār خار. یب خار : ی/ اب

hAr iba / abi rāh منحرف، راه، یب راه : ی/ اب گمراه.

hikatus iba / abi sutakih یهسوتک ی/ اب : .یریناپذ یخستگ ی،پشتکار، مقاومت، نافرسودگ

dus iba / abi sud یده،فا یسود، ب یب سود : ی/ اب .یهودهب

hidus iba / abi sudih یدگی،فا یب : یهسود ی/ اب .یهودگیب

natiS iba / abi šitan ـ رنج ـ درد : یتنش ی/ ابـ بu نداشتن، با یبتـ مص یغصه ـ غم ـ اندوه ـ گرفتار

نشاط.

hinSivog iba / abi govišnih یشنیهگو ی/ اب : سکوت کس.

hinSitrav iba / abi vartišnih یشنیهورت ی/ اب .یسکون، ثبات، ناگردش :

trativ iba / abi vitart زنده، -۱ : یترتو ی/ اب .یتارتنبه و یدنگاه کن یبور نکرده، باقـ گذر ـ ع۲نمرده

dneziv iba / abi vizend یبآس : یزندو ی/ اب .یرناپذ

hAniv iba / abi vināh گناه، یب : یناهو ی/ اب معصوم.

nAdiba / abidān یده،بافا ی،-زم، ضرور : یدان/ اب .یازسودمند، مورد ن

riba / abir یاربس یر،ثفراوان، ک یاد،ز یلی،خ : یر/ اب.

rAziba / abizār متنفر. یزار،ب ی،بر : یزار/ اب

Siba / abiš درد، یرنج، ب یسالم، تندرست، ب : یش/ اب به بش. یدنگاه کن یرناپذ یبگزند، آس یغصه، آرام، ب یب

tSiba / abišt ص شده از رنج ـ : یشت/ ابuرها ـ خ ـ اندوه. یـ گرفتار یغم ـ درد ـ غصه ـ ناراحت

hiSiba / abiših یب یری،ناپذ یبآس : یشیه/ اب .یگزند یب ی،خطر

miba / abim ینترس، شجاع، پردل، با جرأت، ب : یم/ اب باک.

natxuyba / abyuxtan یختن،آم -۱ : یوختن/ اب ـ وصل ـ متصل ـ الحاق ـ ۲کردن یمخلوط ـ ممزوج ـ قات الصاق کردن، ربط.

pa / ap : یمتصل شخص یرهایکه ضم یشوندیپ / اپ به او. یشبه تو اپئ یتبه من اپئ یم. مانند: اپپیوندند یبه آن م

apa / apa : فعل است. یشوندپ / اپ

grappa / apparg : دزد، سارق، راهزن، / اپرگ غارتگر.

nAmtapa / apatmān : یمانعهد ـ پ / اپتمان .یشکن، بد قول، نامعتدل، افراط

hinSiravx nAmtapa / apatmān

xvarišnih یپرخور : یشنیه/ اپتمان خور.

hinSirAd nAmtapa / apatmān

dārišnih یحرص، طمع، ثروتمند -۱ : یشنیه/ اپتمان دار .یافراط کار یزی،اندازه از چ یـ مراقبت ب۲

hinSiSuk nAmtapa / apatmān

kušišnih زه گاو و اندا یکشتار ب : یشنیه/ اپتمان کوش گوسفند.

hinAmtapa / apatmānih یمانی،ناپ : یه/ اپتمان .یرو یادهافراط، ز ی،ـ عهد شکن یمانپ

AhinAmtapa / apatmānihā به طور : یها/ اپتمان افراط.

hinAmtapa / apatmānih افراط، : یکیه/ اپتمان .یرو یادهز

hikatutapa / apatutakih ی،ناتوان : یه/ اپتوتک ضعف.

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۶

hikutapa / apatukih ی،پراکندگ : یه/ اپتوک اختuف، تفرقه، تشتت.

gutapa / apatug : عجول. یبا،ناشک / اپتوگ

kavutapa / apatuvak : یفناتوان، ضع / اپتووک.

Ahikavutapa / apatuvakihā یها/ اپتووک : ضعف. یناتوانانه، از رو

hikit itapa / apati tikih توبه : یکیهت ی/ اپت نکردن، در کفر ـ گناه ـ فسق ـ فجور ماندن.

katfar itapa / apati raftak رفتک : ی/ اپت قابل قبول. یرغ یرفتنی،ناپذ

karAytapa / apatyārak مخالف، یب : یارک/ اپت آفت. یب یف،حر یب یب،رق یدشمن، ب یتاز، ب یکه

hikarAytapa / apatyārakih یارکیه/ اپت : تناسب. ی،مخالفت یتوافق، ب

AhikarAytapa / apatyārakihā یارکیها/ اپت : مخالفت. یتوافق، ب یاز رو

hirAytapa / apatyārih یتوافق، ب : یاریه/ اپت .یمنش یتعدم ضد ی،مخالفت

dnacapa / apacand : افکنده، ساقط شده، / اپچند معزول.

Sxapa / apaxš : نادم، تواب. یمان،پش / اپخش

dnayASxapa / apaxšāyand یند/ اپخشا : غفور. یم،رح ینده،بخشا

hidnayASxapa / apaxšāyandih /رحم، ترحم، گذشت، یبخشندگ یش،بخشا : یندیهاپخشا غفران.

natiyASxapa / apaxšāyitan ییتن/ اپخشا : بهره یـ محروم ـ ب۲رحم ـ گذشت کردن یدن،بخش -۱

کردن.

nSiyASxapa / apaxšāyišn ییشن/ اپخشا : .یندیهبه: اپخشا یدنگاه کن

raknSiyASxapa / apaxšāyišnkar /غفور، یم،رح یشگر،بخشنده، بخشا کر : ییشناپخشا

باگذشت.

rAknSiyASxapa / apaxšāyišnkār /غفور، یم،رح یشگر،بخشنده، بخشا کار : ییشناپخشا

باگذشت.

hirAknSiyASxapa / apaxšāyišnkārih گذشت یت،ترحم، غفور ی،بخشندگ : یهکار ییشن/ اپخشا کردن.

AhirAknSiyASxapa / apaxšāyišnkārihā رحم، یاز رو : یهاکار ییشن/ اپخشا

.یمانهرح

ragnSiyASxapa / apaxšāyišngar /غفور، یم،رح ر،یشگبخشنده، بخشا گر : ییشناپخشا

باگذشت.

hinSiyASxapa / apaxšāyišnih / یستنبا یمعن یندیهبه: اپخشا یدنگاه کن : ییشنیهاپخشا

ـ به، به.۳ دهد یم

kinSiyASxapa / apaxšāyišnik /قابل ـ درخور ـ سزاوار گذشت، سزاوار : ییشنیکاپخشا .یشبخشا

rAdSxapa / apaxšdār : ان،یمپش / اپخشدار تواب، متنبه.

rAtuSxapa / apaxšutār : بخشنده، / اپخشوتار غفور، باگذشت. یم،رح یشگر،بخشا

hiSxapa / apaxših یمانی،توبه، پش : یه/ اپخش ندامت، تنبه سر راه، راه را بر او.

natiSxapa / apaxšitan یمانپش : یتن/ اپخش استن.شدن، توبه کردن، نادم شدن، عذر ـ پوزش خو

rAtiSxapa / apaxšitār بخشنده، : یتار/ اپخش غفور، باگذشت. یم،رح یشگر،بخشا

hirAtiSxapa / apaxšitārih یتاریه/ اپخش : رحم، غفران، گذشت، ترحم. ی،بخشندگ

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۷

nSiSxapa / apaxšišn یش،بخشا : یشن/ اپخش ترحم، غفران، رحم.

ravxapa / apaxvar : مرتع.چراگاه / اپخور ،

tsadapa / apadast : دستکش. / اپدست

hikAparapa / aparapākih ـ یاری : یه/ اپر پاک صلوات. ی،خداوند یبانیکمک ـ پشت

karapa / aparak : مافوق، ی،فوقان یی،با- / اپرک .یسرئ ی،عال

nAkarapa / aparakān : بزرگان. / اپرکان

txerrapa / aparrext خت :/ اپ� اضافه. ید،زا ر

hinSurrapa / aparrušnih وشن�فره : یه/ اپر .یخداوند ییروشنا ی،نور اله یزدی،ا

hinSicirrapa / aparricišnih پر : یچیشنیه/ اپر مشغله ـ سخت گرفتار بودن، وقا استراحت نداشتن.

natAtsu rapa / apar ustātan : اپر اوستاتن / متوقف شدن. یدن،دست کش یستادن،بازا

natsixA rapa / apar āxistan یستن/ اپر آخ کردن. یامبرخاستن، ق :

hinSitsA rapa / apar āstišnih اپر / مراقبت، مواظبت. : یشنیهآست

natamA rapa / apar āmatan : اپر آمتن / برآمدن، سرزذن، طلوع ـ ظهور کردن.

dnavAzrav i mArhav hAS i natamA rapa / apar āmatan i šāh

vahrām i varzāvand ییشاه وهرام ا یی/ اپر آمتن ا جهان. یانظهور شاه بهرام ورجاوند مقدس در پا ورزاوند : جهان. یانو پا کند یاست به م یا منظومه

nSirab rapa / apar barišn با- : یشن/ اپر بر بردن.

natsab rapa / apar bastan : اپر بستن / بربستن.

hirAtrub rapa / apar burtārih یه/ اپر بورتار : ـ آماده ـ حاضر کردن، به دست آوردن، یاـ مه یهفراهم ـ ته

ـ استحصال کردن. یلتحص

natsaSin rapa / apar nišastan اپر / بر تخت نشستن، جلوس کردن. : یشستنن

sArapa / aparās گمراه، منحرف، :/ اپراس .یرانسرگشته، ح

natAprapa / aparpātan : استراحت / اپرپاتن کردن، آسودن.

miprapa / aparpim یمائده ـ غذا : یم/ اپرپ .یآسمان

ratrapa / apartar : برتر، با-تر، مافوق، / اپرتر .یدهنام یندر گذشته به صورت رشته کوه اپرس یسرئ

hiratrapa / apartarih علو، ی،برتر : یه/ اپرتر .یاستر

natrapa / apartan : مغرور، متکبر، / اپرتن متظاهر، خودنما، ظاهرساز. ین،خودبزرگ ب

hinatrapa / apartanih غرور، تکبر، : یه/ اپرتن زبان. یندان ییظاهرساز یی،تظاهر، خودنما ینی،خودبزرگ ب

mutrapa / apartum : ی،اعل ین،برتر / اپرتوم جمهور. یسرئ ین،با-تر

himutrapa / apartumih علو، ی،برتر : یه/ اپرتوم .یجمهور یاستر

nSizad rapa / apar dazišn یب : یشن/ اپردز .یهودهمهمل، ب یکار،ب یف،تکل یپردازش، ب

nizrapa / aparzin مرکز ین،فرز ین،ابرز : ین/ اپرزشاه، ستاد یجنگ، قرارگاه جنگ یانشاه در م یفرمانده جنگ.

nisrapa / aparsin ینام بخش جنوب : ین/ اپرس کرمان یکیرشته کوه زاگرس که از غرب خوزستان تا نزد

.یرانا یمرکز یها کوه یزاست و ن

grapa / aparg : از مفسران اوستا که یکینام / اپرگ .است یستهز یم یاناز ساسان یشپ یاگو

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۸

rag rapa / apar gar : مافوق، ی،برتر، اعل / اپرگر .بخشد یکه عزت م یخداوند، کس ی،متعال

tximug rapa / apar gumixt یخت/ اپرگوم : زده، مخلوط، ممزوج. یارع یخته،آم

dnamrapa / aparmand : برتر، ممتاز، / اپرمند .یدادن یحترج یت،اولو یا یتمز یدارا

nAm rapa / apar mān : یر،وز ی،متصد / اپرمان مأمور.

dnAm rapa / apar mānd : ارث، -۱ / اپرماند ـ سنت.۲ یراثم

dnAm rapa / apar mānd : درمانده، / اپرماندک کردن. یعاتیمتروک، ضا

kinAm rapa / apar mānik بزرگ، : یک/ اپرمان .یفشر ییب،نج

nSinim rapa / apar minišn نینیش/ اپرم : خودخواه. ین،مغرور، متکبر، خود بزرگ ب

hinSinim rapa / apar minišnih /عجب، ی،تکبر، غرور، خودخواه ی،پرمنش : ینیشنیهاپرم

نخوت.

yAn rapa / apar nāy برنا، جوان، بالغ. : ی/ اپرنا

kiyAn rapa / apar nāyik یی،برنا : ییک/ اپرنا بلوغ. ی،جوان

hinSizravrapa / aparvarzišnih یشنیه/ اپرورز یپاسدار یالگو، مدل ساز یاز رو یانجام دادن کار : تا از ورود بدعت. کردند یم

karAvrapa / aparvārak : یوست،پ -۱ / اپروارک ـ مکرر.۲ادامه، دنباله، تکمله ی،الحاق یمه،ضم

dorapa / aparod : ی،خوددار یز،پره / اپرود ب.اجتنا

kurapa / aparuk : ینام کس / اپروک.

rtaS kurapa / aparuk šatr : اپروک شتر / کuن شهر.

civrapa / aparvic فاتح. یروز،پ یز،اپرو : یچ/ اپرو

hicivrapa / aparvicih یزی،اپرو : یچیه/ اپرو فتح. یروزی،پ

naticivrapa / aparvicitan ـ زیاپرو : یچیتن/ اپرو ـ فاتح شدن. یروزپ

Ahicivrapa / aparvicihā یزانه،اپرو : یچیها/ اپرو فاتحانه. یروزمندانه،پ

nSirAnivrapa / aparvinārišn یناریشن/ اپرو : انضباط. یب،نظم، ترت

hirapa / aparih علو، ی،تعال ی،برتر -۱ : یه/ اپر .اختuس، دستبرد ی،سرقت، راهزن ی،ـ دزد۲جuل

Zurapa / aparuž : توانا، توانمند، یرومند،ن -۱ / اپرئوژ مسلط. یره،ـ چ۲مقتدر، قدرتمند ی،پرتوان، قو

hiZurapa / aparužih یرومندی،ن -۱ : یه/ اپرئوژ تسلط، یرگی،ـ چ۲قدرت، اقتدار ی،پرتوان ی،توانمند یی،توانا

.یuاست ی،تفوفق، برتر

rAzapa / apazār ابزار، افزار، اسباب، -۱ :/ اپزار ی،توان، انرژ یرو،ـ ن۳غذا یهـ ادو۲آلت، سuح یله،وس

قدرت، شکوه، جuل، ثروت.

nSiyAzapa / apazāyišn یش،افزا : ییشن/ اپزا .یرتکث

sapa / apas : به موقع، سر وقت، معاصر، / اپس نامتأخر.

vxasapa / apasaxv : یپاسخ، ب یب / اپسخو واب.ج

hivxasapa / apasaxvih یب : یه/ اپسخو .یجواب یب ی،پاسخ

natsasapa / apasastan : تباه ـ / اپسستن کردن. یرانخراب ـ فاسد ـ نابود ـ منهدم ـ و

kinSidnasapa / apasandišnik / ناپسند، زشت، مذموم، منفور. : یشنیکاپسند

natsinihasapa / apasahinistan یتنپسه/ ا : کردن. یرانتباه ـ خراب ـ فاسد ـ نابود ـ منهدم ـ و

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۹

natsinihasapa / apasahinistan / یرانتباه ـ خراب ـ فاسد ـ نابود ـ منهدم ـ و : ینیستناپسه کردن.

rApsapa / apaspār : ـ یمسپارنده، تسل / اپسپار دهنده. یلمحول ـ واگذار کننده، تحو

karApsapa / apaspārak : سپرده، / اپسپارک داده شده. یلـ محول ـ واگذار شده، تحو یمتسل

natrApsapa / apaspārtan : اپسپارتن / دادن، یلـ محول ـ واگذار کردن، تحو یمسپردن، تسل

امانت گذاشتن. به

rAtrApsapa / apaspārtār : اپسپارتار / دهنده، یلحوـ محول ـ واگذار کننده، ت یمسپارنده، تسل امانت دهنده.

nSirApsapa / apaspārišn یشن/ اپسپار : .یواگذار یل،تحو یم،سپارش، سفارش، تسل

hinSirApsapa / apaspārišnih / آمده. یشنبه: اپسپار یدنگاه کن : یشنیهاپسپار

kAtsapa / apastāk : ینیاوستا، کتاب د / اپستاک .یانزرتشت

mAtsapa / apastām : پناه، ملجاء، / اپستام .یناناطم ی،اعتماد، پشتگرم

nAtsapa / apastān : به: یدنگاه کن / اپستان را که به آن. یوشدار یساپستام برزانت

kAcsapa / apascāk : یناسزاوار، ب / اپسچاک مخالف. یست،نامستعد، ناشا یق،نا- یت،صuح

hikAcsapa / apascākih یهاک/ اپسچ : یستگی،ناشا ی،نامستعد یقی،نا- یتی،صuح یب ی،ناسزاوار مخالفت.

susapa / apasus : افسوس، تأسف، آه، -۱ / اپسوس تمسخر. یشخند،ـ استهزاء، ر۲ یغدر

rabsusapa / apasusbar : مسخره ـ / اپسوس بر شده. یشخندر

raksusapa / apasuskar : مسخره ـ / اپسوس کر کننده. خندیشر

ragsusapa / apasusgar : مسخره / اپسوس گر کننده. یشخندـ ر

kAsusapa / apasusāk : مسخره ـ / اپسوساک کننده. یشخندر

hisusapa / apasusih افسوس ـ -۱ : یه/ اپسوسـ استهزاء ـ ۲ یدنورز یغدر یدن،تأسف خوردن، آه کش

ـ مسخره کردن. یشخندر

hisapa / apasih به موقع، سر وقت، بدون : یه/ اپس .یرتأخ

tsisapa / apasist ی،خراب ی،تباه : یست/ اپس انهدام، انحطاط. یرانی،و ی،فساد، نابود

natsisapa / apasistan تباه ـ خراب : یستن/ اپس ـ منهدم کردن. یرانـ فاسد ـ نابود ـ و

natinisapa / apasinitan ـ تباه : ینیتن/ اپس کردن، کشتن. یرانخراب ـ فاسد ـ نابود ـ منهدم ـ و

nSinisapa / apasinišn ی،خراب : ینیشن/ اپس فساد، کشتار، قتل، انهدام.

nSinisapa / apasinišn ی،نابود : ینیشن/ اپس برکت. یش،بخشا یانهدام، انفجار به معن یب،تخر

kAhisapa / apasihāk مخرب، قاتل : یهاک/ اپس ، منهدم کننده.

natihisapa / apasihitan تباه ـ : یهیتن/ اپس کردن. یرانخراب ـ فاسد ـ نابود ـ منهدم ـ و

natsihisapa / apasihistan یهیستن/ اپس : کردن. یرانتباه ـ خراب ـ فاسد ـ نابود ـ منهدم ـ و

nSihisapa / apasihišn ی،تباه : یهیشن/ اپس .یرانیانهدام، و ی،بودفساد، نا ی،خراب

hinSihisapa / apasihišnih یهیشنیه/ اپس : .یهیشنبه: اپس یدنگاه کن

natinihisapa / apasihinitan یهینیتن/ اپس : کردن. یرانتباه ـ خراب ـ فاسد ـ نابود ـ منهدم ـ و

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۱۰

hinSinihisapa / apasihinišnih / فجار، انحطاط.انهدام، ان یب،تخر : یهینیشنیهاپس

natrASapa / apašārtan : فشردن،. / اپشارتن

nadnakapa / apakandan : افکندن، / اپکندن انداختن، معزول ـ عزل کردن.

dnapa / apand : گمراه، خطاکار، فاسد، فاسق. / اپند

hidnapa / apandih لت، ی،گمراه : یه/ اپندuض فساد، فسق. ی،خطاکار

hinSicrhapa / apahrcišnih یشنیه/ اپهرچ : .یرو یادهاسراف، ز

himurhapa / apahrumih ذلت، : یه/ اپهروم تنزل، رذالت. ی،شکوه یب ی،خوار

katxirhapa / apahrixtak یب : یختک/ اپهر متمدن. یرفرهنگ، غ

nAmyapa / apaymān نامتعادل. : یمان/ اپ

hinAmyapa / apaymānih عدم : یمانیهپ/ ا تعادل.

gififepa / apefifig توبه نکرده، : یفیگ/ اپف مجرم، اقرار ـ اعتراف نکرده.

higififepa / apefifigih یفیگیه/ اپف : .یتمجرم ی،توبه ناکردگ یمانی،ناپش

modpa / apdom : ینآخر / اپدوم.

himodpa / apdomih بودن، ینآخر : یه/ اپدوم انتها.

rappa / appar : ی،دزد / اپر.

natruppa / appurtan : بردن، حمل و -۱ / اپورتنغارت ـ سرقت کردن، یدن،ـ دزد۲نقل ـ جابجا کردن

دستبرد زدن.

kinSisrupa / apursišnik ۱ : یشنیک/ اپورس- .یتمسئول یمسئول، ب یرـ غ۲ یدنیناپرس

nisrupa / apursin است. یکوهنام : ین/ اپورس

hikadnavAytApa / apātyāvandakih / ضعف. ی،ناتوان : یاوندکیهاپات

dnavAytApa / apātyāvand ناتوان، : یاوند/ اپات مغلوب، شکست خورده. یف،ضع

hidnavAytApa / apātyāvandih یاوندیه/ اپات ضعف. ی،ناتوان :

hASxitApa / apātixšāh شاه : یخشاه/ اپات ع، رهبر معزول.مخلو

yASxitApa / apātixšāy شاه : یخشای/ اپات یـ ب یقرهبر معزول ـ نا- یف،ـ ضع یقمخلوع ـ نا-

.یفـ ضع یتصuح

hiyASxitApa / apātixšāyih یخشاییه/ اپات : خuء قدرت،.

cApa / apāc : ـ پس، ۲دوباره، از نو، مجدد -۱ / اپاچ عقب است.

hinSitsa cApa / apāc astišnih اپاچ / ممانعت، بازداشتن، سد کردن. یری،جلوگ : یشنیهاست

rAtinitsa cApa / apāc astinitār اپاچ /ـ مقاومت یستادگیمقاوم، ثابت قدم، ا یدار،پا : ینیتاراست

کننده.

natAtsi cApa / apāc istātan اپاچ /متوقف ـ منصرف یدن،دست کش یستادن،باز ا : یستاتنا دن.ش

hirAtsArA cApa / apāc ārāstārih اپاچ / .یرتعم ی،بازساز : یهآراستار

hignahA cApa / apāc āhangih اپاچ / انزوا. یری،گوشه گ : یهآهنگ

hinSinivrat cApa / apāc tarvinišnih /ـ یرونکردن، ب یدپرواز دادن، دور ـ تبع : ینیشنیهاپاچ ترو

خارج کردن بست.

hinSirAd cApa / apāc dārišnih اپاچ / .یسد کنندگ یری،ممانعت، جلوگ ی،بازدار : یشنیهدار

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۱۱

natSAd cApa / apāc dāštan اپاچ داشتن / ـ سد کردن. یریبازداشتن، ممانعت ـ مخالفت ـ جلوگ :

rAtSAd cApa / apāc dāštār اپاچ داشتار / کننده. یریبازدارنده، مانع، سد ـ جلوگ :

rAtird cApa / apāc dritār پاره : یتار/ اپاچ در کننده، زجر ـ آزار ـ شکنجه ـ عذاب دهنده.

ras cApa / apāc sar : خودسر، / اپاچ سر .یزماکار یکتاتور،خودکامه، د

hiras cApa / apāc sarih یه/ اپاچ سر : .ینافرمان یکتاتوری،د یزمایی،کار ی،خودکامگ ی،خودسر

natsiyAts cApa / apāc stāyistan اپاچ / .ینارتداد، الحاد، کفر، ترک د : ییستنستا

hikatrak cApa / apāc kartakih اپاچ / از هم باز کردن. یش،افتتاح، گشا : یهکرتک

natrak cApa / apāc kartan : باز / اپاچ کرتن ـ افتتاح کردن، گشودن.

kafuk cApa / apāc kufak : اپاچ کوفک / گوژپشت، غوزدار.

nuk cApa / apāc kun : واژگون، / اپاچ کون سرنگون در.

natam cApa / apāc matan : اپاچ متن / بازآمدن، مراجعت کردن.

nadnAm cApa / apāc māndan : اپاچ ماندن / بازماندن، متوقف شدن.

hinSinisan cApa / apāc nasinišnih /ـ خراب ـ نابود ـ منهدم یرانـ و یبتخر : ینیشنیهاپاچ نس کردن.

natitrav cApa / apāc vartitan اپاچ / بازگشتن، مراجعت کردن. : یتنورت

katSav cApa / apāc vaštak : اپاچ وشتک / .یند یمرتد، ملحد، گمراه، ب

natSav cApa / apāc vaštan : اپاچ وشتن / بازگشتن، مراجعت کردن.

natsAriv cApa / apāc virāstan اپاچ /نظر یدـ تجد یـ بازنگد یـ بازساز یبهساز : یراستنو

.یراستنکردن، بازپ

ratxApa / apāxtar : ـ ۲باختر، غرب -۱ / اپاختر .یارهـ س۴ـ ستاره ۳شمال

kamin ratxApa / apāxtar nimak / .یغرب یا یشمال یمهن : یمکاپاخترن

nuratxApa / apāxtarun : جهت / اپاخترون .یغرب یا یشمال

kiratxApa / apāxtarik ۱ : یک/ اپاختر- .ای یارهـ س۴ یا ـ ستاره۳ یـ شمال۲ یغرب ی،باختر

rApa / apār : برده شده، مسروقه. / اپار

karApa / apārak : دزد، غارتگر، راهزن، / اپارک سارق، منحرف، گناهکار، مجرم.

nurApa / apārun /: منحرف، گناهکار، مجرم، اپارون نادرست، بد. ین،د یفاسد، فاسق، ب

kAnAd nurApa / apārun dānāk اپارون / بدآموز. یمعلم بد، دانا داناک :

hirAtaz nurApa / apārun zatārih اپارون / .یقتل عام، کشتار جمع : یهزتار

hihukS nurApa / apārun škuhih اپارون / به دنبال دارد. یکه بد یفقر : یهشکوه

hinurApa / apārunih گناه، فسق، ی،بد : یه/ اپارون .یفساد، فجور، نادرست

AhinurApa / apārunihā بدکارانه، : یها/ اپارونبه او حقوق یانگناهکارانه، فاسقانه، فاسدانه، نادرستانه روم

شهروند. یک

kirApa / apārik یادامه، باق ،یهبق یگر،د : یک/ اپار مانده.

nAkirApa / apārikān یگران،د ی،مابق : یکان/ اپار ها. مانده یباق

hitsApa / apāstih کمک، مدد، یاری، : یه/ اپاست رساندن، خسارت ـ ضرر. یانامداد ـ ز

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۱۲

kApa / apāk : آلوده، یف،ناپاک، کث -۱ / اپاکبه ـ با،۳ یکمک یار، یار،ـ معاون، دست۲نجس ین،چرک .یلهوس

rhup kApa / apāk puhr : پسردار / اپاک پوهر ـ انبار مهمات.۷ ینظام

hikApa / apākih ـ ۲ ییعتش ی،همراه -۱ : یه/ اپاک نظافت. یزی،تم یبی،ع یب ی،پاک

natinikApa / apākinitan ۱ : ینیتن/ اپاک- یگیریـ پ یبـ دنبال ـ تعق۲کردن یعتـ مشا یهمراه کردن. یمع ـ گردآورـ ج۳کردن

mApa / apām : وام، قرض. / اپام

natinimApa / apāminitan وام ـ : ینیتن/ اپام قرض داشتن، مقروض ـ بدهکار بودن.

tsayApa / apāyast ضرورت، یست،با : یست/ اپا .یاجلزوم، احت

katsayApa / apāyastak ۱ : یستک/ اپا- از یـ جبر۲ یمقتض یاج،ت-زم، مورد اح ی،ضرور یسته،با فلسفه. یدگاهد

natsayApa / apāyastan ۱ : یستن/ اپا- ـ ۲بودن یـ مقتض یاجـ مورد احت ی-زم ـ ضرور یستن،با داشتن، خواستن. یلم

hitsayApa / apāyastih یست،با : یستیه/ اپا .یازن یاج،ضرورت، لزوم، احت

teyApa / apāyet یدبا : یت/ اپا.

natiyApa / apāyitan زم یستن،با -۱ : ییتن/ اپا-مراقبت ییدن،ـ پا۲بودن یـ مقتض یاجـ مورد احت یـ ضرور

.یرـ مواظبت کردن، ز

natsiyApa / apāyistan یستن،با : ییستن/ اپا بودن. یـ -زم ـ مقتض یضرور

nSiyApa / apāyišn یسته،با -۱ : ییشن/ اپا خواست. یل،ـ م۲ یمقتض یاج،-زم، مورد احت ی،ضرور

hinSiyApa / apāyišnih زم، : ییشنیه/ اپا- .یمقتض ی،ضرور

kinSiyApa / apāyišnik ۱ : ییشنیک/ اپا- ـ ۲ یاج-زم، مورد لزوم، مورد احت ی،مقتض ی،ضرور یسته،با

سودمند. ی،خواستن

maSirpa / aprišam یشمابر : یشم/ اپر.

nimaSirpa / aprišamin یشمیابر : یشمین/ اپر.

moSirpa / aprišom یشمابر : یشم/ اپر.

suspa / apsus : افسوس، تأسف، آه، -۱ / اپسوس تمسخر. یشخند،ـ استهزاء، ر۲ یغدر

ragsusapa / apasusgar یها/ اپسوس گر : کنان. یشخندافسوسگرانه، مستهزئانه، ر

dnavAyASxupa / apuxšāyāvand / بخشنده. یم،کر : یاونداپوخشا

natiyASxupa / apuxšāyitan ییتن/ اپوخشا : بخشودن، گذشت ـ رحم ـ عفو کردن.

nSiyASxupa / apuxšāyišn ییشن/ اپوخشا : عفو، رحمت، ترحم. یش،بخشا

hidnamu nSiyASxupa / apuxšāyišn

umandih یرحم، بخشودگ : یهاومند ییشن/ اپوخشا.

rAtrupa / apurtār : ـ ۲برنده، حامل -۱ / اپورتار دزد، سارق.

yAnrupa / apurnāy جوان، نوجوان، بالغ، : ی/ اپورنا .یاورد،شاه ب یبرا یبرنا بگردد و گزارش

kayAnrupa / apurnāyak کودک، : یک/ اپورنا طفل.

nAkatAz yAnrupa / apurnāy zātakān / نوجوانان.برنازادگان، زاتکان : یاپورنا

kiyAnrupa / apurnāyik یی،برنا : ییه/ اپورنا بلوغ. ی،جوان

kiyAnrupa / apurnāyik برنا، کودک، : ییک/ اپورنا نوجوان.

nAgiyAnrupa / apurnāyigān ییگان/ اپورنا : .شود ینوجوانان، بالغان م یان،برنا

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۱۳

Siruppa / appuriš دستبرد، ی،دزد : یش/ اپور ت، اختuس.غارت، سرق

dnirupa / apurind بدزدند، غارت ـ چپاول : یند/ اپور ـ سرقت ـ اختuس کنند.

supa / apus : ـ زائو ۲آبستن، باردار، حامله -۱ / اپوس فرزند، اجاق کور. یپسر، ب یـ ب۳

hisupa / apusih ـ تولد.۲ یآبستن -۱ : یه/ اپوس

natinisupa / apusinitan آبستن : ینیتن/ اپوس کردن.

Supa / apuš : یخشکسال یود / اپوش.

nSihupa / apuhišn یدگی،ناپوس -۱ : یشن/ اپوه عطش نداشتن. ی،ـ ناتشنگ۲ یریناپذ یهتجز

nSiyupa / apuyišn یهتجز یدگی،ناپوس : ییشن/ اپو .یریناپذ

ipa / api بدون. ی،ب : ی/ اپ

kinAzra ipa / api arzānik یکرزانا ی/ اپ : .یزارجمند، عز یمتی،ارزشمند، پربها، گرانبها، ق

gza ipa / api azg شاخه. یب ازگ : ی/ اپ

kanAtsA ipa / api āstānak آستانک : ی/ اپ خانه. یمکان، ب یجا، ب یآستانه، ب یب

hikarAmA ipa / api āmārakih ی/ اپ اک است اش پ¬پرونده یزکه در رستاخ یحالت کس : یهآمارک ندارد تا شمرده شود. یو گناه

rab ipa / api bar یدهفا یسود، ب یب بر : ی/ اپ.

tArb ipa / api brāt که یبرادر، کس یب بر : ی/ اپ برادر خود را از دست داده باشد.

rhab ipa / api bahr بهره، محروم. یب بهر : ی/ اپ

mharb ipa / api brahm یشان،پر برهم : ی/ اپ .یختهنظم، آشفته، در هم ر ینامنظم، ب

tub ipa / api but یبود، ب یعدم، ب -۱ بوت : ی/ اپ .یوبـ مع۳ـ ناقص ۲ یهست

hitub ipa / api butih یت،عدم -۱ : یهبوت ی/ اپ .یبـ ع۳ـ نقص ۲ یبود یب

zub ipa / api buz یخود،ـ ب۲بو یب -۱ بوذ : ی/ اپ مدهوش، مست.

hizub ipa / api buzih ییبو یب -۱ : یهبوذ ی/ اپ .یحس یب ی،مست ی،مدهوش یخودی،ـ ب۲

nub ipa / api bun ته، یبن، ب یب بون : ی/ اپ .یتنها یانتها، ب ینامحدود، ب

Sib ipa / api biš آزار، آرام، یب : یشب ی/ اپ گزند. یمهربان، ب

mib ipa / api bim مطمئن، امن، در : یمب ی/ اپ .یتامن یامان، دارا

hmib ipa / api bimh ینان،اطم : یمیهب ی/ اپ .یترس یآرامش خاطر، ب

Ahmib ipa / api bimhā یاز رو : یمیهاب ی/ اپ باکانه. یب ینان،اطم

rhup ipa / api puhr پسر. یب پوهر : ی/ اپ

tip ipa / api pit یتیمپدر، یب : یتپ ی/ اپ.

kAt ipa / api tāk مجهول، یدا،ناپ تاک : ی/ اپ .یمبهم، نامصرح، نامرئ

hikAt ipa / api tākih یدایی،ناپ : یهتاک ی/ اپ بودن. ینامرئ ی،نامعلوم ی،ابهام، نامصرح

yASxut ipa / api tuxšāy یتوخشا ی/ اپ : .یاثر، خنث یناتخشا، ب

natrak yASxut ipa / api tuxšāy

kartan یاثرـ خنث یناتخشاـ ب رتن :ک یتوخشا ی/ اپ .یکردن، از کار انداختن ول

yASxut ipa / api tuxšāy نگاه : یارکت ی/ اپ .یارکبه: اپت یدکن

kac ipa / api cak مخصوص یژه،و -۱ چک : ی/ اپـ ۳نشده، سره یختهـ پاک، ناب، خالص، صاف، مخلوط ـ آم۲

ـ مطلق،.۴مقدس

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۱۴

hirattav kac ipa / api cak vattarih / محض. یمطلق، تبهکار یتباه : یهچک وتر یاپ

hihiv kac ipa / api cak vihih چک ی/ اپ مطلق. یرمحض، خ یخوب : یهیهو

hikac ipa / api cakih یژگی،و -۱ : یهچک ی/ اپ ـ ۴ـ تقدس ۳اختuط ی،خلوص، خالص ی،ـ پاک۲صفت .یتقطع

Ahikac ipa / api cakihā / با -۱ : یهاچک یاپـ قاطعانه، به ۴تقدس یـ از رو۳ـ خالصانه ۲ یژگیتوجه به و طور مطلق.

rAc ipa / api cār یزچاره، گر یب چار : ی/ اپ .یراجتناب ناپذ یر،ناپذ

mic ipa / api cim یب ی،معن یب : یمچ ی/ اپ مفهوم.

Ahimic ipa / api cimihā به : یمیهاچ ی/ اپ .یمعن یطور ب

rAx ipa / api xār مشقت، زحمت، : یهخوار ی/ اپ و دو گهرها،. یوان س یآسان یب

rAx ipa / api xār خار. یب خار : ی/ اپ

tAd ipa / api dāt ی،قانون یرغ دات : ی/ اپ .یشرع یرنامشروع، غ

hitAd ipa / api dātih یقانون یب : یهدات ی/ اپ.

hinAkar ipa / api rakānih / یهرکان یاپ : علو، کمال. ی،برتر

sAr ipa / api rās گمراه، منحرف را راس : ی/ اپ دادور و دست ور با.

rAtinesAr ipa / api rāsenitār ی/ اپ گمراه ـ منحرف کننده. : یتارراسن

hirAtinesAr ipa / api rāsenitārih ی/ اپ شدن.ـ انحراف ـ ضuلت یموجب گمراه : یتاریهراسن

hisAr ipa / api rāsih ی،گمراه : یهراس ی/ اپ نگاشته یuدیدوم سده نهم م یمهضuلت، انحراف ن

است. شده

hirAtinehAr ipa / api rāhenitārih ی/ اپ .یگمراه : یتاریهراهن

natihAr ipa / api rāhitan یتنراه ی/ اپ : گمراه ـ منحرف کردن، از راه به در بردن.

rAtineyAr ipa / api rāyenitār ی/ اپ تواند یکه نم یبرنامه، کس ینظم، ب ینامنظم، ب : ینیتاررا بود. یفبه نام قط ییرا با نظم اداره کند جا یکار

cur ipa / api ruc شکست خورده، روچ : ی/ اپ .یروزمغلوب، ناپ

hirag cur ipa / api ruc garih روچ ی/ اپ .روزییشکست، ناپ : یهگر

namir ipa / api riman پاک، یز،تم : یمنر ی/ اپ صاف، ناآلوده.

kanAyz ipa / api zyānak یب : یانکز ی/ اپ .یبآس یضرر، ب

hinAyz ipa / api zyānih یت،امن : یانیهز ی/ اپ .یانیز یب

navxas ipa / api saxvan یرغ سخون : ی/ اپ .یمنطق

ras ipa / api sar افسر، تاج، درجه، سر : یپ/ ا رتبه.

natinehas ipa / api sahenitan ی/ اپ بردن، از یانـ تباه ـ محوکردن، از م یستنابود ـ ن : یتنسهن بردن. ینب

nSihas ipa / api sahišn یشنسه ی/ اپ : .یدنیناد یب،غ یدا،نابود، ناپ

hinSihas ipa / api sahišnih ی/ اپ بودن. یدنیناد یبی،غ یدایی،اپن : یشنیهسه

nuts ipa / api stun ستون، یب ستون : ی/ اپ معلق.

tus ipa / api sut یدمف یرسود، غ یب سوت : ی/ اپ.

hirAktus ipa / api sutkārih یهسوتکار ی/ اپ سود کردن. یکردن، کار ب یهودهکار ب :

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۱۵

hitus ipa / api sutih ی،سود یب : یهسوت ی/ اپ .یدیمف یرغ

natinehis ipa / api sihenitan ی/ اپ .یتنسهن یبه: اپ یدنگاه کن : یهنیتنس

natihis ipa / api sihitan یهیتنس ی/ اپ : رفتن. یانشدن، از م یدامحو ـ ناپ

zuS ipa / api šuz شوهر. یب یوه،ب شوذ : ی/ اپ

rAk ipa / api kār ناکارآمد، عاطل کار : ی/ اپ ، .یدهفا یب یهوده،ب

sAg ipa / api gās یموقع، ب یب گاس : ی/ اپ وقت.

nAmug ipa / api gumān یب گومان : ی/ اپ .یقیناقطعا، مسلما، ید،ترد یشک، حتما، ب یگمان، ب

hinAmug ipa / api gumānih یهگومان ی/ اپ : .یحتم ی،قطع یدی،ترد یب یقینی، ی،گمان یب

natAd hinAmug ipa / api gumānih

dātan حدس ـ یدن،بخش یناناطم داتن : یهگومان ی/ اپ بردن. یانـ شک را از م یدگمان ـ ترد

AhinAmug ipa / api gumānihā ی/ اپ .یقین یگمانانه، از رو یب : یهاگومان

mutram ipa / api martum یب مرتوم : ی/ اپ از سکنه. یمردم، خال

gram ipa / api marg یرا،نام مرگ : ی/ اپ زنده. یشههم یدان،جاو

tsum ipa / api must گله، یب -۱ موست : ی/ اپ ستم. یـ عادل، دادگر، ب۲ندارد یتکه شکا یشکوه، کس یب

kacim ipa / api micak مزه. یب : یچکم ی/ اپ

mAn ipa / api nām گمنام، ناشناس، نام : ی/ اپ است. بودهمجهول تر از چهار گرم

zAyin ipa / api niyāz قانع. یاز،ن یب : یازن ی/ اپ

lAmimah ipa / api hamimāl یمالهم ی/ اپ یب یه،شب یب یر،نظ یب یف،حر یمانند، ب یهمال، ب یب :

مثل.

hilAmimah ipa / api hamimālih ی/ اپ یری،نظ یب یفی،حر یب ی،مانند یب ی،همال یب : مالیه یهم تک. ی،مثل یب یهی،بش یب

hignah ipa / api hangih یب : یههنگ ی/ اپ .یسرگردان ی،هدف

Suh ipa / api huš هوش، یب هوش : ی/ اپ استعداد. یخنگ، کودن، ب

hiSuh ipa / api huših یب : یههوش ی/ اپ .یاستعداد یب ی،کودن ی،خنگ ی،هوش

nArAv ipa / api vārān ی،نبارا واران : ی/ اپ .یتوفان

dnaziv ipa / api vizand گزند، یب : یزندو ی/ اپ امن.

Ahidnaziv ipa / api vizandihā ی/ اپ .یتبا امن : یزندیهاو

dnamiv ipa / api vimand حد، یب : یمندو ی/ اپ کرانه. یانتها، ب یسرحد، ب یب

hirAtxAniv ipa / api vināxtārih ی/ اپ ق، تفاوت.فر : یناختاریهو

sAniv ipa / api vinās یمعصوم، ب : یناسو ی/ اپ گناه.

hisAniv ipa / api vināsih یناسیهو ی/ اپ : و عبارت بودند از: وزورک فرماتار. یگناه یعصمت، ب

AhisAniv ipa / api vināsihā یناسیهاو ی/ اپ : معصومانه.

tfAniv ipa / api vināft ی،مرئنا : ینافتو ی/ اپ .یدنیناد یدا،ناپ

kanAhiv ipa / api vihānak یب : یهانکو ی/ اپ بهانه.

kamAy ipa / api yāmak یب : یامک ی/ اپ .یانلباس، برهنه، لخت، عر یجامه، ب

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۱۶

natxuy ipa / api yuxtan متصل : یوختن ی/ اپمخلوط، یختن،آم یوستن،ـ وصل ـ الحاق کردن، به هم پ

ممزوج کردن.

nuy ipa / api yun یاکتر یون،اف : یون ی/ اپ.

gadipa / apidag مفقود. : یدگ/ اپ

rAdipa / apidār ولگرد، اتمحافظ جانور : یدار/ اپ ـ حرف ندا. ۶حرف تعجب اتحقوق جانور یسازمان حام

ripa / apir یلیفراوان، خ یاد،ز یار،بس : یر/ اپ.

Sipa / apiš آخر. یش،ب، ناپمتأخر، عق : یش/ اپ

hiSipa / apiših ـ یشتأخر، عقب ـ ناپ : یشیه/ اپ آخر بودن.

hirAmiSipa / apišimārih یشیماریه/ اپ : ..را دارد یانیشاهان ک یژگیمصالحه آن شاه، و

ta / at : متصل دوم شخص مفرد. یرضم / ات

nSicata / atacišn راکد، متوقف، ثابت، : یشن/ اتچ .حرکت یب

hinata / atanih روح بودن، جسم نبودن، : یه/ اتن عالم معنا.

nAvata / atavān : یناممکن، نشدن / اتوان.

kinAvata / atavānik ممکن، یرغ : یک/ اتوان .یرامکان ناپذ ی،ناممکن، نشدن

kutta / attuk : پر توان، توانمند، یرومند،ن / اتوک .یتبا صuح یسته،قابل، شا یق،مقتدر، - ی،توانا، قو

hikutta / attukih ی،پر توان یرومندی،ن : یه/ اتوک .یتصuح یستگی،شا یاقت،اقتدار، ل یی،توانا ی،توانمند

nAta / atān : متصل دوم شخص جمع. یرضم / اتان

nAvuta / atuvān : ناتوان. یف،ضع / اتووان

ragnAvuta / atuvāngar : ـ یفضع / اتووانگر ـ ناتوان کننده. یفتضع

hiragnAvuta / atuvāngarih یه/ اتووانگر : ـ ناتوان کردن. یفـ تضع یفضع

hinAvuta / atuvānih یضعف، ناتوان : یه/ اتووان.

kinAvuta / atuvānik یناتوان، ب یف،ضع : یک/ اتووان رمق.

hikinAvuta / atuvānikih ضعف، : یکیه/ اتووان .یرمق یب ی،ناتوان

AhinAvuta / atuvānihā یفانه،ضع : یها/ اتووان ضعف. یناتوانانه، از رو

nSita / atišn ناتشنه. یراب،س : یشن/ ات

Arusa / asurā : آسور. / اثورا

Ayimaja / ajamiyā ید،آ یشپ یاید،ب : یا ی/ اجم اتفاق افتد.

nAhagja / ajgahān : تنبل، کاهل. / اجگهان

hinAhagja / ajgahānih ی،تنبل : یه/ اجگهان .یکاهل

kinSidnaca / acandišnik ساکن، : یشنیک/ اچند حرکت. یمتوقف، ب

rAca / acār : محقق ی،ناچار، -زم، ضرور -۱ / اچار کمک. یب یاور، یب ینوا،ب یچاره،ـ ب۲

karAca / acārak : یاور، یب ینوا،ب یچاره،ب / اچارک کمک. یب

hikarAca / acārakih یچارگی،ب : یه/ اچارک .ینواییب

AhikarAca / acārakihā به ناچار، از : یها/ اچارک .یناچار یرو

garAca / acārag : مجبور، ناچار. یر،ناگز / اچارگ

natinerAca / acārenitan ـ یچارهب : یتن/ اچارن .ـ ناتوان کردن یفـ بدبخت ـ ناکار ـ ضع ینواب

hinSinAd rAca / acār dānišnih / .یمیعل یمی،حک : یشنیهاچاردان

kirAca / acārik ناچار، ی،-زم، ضرور : یک/ اچار درمانده. یچاره،ب

hirAca / acārih ی،درماندگ ی،ناچار : یه/ اچار ضرورت.

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۱۷

AhirAca / acārihā به ناچار، لزوما، از : یها/ اچار .یناچار یرو

Sica / aciš در مقابل یزناچ یء،عدم، -ش : یش/ اچ .یزچ

vxa / axv : ـ ۲سرور، مو-، مرشد، آقا، مافوق -۱ / اخوـ شعور، ۴ یاـ جهان، دن۳ یوجود، هست یات،ح ی،زندگ

وجدان، فکر.

rAtravxa / axvartār : زده، غذا یقحط / اخورتار نخورده.

hirAtravxa / axvartārih یقحط : یه/ اخورتار .یزدگ

nSiravxa / axvarišn یگرسنه، ب : یشن/ اخور زده. یغذا، قحط یخورش، ب

hinSiravxa / axvarišnih یشنیه/ اخور : آنها. یزدگ یقحط یی،غذا یب ی،خورش یب ی،گرسنگ

Savxa / axvaš : ناخوش، نامطبوع، ناپسند. / اخوش

tunSavxa / axvašnut : شنود، ناخ / اخوشنوت ناخرسند. ی،ناراض

hiSavxa / axvaših ی،ناخوش : یه/ اخوش .یناپسند ی،نامطبوع

AhiSavxa / axvašihā یلم یرغمعل : یها/ اخوش .یباطن

hikatfavxa / axvaftakih یب : یه/ اخوفتک .یخواب

nmavxa / axvamn : خواب. یب / اخومن

hidnasnavxa / axvansandih یهخونسند/ ا : .یتینارضا ی،ناخشنود ی،ناخرسند

bAvxa / axvāb : خواب. یب / اخواب

rAvxa / axvār : مشکل، سخت، دشوار. / اخوار

hirAvxa / axvārih ی،اشکال، سخت : یه/ اخوار .یدشوار

gatsAvxa / axvāstag : یل،م / اخواستگ خواسته، تقاضا، تمنا، ادعا.

rAtsAvxa / axvāstār : ناخواستار، -۱ / اخواستار .یفقدرت، ضع یـ ب۲ یستن یشاک یا یکه طالب، مدع یکس

SAvxa / axvāš : یرناشاد، ناراحت، دلگ / اخواش.

hiSAvxa / axvāših ی،ناراحت ی،ناشاد : یه/ اخواش .یریدلگ

nAvxa / axvān : عالم. یا،جهان، دن / اخوان

rAtinicnram nAvxa / axvān marncinitār ـ نابود گر جهان. یرانخراب ـ و : ینیتار/ اخوان مرنچ

nSitrav nAvxa / axvān vartišn اخوان / گردش جهان. : یشنورت

kinAvxa / axvānik یاییدن ی،جهان : یک/ اخوان.

hinSiyAvxa / axvāyišnih یب : ییشنیه/ اخوا .یعuقگ یب یلی،م

dnamuvxa / axvumand : که رهبر یکس / اخوومند مدافع دارد. یا یبانو پشت

hidnamuvxa / axvumandih رهبر : یه/ اخوومند مدافع داشتن. یا یبانـ پشت

hivxa / axvih ی،مرشد ی،بزرگ ی،سرور : یه/ اخو .ییمو-

dnamutsa ivxa / axvi astumand ی/ اخو .یماد ییادن ی،جهان ماد استومند :

hinSic Sivxa / axviš cišnih یش/ اخو مربوط به خود. یدر کارها یعuقگ یب : یشنیهچ

rAkSivxa / axviškār خودسر، : یشکار/ اخو زدن. یزقانون گر یکتاتور،مستبد، د

hirAkSivxa / axviškārih یشکاریه/ اخو : .یزیقانون گر یکتاتوری،استبداد، د ی،خودسر

AhirAkSivxa / axviškārihā یشکاریها/ اخو : .یزیـ قانون گر یکتاتوریـ استبداد ـ د یخودسر یاز رو

kinSivxa / axvišnik متخصص، یرغ : یشنیک/ اخو .یعموم

kivxa / axvik ی،الملل ینب ی،جهان -۱ : یک/ اخو .یـ اراد۳ یـ وجود۲ یاییدن

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۱۸

hikivxa / axvikih ـ ۲مول جهان ش -۱ : یکیه/ اخو آرامش روح.

ratxa / axtar : یاختر، ستاره، صورت فلک / اختر.

rAmA ratxa / axtar āmār : اختر / اختر آمار ـ ستاره شناس.

hirAmA ratxa / axtar āmārih اختر / .یستاره شناسدانش اختر ـ : یهآمار

rAm ratxa / axtar mār : اختر ـ / اخترمار م.ستاره شناس، منج

hirAm ratxa / axtar mārih یه/ اخترمار : دانش ستاره شناسی. ی،اختر ـ ستاره شناس

kiratxa / axtarik ی،ا ستاره ی،اختر : یک/ اختر .ینجوم

natxa / axtan : ح ، یدنآختن، کش / اختنuس .یرآوردن شمش یرونب یدن،برکش

hikatfuxa / axuftakih یخواب یب : یه/ اخوفتک.

dnasnuxa / axunsand : ناخرسند، / اخونسند .یناخشنود، ناراض

hidnasnuxa / axunsandih یه/ اخونسند : .یتینارضا ی،ناخشنود ی،ناخرسند

Ahidnasnuxa / axunsandihā یها/ اخونسند : .یتینارضا یناخرسندانه، ناخشنودانه، از رو

rada / adar : یینتحت، پا یر،ز / ادر.

trada / adart : رنج. یدرد، ب یب / ادرت

natrada / adartan : فروتن، متواضع، افتاده / ادرتن، به ارتن. یدنگاه کن

drada / adard : رنج. یدرد، ب یب / ادرد

hinSinem rada / adar menišnih ادر / تواضع کردن. ی،فروتن : یشنیهمن

kada / adak : گاه، سپس، پس، آن وقت، بعد.آن / ادک

mada / adam : ازمییسنسکرت: اهم؛ اوستا( / ادم :( من، منم.

mhada / adahm : نامحرم. / ادهم

hinSijurda / adrujišnih یشنیه/ ادروج : .یصاف دل ی،وفادار ی،صداقت، نادروغ یمیت،صم

nivda / advin وش، رسم، طور، ر یق،طر یین،آ : ین/ ادو .یرتدب یاست،اسلوب، برنامه، س

kanivda / advinak ـ ۲رسم یین،آ -۱ : ینک/ ادو .یینهـ آ۴ـ مثال، نمونه ۳نوع، وجه، شکل، جنس

Ahinivda / advinihā یین،بر اساس آ : ینیها/ ادو طبق رسم.

Ada / adā : خلق کرد. ید،آفر / ادا

tAda / adāt : اصول. یده، بقاع یقانون، ب یب / ادات

nAtsatAda / adātastān : عدالت، یب / اداتستان انصاف، مخالف قانون، ظالم. یب

hinAtsatAda / adātastānih یب : یه/ اداتستان ظلم، ی،قانون یخuف قانون، ب ی،انصاف یب ی،عدالت

.یدادگریب

AhinAtsatAda / adātastānihā یها/ اداتستان یقانون یـ خuف قانون ـ ب یانصاف یـ ب یعدالت یب یاز رو :

نامشروعانه. یدادگری،ـ ظلم ـ ب

katAda / adātak : یقانون، ناحق، ب یب -۱ / اداتک یدـ خلق نشده، به وجود ـ پد یدهـ عدم، ناداده، آفر۲قاعده

.یامدهن

hitAda / adātih یقانون یب : یه/ ادات.

AhitAda / adātihā ی،قانون یب یواز ر : یها/ ادات ناعاد-نه.

dAda / adād : ف ی،قانون یرغ / ادادuنامشروع، خ شرع. یاقانون

hidAda / adādih یقانون یب ی،قانون یرغ : یه/ اداد .یشرع یا ینامشروع، خuف قانون

nAda / adān : سواد. ینادان، جاهل، ب / ادان

hikanAda / adānakih هالت، ج ی،نادان : یه/ ادانک .یناآگاه ی،سواد یجهل، ب

hinAda / adānih ینادان : یه/ ادان.

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۱۹

AhinAda / adānihā ی،نادان یاز رو : یها/ ادان جاهuنه.

karAvda / advārak : یواره،غروب، عصر، ا / ادوارک شفق.

ruda / adur : ماه سال ینـ آذر نهم۲آتش -۱ / ادور روز هر ماه. ینـ نهم۳

ratseruda / adurestar : خاکستر. / ادورستر

niratseruda / adurestarin ین/ ادورستر : .یخاکستر

tsuda / adust : نامرد. یق،نادوست، نارف / ادوست

hitsuda / adustih یقی،نارف ی،نادوست : یه/ ادوست .ینامرد

hinSiSuda / adušišnih ی،نادوست : یشنیه/ ادوش .یناخشنود ی،ناخرسند یتی،نارضا ی،دنامر یقی،نارف

guda / adug : ح یق،- / ادوگuیت،مستعد، باص درخور، سزاوار. یسته،شا

bmuda / adumb : دم. یب / ادومب

rAyda / adyār کمک، دوست. یار، : یار/ اد

hidnamurAyda / adyārumandih یارومندیه/ اد .یاریبه یلکمک، تما یاری، :

hirAyda / adyārih کمک، یاری، : یاریه/ اد .یاریدست ی،دوست

natirAyda / adyāritan ـ کمک یاری : یاریتن/ اد کردن.

hinSisida / adisišnih عدم : یسیشنیه/ اد .یریشکل ناپذ یط،بس یب،ترک

tSida / adišt منقل، آتشدان، اجاق. : یشت/ اد

nida / adin ـ ۲فر، ملحد، گبر کا ین،د یب -۱ : ین/ اد یـ رهبر ییـ راهنما یتـ هدا۴ـ آوردن ۳ یورود، ورود

کردن.

hinida / adinih یشک یروپ ینی،د یب : ینیه/ اد نبودن. یرسم

bara / arab : ها یاز آرام یا . شاخهیاعرب : آراب / ارب بودند.

ayAbara / arabāya عربستان. : ی/ اربا

SitAvoxara / araxovātiš نام : یش/ ارخوات بزرگ. یوشدر جنوب افغانستان در زمان دار ییجا

zara / araz : بزرگ. یماه ینوع / ارز

hisara / arasih ی،کودک ی،کال ی،نارس : یه/ ارس .ینابالغ

inSara / arašni ارش، ذراع مقدار طول : ی/ ارشنمتر است یمن یباراندازه از سر انگشتان دست تا آرنج که تق به

.یری، واحد اندازه گ

serdAkara / arakādres : ینام کوه / ارکادرس .pisyãuvada یسیائووددر پ

mara / aram : ناآرام، مضطرب، نگران. / ارم

kamara / aramak : یررام نشده، غ ی،وحش / ارمک .یاهل

gnara / arang : یا نام رودخانه / ارنگ.

gAvara / aravāg : یمتوقف، ثابت، ب / ارواگ حرکت.

hikAvora / arovākih یی،حرمت، ناروا : یه/ ارواک .یعقب ماندگ یری،ممانعت، جلوگ ی،حرام

ruzera / arezur : قله البرز در ینبلندتر / ارزور یناز هم یز. واژه البرز نآیند یم یروناز آن ب یوهادماوند که د

است. واژه ساخته شده

nAgarra / arragān : شهر ینام باستان / ار�گان است. بوده یجنوب یالتجزو ا یانبهبهان که در زمان ساسان

tsAra / arāst : یتقلب یقی،حق یرناراست، غ / اراست.

natimAra / arāmitan یرمتحرک ـ متغ : یتن/ ارام ثابت ـ در جنبش بودن، استراحت نکردن. یرـ غ

tra / art : ـ نام ۲و پنجم ماه یستنام روز ب -۱ / ارت . ارت.ی): اشییاوستا یی(الهه نگهبان دارا

ArsaSexatra / artaxešasrā : ارت خشثرا / .یراردش

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۲۰

Aydrav atra / arta vardyā نام : یا/ ارت ورد .یوشاز سرداران دار یکی

tSihav atra / arta vahišt یشت/ ارت وه : .)ashãvahishtã یشتا: اشاوهییاوستا( هشتیبارد

rusivatra / artavisur الهه آب. : یسور/ ارت و

abatra / artaba : حجم یریواحد اندازه گ / ارتب .یترل ۵۵ یا ۵۲برابر

Anrbatra / artabrnā : یوشپسر بزرگ دار / ارتبرنا شد..بود، زاده یاسهمسر او که دختر گبر ینکه از نخست

rtSxatra / artaxštr : یراردش / ارتخشتر.

rAtrak prak rtaSxatra / artaxšatr

karp kartār : کردار. یکون یراردش / ارتخشتر کرپ کرتار

riSxatra / artaxšir یراردش : یر/ ارتخش.

harravx riSxatra / artaxšir xvarrah / .یرخورهاردش خوره : یرارتخش

nAriSatra / artaširān یاهینام گ : یران/ ارتش است.

nAvatra / artavān : ینام کس / ارتوان.

rtaSxtra / artxšatr : یراردش / ارتخشتر.

hirag tra / art garih خصومت، : یه/ ارت گر .یرینزاع، مناقشه، کشمکش، درگ

rusivtra / artvisur الهه آب نگاه : یسور/ ارت و .یتبه: اناه یدنک

Atra / artā : ورجاوندمقدس، / ارتا.

zAbAtra / artābāz : یرفرمانده سپاه اردش / ارتاباز .کهین یایسوم در آس

tApAtra / artāpāt : ینام کس / ارتاپات.

nrefAtra / artāfern : یوشنام برادر دار / ارتافرن بزرگ.

travarfAtra / artāfravart رورت :/ ارتاف حکمت.

kAtra / artāk : یزروتند، با شتاب، ت یع،سر / ارتاک.

kamAnfArivAtra / artāvirāfnāmak / .ی)کتابیرافنامه (نام ارداو : یرافنامکارتاو

yAtra / artāy پرهیزگارمقدس، : ی/ ارتا.

travarf yAtra / artāy fravart ی/ ارتا مقدس. یمحک فرورت :

zAriv yAtra / artāy virāz ۱ : یرازو ی/ ارتا- یکه باق یندبه گراز، وراز گو ی،لر یشگراز مقدس در گو

است. یواژه پهلو ینمانده هم

fAriv yAtra / artāy virāf یرافو ی/ ارتا : و ینویکه شرح سفر معراج او به عالم م یکس یراف؛ارداو .آمده ارداویرافنامهاز بهشت و دوزخ در کتاب یدارد

hiyAtra / artāyih تقدس، تقوا. : ییه/ ارتا

nArAtSitra / artištārān یشتاران/ ارت : .یاندر زمان ساسان یگروه اجتماع یندوم یان،سپاه یان،نظام

rAdras nArAtSitra / artištārān

sardār فرمانده ارتش. سردار : یشتاران/ ارت

hirAtSitra / artištārih یهیشتار/ ارت : .یگر یارتش ی،جنگاور یگری،نظام

kitra / artik خصومت، نزاع، مناقشه، : یک/ ارت جنگ. یری،کشمکش، درگ

hirakitra / artikarih خصومت، نزاع، : یکریه/ ارت جنگ. یری،مناقشه، کشمکش، درگ

hirak kitra / artik karih یهکر یک/ ارت : جنگ. یری،خصومت، نزاع، مناقشه، کشمکش، درگ

hinSinuk kitra / artik kunišnih یک/ ارت یری،خصومت، نزاع، مناقشه، کشمکش، درگ : یشنیهکون

.یجنگ، جنگاور

jra / arj : ارزش. یمت،ارج، بها، ق / ارج

psAjra / arjāsp : ینام کس / ارجاسپ.

dnamujra / arjumand : ارجمند، پر / ارجومند گرانبها. ی،یمتارزش، ارزشمند، ق

hidnamujra / arjumandih یه/ ارجومند : .یارجمند

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۲۱

riSxadra / ardaxšir بودن. یراردش : یر/ اردخش

nAvadra / ardavān : یننام اشک سوم سوم / اردوان .یشاه اشکان

rusivadra / ardavisur به: یدنگاه کن : یسور/ اردوـ اما، ۴است وشته شدهن یزن ardvisur یسور. اردویسورارت و

.یرونـ خارج، ب ۵ یول

Sudra / arduš : از گناه. یا درجه / اردوش

Senyamudra / ardumayneš نام : ینش/ اردومکشتن یکه برا یاز شش خانواده بزرگ هخامنش یکیرهبر همدست شده بود. یوشبا دار یندروغ یایبرد

rakidra / ardikar بارز، رزمنده.جنگجو، م : یکر/ ارد

hikidra / ardikih مبارزه ـ مناقشه ـ : یکیه/ ارد جدال کردن.

zra / arz : یمتارزش، بها، ارج، ق / ارز.

nazra / arzan : ارزن. / ارزن

hazra / arzah : ینام کشور / ارزه.

nAzra / arzān : یمتیارزنده، ارزشمند، ق / ارزان.

hinAzra / arzānih ی،ارزشمند ی،با ارزش : یهان/ ارز .یمتیق

natrak hinAzra / arzānih kartan یه/ ارزان اعطا کردن، دادن. یدن،بخش کرتن :

kinAzra / arzānik ـ بهادار، ارزنده، ۱ : یک/ ارزان قابل احترام، محترم. یسته،ـ شا۲ یمتیارزشمند، پر ارزش، ق

nAkinAzra / arzānikān رجمندان، ا : یکان/ ارزان محترمان.

hikinAzra / arzānikih ی،ارزشمند : یکیه/ ارزان استحقاق. یت،صuح یستگی،شا ی،بهادار

natinikinAzra / arzānikinitan یکینیتن/ ارزان : بها ـ ارزش دادن، احترام نهادن.

AhinAzra / arzānihā ارزشمندانه. : یها/ ارزان

dnamuzra / arzumand ارجمند، محترم، ند :/ ارزوم پربها، ارزشمند. یقدر،عال

hidnamuzra / arzumandih یه/ ارزومند : .یمتاحترام، بها، ارزش، ق ی،ارجمند

natizra / arzitan بهاداشتن. یدن،ارز : یتن/ ارز

nadizra / arzidan یدنارز : یدن/ ارز.

zizra / arziz قلع. : یز/ ارز

nizizra / arzizin ساخته شده از قلع. ی،قلع : یزین/ ارز

nSizra / arzišn ارزش. : یشن/ ارز

Zra / arž : یمتارزش، ارج، بها، ق / ارژ.

naZra / aržan : نگاه یسنگ آهک یگی،سنگ ر / ارژن .ینبه ارژن در فرهنگ مع یدکن

sra / ars : اوروس، از.): اسروییاوستا(اشک / ارس ،

mAsra / arsām : دوم. یراز پسران اردش یکی / ارسام

Sra / arš : اشک. / ارش

gnav SaSra / aršaš vang : ارشش ونگ / .ینو زم ییفرشته نگهبان دارا

kaSra / aršak : سوم. یرنام پسر اردش / ارشک

soyAkid kaSra / aršak dikāyos ارشک / یاه اشکانش ینساناتروک دهم یکه برخ ینام کس : یکایسد

اند. را پسر او دانسته

tSra / aršt : یزهن / ارشت.

zinSra / aršniz مچ دست، ساعد. : یز/ ارش ن

kazinSra / aršnizak مچ دست، : یزک/ ارش ن ساعد.

amASra / aršāma : و یشتاسپارشام پدر و / ارشام .یکم یوشپدر بزرگ دار

Atip AyhamASra / aršāmahyā pitā / و پدر ارشام. : یتاپ یاارشامه

dnaqra / arqand : ترسناک، وحشتناک، / ارغند .ینسهمگ

nAvaqra / arqavān : ارغوان، درخت / ارغوان ارغوان.

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۲۲

nAjiqra / arqijān از یکی ینام باستان : یجان/ ارغ یشهرستان کنون یداپرشتر، ابرشهر که شا یشابورن یروستاها

بجنورد باشد.

gra / arg : مص -۱ / ارگ ،uـ کار، ۲ یبترنج، درد، ب .یکار اجبار یگاری،ـ ب۴ یمتـ ارزش، بها، ق۳کوشش، تuش

zabgra / argbaz : کشور در زمان یروز / ارگ بذ .یانساسان

tApAgra / argāpāt : مسئول قلعه، قلعه / ارگاپات .یمتـ بها، ارزش، ق۶ یحاملگ ی،دار آبستن

mra / arm : طناب. / ارم

namra / arman : ارمنستان. / ارمن

kinamra / armanik اهل ی،ارمن : یک/ ارمن تبار. یارمنستان، ارمن

vAmra / armāv : خرما. / ارماو

tSimra / armišt یل،ـ عل۲راکد -۱ : یشت/ ارم معلول، فلج.

sAg tSimra / armišt gās گاس : یشت/ ارم لو-ن.مع یشگاهآسا

hitSimra / armištih ـ ۲رکود -۱ : یشتیه/ ارم .یتمعلول ی،فلج یلی،عل

animra / armina ارمنستان بودن. : ین/ ارم

tsehra / arhest : در کنار ینام شهر / ارهست وان. یاچهدر

psa tavra / arvat asp : ینام کس / اروت اسپ.

nAtsavra / arvastān : در جنوب ییجا / اروستان فارس. یجخل یاعمان یایدر یها در کناره یرانا

dnavra / arvand : یع،ـ سر۲ یبنج یف،شر -۱ / اروند ـ ۵ یرومندقدرتمند، ن ی،ـ قو۴ـ مستعد، قابل ۳تند، چا-ک

.اروندرود

psa dnavra / arvand asp : اسب / اروند اسپ رو. یزت

hipsa dnavra / arvand aspih یه/ اروند اسپ : داشتن. یزرواسب ت

tur dnavra / arvand rut : اروند رود. / اروندروت

hidnavra / arvandih یری،دل -۱ : یه/ اروند توان، یرو،ـ ن۳ یـ سرعت، شتاب، تند۲ یشجاعت، د-ور

.ی،ـ جوانمرد۴زور، قدرت، اقتدار ی،توانمند یی،توانا

sura / arus : درخشان. یبا،ز ید،وس، سفعر / اروس

tsura / arust : خوب رسته شده، خوب / اروست .یدهروئ

hinAvura / aruvānih انکار اصالت روح، : یه/ ارووان رد کردن وجود روح.

nAtArib civra / arvic birātān یراتانب یچ/ ارو : .ینام کس

sivra / arvis بند، چل، یسمان،طناب، ر : یس/ ارو فند، اتر، رسن.-

nSiyura / aruyišn یش،عدم رو یش،نارو : ییشن/ ارو رشد نکردن.

kinSiyura / aruyišnik عدم، نازاده، : ییشنیک/ ارو نکرده. یشرشد ـ نمو ـ رو

nAtsayra / aryastān کشور یرانستان،ا : یستان/ ار .یائیانآر

anmArAyra / aryārāmna پدر نام : یارامن/ ارو یشتاسپبزرگ ارشام پسر و یوشدار یایارشام و ن

.یکم یوشپدر دار یشتاسپو

atip AyhanmArAyra / aryārāmnahyā

pita یارامنو پدر ار : یارامنهیاپیتا/ ار.

nAyra / aryān یرین: ائییاوستا( یرانا : یان/ ار

airyanaیری، ائ airya(.

kSira / arišk ییاوستا(ک، حسد رش : یشک/ ار : .)araska ارسک

nakSira / ariškan حسود نام. ین،رشک : یشکن/ ار

kamAk kSira / arišk kāmak کامک یشک/ ار رشک کامه، حسود. :

hikamAk kSira / arišk kāmakih یشک/ ار حسادت. : یهکامک

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۲۳

AhikamAk kSira / arišk kāmakihā / سودانه.ح : یهاکامک یشکار

hirhug kSira / arišk guhrih یشک/ ار که ذاتا حسود است. یکس ی،حسد ذات : یهگوهر

nSira / arišn ارش، ذراع مقدار طول : یشن/ ارمتر است یمن یبااندازه از سر انگشتان دست تا آرنج که تقر به

.یری، واحد اندازه گ

nSira / arišn ارش یکطول اندازه به کفت : یشن/ ار متر. یمن

nikSira / ariškin و ماند یحسود جا نم : یشکین/ ار همواره جلوتر است.

gnavSira / arišvang الهه نگهبان : یشونگ/ ار استان سکوند است که بازماندگان. یندر ا ای یفهطا ییدارا

txuSira / arišuxt سخن راست در : یشوخت/ ار مقابل دروغ.

hinSivog txuSira / arišuxt govišnih / .یراست گفتار : یشنیهگو یشوختار

rAtiSira / arišitār آزار، مهربان، یب : یشیتار/ ار نکننده. یزخم

hirAtiSira / arišitārih ی،آزار یب : یشیتاریه/ ار .یمهربان

AhirAtiSira / arišitārihā یب : یشیتاریها/ ار آزارانه، مهربانانه.

za / az : منفصل اول شخص یرـ من ضم۲از -۱ / از مفرد.

rabza / azbar : زبر، فوق. / ازبر

nAmraza / azarmān : یجوان، کس یشههم / ازرمان .شود ینم یرکه پ

dub ib mravx za / az xvarm bi bud از /شد ضد آن، وهومن است که یداراز خواب ب بود : یخورم ب فرشته.

tAza / azāt : زاده نشده. ین،جن / ازات

katAza / azātak : زاده ـ متولد ین،جن / ازاتک نشده.

nAtAza / azātān : آبستن یرکه د یزن -۱ / ازاتان .یامدگانن یازاده نشدگان، به دن ها، ینـ جن۲ شود یم

yAbza / azbāy یش،ـ ستا۲ یایشدعا، ن -۱ : ی/ ازبا پرستش، عبادت.

nSiyAbza / azbāyišn یایشدعا، ن -۱ : ییشن/ ازبا پرستش، عبادت. یش،ـ ستا۲

rapza / azpar : ـ تحت.۲فوق، سطح -۱ / ازپر

dza / azd : ع، آگاه -۱ / ازدuـ شناخته، ۲علم ی،اط معروف، سرشناس، معلوم.

natrak dza / azd kartan : مطلع ـ / ازد کرتن دادن. یملآگاه ـ باخبر کردن، تع

natam dza / azd matan : مطلع ـ آگاه / ازد متن ـ باخبر ـ عالم شدن.

kidza / azdik مطلع، آگاه، عالم، با خبر. : یک/ ازد

natinidza / azdinitan ع دادن، : ینیتن/ ازدuاط فرمانروا باشد. یندادن نام هم یمآگاه کردن، تعل

varza / azrav : ـ ساکت شدن.خاموش / ازرو

yArza / azrāy کردن یشدادن، آرا ینتز : ی/ ازرا شود. یریجلوگ یند

natiyArza / azrāyitan دادن، ینتز : ییتن/ ازرا کردن. یشآرا

natfurza / azruftan : رفتن، یرونب -۱ / ازروفتن ـ خاموش ـ ساکت شدن.۲خارج شدن

gza / azg : شاخه درخت. / ازگ

nadumza / azmudan : آزمودن، امتحان / ازمودن کردن.

kAhadiza / azidahāk ضحاک نگاه : یدهاک/ از .یدهاکبه: اژ یدکن

riza / azir تحت. یین،پا یر،ز : یر/ از

Siza / aziš ازش، از او، از آن. : یش/ از

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۲۴

hekSiza / aziškeh دست، کهتر، یرز : یشکه/ از مادون.

hemSiza / azišmeh زبر دست، با-تر، : یشمه/ از مافوق.

kadnaviza / azivandak نازنده، مرده، : یوندک/ از .یتم

hikadnaviza / azivandakih یوندکیه/ از : عدم، موت دعواکردن. ی،مردگ ی،نازندگ

Za / až : اژدها. ی،مار، افع / اژ

kamxut Za / až tuxmak : اژدها / اژتوخمک نژاد.

iZa / aži یاژدها برا ی،مار، افع : ی/ اژ.

kAhadiZa / ažidahāk اژدها، ضحاک : یدهاک/ اژ ییشاه خودستا یدبه گزارش شاهنامه، پس از آنکه جمش

از او جدا ضحاک. یزدیآغاز کرد، فر ا

hikAhadiZa / ažidahākih یدهاکیه/ اژ : .ییاژدها

kikAhadiZa / ažidahākik کیکیدها/ اژ : .ییاژدها

rabursiZa / ažisrubar شاخدار یاژدها : یسروبر/ اژ ـ اراده، پشتکار. ۵

kAcasa / asacāk : یست،ناسزاوار، ناشا / اسچاک .یتصuح یب یق،نا-

hikAcasa / asacākih ی،ناسزاوار : یه/ اسچاک .یتیصuح یب یستگی،ناشا یقی،نا-

AhikAcasa / asacākihā به ناحق، : یهاچاک/ اس .یستگیناشا یاز رو یتی،صuح یب یاز رو

hinSicasa / asacišnih دوام، بقا، : یشنیه/ اسچ .یداریثبات، پا

navxasa / asaxvan : سخن، ی-ل، ب / اسخون ساکت.

rasa / asar : ی،ابتدا، ازل یآغاز، ب یسر، ب یب / اسر .یدر اصطuح فلسف یمقد

hikirAt rasa / asar tārikih یکیه/ اسر تار : .یود یمن،اهر یطان،ش یازل یکیتار

hinSur rasa / asar rušnih نور : یه/ اسر روشن اهورامزدا. یازل

kaprakrasa / asarkarpak : وجود / اسر کرپککه همه موجودات از آن ینتن نخست یم،وجود قد ی،ازل

اند. ساخته شده

nSinim rasa / asar minišn ینیشن/ اسرم : .یذات یتشخص

hirasa / asarih ییابتدا یب یت،ازل : یه/ اسر.

kAzasa / asazāk : تناسب. ینامناسب، ب / اسزاک

kinSizasa / asazišnik با دوام، : یشنیک/ اسز ماندگار.

hikinSizasa / asazišnikih یشنیکیه/ اسز : .یدوام، ماندگار

nSimasa / asamišn باک، ینترس، ب : یشن/ اسم پروا. یشجاع، ب

nSinimasa / asaminišn ینترس، ب : ینیشن/ اسم پروا. یباک، شجاع، ب

nAmhasa / asahmān : یب یت،نها یب / اسهمان حد. ینامحدود، ب یان،پا یانتها، ب

yasa / asay است. ینام کوه : ی/ اس

nArAvosa / asovārān : سواران. / اسواران

nAyfsa / asfyān نام پسر جم. : یان/ اسف

hinSicAsa / asācišnih ف، : یشنیه/ اساچuاخت عدم توافق. ینت،مبا ین،تضاد، تقابل، تبا

rAtxAsa / asāxtār : ضد، ناسازگار، / اساختار مخالف.

hirAtxAsa / asāxtārih یت،ضد : یه/ اساختار مخالفت. ی،ناسازگار

kAsa / asāk : شمار. یحساب، ب یب / اساک

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۲۵

nSinAsa / asānišn یب یری،فناپذ : یشن/ اسان .یثبات

navAsa / asāvan : ی،خراب ـ فاسد نشدن / اساون .یتنبه بش یدبودن نگاه کن یرناپذ یهتجز

kayAsa / asāyak یـ ب۲دار یهسا -۱ : یک/ اسا .یهسا

AyAsa / asāyā یهسا : یاسا/ ا.

psa / asp : اسب. / اسپ

Asrapsa / asparsā : یریواحد اندازه گ / اسپرسا اسپرسا ۳۱فرسنگ برابر یامتر هر پرثنها ۱۹۳طول برابر

است. بوده

curapsa / asparuc : ینام کوه / اسپروچ.

tsapsa / aspast : یونجه / اسپست.

nAtsapsa / aspastān اصطبل، : / اسپستان .یلهطو

jnapsa / aspanj : مهمانخانه، ی،مهماندار / اسپنج اتاق مهمان در خانه. یر،هتل، مهمانپذ

Sur jnapsa / aspanj ruš : نام / اسپنج روش اوست، رعد و برق. یادکه رعد فر یوید

hidnamu psa / asp umandih یه/ اسپ اومند : داشتن. یاراسب بس

kipA psa / asp āpik یاسب آب : یک/ اسپ آپ.

karAb psa / asp bārak : سواره. / اسپ بارک

yAlAb psa / asp bālāy -واحد : ی/ اسپ با اسب. یک یبه بلند یریاندازه گ

kAt psa / asp tāk : ی،اسب جنگ / اسپ تاک اسب تاز، تازش با اسب.

sAr psa / asp rās : یدانم یس،اسبر / اسپ راس .یب دواناس

prak psa / asp karp : یابه شکل / اسپ کرپ چون اسب داشتن. یاندام

rav crav psa / asp varc var : اسپ ورچ ور / اسب با شکوه. یدارا

nAgarAv psa / asp vāragān : اسپ وارگان / سواره نظام.

rAlAs nAgarAv psa / asp vāragān

sālār : فرمانده سواره نظام. / اسپ وارگان سا-ر

AnAdApsa / aspādānā : معبد. / اسپادانا

sApsa / aspās : ناسپاس، قدرنشناس. / اسپاس

rav nApsa / aspān var : یاطح -۱ / اسپان ور .یرآخورـ م۲کاخ

rAdnApsa / aspāndār : ینام کس / اسپاندار.

runApsa / aspānur : قبر، گور، آرامگاه. / اسپانور

sirpsa / aspris یاسب دوان یدانم : یس/ اسپر.

natxupsa / aspuxtan : سپوختن، فرو / اسپوختنـ جماع یزشـ آم یـ همبستر یـ همخوابگ یکیکردن، نزد .ییدنکردن، گا

hAr ipsa / aspi rāh اسب گردونه. راه : ی/ اسپ

nAtsipsa / aspistān اسبستان، : یستان/ اسپ اصطبل.

tsa / ast : ـ هست، ۲فعل ربط، است، -۱ / است ـ استخوان.۳ باشد یم

nAxatsa / astaxān : استخوان. / استخان

nAvxatsa / astaxvān : استخوان. / استخوان

ratsa / astar : استر، قاطر. / استر

hikatratsa / astartakih ۱ : یه/ استرتک- دقت. یاری،ـ هش۲ یتآرامش، سکوت، امن

katsa / astak : ـ ۳ـ هسته ۲استخوان -۱ / استک ظرف، بشقاب.

hikatsa / astakih وجود. ی،هست : یه/ استک

nAvotsa / astovān : مقر، معترف، اعتراف / استوان یلچاه کن است و چون به دل یـ اقرار کننده، خستو به معن

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۲۶

رو، یناز ا ند،ا پرداخته یمنطقه، مردم به حفر قنات م یکم آب را. ینسرزم ینا

hinAvotsa / astovānih اقرار، اعتراف : یه/ استوان یجرا یانمرده در زمان اشکان یکه خاکسپار دهد ینشان م قبر به کار برد. یتوان به جا یواژه را م یناست. ا بوده

natinAvotsa / astovānitan اقرار ـ : یتن/ استوان اعتراف کردن.

tAdiv tsa / ast vidāt یود : یدات/ است و سرطان. شود، یم ینابود یاکه موجب مرگ یوید یب،تخر

tAhiv tsa / ast vihāt یود : یهات/ است و .یلمرگ، عزرائ

kAtsa / astāk : عمود. / استاک

kanAtsa / astānak : یاز،ن یاج،احت -۱ / استانک ـ بu، ۴ یشرمسار ی،ـ بدبخت۳ـ جرم، گناه، بزه ۲فقر، ضعف

ضرر. یان،آفت، ز یبت،مص

dnamu kanAtsa / astānak umand استانک / محتاج. یازمند،ن یر،فق اومند :

natnAtsa / astāntan : توقف ـ یستادن،ا / استانتن کردن. یلتعط

nAxutsa / astuxān : استخوان. / استوخان

nAdutsa / astudān : رستان، قبر، گور، گو / استودان مقبره.

dnamutsa / astumand : ی،جسمان / استومند جامد. ی،ماد

hidnamutsa / astumandih یه/ استومند : ـ جامد بودن. یـ ماد یجسمان

Ahidnamutsa / astumandihā یها/ استومند : جامد. یا یجسما، به طور ماد

kanutsa / astunak : یب،نج یف،شر -۱ / استونک ـ پاک شده. یرـ تطه یزـ تم۲م محتر

hitsa / astih یهست : یه/ است.

katitsa / astitak محکم، بادوام، : یتک/ است .یدارباثبات، ماندگار، پا

natitsa / astitan کردن، یامق -۱ : یتن/ است ـ وجود داشتن.۲برخاستن، قائم ـ عمود بودن یستادن،ا

nSitsa / astišn ی،وجود، هست -۱ : یشن/ است .یتموقع یت،وضع، وضع یفیت،ـ حالت، ک۲ یزندگ یات،ح

hinSitsa / astišnih وجود، -۱ : یشنیه/ است یت،وضع، وضع یفیت،ـ حالت، ک۲ یزندگ یات،ح ی،هست .یماندگار یداری،ـ ثبات، دوام، پا۳ یتموقع

natinitsa / astinitan توانستن، -۱ : ینیتن/ است یرمتوقف شدن، برقرار ـ برپا ـ دا یستادن،اـ ۲قادر بودن

.یقـ تصد ییدـ تأ۳کردن

rAtinitsa / astinitār برقرار ـ -۱ : ینیتار/ استکننده، ییدتأ ید،ـ مؤ۳ـ قادر، توانا ۲ـ برپا کننده یردا

مصدق.

hinSiyArsa / asrāyišnih ۱ : ییشنیه/ اسرا- شهرت بد بار.ـ ۲تمرد کردن ی،سرکش یچی،سرپ ی،نافرمان

tSursa / asrušt : نافرمان، سرکش، / اسروشت متمرد، مرتد. یاغی،

hitSursa / asruštih ی،نافرمان : یه/ اسروشت تمرد، ارتداد. یاغیگری، ی،سرکش

kursa / asruk : آخوند، حجت ی،روحان / اسروک خاخام، کاهن. یش،الله، کش یتا-سuم، آ

hikursa / asrukih یگری،روحان : یهوک/ اسر یشی،کش ی،الله یتآ ی،حجت ا-سuم یگری،آخوند .یکاهن ی،خاخام

nAmsa / asmān : ـ روز ۲آسمان، فلک -۱ / اسمان و هفتم هر ماه. یستب

manAmsa / asmānam : آسمان. / اسمانم

dnavansa / asnavand : در ینام کوه / اسنوند .یجانآذربا

rAvsa / asvār سوار، سوارکار، راکب. سوار :/ ا

hirAvsa / asvārih یسوارکار ی،سوار : یه/ اسوار.

tusa / asut : یدهفا یسود، ب یب / اسوت.

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۲۷

katusa / asutak : کوشا، فعال، با شوق، -۱ / اسوتک مستعمل. یرـ ناسوده، نافرسوده، تازه ساخت، غ۲با ذوق

hitusa / asutih یمنفعت یب ی،یدگفا یب : یه/ اسوت.

hinSicusa / asucišnih ی،ناسوزش : یشنیه/ اسوچ بهبود سوزش.

rusa / asur : یغذا، ب یزده، ب یگرسنه، قحط / اسور سور.

kiyArusa / asurāyik ی،آسور : ییک/ اسورا .یبابل ی،آشور

nSihusa / asuhišn ی،جاودانگ -۱ : یشن/ اسوه یـ ب۳گرسنه نبودن ی،یرـ س۲ یریناپذ یهفساد ـ تجز

.یحس

rAvusa / asuvār : سواره برآمدن، با-رفتن، / اسوواررساندن، یانـ به پا۶ـ گم ـ مفقود شدن ۵صعود کردن

خاتمه.

hirAvusa / asuvārih ی،سوار : یه/ اسووار .یسوارکار

natirAvusa / asuvāritan اسب : یتن/ اسووار کردن. یسوار

nAivsa / asviān ینام کس : یان/ اسو.

nSiyusa / asuyišn یریناپذ یهتجز : ییشن/ اسو.

jisa / asij خراب ـ فاسد یر،ناپذ یهفنا ـ تجز : یج/ اس .ینشدن

dnamu jisa / asij umand فنا ـ اومند : یج/ اس .یدانجاو ی،خراب ـ فاسد نشدن یر،ناپذ یهتجز

nSijisa / asijišn یهـ تجزفنا : یجیشن/ اس .یخراب ـ فاسد نشدن یری،ناپذ

Zisa / asiž یجبه: اس یدنگاه کن : یژ/ اس.

katSisa / asištak احمق، ابله، : یشتک/ اس کودن.

misa / asim یمنقره، س : یم/ اس.

nimisa / asimin یمینس ی،ا نقره : یمین/ اس.

Sa / aš : متصل سوم یرـ ضم۲ یطانچشم ش -۱ / اش .یشبه: ا یدفرد نگاه کنشخض م

tSihav aSa / aša vahišt یشت/ اش وه : : ییاوستا( یزکاریو پره یفرشته نگهبان پاک یبهشت،ارد

یب : یه/ اشرم himraSa / ašarmih یشتا).اشاوه .یاییح یب ی،شرم

AhimraSa / ašarmihā شرمانه، با یب : یها/ اشرم .یاییح یب

nSinim tASa / ašāt minišn ینیشن/ اشات م .یشانپر یر،دلگ ین،ناراحت، غضه دار، اندوهگ ین،غمگ :

nSirASa / ašārišn مسکن، منزل، : یشن/ اشار مأوا.

trikASa / ašākirt شاگرد. : یرت/ اشاک

trigASa / ašāgirt شاگرد. : یرت/ اشاگ

nASa / ašān : متصل سوم شخص جمع یرضم / اشان شان.

tsayASa / ašāyast یست،ناشا : یست/ اشا نامناسب.

natiyASa / ašāyitan ـ یستهشا : ییتن/ اشا مناسب نبودن.

tSa / ašt : هشت. / اشت

ratSa / aštar : ح -۱ / اشترuیانه،ـ تاز۲خنجر، س شuق.

katSa / aštak : فرستاده، رسول، مأمور، / اشتک .یکپ

hikatSa / aštakih رسالت یت،مأمور : یه/ اشتک که ساخت، آذر. یا آتشکده ینزرتشت، نخست یند یرشپذ

rtSa / aštr : ق. یانه،تاز / اشترuش

tAtSa / aštāt : و ششم یستنام روز ب -۱ / اشتات .یقتـ حق۲ماه

hitSa / aštih یغامپ یام،پ : یه/ اشت.

kSa / ašk : اشک چشم. / اشک

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۲۸

rakSa / aškar یراندر شرق ا ینام شهر ر :/ اشک.

bmakSa / aškamb : شکم. / اشکمب

kabmakSa / aškambak : شکمبه، / اشکمبک .جانورمعده

mokSa / aškom : شکم. / اشکم

bmokSa / aškomb : شکم. / اشکمب

kabmokSa / aškombak : شکمبه، / اشکمبک معده جانور.

nAkSa / aškān : یکیاشک یان،اشکان یاین / اشکان .یاز شاهان اشکان

nAnAkSa / aškānān : یاناشکان / اشکانان.

natiniv ukSa / ašku vinitan ینیتن/ اشکو و : سقف ساختن، سقف زدن.

bukSa / aškub : سقف، طاق. / اشکوب

pukSa / aškup : سقف، طاق. / اشکوپ

bmukSa / aškumb : شکم. / اشکومب

vukSa / aškuv : سقف، طاق. / اشکوو

rAtrak vukSa / aškuv kartār : اشکوو کرتار / سقف ساز.

nAhagSa / ašgahān : تنبل، کاهل، / اشگهان سست.

hinAhagSa / ašgahānih ی،تنبل : یه/ اشگهان .یسست ی،کاهل

hAmSa / ašmāh : شما. / اشماه

kumSa / ašmuk : یدنگاه کنملحد، مرتد / اشموک به: اهرموگ.

wanSa / ašnaw : بشنو. / اشنو

natunSa / ašnutan : یدنشن / اشنوتن.

kuSa / ašuk : یزکارپره ی،مقدس، متق / اشوک.

tAd kuSa / ašuk dāt : صدقه، / اشوک دات یا ینید یشوایکه به پ یزهاییچ یاخمس، زکات، پول

دهند. یزکارانو پره یرانفق

tSuz kuSa / ašuk zušt : مرغ / اشوک زوشت اوستا خوان.

hirAk nAkuSa / ašukān kārih اشوکان / تقوا و تقدس. یترعا : یهکار

gnavSiSa / ašišvang از یکینام ونگ : یش/ اش .یزدانا

dnakiSa / ašikand سالم، نشکسته، -۱ : یکند/ اش .یزهـ باکره، دوش۲ یبع یب

nAhakiSa / ašikahān تنبل، کاهل. : یکهان/ اش

kuhav miSa / ašim vahuk وهوک : یم/ اش معروف اشم وهو. یدعا

dnarqa / aqrand : نفرت آور، منفور. / اغرند

tarirqa / aqrirat ینام کس : یرت/ اغر.

rAcfa / afcār : یلهابزار، افزار، وس / افچار.

dfa / afd : یب،، جالب، عجـ تعجب آور یشگفت / افد .یزشگفت انگ

modfa / afdom : آخر، سرانجام، یان،پا / افدم عاقبت.

himodfa / afdomih یانیپا یه،اختتام : یه/ افدم.

hitrakdfa / afdkartih کار شگفت : یه/ افدکرت .یزانگ

hidfa / afdih یزجالب انگ ی،شگفت : یه/ افد.

mAjarfa / afrajām یدنافرجام نگاه کن : / افرجام به: افرزام.

mAZarfa / afražām : نافرجام، ناموفق، / افرژام انتها. ینامحدود، ب

himAZarfa / afražāmih ی،نافرجام : یه/ افرژام .یانیپا یب ی،هدف یب ی،نامحدود ی،ناکام

dnavAsarfa / afrasāvand : یدان،جاو / افرساوند .یرناپذ یهتجز ،یماندگار، نافرسودن

hidnavAsarfa / afrasāvandih یه/ افرساوند : .ینرفتن یناز ب یری،ناپذ یهتجز ی،ماندگار ی،جاودانگ

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۲۹

knarfa / afrank : ـ ینـ مز یشـ آرا یینتز / افرنک .یباآراسته شده، ز

hitxaharfa / afrahaxtih یب : یه/ افرهخت .یختگینافره یتی،ترب

tAharfa / afrahāt : کمک یب یاور، یب / افرهات به: فرهات. یدنگاه کن

tfAvarfa / afravāft : ناپسند، -۱ / افروافتـ گناهکار، ۲چندش آور، زننده یند،نامطبوع، ناخوشا

ـ نوکر، خدمتکار.۴آرامبخش یزکارناپره

tuyarfa / afrayut ینقص، ب یکامل، ب : یوت/ افر کاست هم.

AhiSicah tuyarfa / afrayut hacišihā از آن کم نشود. یزیکه چ یبه طور : یشیهاهچ یوت/ افر

Ahituyarfa / afrayutihā بدون : یوتیها/ افر .یرانهدرست، بدون اشتباه، انحراف ناپذ یم،انحراف، مستق

cArfa / afrāc : یلهافزار، ابزار، وس / افراچ.

hinSicas cArfa / afrāc sacišnih افراچ / .یدننگذشتن، گذشت نکردن، نبخش : یشنیهسچ

rAtfug cArfa / afrāc guftār افراچ گوفتار / کننده. یمنکر، انکار ـ نف :

natxArfa / afrāxtan : افراختن، / افراختن افراشتن.

zArfa / afrāz : قائم، یستاده،فراز، راست، ا / افراز .یعرف ی،عمود، بلند، تعال

tsArfa / afrāst : افراشته ـ مشورت ـ / افراست ـ توجه ـ.۳کردن یشیـ هم اند یـ همفکر یزنیمشاوره ـ را

bAysArfa / afrāsyāb یابافراس : یاب/ افراس.

natSArfa / afrāštan : افراشتن، بلند ـ / افراشتن برپا کردن.

curfa / afruc : افروز. / افروچ

natinecurfa / afrucenitan روشن : یتن/ افروچن کردن، افروختن.

nSicurfa / afrucišn افروزش، : یشن/ افروچ استارت.

natxurfa / afruxtan : افروختن، روشن / افروختن کردن، استارت زدن.

zurfa / afruz : افروز، روشن، روشن کننده، / افروز .یتفندک، کبر

nSizurfa / afruzišn فروزش، استارت.ا : یشن/ افروز

gaSurfa / afrušag : ینان، نوع ینوع / افروشگ در » برهان قاطع«واژه در ینبه شرح ا یدکلوچه نگاه کن

و ینو بلوچستان، بحر یستانافروشه س ی¬واژه یحتوض .های یرهجز

irAtpirfa / afriptāri یبی،نافر : یپتاری/ افر صداقت. ی،غل و غش یب یکرنگی، ی،سادگ

rAzfa / afzār : یله،ابزار، افزار، اسباب، وس -۱ / افزار قدرت، شکوه، ی،توان، انرژ یرو،ـ ن۳غذا یهـ ادو۲آلت، سuح جuل، ثروت.

dnapsug rAzfa / afzār guspand افزار / یاهل یانکه چاپا یچارپادار، گله دار، دامدار، کس گوسپند :

دارد. یاربس

dnamurAzfa / afzārumand ۱ فزارومند :/ ا- ـ ۲ابزار کار است یکه دارا یابزارمند، صنعتگر، سازنده، کس

.ی،ـ ثروتمند، غن۳ماهر، کاردان، وارد، استاد

hirAzfa / afzārih ی،شکوهمند -۱ : یه/ افزار ـ عمل، فعل، ۲ثروت، مال یی،اقتدار، عظمت، دارا یرومندی،ن

کار، اقدام.

natineyAzfa / afzāyenitan /ینیتنافزا : ـ اضافه کردن، افزودن. یارـ بس یاددادن، ز یشافزا

rAtineyAzfa / afzāyenitār ینیتار/ افزا : یشگر،ـ اضافه کننده، افزا یارـ بس یاددهنده، ز یشافزا .یندهافزا

natiyAzfa / afzāyitan دادن، یشافزا : یتن/ افزا ـ اضافه کردن، افزودن. یارـ بس یادز

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۳۰

nSiyAzfa / afzāyišn ی،فزون یش،افزا : یشن/ افزا .یادتیز

hikinSiyAzfa / afzāyišnikih یشنیکیه/ افزا : .یفزون ی،افزودگ

natuzfa / afzutan : ـ یارـ بس یادافزودن، ز / افزوتن فراوان ـ اضافه کردن.

dit natuzfa / afzutan tid یهسا : ید/ افزوتن ت یانجمله در زمان ساسان ینراز باشد. ااش مستدام، عمرش د

.شد ینوشته م یا نقره یها پول یبر رو

nuzfa / afzun : فراوان، یار،بس یاد،افزون، ز / افزون اضافه.

gnahraf nuzfa / afzun farhang افزون / .یفرهنگ شود نام پسر و یشآنچه باعث افزا فرهنگ :

rAtinuzfa / afzunitār دهنده. یشافزا : یتار/ افزون

kinuzfa / afzunik افزون، فزون، فراوان، : یک/ افزون .یلیخ یاد،ز یار،بس

motkinuzfa / afzuniktom مقدس تم : یک/ افزون .ینتر

tarx kinuzfa / afzunik xrat خرت یک/ افزون ـ عقل مقدس. یشهخرد ـ اند :

hikinuzfa / afzunikih در حال -۱ : یکیه/ افزون در حال یاد،ـ ازد یارـ بس یـ فراوان یـ فزون یـ افزون یشافزا

توسعه ـ.

hinuzfa / afzunih ی،فراوان ی،فزون ی،افزون : یه/ افزون .یادیز یاری،بس

trasfa / afsart : ـ منجمد، ۲افسرده -۱ / افسرت سرد. یغذا یـ نوع۳زده، سرد یخ

natrasfa / afsartan : افسرده ـ -۱ / افسرتنزده ـ سرد یخـ منجمد ـ ۲پژمرده ـ خاموش ـ ساکت کردن

کردن نگاه.

nSirAsfa / afsārišn ی،افسردگ : یشن/ افسار .یروان یگرفتگ

nAlAsfa / afsālān : بهار. / افسا-ن

nAsfa / afsān : افسانه، فسانه. / افسان

yAsfa / afsāy افسون ـ سحر ـ : ی/ افسا جادوکردن.

tusfa / afsut : یششده، فرسا ییدهسا / افسوت .یافته

nadusfa / afsudan : افسون ـ سحر ـ / افسودن جادو کردن، با جادو نگهداشتن.

susfa / afsus : ـ ۲ یغافسوس، آه، در -۱ / افسوس تمسخر، استهزا، مسخره کردن. یشخند،ر

ragsusfa / afsusgar : ـ یشخندر / افسوسگر استهزا کننده. مسخره ـ

hiragsusfa / afsusgarih یه/ افسوسگر : تمسخر، استهزا. یشخند،ر

Ahiragsusfa / afsusgarihā یها/ افسوسگر : .یبا مسخرگ یشخند،ر یافسوس گرانه، از رو

nusfa / afsun : جادو، سحر، ورد. / افسون

natsinisfa / afsinistan نابود ـ : ینیستن/ افس ـ منهدم ـ منفجر، خراب کردن در. یبـ تخر یستـ ن نیراو

natsinisfa / afsinistan یب،تخر : ینیشن/ افس انهدام، انحطاط.

natrASfa / afšārtan : فشردن، فشار / افشارتن .دادن،

nadrASfa / afšārdan : فشردن، فشار / افشاردن دادن.

natnASfa / afšāntan : پخش افشاندن / افشانتن ، .یدنپاش یختن،ـ منتشر کردن، ر

nadnASfa / afšāndan : افشاندن، / افشاندن .یدنپاش یختن،پخش ـ منتشر کردن، ر

nadruSfa / afšurdan : فشردن، فشار / افشوردن دادن، پرس کردن.

rAkfa / afkār : وامانده، یکار،ب یل،عاطل، تعط / افکار به: اپکار. یدناتوان نگاه کن

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۳۱

AhirAkfa / afkārihā ی،به فراوان : یها/ افکار .یدهمزا

natnagfa / afgantan : افکندن، دور / افگنتن انداختن، از رده خارج کردن.

traka / akart : یتناکرده، انجام نشده، به فعل / اکرت فعال. یرغ یامده،قوه، به عمل در ن یامده،در ن

rAtraka / akartār ناکردار، ناعامل، نافاعل، : / اکرتار راکد.

hirAtraka / akartārih رکود، : یه/ اکرتار .یفعال یرغ ی،ناکردار

tariraka / akarirat ینام کس : یرت/ اکر.

karAnaka / akanārak : یب یان،پا یب / اکنارک حد. یب یت،نها یانتها، ب یکرانه، ب

dnamu karAnaka / akanārak umand / یب یت،نها یانتها، ب یکرانه، ب یب یان،پا یب اکنارک اومند :

.یحد قطع

hidnamu karAnaka / akanārak umandih یب یی،انتها یب ی،کران یب یانی،پا یب : یه/ اکنارک اومند

.یتینها

kanAmaz karAnaka / akanārak zamānak ابد. یان،پا یـ ب یزمان ازل / اکنارک زمانک :

hinAmaz karAnaka / akanārak zamānih .یابد یان،پا یکران ـ ب یزمانه ب : یه/ اکنارک زمان

AhinAmaz karAnaka / akanārak

zamānihā یجاوانانه، به طور ابد : یها/ اکنارک زمان.

higarAnaka / akanāragih یب : یه/ اکنارگ .یحد یب یتی،نها یب یی،انتها یب ی،کران یب یانی،پا

hineka / akenih ای، ینهک یب ی،پاکدل : یه/ اکن .یمیرح ی،غفور

rAka / akār : یق،نامؤثر، نا- یده،فا یناکارآمد، ب / اکار .یهودهناتوان، ب ید،مف یرغ یف،عاطل، ضع یت،صuح یب

karAka / akārak : ناکارآمد، نامؤثر، / اکارک ناکارساز.

natinerAka / akārenitan اثر ـ یب : یتن/ اکارن یزـ از ح یدمف یرـ غ یهودهناکارآمد ـ نامؤثر ـ عاطل ـ ب

انتفاع ساقط کردن.

rAtinerAka / akārenitār یدنگاه کن : یتار/ اکارن به اکار.

hirAka / akārih یهودگی،ب ی،اثر یب : یه/ اکار یب یکاری،ب ی،اعانتف یرغ ی،ناسودمند یدی،نامف ی،ناکارآمد .یستگیناشا یتی،صuح یب ی،سست ی،حاصل

natirAka / akāritan به: یدنگاه کن : یتن/ اکار .یتناکارن

natsahirAka / akārihastan یب : یهستن/ اکار یزـ از ح یدمف یرـ غ یهودهاثر ـ ناکارآمد ـ نامؤثر ـ عاطل ـ ب

انتفاع ساقط شدن.

mAka / akām ناکام، ناموفق، شکست -۱ :/ اکام آرزو، سرخورده. یب یل،م یـ ب۲خورده

kamAka / akāmak : به اکام. یدنگاه کن / اکامک

dnamu kamAka / akāmak umand اکامک / به اکام. یدنگاه کن اومند :

hidnamu kamAka / akāmak umandih /شکست، یت،عدم موفق ی،ناکام : یهاکامک اومند

.یرخوردگس

yAtavx kamAka / akāmak xvatāy / یجمهور ـ رهبر یسفرمانروا ـ حاکم ـ رئ : یاکامک خوتا

.رود یبه کار م یستکه مطابق خواست مردم ن یقنا-

hikamAka / akāmakih عدم ی،ناکام : یه/ اکامک .یشکست، سرخوردگ یت،موفق

dnamugamAka / akāmagumand : اکامگومند / عuقه. یب یل،م یب

dnamu mAka / akām umand : نگاه / اکام اومند به: اکام. یدکن

hidnamu mAka / akām umandih اکام / .یتشکست، عدم موفق ی،ناکام : یهاومند

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۳۲

hinSicat mAka / akām tacišnih اکام / یناچار یـ به اجبار ـ از رو یلیم یـ ب یدیبا ناام : یشنیهتچ

پرداختن. یربه کا

nenka / aknen : ـ ۲باهم، همزمان، مقارن -۱ / اکنن درنگ، بuفاصله. یب

hirAtinAv nenka / aknen vānitārih / یرغ یا یناگهان یتـ فتح ـ موفق یروزیپ -۱ : یتاریهاکنن وان

.کردن یرانـ با سرعت خراب ـ و۲قابل انتظار

rAtiSuka / akušitār یرکوشا، غنا : یتار/ اکوش فعال، سست، تنبل، تن پرور.

namuka / akuman : یمنـ اهر یطانـ ش یود / اکومن یاراناز یود یننادرست. ا های یشهمظهر اند ی،بدگمان است. یاصل یمناهر

Ahidnamuka / akumandihā یها/ اکومند : ینبود: نخست آذر مهر برز ینمهر برز یبد یبدمندانه، از رو

..نهاد ینشور نگر تا چه آئنهاد به ک

Aysika / akisyā از یشنام همدان پ : یسیا/ اک مادها.

ga / ag : ـ سازنده صفت از ۱است که: یپسوند / اگ ـ سازنده اسم از صفت و بن مضارع.۲فعل یشهاسم و ر

raga / agar : اگر. / اگر

dnazaga / agazand : یگزند، سالم، ب یب / اگزند .یبآس یب ،یبع

jnaga / aganj : یر،فق ینوا،گنج، ب یب / اگنج مستضعف.

rAga / agār : یخودمصرف، عاطل، ب یناکاره، ب / اگار.

hirAga / agārih ی،مصرف یب ی،ناکارگ : یه/ اگار .یاز کارافتادگ یخودی،عاطل بودن، ب

nirAga / agārin مصرف ـ یناکار ـ ب : ین/ اگار از کارانداختن.عاطل کردن،

nadinirAga / agārinidan ناکار ـ : ینیدن/ اگار مصرف ـ عاطل کردن، از کارانداختن. یب

natsihirAga / agārihistan یهیستن/ اگار : ـ از کارافتاده شدن. یخودمصرف ـ عاطل ـ ب یناکار ـ ب

hAga / agāh : معزول، عزل ـ برکنار ـ ساقط / اگاه ندارد. یامکه مق یشده، کس

nidga / agdin بجز ینیکافر، د ین،بد د : ین/ اگد داشتن. یزرتشت

hinidga / agdinih کفر، ینی،بد د : ینیه/ اگد .یدتیانحراف عق

varga / agrav : که از رهن یزیناگرو، آزاد، چ / اگرو ندارد. یکه تعهد یگرو آزاد شده، کس یا

rAtfirga / agriftār آسوده، -۱ : یفتار/ اگر ی،قابل گرفتن، ناگرفتن یرغ ی،نکردن یافتـ در۲ناگرفتار

.ینامحسوس، لمس نشدن

natsuga / agustan : معلق ـ یختن،آو / اگوستن سرنگون کردن.

tirAkuga / agukārit هضم یده،ناگوار : یت/ اگوکار نشده.

nAmuga / agumān : ید،ترد یگمان، ب یب / اگومان ـ بام، سقف.۴چوب دار ی،ن شک چوببدو یقینا،

hikinAmuga / agumānikih یب : یکیه/ اگومان یشک ـ دودل ینان،با اطم یقین،با یدی،ترد یب ی،گمان

نداشتن.

hinAmuga / agumānih یب ی،گمان یب : یه/ اگومان نداشتن. یشک ـ دودل ینان،با اطم یقین،با یدی،ترد

AhinAmuga / agumānihā یب : یهامان/ اگو .یقین یگمانانه، از رو

kinSicimuga / agumicišnik یچیشنیک/ اگوم : .یـ مخلوط ناشدن یختهآم یزنده،ناآم ی،نشدن یبترک یط،بس

gimuga / agumig خالص، ناب. : یگ/ اگوم

higimuga / agumigih یخلوص، ناب : یگیه/ اگوم.

hikAvuga / aguvākih سکوت، : یه/ اگوواک .یزبان بستگ ی،زبان یب ی،-ل یایی،ناگو ی،خاموش

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۳۳

gAvuga / aguvāg : یا،گنگ، -ل، ناگو / اگوواگ حرف. یساکت، خاموش، ب

kAyuga / aguyāk خاموش، یا،ناگو : یاک/ اگو ساکت، صامت.

hikAyuga / aguyākih یایی،ناگو : یاکیه/ اگو .یسکوت، صامت ی،خاموش

kinSiriga / agirišnik / ی،نگرفتن : یریشنیکاگ .یـ اخذ نکردن یافتدر ی،لمس ناشدن

hinSiriga / agirišnih نگرفتن، : یریشنیه/ اگ لمس نکردن.

katSiga / agištak آغشته. : یشتک/ اگ

Ala / alā : -ـ آه، افسوس، ۲حرف ندا ی،ا-، ا -۱ / ا .یغدر

zrubla / alburz : البرز. / البورز

sAmla / almās : رهن، یعه،الماس ود / الماس ضمانت.

tsAmla / almāst : الماس. / الماست

dnavla / alvand : در غرب همدان. ینام کوه / الوند

dnavla / alvand منسوب به ی،الوند : یک/ الوند الوند.

mula / alum : ارزن. / الوم

ma / am : دیمتصل اول شخص مفرد نگاه کن یرضم / ام .om به: ام

rama / amar : حساب. یحد، ب یب یشمار،ب / امر

karama / amarak : یحد، ب یب یشمار،ب / امرک حساب.

nAkarama / amarakān : ی،عموم -۱ / امرکان مردم. یت،ـ جمع۲ یرفراگ ی،همگان ی،کل

kinAkarama / amarakānik ی،جهان : یک/ امرکان .یعموم ی،مللال ینجهان شمول، ب

AhinAkarama / amarakānihā به : یها/ امرکان .یبه طور عموم ی،طور کل

dnamu rama / amar umand : امر اومند / حسابدار، محاسب.

grama / amarg : یشههم ی،ابد یدان،جاو / امرگ .یندهپا

dnamu grama / amarg umand : امرگ اومند / .یندهپا هیشهم ی،ابد یدان،جاو

nAgrama / amargān : ی،عام، کل ی،عموم / امرگان .یهمگان یر،فراگ

ginAgrama / amargānig یدارا : یگ/ امرگان جهان شمول. یت،عموم

AhinAgrama / amargānihā به طور : یها/ امرگان عموما. ی،کل

higrama / amargih یابد یدانگی،جاو : یه/ امرگ .یندگیاپ یشهبودن، هم

yhama / amahy یما بوده : ی/ امه.

dnapsa rhama / amahr aspand امهر / یدان،پاکان جاو ): امش سپنتییاوستا(امشاسپند. اسپند :

یانجام یکـ ن یـ سعادت ـ خوشبخت یرستگار یزانندگانانگ .یریـ عاقبت بخ

nAdnapsa rhama / amahr aspandān / ..امشاسپندان ندان :امهر اسپ

hinSiv ariv gunema / amenug vira

višnih عدم اعتقاد به روح و عالم : یشنیهو یر/ امنوگ و .یبمعنا، انکار غ

rAtinema / amenitār فکر، کوته یب : یتار/ امن .یشهاند یب یشمند،نااند یش،اند

Ama / amā : ما، ما. / اما

maxAma / amāxam اهماکم؛ ییاوستا( : / اماخم : از ما. ): اسماکمیتسنسکر

Amuat maxAma / amāxam taumā اماخم / نژاد ـ تبارـ دودمان ما. تئوما :

rAma / amār : به: امر دار. یدنگاه کن / امار

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۳۴

nAkAma / amākān : ـ یکانوابستگان ـ نزد / اماکان متعلقان ما، ماها.

hAma / amāh : منفصل سوم شخص یرما، ضم / اماه .یو مفعول یجمع در حالت فاعل

dnavAma / amāvand : یر،دل یرومند،ن / اماوند قدرتمند، ی،پرتوان، توانا، توانمند، سترگ، زورمند، قو

مقتدر، شجاع.

hidnavAma / amāvandih یرومندی،ن : یه/ اماوند ی،مندزور ی،سترگ ی،توانمند یی،توانا ی،پرتوان یری،دل

اقتدار، شجاعت.

AhidnavAma / amāvandihā یها/ اماوند : توانمندانه، سترگانه، زورمندانه، مقتدرانه، یرانه،دل یرومندانه،ن

شجاعانه.

rabma / ambar : عنبر، عطر، ادکلن اعظم ، / امبر بذ. یر، اران دپ یونروحان یسموبذان موبذ رئ

garabma / ambarag مو. یجانور ب : / امبرگ

kabma / ambak : پخته یوهمربا، کمپوت، م / امبک به: همبک. یدشده. نگاه کن ینگهدار

gabma / ambag : انبه. / امبگ

hizAbma / ambāzih ی،شراکت، امباز : یه/ امباز .یشدن، همراه یمسه

nadrubma / amburdan : انباشتن، جمع ـ / امبوردن ار کردن.ـ انب یگردآور

dnapsuSma / amšuspand : امشوسپند / امشاسپند.

natSavma / amvaštan : جمع ـ انبار / اموشتن کردن، انباشتن.

hikatuma / amutakih ثبات، استقرار، : یه/ اموتک .یتامن

tadruma / amurdat : به: یدنگاه کن / اموردت اموردات.

tAdruma / amurdāt ی،جاودانگ -۱ : / اموردات ـ مرداد.۳از امشاسپندان یکیـ نام ۲ یرایینام ی،ابد

hinSiSuma / amušišnih ثبات، : یشنیه/ اموش .ییرناپذیریدوام، تغ

kuma / amuk : کفش. یپابرهنه، ب / اموک

na / an : یگرید یگر،ـ د۲است ینف یشوندپ -۱ / ان : .یان

ana / ana : است. ی)نف~ش (نای یشوندپ / ان

mib ana / ana bim نترس، پر دل، با : یم/ ان ب جرأت.

dnavASxap ana / ana paxšāvand ان / توبه نکرده، متنبه نشده. یمان،ناپش پخشاوند :

hidnavASxap ana / ana paxšāvandih / یاقابل تنبه یرغ ی،توبه ناکردن یمانی،ناپش : یهان پخشاوند

توبه.

hidnavAyASxap ana / ana

paxšāyāvandih یش،بخشا یرقابلغ : یاوندیه/ ان پخشا .یعفوناشدن

hirAk nSiSxap ana / ana paxšišn

kārih نابخشودن، عدم اغماض، عفو ـ : یهکار یشن/ ان پخش نکردن. یچذشت ـ چشم پوش

nSinisap ana / ana pasinišn ینیشن/ ان پس یانپا ی،کم ـ محو ناشدن یب،قابل تخر یرثابت، غماندگار، :

.یبگذارند و مردان جنگ ینشتران را بر زم یرناپذ

karAc ana / ana cārak : یچاره،ب / ان چارک و. یاور یب ینوا،درمانده، ب

dnasnux ana / ana xunsand : ان خونسند / .یناخرسند، ناخشنود، ناراض

hidnasnux ana / ana xunsandih ان / .یتینارضا ی،ناخرسند : یهخونسند

kimArag ana / ana garāmik یک/ ان گرام : اعتبار هم. یارزش، ب یناارجمند، ب ی،ناگرام

hirAm ana / ana mārih انکار : یه/ ان مار .یزاعتقاد نداشتن به رستاخ یامت،ق

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۳۵

hinAsabnana / ananbasānih عدم : یه/ ان نبسان تناقض، توافق، وحدت، عدم تضاد، عدم تقابل، تناسب.

tsah ana / ana hast : عدم، ناهست، / ان هست .یقیحق یروجود، ناموجود، غ یب

ragtsah ana / ana hastgar : ان هست گر / ـ نابود کننده. یستن

hinSinam-tsah ana / ana hast-

manišnih یبه هست یاداعتق یب : یشنیه/ ان هست من.

hiAktsah ana / ana hastkāih ان / کردن. یبـ نابود ـ انهدام ـ تخر یستاعدام ـ ن : یههستکار

hitsah ana / ana hastih یه/ ان هست : که. یصندل یرا کندند و رو یعدم، ناهست یستی،ن

nAsabmah ana / ana hambasān ان / .یرغاموافق، نامتناقض، نام همبسان :

kitubmah ana / ana hambutik یک/ ان همبوت تاز. یکه یب،رق یب :

hibmah ana / ana hambih یه/ ان همب : .یهطuق، تجز یی،جدا

nSicAdnah ana / ana handācišn ان / سبب. یب یل،دل یعلت، ب یب : یشنهنداچ

hikapAy ana / ana yāpakih یاپکیه/ ان : عدم حصول، عدم درک. گی،یافتنا

tAy ana / ana yāt فراموشکار، : یات/ ان .یمریآلزا

hikatxuy ana / ana yuxtakih یوختکیه/ ان نفاق، تفرقه. ی،اختuف، پراکندگ یختگی،افسارگس :

kAvanSana / anašnavāk : دقت، یب / انشنواک توجه، سر به هوا. یب

hirAtxAnSana / anašnāxtārih / .یعقب ماندگ ی،خنگ ی،کودن ی،دقت یب : یهانشناختار

sAnSana / anašnās : یج،فکر، گ یب / انشناس خنگ، کودن، عقب مانده، غافل.

hisAnSana / anašnāsih غفلت، : یه/ انشناس .یعقب ماندگ ی،کودن یجی،گ

nAvutsa na / an astuvān : ان استووان / به یکه اعتقاد یکس ین،د یفر، ملحد، بکا یک،سکو-ر، -ئ

ندارد. یند

dnavASxaba na / an abaxšāvand ان / توبه نکرده، مجرم. ابخشاوند :

hidnavASxaba na / an abaxšāvandih / .یتمجرم ی،توبه ناکردگ : یهان ابخشاوند

yAba na / an abāy نامناسب، نابجا. : ی/ ان ابا

zArba na / an abrāz : مسطح، صاف. / ان ابراز

rAzba na / an abzār : یرناوارد، غ / ان ابزار متخصص.

hirAzba na / an abzārih یتی،ناقابل : یه/ ان ابزار .یتخصص یرغ

nAdiba na / an abidān یدهفا یب : یدان/ ان اب.

hinAdiba na / an abidānih یب : یدانیه/ ان اب .یدگیفا

vxa na / an axv : سرور. یرهبر، ب یب / ان اخو

hinivda na / an advinih یقانون یب : یه/ ان ادون.

kanivda na / an advinak یب : ینک/ ان ادو قانون.

jra na / an arj : اعتبار، یارزش، ب یب / ان ارج نامعتبر.

kinAzra na / an arzānik یک/ ان ارزان : یارزش، ب یاحترام، ب یب یت،صuح یب یق،نا- سته،یناشا

اعتبار کار.

tAza na / an azāt : نازاده، متواد ـ زاده / ان ازات نشده. یدمواد خام، تول یامده،ن یانشده، به دن

sApsa na / an aspās : ناسپاس، / ان اسپاس قدرنشناس.

hisApsa na / an aspāsih یه/ ان اسپاس : .یقدرنشناس ی،پاسناس

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۳۶

AhisApsa na / an aspāsihā یها/ ان اسپاس : ناسپاسانه.

kirupsa na / an aspurik ناقص، : یک/ ان اسپور ناکامل.

tsa na / an ast : عدم. / ان است

hikatsa na / an astakih یه/ ان استک : .یوجود یب ی،-وجود ی،ناهست یت،عدم

butsa na / an astub : یرجنام پسر ا / ان استوب.

hinAvutsa na / an astuvānih یه/ ان استووان : به یاعتقاد یب ینی،د یکفر، الحاد، ب یسم،-ئ یسم،سکو-ر

.یند

hitsa na / an astih یت،عدم : یه/ ان است .یوجود یب ی،-وجود ی،ناهست

nSinisa na / an asinišn خراب : ینیشن/ ان اس .یهتجز یرقابلغ ی،ـ فاسد نشدن

kuSa na / an ašuk : گناهکار، ناپارسا، / ان اشوک .ینامؤمن، نامتق

rqa na / an aqr : ینامحدود، ب یان،پا یب / ان اغر انتها.

hinSurqa na / an aqrušnih یه/ ان اغروشن : کران، نور نامحدود. یب ییروشنا

nArqa na / an aqrān یان،پا یب -۱ اغران : / ان ام ماه. یـ نام روز س۲ یانپا یب ییانتها، روشنا ینامحدود، ب

cArfa na / an afrāc : ی،نابلد، ناش / ان افراچ کارشناس. یرناوارد، غ

rAzfa na / an afzār : یب یله،وس یب / ان افزار امکانات، دست تنگ.

hirAzfa na / an afzārih یب : یه/ ان افزار .یدست تنگ ی،امکانات یب ای، یلهوس

rAsfa na / an afsār : یافسر، ب یب / ان افسار مقام.

nSisfa na / an afsišn خراب : ینیشن/ ان افس .یـ فاسد نشدن

nSurirga na / an agrirušn یروشن/ ان اگر : کران، نور نامحدود. یب ییروشنا

dAya na / an ayād فراموش شده، از : یاد/ ان ا رفته. یاد

hirAya na / an ayārih نارو یاری،نا : یاریه/ ان ا .یزدن، ترک رفاقت ساسان

girupsu na / an uspurig ناقص : یگ/ ان اوسپور در.

tsu na / an ust : متحرک، یر،متغ / ان اوست ثابت. یرنااستوار، غ

hitsu na / an ustih تحول، ،ییرتغ : یه/ ان اوست .یثابت یرغ ی،تحرک، نااستوار

rAmSu na / an ušmār : یشمار، ب یب / ان اوشمار حساب.

timu na / an umit یوس،مأ ید،ناام : یت/ ان اوم سرخورده، دلزده.

hitimu na / an umitih یدی،ناام : یتیه/ ان اوم .یدلزدگ ی،سرخوردگ یأس،

Ahitimu na / an umitihā یتیها/ ان اوم : .یوسانهمأ یدانه،ناام

nAri na / an irān خارج. یران،ا یرغ : یران/ ان ا

hinAri na / an irānih یرانیانا : یرانیه/ ان ا.

nAtsinAri na / an irānistān یرانیستان/ ان ا : .یرانخارج از ا ینسرزم یاکشورها

galhubA na / an ābuhlag : گناه / ان آبوهلگ .هیرکب

pA na / an āp : یرانآب، و یب / ان آپ.

dnamupA na / an āpumand : یب / ان آپ اومند آب، خشک.

nAtApA na / an āpātān : ناآبادان، / ان آپاتان خراب. یر،با یران،و

hinAtApA na / an āpātānih یه/ ان آپاتان : .یتانجاو یخراب یری،با یرانی،و ی،ناآبادان

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۳۷

lhupA na / an āpuhl : ی،جهنم / ان آپوهل ینوتاز پل چ تواند¬یکه پس از مرگ، نم یکس ی،دوزخ

صراط بگذرد.

kalhupA na / an āpuhlak : ان آپوهلک / .یگناهکار، دوزخ

hipA na / an āpih یرانی،و ی،آب یب : یه/ ان آپ .یخراب

nAtipA na / an āpitān ناپاک، -۱ : یتان/ ان آپ .یزرعلم یر،ـ با۲به درد نخور یده،فا یب فاسد،

hinAtipA na / an āpitānih یب : یتانیه/ ان آپ .یدگیفا

nSipA na / an āpišn یرانی،و -۱ : یشن/ ان آپ .یزپره ی،ـ اجتناب، خوددار۲ یخراب یب،تخر

vAtA na / an ātāv : یفناتوان، ضع / ان آتاو.

hivAtA na / an ātāvih ی،ناتوان : یهاو/ ان آت .یاقتیل یضعف، ب

kutA na / an ātuk : یب یق،ناتوان، نا- / ان آتوک .یفعرضه، ضع

nAdA na / an ādān : یر،درمانده، فق / ان آدان .ینمسک

hinAdA na / an ādānih ی،درماندگ : یه/ ان آدان .ینواییفقر، ب

rAzA na / an āzār : آزار، مهربان یب / ان آزار ، متحمل.

mrazA na / an āzarm : یآزرم، ب یب / ان آزرم شرف. یب یا،ح یشرم، ب

himrazA na / an āzarmih یب : یه/ ان آزرم .یشرف یب یایی،ح یب ی،شرم یب ی،آزرم

kimrazA na / an āzarmik یب : یک/ ان آزرم آبرو. یشرف، ب یب یا،ح یشرم، ب یآزرم، ب

AhimrazA na / an āzarmihā یب : یها/ ان آزرم شرفانه. یشرمانه، ب یآزرمانه، ب

katumzA na / an āzmutak : ان آزموتک / تجربه. یناآزموده، ب

nAsA na / an āsān : دشوار، سخت، / ان آسان مشکل.

hinAsA na / an āsānih ی،دشوار : یه/ ان آسان اشکال. ی،سخت

nAvatsA na / an āstavān کافر، وان :/ ان آست سکو-ر. یمان،ا یب

nAvatsA na / an āstavān کفر، : یه/ ان آستوان .یسمسکو-ر یمانی،ا یب

vidtsA na / an āstdiv ـ یود : یو/ ان آست د دروغ. یطانش ی،ناراست یطانش

nSivug tsA na / an āst guvišn ان آست / دروغگو. : یشنگوو

hitSA na / an āštih عدم ی،ناآشت : یهشت/ ان آ .یتناسب یب ی،ناهماهنگ ی،توافق، خصومت، دشمن

tfA na / an āft : ـ نابود ـ یرانخراب ـ و / ان آفت منهدم ـ منفجر شده.

hikatfA na / an āftakih ی،خراب : یه/ ان آفتک انهدام ـ انفجار. یب،تخر ی،نابود یرانی،و

natfA na / an āftan ـ یرانخراب ـ و :/ ان آفتن نابود ـ منهدم ـ منفجر کردن.

nAkirfA na / an āfrikān یکان/ ان آفر : نشده شهر شاهرود است یقدردان یناستوده، نامحمود، از و

پر. یها که از کوه

kA na / an āk : یث،خب یر،بد، فاسد، شر / ان آک فاسق جذبه.

hinekA na / an ākenih یاربدرفت : یه/ ان آکن دستان، شرارت. یربا ز

kamxutkA na / an āktuxmak ان آک / بد ذات، بد نژاد، بدجنس. توخمک :

hinSivarkA na / an ākravišnih ان آک / اقدام بد، عمل ناپسند. ی،بدکار : یشنیهرو

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۳۸

rAtrek kA na / an āk kertār ان آک /تبهکار در ث،یفاسد، فاسق، خب یر،بدکردار، بدکار، شر کرتار :

.یروهایجهان، ن ینبهشت هستند و در ا

kamAk kA na / an āk kāmak ان آک / .یتسوء ن یدارا ین،بدکامه، ظن ین،بدب کامک :

hikamAk kA na / an āk kāmakih ان /سوء ینی،بدب یت،سوء ن ی،بدخواه ی،بدکامگ : یهآک کامک

ظن.

nSinuk kA na / an āk kunišn ان آک / .یثفاسد، فاسق، خب یر،بدکردار، بدکار، شر : یشنکون

hinSinam kA na / an āk manišnih ان /بودن، ینـ فکر بد داشتن، بدب ییتسوء ن : یشنیهآک من

.یشیکج اند ینی،بدب

sAkA na / an ākās : خبر، یناآگاه، ب / ان آکاس مؤمن آن. یو هر زرتشت شود یغافل م

hisAkA na / an ākāsih ی،ناآگاه : یه/ ان آکاس غفلت. ی،خبر یب

AhisAkA na / an ākāsihā یها/ ان آکاس : .یداست سف یراهنیسدره پ یرو یشههم یدناآگاهانه را با

hikA na / an ākih فساد، ی،بد : یه/ ان آک .یشرارت، رنج، بدبخت

rAtrak hikA na / an ākih kartār ان /اراذل ی،کردار، فاسق، فاسد، مفسد، -ت، -ابالبد کرتار : یهآک

و اوباش.

hikamAk hikA na / an ākih kāmakih / .یتسوء ن : یهکامک یهان آک

tulA na / an ālut : یز،پاک، ناآلوده، تم / ان آلوت .یبهداشت یزه،پاک

kamA na / an āmak : نام، گمنام، یب / ان آمک معروف. یرغ

kinSirAmA na / an āmārišnik ان / .یقابل شمارش، ناشمردن یرحساب، غ یب : یشنیکآمار

kitSicmA na / an āmcištik یشتیک/ ان آمچ نامشخص، نامعلوم، مبهم، نامعروف. ین،نامع :

zrumA na / an āmurz : رحم، یب / ان آمورز سنگدل.

tizrumA na / an āmurzit یت/ ان آمورز : نشده، مظلوم یدهبخش یده،ناآمرز

hirAtizrumA na / an āmurzitārih ان / شقاوت. ی،سنگدل ی،رحم یب : یتاریهآمورز

nSizrumA na / an āmurzišn یشن/ ان آمورز : شقاوت. ی،سنگدل ی،رحم یب

natimA na / an āmitan خم شدن، : یتن/ ان آم کردن. یمرکوع ـ تعظ

kuhA na / an āhuk خالص، ناب، هوک :/ ان آ سالم، درست. یب،ع یپاک، ب

hikuhA na / an āhukih صحت، : یه/ ان آهوک .یدرست ی،سuمت یبی،ع یب

tzay tihA na / an āhit yazt یت/ ان آه .یتاآناه یخدا ید،ناه یزدا : یزت

nSivA na / an āvišn یب،تخر -۱ : یشن/ ان آو یز،پره ی،ـ خوددار۳طرد ـ دفع،۲انهدام، انفجار یرانی،و

اجتناب.

kinSivA na / an āvišnik یشنیک/ ان آو : منهدم ـ منفجر ـ نابود شده. یران،خراب، و

hikinSivA na / an āvišnikih یشنیکیه/ ان آو .یخراب یرانی،و :

natihivA na / an āvihitan یهیتن/ ان آو : ـ منفجر کردن.ـ منهدم یبـ نابود ـ خراب ـ تخر یرانو

natfAyA na / an āyāftan یافتن/ ان آ : .یاوردننکردن، به دست ن یداپ یافتن،ن

hiniyA na / an āyinih یب یینی،ناآ : ینیه/ ان آ یقانون یب ی،انظباط

nSiyA na / an āyišn یامدن،ن -۱ : ییشن/ ان آ .یزاجتناب، پره ی،ـ خوددار۲ یدننرس

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۳۹

hinSiyA na / an āyišnih ۱ : ییشنیه/ ان آ- .یزاجتناب، پره ی،ـ خوددار۲ یدننرس یامدن،ن

hinAsab na / an basānih تناقض، : یه/ ان بسان تقابل، تضاد.

kirtaS na / an šatrik یرغ : یک/ ان شتر .یشهر یرفرهنگ، غ یمتمدن، ب

girhaS na / an šahrig برده، : یگ/ ان شهر نوکر، خدمتکار.

kitabmah na / an hambatik یک/ ان همبت : نامتناقض، نامخالف، موافق، هماهنگ، سازوار.

rAbnah na / an hanbār : یرپر ـ س / ان هنبار .ینشدن

tidniv na / an vindit دست : یندیت/ ان و قابل حصول. یرغ یافتنی،ن

Sxuy na / an yuxš نافرمان، حرف : یوخش/ ان کش، متمرد.نشنو، سر

rAtiSxuy na / an yuxšitār یوخشیتار/ ان : نافرمان، حرف نشنو، سرکش، متمرد.

hirAtiSxuy na / an yuxšitārih ان / تمرد. ی،سرکش ی،حرف نشنو ی،نافرمان : یوخشیتاریه

AhikaSuy na / an yušakihā یوشکیها/ ان : .ینافرمان یخودکامانه، از رو

rAna / anār / : انار. انار

nugrAna / anārgun : به رنگ انار. ی،انار / انارگون

ligrAna / anārgil یلنارگ : یل/ انارگ.

rAdrak gAna / anāg kardār : اناگ کردار / شرور، بدکار، خuفکار.

mAna / anām : معظم، اعلم. ی،اعل / انام

rAbna / anbār : انبار. / انبار

zab garAbna / anbārag baz : انبارگ بذ / اسلحه. رانبا یسرئ

rAlAs garAbna / anbārag sālār انبارگ / اسلحه. رانبا یسرئ سا-ر :

natisubna / anbusitan رشد ـ انبوه ـ : یتن/ انبوس کردن. یادز یرـتکث

nathisubna / anbusihtan انبوه ـ : یهتن/ انبوس شدن، رشد کردن. یرتکث

hubna / anbuh : انبوه. / انبوه

natfajna / anjaftan : تمام ـ کامل / انجفتن بردن. یانرساندن، به پا یجهکردن، به انجام ـ نت

namajna / anjaman : انجمن، شورا. / انجمن

natimAjna / anjāmitan به یدن،انجام : یتن/ انجام .یافتن خاتمه یدن،رس یجهـ به نت یانسرانجام ـ به پا

nSimAjna / anjāmišn سرانجام ـ : یشن/ انجام کردن. یجهـ خاتمه، عاقبت، نت یانپا

natinimAjna / anjāminitan انجام : ینیتن/ انجام .یدنرس یجهبه نت یافتن،ـ خاتمه یانـ پا

rujna / anjur : یرانج / انجور.

rhijna / anjihr یرانج : یهر/ انج.

dna / and یبعض ی،اند، چند، برخ ند :/ ا.

radna / andar : ـ ۲وسط یان،اندر، داخل، م -۱ / اندر .یوینام د

nAtseradna / andarestān : نام / اندرستاناست، دو کوه یانشهرستان دره گز که چون م یباستان

.گفته شد یوردبعدها به آن اب یشد؛ ول یدهاندرستان نام

diyAba radna / andar abāyid یید/ اندر ابا : است. ی-زم است، ضرور

nadamA radna / andar āmadan اندر آمدن / وارد ـ داخل شدن. :

nadruvA radna / andar āvurdan اندر / کردن. یدتول آووردن :

nadub radna / andar budan : شامل / اندر بودن شدن.

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۴۰

nAmad radna / andar damān ر دمان :/ اند .یدرنگ، فور یاندر زمان، ب

naduS radna / andar šudan : ۱ / اندر شودن- ـ غروب کردن.۲وارد ـ داخل شدن

nadrak radna / andar kardan : اندر کردن / در بر کردن. یدن،پوش

nadradivradna / andarvidardan یدردن/ اندر و خاتمه دادن، اتمام ـ خuص کردن، یدرگذشتن، سپر :

بردن. یانکردن، به پا

nAvutradna / andartuvān : صاحب / اندرتووان .یتموقع یمقام، دارا

garadna / andarag : اندر، داخل، -۱ / اندرگ ـ ضد.۲مرکز ین،وسط، ب یان،م

hAmradna / andarmāh : ماه نو. / اندرماه

yAvradna / andarvāy فضا، فلک، جو : ی/ اندروا ، معلق.

kicAv yAvradna / andarvāy vācik / .یآکروبات باز ی،بندباز : یکواچ یاندروا

kiyAvradna / andarvāyik ی،جو : ییک/ اندروا .ییفضا یی،هوا

katuradna / andarutak : دلتنگ، / اندروتک مظطرب، نگران.

nuradna / andarun : اخل، اندرون، درون، د / اندرون وسط، مرکز. یان،م

kinuradna / andarunik ی،اندرون : یک/ اندرون دژ. یمرکز ی،وسط یانی،م ی،داخل ی،درون

kadna / andak : یزاندک، کم، ناچ / اندک.

kadna kadna / andak andak : اندک اندک / .یجاندک اندک، رفته رفته، به تدر

hikatsAvx kadna / andak xvāstakih / قناعت. ی،کم خواه : یهاندک خواستک

gadna / andag : یکه صفت فاعل یپسوند / اندگ .سازد یم

kacAdna / andācak : هندسهاندازه، / انداچک.

natxAdna / andāxtan : انداختن، پرت / انداختن کردن، افکندن طول.

kAdna / andāk : اندوه، غصه، غم. / انداک

nikAdna / andākin ناراحت، ین،اندوهگ : ین/ انداک دلتنگ. ین،غمگ

mAdna / andām : قد. یکل،اندام، ه / اندام

dnacdna / andcand : هرچند، گرچه، -۱ / اندچند همان قدر. ی،اندازه ـ آن قدر، به۲ ینکهاگر چه، با ا

nAmaz radna / andar zamān : در / اندر زمان سارت.خ یدرنگ، فور یزمان، ب

zradna / andarz : یحت،اندرز، پند، نص / اندرز مشاوره.

natinezradna / andarzenitan یتن/ اندرزن : کردن. یحتاندرز، پند ـ مشاوره دادن، نص

ranSu i zradna / andarz i ušnar اندرز / یا اوشنر دانا. پندنامه یرهنمودها dãnãg اوشنر داناگ : ییا

یانکه به صورت پرسش و پاسخ م یلواست به زبان په .است شاگردان

nASiktoyrup i zradna / andarz i

puryotkišān پندنامه زرتشت. : یوتکیشانپور یی/ اندرز ا زرتشت را داراست. ینید یها که آموزه یبه زبان پهلو یکتاب

nAnidhev u nAravtsad i zradna / andarz i dastvarān u vehdinān دست ییز ا/ اندر

ی. نام کتابینانرهنمود بازپرسان به بهد : ینانوران او وهد .یاست به زبان پهلو

nAnsidzam u nAgAnAd i zradna / andarz i dānāgān u mazdisnān داناگان یی/ اندرز ا

. نام پندنامه یسنانبه مزد یانرهنمود دانا : یسناناو مزد است. ینید یودهااست که رهنم یبه زبان پهلو یکوچک

zurip xorraf dAzhev i zradna / andarz i vehzād farrox piruz وهزاد فر�خ یی/ اندرز ا

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۴۱

است به زبان ی. نام کتابیروزرهنمود بهزاد فرخ پ : یروزپ .یپهلو

zabzradna / andarzbaz : مشاور اعظم / اندرزبذ شاه.

nAgarAvpsa zabzradna / andarzbaz

aspvāragān : فرمانده آموزش / اندرزبذ اسپ وارگان سواره نظام.

natxudna / anduxtan : اندوختن، / اندوختن ـ پس انداز کردن. یرهذخ

hudna / anduh : ی،اندوه، غم، غصه، دلتنگ / اندوه .یناراحت

nikhudna / anduhkin ین،اندوهگ : ین/ اندوهک غصه دار، دلتنگ، ناراحت. ین،غمگ

nighudna / anduhgin ین،اندوهگ : ین/ اندوهگ غصه دار، دلتنگ، ناراحت. ین،غمگ

natiSidna / andišitan یشیدن،اند : یشیتن/ اند .یشیتنبه: هند یدفکر ـ تأمل ـ تعقل کردن نگاه کن

nipagna / angapin عسل. ین،انگب : ین/ انگپ

karAgna / angārak : سبه، انگاره، محا / انگارک حساب.

natrAgna / angārtan : انگاشتن، حساب / انگارتن کردن. یالـ خ

natSAgna / angāštan : انگاشتن، / انگاشتن کردن. یالحساب ـ خ

atsgna / angsta : طول یریواحد اندازه گ / انگست یکانگست ۲۰و هر یوههر انگست شش یلیمترم ۲۷برابر

آرشن بوده.

nibugna / angubin عسل. ین،انگب : ین/ انگوب

rugna / angur : انگور. / انگور

tsugna / angust : انگشت. / انگوست

giratsugna / angustarig یگ/ انگوستر : .یانگشتر

nAptsugna / angustpān : انگشتبان، / انگوستپانباشد یحلقه فلز یدشا یراندازی،نگهبان انگشت به هنگام ت

.گذشت یزه کمان از درون آن مکه

katiSugna / angušitak مانند، : یتک/ انگوش .یرمثل، نظ یه،، چون، همچون، شبهوماناک

yApuna / anupāy نابالغ. : ی/ انوپا

katuna / anutak : یبهغر ی،خارج یگانه،ب / انوتک.

Suna / anuš : یهتجز یرا،نام یدان،جاو -۱ / انوش .یاقتر یر،شدارو، اکسـ نو۲ یرناپذ

kaSuna / anušak : یرا،نام یدان،انوشه، جاو / انوشک .یابد

hiyAtavx kaSuna / anušak xvatāyih / .ییروح خدا یی،روان خدا : ییهانوشک خوتا

nAvur kaSuna / anušak ruvān انوشک رووان / .شادروان یدان،روان جاو یدارا یروان،انوشه روان، انوش :

hinAvur kaSuna / anušak ruvānih انوشک / بودن. یدانروان جاو یدارا یروانی،انوش ی،انوشه روان : یهرووان

tAx kaSuna / anušak xāt : انوشک زات / زاده شده، یجاودان یژگیکه با و یزاد، زاد انوش، کس یابد

.یرواننام انوش

hikaSuna / anušakih نی،یداجاو : یه/ انوشک بودن. یابد یرایی،نام

ravx Suna / anuš xvar : یفان / انوش خور.

nadrAvx Suna / anuš xvārdan انوش / کردن. یثارا یدن،تا لب مرگ جنگ خواردن :

varsuh suna / anus husrav : انوش هوسرو / .یروانعنوان خسرو انوش یدان،نام، جاو یکخسرو، ن یدجاو

himAvuna / anuvāmih زودرس. یریپ : یه/ انووام

ina / ani بعد. یگر،د : ی/ ان

Ayna / anyā یگرطور د یگر،د : یا/ ان.

zAyna / anyāz ی،غن یع،مستط یاز،ن یب : یاز/ ان ثروتمند، دارا.

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۴۲

hinutina / anitunih ینیناچن : یتونیه/ ان.

cina / anic ینهمچن یز،ن یگر،د یگری،د : یچ/ ان.

rina / anir ـ ۲ یخارج یگانه،ب یایی،آر یرغ -۱ : یر/ ان پست، بدخو، بدسرشت، بد ذات.

txarina / aniraxt یافته،رها ـ نجات : یرخت/ ان تبرئه شده.

gnarina / anirang ی،تقلب یرغ ی،اصل : یرنگ/ ان .یژینالاور

hignarina / anirangih اصل بودن. : یرنگیه/ ان

hinSinamrina / anirmanišnih یرمنیشیه/ ان : .یتیشخص یب ی،شرمسار ی،پست منش

hirina / anirih ی،ـ پست۲نبودن یرانیا -۱ : یریه/ ان .یخوار

zina / aniz وه بر ا ین،همچن یز،ن : یز/ انuوه. ین،عuبه ع

rAzina / anizār ـ کم یفنزار ـ ناتوان ـ ضع : یزار/ ان .افتنییکاهش ن ی،نشدن

hinSidniv rAzina / anizār vindišnih /درآمد کم یار،سود سرشار، سود بس : یندیشنیهو یزاران

حقوق ثابت. ی،نشدن

biSina / anišib مسطح، صاف، هموار، : یشیب/ ان .یببدون ش

Sxuqina / aniquxš نافرمان، سرکش، : یغوخش/ ان حرف نشنو، متمرد. ی،شورش یاغی،

nSiSxuqina / aniquxšišn یغوخشیشن/ ان : تمرد. ی،شورش، حرف نشنو یاغیگری، ی،سرکش ی،نافرمان

rAtiSuqina / aniqušitār نافرمان، : یغوشیتار/ ان .یشورش یاغی،سرکش،

hirAtiSuqina / aniqušitārih یغوشیتاریه/ ان : .یانشورش، طغ یاغیگری، ی،سرکش ی،نافرمان

gina / anig جبهه، مقدم. یشانی،پ یش،پ : یگ/ ان

hikavina / anivakih بهره ـ یب یکویی،نان : یوکیه/ ان احسان و. یا یکوییمحروم از ن

rAtsimaha / ahamistār یب،رق یب : یستار/ اهم کرد و اندرزنامه او مشهور یهماورد گردآور یب یف،حر یب

..است

hirAtsimaha / ahamistārih هیستاری/ اهم : .یهماورد یب یفی،حر یب یبی،رق یب

yha / ahy نخست. یع،زود، سر : ی/ اه

namarha / ahraman : یطان،ش یمن،اهر / اهرمن .یسابل یو،د

ahramug/k آسموغ، آشموغ، کافر، ملحد، : ک // اهرموگ .یدروغ یمتقلب، روحان یگمراه، روحان ین،د یب

ahramugih/kih یکفر، الحاد، ارتداد، ب : یهک یه/ اهرموگ داشتن، یرسم ینبر خuف د یمذهب ینی،د یب یی،تقوا

بدعت.

varha / ahrav : ی،زاهد، متق یزکار،پارسا، پره / اهرو با تقوا، مؤمن، مقدس.

tAd varha / ahrav dāt : صدقه، / اهرو دات دهند. یانخمس، زکات، آنچه به پارسا

hivarha / ahravih تقوا، یمان،زهد، ا : یههرو/ ا .یقتحق، حق ی،درست یزکاری،پره

namerha / ahreman : یطان،ش یمن،اهر / اهرمن .یسابل یو،د

hidArha / ahrādih یی،تقوا، زهد، پارسا : یه/ اهراد تقدس. ی،درست یزکاری،پره

fArha / ahrāf : درجه، مقام، یع،ارتفاع، ترف / اهراف .یگاهجا

natfArha / ahrāftan : یعبا- بردن، ترف / اهرافتن دادن، بلند کردن، منصوب کردن.

natinemArha / ahrāmenitan یتن/ اهرامن : دادن. یعبلند کردن، با- بردن، متصاعد نمودن، ترف

natimArha / ahrāmitan بلند ـ : یتن/ اهرام گرفتن. یادادن یعصعود کردن، با- بردن، ترف

nSimArha / ahrāmišn با- رفتن، : یشن/ اهرام خرده اوستا. یژهاز اوستا، بو یمهم یعصعود، ترف

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۴۳

yArha / ahrāy زاهد، یزکار،پارسا، پره : ی/ اهرا با تقوا، مؤمن، مقدس. ی،متق

natineyArha / ahrāyenitan ینیتن/ اهرا : ـ مقدس ـ با تقوا ـ مؤمن یـ زاهد ـ متق یزکارپارسا ـ پره

آن گذشتند. یانبودن و همراهانش از م

hiyArha / ahrāyih یی،پارسا : ییه/ اهرا تقدس. یمان،زهد، تقوا، ا یزکاری،پره

dnamu hiyArha / ahrāyih umand ییه/ اهرا عابد. یکوکار،زاهد، پارسا، صالح، مقدس، ن اومند :

hinSimAnarf hiyArha / ahrāyih

franāmišnih ییتقوا ـ پارساگرا : یشنیهفرنام ییهرا/ اه.

hirAtrak hiyArha / ahrāyih kartārih / عمل کردن. ییبه زهد ـ قوا ـ پارسا : یهکرتار ییهاهرا

rAtizrav hiyArha / ahrāyih varzitār / ییعمل کننده به پارسا ی،زاهد، پارسا، متق : یتارورز ییهاهرا تقوا. یا

natinah iyArha / ahrāyi hanitan یی/ اهرا .ییتقدس گرا ی،زهد ورز یی،پارسا : یتنهن

gnavSirha / ahrišvang ـ یزدنام ا : یشونگ/ اهر است. یا خدا ـ الهه

namirha / ahriman یو،د یطان،ش : یمن/ اهر نفس. یاهرمن، هوا یس،ابل یمن،اهر

Alha / ahlā : uلح، محسن، صا ی،متق یزکار،پره / اه سروش. یزدعنوان ا یکوکار،ن

dAhvAlha / ahlāvhād : وهادuیرات،خ / اه صدقه، زکات.

hivAlha / ahlāvih وuتقوا، یزکاری،پره : یه/ اه .یکوکاریاحسان، ن

gamAk hiyAlha / ahlāyih kāmag /uییبه پارسا یلمتما کامگ : ییهاه.

yumolha / ahlomuy دعتگزار، ب : ی/ اهلومو اشموغ.

hiyumolha / ahlomuyih بدعت. : ییه/ اهلومو

gnavSilha / ahlišvang نام -۱ ونگ : یش/ اهل ینو پنجم یستـ نام ب۲نر یزدماده در برابر ا یزداناز ا یکی

روز هر ماه.

nAdamha / ahmadān : از یکینام / اهمدان یانزمان ساسان در خراسان بزرگ در یرانا یخاور یها استان توس باشد. یدکه شا

uha / ahu : عالم یا،دن ی،هست ی،جهان، زندگ -۱ / اهوبه: یدسرور، رهبر، مو-، مرشد، ارباب نگاه کن یگان،ـ خدا۲

اخو.

yAruha / ahurāy بخش، یاهورا، هست : ی/ اهورا خالق. یدگار،آفر

dzam yAruha / ahurāy mazd مزد : ی/ اهورا دانا، یدگارآفر یز،همه چ یبخش و دانا یا مزدا، هستاهور

.یمخالق عل

dzay dzam yAruha / ahurāy mazd

yazd یپرستنده اهورا مزدا، زرتشت : یزدمزد ی/ اهورا.

Suha / ahuš : یرانام یدان،مرگ، جاو یب / اهوش.

nSiSuha / ahušišn ی،با طراوت : یشن/ اهوش .یتازگ

hiSuha / ahuših ی،جاودانگ ی،مرگ یب : یه/ اهوش ـ.۴دهنده، آرامبخش یـ خوشبخت۳ یموبد یرایینام

kAnAmuha / ahumānāk : همانند، یب / اهوماناک مانند، منحصر به فرد. یب یر،نظ یب

ranuha / ahunar : یب یلت،فض یهنر، ب یب / اهونر رساند. یرا م یینپا یارزش سو

hiranuha / ahunarih یب ی،هنر یب : یه/ اهونر به: اوه. یدآن نگاه کن یارزش یب یلتی،فض

ravanuha / ahunavar : دعا. یکنام / اهونور

dnasnuha / ahunsand : ناخرسند، -۱ / اهونسند .یاراد یرعمد، غ یرـ غ۲ یناخشنود، ناراض

hidnasnuha / ahunsandih ۱ : یه/ اهونسند- یاراد یرغ ی،عمد یرـ غ۲ یتینارضا ی،خشنودنا ی،ناخرسند

بر تو از من. ی: آکیسمرقند یخسارت. سوزن یان،ز یب،آس

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۴۴

Ahidnasnuha / ahunsandihā یها/ اهونسند : .یاراد یرغ ی،عمد یرغ

sAg tevuha / ahuvet gās : اهووت گاس / .ییگاثا یاز روزها یکی

rava / avar : ینجاا یا،ـ ب۲ابر -۱ / اور!.

kAtrava / avartāk : ثابت قدم، پا برجا، / اورتاک قابل بازگشت. یرغ ی،برنگشتن

nSitrava / avartišn یر،تاپذ ییرتغ : یشن/ اورت .یرثابت، نامتغ

hinSitrava / avartišnih ییرتغ : یشنیه/ اورت ثبات. یری،تاپذ

kinSitrava / avartišnik رییتغ : یشنیک/ اورت ثابت. یر،تاپذ

tizrava / avarzit تجربه یب یده،ناورز -۱ : یت/ اورز ـ کشت ـ کاشته نشده امروزه.۲

rAtizrava / avarzitār فعال. یرغ : یتار/ اورز

hinSizrava / avarzišnih ی،ناورزش : یشنیه/ اورز .یتخمودت، عدم فعال

nurava / avarun : ینت، اسم ینطرف، ا ینا / اورون سو. ینجهت، ا

kAyrava / avaryāk فاصله، درجا، ب : یاک/ اورuیب لحظه. یکدرنگ، در

kinSizava / avazišnik یوزش، ب یب : یشنیک/ اوز حرکت، متوقف.

sava / avas : حا-، ا�ن، اکنون پشتو: اوس / اوس us.

mava / avam : ینا ): ائمییاوستا( / اوم.

nAhava / avahān : یب یل،دل یعلت، ب یب / اوهان سبب.

hinAhava / avahānih یب ی،علت یب : یه/ اوهان .یسبب یب یلی،دل

ayhava / avahya یناز ا ی): اوهییاوستا( : ی/ اوه.

idArayhava / avahyarādi یناز ا : یرادی/ اوه سبب. ینخاطر، به ا ینعلت، به ا ینرو، به ا

garatseva / avestarag : یغت / اوسترگ.

nadratseva / avestardan : ستردن، / اوستردن کردن. یلزدودن، محو ـ زا

nSiratseva / avestarišn محو، : یشن/ اوستر .یلزا

dAtseva / avestād : استاد. / اوستاد

rAtseva / avestār : محکم، ثابت، استوار، / اوستار پابرجا.

hirAtseva / avestārih استحکام، : یه/ اوستار .ییپابرجا ی،ثبات، استوار

mAtseva / avestām : منطقه، یه،ناح / اوستام .یالتا

ajAva / avāja : کشت. / اواج

ratxAva / avāxtar : شمال. / اواختر

kAva / avāk : با، ضمن، همراه. / اواک

mAva / avām : ـ آن.۳ـ قرض ۲وقت -۱ / اوام

rAticiv mAva / avām vicitār یچیتار/ اوام و : موقع شناس، وقت شناس از.

dva / avd : یزشگفت، شگفت انگ یب،عج / اود.

modva / avdom : ینیپا ین،آخر / اودم.

hidva / avdih تعجب. ی،اعجاب، شگفت : یه/ اود

natSidva / avdištan ـ دستور فرمان : یشتن/ اود دادن، امر ـ حکم کردن.

rawa / awar : یمابر تقد / اور.

gnarwa / awrang : ل، / اورنگuشکوه، مقام، ج عظمت.

Ahikignarwa / awrangikihā یکیها/ اورنگ : یمـ ارائه ـ عرضه ـ تقد۴شکوهمندانه کردن، بازشناختن ، ـ توانا۳ یرـ وز۲ شود یکردن دست ور، بازپرس گفته م

.یارـ دست ۵کارکشته، با تجربه یده،ـ دانا و جهاند۴ یرومندن

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۴۵

dnamu rawa / awar umand : یابر / اور اومند.

kayAp rawa / awar pāyak یک/ اور پا : .کند یاز آسمان که ابر در آن جا حرکت م ای یه- یه،ابرپا

hikatsArawa / awarāstakih یه/ اوراستک : جب.غرور، تکبر، ع

rAtazwa / awzatār : کشنده، قاتل، آدم / اوزتار کش.

rAzwa / awzār : اسباب، یله،افزار، ابزار، وس -۱ / اوزار .یقدرت، قوت، توان، انرژ یرو،ـ ن۲سuح

dnamu rAzwa / awzār umand : اوزار اومند / افزارمند، ابزارمند، متخصص، ماهر.

hidnamu rAzwa / awzār umandih اوزار / تخصص، مهارت. ی،ابزارمند ی،افزارمند : یهاومند

iva / avi سوم شخص مفرد. یرضم : ی/ او

natsaywa / awyastan آمدن، -۱ : یستن/ او بردن. یادـ فراموش کردن، از ۲ یدنرس

hiva / avih زشت، نامطبوع حاصل، یح،بد، قب : یه/ او .یجهنت

hihiva / avihih ی،قبح، زشت ی،بد : ههی/ او .ینامطبوع

kinAbAyva / avyābānik ستاره : یابانیک/ او .یقطب

tAywa / awyāt حافظه، خاطره. یاد، : یات/ او

hikatAywa / awyātakih یادبه : یاتکیه/ او داشتن، در حافظه داشتن، حفظ بودن، به خاطر داشتن.

rAktAywa / awyātkār خاطره. گار،یاد : یاتکار/ او

natinitAywa / awyātinitan یاد : یاتینیتن/ او آوردن، از حفظ گفتن، به خاطر آوردن. یادکردن، به

narakAyva / avyākaran دستور زبان، : یاکرن/ او گرامر.

nAvAyva / avyāvān ـ گول یبفر : یاوان/ او نخورده، اغفال نشده، دل نبسته.

kinAvAyva / avyāvānik ـ یبفر -۱ : یاوانیک/ اوـ ستاره ۲گول نخورده، اغفال نشده، دل نبسته، ناسرگشته

.یقطب

rAciva / avicār غفلت شده، مراقبت ـ : یچار/ او مواظبت نشده.

hirAciva / avicārih یص،عدم تشخ : یچارتاریه/ او است. آمده یرافنامهارداو یسهل انگار ی،اهمال کار

rAticiva / avicitār مردد، مشکوک : یچیتار/ او بگسلد ز آره. یمتصم یشک دار ، ب

hinSiriciva / avicirišnih عدم : یچیریشنیه/ او .یصعدم تشخ یز،تما

kinSiriciva / avicirišnik ۱ : یچیریشنیک/ او- یر،-زم، اجتناب ناپذ ی،ـ ضرور۲ یزنامشخص، نامتما ین،نامع .یرناگز

niciva / avicin /ـ انتخاب یدهـ برگز یجینو : یچیناو .یصتشخ ینشده، ب

kariva / avirak یرانمنهدم، خراب، و : یرک/ او.

nSivarriva / avirravišn ین،د یب : یر�ویشن/ او کافر، ملحد.

hinSivarriva / avirravišnih یب : یر�ویشنیه/ او کفر، الحاد. ینی،د

AhinSivarriva / avirravišnihā یر�ویشنیها/ او : الحاد. یاکفر یاز رو ینانه،د یب

nAriva / avirān یرانمنهدم، خراب، و : یران/ او.

hinAriva / avirānih ی،انهدم، خراب : یرانیه/ او .یرانیو

yAriva / avirāy نظم. ینامعتدل، ب یرا،ناو : یرای/ او

dnaziva / avizand ئن، مورد گزند، مطم یب : یزند/ او .یبآس یاعتماد، ب

hidnaziva / avizandih ی،گزند یب : یزندیه/ او .یبیآس یاعتماد، ب ینان،اطم

Ahidnaziva / avizandihā یب : یزندیها/ او اعتماد. یگزندانه، مطمئنا، از رو

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۴۶

kinnSiriziva / avizirišnnik یزیریشنیک/ او : .یرناپذ یزگر یر،اجتناب ناپذ

karatsiva / avistarak یغت : یسترک/ او .یسرتراش ینماش ی،سرتراش

nSiratsiva / avistarišn زدودن، : یستریشن/ او صورت. یدنمحو کردن، تراش

tAtsiva / avistāt استاد. : یستات/ او

natAtsiva / avistātan قرار یستادن،ا : یستاتن/ او دادن، نصب ـ منصوب کردن.

vxAtsiva / avistāxv نامعتمد، -۱ : یستاخو/ او ـ ناگستاخ.۲ یمیصم یرغ ینان،قابل اطم یرغ

hivxAtsiva / avistāxvih یب -۱ : یستاخویه/ او .یـ ناگستاخ۲ یمیتبدون صم ینانی،اطم یب ی،اعتماد

kAtsiva / avistāk اوستا. : یستاک/ او

mAtsiva / avistām استان، منطقه، : یستام/ او .یهناح

rAvtsiva / avistvār محکم، ثابت قدم، : یستوار/ او استوار، ثابت، پابرجا.

hirAvtsiva / avistvārih استحکام، : یستواریه/ او .ییپابرجا ی،ثبات، استوار

Siva / aviš یش،ـ خو۲او یبه او، به سو -۱ : یش/ او .یخود صفت ملک

naSiva / avišan یشنآو : یشن/ او.

nASiva / avišān سوم یرآنان، ضم یشان،ا : یشان/ او شخص جمع.

natSiva / avištan مهر کردن. : یشتن/ او

bAtSiva / avištāb ظلم، جور، ستم، : یشتاب/ او را بر آنها سوار کنند.. یادهپ یدادب

nadAtSiva / avištādan کردن، یامق : یشتادن/ او قائم بودن. یستادن،برخاستن، ا

natfAtSiva / avištāftan ظلم -۱ : یشتافتن/ او ـ عجله کردن، شتافتن.۲کردن یدادـ ستم ـ جور ـ ب

nAkiva / avikān هماورد، یف،حر یب،رق : یکان/ او معارض.

tagiva / avigat متجاوز، تجاوزکار، : یگت/ او .یطانش

hitagiva / avigatih تجاوز. : یگتیه/ او

rAmiva / avimār / یبع یسالم، ب : یماراو.

niva / avin یده،فا یـ ب۲عدم یب،غ ی،نامرئ -۱ : ین/ او ـ متفرق، ۳ یجهنت یحاصل، ب یمنفعت، ب یسود، ب یب

پراکنده.

traniva / avinart به وقوع یافته،تحقق ن : ینرت/ او .یوستهنپ

tsAniva / avināst گناه، یمعصوم، ب : ینست/ او .یزپاک، تم

hitsAniva / avināstih یعصمت، ب : ینستیه/ او .یزیتم ی،پاک ی،گناه

hikatub niva / avin butakih ۱ : یهبوتک ین/ او- عدم. یب،ـ انهدام، تخر۲ یدگیفا یب ی،حاصل یب

hitub niva / avin butih یب -۱ : یهبوت ین/ او اعدام، یب،ـ انهدام، تخر۲نداشتن ای یدهمصرف بودن، فا

بودن. یعدم

tid niva / avin dit قابل یرغ : یتد ین/ او .یابدسترس، نا

nSid niva / avin dišn یرغ یافت،نا : یشند ین/ او .یابقابل دسترس، نا

hinSid niva / avin dišnih یشنیهد ین/ او : عدم حصول. ی،قابل دسترس یرغ یابی،نا

natrak niva / avin kartan ینامرئ ن :کرت ین/ او نابودـ اعدام کردن. یدــ ناپد یبـ غ

nSin niva / avin nišn قابل یرغ : یشنن ین/ او .یابدسترس، نا

sAniva / avinās گناه. یمعصوم، ب : یناس/ او

sAniva / avinās یگناه یعصمت، ب : یناسیه/ او.

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۴۷

tfAniva / avināft یبی،غ یب،غا ی،نامرئ : ینافت/ او .یداناپ

kAtfAniva / avināftāk ی،نامرئ : ینافتاک/ او .یداناپ یبی،غ یب،غا

kAniva / avināk یرغ یبی،غ یب،غا ی،نامرئ : یناک/ او محو شده. یدا،ناپ یت،قابل رؤ

mAZarf kAniva / avināk fražām یناک/ او است. یداییکه فرجامش ناپ یکس فرژام :

himAZarf kAniva / avināk fražāmih / داشتن. یداییفرجام ناپ : یهفرژام یناکاو

nSiniva / avinišn ینش،ب ینظر، ب یب -۱ : ینیشن/ او یرومند،ـ ن۴پولدار یـ نامرئ۲ یتفاوت، عاد یب یدگاه،د یب توانا، مقتدر. ی،قو

kinSiniva / avinišnik ی،نامرئ : ینیشنیک/ او .یمخف یبی،غ

hinSiniva / avinišnih /ی،نظر یب -۱ : ینیشنیهاو بودن. یبـ غ یـ نامرئ۲ یدگاهید یب ی،تفاوت یب

ya / ay یعنیـ ۲حرف ندا یا -۱ : ی/ ا.

natsayya / ayyastan ـ یلآرزو ـ م : یستن/ ا داشتن. یلتما

hikazaya / ayazakih یانپرستش خدا : یزکیه/ ا .یندروغ

pavya / ayvap یا : یوپ/ ا.

tAyya / ayyāt حافظه. یاد، : یات/ ا

hirAktAyya / ayyātkārih یاتکاریه/ ا : .یادداشتاثر، یادگاری،

rAyya / ayyār یاور یار، : اری/ ا.

dnamu rAyya / ayyār umand اومند : اری/ ا .یکشر یبان،پشت ی،مدافع، حام یق،دوست، رف یارمند،

hidnamu rAyya / ayyār umandih اری/ ا یت،دفاع، حما ی،رفاقت، همکار ی،دوست یارمندی، : یهاومند شراکت. یبانی،پشت

hirAyya / ayyārih رفاقت. ی،دوست یاری، : اریهی/ ا

natirAyya / ayyāritan ـ یاری -۱ : اریتنی/ اـ یاراییـ ییـ توانا۲ـ دفاع کردن یبانیکمک ـ پشت

.یاریدن ـ۳امکانات کمک داشتن

dirAyya / ayyārid جرأت کرد. : اریدی/ ا

natinirAyya / ayyārinitan کمک ـ : ارینیتنی/ ا ـ دوست بودن. یقکردن، رف یاری

AhirAyya / ayyārihā یاریگری، : اریهای/ ا دوستانه.

bAya / ayāb یا : یاب/ ا.

gAbAya / ayābāg یر،فراگ ی،عموم -۱ : یاباگ/ ا قبول. ـ قابل۲ یهمگان

higAbAya / ayābāgih یت،عموم -۱ : یاباگیه/ ا ـ قابل قبول بودن.۲ یجهان شمول یری،فراگ

kapAya / ayāpak خوشبخت، -۱ : یاپک/ ا .یابندهـ ۳ـ فهم، درک، شعور ۲سعادتمند، رستگار

hikapAya / ayāpakih ی،خوشبخت -۱ : یاپکیه/ ا ـ ۳رک داشتن ـ فهم ـ شعور ـ د۲ یسعادت، رستگار

حصول، کسب، اکتساب. یل،تحص یابندگی،

kApAya / ayāpāk کاسب، به یابنده، -۱ : یاپاک/ ا .یافتنیـ ۲دست آورنده، حاصل کننده

nSipAya / ayāpišn یابش،کسب، : یاپیشن/ ا حصول. یل،تحص یافت،

hinSipAya / ayāpišnih کسب، : یاپیشنیه/ ا ول.حص یل،تحص یافت، یابش،

kinSipAya / ayāpišnik حاصل : یاپیشنیک/ ا .یافتنیدست ی،شدن

natinipAya / ayāpinitan موجب ـ : یاپینیتن/ ا شدن. یزیباعث به دست آوردن چ

tAya / ayāt حافظه. یاد، : یات/ ا

natraktAya / ayātkartan یاد کرتن : یات/ ا کردن.

rAktAya / ayātkār اثر. ادگار،ی : یاتکار/ ا

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۴۸

natinitAya / ayātinitan ـ به یادبه : یاتینیتن/ ا خاطر آوردن، متذکر شدن.

hirAtinitAya / ayātinitārih یاتینیتاریه/ ا : .یادآوریتذکر،

rhimgruzav i rAgdAya / ayādgār i

vazurgmihr بزرگمهر. یادگار : یهروزورگم ییا یادگار/ ا یدانا یرکه از بزرگمهر وز یبان پهلواست به ز ییرهنمودها

.است مانده یروانانوش

rAya / ayār یقکمک، دوست، رف یاور، یار، : یار/ ا.

natitrAya / ayārtitan یدنجوش -۱ : یارتیتن/ ا ـ مضطرب ـ نگران ـ دلواپس شدن.۲

nSitrAya / ayārtišn ی،نگران : یارتیشن/ ا اضطراب. ی،دلواپس

natinitrAya / ayārtinitan ۱ : یارتینیتن/ ا- دادن، مضطرب ـ یـ ناراحت یـ رنج ـ سخت۲جوشاندن

نگران ـ دلواپس کردن.

hirAya / ayārih رفاقت. ی،دوست یاری، : یاریه/ ا

kirAya / ayārik یستهشا یاری،سزاوار : یاریک/ ا .یدوست

mirsAya / ayāsrim یننام چهارم : یاسریم/ ا ۳۰و ششم مهر تا یستار است که پنج روز است از بگاهانب .مهر

natsAya / ayāstan آوردن، یادبه : یاستن/ ا متذکر شدن.

natisAya / ayāsitan تذکر دادن، به : یاسیتن/ ا آوردن. یاد

nSisAya / ayāsišn یادآوریتذکر، : یاسیشن/ ا.

hinSisAya / ayāsišnih تذکر : یاسیشنیه/ ا کردن. یادآوریدادن،

tfAya / ayāft سود، نفع، منفعت، بهره. : یافت/ ا

katfAya / ayāftak ـ یلتحص یافته، : یافتک/ ا حاصل ـ کسب شده، به دست آمده.

natfAya / ayāftan به دست یافتن، : یافتن/ ا ـ حاصل ـ کسب کردن. یلآوردن، تحص

rAtfAya / ayāftār حاصل ـ یابنده، : یافتار/ اـ خاتمه یانشدن، پا یـ سپر۷کسب کننده، کاسب دادن

ـ ۹ـ ضرر ـ خسارت زدن یانـ ز یبـ صدمه ـ آس ۸ یافتن درگذشتن، مردن، وفات.

rAtuya / ayutār دربند، گرفتار. یر،اس ید،مق : یوتار/ ا

hirAtuya / ayutārih بودن، یدمق : یوتاریه/ ا بودن. اسارت، دربند ـ گرفتار

juya / ayuj ـ ۲اتحاد، الحاق، اتصال، اتفاق -۱ : یوج/ ا اتجانور یوستنارابه، پ یوغ،ـ ۳ ینهمعا یدار،مuقات، د

.یبارکش به گار

natijuya / ayujitan یرنزاع کردن، درگ : یوجیتن/ ا شدن، ناهماهنگ ـ ناسازوار ـ نامتناسب بودن.

nSijuya / ayujišn ف، نز : یوجیشن/ اuاع، نفاق، اخت .یپراکندگ ی،دعوا، ناهماهنگ

hinSijuya / ayujišnih نزاع، نفاق، : یوجیشنیه/ ا .یپراکندگ ی،اختuف، دعوا، ناهماهنگ

tsuS xuya / ayux šust فلز. شوست : یوخ/ ا

natizuya / ayuzitan یرناراحت ـ دلگ -۱ : یوزیتن/ ا ـ تuش کردن. یسع یدن،ـ کوش۲ـ دلخور کردن یشانـ پر

nSizuya / ayuzišn ف، : یوزیشن/ اuنزاع، اخت .یریکشمکش، درگ

tsuS kuya / ayuk šust فلز. شوست : یوک/ ا

kitsuS kuya / ayuk šustik یکشوست یوک/ ا .یفلز :

nitsuS kuya / ayuk šustin ینشوست یوک/ ا : .یفلز

natfaniya / ayinaftan لمس کردن، : نیینفت/ ا دست زدن.

Adzamarua / auramazdā : اهورا مزدا . / ائورمزدا

Sua / auš : یابد یدان،مرگ، جاو یب / ائوش.

nua / aun : که. یآن گونه، آن چنان که، در حال / ائون

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۴۹

dzamrhua / auhrmazd : هرمز پسر / ائوهرمزد .یساسان یکمشاپور

namayria / airyaman /نام فرشته -۱ : یریمنائـ نام ۲ یو خوشبخت یـ شاد یدوست ینگهبان صلح ـ آشت

دهنده. یـ خوشبخت۳ یموبد

tAdarafoto / otofaradāt : یننخست / اتفردات .یuداز م یشپ ۲۰۰پادشاه پارس در

zAboro / orobāz : ینمهرداد دوم نهم یندهنما / ارباز به دربار روم. یشاه اشکان

doro / orod : از دو پسر فرهاد سوم یکینام / ارد .یشاه اشکان یازدهمین

tAbot noro / oron tobāt : یکینام / ارن تبات سوم که هنگام تازش اسکندر سخت یوشدار یاناز فرمانروا

کرد. یداریدر برابر او پا

rAdnatso / ostandār : استاندار، نام / استندار .یاندر زمان ساسان یمحل یانافرمانرو یبرخ

mo / om : است. مانند: یبیپسوند سازنده اعداد ترت / ام دوم، سوم. یکم،

nAre / erān : یمعن یاییآر ینسرزم یران،ا / اران است. بوده یرگوهر اردش

gnAre / erāng : یاییآر یرانی،ا / ارانگ.

zab garAbna nAre / erān anbārag baz .یانکشور در زمان ساسان یلوهایس یسرئ نبارگ بذ :/ اران ا

zabripad nAre / erān dapirbaz اران / .یانکارمندان در زمان ساسان یسرئ یا یرنخست وز : یربذدپ

zabhaps nAre / erān spahbaz اران / .یانفرمانده ارتش در زمان ساسان سپهبذ :

dApsenre / ernespād : از یکیم نا / ارنسپادرا بر عهده یسواره نظام یکه فرمانده یسرداران اشکان

داشت که در روم بود.

AritAtse / estātirā نام همسر : یرا/ استات سوم. یوشنام دختر دار یزسوم و ن یراردش

dAtse / estād : متوقف شد، توقف یستاد،ا / استاد کرد.

nadAtse / estādan : قف متو یستادن،ا / استادن شدن، توقف کردن.

ditse / estid متوقف شود، توقف یستد،با : ید/ است کند.

dnitse / estind متوقف شوند، یستند،ا : یند/ است توقف کنند.

rAdezke / ekzedār : نام پسر پاکر شاه / اکزدار .یاشکان

terAyske / eksyāret ایرانینام : یارت/ اکس.

nue / eun : عنصر. / ائون

kuta / atuk : پر توان، توانمند، توانا، یرومند،ن / اتوک .یتبا صuح یسته،قابل، شا یق،مقتدر، - ی،قو

rab iba / abi bar یثمر، ب یبر، ب یب بر : ی/ اب .یجهنت

dub iba / abi bud کمبود، نقص. ی،کاست بود : ی/ اب

hidub iba / abi budih نقصان. : یهبود ی/ اب

yub iba / abi buy حس. یب : یبو ی/ اب

hiyub iba / abi buyih یحس یب : ییهبو ی/ اب.

Sib iba / abi biš ضرر. یب یان،ز یب : یشب ی/ اب

mib iba / abi bim ترس، با جرأت، یب : یمب ی/ اب شجاع.

himib iba / abi bimih ی،نترس : یمیهب ی/ اب جرأت، شجاعت، شهامت.

Ahimib iba / abi bimihā یتبا امن : یمیهاب ی/ اب.

hirAtiS iba / abi šitārih یب : یتاریهش ی/ اب .یدرد یب ی،غم یب ی،رنج

nAmug iba / abi gumān گمان، یب گومان : ی/ اب .یقینامطمئنا،

hinAmug iba / abi gumānih یهگومان ی/ اب : .یقین ینان،اطم

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۵۰

tsum iba / abi must ی،اضر موست : ی/ اب خرسند، خشنود، قانع.

gazim iba / abi mizag مزه. یب : یزگم ی/ اب

mAn iba / abi nām معروف، یرمجهول، غ نام : ی/ اب ناشناس.

zAyn iba / abi nyāz یغن یاز،ن یب : یازن ی/ اب.

gaziba / abizag یژهمقدس، مخصوص، و : یزگ/ اب آن را ساخت و گفته شده.

higaziba / abizagih تقدس. : یزگیه/ اب

tsAvsa / asvāst : ای یاچهنام در / اسواست.

u / u : ـ تا ۲ یبه جهت، به خاطر، برا ی،به، به سو -۱ / او ـ در ۳

Sipu / upiš یشبه پ : یش/ او پ.

natxabu / ubaxtan : مقدر ـ مقرر ـ -۱ / اوبختنر ـ منهدم ـ منفج یرانـ خراب ـ و۲دادن یصکردن، تخص

کردن.

natiSxabu / ubaxšitan پخش ـ -۱ : یتن/ اوبخشـ فرو ۲ یافتنکردن، گسترش یداپ یوعمنتشر شدن، ش

ساقط شدن. یختن،ر

dabu / ubad : سقوط، نزول. / اوبد

nSirabu / ubarišn ی،حاو ی،محتو : یشن/ اوبر شامل.

tsabu / ubast : افتاد، سقوط کرد، نازل شد. / اوبست

natsabu / ubastan : افتادن، سقوط ـ نزول / اوبستن کردن.

katAbu / ubātak : نسل، تبار، دودمان، / اوباتک اعقاب.

rAbu / ubār : بلع، هضم. / اوبار

natrAbu / ubārtan : هضم یدن،بلع -۱ / اوبارتن کردن. یرهـ انباشتن، انبار ـ ذخ۲کردن

navayrapu / uparyavan یی،در با-، با- : ونی/ اوپر مافوق.

katsapu / upastak : افتاده، ساقط ـ / اوپستکمنزل، نازل ی،عزل ـ نازل شده، معزول، سقوط کرده، اسقاط

منحط.

natsapu / upastan : افتادن، سقوط / اوپستن کردن، عزل ـ برکنار ساقط ـ نازل شدن.

nAtsapu / upastān : ر، رذل.پست، شرو / اوپستان

hitsapu / upastih ینزول یرس ی،پست : یه/ اوپست.

rApu / upār : پرکننده، انبارکننده، محتکر، -۱ / اوپار ـ بلعنده.۲احتکار کننده

natrApu / upārtan : یرودک یدنبلع -۱ / اوپارتن : را همه نه شبان را هشت زنده نه. یشانا یوباریدبس ب

hirApu / upārih ـ احتکار.۲بلع -۱ : هی/ اوپار

tu / ut : اوتییاوستا(و، واو عطف / اوت :(.

vid katu / utak div است. یوینام د : یو/ اوتک د

ju / uj : یی،قدرت، توانا یرو،ـ ن۱بر وزن کوچ / اوج خارج. یرون،ـ بر، با-، فوق، ب۲ یاقتدار، انرژ

kaju / ujak : یرومند،بر وزن کوچک ن / اوجک رتمند، توانا، مقتدر.قد

dnamuju / ujumand : یرومند،ن ی،قو / اوجومند پنج هات فصل. یپس از چند یقدرتمند، توانا، مقتدر، عال

hidnamuju / ujumandih یرومندی،ن : یه/ اوجومند در. ینسرزم یناست. ا خوانده شده یزقدرت، اقتدار ن

natiju / ujitan ـ یعدن، ترفبه اوج رسان -۱ : یتن/ اوجـ جستن، فرار کردن، ۳ـ برخاستن ۲مقام دادن، بلند کردن

.یختنگر

kinSiricu / ucirišnik مشخص، : یریشنیک/ اوچ معلوم، برجسته. ین،مع

natsaxu / uxastan : پاره ـ قطع ـ -۱ / اوخستن کردن سروده. یـ پاسا ـ حق کش یمالـ پا۲کردن یکتفک

du / ud : ـ واو عاطفه.۲ آن جا -۱ / اود

radu / udar : اودرییاوستا( یسگ آب / اودر :(.

iAradu / udarāi آور. یانز یا خزنده : یی/ اودرا

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۵۱

kAdu / udāk : است. ینام رود / اوداک

kardu / udrak : یسمور آب / اودرک.

radnaru / urandar : تر، مادون. یینپا / اورندر

tSihav tru / urt vahišt /یشتاورت وه : یبهشتارد

ukAtru / urtāku : نام برادر خوم بان کالداش / اورتاکو .یuداز م یشپ ۶۷۴ یuمپادشاه ا

tSihav dru / urd vahišt یشت/ اورد وه : .یبهشتارد

dzamru / urmazd : به: اوهرمزد. یدنگاه کن / اورمزد

tumru / urmut : ب / اورموتuوت : امریامرود آذر ی،گ .یگuب یعنی

ran tatavru / urvatat nar : یکینام / اوروتت نر از پسران زرتشت.

ravru / urvar : ـ ۳ـ درخت انار ۲علف یاه،گ -۱ / اورور .یهخوراک، غذا، تغذ

karhic ravru / urvar cihrak یهرک/ اورور چ : .نژاد، سبزه رو یاهیسرشت، گ یاهگ

hirhic ravru / urvar cihrih یهریه/ اورور چ : .ییسبزه رو ی،نژاد یاهگ

nSirAvx ravru / urvar xvārišn اورور / خوار. یاهگ : یشنخوار

hinSiravx ravru / urvar xvarišnih اورور / .یخوار یاهگ : یشنیهخور

hiprak ravru / urvar karpih یه/ اورور کرپ : .نسبزه بد اندامی، یاهگ

kajiv ravru / urvar vijak نام : یجک/ اورور و زرتشت. یها از نوه یکی

masrab niravru / urvarin barsam ین/ اورور . شود یدرخت فراهم م یها که از شاخه یبرسم برسم :

بسته شده از یا به دسته) baresman : برسمنییاوستا( درخت انار. یها ترکه

txAvru / urvāxt : وش، خوشحال، شاد، خ / اورواخت .یرشادمان، شنگول، سعادتمند، رستگار، عاقبت بخ

SxAvru / urvāxš : نام برادر گرشاسپ. / اورواخش

namxAvru / urvāxman : سعادت، -۱ / اورواخمنـ شاد ۲ یشادمان ی،خوشحال ی،خوشبخت ی،شاد ی،رستگار

.کند یبد و ناراحت کننده نم یکه فکرها یکس یش،اند

natinimxAvru / urvāxminitan ینیتن/ اورواخم : شاد ـ خوشحال ـ سعادتمند ـ رستگار کردن.

natsizAvru / urvāzistan ییاوستا( : یستن/ اورواز :کردن, خرسند ـ یـ شاد ی، احساس خوشبخت)اورواز

یـ خوشحال یـ ارضا شدن شاد یخشنود ـ راض

tSizAvru / urvāzišt ر که د یآتش : یشت/ اورواز است. نهفته یاهانگ

nSizAvru / urvāzišn ی،خوش ی،شاد : یشن/ اورواز .یسعادت، رستگار یف،لذت، ک

natinizAvru / urvāzinitan شاد ـ : ینیتن/ اورواز خوشحال ـ سعادتمند ـ رستگار کردن.

nSinizAvru / urvāzinišn ی،شاد : ینیشن/ اورواز .یسعادت، رستگار یف،لذت، ک ی،خوش

mhAvru / urvāhm : شاد، شادمان، شنگول، / اورواهم .یفخوشحال، سر ک

namhAvru / urvāhman : آور، یشاد / اورواهمن لذت بخش.

hinamhAvru / urvāhmanih یه/ اورواهمن : .یفلذت، ک ی،خوش

natinimhAvru / urvāhminitan ینیتن/ اورواهم : شاد ـ خوشحال کردن.

ravsuru / urusvar : یر،تکث یش،افزا -۱ / اوروسور ـ باطن، درون، بطن، محتوا ۳ـ معده ۲رشد، نمو یاد،ازد

ipsadagsuru / urusgadaspi نام : ی/ اوروگدسپ .یاکان زرتشتاز ن یکی

nuru / urun : ـ ۲از جانب، از طرف ی،از سو -۱ / اورون جا. ینـ ا۳ یجهت، سمت، طرف، سو

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۵۲

sivru / urvis ای یاچهنام در : سی/ اورو.

rav sivru / urvis var ای یاچهنام در ور : یس/ اورو بر فراز کوه هوگار.

Ayru / uryā خوانده یزکه ادسا ن ینام شهر : یا/ اور : الرها.یعرب یی؛: اورهایانیشده سور

biru / urib یأس یدی،ناام : یب/ اور.

hibiru / uribih یأس یدی،ناام : یبیه/ اور.

hipiru / uripih یأس یدی،ناام : یپیه/ اور.

ratsiru / uristar تر، مادون. یینپا : یستر/ اور

milSiru / urišlim یماورشل : یشلیم/ اور.

zu / uz : یتوان، قدرت، انرژ یرو،ن / اوز.

natazu / uzatan : زدن، کشتن، قتل کردن. / اوزتن

dninazu / uzanind د، بکشند.کشن : یند/ اوزن

vazu / uzav : ینام کس / اوزو.

niriazu / uzairin یرین: اوزئییاوستا( : یرین/ اوزئ (شدن هوا را یکگاه، از ساعت سه بعداز ظهر تا تار یریناوز .گفتند یم

karAzu / uzārak : کوچک. یز،ناچ یل،کم، قل / اوزارک

vAzu / uzāv : ییشداداز شاهان پ یکینام / اوزاو.

hinSiyAzu / uzāyišnih مد، : ییشنیه/ اوزا .یبا-آمدگ

hinSihadzu / uzdahišnih مد، : یشنیه/ اوزده .یبرخاستگ ی،با-آمدگ یام،ق

kihadzu / uzdahik مربوط به ی،خارج : یک/ اوزده .یخارج یکشورها

hikihadzu / uzdahikih یخارج : یکیه/ اوزده .یبیبودن، غربت، غر

kamAn tAdzu / uzdāt nāmak : اوزدات نامک / دفتر کل. ین،دفتر خرج، دفتر روزنامه، دفتر مع

sidzu / uzdis بت، صنم یس،مجسمه، تند : یس/ اوزد های ینو با آست یخه یب رسد؛ یو ساده و گشاد که تا زانو م

ینهس یاندر وسط دارد که تا پا یچاک باشد؛ یکوتاه م .رسد یم

tsirap sidzu / uzdis parist یس/ اوزد بت پرست. : یستپر

katsirap sidzu / uzdis paristak یس/ اوزد بت پرست. : یستکپر

hitsirap sidzu / uzdis paristih یس/ اوزد که. یبت پرست : یستیهپر

hinSitsirap sidzu / uzdis paristišnih / .یبت پرست : یستیشنیهپر یساوزد

rAcat sidzu / uzdis tacār تچار : یس/ اوزد.

rAc sidzu / uzdis cār بتکده، چار : یس/ اوزد معبد.

rAz sidzu / uzdis zār بتکده، زار : یس/ اوزد معبد.

hisidzu / uzdisih یبت پرست : یسیه/ اوزد.

kihidzu / uzdihik یبغر ی،خارج -۱ : یهیک/ اوزد .یدیـ تبع۲

hikihidzu / uzdihikih یخارج -۱ : یهیکیه/ اوزد اخراج. ید،ـ تبع۲ یبیبودن، غربت، غر

katfurzu / uzruftak : خراب ـ فاسد ـ / اوزروفتک شده. یعضا

hidnamzu / uzmandih ی،زورمند : یه/ اوزمند قدرت، اقتدار. یی،توانا

nSiyAmzu / uzmāyišn یش،آزما : ییشن/ اوزما امتحان، آزمون، تجربه.

kinSiyAmzu / uzmāyišnik ییشنیک/ اوزما : .یتجرب ی،امتحان یشی،آزما

trubumzu / uzmuburt : زمرد. / اوزموبورت

drubumzu / uzmuburd : زمرد. / اوزموبورد

katumzu / uzmutak : آزموده، مجرب. / اوزموتک

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۵۳

natumzu / uzmutan : آزمودن، امتحان -۱ / اوزموتناندازه گرفتن، متراژ ـ ۳کردن یسع یدن،ـ کوش۲کردن کردن.

karAvzu / uzvārak : زواره برادر رستم. / اوزوارک

natrAvzu / uzvārtan : هزوارش ـ -۱ / اوزوارتنـ شرح دادن یحکردن، توض یهـ توج یحـ تشر یرـ تفس یینتب درک. یدن،ـ فهم۲

nSirAvzu / uzvārišn هزوارش، -۱ : یشن/ اوزوارـ شعور، فهم، ۲ یهتوج یح،شرح، تشر یح،ضتو یر،تفس یین،تب

ـ ارائه، عرضه،.۴ یـ بازشناس۳درک، عقل

nAvzu / uzvān : زبان. / اوزوان

dnamunAvzu / uzvānumand : زبان دار، / اوزوانومند حراف.

natsihAvzu / uzvāhistan ـ یرونب : یستن/ اوزواه شدن. یعخارج ـ منتشرـ شا

natsihAvzu / uzvāhistan ـ یرونب : یک/ اوزواه شده. یعخارج ـ منتشرـ شا

nAtSuzu / uzuštān : یب یت،مرده، م / اوزوشتان جان. یروح، ب

hinAtSuzu / uzuštānih یب ی،مردگ : یه/ اوزوشتان .یجان

dnamuzu / uzumand : توانا، ی،زورمند، قو / اوزومند توانمند، مقتدر، با اقتدار.

hidnamuzu / uzumandih ی،زورمند : یه/ اوزومند اقتدار. ی،توانمند یی،قدرت، توانا

trubmuzu / uzumburt : زمرد. / اوزومبورت

hizu / uzih قدرت، توان، یرو،ن ی،زورمند : یه/ اوز .یانرژ

tizu / uzit یعاتیاسقاط، ضا یت،مرده، م : یت/ اوز.

natizu / uzitan ـ ـ خارج۲اقدام کردن -۱ : یتن/ اوز نرفت یرونشدن، ب یدـ خارج ـ تبع۳کردن یرونـ ب یدتبع

dub tizu / uzit bud یتمرده، م بود : یت/ اوز.

rizu / uzir یتبا اهم یع،برجسته، مهم، رف : یر/ اوز.

hinSizu / uzišnih ی،برخاستگ یام،مد، ق : یشنیه/ اوز .یبرآمدگ ی،بلند شدگ

nizu / uzin ینهخرج، هز : ین/ اوز.

kanizu / uzinak ـ بهف، ۲خرج ینه،هز -۱ : ینک/ اوز ـ خروج.۳ یمتارزش، ق

natihinizu / uzinihitan ۱ : ینیهیتن/ اوز- ـ خارج شدن، ترک کردن.۲کردن یامبرخاستن، ق

nataZu / užatan : کشتن، قتل کردن. / اوژتن

rAtaZu / užatār : کشنده، قاتل. / اوژتار

kAnaZu / užanāk : کشنده، قاتل. / اوژناک

nSinaZu / užanišn کشتار، قتل. : یشن/ اوژن

dnamuZu / užumand : زورمند، توانا، / اوژومند مقتدر، با اقتدار. ی،توانمند، قو

hidnamuZu / užumandih ی،زورمند : یه/ اوژومند قدرت، اقتدار. ی،توانمند یی،توانا

nAsu / usān : ـ ۳ یدـ تبع۲خراج است -۱ / اوسان سقوط، عزل، طرد، رد.

natinAsu / usānitan ـ خارج یرونب -۱ : یتن/ اوسانانداختن، ساقط یینـ پا۳کردن یدـ تبع۲ـ استخراج کردن ـ عزل ـ برکنارـ.

kinSinAsu / usānišnik ینزول : یشنیک/ اوسان.

rapsu / uspar : یعخراب، ضا / اوسپر.

rupsu / uspur تمام، منظم، یل،کامل، تکم پور :/ اوس مرتب.

natrupsu / uspurtan : ـ لگدمال یمالپا / اوسپورتن کردن. یعـ پاسا ـ خراب ـ ضا

kirupsu / uspurik تمام، کامل، پر. : یک/ اوسپور

hikirupsu / uspurikih کمال. : یکیه/ اوسپور

Ahikirupsu / uspurikihā به طور : یکیها/ اوسپور ل، کامu.کام

girupsu / uspurig تمام، کامل، پر. : یگ/ اوسپور

tsu / ust : محکم، معتبر، موثق، مستند. / اوست

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۵۴

karatsu / ustarak : یغت / اوسترک.

katratsu / ustartak : پاک ـ سترده ـ / اوسترتک محو شده.

katsu / ustak : امن. یمأمن، جا / اوستک

hikatsu / ustakih ی،استوار یستادگی،ا : یهوستک/ ا استحکام. یداری،پا یی،ثبات، پابرجا

natsu / ustan : یامبرخاستن، بلند شدن، ق / اوستن کردن.

rAvatsu / ustavār : استوار، محکم، باثبات / اوستوار موصل نام دارد.

hirAvatsu / ustavārih ی،استوار : یه/ اوستوار استحکام، ثبات.

nAvatsu / ustavān : معتمد، موثق، ین،ام / اوستوان معتبر، مطمئن.

hinSivug nAvatsu / ustavān guvišnih / بخش. ینانگفتار اطم : یشنیهاوستوان گوو

hinAvatsu / ustavānih اعتراف، -۱ : یه/ اوستوان استحکام، ثبات. ی،ـ استوار۲ یماناقرار، اذعان، ا

rAvotsu / ustovār استوار، محکم، ار :/ اوستو .یمانباثبات، با ا

hirAvotsu / ustovārih ی،استوار : یه/ اوستوار استحکام، ثبات.

hinAvotsu / ustovānih یداری،پا : یه/ اوستوان .یستادگیمقاومت، ا

tAtsu / ustāt : استاد. / اوستات

natAtsu / ustātan : برخاستن، یستادن،ا / اوستاتن عمود شدن.کردن، یامق

tram tAtsu / ustāt mart : اوستات مرت / استاد مرد.

nSirAtsu / ustārišn امحا، محو، : یشن/ اوستار .یپاک کردگ یل،زا

mAtsu / ustām : یط،بستر، مح ینه،زم / اوستام .یهپا یان،اساس، بن

nAtsu / ustān : یستاده،با- برده شده، ا -۱ / اوستان ـ ۳ یهـ منظقه تحت الحما۲ته، عمود قائم، برخاس یع،رف منطقه یه،ناح یالت،ا

tsad nAtsu / ustān dast : اوستان دست / دست به آسمان بلند کرده.

hitsad nAtsu / ustān dastih اوستان / دست به آسمان بلند کردن. : یهدست

katrutsu / usturtak : یدهسترده، تراش / اوستورتک ـ محو شده.

tirfutsu / ustufrit یهـ فد ینذر -۱ : یت/ اوستوفر ی،خشنود یت،ـ رضا۲است همراه یکه با دعاخوان یـ قربان .یدتمج یق،تشو ین،ـ تحس۳ یخرسند

hinSitsu / ustišnih یزش،خ یام،ق : یشنیه/ اوست .یبرخاستگ

kitsu / ustik ـ ۲محرم، رازدار، معتمد -۱ : یک/ اوست ـ باز، گشاده، مفتوح.۳محکم استوار، مقاوم، یدار،پا

nAkitsu / ustikān دار، یهپا ی،اساس -۱ : یکان/ اوستمادون، خدمتکار، یردست،ز یع،ـ مط۲ ینانمعتبر، قابل اطم

محافظ، پاسبان. یس،پل

hinAkitsu / ustikānih یداری،پا -۱ : یکانیه/ اوست ـ خدمت.۲ثبات، استحکام

Ahikitsu / ustikihā محرمانه، -۱ : یکیها/ اوست .ینانـ با اطم۲ یسر

natinitsu / ustinitan یزاندن،برخ : ینیتن/ اوست بلند ـ نصب کردن.

rAksu / uskār : حظه، دقت. / اوسکارuتوجه، م

natirAksu / uskāritan فکر ـ -۱ : یتن/ اوسکارـ بحث ـ مباحثه ـ ۲کردن یشهتفکر ـ تعقل ـ تأمل ـ اند

شور.

nSirAksu / uskārišn فکر، تفکر، -۱ : یشن/ اوسکارـ بحث، مباحثه، شور، مشورت، ۲ یشهتعقل، تأمل، اند

ـ توجه، مuحظه، دقت.۳ یهمفکر یزنی،مشاوره، را

tirfusu / usufrit یقربان یه،فد : یت/ اوسوفر.

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۵۵

fuk nisu / usin kuf در ینام کوه کوف : ین/ اوس هفتم که همان.بودند در زمان اشک یاییآر یجانآذربا

natinisu / usinitan ـ خراب ـ یرانو : ینتن/ اوس نابود ـ منهدم کردن.

mAdnisu / usindām در ینام کوه : یندام/ اوس .یجانآذربا

Su / uš : هوش -۱ / اوش.

ratsaSu / ušastar : شرق، مشرق، خاور. / اوشستر

nihaSu / ušahin شب تا سحر یمهاز ن : ین/ اوشه

sAg nihaSu / ušahin gās گاس : ین/ اوشه گاه. یناوشه

rAtsAvx Su / uš xvāstār : اوش خواستار / خواهان مرگ.

rAtSAd Su / uš dāštār : نام / اوش داشتار .یستاندر س یکوه

ratSu / uštar : شتر. / اوشتر

nAtsratSu / uštarstān : اوشترستان / که شتر فراوان است. ییجا ینان،اشترستان، اشتر

pAtSu / uštāp : ـ ۲شتاب، عجله -۱ / اوشتاپ فشار، شدت.

ragpAtSu / uštāpgar : شتاب ـ / اوشتاپگر عجله کننده، عاجل.

nSipAtSu / uštāpišn شتاب، -۱ : یشن/ اوشتاپ .یـ شدت، فشردگ۲عجله

natfAtSu / uštāftan : شتافتن، شتاب / اوشتافتن ردن.ـ عجله ک

nAtSu / uštān : روح، شبه، جان، روان / اوشتان) ـ حرارت بدن.۲نشاط ی،دلگرم یه،ـ روح۱ ): اوشتانییاوستا

dnam nAtSu / uštān mand : اوشتان مند / زنده، جاندار.

dnam unAtSu / uštānu mand : اوشتانومند / زنده، جاندار.

hinAtSu / uštānih زنده ی،اندارج : یه/ اوشتان بودن.

rutSu / uštur : شتر، اشتر. / اوشتور

gnalap-vAg rutSu / uštur gāv-

palang : زرافه. / اوشتور گاو پلنگ

rAmSu / ušmār : حساب، شمار، عدد. / اوشمار

karAmSu / ušmārak : شماره، عدد. / اوشمارک

garAmSu / ušmārag : شماره، عدد. / اوشمارگ

natirAmSu / ušmāritan شمردن، : یتن/ اوشمار زدن. ینحساب ـ برآوردکردن، تخم

nSirAmSu / ušmārišn شمارش، : یشن/ اوشمار محاسبه. ی،بررس

rAySu / ušyār یارهوش : یار/ اوش.

nASu / ušān : آنها، آنان، به آنها، به یشان،ا -۱ / اوشان را یشانا یشان،ا

mAbSu / ušbām صبح، بامداد، هنگام طلوع بام :/ اوش .یدخورش

tiavatSu / uštavait اشنودگاه، نام : یت/ اوشتوئ گاثاها. یها از بخش یکی

sAgtivatSu / uštavitgās گاس : یت/ اوشتو نام روز دوم از پنج روز گاهان.

nadnakSu / uškandan : افکندن، / اوشکندن انداختن، ساقط ـ نازل ـ عزل کردن.

lAkSu / uškāl : شغال. / اوشکال

dnamSu / ušmand : یرام ی،فان / اوشمند.

natrumSu / ušmurtan : شمردن، -۱ / اوشمورتنـ تکرار کردن، به خاطر ۲حساب کردن، محسوب داشتن

ـ تفکر ـ تأمل کردن.۳آوردن

rAtrumSu / ušmurtār : محاسب، -۱ / اوشمورتار ـ حافظ.۲حساب ینماش

kitrumSu / ušmurtik ی،شمردن -۱ : یک/ اوشمورت .یدیـ سال خورش۲قابل شمارش، قابل محاسبه

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۵۶

nSirumSu / ušmurišn شمارش، -۱ : یشن/ اوشمورـ از بر داشتن، از ۳ـ تفکر، تأمل، غور ۲ یحساب، طبقه بند

.حفظ داشتن

hinSirumSu / ušmurišnih ۱ : یشنیه/ اوشمور- ـ تذکر.۲شمارش، حساب

ranSu / ušnar : ینام کس / اوشنر.

katunSu / ušnutak : ارضا شده. ی،راض / اوشنوتک

Sivx katunSu / ušnutak xviš اوشنوتک / .یاز خود راض : یشخو

natunSu / ušnutan : گوش یدن،شن / اوشنوتن دادن، گوش کردن، استراق سمع ـ شنود کردن.

kunSu / ušnuk : زانو. / اوشنوک

gunSu / ušnug : زانو. / اوشنوگ

dnamuSu / ušumand : یر،فناپذ ی،فان -۱ / اوشومند ـ شب زنده ۳ـ هوشمند، با استعداد، عاقل ۲ یریکم یرنده،م

دار.

hiSu / uših فراست، درک، فهم، استعداد. : یه/ اوش

natiSu / ušitan ـ منهدم ـ یرانخراب ـ و : یتن/ اوشuک ـ مضمحل کردن.اعدام ـ نابود ـ ه

rAdiSu / ušidār عاقل، محتاط، یار،هوش : یدار/ اوش با استعداد.

nSiSu / ušišn کت، عدم، : یشن/ اوشuمرگ، ه اضمحuل، انحطاط. یرانی،و ی،خراب

dnamunSirAqu / uqārišnumand / قابل دور کردن، قابل دفع. : یشنومنداوغار

natAtfu / uftātan : یینافتادن، پا -۱ / اوفتاتن کردن، یشامدـ پ۲آمدن، سقوط ـ نزول کردن، ساقط شدن

دادن. یاتفاق افتادن، رو

nSitfu / uftišn سقوط، نزول. ی،افتادگ : یشن/ اوفت

hinSitfu / uftišnih ی،افت کردگ : یشنیه/ اوفت .یاسقاط، ساقط شدگ

natinittfu / ufttinitan افتادن -۱ : ینیتن/ اوفت ـ باعث افتادن شدن.۳نداختن ـ ا۲

natisar kamAku / ukāmak rasitan / کامروا شدن. یدن،موفق شدن، به هدف رس : یتناوکامک رس

unku / uknu : اکنون، حا-، ا-ن. / اوکنو

yArgu / ugrāy رفتن، یینسقوط، نزول، پا : ی/ اوگرا فرود آمدن.

rAgu / ugār : یاجزر در / اوگار.

natrAgu / ugārtan : ـ خارج ـ یرونب -۱ / اوگارتن ـ جابجا ـ حمل و نقل کردن.۲استخراج ـ رفع کردن

nugu / ugun : همان طور که، آن گونه، ین،چن / اوگون .ینچن ینسان، ا ینبد یق،طر ینطور، آن طور، به ا ینا

kanugu / ugunak : یب،ترت ینطور، به ا ینا / اوگونک گونه. ینا

nugic nugu / ugun cigun یگون/ اوگون چ : .یههمان طور که، شب یر،مانند، نظ

natihinugu / ugunihitan و ینچن : یهیتن/ اوگون چنان کردن.

nadamAdrigu / ugirdāmadan یردآمدن/ اوگ : گرد آمدن، جمع شدن.

lu / ul : با-، فوق، بلند، بر، سطح. / اول

natsu lu / ul ustan برخاستن، ستن :/ اول اوکردن، یامگرفتن ـ ق یعکردن، ترف یامبلند شدن، صعود ـ ق

گرفتن. یعترف

natamA lu / ul āmatan : برخاستن، / اول آمتن صعود کردن.

nAdamA lu / ul āmadān : طالع. / اول آمدان

Sfard lu / ul drafš : یزه،ن ینخون / اول درفش خشم، قوه غضب. یود

hinSizrav lu / ul varzišnih یشنیه/ اول ورز : توبه. یمانی،نقض، فسخ، لغو، پش

hilu / ulih مافوق. ی،برتر یی،با- : یه/ اول

dnamu / umand : پسوند سازنده صفت / اومند است. یفیتوص

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۵۷

nAmu / umān : ما را، به ما. / اومان

onAnim nAmu / umān mināno ینانو/ اومان م : .یپس از کودورناخوند یuما نام پادشاه

natxumu / umuxtan : یادآموختن، / اوموختن گرفتن.

timu / umit انتظار. ید،ام : یت/ اوم

rAd timu / umit dār یدوار،ام دار : یت/ اوم منتظر.

rAvtimu / umitvār منتظر. یدوار،ام : یتوار/ اوم

hitimu / umitih انتظار. یدواری،ام : یتیه/ اوم

natinitimu / umitinitan ـ یدام : یتینیتن/ اوم انتظار داشتن، منتظرـ چشم به راه بودن.

dimu / umid انتظار، چشمداشت. ید،ام : ید/ اوم

rAvdimu / umidvār منتظر، یدوار،ام : یدوار/ اوم چشم به راه.

kanu / unak : شکاف، سوراخ، چاک، حفره. / اونک

tSinAm kanu / unak māništ یشت/ اونک مان : .کند یم یکه در سوراخ زندگ یجانور

nSimAnu / unāmišn یدگی،خم -۱ : یشن/ اونام .یلم یل،تما یش،ـ گرا۲مورب بودن

natinAnu / unānitan شکاف ـ چاک : یتن/ اونان کردن. یدادن، سوراخ کردن، حفره درست کردن، خال

natinu / unitan آوردن، خارج ـ یرونب -۱ : یتن/ اون فرستادن. یـ به دنبال کس۳ـ آوردن ۲استخراج کردن

hu / uh : احتما-، ممکن است ید،چنان، شا ین،چن / اوه رساند. یشک را م یمعن

natrak mahu / uham kartan : اوهم کرتن / جمع کردن.

nadrak mahu / uham kardan : اوهم کردن / جمع کردن.

nadam mahu / uham madan : ۱ / اوهم مدن- .یافتنخاتمه یدن،رس یآنـ به پا۲جمع شدن، گر آمدن

tAd zamrhu / uhrmaz dāt : اوهرمز دات / خداداد، مخلوق خدا.

hitAd zamrhu / uhrmaz dātih اوهرمز / .ییاهورامزدا ینآئ : یهدات

dzamrhu / uhrmazd : هرمز، اورمزد، -۱ / اوهرمزدـ نام ۲ یزهمه چ یبخش. مزدا: دانا یرا مزدا اهورا: هستاهو .یمشتر یارهس

nAdzamrhu / uhrmazdān : هرمزدان / اوهرمزدان .یهرمزان پسر هرمزد شاه ساسان یا

yAtavxdzamrhu / uhrmazdxvatāy /: یتخدمتکار. سانسکر یتعالیاهورا مزدا، بار : یاوهرمزدخوتا

ـ.۱و دوست یار یبه معن یمنار

nArhupASdzamrhu / uhrmazdšāpuhrān / .یهرمزد پسر شاپور شاه ساسان اوهرمزدشاپوهران :

hidzamrhu / uhrmazdih ی،اله : یه/ اوهرمزد .ییاهورامزدا یی،خدا

kidzamrhu / uhrmazdik یی،مزدا : یک/ اوهرمزد منسوب به هرمزد. ی،اله یی،اهورامزدا

mAvu / uvām /: ـ مرحله، نوبت، ۲وقت، زمان -۱ اووام ـ اجبار.۳ـ وام، قرض، استقراض ۲دفعه

yAtavx mAvu / uvām xvatāy ی/ اووام خوتا : ـ ۲ گیرد یقرض م یارکه بس یقرض گرفتن، کس یخدا -۱

که از زمان خود. یزمان، کس یخدا

hinSinim mAvu / uvām minišnih اووام /منش یض گرفتن داشتن، دارااخuق قر -۱ : ینیشنیهم

رفتن، یشبودن، مطابق زمان پ یتـ آپد۲استقراض بودن ابن الوقت.

himAvu / uvāmih ی،ـ قرض۲به موقع -۱ : یه/ اووام .یاستقراض

kimAvu / uvāmik ـ در حال ۲مقروض -۱ : یک/ اووام حاضر، فعu، ا�ن، معاصر و.

AhimAvu / uvāmihā ورت به ص -۱ : یها/ اووام ـ متناوبا، به طور متناوب.۳ـ به طور موقت ۲ یقرض

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۵۸

tSirvu / uvrišt است ینام گناه : یشت/ اوور.

nuvu / uvun : چون. ین،چن / اووون

nivu / uvin یر،ـ فق۲نابود، عدم، معدوم -۱ : ین/ اوو تنگدست. ینوا،ب یدست،مستضعف، ته ین،مسک

ikatub nivu / uvin butaki ۱ : یکبوت ین/ اوو- ـ یدتـ ته ینـ مستضعف ـ مسک یرـ فق۲نابود، اعدام شدن

ـ تنگدست. ینواب

hitub nivu / uvin butih ی،نابود -۱ : یهبوت ین/ اوو .ینواییاستضعاف، ب ی،ـ فقر، تنگدست۲عدم

himAjarf nivu / uvin frajāmih ین/ اوو .یریـ عاقبت فق۲ ینابود فرجام -۱ : یهفرجام

natinivu / uvinitan ناعدام ـ نابودکرد : ینیتن/ اوو.

nSinivu / uvinišn عدم. : ینیشن/ اوو

qabyu / uybaq معظم له، یحضرت،اعل بغ : ی/ او بگ، اوزبک. ی: ایکیتاج یجنابعال

tSir yu / uy rišt ییاوستا( : یشتر ی/ او :ام ـ ن۲کننده ضربه یزخم-avaoirishta (۱ یریشتاوئئ کردن انجام داده. یزخم یزهکه با انگ یگناه

rAbi / ibār نوبت. یکدفعه، یکبار، یک : یبار/ ا

tagbi / ibgat ـ مخرب ۲حمله، تجاوز -۱ : یبگت/ ا .یوگتبه: ا یدنگاه کن ینمخالف، متضاد، مبا یب،ـ ضد، رق۳

hikitagbi / ibgatikih وضع جهان : یبگتیکیه/ ا .یمنپس از تازش اهر

ti / it یبرا ی،به معن یعنی،ـ ۲ یکی ینا ین،ا -۱ : یت/ ا .رود یپس از خود به کار م یها واژه یینتب

ati / ita است. ینا : یت/ ا

rati / itar یا،دن ینجهان، در ا ینجا، در ا ینا : یتر/ ا عالم. یندر ا

hirati / itarih ینا ی،جهان ینا یی،جا ینا : یتریه/ ا .ییایدن

dAr ti / it rād ینجهت، به ا ینبه ا راد : یت/ ا .ینرو، بنابرا یناز ا یل،دل

ic dAr ti / it rād ci یرا،ز : یراد چ یت/ ا ..باشد یم یشیسبب اند ینچونکه، به ا

yArti / itrāy مناسبت، ینجهت، به ا یناز ا : یترای/ ا سبب. ینبه ا

muti / itum تنها. نه،یگاواحد، یکتا، : یتوم/ ا

nuti / itun گونه. ینطور، ا ینا ین،چن : یتون/ ا

ratnuti / ituntar تر. یفیتبا ک تر : یتون/ ا

hinuti / itunih ی،طور ینا ینی،چن ینا : یتونیه/ ا .یچگونگ یفیت،ک

natihinuti / itunihitan ـ یفیتک -۱ : یتونیهیتن/ ا ـ مقدر شدن.۳دادن یـ اتفاق افتادن، رو۲داشتن یچگونگ

ci / ic یچه : یچ/ ا.

dnaci / icand ی،مدت ی،چند، چند یک : یچند/ ا .یبرخ ی،بعض ی،مقدار ی،تعداد

natinici / icinitan یچمحو کردن، به ه : یچنینیتن/ ا رساندن.

ugivutxi / ixtuvigu پسر هووخشتر و : یختوویگو/ ا .یuداز م یشپ ۵۵۰شاه ماد ینآخر

Adi / idā ینا) یه: ایتسنسکر یذا؛: اییاوستا( : یدا/ ا.

yArdi / idrāy ینکه،ا یبرا ینکه،به خاطر ا : یدرای/ ا چون. یرا،ز

icyArdi / idrāyci یبرا یرا،چونکه، ز : یدرایچی/ ا .ینکها

ri / ir زاده، آزاده، یبنج یرانی،ا یایی،آر -۱ : یر/ ا مادون.تحت، یین،پا یر،ـ ز۲جوانمرد، پهلوان

cari / irac یرجا : یرچ/ ا.

natxari / iraxtan سرزنش ـ نکوهش -۱ : یرختن/ امبارزه ـ مناقشه یدن،ـ جنگ۳ـ ناسزا گفتن ۲ـ مuمت کردن

ـ مشاجره

rAtxari / iraxtār جنگجو، مبارز. : یرختار/ ا

kari / irak ینام کس : یرک/ ا.

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۵۹

jnari / iranj مت سرزنش -۱ : یرنج/ اuـ نکوهش ـ م ـ ناسزا گفتن.۲کردن

gnari / irang اشتباه، خطا، غلط، -۱ : یرنگ/ اـ اتهام، تهمت ۳ـ سرزنش، نکوهش، مuمت ۲نادرست، سهو

ـ کفر، الحاد، ارتداد.۴

hignari / irangih یاشتباه ی،نادرست : یرنگیه/ ا.

Ahignari / irangihā به غلط، اشتباها، : یرنگیها/ ا به نادرست، سهوا.

txAri / irāxt محکوم، مجرم. : یراخت/ ا

katxAri / irāxtak محکوم، مجرم. : یراختک/ ا

natxAri / irāxtan محکوم کردن، -۱ : یراختن/ اکردن، یرـ تحق۳ـ سرزنش ـ مuمت کردن ۲مجرم شناختن ـ متهم کردن.۴خوار شمردن

nAri / irān یرانا : یران/ ا.

kanAri / irānak یرانیا : یرانک/ ا.

nAkanAri / irānakān یرانیانا : یرانکان/ ا.

ganAri / irānag یرانیا : یرانگ/ ا.

nAganAri / irānagān یرانیانا : یرانگان/ ا.

trak nAsA nAri / irān āsān kart یران/ ا یباختر یها از استان یکینام kavãt آسان کرت کوات :

.یانان ساساندر زم یرانا

trak harravx nAri / irān xvarrah kart از یکینام shãhpuhr خوره کرت شاهپوهر : یران/ ا

.یرانا یشهرها

taphAps nAri / irān spāhpat یران/ ا .یرانسپهبد ـ فرمانده ارتش ا سپاهپت :

rtaS nAri / irān šatr شهر، یرانا شتر : یران/ ا .یرانکشور ا

kirtaS nAri / irān šatrik یکشتر یران/ ا : .یرانیا ی،شهر یرانا

hanraf nAri / irān farnah فره فرنه : یران/ ا .یرانپرتو ا یی،نور، روشنا

psaSug nAri / irān gušasp گوشسپ یران/ ا .یجاناز سرداران آذربا یکینام :

civ nAri / irān vic یننخست ینسرزم : یچو یران/ ا .نیانیراا

tAvak trAniv nAri / irān vinārt kavāt / است. ینام شهر کوات : ینارتو یرانا

tapri / irpat ینی،عالم د ی،روحان یربد،ه : یرپت/ ا .یمفت ینی،مدرس علوم د ید،مرجع تقل

katAztapri / irpatzātak یربده زاتک : یرپت/ ا .یـ روحان

hitapri / irpatih یگری،روحان یربدی،ه : یرپتیه/ ا بودن. یـ مفت ینیـ مدرس علوم د یدـ مرجع تقل ینیعالم د

nAtsitapri / irpatistān حوزه : یرپتیستان/ ا .یاتدانشکده اله ینی،مدرسه علوم د یه،علم

ratri / irtar تر، مادون. یینپا یرتر،ز : یرتر/ ا

natri / irtan تاده.متواضع، خاشع، فروتن، اف : یرتن/ ا

hinatri / irtanih تواضع، خشوع، -۱ : یرتنیه/ ا ـ اصالت، نجابت.۲ یافتادگ ی،خضوع، فروتن

natinijri / irjinitan متهم کردن، : یرجینیتن/ ا نسبت دادن.

Sakri / irkaš به حالت ینهدست بر س : یرکش/ ا احترام. یا یمتعظ

Sinamri / irmaniš یتشخص : یرمنیش/ ا.

nAmri / irmān ینبا ا یریمن)؛: ائییاوستا( : یرمان/ ا و یو شاد یدوست یـ نام فرشته نگهبان صلح، آشت۱: یمعان

یخوشبخت

kanAmri / irmānak ساده، فروتن، : یرمانک/ ا ـ ارج نهادن، بزرگ داشتن، قدر.۲متواضع

hinAmri / irmānih ی،دوست یرمانی،ا : یرمانیه/ ا وحدت. ی،همدل رفاقت، اتحاد،

hinSinimri / irminišnih ۱ : یرمینیشنیه/ ا- ـ اصالت فکر، علو ۲ یی،کم رو ی،تواضع، خجالت ی،فروتن همت.

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۶۰

rAvri / irvār ـ سزاوار ـ یستهدرخور ـ شا : یروار/ ا پهلوان. یق-

karAvri / irvārak آرواره، فک، چانه، لثه. : یروارک/ ا نه شود به بوسه.: بادام چشمکانت رخیخسروان

garAvri / irvārag آرواره، فک، چانه، : یروارگ/ ا زنخ.

rabadnuri / irundabar و زبر. یرز : یروندبر/ ا

ciri / iric یرجا : یریچ/ ا.

ziri / iriz است. ینام کوه : یریز/ ا

kiri / irik یبنج یل،اص یف،شر : یریک/ ا.

hiri / irih ـ نجابت، ۲بودن یاییـ آر یرانیا -۱ : یریه/ ا اصالت.

zi / iz ـ جشن ۲عبادت ـ پرستش کردن -۱ : یز/ ا گرفتن.

mzi / izm سوخت. یزم،ه : یزم/ ا

natizi / izitan یشعبادت ـ ستا یدن،پرست : یزیتن/ ا کردن.

nSizi / izišn عبادت، پرستش، دعا. : یزیشن/ ا

hirag nSizi / izišn garih هیگر یزیشن/ ا : عبادت ـ پرستش کردن.

hAjnap du dasi / isad ud panjāh یسد/ ا صد و پنجاه. اود پنجاه :

katAtmsi / ismtātak یستاده،ا -۱ : یستاتک/ ا به انجام یافته،ـ تحقق ۲قائم، عمود، راکد، ثابت، ساکن

.یدهرس

natAtmsi / ismtātan بودن، -۱ : یستاتن/ ا یتوقف کردن، بر جا یسستادن،اـ ۲هستن، وجود داشتن

ماندن، ساکن ـ ثابت شدن.

natinAtmsi / ismtānitan برقرار ـ : یستانیتن/ ا ثابت ـ ساکن ـ پابرجا ـ محکم کردن.

titsi / istit است، هست. : یستیت/ ا

nSitsi / istišn یت،موجود ی،هست -۱ : یستیشن/ ا ـ منزل، مسکن، مأوا.۲بقا، سکون

hinSitsi / istišnih ـ بقا یهست -۱ : یستیشنیه/ اـ منزل ـ مسکن ـ ۲ـ وجود ـ ثبات داشتن، موجود بودن

مأوا داشتن.

natinitsi / istinitan یستانیدن،ا : یستینیتن/ ا برقرار کردن.

msi / ism یزمه : یسم/ ا.

nAdmsi / ismdān دان هیزم دان : یسم/ ا.

himsi / ismih مییزه : یسمیه/ ا.

Si / iš گاو آهن. یش،خ : یش/ ا

mSi / išm یتخشم، غضب، عصبان : یشم/ ا.

numSi / išmun غضبناک، ین،خشمگ : یشمون/ ا .یعصبان

hinumSi / išmunih ینی،خشمگ : یشمونیه/ ا .یتعصبان ی،غضبناک

vid SAqi / iqāš div یوینام د : یود یغاش/ ا است.

ki / ik یک : یک/ ا.

did za ki / ik az did یگر،از همد : یداز د یک/ ا متقابل.

ganAki / ikānag وفادار، باوفا، متعهد. : یکانگ/ ا

higanAki / ikānagih ی،وفادار : یکانگیه/ ا تعهد. یی،باوفا

gi / ig آنگاه، سپس، بعد. : یگ/ ا

kami / imak یزمه یمه،ه : یمک/ ا.

qab mi / im baq حضرتیاعل بغ : یم/ ا.

hidnamurAmi / imārumandih یمارومندیه/ ا : یزکه در روز رستاخ یحالت گناهکار یت،مجرم ی،گناهکار

ساب پس دهد.ح یدبا

rAtrAciv rAmi / imār vicārtār / دادستان. ی،حاکم، قاض : یمارویچارتارا

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۶۱

mAmi / imām ینا : یمام/ ا.

timi / imit یدام : یمیت/ ا.

nAtimi / imitān ینام کس : یمیتان/ ا.

dimi / imid آرزو، هدف. ید،ام : یمید/ ا

ni / in ـ پسوند صفت ساز است.۲ ینا -۱ : ین/ ا

kadni / indak یانده، پسوند صفت ساز فاعل : یندک/ ا است.

SAqub Adni / indā buqāš نام بوغاش : یندا/ ا .یuماز شاهان ا یکی

nikuni / inukin که وارث پدر شود یخترد : ینوکین/ ا و نام و نسل او را نگه دارد.

Ayni / inyā وه، غ یگر،طور د یگر،د -۱ : ینیا/ اuیربه ع ـ و ا-، و گرنه.۲از، بجز

natini / initan که فعل را یمصدر یپسوند : ینیتن/ ا .کند یم یمتعد

cini / inic هم. ینا یز،ن ینا : ینیچ/ ا

hikini / inikih نجاست، ی،آلودگ ی،ناپاک : یکیهین/ ا .یفیکث

rAzahi / ihazār هزار. یک : یهزار/ ا

taprhi / ihrpat یتی): ائثرپئییاوستا( : یهرپت/ ا استاد، معلم، امام، مرجع. یربد،ه

vi / iv مانند: آید یاسم م یاننکره که در پا ی یک : یو/ ا . مرد. یک یعنی ی؛مرد

pavi / ivap یا : پیو/ ا.

ravi / ivar مسلما، یقینا،شک، حتما، یب : یور/ ا .یقتامطمئنا، محققا، حق

zravi / ivarz جنبش، حرکت، تحرک، -۱ : یورز/ ا .یدنـ سان د۳نظر یدتجد ید،ـ بازد۲نهضت، انقuب

natizravi / ivarzitan حرکت کردن، : یورزیتن/ ا سفر رفتن.

kizravi / ivarzik متحرک. : زیکیور/ ا

gizravi / ivarzig متحرک. : یورزیگ/ ا

hiravi / ivarih یقینی، ی،حتم ی،شک یب : یوریه/ ا .یقتحق ینان،اطم

kiravi / ivarik محقق. ی،مطمئن، حتم : یوریک/ ا

Ahiravi / ivarihā یا ز رو ینان،با اطم : یوریها/ ا .یقتحق

kavi / ivak یک : یوک/ ا.

nivda kavi / ivak advin یک : ینادو یوک/ ا .یمساو یکنواخت،جور، یک یش،هم ک ین،آئ

kanivda kavi / ivak advinak ینکادو یوک/ ا : همدل. یده،هماهنگ، هم عق

tidu kavi / ivak udit یکدیگربه : یتاود یوک/ ا.

kavi kavi / ivak ivak یک، یک : یوکا یوک/ ا تک تک، فرد فرد.

rab kavi / ivak bar یا که جنازه یکس بر : یوک/ ا یگناه ییحمل مرده به تنها یراز کند یحمل م ییرا به تنها بوده است.بزرگ

hirab kavi / ivak barih گناه حمل : یهبر یوک/ ا .ییجنازه به تنها

rAb kavi / ivak bār یک یکبار، -۱ بار : یوک/ ا .شود یبار آبستن م ینخستکه ن یـ زن۲مرتبه یکدفعه،

kAt kavi / ivak tāk یگانه، یکتا، تاک : یوک/ ا تنها، واحد، منفرد.

dnac kavi / ivak cand چند، یک چند : یوک/ ا .یمدت

tAd kavi / ivak dāt یننخست دات : یوک/ ا .یدهآفر

ruz kavi / ivak zur معادل. زور : یوک/ ا

kalAs kavi / ivak sālak / یک سالک : یوکا ساله.

fuk kavi / ivak kuf کوهانه. یک کوف : یوک/ ا

vAg kavi / ivak gāv یک گاو گاو : یوک/ ا.

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۶۲

kahAm kavi / ivak māhak ماهک : یوک/ ا ماهه. یککودک

nAkavi / ivakān واحد. یکان، : یوکان/ ا

kanAkavi / ivakānak واحد، یگانه، -۱ : یوکانک/ افرمانبر، گوش به یع،ـ مط۲ یکتارد، منفرد، تنها، فقط، ف

هماهنگ. یمی،ـ صم۳فرمان

nSinim kanAkavi / ivakānak minišn / .منش واحد یا یتشخص یدارا یت،تک شخص : یوکانکا

hikanAkavi / ivakānakih یگانگی، : یوکانکیه/ ا .یمیتصم ی،همدل ی،وحدت، فرد

AhikanAkavi / ivakānakihā یوکانکیها/ ا : . دادند یهمد-نه م یمانه،صم

hinAkavi / ivakānih وحدت، یی،تنها : یوکانیه/ ا .یانفراد یگانگی،

hikavi / ivakih یگانگی،وحدت، یی،تنها : یوکیه/ ا .یکپارچگیاتحاد،

cikavi / ivakic فقط یکی،تنها، واحد، -۱ : یوکیچ/ ا .یک یچـ ه۲

nikavi / ivakin یکیواحد، یگانه، : یوکین/ ا.

navi / ivan تنه، ساقه. : یون/ ا

katrakvi / ivkartak یکپارچه،واحد، کرتک : یو/ ا .یوستهمتصل، به هم پ یکنواخت،

hikatrakvi / ivkartakih اتحاد، -۱ : یهکرتک یو/ ا ـ شباهت.۲شراکت ی،همکار ی،اشتراک مساع

Ahikatrakvi / ivkartakihā با : یهاکرتک یو/ ا مشترک. یتمسئول

cAvi / ivāc یگانه، یکتا،تنها، فقط، واحد، -۱ : یواچ/ ا ـ شهرت، آوازه.۳ـ آوا، آواز، صدا، نوا ۲ ییبه تنها

hikicAvi / ivācikih اشتهار ـ شهرت : یواچیکیه/ ا داشتن، معروف ـ سرشناس ـ پرآوازه ـ نامدار بودن.

AhicAvi / ivācihā به آواز شهرستان. : یواچیها/ ا

rAvi / ivār یخراب یرانی،آوار، و : یوار/ ا.

sAg karAvi / ivārak gās گاس : یوارک/ ا غروب آفتاب است. یکبخش روز که نزد ینعصر، سوم

zAvi / ivāz م، ۲فقط -۱ : یواز/ اuـ کلمه، لغت، ک جمله.

kizAvi / ivāzik مخصوص، ی،رادانف ی،فرد : یوازیک/ ا خاص.

kiturmAvi / ivāmrutik سرودها و : یوامروتیک/ ا .شوند یبار خوانده م یککه ییدعاها

nAvi / ivān دهنه. : یوان/ ا

gnahAvi / ivāhang یکآهنگ، یک : یوآهنگ/ ا دارد. یکه ثبات فکر یجهت، کس

rAbvi / ivbār مترقبه، یرغ یکدفعه، یکباره، : یوبار/ ا نشده. نییب یشپ

kAtvi / ivtāk منفرد، یگانه،واحد، یکتا، : یوتاک/ ا خاص، مخصوص.

hikAtvi / ivtākih وحدت، یکتایی، -۱ : یوتاکیه/ ا واحد. یمـ تصم۲ یفرد ی،انفراد یگانگی،

mutvi / ivtum خاص، منفرد، یگانه،واحد، : یوتوم/ ا فرد.

dnacvi / ivcand یدتم ی،چند، چند یک : یوچند/ ا.

hirhicvi / ivcihrih وحدت طبع، -۱ : یوچیهریه/ ا .یگوهر یک یل،اص ی،نژاد یکـ ۲ یسرشت یکوحدت ذات،

hiyAtavxvi / ivxvatāyih یدتوح : یوخوتاییه/ ا.

tAdvi / ivdāt تک فرزند. یده،آفر یگانه : یودات/ ا

hiruzvi / ivzurih توازن قوا. : یوزوریه/ ا

mirsursvi / ivsrusrim ییاوستا( : یوسروسریم/ ا :که از غروب یاز اوقات نماز زرتشت یکی )سروثرم یویائ

شب است. یمهآفتاب تا ن

nAsvi / ivsān همانند، ی،مساو یکسان، : یوسان/ ا .یهمشابه، شب

hinAsvi / ivsānih ی،تساو یکسانی، : یوسانیه/ ا .یبشباهت، نظم، ترت ی،همانند

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۶۳

hitagvi / ivgatih حمله ـ هجوم ـ : یوگتیه/ ا .یمنیاهر یا یطانیش یتجاوز ـ تازش ـ دست دراز

hirhugvi / ivguhrih وحدت وجود، : یوگوهریه/ ا وحدت ذات.

kumvi / ivmuk لنگه کفش به یککه یکس : یوموک/ ا پا دارد.

hinSirAvud kumvi / ivmuk duvārišnih / لنگه کفش. یکه راه رفتن با گنا : یشنیهدووار یوموکا

rAzahvi / ivhazār هزار. یک : یوهزار/ ا

hivi / ivih اتحاد، اتفاق، وحدت. یگانگی، : یویه/ ا

nahgnAyvi / ivyānghan ییاوستا : یویانگهن/ ا :کمربند ی،کمربند کشت aivyãvanghana یویاونگهنائ

دسته ۶در یدرشته پشم بره سف ۷۲که از ینیمقدس د بافته.

nivi / ivin رسم، عرف، روش، یین،آداب، آ : یوین/ ا اسلوب، شکل.

ganivi / ivinag رسم، یین،آداب، آ -۱ : یوینگ/ ا .ینهـ آئ۲عرف، روش، اسلوب، شکل، فرم، صورت

yi / iy ـ ۲. ینکره. مانند: مرد یناسرانشان ن -۱ : یی/ ا آماژه اشاره. یرضم ینـ ا۳بار یک: یبارعدد مانند: ا یک

rAbi / ibār نوبت. یکدفعه، یکبار، یک بار : یی/ ا

bA / āb : آب. / آب

nAzatbA / ābtazān : آب رو، کانال، آبراه، / آب تزان .یجدول جو

garhicbA / ābcihrag یف،لط -۱ : یهرگ/ آب چ ـ آنچه ذاتش از ۲چون آب دارد یا که چهره یبا طراوت، کس است. دهآب ساخته ش

dAbA / ābād : یت،پرجمع یز،آباد، حاصلخ / آباد مزروع.

nAdAbA / ābādān : یز،آباد، حاصلخ -۱ / آبادان .یابـ موفق، کام۲مزروع یت،پرجمع

hinAdAbA / ābādānih ی،آبادان-۱ : یه/ آبادان .یابیکام یت،ـ موفق۲ یمزروع یتی،پرجمع یزی،حاصلخ

nAbA / ābān : ماه سال. ینهشتم / آبان

nAdbA / ābdān آبدان /.

nazbA / ābzan : حمام. / آبزن

gamAkbA / ābkāmag : یاآبکامه، سوپ / آبکامگ و ترش. یظآش غل

ganigbA / ābginag یشه،ش ینه،آبگ : ینگ/ آبگ بلور.

niganigbA / ābginagin ای، ینهآبگ : ینگین/ آبگ .یبلور ای، یشهش

sunbA / ābnus درخت با یا آبنوس گونه س :/ آبنو .یا به قهوه یلما یاهچوب س

natsubA / ābustan : آبستن، باردار، حامله. / آبوستن

hinatsubA / ābustanih ی،آبستن : یه/ آبوستن .یحاملگ ی،باردار

gibA / ābig یآبز : یگ/ آب.

galibA / ābilag آبله. : یلگ/ آب

pA / āp : آب. / آپ

SapA / āpaš : آکنده، یز،سرشار، پر، لبر -۱ / آپخش آب. یـ دررو، کانال، مجرا۲لبالب

natiSxapA / āpaxšitan نابود ـ : یتن/ آپخش شدن. یرانخراب ـ منهدم ـ منفجر ـ و

nSiSxapA / āpaxšišn انهدام، : یشن/ آپخش .ینابود یرانی،و یب،تخر ی،خراب

hikiSxapA / āpaxšikih یانطغ : یکیه/ آپخش آب، مد.

natiniSxapA / āpaxšinitan ینیتن/ آپخش : نابود ـ منهدم ـ منفجر کردن.

kanikapA / āpakinak یشه،ش ینه،آبگ : ینک/ آپک بلور.

nikanikapA / āpakinakin ینکین/ آپک : .یبلور ای، یشهش ای، ینهآبگ

nAdpA / āpdān : آبدان، ظرف آب، آسور. / آپدان

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۶۴

nAdsupradnapA / āpandarpusdān آپ / درون رحم. یعما اندرپوسدان :

hinSub mahradnapA / āpandarham

bušnih آب لذت زن و مرد به هنگام : یه/ آپ اندرهم بوشن .یزشآم

dnamupA / āpumand : آبدار. / آپ اومند

nacatpA / āptacan : بس / آپ تچنuی.

karhicpA / āpcihrak گوهر -۱ : کیهر/ آپ چ است. یا ـ نام ستاره۲ژن ی،وجود

nArhicpA / āpcihrān ینام گروه : یهران/ آپ چ از ستارگان.

ravx pA / āp xvar : آبخور، آبشخور، / آپ خور .یآبخور

tApA / āpāt : یزآباد، حاصلخ / آپات.

nAtApA / āpātān : آبادان، آباد. / آپاتان

hinAtApA / āpātānih ی،آبادان : یهتان/ آپا .یزیحاصلخ

natinAtApA / āpātānitan آباد : یتن/ آپاتان کردن.

hitApA / āpātih یشرفت،پ ی،ترق ی،آبادان : یه/ آپات .یبرکت، خوشبخت

dnamu hitApA / āpātih umand یه/ آپات .یافتهتوسعه ی،بابرکت، مترق یز،آباد، آبادان، حاصلخ اومند :

AhitApA / āpātihā آبادانه، : یها/ آپات .یزانهحاصلخ

AnAdApA / āpādānā : تا-ر، سالن، کاخ / آپادانا .یددر تخت جمش یعموم یا یرونیب

itrApA / āpārti یکمنام خاندان ارشک : ی/ آپارت .یاناشکان یانگذاربن

nApA / āpān : که در آن یآبان آب+ ان ماه / آپان .دشو یسا-نه آغاز م یها باران

harravx nApA / āpān xvarrah آپان خوره / آب. یفره ـ سبک :

nAx nApA / āpān xān : چشمه ـ / آپان خان چاه آب.

fAn nApA / āpān nāf : سرچشمه / آپان ناف آب، اصل.

kartiv nApA / āpān vitrak یترک/ آپان و : آب. یکانال ـ مجرا

āpānik kinApA / یالس ع،یما ی،آب : یک/ آپان.

nAxpA / āpxān : چشمه آب. / آپخان

nAxpA / āpxān چشمه آب، چاه. : یک/ آپخان

cirpA / āpric فواره. یز،آبر : یچ/ آپر

nazpA / āpzan : وان حمام، حوض کوچک. / آپزن

rAspA / āpsār : سرچشمه، سرآب. / آپسار

nArAspA / āpsārān : یـ باران۲بهار -۱ / آپساران.

kirAspA / āpsārik یکه دارا ینیزم : یک/ آپسار سرآب است.

kamAkpA / āpkāmak : غذا، ینوع / آپکامک سوپ.

kanigpA / āpginak یشه،ش ینه،آبگ : ینک/ آپگ بلور.

nikanigpA / āpginakin ای، ینهآبگ : ینکین/ آپگ .ینبلور ای، یشهش

sunpA / āpnus : چوب سخت. یآبنوس، نوع / آپنوس

kArupA / āpurāk : ـ یدحامل، آورنده، تول / آپوراک خلق کننده، سازنده.

natrupA / āpurtan : حمل کردن، -۱ / آپورتنـ سرقت کردن، دستبرد زدن، یـ غارت ـ دزد۲آوردن ربودن.

nSirupA / āpurišn ـ ۲حمل، آورش -۱ : یشن/ آپور رد.سرقت، دستب ی،ـ غارت، دزد۳خلق ید،محصول، تول

hinSirupA / āpurišnih حمل -۱ : یشنیه/ آپورـ غارت ـ ۳ـ خلق کردن یدـ حاصل ـ تول۲کردن، آوردن

ـ سرقت کردن،. یدزد

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۶۵

natsupA / āpustan : آبستن، باردار. / آپوستن

sAg natsupA / āpustan gās آپوستن / .یمانهنگام زا گاس :

hinatsupA / āpustanih ی،ستنآب : یه/ آپوستن .یحاملگ ی،باردار

hitsupA / āpustih ی،باردار ی،آبستن : یه/ آپوست .یحاملگ

hipA / āpih یالس یع،ما ی،آبک : یه/ آپ.

natipA / āpitan عصاره، عرق، یره،ش : یتن/ آپ .یسساند

kamxut natipA / āpitan tuxmak یتن/ آپ ..است شده یم یاهـ عصاره ـ عرق گ یرهش توخمک :

kipA / āpik یالس یع،ما : یک/ آپ.

kalipA / āpilak آبله، تاول. : یلک/ آپ

SxatA / ātaxš : آتش. / آتخش

kamhut SxatA / ātaxš tuhmak آتخش / آتش نژاد، آتش تبار، آتش ذات. توهمک :

rAtrak SxatA / ātaxš kartār آتخش / کننده آتش. یهته کرتار :

sAg SxatA / ātaxš gās : آتخش گاس / گذارند یآن م یکه ظرف آتش مقدس را رو ییآتشگاه، سکو

..است آمده

nSiAyn SxatA / ātaxš nyāišn آتخش / آتش. یبرا یایشینام ن یایش،آتش ن : یاییشنن

rAtiniSxav SxatA / ātaxš

vaxšinitār که در مراسم یشواییپ : ینیتار/ آتخش وخش آتشدار است. ینید

rAtinizav SxatA / ātaxš vazinitār / .کند یکه آتش را شعله ور م یکس : ینیتارآتخش وز

AS nASxatA / ātaxšān šā : آتخشان شا / یها از آتشکده یکیشاه آتشان، آذران شاه، آتش بهرام،

.یرانبزرگ ا

kinSiravxa iSxatA / ātaxši

axvarišnik یزم ه یکه ب یآتش : یشنیکاخور ی/ آتخش .می سوزد

rakmrap iSxatA / ātaxši parmkar / خودسوز. یا نام آتشکده پرمکر : یآتخش

kAcus iSxatA / ātaxši sucāk ی/ آتخش آتش سوزان، شعله ور. سوچاک :

yukrak iSxatA / ātaxši karkuy ی/ آتخش .یآتشکده کرکو : یکرکو

nArhrav iSxatA / ātaxši varhrān / آتش بهرام. ورهران : یآتخش

mArhav iSxatA / ātaxši vahrām / آتش بهرام، آتشکده بزرگ هر شهر. وهرام : یآتخش

tSizAv iSxatA / ātaxši vāzišt ی/ آتخش برق آسمان، آتش برق. : یشتواز

nAmArhAv iSxatA / ātaxši vāhrāmān آتش و ینو مقدس تر ینبزرگ تر واهرامان : ی/ آتخش

تشکده.آ

kiSxatA / ātaxšik یآتش : یک/ آتخش.

ratA / ātar : آتش، آذر. / آتر

SxavratA / ātarvaxš : رهبر ـ مرجع / آتروخش .ینید

hiSxavratA / ātarvaxših یه/ آتروخش : .ینید یتمرجع

kuratA / ātaruk : آتش، آذر. / آتروک

SatA / ātaš : آتش. / آتش

vAtA / ātāv دارا یع،مستط ی،ثروتمند، غن -۱ تاو :/ آ .یستهشا یق،- یت،ـ مستعد، با صuح۲

hivAtA / ātāvih ـ ۲ یثروتمند -۱ : یه/ آتاو .یستگیشا یاقت،ل یت،استعداد، صuح

nirtA / ātrin ماز ا ینام کس : ین/ آترuی.

rutA / ātur : آتش، آذر، شعله. / آتور

ratsa rutA / ātur astar خاکستر. استر : / آتور

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۶۶

niratsa rutA / ātur astarin ین/ آتور استر : .ینخاکستر

nugrutsa rutA / ātur asturgun آتور / رنگ. یخاکستر استورگون :

ratsi rutA / ātur istar خاکستر : یستر/ آتور ا آزاد.

kadnab rutA / ātur bandak : نام / آتور بندک .یکس

rtim nizrub rutA / ātur burzin mitr آتور /آتشکده کشاورزان ینمهر. ا ینآتشکده آذر برز : یترم ینبورز

است. بوده یشابوردر ن یوندکوه ر یخراسان و در با-

gaburraf rutA / ātur farrubag آتور فروبگ / آتشکده آذر فرنبغ. :

qabnraf rutA / ātur farnbaq : آتور فرنبغ / از سه آتشکده بزرگ یکیبغ، آتشکده آذر فرنبغ. نام آذرفرن

فارس بود. یانکه در گار یاندر زمان ساسان

yukrak rutA / ātur karkuy ی/ آتور کرکو : .یستاندر س یآتشکده کرکو

nArutA / āturān : ها. ها، آذرها، شعله آتش / آتوراناز که دو تن مغ یاندر هر روستا در زمان ساسان ینام آتش

.کردند یم یآن نگهدار

tAprutA / āturpāt : از یکیآذربد، / آتورپات است که اهورامزدا عطا کرده. یزرتشت یونروحان یها مقام

nAkatAprutA / āturpātakān : آتورپاتکان / آذرباتکان. یجان،آذربا

nAdnapserAm tAprutA / āturpāt

mārespandān : اد مارسپندان. آذرپ / آتورپات مارسپنداناز موبدان بزرگ در زمان یکیاز نوادگان زرتشت و یکی

.یشاپور دوم ساسان

tAdrutA / āturdāt : ینام کس / آتوردات.

ratsrutA / āturstar : که یخیمقاش، س / آتورستر .کنند یو رو م یربا آن آتش را ز

cusrutA / ātursuc : یآذرسوز، فروزندگ / آتورسوچ آتش.

nAkatAk rutA / ātur kātakān : آتورکاتکان / است. یا نام آتشکده

sAgrutA / āturgās : آتشگاه، آذرگاه، / آتورگاس آتشکده.

psanSugutA / ātugušnasp : آتورگوشنسپ / .یجان بودآتشکده در آذربا ینآتشکده آذرگشسپ ا

kanugrutA / āturgunak : آذرگونه، / آتورگونک آذرگون.آتشگون، گل

isern razA / āzar nresi آذر : ی/ آتورنرس .یشاه ساسان ینپسر هرمز دوم نهم ینرس

AtAparsA / āsrapātā : نام استانداران / آثرپاتا بر عهده داشتند. یزآتشکده را ن یاستکه ر یانزمان اشکان

nAvarsA / āsravān : آثرونییاوستا( / آثروان :

ãsravan (یون،مقدس روحان یاورجاوند نگهبان آتش موبدان.

AtAporsA / āsropātā : ینام فرمانروا / آثروپاتا .یجانآذربا یرانیا

idAyrsA / āsryādi یمآذر ماه در تقو : یادی/ آثر .یهخامنش

anSuabAysA / āsyābaušna نام : یابئوشن/ آث .یکس

natsaxA / āxastan : یامبرخاستن، ق / آخستن کردن.

txA / āxt : مرض. یماری،ب / آخت

ravxA / āxvar : آخور، اصطبل. / آخور

rAdras nAtap ravxA / āxvar patān

sardār : فرمانده یراخوران،فرمانده م / آخور پتان سردار کل سواره نظام.

rAdras ravxA / āxvar sardār آخور سردار / فرمانده سواره نظام. یراخور،م :

natimArxA / āxrāmitan یدنخرام : یتن/ آخرام.

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۶۷

nadimArxA / āxrāmidan یدن/ آخرام : .یدنخرام

natizixA / āxizitan یامبرخاستن، ق : یزیتن/ آخ کردن، بپاخاستن.

natsizixA / āxizistan برخاستن، : یزیستن/ آخ .کند یم یادکردن، بپاخاستن سوگند یامق

nSizixA / āxizišn یام،ق یزش،خ : نیزیش/ آخ .یامتق یز،رستاخ

natsixA / āxistan یامبرخاستن، ق : یستن/ آخ کردن، بپاخاستن.

guradA / ādarug : آتش ینساده تر / آدروگ .یانزرتشت

gihedA / ādehig یبوم ی،اهل : یگ/ آده.

nAdA / ādān : دار،¬یهدارامند، پولدار، سرما -۱ / آدان مال. یی،، داراـ ثروت۲ یثروتمند، غن

hinAdA / ādānih مال. یی،ثروت، دارا : یه/ آدان

rudA / ādur : آتش. / آدور

SinkrudA / ādurkniš آبان ماه در : یش/ آدورکن .یهخامنش یمتقو

hAgrudA / ādurgāh : آتشگاه. / آدورگاه

SinakudA / ādukaniš نام آبان ماه : یش/ آدوکن .یهخامنش یمدر تقو

rA / ār : کردن. یابآرد ـ پودر ـ آس / آر

nasarA / ārasan : آرسن، انجمن، مجلس، / آرسن مجمع.

karA / ārak : یجهت، طرف، سمت، سو / آرک.

marA / āram : آرام، راحت، آسوده. / آرم

natimarA / āramitan یدن،آرم : یتن/ آرم استراحت کردن، آسودن، در صلح بودن.

jnarA / āranj : آرنج. / آرنج

kAnivarA / āravināk پر، سرشار، یز،لبر : یناک/ آرو لبالب، ما-مال، آکنده.

trA / ārt : آرد. / آرت

katrA / ārtak : آرد. / آرتک

natrA / ārtan : ـ پودرکردن. یابآرد ـ آس / آرتن

kuzrA / ārzuk : ـ ۲ یلآرزو، خواسته، م -۱ / آرزوک محبت.

AybArA / ārābyā عرب. : یا/ آراب

dArA / ārād : یندهآرا / آراد.

ipsArA / ārāspi زرتشت. ینام عمو : ی/ آراسپ

katsArA / ārāstak : ین،آراسته، مز -۱ / آراستک ـ مسلح، مجهز.۲شده ینتز

hikatsArA / ārāstakih ی،آراستگ : یه/ آراستک .ینتزئ

natsArA / ārāstan : ـ ینتتن، زآراس / آراستن دادن. یبـ منظم ـ مرتب کردن، نظم ـ ترت ینـ مز ینتزئ

rAtsArA / ārāstār : آراسته ـ مرتب ـ / آراستار کننده. ینتمنظم ـ ز

hirAtsArA / ārāstārih آراستن، : یه/ آراستار یبـ منظم ـ مرتب کردن، نظم ـ ترت ینـ مز ینـ تزئ ینتز

دادن.

AhirAtsArA / ārāstārihā /به : یهاآراستار به طور منظم. ی،آراستگ

itsArA / ārāsti ینام کس : ی/ آراست.

nSiyArA / ārāyišn نظم، یش،آرا : ییشن/ آرا اداره. یب،ترت

tiSravx i nSiyArA / ārāyišn i

xvaršit نام ید،خورش یشآرا : یتخورش ییا ییشن/ آرا باستان. یرانا یها از آهنگ یکی

lebrA / ārbel : شاهان یکرکه پ یینام جا / آربل در آن به خاک سپرده شده بود. یاشکان

nSiyurA / āruyišn نمو، رشد. یش،رو : ییشن/ آرو

kinSiyurA / āruyišnik یدنی،روئ : ییشنیک/ آرو .یرشد ـ نمو کردن ی،رستن

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۶۸

dnamunSiyurA / āruyišnumand ییشنومند/ آرو خوب. یشرو یدارا ی،مند، خوب رستن یشرو :

nmarAyrA / āryāramn از یکی : یارمن/ آر .یوشفرمانداران دار

AnmarAyrA / āryāramnā پدر بزرگ : یارمنا/ آر اول. یوشدار

epsAyrA / āryāspe از پسران یکی : یاسپ/ آر دوم. یراردش

nazrafoirA / āriofarzan ینام سردار : یوبرزن/ آر در برابر وی یرانش اسکندر به اکه در زمان تاز یرانیا

.مقاومت کرد

zA / āz : یوـ نام د۲مفرط یلآز، حرص، طمع، م -۱ / آز ـ مار، اژدها.۳حرص

natrazA / āzartan : رنج، یت،آزار، اذ / آزرتن شکنجه.

mrazA / āzarm : احترام یا،آزرم، شرم، ح -۱ / آزرم ارت، صدمه.ضرر، خس یان،ز یب،آس یت،ـ رنج، آزار، اذ۲

himrazA / āzarmih به: آزرم. یدنگاه کن : یه/ آزرم

txodimrazA / āzarmidoxt نام : یدخت/ آزرم .یزدختر خسرو پرو

nSimrazA / āzarmišn آزرم، شرم، : یشن/ آزرم احترام. یا،ح

kimrazA / āzarmik محترم، ارجمند، با : یک/ آزرم آبرودار. یا،ح

hikimrazA / āzarmikih محترم، : یکیه/ آزرم بودن. یاباح

itnazA / āzanti ترجمه. : ی/ آزنت

tAzA / āzāt : آزاد، رها، مرخص -۱ / آزات.

nAkatAzA / āzātakān : یبآزادگان، نج / آزاتکان زادگان.

hikatAzA / āzātakih نجابت. ی،آزادگ : یه/ آزاتک

karhic tAzA / āzāt cihrak یهرک/ آزات چ : از تبار ـ از نژاد آزادگان، آزاده نژاد.

tAS tAzA / āzāt šāt : آزادشاد. / آزات شات .یشاه ساسان یکمدر زمان خسرو یاز موبدان زرتشت یکینام

hirAtrak tAzA / āzāt kartārih آزات / کامل. یارعمل، اخت یآزاد : یهکرتار

mAktAzA / āzātkām : حب مختار، صا / آزات کام عمل دارد. یکه آزاد یکس یار،اخت

himAktAzA / āzātkāmih یاراخت : یه/ آزات کام.

kimAktAzA / āzātkāmik مختار، : یک/ آزات کام عمل دارد. یکه آزاد یکس یار،صاحب اخت

nAtram tAzA / āzāt martān : آزات مرتان / .نزادگا یبآزاد مردان، نج

hitram tAzA / āzāt martih یهزات مرت/ آ : نجابت. ی،جوانمرد ی،آزادمرد

ravtAzA / āzātvar : از یکیآزادوار، نام / آزات ور باستان. یرانا یها آهنگ

nAtAzA / āzātān : یزنام و ن ینآزادان، ا / آزاتان بودند که یاندر زمان ساسان یوزورکان، نام کارگزاران دولت

شاه را برکنار کنند. توانستند یم

hitAzA / āzātih نجابت. ی،آزاد -۱ : یه/ آزات

natSAd hitAzA / āzātih dāštan یه/ آزات ـ سپاسگزار ـ قدردان ـ ۲آزاد بودن برده نبودن -۱ داشتن :

شکرگزار بودن.

rak hitAzA / āzātih kar ۱ کر : یه/ آزات- .، آزادیگر یخواهآزاد

natrak hitAzA / āzātih kartan یه/ آزات نمودن. یـ سپاسگزار۲بودن یخواهآزاد -۱ رتن :ک

hirAtrak hitAzA / āzātih kartārih / .یـ ساسگزار۲ یخواهیآزاد -۱ : یهکرتار یهآزات

natfug hitAzA / āzātih guftan یه/ آزات داشتن، آزادانه سخن گفتن . یانب یآزاد -۱ گوفتن :

rAzA / āzār : کنجه.رنج، ش یت،آزار، اذ / آزار

karAzA / āzārak : مجروح. ی،زخم / آزارک

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۶۹

natrAzA / āzārtan : کردن، یتآزار ـ اذ / آزارتن آزردن، رنج ـ شکنجه دادن.

rAtrAzA / āzārtār : کننده، یتآزار ـ اذ / آزارتار شکنجه گر، جuد.

natirAzA / āzāritan کردن، یتآزار ـ اذ : یتن/ آزار دن، صدمه زدن.آزردن، رنج ـ شکنجه دا

nSirAzA / āzārišn رنج، یت،آزار، اذ : یشن/ آزار شکنجه، صدمه.

kinSiyAzA / āzāyišnik نمو ـ : ییشنیک/ آزا شونده. یررشدکننده، تکث

hiSitap rhiczA / āzcihr patiših /گرفتار بودن روان به حرص و شهوت، : یشیهپت یهرآزچ .یسمساد

kamAkzA / āzkāmak طمع یص،حر ک :/ آزکام تا. گذارند یرا کنار هم م ها یلدار، آزکامه ب

hikamAkzA / āzkāmakih حرص، : یه/ آزکامک .یشهوت پرست ی،طمع، آزکام

himAkzA / āzkāmih حرص، شهوت. : یه/ آزکام

nSiyAmzA / āzmāyišn یش،آزما : ییشن/ آزما امتحان، آزمون، تجربه.

katumzA / āzmutak آزموده، مجرب، تک :/ آزمو کارکشته.

natumzA / āzmutan : آزمودن، امتحان ـ / آزموتن ـ تجربه کردن. یشآزما

ravAnzA / āznāvar : محترم، یف،آزاده، شر / آزناور .یبنج

ravzA / āzvar : طمع کار، شهوت ران یص،حر / آزور .یندگو یم یارکنده شود، ه یتر یشب

hiravzA / āzvarih /حرص، طمع، ی،آزور : یهآزور شهوت.

AhiravzA / āzvarihā یصانه،آزورانه، حر : یها/ آزور شهوت. یطمع، از رو یاز رو

nadruzA / āzurdan : کردن. یتآزردن، اذ / آزوردن

natimasA / āsamitan یدن،ترس : یتن/ آسم وحشت کردن.

nasA / āsan : آهن. / آسن

nsA / āsn : نام نهاد.. یزیغر ی،ذات ی،طرف / آسن

rAtansA / āsnatār : ینام کس / آسنتار.

tarx nsA / āsn xrat : ی،خرد ذات / آسن خرت .یزیعقل غر

hitarx nsA / āsn xratih خرد : یه/ آسن خرت داشتن. یعلم لدن یا یداشتن، عقل فطر یذات

yur nsA / āsn ruy یندهرو یننخست : ی/ آسن رو.

katunsA / āsnutak : ی،فطر ی،ذات / آسنوتک . یزیغر

insA / āsni وقت. : ی/ آسن

katinsA / āsnitak ی،فطر ی،ملهم، ذات : یتک/ آسن .یزیغر

nSinim katinsA / āsnitak minišn /دانش ی،الهام شده، علم لدن یشهاند : ینیشنم یتکآسن .یذات

natinsA / āsnitan حمام کردن. : یتن/ آسن

kAsA / āsāk : شهر قوچان در ینام باستان / آساک .یانو اشکان یاندر زمان هخامنش یاستان خراسان رضو

nAsA / āsān : آسان، سهل، راحت. / آسان

yAp nAsA / āsān pāy چابک، : ی/ آسان پا پرشتاب. یع،چا-ک، سر

hinSinim nAsA / āsān minišnih آسان / فکر. یشامش خاطر، آساآر : ینیشنیهم

hinAsA / āsānih ی،سهولت، خوش ی،آسان : یه/ آسان استراحت. ی،راحت

dnamu hinAsA / āsānih umand یه/ آسان آسان، سهل، راحت. اومند :

rAtAd hinAsA / āsānih dātār یه/ آسان دهنده، سهل کننده. یـ راحت یشـ آسا یآسان داتار :

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۷۰

natinAsA / āsānitan / آسودن، : یتنآسان استراحت کردن.

AhinAsA / āsānihā به ی،به آسان : یها/ آسان .یسهولت، به راحت

yAsA / āsāy آسودن. : ی/ آسا

kayAsA / āsāyak یق،پناهگاه، آ-چ : یک/ آسا .یبانسا

dnamu yAsA / āsāy umand اومند : ی/ آسا .یـ نام کوه۲استراحت کننده -۱

natiyAsA / āsāyitan استراحت ـ : ییتن/ آسا کردن. یحتفر

nSiyAsA / āsāyišn یش،آسا : ییشن/ آسا .یحاستراحت، تفر

nAkipsA / āspikān یدوننام پدر فر : یکان/ آسپ.

nAvatsA / āstavān : معترف، مقر، -۱ / آستوان مؤمن. ی،متق ین،ـ متد۲اقرارکننده

hinAvatsA / āstavānih اعتراف، -۱ : یه/ آستوان .یدهثبات عق یمان،تقوا، ا ین،ـ تد۲اقرار

rAtsA / āstār : جرم، گناه، بزه. / آستار

natirAtsA / āstāritan رواج ـ : یتن/ آستار گناه. یاگسترش دادن جرم

natinirAtsA / āstārinitan علت : ینیتن/ آستار جرم شدن.

kanAtsA / āstānak : آستانه. / آستانک

nSitsA / āstišn اصرار. ی،پافشار : یشن/ آست

prak ursA / āsru karp : رو، ینآتش / آسرو کرپ است. ینید یرآذرگونه و رهنمودها غ یکر،پ ینآتش

nursA / āsrun : آثرونییاوستا( / آسرون : ãsravan ، کاهن.یروحان» مقدس«نگهبان آتش ورجاوند )

hinursA / āsrunih یکاهن یگری،وحانر : یه/ آسرون.

nAmsA / āsmān : آسمان. / آسمان

cur nAmsA / āsmān ruc : آسمان / آسمان روچ و هفتم هر ماه. یستروز، روز ب

gadinsA / āsnidag یهشسته، تصف : یدگ/ آسن .شده، مطهر، پاک، خالص

natusA / āsutan : آسودن، استراحت کردن. / آسوتن

nAtsirusA / āsuristān /آسورستان، : یستانآسور آسور، آشور، بابل.

kirusA / āsurik یبابل ی،آشور ی،آسور : یک/ آسور.

pAyisA / āsiyāp یابآس : یاپ ی/ آس.

AysA / āsyā یابآس : یا/ آس.

bAysA / āsyāb یابآس : یاب/ آس.

gAysA / āsyāg به. یاسنگ آس : یاگ/ آس

vAysA / āsyāv یابآس : یاو/ آس.

yAysA / āsyāy یابآس : یای/ آس.

tsad tap yAysA / āsyāy pat dast / .یدست یابآس پت دست : یایآس

nSipisA / āsipišn افروزش، احتراق، : یپیشن/ آس .یآتش زدگ

natisA / āsitan آمدن. : یتن/ آس

natfisA / āsiftan روشن کردن، آتش : یفتن/ آس زدن، استارت زدن.

misA / āsim /نقره. یم،س : یمآس

rak misA / āsim kar زنقره سا کر : یم/ آس..

rag misA / āsim gar نقره ساز. گر : یم/ آس

nimisA / āsimin یا نقره یمین،س : یمین/ آس.

nisA / āsin آهن. : ین/ آس

rAs nisA / āsin sār یسار آهن سار : ین/ آس.

txativ nisA / āsin vitaxt یتختو ین/ آس : مذاب. یاآهن گداخته

ninisA / āsinin یآهن ین،آهن : ینین/ آس.

gid ninisA / āsinin dig یگد : یگد ینین/ آس .یظرف آهن ین،آهن

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۷۱

SA / āš : آش، خوراک. / آش

tSA / āšt : صلح، توافق. ی،آشت / آشت

hikatSA / āštakih صلح، ی،آشت : یه/ آشتک توافق، موافقت.

hihAvx tSA / āšt xvāhih یه/ آشت خواه : .یـ صلح ـ توافق خواه یآشت

hitSA / āštih صلح، توافق، ی،آشت : یه/ آشت موافقت، سازش.

rAtAd hitSA / āštih dātār داتار : یه/ آشت ـ صلح ـ دهنده، به توافق ـ موافقت رساننده. یآشت

karAkSA / āškārak : یدا،آشکار، پ / آشکارک ظاهر.

kArAkSA / āškārāk : یدا،آشکار، هو / آشکاراک واضح. یح،صر ی،علن یدا،روشن، پ

natinikArAkSA / āškārākinitan /ـ افشا ـ ظاهر کردن، برمu یداآشکار ـ پ : ینیتنآشکاراک ساختن.

rAtinikArAkSA / āškārākinitār / آشکار ـ ظاهر ـ برمu ـ افشا کننده. : ینیتارآشکاراک

hirAtinikArAkSA / āškārākinitārih / آشکار ـ ظاهر ـ برمu ـ افشا کردن. : ینیتاریهآشکاراک

hikarAkSA / āškārakih ی،آشکار : یه/ آشکارک ـ واضح بودن. یحـ صر یعلن یدایی،پ ی،ظاهر

hirAkSA / āškārih ی،ظاهر ی،آشکار : یه/ آشکار .یداییپ

AhirAkSA / āškārihā آشکارانه : یها/ آشکار ، ظاهرا.

kAvanSA / āšnavāk : یعشنوا، سم -۱ / آشنواک ـ متوجه.۲

hikAvanSA / āšnavākih حس -۱ : یه/ آشنواک ـ توجه.۲ ییشنوا

nSivanSA / āšnavišn یدن،شن : یشن/ آشنو .یسمع یداری،متوجه شدن، شن

hinSivanSA / āšnavišnih یشنیه/ آشنو : .یداریشن ی،سمع یی،شنوا

AnSA / āšnā : آشنا. / آشنا

kAnSA / āšnāk : مشهور، معروف کارکرد / آشناک آن مانند دونقطه : است.

natunSA / āšnutan : یدن،شنودن، شن / آشنوتن درک کردن. یدن،فهم

puSA / āšup : ینظم یآشوب، ب / آشوپ.

natfuSA / āšuftan : ینآشفتن، خشمگ / آشوفتن ـ ناراحت شدن. یـ عصبان

hirAktfuSA / āšuftkārih ۱ : یه/ آشوفتکار- .یرانیو یب،ـ انهدام، تخر۲نظم یکار ب ی،آشفته کار

hirAtfuSA / āšuftārih ی،آشفتگ : یه/ آشوفتار .ینظم یب یشانی،پر

nAySA / āšyān منزل، خانه، یان،آش : یان/ آش مسکن، مأوا.

kanAySA / āšyānak یانهآش : یانک/ آش.

natxiSA / āšixtan یزلبر یختن،ر -۱ : یختن/ آش داشتن. یانـ جر۲ـ ما-مال ـ سراکو شدن

natihiSA / āšihitan ـ جلو یشپ : یهیتن/ آش آوردن، مقدم کردن.

irqA / āqri ین،تر یعال ین،برتر ین،با-تر : ی/ آغر .ینبزرگ تر

gatSiqA / āqištag آغشته، آلوده. : یشتگ/ آغ

sArfA / āfrās : م، / آفراسuپرسش، سؤال، استع .یآگاه

hArfA / āfrāh : یده،ـ عق۲ یمآموزش، تعل -۱ / آفراه شناژ. یه،ـ اصل، اساس، پا۳ ینشب یدگاه،د یه،نظر یده،ا

katirfA / āfritak مخلوق یده،آفر : یتک/ آفر .ییها درخت

natirfA / āfritan یدخلق ـ تول یدن،آفر : یتن/ آفر آوردن. یدبه وجود ـ پد کردن،

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۷۲

rAtirfA / āfritār یدخالق ـ تول یدگار،آفر : یتار/ آفر آوردنده. یدکننده، مولد، به وجود ـ پد

hirAtirfA / āfritārih خلقت، : یتاریه/ آفر .یـ به وجود آورندگ یدپد ید،تول یدگاری،آفر

nadirfA / āfridan یدخلق ـ تول یدن،آفر : یدن/ آفر آوردن. یدبه وجود ـ پد کردن،

hinAkirfA / āfrikānih یر،خ یدعا : یکانیه/ آفر برکت.

nirfA / āfrin یشستا ین،دعا، تحس ین،آفر : ین/ آفر.

nAganirfA / āfrinagān یدعا -۱ : ینگان/ آفر یاست که در ط یانزرتشت یرشته از نمازها یکـ نام ۲ یرخ

ها و. سال در جشن

natinenirfA / āfrinenitan ینآفر : یننیتن/ آفر ـ ثنا ـ مدح گفتن، دعا خواندن.

rAtrak nirfA / āfrin kartār کرتار : ین/ آفر ـ مدح ـ ثنا کننده. ینآفر

hinSivognirfA / āfringovišnih ین/ آفر .ییـ حمد ـ ثناگو ینآفر : یشنیهگو

pAtfA / āftāp : آفتاب. ید،خورش / آفتاپ

rufA / āfur : به یدن،ـ خلق کردن، آفر یدتول / آفور وجود آوردن.

nadirufA / āfuridan ـ خلق یدتول : یدن/ آفور آوردن. یدبه وجود ـ پد یدن،کردن، آفر

nSirufA / āfurišn خلق، ینش،آفر : یشن/ آفور .یدتول یجاد،ا

kA / āk : و امروزه سازد یکه صفت م یپسوند -۱ / آک ی،ـ بد۲است. وراک، پوشاک و سوزاک مانده: خیها در واژه

درد. یب،ع

natnakA / ākantan : ـ یزآکندن، پر ـ لبر / آکنتن سرشار ـ سراکو ـ ما-مال کردن، انباشتن.

nAvurkA / ākruvān : بد روان، بد ذات، بد / آکرووان سرشت.

hinAvurkA / ākruvānih بد ی،بد روان : یه/ آکرووان .یذات

sAkA / ākās : آگاه، مطلع، باخبر. / آکاس

natinesAkA / ākāsenitan آگاه ـ : یتن/ آکاسن مطلع ـ باخبر کردن.

tap sAkA / ākās pat : مه، / آکاس پتuع .یمدانشمند، استاد، فرزانه، حک

rAk sAkA / ākās kār : گزارشگر، / آکاس کار خبرنگار، آگاه کننده باستان.

hisAkA / ākāsih ع، خبر، ی،آگاه : یه/ آکاسuاط فهم. یی،دانا

AhisAkA / ākāsihā آگاهانه. : یها/ آکاس

nidkA / ākdin ملحد، مرتد. ین،د یکافر، ب : ین/ آکد

hinidkA / ākdinih ینی،د یکفر، ب : ینیه/ آکد الحاد، ارتداد.

katsukA / ākustak : یزان،آو یخته،آو / آکوستک ، آکسته، آگشته.محکم بسته شده

natsukA / ākustan : یزانآو یختن،آو / آکوستن کردن، محکم بستن، آکستن، آگشتن.

gA / āg : است که از بن مضارع، اسم یپسوند / آگ .سازد یم فاعل

nadnagA / āgandan : آکندن، انباشته ـ / آگندن انبار کردن.

ninegA / āgenin با هم، متحد. : ین/ آگن

hAgA / āgāh : آگاه، کاردن، مطلع، باخبر / آگاه.

hihAgA / āgāhih ی،کاردان ی،آگاه : یه/ آگاه اطuع، خبر.

nihAgA / āgāhin آگاه ـ مطلع ـ باخبر : ین/ آگاه کردن.

nadinihAgA / āgāhinidan آگاه ـ : ینیدن/ آگاه مطلع ـ باخبر کردن جا.

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۷۳

tfirgA / āgrift بهتر یر، تقصجرم، گناه : یفت/ آگر .یگذار یهمادها پا یانرا م یاست دادگر

SugA / āguš : آغوش، بغل. / آگوش

kalA / ālak : سمت، جهت. ی،طرف، سو / آلک

galA / ālag : سمت، ی،ـ طرف، سو۲آلو -۱ / آلگ جهت.

kalAlA / ālālak : یقآ-له، -له، شقا / آ-لک.

katulA / ālutak : اپاک، اپاک، آلوده، ن / آلوتک .یفهمرت، پترت، نجس، کث

hikatulA / ālutakih ی،ناپاک ی،آلودگ : یه/ آلوتک نجاست، کثافت. ی،پترت ی،همرت ی،اپاک

natulA / ālutan : آلودن، ناپاک ـ اپاک ـ / آلوتن ـ کردن هوسرو. یفهمرت ـ پترت ـ نجس ـ کث

hulA / āluh : دال کوه یلو،عقاب، آله، ه / آلوهاست که عقاب از ییجا یبه معن یمشکدر غرب اند یدالپر

.می کند آن جا پرواز

natamA / āmatan : یدنآمدن، رس / آمتن.

damA / āmad : آمد. / آمد

AtAmA / āmātā : یببزرگزاده، نج یل،اص / آماتا زاده.

rAmA / āmār : ـ ۲آمار، حساب، عدد -۱ / آمار .یدگیـ مuحظه، رس۳قضاوت، مشورت

natinerAmA / āmārenitan یتن/ آمارن : ـ حساب کردن. یریآمارگ

natinerAmA / āmārenitan یر،آمارگ : یتار/ آمارن .یحسابحساب، محاسب، حسابگر، ذ ینماش

natrAmA / āmārtan : آمارش، حساب ـ / آمارتن محاسبه ـ شمارش کردن، شمردن.

ragrAmA / āmārgar /: ینماش یر،آمارگ آمارگر حسابدار. یحساب،حساب، محاسب، حسابگر، ذ

nSirAmA / āmārišn آمارش، حساب ـ : یشن/ آمار محاسبه ـ شمارش کردن.

hinSirAmA / āmārišnih آمار، : یشنیه/ آمار شمار، حساب، عدد، شمارش.

kirAmA / āmārik یعدد ی،حساب ی،آمار : یک/ آمار.

nSicumA / āmucišn یل،آموزش، تحص : یشن/ آموچ .یمتعل

katxumA / āmuxtak : یلآموخته، تحص / آموختک .یدهد یمکرده، تعل

natxumA / āmuxtan : ـ یادآموختن، / آموختن .یدنها، اوباردن و اوبار دادن رمه در فرهنگ یمآموزش ـ تعل

rAtxumA / āmuxtār : آموزگار، معلم، / آموختار .یمرب

hirAtxumA / āmuxtārih یه/ آموختار : .یگریمرب ی،معلم ی،آموزگار

nSitxumA / āmuxtišn آموزش، : یشن/ آموخت .یلتحص یت،ترب یم،تعل

hinSitxumA / āmuxtišnih یشنیه/ آموخت : .یلتحص یت،ترب یم،آموزش، تعل

natizrumA / āmurzitan عفو یدن،آمرز : یتن/ آمورز .یدنـ گذشت کردن، بخش

rAtizrumA / āmurzitār آمرزنده، : یتار/ آمورز غفور، بخشنده.

hirAtizrumA / āmurzitārih یتاریه/ آمورز : .یشغفران، بخشا ی،آمرزندگ

nSizrumA / āmurzišn آمرزش، عفو، : یشن/ آمورز .یشغفران، بخشا

nSizrumA / āmurzišn یده،آمرز : یشنومند/ آمورز ، مغفور.شده یدهعفو ـ بخش

natinAzumA / āmuzānitan آموختن، : یتن/ آموزانـ احتکار ۲است دادن نوشته شده یمـ آموزش ـ تعل یاد

کردن.

kAZumA / āmužāk : آموزگار، معلم، / آموژاک .یاستاد، مرب

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۷۴

natinAZumA / āmužānitan یتن/ آموژان : دادن. یمـ آموزش ـ تعل یادآموختن،

rAkZumA / āmužkār : آموزگار، معلم، / آموژکار .یاستاد، مرب

hirAkZumA / āmužkārih یه/ آموژکار : .یگریمرب ی،استاد ی،معلم ی،آموزگار

nSiZumA / āmužišn یم،آموزش، تعل : یشن/ آموژ .یلتحص یت،ترب

cimA / āmic ط، مخلوط یزش،آم -۱ : یچ/ آمuاخت غذا. یشسر، پدار، د یمخلوط و چاشن ییـ غذا۲ یژکردن، آم

hinSicimA / āmicišnih یزش،آم : یچیشنیه/ آم .یژاختuط، مخلوط کردن، آم

katximA / āmixtak مختلط، یخته،آم : یختک/ آماند. دانسته یوهخ یاخوارزم یافرغانه یعنیممزوج، مخلوط

پورداوود،.

natximA / āmixtan مخلوط ـ یختن،آم : یختن/ آم آباد. یلف یاآپات یلرا پuپات پممزوج کردن آن

zimA / āmiz یچبه: آم ید. نگاه کنیزآم : یز/ آم.

nSizimA / āmizišn یزش،آم -۱ : یزیشن/ آم ـ عنصر.۲اختuط، امتزاج

nA / ān : ـ پسوند جمع است. مانند: ۲آن، او -۱ / آن + آب. یب یابانـ پسوند مکان است. مانند ب۳ یکانن

bAnA / ānāb /: یددور، بع آناب.

nAbAnA / ānābān : یددور ـ رد ـ تبع -۱ / آنابان ـ ۲خاک یچه بر رو یگذاردن چه بر شاه یمـ عق۲کردن

آهنج، کشش،.

tsAnA / ānāst : یرانتباه، خراب، فاسد، و / آناست.

hitsAnA / ānāstih ی،خراب ی،تباه : یه/ آناست .، نابودیاضمحuل یرانی،فساد، و

kamAnA / ānāmak : یمماه در تقو ید / آنامک .یهخامنش

uxoytnA / āntyoxu ییدانا ینام مرب : یوخو/ آنت امپراتور یوسبه سفارش آکارد یشاه ساسان یکم یزدگردکه

پرورش فرزندش تئودوس گماشت. یروم برا

dunA / ānud : آن جا. / آنود

hunA / ānuh : آن جا. / آنوه

yunA / ānuy آن جا. : ی/ آنو

inA / āni آن، متعلق به، از آن، مال. : ی/ آن

natinA / ānitan آوردن، بردن، رساندن، : یتن/ آن کردن. یدـ تول یدـ پد یجادکردن، ا یتـ هدا ییراهنما

natihinA / ānihitan یـ رهبر ییراهنما : یهیتن/ آن کردن. یتـ هدا

ahA / āha : بوده، بودند. / آه

nahA / āhan : به: یدنگاه کن ینآهن همچن / آهن .ینآس

kajnahA / āhanjak : کشش، جاذبه، / آهنجک جاذبه. یروین یرایی،گ

natijnahA / āhanjitan یختن،آه : یتن/ آهنج آوردن. یروناستخراج کردن، ب

nadijnahA / āhanjidan یختن،آه : یدن/ آهنج آوردن. یروناستخراج کردن، ب

hinSijnahA / āhanjišnih یشنیه/ آهنج : .یدنـ برکش یروناستخراج، ب

rAknahA / āhankār : آهنگر. / آهنکار

gnahA / āhang : آهنگ، قصد، عزم، -۱ / آهنگ : چو آهنگ رفتن کند جان پاک.یسعد یمتصم

ragnahA / āhangar : آهنگر. / آهنگر

hiragnahA / āhangarih یرآهنگ : یه/ آهنگر.

zunahA / āhanuz : بازهم، مجددا، تکرار. / آهنوز

ninahA / āhanin ینآهن ی،آهن : ین/ آهن.

nehA / āhen : یشآهن، فلز امروزه در گو / آهن .یندگو یآهن م یبروجرد

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۷۵

dAtse tximug raba nehA / āhen abar gumixt estād استاد : یخت/ آهن ابر گوم

.یگرفلزات دآهن با یزشدوره آم

rhA / āhr : واهمه، دلهره، وحشت یم،ترس، ب -۱ / آهر .یتـ خشم، غضب، عصبان۲

kuhA / āhuk : یخراب یب،ـ ع۲آهو، غزال -۱ / آهوک یفی،کث ی،آلودگ یدی،پل ی،ـ ناپاک۴ یـ نقص، کاست ۳

نجاست.

nSinekuhA / āhukenišn ۱ : یشن/ آهوکن- یب،ـ ع۲نجاست، لوث ،یفیکث ی،آلودگ یدی،پل ی،ناپاک .یـ نقص، کاست۳ یخراب

nikuhA / āhukin نجس، ین،آهوگ -۱ : ین/ آهوک دار. یـ ناقص، کاست۳خراب یوب،ـ مع۲ناپاک، آلوده، ملوث

kAnikuhA / āhukināk آلوده، -۱ : یناک/ آهوکـ ۳معلول، خراب یوب،ـ مع۲ یفکث ید،ملوث، نجس، پل

ناقص.

natinikuhA / āhukinitan ناپاک -۱ : ینیتن/ آهوکـ یوبـ مع۲ـ نجس ـ ملوث کردن یفـ آلوده ـ کث یدـ پل

خراب.

rAtinikuhA / āhukinitār آلوده -۱ : ینیتار/ آهوکـ معلول یوبـ مع۲ـ ملوث کننده یفـ ناپاک ـ نجس ـ کث

ـ خراب کننده.

hikAtinikuhA / āhukinitākih ینیتاکیه/ آهوک : ـ معلول یوبـ مع۲ یاک ـ نجس ـ ملوث شدگآلوده ـ ناپ -۱

ـ ناقص.۳ـ خراب شدن

hinSinikuhA / āhukinišnih ینیشنیه/ آهوک : مuحظه ـ دقت کردن. ینیشنبه: آهوک یدنگاه کن

tihA / āhit یبرآشفته، عصبان ین،خشمگ -۱ : یت/ آه ناپاک، آلوده، نجس، ملوث. ین،ـ چرک۲

hitihA / āhitih ینی،خشمگ -۱ : یتیه/ آه نجاست، ی،آلودگ ی،ناپاک ینی،ـ چرک۲ یتعصبان ی،برآشفتگ لوث شد.

natxihA / āhixtan یختن،آه -۱ : یختن/ آه ـ بلند کردن، ۲آوردن یروناستخراج کردن، ب یدن،برکش

برافراشتن.

dihA / āhid ط، امتزاج. یش،آ- ی،آلودگ : ید/ آهuاخت

dihA / āhid نجاست، یدی،پل ی،آلودگ : یدیه/ آه .جاختuط، امتزا یفی،کث

natravA / āvartan : آوردن. / آورتن

kAtravA / āvartāk : ییمال، ثروت، دارا / آورتاک.

hikAtravA / āvartākih انعقاد نطفه. : یه/ آورتاک

hikatravA / āvartakih ی،باردار : یه/ آورتک .یحاملگ ی،آبستن

natiravA / āvaritan /آوردن. : یتنآور

nSiravA / āvarišn نآوردآورش، : یشن/ آور:.

dniravA / āvarind آورند. : یند/ آور

natSavA / āvaštan : مهر کردن. / آوشتن

dnavA / āvand : پسوند صفت ساز است به / آوند دارنده. یمعن

nahavA / āvahan : روستا، ده، دژ، حصار، / آوهن : آوهن شده. یستحکامات نظامقلعه، ا

kadAvA / āvādak : نسل. / آوادک

gadAvA / āvādag : نسل. / آوادگ

zAvA / āvāz : آواز، صدا. / آواز

kazAvA / āvāzak : آوازه، صدا. / آوازک

SAvA / āvāš : مهر کردن. / آواش

mAvA / āvām : وقت. / آوام

himAvA / āvāmih ع، به هنگام.به موق : یه/ آوام

kimAvA / āvāmik یگردش ی،ا دوره : یک/ آوام.

natruvA / āvurtan : آوردن. / آوورتن

rAtruvA / āvurtār : آورنده، حامل. / آوورتار

nadruvA / āvurdan : آوردن. / آووردن

natxivA / āvixtan یزانآو یختن،آو : یختن/ آو کردن.

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۷۶

nArivA / āvirān خراب. یران،م، ومنهد : یران/ آو

natinivA / āvinitan مت ـ : ینیتن/ آوuسرزنش ـ م مجازات کردن. یه،تنب

nSinivA / āvinišn مت. : ینیشن/ آوuسرزنش، م

kinSinivA / āvinišnik سزاوار : ینیشنیک/ آو ی،بجز، به استثنا ی،سرزنش، مستحق مuمت ـ ـ بدون، ب

.فقط، تنها، مگر، و ا-، وگرنه

tfAyA / āyāft مراد، مقصود، منظور، -۱ : یفت/ آ لطف. یه،ـ احسان، هد۳ـ سود، نفع، بهره ۲حاجت

natfAyA / āyāftan به دست آوردن، : یفتن/ آ ـ کسب کردن. یلحاصل ـ تحص

hitfAyA / āyāftih یابندگی،حصول، : یفتیه/ آ .یابیدست

natfAyA / āyāftan کردن، یداپ یافتن، : یافتن/ آ به دست آوردن.

natijuyA / āyujitan متحد ـ ملحق -۱ : یوجیتن/ آـ ۳کردن یسع یدن،ـ کوش۲ـ متصل شدن، تماس گرفتن

ناقص ـ کم کننده.

nSijuyA / āyujišn اتحاد، اتفاق، -۱ : یوجیشن/ آـ بستن ۳مشارکت ی،ـ رفاقت، دوست۲ یهمدل یکپارچگی،

.یگار یابارکش به ارابه اتجانور

natxuyA / āyuxtan یوستن،به هم پ -۱ : یوختن/ آ ـ ۳ـ راندن ارابه ۲جفت ـ متحد کردن، آماده کردن اسبان

.یوغکردن، یدمق

rAtxuyA / āyuxtār تندرو، ،رونده، -۱ : یوختار/ آ .ـ راننده، ارابه ران ۲ یرالس یعسر

nadizuyA / āyuzidan یوستن،به هم پ : یوزیدن/ آ تفق کردن.متحد ـ م

nSizuyA / āyuzišn کوشش، یز،ست : یوزیشن/ آ تuش. ی،مبارزه، سع

nSiZuyA / āyužišn اتحاد، الحاق، : یوژیشن/ آارابه یککه به ییها گروه اسب ی،گار یاارابه یک یها اسب .شوند یبسته م یگار یا

diyA / āyid یدآ : یید/ آ.

nSiyA / āyišn یششدن، آوصل یدن،رس : ییشن/ آ.

hinSiyA / āyišnih یدنآمدن، رس : ییشنیه/ آ.

mSiyA / āyišm یارهماه، کره ماه، س : ییشم/ آ.

kaniyA / āyinak رسم، آداب، ین،آئ -۱ : یینک/ آ .ینهـ آئ۲ یقطر

maj i kaniyA / āyinak i jam ییا یینک/ آ باستان. یرانا یها از آهنگ یکینام ید،جمش ینآئ جم :

dniyA / āyind یندآ : ییند/ آ.

kajab / bajak : قابل ی،پالودن یدنی،تراو / بجک .یهتصف

nSijab / bajišn تکه، پاره، بخش، قطعه، : یشن/ بج قسمت، سهم.

kSacab / bacašk : پزشک. / بچشک

hikSacab / bacaških یپزشک : یه/ بچشک.

kacab / bacak : آب آن گرفته که یاهیگ -۱ / بچک ـ بچه، کودک، طفل.۳ یرـ بزه، گناه، جرم، تقص۲ شود یم

rakacab / bacakar : بزهکار، مجرم، مقصر، / بچکر خuفکار.

natinirb kacab / bacak brinitan بچک پت / یزتکه تکه ـ قطعه قطعه کردن، به قطعات ر : ینیتنبچک بر

ـ منهدم کردن. یدنبر

hirAk kacab / bacak kārih یه/ بچک کار : .یخuفکار ی،بزهکار

lxab / baxl : بلخ. / بخل

tur lxab / baxl rut : رود بلخ. / بخل روت

txab / baxt : یر،ـ بخت، شانس، اقبال، تقد۱ / بخت ـ بخش ـ ۳ یسعادت، رستگار ی،ـ خوشبخت۲سرنوشت

قسمت شده، شکسته. یم،تقس

hikatxab / baxtakih / ینیب یشپ : یهبختک .یالله بختک ی،قابل انتظار، اتفاق یرنشده، غ

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۷۷

natxab / baxtan : بخش ـ قسمت ـ -۱ / بختندادن، یدن،ـ بخش۳کردن یرـ مقدر ـ تقد۲کردن یمتقس

عطا کردن.

ditse txab / baxt estid ید/ بخت است : است. شده یطـ تقس یمقسمت ـ تقس

tirfA txab / baxt āfrit نام : یت/ بخت آفر .یکس

orsox txab / baxt xosro : نام / بخت خسرو .یکس

rAtxab / baxtār : یممقسم، بخش ـ تقس / بختار کننده.

hirAtxab / baxtārih یمقسمت ـ تقس : یه/ بختار سهم دادن. ی،کنندگ

kirAtxab / baxtārik یمقابل تقس -۱ : یک/ بختار .یدنیـ بخش۲

kitxab / baxtik متحد، متفق. : یک/ بخت

Sxab / baxš : مقدرات. یر،سرنوشت، تقد / بخش

hinSivar Sxab / baxš ravišnih بخش / جبر، اجبار. : یشنیهرو

natiSxab / baxšitan یدن،بخش -۱ : یتن/ بخش کردن. یمـ بخش ـ قسمت ـ تقس۲دادن، اعطا ـ عطا کردن

nSiSxab / baxšišn بخش، یم،تقس : یشنخش/ ب قسمت، بهر.

dniSxab / baxšind یمقسمت ـ تقس : یند/ بخش کنند.

rAtiniSxab / baxšinitār مقدر ـ : ینیتار/ بخش کننده. یرتقد

nSiniSxab / baxšinišn سرنوشت، : ینیشن/ بخش قضا و قدر. یر،قسمت، تقد

natsahiSxab / baxšihastan یهستن/ بخش : شدن. یمـ قسمت ـ تقسبخش

rab / bar : یه،ـ ناح۲ یبر، فوق، با-، بلند -۱ / بر بهره، دستاورد، یوه،ـ م۳منطقه، محله، محوطه، ملک

رهاورد، بازخورد، ثمره،.

sitnAzarab / barazāntis نام فرماندار : یس/ برزانت سوم. یوشجنوب افغانستان در زمان دار ینرخج سرزم

riSxatrarab / barartaxšir یر/ برارتخش : یر+ ارتخشینمحله، ملک، سرزم یه،. بر: ناحیراردش ینسرزم

نیز گفته یر،کواش یر،گواش یر،که بردس یربردش ینام باستان .می شود

kSizArab / barāzišk ی،برازندگ : یشک/ براز درخشان. ین،مز یبایی،ز

hikSizArab / barāziških یین،زت : یشکیه/ براز .یبرازنده بودن، درخشندگ

dnamu rab / bar umand : برومند، / براومند دار. یهپرحاصل، پر ثمر، ما

yArs tubrab / barbut srāy ی/ بربوت سرا : دان. یقیبربت زن، آهنگساز، موس

mayedrab / bardeyam را. یابرد : یم/ برد

ayidrab / bardiya یابرد : ی ی/ برد.

Aydrab / bardyā پسر کوروش. یننام دوم : یا/ برد

masrab / barsam : برسمن به ییاوستا / برسم : .یندگو یدرخت انار م یها بسته شده از ترکه یا دسته

rav kamasrab / barsamak var : برسمک ور / .شود یامتحان خداوند که با برسم انجام م یاآزمون

nAdmasrab / barsamdān : یجا / برسمدان برسم.

nic mosrab / barsom cin یکس : ین/ برسم چ .چینند یکه با آن برسم م ییچاقو یا چیند یکه برسم م

monSrab / baršnom : یتغسل مس م / برشنم.

grab / barg : برگ. / برگ

mrab / barm : عزا. ی،ناله، زار یون،ش / برم

nAmrab / barmān صاحب عزا، یان،نا-ن، گر ان :/ برم عزادار.

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۷۸

nuyAmrab / barmāyun یدوننام برادر فر : یون/ برما.

barhamak kamahrab / : یخته،آم / برهمک مخلوط، مرکب.

jib durab / barud bij حاصل، یده،فا : یج/ برود ب دستاورد. یجه،ثمر، ثمره، نت

hirab / barih یرپرثم ی،باردار : یه/ بر.

jirab / barij اجاق، تنور، کوره. : یج/ بر

nSirab / barišn آوردن، حمل، نقل، -۱ : یشن/ برـ کمک، مدد، ۴ـ رفتار، فعل، کنش ۳ـ بردن ۲ ییجابجا

-۱ : یشنیه/ بر hinSirab / barišnih . یاریامداد، .یحاملگ ی،آبستن ی،ـ باردار۳ـ بردن ۲تحمل

AhinSirab / barišnihā بر عهده : یشنیها/ بر داشتن، متحمل ـ متعهد بودن.

nirab / barin مجلل. ی،عال ین،برتر ین،بر : ین/ بر

kSazab / bazašk : یبپزشک، طب / بزشک.

hikSazab / bazaških طب، ی،پزشک : یه/ بزشک طبابت.

kazab / bazak : بزه، گناه، خطا، جرم. / بزک

niA kazab / bazak āin بزهکار، : یین/ بزک آ خuفکار، گناهکار، فاسق.

kazab / bazak : بزه، گناه، خطا، جرم. / بزگ

mzab / bazm : جشن، یافت،ض ی،بزم، مهمان / بزم .یپارت

travA mzab / bazm āvart : ینوع / بزم آورت کلوچه شد.

hinAsab / basānih توافق، تناسب. : یه/ بسان

tsab / bast : بست، بسته، مسدود. / بست

katsab / bastak : گرفتار، یر،بسته، اس / بستک محبوس. ی،زندان

natsab / bastan : بستن، مسدود ـ سد ـ / بستن کردن. یرمحبوس ـ اس

ravtsab / bastvar : ینام کس / بستور.

nSitsab / bastišn بستش، انسداد. : یشن/ بست

kitsab / bastik یاناهل شهر بست که م : یک/ بست و هرات است. ینغزن یستان،س

nSab / bašn : ـ ۲رأس، سر، قله، فوق، اوج -۱ / بشن است. یا نام ستاره

cukSab / baškuc : یجانور یردال،ش / بشکوچ و سرش مانند دال عقاب است. یرچون ش یکه تن یا افسانه

qab / baq : ر، شاه.خدا، خداوند، سرو / بغ

xab oqab / baqo bax : سرنوشت، / بغ بخت .یرتقد

hirAtxab qab / baq baxtārih یه/ بغ بختار : .یخداوند یتمش ی،اله یرتقد

aSxub qab / baq buxša : نام رهبر / بغ بوخشکشتن یکه برا یاز شش خانواده بزرگ هخامنش یکی ..همدست شده بود یوشبا دار یندروغ یایبرد

tAd qab / baq dāt : بغداد، خدا -۱ / بغ دات .یاناز استاندارن اشکان یکیـ نام ۲داده

nApsid qab / baq dispān یسپان/ بغ د : .یرسف یک،رسول، پ یغمبر،پ

hinApsid qab / baq dispānih یسپانیه/ بغ د رسالت. یغمبری،پ :

kinApsid qab / baq dispānik بغ / .یرسف ی،شاه یکپ : یسپانیکد

dnavAjrav qab / baq varjāvand بغ / مقدس. یخدا یتعالی،عزوجل، بار یخدا ورجاوند :

Siday qab / baq yadiš ماه : یدیش/ بغ از. یکی یبرا یخخدا برده و سپس در تار یشستا

SibAqab / baqābiš از سرداران یکی : یش/ بغاب .یوشدار

nAqab / baqān خداوندگار، یگان،خدا :/ بغان شاهنشاه.

nAinAqab / baqāniān یگانخدا : یان/ بغان.

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۷۹

kinAqab / baqānik ی،اله یی،خدا : یک/ بغان شاه. یامنسوب به خدا ی،سلطان

AnqiyAqab / baqāyiqnā نام پدر : ییغنا/ بغا رشته. یدرناو

kiqab / baqik یاله یی،خدا : یک/ بغ.

kipA ikarfab / bafraki āpik یکآپ ی/ بفرک : .یسگ آب

tAd kab / bak dāt : بغداد، خدا داده، / بک دات نعمت.

gab / bag : یسی: بک انگلی: بگ؛ لرییاوستا( / بگ : یرویـ ن۲خدا، سرور، بزرگ، مو-، شاه -big( ۱ یگب

.ییخدا

hitxab gab / bag baxtih یرتقد : یه/ بگ بخت سرنوشت. یی،خدا

tAd gab / bag dāt : بغداد. / بگ دات

tAd nAgab / bagān dāt : یانخدا / بگان دات .یانداد، بغداد، داده خدا

txab ugab / bagu baxt : یرتقد / بگو بخت سرنوشت. ی،خداوند یتمش ی،اله

nAkasalab / balasakān : ینام باستان / بلسکان براسکان و یuدیم ۱۹ که در سده یلدر استان اردب یشهر

شود. یامروزه مغان گفته م

rutAlab / balātur : تورuاست کشنده ینام زهر / ب.

rudAlab / balādur : دورuاست. یینام دارو / ب

balut tulab / : بلوط. / بلوت

nAculab / balucān : ها. بلوچ / بلوچان

kajnab / banjak : گ، ـ بن۲بند انگشت -۱ / بنجک مواد مخدر.

dnab / band : یوستگی،ـ پ۲بند، گره، کمند -۱ / بند ارتباط، رابطه، اتصال.

kadnab / bandak : بنده، برده، مخلوق، خادم، / بندک خدمتکار، نوکر.

hikadnab / bandakih یبردگ ی،بندگ : یه/ بندک.

didnab / bandid بندد، مسدود ـ سد کند. : ید/ بند

gnab / bang : بنگ. / بنگ

rAhab / bahār : بهار. / بهار

nAhab / bahān : بهانه. / بهان

kanAhab / bahānak : یزبهانه، دستاو / بهانک.

rhab / bahr : ـ ۲بهره، بخش، تکه، قسمت -۱ / بهر .یباییـ ز۳ یرسرنوشت، تقد

karhab / bahrak : بهره، قسمت، سهم -۱ / بهرک علت، سبب. یزه،گـ ان۲ارث

hirav karhab / bahrak varih یه/ بهرک ور : .یبخش یجهنت ی،سودده ی،بهره ور

ravarhab / bahravar : بهره ور، بهره مند، / بهرور متمتع، استفاده کننده.

hiravarhab / bahravarih ی،بهره ور : یه/ بهرور استفاده، تمتع. ی،بهره مند

dnamu rhab / bahr umand : بهره -۱ / بهر اومند ی،شدن یمـ قابل بخش، تقس۲مند، بهره ور، متمتع، منتفع

مرکب.

hidnamu rhab / bahr umandih یه/ بهر اومند : .یبـ ترک۲تمتع، استفاده بردن ی،بهره مند -۱

mArhab / bahrām : ورثرغن به ییـ اوستا / بهرام :ـ نام ستاره بهرام ۱ار اهورا مزدا پرچمد یادشمن شکن یمعن .یستمـ نام روز ب۲ یخمر

dnamrhab / bahrmand : بهره ور، بهره / بهرمند مند، متمتع، استفاده کننده.

hidnamrhab / bahrmandih بهره -۱ : یه/ بهرمند ـ متمتع، منتفع.۲استفاده، تمتع، نفع، منفعت ی،مند

kirhab / bahrik ی،قسمت کردن ی،هرب : یک/ بهر .یمقابل بخش، قابل تقس

natinirhab / bahrinitan بهر ـ بخش : ینیتن/ بهر ـ قسمت کردن. یمـ تقس

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۸۰

kihab / bahik دختر. یبرا ینام : یک/ به

kadnavab / bavandak : تمام، کامل، -۱ / بوندک .یواقع یقی،ـ راست، درست، حق۲نقص یب یل،تکم

hisAkA kadnavab / bavandak ākāsih / کامل. یآگاه : یهبوندک آکاس

hihASxatAp kadnavab / bavandak

pātaxšāhih ـ قدرت ـ یپادشاه : یه/ بوندک پاتخشاه حکومت ـ کامل.

nSiravx kadnavab / bavandak xvarišn / .خورد یکه خوب م یکس : یشنبوندک خور

hirAdras kadnavab / bavandak

sardārih اقتدار ـ تسلط کامل. : یه/ بوندک سردار

hirag kadnavab / bavandak garih بوندک / کمال، تقوا، رفتار بر اساس کمال. : یهگر

natinam kadnavab / bavandak manitan /خوب فکر کردن، همه جوانب را در نظر : یتنبوندک من

داشتن. یتگرفتن، حسن ن

nSinam kadnavab / bavandak manišn / انسان کامل. : یشنبوندک من

hinSinam kadnavab / bavandak

manišnih یشهفکر کامل داشتن، اند : یشنیه/ بوندک من داشتن. یرخ یتپاک و ن

AhinSinam kadnavab / bavandak

manišnihā یشهبا دقت کامل، با اند : یشنیها/ بوندک من مل.کا

hirAtrakmah kadnavab / bavandak

hamkartārih یـ هماهنگ یهمکار : یه/ بوندک همکرتار ـ تناسب ـ موافقت کامل.

hikadnavab / bavandakih کمال، : یه/ بوندک ـ نجابت، شرف. ۵ یتکامل بزرگوار یل،تکم

Ahikadnavab / bavandakihā به : یها/ بوندک u جرأت کردن خاک.طور کامل، کام

hinavab / bavanih ـ ۲وجود ی،هست -۱ : یه/ بون .یطوضع، شرا

tAvab / bavāt : باشد، بادا، باد. / بوات

rwab / bawr : ببر. / بور

karwab / bawrak : یگروه یسگ آب / بورک.

garub / burag : باورد گفتند. یسگ آب / بورگ

hivab / bavih یوجود، بودگ ی،باشندگ : یه/ بو.

divab / bavid ممکن است، احتمال دارد. ید،شا : ید/ بو

nSivab / bavišn ی،هست ی،شدگ ی،بودگ : یشن/ بو وجود.

hinSitse nSivab / bavišn estišnih /موجود ـ هست بودن، وجود داشتن، : یشنیهاست یشنبو

بودن.

hinSivar nSivab / bavišn ravišnih / ـ یاستمرار وجود، دنباله دار ی،خلق دائم : یشنیهرو یشنبو .یهست یانجر

rAk nSivab / bavišn kār خالق، کار : یشن/ بو ـ به وجود آورنده. یدپد یننده،کننده، آفر یدمولد، تول

dnivab / bavind باشند. : یند/ بو

SAlob / bolāš : شuنام چند تن از شاهان / ب یکمبuش یاو دوم یستآنها اشک ب ینکه نخست یاشکان بوده.

gadnavob / bovandag : کامل -۱ / بوندگ تواضع، خشوع. ی،ـ فروتن۲ یهمه جانبه نگر یشی،اند

hirAdraseb / besardārih یت،حما : یه/ بسردار توجه، محافظت، مراقبت.

suseb / besus : نام فرماندار دامغان در / بسوس سوم. یوشدار زمان

Seb / beš : ی،ـ غم، اندوه، بدبخت۲به او -۱ / بش ،uب زهردار. یاهیـ گ۳ یتاذ یبت،مص

natineSeb / bešenitan رنج ـ -۱ : یتن/ بشنـ ۲ـ غصه دار کردن یتآزار ـ شکنجه ـ عذاب ـ غم دادن، اذ

.یبآس

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۸۱

rAtineSeb / bešenitār رنج ـ -۱ : یتار/ بشنـ ضرر یانـ ز یبـ آس۲جه ـ عذاب ـ غم دهنده آزار ـ شکن رسان،.

dnamu seb / bes umand : رنجور، / بش اومند .یرغصه دار، ناراحت، گرفته، دلگ ین،غمگ

hinSizASeb Seb / beš bešāzišnih / .یروان درمان ی،روانپزشک : یشنیهبش بشاز

natrub Seb / beš burtan : رنج و / بش بورتن تحمل کردن. آزار

rAtrub Seb / beš burtār : ۱ / بش بورتار- ـ دشمن ۲گرفتار یده،بuد یده،ستمد یده،د یبترنجور، مص

ـ رنج دهنده.۳

rAtAd Seb / beš dātār : رنج / بش داتار بخش. یسخت ین،آفر

taz Seb / beš zat : بدبخت، فلک زده، / بش زت رنجور. یده،د یبتمص

zASeb / bešāz : ـ درمان، ۲ یطب، پزشک -۱ / بشاز ـ درمان بخش.۳شفا، مداوا، عuج، معالجه

natizASeb / bešāzitan معالجه ـ : یتن/ بشاز درمان ـ مداوا کردن، شفا دادن.

hinSizASeb / bešāzišnih یشنیه/ بشاز : درمان، شفا، مداوا، عuج، معالجه.

hirAtrak hinSizASeb / bešāzišnih

kartārih طبابت. ی،پزشک : یهکرتار یشنیه/ بشاز

hinizASeb / bešāzinih شفا دادن، : ینیه/ بشاز درمان ـ مداوا کردن.

rAtinizASeb / bešāzinitār ینیتار/ بشاز : شفاگر. یب،پزشک، طب

hinSinizASeb / bešāzinišnih ینیشیه/ بشاز : درمان، شفا، مداوا.

nASeb / bešān واژه ینا یشانبه آنها، به ا ان :/ بش است. مانده یهمدان یشدر گو

teyASeb / bešāyet امکان. : یت/ بشا

tSeb / bešt : شده، یتمظلوم، اذ یده،رنجد / بشت .یدهآزار د

rAtinev ratSeb / beštar venitār بشتر / بر طرف کننده رنج. : یتارون

natSeb / beštan : آزار ـ شکنجه ـ رنج ـ / بشتن ـ غصه دار کردن. یتعذاب ـ غم دادن، اذ

txab katuSeb / bešutak baxt بشوتک / .یدهد یبتبدبخت، فلک زده، مص بخت :

hiSeb / beših یتاذ یطنت،شرارت، ش : یه/ بش.

tiSeb / bešit یده،دردمند، رنجور، رنجد : یت/ بش مظلوم.

natiSeb / bešitan نج ـ آزار ـ شکنجه ر : یتن/ بش ـ غصه دار کردن. یتـ عذاب ـ غم دادن، اذ

rAtiSeb / bešitār کننده، یتاذ ی،موذ : یتار/ بش ظالم.

hirAtiSeb / bešitārih رنج، غم، : یتاریه/ بش .یغصه، ناراحت

nSiSeb / bešišn رنج، آزار. یت،اذ : یشن/ بش ،uب

ruleb / belur : بلور. / بلور

meb / bem : بلکه من. / بم

heb / beh : یوهبه م / به.

kanheb / behnak : یلاز موبدان اوا / بهنک .یانساسان

natsiheb / behistan که یدختر : یستن/ به چون به دارد. ییها پستان

nutsiheb / behistun در ینام کوه : یستون/ به اصفهان.

trzeveb / bevezrt : ت، گذر ـ عبور بگذش / بوذرت کرد.

AtArb / brātā : یبرادر / براتا.

dArb / brād : برادر باستان. / براد

radArb / brādar : برادر. / برادر

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۸۲

gAyzArb / brāzyāg درخشنده، : یاگ/ براز مشعشع، تابان، روناک. ی،درخشان، نوران

nirb / brin برش. : ین/ بر

dinihirb / brihinid خلق کرد، ید،آفر -۱ : ینیدیه/ بر کرد. یرـ مقدر ـ تقد۲به وجود آورد

nadinihirb / brihinidan یدن،آفر -۱ : یهینیدن/ بر کردن. یرـ مقدر ـ تقد۲خلق کردن، به وجود آوردن

suribAb / bābirus بابل. : یروس/ باب

libAb / bābil بابل. : یل/ باب

tAb / bāt : باد. ینبودن مانند چنباشد، باد از / بات

katAb / bātak : شراب تازه. ی،باده، م / باتک

jAb / bāj : عوارض. یات،باج، مال / باج

cAb / bāc : عوارض. یات،باج، مال / باچ

lxAb / bāxl : بلخ. / باخل

SiretxAb / bāxteriš ییاوستا : یش/ باختر : بلخ. یباخذ

rAb / bār : ـ ۲ یشقت، سخترنج، زحمت، م -۱ / بارـ بارو، حصار، ۴ساحل یه،ـ کنار، کناره، حاش۳دفعه، نوبت

.یوارد

karAb / bārak : ـ ۲باره، اسب، مرکب -۱ / بارک دفعه، نوبت.

kadnarAb / bārandak : بارنده، بارش / بارندک کننده.

natrub rAb / bār burtan : بار بردن، / بار بورتن کردن. یـ بردبار یباییبر ـ شکـ ص یحمل ـ تحمل ـ صبور

kamAyrAb / bāryāmak ینخورج : یامک/ بار.

nAtsirAb / bāristān محکم، -۱ : یستان/ بار یدوار،ام ین،ـ خوشب۲ یرمستحکم، ثابت، مستقر، تزلزل ناپذ

قانع، صبور، صابر، متحمل. ی،متوکل، راض

hinAtsirAb / bāristānih ثبوت، -۱ : یستانیه/ بارتوکل، صبر، یدواری،ام ینی،ـ خوشب۲حکام، انسجام است

تحمل.

kirAb / bārik را. یفنازک، -غر، ظر یک،بار : یک/ بار

zAb / bāz : باز، مفتوح. / باز

uzAb / bāzu : ۱۰۶طول برابر یریواحد اندازه گ / بازو .یمترسامت

kuzAb / bāzuk : بازو. / بازوک

izAb / bāzi شاه را برکنار وانستندت یبازو م : ی/ باز ..کنند

kanApizAb / bāzipānak بازوبند : یپانک/ بازرا یروم یرانشوشتر در خوزستان ساخت. شاپور اس یباختر

درساخت آن به کا رگمارد و.

ZAb / bāž : و یونانعوارض سپاه یات،باج، مال / باژ گرفتن آن کشور،.

kAZAb / bāžāk : یافتدر مأمور ی،عوارض -۱ / باژاک ـ بازو.۲ یاتمال

ju kAZAb / bāžāk uj : بازو. یقو / باژاک اوج

kAsam kAZAb / bāžāk masāk باژاک / بازو. یکاندازه طول به مساک :

nAtsAb / bāstān : کهن، یم،باستان، قد -۱ / باستانـ غالبا، ۳همواره، دائم، دائما، مستمر یشه،ـ هم۲گذشته ز.ـ هرگ۴تر یشاکثرا، ب

qAb / bāq : باغ. / باغ

SidAyaqAb / bāqayādiš یادیش/ باغ : مهر. ی،هخامنش یمدر تقو ییزماه پا یننخست

nApqAb / bāqpān : باغبان. / باغپان

nAtseqAb / bāqestān : باغستان. / باغستان

gAb / bāg : بخش، بهر، قسمت، سهم. / باگ

sAugAb / bāguās : یردشکه به ار یکس / باگوآس سوم زهر داد و او را کشت..

kalAb / bālak : بال، پر و بال. / بالک

nyelAb / bāleyn یـ بلند لر۲ ینبال -۱ : ین/ بال : ـ بالش.۳، رأس، قله، اوج ینبل

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۸۳

sAg nyelAb / bāleyn gās گاس : ین/ بال تخت، صفحه، سطح، صحن، صحنه.

AlAb / bālā : -با-، فوق. / با

dAlAb / bālād : ی،با-، فوق، بلند، بلند / با-د ارتفاع، مرتفع.

natilAb / bālitan بزرگ شدن، یدن،بال : یتن/ بال رشد ـ نمو کردن، گسترده شدن.

tsilAb / bālist جا، قله، ینبلندتر -۱ : یست/ بال یاره،ـ س۲ یعاوج، مرتفع، نقطه اوج، علو، ترف یغ،چکاد، ست ستاره.

nAtsilAb / bālistān قلل. ها، یبلند : یستان/ بال

tsilAb nAtsilAb / bālistān bālist / طبقه بهشت. ینبا-تر ین،برتر ی،برتر، عال : یستبال یستانبال

hitsilAb / bālistih ارتفاع، ی،بلند : یستیه/ بال اوج.

kitsilAb / bālistik ی،بلند، عال : یستیک/ بال مرتفع، اوج. ی،متعال ی،اعل

nSilAb / bālišn یندگی،رو ی،بالندگ -۱ : یشن/ بال ـ بالش، تخت، مسند.۲رشد، نمو

sAg nSilAb / bālišn gās گاس : یشن/ بال تختخواب، رختخواب.

natinilAb / bālinitan یدن،با-ن -۱ : ینیتن/ بال رشد ـ نمو ـ توسعه ـ گسترش دادن، بزرگ کردن، با- بردن،

.ـ مقام دادن یعترف

mAb / bām : ـ ۲دم، صبح یدهبامداد، پگاه، سپ -۱ / بام منور. ی،درخشان، نوران

kamAb / bāmak : صبح / بامک

tAdmAb / bāmdāt : ـ نام پدر ۲بامداد -۱ / بامدات مزدک.

nAtAdmAb / bāmdātān : از خانواده / بامداتان بامداد.

dAdmAb / bāmdād : بامداد. / بامداد

nAymAb / bāmyān در ینام استان : یان/ بام افغانستان.

kimAb / bāmik ـ ۲ یصبحگاه ی،بامداد -۱ : یک/ بام روشن. یبا،درخشان، با شکوه، ز

nAb / bān : بام، سقف، پوشش. / بان

nSibnAb / bānbišn ملکه، زن شاه. : یشن/ بانب

kunAb / bānuk : خانم، بانو، زن اشراف زاده. / بانوک

hikunAb / bānukih یخانم یی،کدبانو : یه/ بانوک کردن.

yunAb / bānuy پرتو، نور، تشعشع، ی،روشن : ی/ بانو شعاع، شعله، حرارت.

divAb / bāvid باشد. : ید/ باو

livAb / bāvil بابل. : یل/ باو

mivAb / bāvim باشم. : یم/ باو

natsiyAb / bāyistan ضرورت، لزوم. : ییستن/ با

natxub / buxtan : ص ـ رها / بوختنuیینجات ـ خ .یافتن

ditxub / buxtid نجات ـ یندهفعل آ : ید/ بوخت .یابد ییخuص ـ رها

nadub / budan : بودن، وجود داشتن. / بودن

ditse dub / bud estid است. بوده : ید/ بود است

drub / burd : برد. / بورد

nadrub / burdan : دن.بر / بوردن

rAdrub / burdār : یزبرنده، ت / بوردار.

hirAdrub / burdārih بردن. : یه/ بوردار

rhim nizrub / burzin mihr ینبرز : یهرم ین/ بورز .یانبزرگ زرتشت یها از آتش یکیمهر

dnalub / buland : بلند. / بولند

mimub / bumim ینزم : یم/ بوم.

nub / bun : اصل، شالوده، شناژ.بن، اساس، / بون

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۸۴

nSihadnub / bundahišn است یکتاب : یشن/ بوندهاوستا نوشته یرهایها و تفس ترجمه یهکه بر پا یبه زبان پهلو

شده و همان گونه که از.

hinSihadnub / bundahišnih یشنیه/ بونده : .ینشآغاز آفر

yub / buy عنبر، عود، چوب خوشبو. : ی/ بو

ib / bi آید یاست و بر سر فعل م یدتأک یشوندپ -۱ : ی/ ب و به آن. شود یـ بر سر مصدر افزوده م۲

u ib / bi u به سمت، در ی،به طرف، به سو او : ی/ ب جهت.

nSirab ib / bi barišn قابل حمل. : یشنبر ی/ ب

hinSihad ib / bi dahišnih یشنیهده ی/ ب : .یجادخلق، ا

hikatus ib / bi sutakih یهسوتک ی/ ب : غفلت. ی،تنبل ی،حال یب یهودگی،ب

Ak ib / bi kā که. یمگر وقت کا : ی/ ب

rAk ib / bi kār یگاریب کار : ی/ ب.

ik ib / bi ki ا-. ینکه،مگر ا : یک ی/ ب

ravSik ib / bi kišvar آواره، خارج از : یشورک ی/ ب کشور.

natSag ib / bi gaštan برگشتن، گشتن : ی/ ب بازگشتن، مراجعت کردن.

cah ib / bi hac از. یرغ ی،بجز، به استثنا هچ : ی/ ب

tib / bit ییاوستا : یت/ ب: bitya ۱- یگر،ـ د۲ یدباش دوباره، مجدد.

tib / bit مادها. یانگذاربن یاکود یلهنام قب : یت/ ب

Sxatib / bitaxš یبنا یعهد،شاهزاده، ول : یتخش/ ب .معاون السلطنه،

mutib / bitum یهال یمنته : یتوم/ ب.

nAmaz mutib / bitum zamān زمان : یتوم/ ب زمان دور.

jib / bij تخم، بذر. : یج/ ب

nurib / birun خارج. یرون،ب : یرون/ ب

natinenurib / birunenitan ـ یرونب : یروننیتن/ ب اخراج ـ خارج کردن.

kinurib / birunik یخارج یرونی،ب : یکیرون/ ب.

kAtsib / bistāk یسحاکم، رئ ی،وال : یستاک/ ب.

rhupASib / bišāpuhr بوده در یشهر : یشاپوهر/ بساخته شد و بغ شاپور یفارس که به دست شاپور اول ساسان

.شود یخوانده م یزن

tSib / bišt غصه دار، ین،آزرده، غمگ : یشت/ ب .یرناراحت، دلگ

inkib / bikni از یشکوه دماوند پ ینام باستان : یکنی/ ب مادها.

kanAgib / bigānak ی،خارج یگانه،ب : یگانک/ ب .یبهغر

lib / bil باستان. یلب : یل/ ب

kahib / bihak سبزوار. ینام باستان یهق،ب : یهک/ ب

ravib / bivar ده هزار. : یور/ ب

rAvxSasap / pasašxvār : کیینام / پثشخوار و دامغان. یسار یانالبرز م یها از قله

sidarap / paradis یس.پرد : یس/ پرد

Ahnasrap / parsanhā : پرسنگ، / پرثنها است. اسپرسا بوده ۳۱هر پرثنها، یلومترک ۶فرسنگ، فرسخ

wasrap / parsaw : پارت، خراسان. / پرثو

atayivurap / paruviyata یت ی/ پروو : .یربازد یم،قد )purvya ی: پورویتسکرسن(

dAzirap / parizād نام همسر وهوکا پسر : یزاد/ پر .یارشاهخشا

rAvx Sazap / pazaš xvār : پزش خوار / سرآشپز دربار.

Asap / pasā : شهر فسا در استان ینام باستان / پسا فارس.

avAsap / pasāva : پس از. / پساو

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۸۵

riSxatra tAynap / panyāt artaxšir /و یندر بحر یرکه اردش یشهر ینام باستان : یرارتخش یاتپن گفتند. یکه در گذشته به آن الخط م یشهر یرو

hap / pah : گوسفند. / په

nAb kitSop / poštik bān گارد بان : یک/ پشت .یسلطنت

rAlAs nAbkitSop / poštikbān sālār / .یانده گارد سلطنتفرم بان سا-ر : یکپشت

atarp / prata : حافظ، پاسدار، نگهدارنده، / پرت حراست کننده.

kapAp / pāpak : بابک، نام استاندار فارس / پاپک .یاندر زمان اشکان

vutAp / pātuv : تمراقبت ـ محافظ / پاتوو.

sogzAp / pāzgos : یالتا / پاذگس.

nApsogzAp / pāzgospān پاذگسپان /: خسرو یکامل که از سو یاراتبا اخت یالتا یفرمانروا یواژه را در دوره اسuم ین. اشد یگماشته م یروانانوش

.شده فاذوسبان

ArAp / pārā : نام پسر ارشک از بازماندگان / پارا .یدر زمان شاپور دوم ساسان یاشکان

AutAtrAp / pārtātuā : که ینام پادشاه / پارتاتوا .کرد یم ییفرمانروا یجاندها بر آذربااز ما یشپ

rizAmAtrAp / pārtāmāzir نام پسر : یر/ پارتاماز .یاز شاهان اشکان یکی یردادت

asrAp / pārsa : پارس، فارس / پارس.

ayasrAp / pārsaya یتسنسکر( : ی/ پارس : : کشور بزرگ پارس.)پارس

SAusrAp / pārsuāš : در ینینام سرزم / پارسواش از مادها. یشخاور شوشتر در خوزستان پ

rokAp / pākor : شاه یننام پسر ارد چهارده / پاکر .یاشکان

norAkAp / pākāron : که یفرمانده سپاه / پاکارنبر عهده یانشهرها را در زمان هخامنش یتحفظ امن یفهوظ

داشت.

hadznAp / pānzdah : پانزده. / پانزده

nAgayAp / pāyagān نظام. یادهپ : یگان/ پا

rAlAs nAgayAp / pāyagān sālār / نظام. یادهفرمانده پ سا-ر : یگانپا

Aytup / putyā و عدن. یسومال : یا/ پوت

arsup / pusra : یی: پوتر؛ اوستایتسنسکر( / پوثر : پسر. )پوثر

Arup / purā : فهرج در استان ینام باستان / پورا بلوچستان.

txodnArup / purāndoxt : نام دختر / پوراندخت .یشاه ساسان یزخسرو پرو

isemisup / pusimesi پسر بزرگ. : یمس ی/ پوس

Atip / pitā پدر. ): پترییاوستا( : یتا/ پ

rhuphAS zurip / piruz šāhpuhr یروز/ پ که امروزه یانروداندر م یشاهپور، نام شهر یروزف شاه پوهر : .شود یم انبار خوانده

adavuAysip / pisyāuvada نام : یسیائوود/ پ شهر. یا ینسرزم

nAtserupat / tapurestān : نام / تپورستان . یتبرستان زبان پهلو یباستان

racat / tacar : ق. ی،کاخ زمستان / تچرuقش

Aliskat / taksilā تکس /uیشهر ینام باستان : ی .یدر جنوب پاکستان کنون

nat / tan : بدن. یکر،تن، اندام، پ -۱ / تن

rasnat / tansar : که در یربدینام ه / تنسر کمک نمود. یانساسان یانگذاربن یراوستا به اردش یگردآور

mhat / tahm : قدرت، اقتدار. ی،توان، انرژ یرو،ن / تهم

Amuat / taumā : تئخمن؛ ییاوستا( / تئوما : نسل، دودمان، تبار، نژاد. یشه،تخمه، ر ): توکمن یتسنسکر

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۸۶

AyAmuat / taumāyā نژاد ـ تبار ـ : یا/ تئوما پر ارزش. یا یفخاندان ـ دودمان شر

nAmuet / teumān : از شاهان یکینام / تئومان و برادر اورتاکو که پس از برادرش به تخت نشست. یuما

sulAbAt / tābālus : که ینام فرماندار / تابالوس .یدساردس برگز یکوروش برا

kAt / tāk : یتا، حت / تاک.

utirAm mAt / tām māritu نام : یتو/ تام مار .یuماز شاهان ا یکیبرادر

SicrakyAt / tāykarciš نام خرداد : یکرچیش/ تا .یهخامنش یمماه در تقو

ayit / tiya آنکه. : ی ی/ ت

dAdrit / tirdād یانگذارک بنبرادر ارش : یرداد/ ت .یاناشکان

nrefAsit / tisāfern از یکینام : یسافرن/ ت .کهین یایدوم در آس یوشدار یانفرمانروا

Sugatas / sataguš : پنجاب هند. / ثتگوش

Ayhas / sahyā یدهخوانده، نام : یا/ ثه.

yhamAyhas / sahyāmahy خوانده : یامهی/ ثه .شویم یم یدهـ نام

itAs / sāti یت)سنسکر ی؛: ساستییاوستا( : ی/ ثات : .گوید یم یسنست

arxus / suxra : نام پدر هوتان. / ثوخر

arahAvarus / suravāhara : نام / ثورواهر .یهخامنش یمدر تقو یبهشتارد

tAdvidzoj / jozdivdāt یدادوند : یودات/ جذد .یوضد د ینقوان

psAmAj / jāmāsp : نام دو تن از / جاماسپـ برادر غباد ۲ـ داماد زرتشت ۱باستان: یرانسرشناسان در ا

.یشاه ساسان

nAtivAj / jāvitān یشگی،هم یدان،جاو : یتان/ جاو .یابد

hadrAhac / cahārdah : چهارده. / چهارده

Sip Siac / caiš piš پسر : یشپ یش/ چئاز شیپ ۷۳۰که یکم یوشدار یاکاناز ن یکیهخامنش و

پادشاه پارس بود. یuدم

darx / xrad : خرد، عقل. / خرد

ratsarx / xrastar : حشره. / خرستر

navApartaSx / xšatrapāvan : خشترپاون / گرفته شده در یاز شهرها یاتمال یافتفرماندار و مأمور در

.یانزمان هخامنش

ayisayASx / xšāyasiya ییث ی/ خشا : شاه، پادشاه. ): خشئتاییاوستا یتی؛: خشئیتسنسکر(

mAna ayisayASx / xšāyasiya anām / شاه شاهان، شاهنشاه. انام : یثیخشا

sidkatAvx / xvātakdis ازدواج : یس/ خوتک د .یکانبا نزد

nAsAravx / xvarāsān : خاور، شرق. / خوراسان

nAsAravx / xvarāsān : تر، غرب.باخ / خوروران

SimzarAvx / xvārazmiš ییاوستا : یش/ خوارزم : خوارزم. یریزیمهوئ

ragkanAvx / xvānakgar : یاگر،خن / خوانک گر خواننده آن.

rAlAs nAvx / xvān sālār : خوان سا-ر / .یفاتتشر یروز

dnAvx / xvānd : ـ ۲ یدخواند، نام -۱ / خواند فراخواند، احضار کرد.

nadnAvx / xvāndan : خواندن به -۱ / خواندن ـ فراخواندن، احضار کردن.۲ یدن، نام یدننام یمعن

kAtsapa katrux / xurtak apastāk / خرده اوستا. خورتک اپستاک :

nAtserheZux / xužehrestān خوژهرستان / شهر -رستان. ینام باستان :

natfux / xuftan : یدنخفتن، خواب / خوفتن.

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۸۷

natfux / xuftan خوابند. : یند/ خوفس

SAdlAk nAbmux / xumbān kāldāš / .یuداز م یشپ ۶۴۵ یuماز شاهان ا یکی خوم بان کالداش :

ajavux / xuvaja : اهواز نگاه یاخوزستان / خووج به: هووج. یدکن

ripad / dapir ی.منش یسنده،کارمند، نو یر،دب : یر/ دپ

nAripad / dapirān گروه یننام سوم : یران/ دپ .یاندر زمان ساسان یاجتماع

kirad / darik اول یوشنام پول زمان دار -۱ : یک/ درuیـ دربار۲ شد یناب ساخته م یکه از ط.

zabkirad / darikbaz دربار دادستان. یروز : یکبذ/ در

ravtsad / dastvar : دادگاه. یمنش -۱ / دست ور یبوده و زمان یانجزو دادوران قاض یزاو ن یانساسان در زمان هر دو. خواستند یکه م

kasAdSad / dašdāsak : ینام کس / دشداسک.

mohad / dahom : یندهم، دهم / دهم.

mAnuyhad / dahyunām کشورها، : یونام/ ده ممالک.

mulyad / daylum منطقه ینام باستان : یلوم/ د ارم، شاهرود.چالوس، ت یلمد

dnavAbmod / dombāvand : ینام باستان / دمباوند دماوند.

mxared / deraxm : درهم، واحد پول / درخم یو وزن آن گاه شد یکه از نقره ساخته م یانزمان اشکان

کم. یتر و گاه یشب

agunard / dranuga : دروغ، تقلب. / درنوگ

kinid i nAtsatAd / dātastān i dinik /است به زبان ی. نام کتابیعتاحکام شر : ینیکد ییداتستان ا

موبد بزرگ. ییم یوواننوشته منوچهر پسر یپهلو

ravdAd / dādvar : دادستان. ی،قاض / دادور

AyhavdAd / dādvahyā نام پدر بغ : یا/ دادوه بوخش.

rAd / dār : ـ در ۳ـ بدار، داشته باش ۲شعله -۱ / دار .یرـ چوب، درخت، ت۳دارنده یمرکب به معن یها واژه یانپا

SuvayarAd / dārayavuš یووش/ دار : .یوش: دارا داری: داریتسنسکر

ArAd / dārā : یشاه اشکان یردادکه ت ینام کاخ / دارا دره گز ساخت. یورداب یکیدر نزد

ArAySud / dušyārā ی،قحط : یارا/ دوش .یخشکسال

manarat Ativud / duvitā taranam یتا/ دوو دوچندان، دو، دو :dvitã یتا: دویتسنسکر یتادوو ترنم :

برابر، دوبل + ترنم

okAyd / dyāko یماد یپادشاه یانگذاربن : یاکو/ د کوروش بزرگ. یمادر یایو ن یuداز م یشپ ۷۰۸ – ۷۰۱

Abar / rabā : از یکینام که نشانگر ینروشن. ا / رباها نوشته پول یرو یانشاه بود، در زمان ساسان های یژگیو .شد یم

AnAskr / rksānā : از دختران یکینام / رکساناهوش، فراست، فهم، استعداد، درک، یکوروش هخامنش

عقل

zAr / rāz : شاه که یبرا هایی یژگیاز و یکیاستاد. / راذ نوشته. یانها در زمان ساسان پول یرو

mAr / rām / : ـ ۲آرام، شاد، خوشحال -۱ رام اهورامزدا. یعفرمانبردار، مط

tuzfamAr / rāmafzut : افزا، یشاد / رام افزوت .ینآفر یشاد

zur mAr / rām ruz : یکمینو یستنام ب / رام روز روز هر ماه.

tSihavmAr / rāmvahišt رام : یشت/ رام وه .یانساسان یایبهشت نام همسر ساسان ن

nismir / rimsin ماز شاهان ا یکینام : ینس یم/ رuی.

rraz / zarr : زر / .uط

nirraz / zarrin ین/ زر : uینزر یی،ط.

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۸۸

AtrAkadaz / zadakārtā : مرکز منطقه / زدکارتا استرآباد بود. یکگرگان در زمان اسکندر که نزد

aknaraz / zaranka : یستانس / زرنک.

tSxudraz / zarduxšt : زرتشت. / زردوخشت

tSudraz / zardušt : زرتشت. / زردوشت

nAtSudraz / zarduštān : منسوب به / زردوشتان زرتشت.

hinugraz / zargunih یسرسبز : یه/ زرگون.

rhimraz / zarmihr زرمهر، نام فرمانده : یهر/ زرمتان به ارمنس یروزکه در نبود ف یشاه ساسان یروزسپاه ف

کرد. یلشکرکش

dAdnAvraz / zarvāndād : پسر / زرواندادرا در زمان ییکه امور قضا یاز دو موبد یکی یهرنرسیم

دارا بودند. یانساسان

Atnaz / zantā : در یشهر ینام باستان / زنتا .یجانآذربا

gnaz / zang : یق،رف یک،قوزک پا متحد، شر / زنگ ـ نام فرشته ۳، نوکر، چاکر ـ بنده، برده۲همدست، دوست

اتحاد و آرامش. ی،دوست

hihaz / zahih عمق، ژرفا. : یه/ زه

herz / zreh : زره. / زره

dAz / zād : زاده ـ متولد شد. / زاد

gadAz / zādag : فرزند. / زادگ

nadAz / zādan : آوردن. یازادن، به دن / زادن

dnih dAz / zād hind زاده ـ متولد : یند/ زاد ه شدند.

nerAz / zāren : یبرادر ولگاش شاه ساسان / زارن.

nSiyAz / zāyišn یدتول یش،زا : ییشن/ زا.

ruz / zur : قدرت. ی،توان، انرژ یرو،زور، ن / زور

zuz / zuz : یاننام پول نقره در زمان ساسان / زوز.

rhuz / zuhr : ت.قدر ی،توان، انرژ یرو،زور، ن / زوهر

iz / zi پسر، پور، وند. : ی/ ز

nAyz / zyān ضرر، خسارت، صدمه. یان،ز : یان/ ز

utrekiz / zikertu یرانیاناز ا ینام گروه : یکرتو/ ز .یجاناز مادها در آذربا یشپ

igadniz / zindagi عمر. ی،زندگ : یندگی/ ز

rAhniz / zinhār زنهار، امان. : ینهار/ ز

diviz / zivid /ـ ۳کند خسارت زننده یزندگ : یویدز .یرـ پست شمردن، تحق یزـ خوار ـ ناچ۳ یزخوار ـ ناچ

natsiviz / zivistan یزندگ یستن،ز : یویستن/ ز کردن.

Sukatas / satakuš : در یپنجاب شهر / ستکوش پاکستان.

movaras / saravom : پستو، نهانگاه، / سروم .یگاهمخف

nAtsekas / sakestān : ینسرزم / سکستان .یانابه: نج یدسکاها نگاه کن

akkas / sakka : شهر سقز در ینام باستان / سک� به نام سکاها بوده. ینام، نام مردم ینزمان مادها. ا

Adux argitAkas / sakātigra xudā / .یهونس یآن سو یسکاها خودا : یگرسکات

Ayradatat ayitAkas / sakātiya

tatadaryā یادر یآن سو یسکاها : یاتر در یی/ سکات.

akrav amuhAkas / sakāhuma varka / .یهونس یآن سو یسکاها سکاهوم ورک :

gurdanas / sanadrug : یننام دهم / سندروگ از یشپ ۷۷که پس از مهرداد دوم در سال یشاه اشکان

به تخت نشست. یuدم

lApos / sopāl بر یشهر ینام باستان : / سپال .یستآن روشن ن یامروز یفارس که جا یجکرانه خل

nApAkenes / senekāpān : سنکاپان / خدمتکار. یشخدمت،پ

neyAraps / sparāyen ینام باستان : ین/ سپرا یاز روستاها یکی یانکه در زمان ساسان ینشهرستان اسفرا

است. بوده یشابورن

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۸۹

adraps / sparda شهر سارد در باختر پرد :/ س .کهین یایآس

tabhaps / spahbat : جنگ یرسپهبد، وز / سپهبت .یاندر زمان ساسان

Adreps / sperdā : که کوروش ینام / سپردا ارمنستان نهاد. یبزرگ بر بخش باختر

atAd otneps / spento dāta : سپنتودات / .یاراسفند

ukAps / spāku : سگ ماده. / سپاکو

rukAps / spākur : که شاپور ینام استاندار / سپاکور پس از گرفتن گرجستان بر آن جا گماشت. یدوم شاه ساسان

nAhAps / spāhān : یان،اردوگاه سپاه / سپاهان به نام یاز اسuم جزو استان یششهر پ یناصفهان، اسپدانا، ا

اشته.روستا د ۲۶بوده و یامروز یدنفر یتکانپر

nemAtips / spitāmen نام فرمانده : یتامن/ سپ در سمرقند و بخارا در زمان اسکندر. یرانسواره نظام ا

kSezep ruts / stur pezešk ستور پزشک / .یانجنگجو یها اسب یدامپزشک برا :

arduks / skudra : یمقدون / سکودر.

epsAtAs / sātāspe : که ینام کس / ساتاسپ او را به مرگ محکوم کرد. یارشاهشاخ

nAsAs / sāsān : از یکیکه یانساسان یاین / ساسانبوده که در شهر استخر یمعبد ییاسپادانا یموبدان زرتشت

ساخته شده بود. یتاآناه یبرا

AkAs / sākā : نژاد که سکا یاییآر ینام مردم / ساکا اند. خوانده شده یزن

Anerus / surenā از سرداران ارد یکینام ا :/ سورن ینالنهر ینکه سپاه روم را در ب یشاه اشکان ینچهارده

شکست داد.

aduqus / suquda : سوغد سغد ییاوستا / سوغود : سمرقند و بخارا.

onAyduqus / suqudyāno از یکی : یانو/ سوغود .یارشاهپسران خشا

AnAydgus / sugdyānā سغد : یانا/ سوگد و بخارا. سمرقند

semAsis / sisāmes ینام دادستان : یسامس/ س .کشت رشوه گرفت و شاه او را یهکه در زمان کمبوج

SitAvoh ayakis / sikaya hovātiš /در آن جا به یندروغ یایکه برد یا نام قلعه : یشهوات یکیس

بزرگ کشته شد. یوشدست دار

nArAtrtaS / šatrtārān : اهان پادش / شترتاران . یاندست نشانده در زمان ساسان

nAcnaS / šancān : شهرستان ینام باستان / شنچان در استان مازندران. یجان-ر

zArabrhaS / šahrbarāz : کشور یورز / شهربرازشاه یزدر زمان خسرو پرو یرانا یاز سرداران نام یکینام

.شد گرفتن مصر فرستاده یکه برا یساسان

rAciv-kinAmug dnakS / škand

gumānik-vicār گزارش گمان : یچارو یک/ شکند گومان ییکه به زبان اوستا یبوده به زبان پهلو یشکن. نام کتاب .برگردانده شده

navrutAS / šāturvan : که ینام سد / شاتورواندر شوشتر یروم یرانبهدست اس یشاه ساسان یکمشاپور ساخت.

rhuphAS / šāhpuhr شاپور، پسر پوهر : / شاه شاه.

AtnuxAn kurtuS / šutruk nāxuntā /از یشپ ۱۱۹۰ یuماز شاهان ا یکینام شوتروک ناخونتا :

.یuدم

mitAyS / šyātim توانا، یرومند،ن یشاد : یاتیم/ ش توانمند، پرتوان، قدرتمند، مقتدر.

nAkariS / širakān ینام باستان : یرکان/ ش .یهوب اورمدر جن یروکندیش

irakriS / širkari در یشهر ینام باستان : یرکری/ ش سمنان باشد. یداز مادها که شا یشنمک پ یرکو یها کناره

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۹۰

kAniSuS-nikAx liS / šil xākin-

šušināk از شاهان یکینام : یناکشوش ینخاک یل/ ش .یuداز م یشپ ۱۱۷۰ یuما

zAbAnarf / franābāz : از یکینام / فرناباز .کهین یایدوم در آس یوشدار یانفرمانروا

givalhap gnaharf / frahang

pahlavig است به زبان ینام فرهنگ : یگ/ فرهنگ پهلو یکه به زبان آرام ییها ها واژه که در آن هزوارش یپهلو .نوشتند یم

dAharf / frahād : فرهاد. نام پنج تن از / فرهاد .یشاهان اشکان

Sitravarf / fravartiš یاکونام پدر د : یش/ فرورت .ینام پسر و یزو ن

tipAyarf / frayāpit به گفته : یاپیت/ فر بوده. یکماو پدر ارشک یاناشکان

sep snerf / frens pes : نام پدر / فرنس پس زن کوروش.

nadrak zArf / frāz kardan : فرازکردن / داشتن، اعزام نمودن. یل، گسفرستادن، رهسپار کردن

sAnrAf / fārnās : نام پسر مهرداد دوم، / فارناس .یشاه اشکان یازدهمین

hAbak / kabāh : قبا. / کباه

akutapatak / katapatuka : که ینام / کتپتوک نهاد. یرصغ یایارمنستان آس یکوروش بزرگ بر بخش خاور

rAtrak prak / karp kartār رتار :/ کرپ ک پول یبر رو یانواژه را در زمان ساسان ین. ایکوکارن . شاه باشد یکوکاریتا نشانگر ن نوشتند یم

matrak / kartam : کرده ـ انجام شده. / کرتم

Axrak / karxā : یتختبزرگ و پا ینام شهر / کرخا یکیآن در نزد های یرانهنام که و ینبه هم یرومندیدولت ن

.تیتخشهر تونس پا

drak / kard : کرد، انجام داد. / کرد

nadrak / kardan : کردن، انجام دادن، / کردن ساختن.

ditse drak / kard estid کرده : ید/ کرد است است. است، انجام داده شده شده

aSrak / karša : نام پول نقره در زمان / کرش .یانساسان

ninahikrak / karkihanin یی،کهربا : نیهنی/ کرک .یسیمغناط

adapamrak / karmapada : یننام فرورد / کرمپد .یهخامنش یمدر تقو

Anrak / karnā : یجنگ یپورش / کرنا.

rakSak / kaškar : یها از استان یکینام / کشکر که شهر بعقوبه عراق و یاندر زمان ساسان یرانا یباختر .است آن بوده یرامونپ های ینسرزم

ayajubmak / kambujaya ییاوستا : ی/ کمبوج :نام پدر و پسر یهکمبوج یو: کامبوجیتسنسکر یو؛کمبوج کوروش.

rAnak / kanār : کنار. / کنار

tAvak / kavāt : شاه یروزپسر ف یکمغباد / کوات .یساسان

nadAvak / kavādan : یامنسوب به کواد / کوادان .یروانقباد پدر انوش

ivak / kavi نام را در ینشاه، فرمانروا. ا ی،ک : ی/ کو یم یانینام شاهان ک یباستان جلو یرانا یها افسانه خسرو. یاند؛ مانند ک نوشته

yak / kay مانند کاووس یانیلقب شاهان ک ی،ک : ی/ ک .یک

varsuh yak / kay husrav هوسرو : ی/ ک .یخسروک

mAdok / kodām : دام.ک / کدام

nAmrok / kormān : کرمان در ینام باستان / کرمان .یانزمان ساسان

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۹۱

yAnAmrok / kormānāy ینام باستان : ی/ کرمانا .یانشهر کرمان در زمان هخامنش

aSrirek / kerirša یاناز خدا یکینام : یرش/ کر .یuمیا

kādik kidAk / یدادستان کل، قاض : یک/ کاد القضات.

rAk / kār : شغل. یشه،کار، پ / کار

nAtsedAd du rAk / kār ud dādestān کارها، امور. / کار اود دادستن :

gAdrAk / kārdāg : مسافر، رهرو. / کارداگ

AdnAyrAk / kāryāndā در یینام جا : یاندا/ کار کنارک باشد. یدعمان که شا یایکرانه در

rAzirAk / kārizār رد، جنگ، کارزار، نب : یزار/ کار مبارزه. یری،درگ یکار،پ

girAk / kārig ینظام ی،رزم ی،جنگ : یگ/ کار.

nAdnAsAk / kāsāndān : نام همسر / کاساندان کوروش بزرگ.

lAk / kāl : کانال، آبراه. / کال

doblAk / kālbod : اندام، تن، یکر،کالبد، پ / کالبد بدن. یکل،-شه، جسم، جسد، ه

gamAk / kāmag یشگرا یل،اشتها، م مگ :/ کا.

nedAbmAk / kāmbāden : ینام باستان / کامبادن کرمانشاه.

nAsuyAk / kāyusān نام پسر کاووس : یوسان/ کا باستان.

nSiSxuk / kuxšišn یز،ست : یشن/ کوخش کشمکش، نزاع.

idnux nAnruduk / kudurnān xundi / از یشپ ۲۲۸۰ یuماز شاهان ا یکینام : یکودورنان خوند

.میuد

tsuk / kust : منطقه. یه،ناح / کوست

gatsuk gatsuk / kustag kustag / مناطق مختلف. کوستگ کوستگ :

kSuk / kušk : کاخ، قصر. / کوشک

AySuk / kušyā حبشه. : یا/ کوش

fuk / kuf : ارتفاع. ی،کوه، کوهستان، بلند / کوف

Ahifuk / kufihā ها، ، کوهستانها کوه : یها/ کوف ارتفاعات. ها، یبلند

Semuk / kumeš : ینسرزم ینام باستان / کومش قومس در باختر استان سمنان است از شاهرود به بعد.

nSinuk / kunišn کنش، عمل، فعل. : یشن/ کون

nSinuk / kunišn کنشمند، کننده، : یشنومند/ کون عامل، فاعل.

dik / kid رمال. یر،گفال یشگو،پ : ید/ ک

brik / kirb یأتشکل، صورت، ه : یرب/ ک.

gabrik / kirbag ثواب، اجر. : یربگ/ ک

nadinirik / kirinidan یدنآفر : یرینیدن/ ک کردن. یدحرام تول یمنیاهر

ditse dinirik / kirinid estid یرینید/ ک است. یطانتخم ش : یداست

natSik / kištan کاشتن.کشت کردن، : یشتن/ ک

msiSik / kišism یلکس ینام روستا : یشیسم/ ک از مادها شهر شد. یشکه پ یکاشان زمان یکنزد

nik / kin خصومت. ی،دشمن ین،ک : ین/ ک

nAkamrag / garmakān : از یکینام / گرمکاناستان که یاندر زمان ساسان یرانا یباختر یها استان

است. بوده یکرکوک کنون

arAdnag / gandāra : قندهار. / گندار

kaznag / ganzak : تخت یا یزش ینام باستان / گنزک .یمانسل

avuraboag / gaobaruva : یکینام رهبر / گئوبروو یایکشتن برد یکه برا یاز شش خانواده بزرگ هخامنش

همدست شده بود. یوشبا دار یندروغ

sAyrbog / gobryās ران از مشاو یکی : یاس/ گبر .یوشدار

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۹۲

rAsgrog / gorgsār : ینام باستان / گرگسار مازندران.

hadrabpsAnSog / gošnāspbardah / .ینوه هرمز چهارم شاه ساسان گشناسپ برده :

izordeg / gedrozi ینام باستان : ی/ گدرز بلوچستان در زمان اسکندر.

AmAg / gāmā : طول برابر یریواحد اندازه گ / گاما .یمترسانت ۳۲ یاگام یک

kamAnhAg / gāhnāmak : نام دفتر / گاهنامکدر یکه نام همه کارگزاران دولت یاندر زمان ساسان یبزرگ

.شد یآن نوشته م

advraboAg / gāobarvda : از یکینام / گائوبرود سرداران کوروش در گرفتن بابل.

SilAba katsajug / gujastak abāliš /است به زبان یا ملعون. نام نوشته یشابال : یشابال گوجستک

.یپهلو

zradug / gudarz : از پسران اردوان یکینام / گودرز .یاشک هژدهم شاه اشکان یاسوم

zerAl / lārez : یکنون یروستا ینام باستان / -رز .یuنلرزجان در استان گ

Aycam / macyā یبیل : یا/ مچ.

Aytram / martyā ینام کس : یا/ مرت.

mayitram / martiyam انسان، آدم، بشر. : ییم/ مرت

Aynudram / mardunyā نام پدر گئوبرود. : یا/ مردون

anazaqram / marqazana : بهمن ماه در / مرغزن .یهخامنش یمتقو

nAgram / margān : یمنام بهمن ماه در تقو / مرگان نظر گرفتن. یهخامنش

kadzam / mazdak : پسر بامداد از مردم / مزدک .یمزدک یینآ یانگذارو بن یشابورن

mazun nuzam / : یایدر یو باستان یرانینام ا / مزون عمان.

nAqamsam / masmaqān : ینعالم تر / مسمغان اعلم علما. ی،روحان

zab zradna nAqam / maqān andarz baz .ینیرس علوم دمد / مغان اندرز بذ :

Akam / makā : بلوچستان. یامکران / مکا

Aykam / makyā یبیل یتختترابلس پا : یا/ مک .

Anam / manā : مم یت؛: من؛ سنسکرییاوستا( / منا ( از من، مال من .

AtipAnam / manāpitā پدر من، پدرم. : یتا/ مناپ

AySdASroxnam / manxoršādšyā / .ینام کس : یاشمنخرشاد

tSiham / mahišt ینبزرگ تر : یشت/ مه.

nuSyam / mayšun دشت ینام باستان : یشون/ م سوسنگرد در استان خوزستان. یا یشانم

nAtseqom / moqestān : ینام مجلس / مغستان مغ بودند و بر یآن روحان یکه اعضا یاندر زمان اشکان

.کردند یشاهان نظارت م یکارها

sezenom / monezes : از یکینام / منزس .مدر زمان فرهاد چهار یسرداران پارت

dem / med : که در یوشنام سردار سپاه دار / مد در منطقه ماراتن از آنها شکست خورد.. ها یونانیجنگ با

dubhem / mehbud : غباد شاه یرنام وز / مهبود یباز ینقش مهم یروانکه در شاه شدن خسرو انوش یساسان کرد.

zabyem / meybaz شاه، یساقمیبد، : یبذ/ م دربار. یآبدارچ

Am / mā : یا ی. مااجمینه یا ینف یشوندنه، نا؛ پ / ما : .یایدن

AnAytAm / mātyānā نام ایرانی : یانا/ مات.

adAm / māda : ماد. ینسرزم / ماد

sidAm / mādis یشکه پنام پسر پارتاتوا : یس/ ماد .کرد یم ییفرمانروا یجاناز مادها بر آذربا

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۹۳

AjinudrAm / mārdunijā داماد : یجا/ ماردون بزرگ. یوشدار

serAzAm / māzāres : از یکینام / مازارس سرداران کوروش.

yAnAm / mānāy کردستان ینام باستان : ی/ مانا از مادها. یشپ

nadnAm / māndan : کردن، ماندن، اقامت / ماندن ماندگار شدن.

dnitse dnAm / mānd estind یند/ ماند است : اند. اند، اقامت کرده اند، ماندگار شده مانده

dnih dnAm / mānd hind ماندند، : یند/ ماند ه اقامت کردند، ماندگار شدند.

AnAdnAm / māndānā : نام مادر کوروش / ماندانا . یهخامنش

dinAm / mānid اقامت کنند، بمانند. : ید/ مان

zabum nAzabum / mubazān mubaz موبذان / موبدان. یسرئ یون،روحان یسرئ موبذ :

AyArdum / mudrāyā مصر. : یا/ مودرا

risasum / musasir شهر ینام باستان : یر/ موسس از مادها. یشپ یغرب یجانسلماس آذربا

dAdArtim / mitrādād یترام یدهآفر : یتراداد/ م سوم. یوشمهرداد نام داماد دار

katak nAkarhim / mihrakān katak /در یرانا یباختر یها از استان یکینام کتک : یهرکانم

زمان.

divAgArhim / mihrāgāvid نام : یهراگاوید/ م .یدر زمان بهرام پنجم ساسان یاز موبدان زرتشت یکی

nArhim / mihrān ام پسر شاپور مهران، ن : یهران/ م استاندار گرجستان شد. که یپادشاه ساسان یکم

rhupASrhim / mihršāpuhr یهرشاپوهر/ م : در زمان بهرام پنجم یاز موبدان زرتشت یکیمهرشاپور. نام

.یساسان

isrenrhim / mihrnersi از یکینام : یهرنرسی/ م رانیدر زمان بهرام گور و سردار سپاه ا یرانیبزرگ زادگان ا در همان زمان.

ZAravrhim / mihrvarāž از یکینام : یهروراژ/ م .یدر زمان بهرام پنجم ساسان یموبدان زرتشت

Apan / napā : یوستننوه دادن، پ / نپا.

AnAyjan / najyānā یازرنک یانام زرنک : یانا/ نج .یانو آغاز اشکان یاندر زمان هخامنش یستانس یازره

ran / nar : آرشن یکنر برابر / نر

amavan / navama : یننهم / نوم.

ArAhevavon / novavehārā : نوبهار، / نووهارا نام آتشکده بلخ.

isren / nersi از یکیـ ۱ یس: نارسیروم : ی/ نرس .یاستاندارن اشکان

amAn / nāma : نام نام، یت: ننم؛ سنسکرییاوستا / نام : اسم.

rhicunam i AhigamAn / nāmagihā i

manucihr منوچهر. سه یها نامه : یهرمنوچ ییا یها/ نامگ .یاست به زبان پهلو نامه

ayAnAn / nānāya میانا یننام د : ی/ ناناuکه ی است. ها ادامه داشته بوده و تا زمان پارت یرشکر یشخدا

AyvAn / nāvyā یناو، کشت : یا/ ناو.

nun / nun : ینک،اکنون، ا / نون .uا�ن، حا-، فع

riSxatra dzamrohun / nuhormazd

artaxšir شهرستان ینام باستان : یر/ نوهرمزد ارتخشبه یردر استان کرمان. در گذشته، نرماش یرنرماش یا یرنرمش

.گفته می شدبخش رستم آباد

retAhun / nuhāter : و یشهر ینام باستان / نوهاتر در استان موصل. یانزمان ساسان یراندر ا یباختر یاستان

yAsin / nisāy از مادها. ینینام سرزم : یسای/ ن

tsaSin / nišast یدنشاند، نشان : یشست/ ن.

AyAkin / nikāyā شهر کابل در ینام باستان : یکایا/ ن زمان اسکندر.

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۹۴

SinamAxah / haxāmaniš یش/ هخامن : .یuداز م یشدر سده هشتم پ یهخامنش سلسله یانگذاربن

ayiSinamAxah / haxāmanišiya / .یهخامنش : یشییهخامن

sadas ayixadah / hadaxiya sadas / .ینام کس ثدث : ییهدخ

Sidah / hadiš یا یحرمسرا، کاخ خصوص : یش/ هد .یددر تخت جمش یدرون

rah / har : هر. / هر

SitAv uxarah / haraxu vātiš هرخو / هرات. یتی: هرخوائییاوستا : یشوات

aviarah / haraiva ـ نام ۱: هرئو ییاوستا : یو/ هرئاز مادها در یشکه پ یـ نام مردم۲شهر هرات یباستان

جنوب خراسان ماندگار شدند.

avyArah / harāyva هرات. و : ی/ هرا

hAgA psivrah / harvisp āgāh سپی/ هرو .یزآگاه از همه چ یم،عل : آگاه

psivrah / harvisp همه، کل، مجموع، : یسپ/ هرو تمام.

taprAzah / hazārpat : سرور هزار تن، / هزارپت یکه کارها یبه کسان یشاهان ساسان یکه از سو ینام

.شد یداده م کردند، یم یا برجسته

tramrAzah / hazārmart : هزارمرد؛ / هزارمرت که با هزار مرد برابر است. یمرد

Atipamah / hamapitā پدر یکاز : یتا/ هم پ.

nidkamah / hamakdin که یکس : ین/ همک د .ی داندرا م ینید ینکامل است؛ همه قوان ینشد

AtAmah / hamātā : سماتا از یتسنسکر / هماتا : مادر. یک

AyAninah / hanināyā خصم. دشمن، : ینایا/ هن

Ayah / hayā که. : یا/ ه

riSxatra dzamroh / hormazd artaxšir شهر رامهرمز ینام باستان یر،هرمز اردش : یر/ هرمزد ارتخش

در استان خوزستان.

gAprAh / hārpāg : از سرداران یکینام / هارپاگ .یونانیانکوروش بزرگ در جنگ با

vuAh / hāuv : که. / هائوو

AnAtuh / hutānā : یاینام پدر زن برد / هوتانا .یندروغ

nASxutuh / hutuxšān : صنعتگران، / هوتوخشاندر زمان یگروه اجتماع ینکنندگان. نام چهارم یدتول

.یانساسان

zab nASxutuh / hutuxšān baz هوتوخشان / .یانصنعتگران در زمان ساسان یسرئ بذ :

diruh / hurid ینام کس : ید/ هورئ.

orsuh / husro : هوسروییاوستا / هوسرو : husrav .یرانیخسرو، نام چند تن از شاهان ا

nAvur kaSuna orsuh / husro anušak

ruvān : که یشاه یروانخسرو انوش / هوسرو انوشک رووان .یuدیم ۵۷۹ـ ۵۳۱است یدانروان جاو یدارا

ajavuh / huvaja : و اهواز ینام باستان / هووج خوزستان.

arataSxavuh / huvaxšatara : هووخشتر / .یاکوو نوه د یشپسر فرورت

Ayh / hyā درگذشته، یروز،د یس: هیتسنسکر : یا/ ه مرحوم، شادروان.

nrAdih / hidārn از سرداران یکینام : یدارن/ ه .ها یونانیدر جنگ با یارشاهخشا

zabrih nAzabrih / hirbazān hirbaz / .یاندر زمان ساسان یونطبقه روحان یسرئ : یربذه یربذانه

sudnih / hindus سند. : یندوس/ ه

nArharav / varahrān : ورثرغن ییاوستا / ورهران : پرچمدار اهورامزدا بهرام.

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۹۵

nipuc nArharav / varahrān cupin ورهران / ینم جانشنام سردار سپاه هرمز چهار ین،بهرام چوب : ینچوپ یکه در جنگ ترکستان دشمن را شکست سخت یروانانوش داد.

drav / vard : بگرد، گردش کن، بچرخ. / ورد

AnAkrav / varkānā : نام شهر گرگان در / ورکانا .یانزمان هخامنش

kirav / varik یفرهااز ک یکیفرار، نام یز،گر : یک/ ور باستان. یراندر ا

akrazav / vazarka /: بزرگ. وزرک

rAtAmarf kruzav / vazurk framātār / .یراعظم، نخست وز یربزرگ فرماندار، وز وزورک فرماتار :

nAkruzav / vazurkān : نام و ینبزرگان، ا / وزورکاناداره کشور یانبود که در زمان ساسان یآزاتان، نام کسان یزن

.را بر عهده داشتند

rhim gruzav / vazurg mihr یهر/ وزورگ م : .یشاه ساسان یروانانوش یدانا یربزرگمهر وز

sav / vas : یادز یر،کث یلی،فراوان، خ یار،بس، بس / وس.

uyhad sav / vas dahyu همه : یو/ وس ده کشورها.

tSav / vašt : شهرستان یواشت. نام باستان / وشت و بلوچستان. یستانخاش در استان س

natSav / vaštan : گشتن. / وشتن

SAglav / valgāš : ش، پسر / ولگاشuیزدگردب .۴۸۷ـ ۴۸۳ یشاه ساسان یکمینو یستدوم و ب

yApAdSiv ayehav / vaheya

višdāpāy ینام کس : یشداپایو ی/ وه.

zirhav / vahriz یرواننام فرمانده سپاه انوش : یز/ وهر فرستاده شد. یمنگرفتن یکه برا

zrobuhav / vahuborz : از یکینام / وهوبرز .یاناستانداران اشکان

arsaSexuhav / vahuxešasra : وهوخشثر / .یاناز استانداران زمان اشکان یکینام

Akuhav / vahukā : و نام ینشنام پدر اردوم / وهوکا .یارشاهاز پسران خشا یکی

kazihav / vahizak یسهکب : یزک/ وه.

arAysayav / vayasyāra نام پدر : یسیار/ و .یندفرناو

mayav / vayam ما. : یم/ و

yhamAyhas-AyiSinamAxah mayav / vayam haxāmanišiyā-sahyāmahy /

یدهنام یاخوانده یما هخامنش : یامهیثه یشییاهخامن یمو .شویم یم

kuitna hev / veh antiuk بهتر از : یوک/ وه انتبوده که شاپور اول در خاور یشاپور. شهر یجند یهانتاک

.ساخت دزفول یشوش، جنوب خاور

tAdarfatAv / vātafradāt : یکینام / واتفردات .یاناز استانداران اشکان

dAtzArAv / vārāztād : از یکینام / وارازتاد .یشاهزادگان اشکان

nAdrAv / vārdān : از پسران اردوان یکینام / واردان .یاشک هژدهم شاه اشکان یاسوم

nASuy irtsAv / vāstri yušān ی/ واستر در زمان یگروه اجتماع ینکشاورزان. نام چهارم : یوشان .یانساسان

zab-nASuy irtsAv / vāstri yušān-baz /در ییدارا یروز یاطبقه کشاورزان یسرئ بذ : یوشان یواستر

.یانزمان ساسان

nAnAv / vānān : اشک هفدهم که پس از ارد یا / وانان .یuدیم ۱۶شد سال یشاه اشکان

gnAv / vāng : صدا. یاد،بانگ، آوا، فر / وانگ

anxayv / vyaxna یماسقند ماه در تقو : یخن/ و .یهخامنش

dradiv / vidard عبور کرد، گذشت. : یدرد/ و

nadradiv / vidardan عبور کردن، : یدردن/ و گذشتن.

کوچک پارسی میانهنامه واژه

۹۶

Anradiv / vidarnā از شش یکینام رهبر : یدرنا/ وبا یندروغ یایکشتن برد یکه برا یخانواده بزرگ هخامنش

.یهمدست شده بود. پارس یوشدار

rAdiv / vidār معبر، گذرگاه، محل عابر نامش : یدار/ و کتاب. ینمانند نخست یزیچ یداست،پ

marpsdAzi Ahigadiziv / vizidagihā

izādspram است به ینام کتاب زادسپرم : ییا یزیدگیها/ و در سده نهم. یرجانیکه آن را زادسپرم، موبد س یزبان پهلو

apsiv / vispa همه، کل، تمام، جمله. : یسپ/ و

nArhupsiv / vispuhrān ینام برخ : یسپوهران/ و .یاندر زمان ساسان یپادشاه یها از خانواده

mxAtsiv / vistāxm یستام،ب یستام،و : یستاخم/ و و یدنام استاندار خراسان در زمان هرمز چهارم که بر او شور

و کور. یرهرمز را دستگ

apsAtSiv / vištāspa یشتاسبو : یشتاسپ/ و بزرگ. یوشپدر دار

AyhapsAtSiv / vištāspahyā یشتاسپهیا/ و : درگذشته. یشتاسپو یشتاسپ،شادروان و یشتاسپ،مرحوم و

Atip AyhapsAtSiv / vištāspahyā

pitā درگذشته نگاه یشتاسبپدر و : یتـاپ یشتاسپهیا/ و .یابه: ه یدکن

gaduSiv / višudag فرزند بد. : یشودگ/ و

natfuSiv / višuftan نظم یآشفته ـ ب : یشوفتن/ و کردن، بر هم زدن.

Anrafadniv / vindafarnā نام رهبر : یندفرنا/ وکشتن یکه برا یاز شش خانواده بزرگ هخامنش یکی .یهمدست شده بود. پارس یوشبا دار یندروغ یایبرد

Asay / yasā /یثا یت؛سنسکر یثا؛: ییاوستا : یثا آنگاه، پس، سپس، همان گونه.

trakdzay / yazdkart /گرد، نام سه یزد : یزدکرت .یتن از شاهان ساسان

havay / yavah /طول برابر یریواحد اندازه گ : یوه انگست. یکبرابر یوه. هر شش یلیمترم ۰۵

Ayvay / yavyā /کانال، آبراه. : یویا

anuay / yauna /یونان : یئون.

Arab-akat Anuay / yaunā taka-barā / .یکنون یهسپردار ترک های یونانی برا : یئوناتک

tilAtey / yetālit /یسرئ : یتالیت.

AsrAy / yārsā /یدکه تخت جمش یشهر : یارسا نام گرفت.