ﻲﻠﻠﻤﻟاﻦﻴﺑ · sormunen, milma, op. cit, 18-27. ﻲﻠﻴﺼﻔﺗ ﻲﺳرﺮﺑ...

171

ن يدستيابي به حقوق بشر كودكان از رهگذر بررسي تفصيلي مفهوم بهتر

الملليهاي حقوقدانان بينمصلحت كودك در آموزه

رضا توحيدياحمد مهدي كيخسروي

9/3/1397تاريخ پذيرش: 15/2/1397تاريخ دريافت:

چكيدهبهترين مصلحت كودك در حوزه قراردادي نخسـتين بـار در كنوانسـيون حقـوق كـودك

نوعي به كودك مربوط كه به ي) پديدار گرديد. كنوانسيون مزبور در انجام هر اقدام1989(، يگـر يهـر بخـش د ايـ و ير اداريـ ، غي، اداري، خصوصـ يشود، چه در بخش عمومميوجود هـيچ دارد. ولي بااينر مسائل مقدم مييو تأمين سالمت كودك را بر سات نفع يرعا

توانـد در رونـد تصـميم دهد. اين ابهام مـي مفهومي از بهترين مصلحت كودك ارائه نمياجرايي و قانوني مربوط به كودك اختالل ايجاد كنـد ـ هاي قضايي، اداريسازي در حوزه

عنـوان بـازوي المللـي بـه وم سازد. حقوقـدانان بـين اش محرو كودك را از حقوق بنيادينسـازي تواننـد در فراينـد مفهـوم اجرايي مـي ـ هاي قضايي، تقنيني، اداريمشورتي ارگان

ـ آفريني نمايند. مقاله حاضر با روش تحليليبهترين مصلحت كودك به بهترين وجه نقشالمللي بـه دانان بينتوصيفي ضمن بررسي مفهوم بهترين مصلحت كودك از ديدگاه حقوق

پـردازد. نتـايج هاي مختلف مرتبط با كودك ميارزيابي بهترين مصلحت كودك در حوزههـا در هنگـام دهد كه مفهوم بهترين مصلحت كودك به ارزيابي دادگاهتحقيق نشان مي

اتخاذ تصميم راجع به اينكه چه نوعي از خدمات، اعمال و دستورات به بهتـرين وجـه بـه رساند اشاره دارد.سود ميكودكان

كليد واژگان: كنوانسيون حقوق كودك، كميته حقوق كودك، مفهوم بهترين مصلحت كودك، مالحظه

المللياوليه، حقوقدانان بين

استاديار حقوق بين الملل دانشگاه قم

EMAIL: [email protected] (نويسنده مسئول) دانشجوي دكتري حقوق بين الملل دانشگاه قم و مدرس دانشگاه حكيم سبزواري

EMAIL: [email protected]

دستيابي به حقوق بشر كودكان از رهگذر بررسي تفصيلي... 3فصلنامه تحقيقات حقوقي معاهده شماره

172

مقدمهيـام زنـدگي بـوده عنوان مأمن انسان و كانون رشد و تعالي او در سپران اپايگاه خانواده همواره به

مند نمـودن و رو ضابطهت و هويت انسان است ازاينيگيري شخصبهار شكل ياست. دوران كودكجـامع و مبسـوط بـا هـدف ين مقرراتيتدقيق نمودن روابط و احكام ناظر بر كانون خانواده و تدو

يرها امري ضروويژه كودكان به دليل وضعيت خاص آنآن به يتك اعضات از حقوق تكيحمااي گونـه گيرند بـه قرار مي يجانبه تحت سرپرستت همهيحما يگردد. كودكان براو مبرم تلقي مي

يشود. عنصر اساسـ شان به سرپرستانشان واگذار مييت حقوق ايها ازجمله رعاكه تمام شئون آنت مصـلحت و غبطـه كـودك اسـت. يـ ، رعايقـانون يايـ ت اوليـ و بنيادين اعمـال حقـوق و حما

شـود) خوانده مـي » 1989كنوانسيون «(از اين به بعد 1989مصوب 1»حقوق كودك كنوانسيون«در تمام اقدامات اتخاذي مربوط به آن بـه 2»بهترين مصلحت كودك«بر اولويت 3ماده 1دربند

مبناي اين ماده، قاعده كلي تأمين مصلحت كـودك در 4تأكيد دارد. 3»مالحظه اوليه«عنوان يك هـدف تـرين عامـل در حـوزه حقـوق كـودك اسـت. عنـوان اساسـي او بـه تمام امور مـرتبط بـا

ك يـ عنـوان ت مصـلحت كودكـان بـه يـ ح بر لـزوم رعا يون مزبور از تصريكنندگان كنوانس تدويناست كـه مصـالح يو اوضاع و احوال ي، مكانيط زمانيشرا يه، حداكثر نمودن قلمروياول ةمالحظ

كميتـه «(از اين به بعـد 1989تأسيس 6»كميته حقوق كودك« 5ت گردد.يد در آن رعايكودك با

1. Convention on the Rights of the Child 2. Best Interest Of The Child 3. Primary Consideration

منشور آفريقايي رفاه و حقوق كودك مورد تأكيد قرار گرفته است. به 4كنوانسيون حقوق كودك در ماده 3ماده 1. مفاد بند 4كنوانسيون اخيرالذكر در تمام اقدامات اتخاذي راجع به كودك توسط هر شخص يـا مقـامي، مصـلحت كـودك 4موجب ماده

، بيانگر ايـن حقيقـت اسـت كـه اصـل »در تمام اقدامات اتخاذي مربوط به كودك«مالحظه اوليه خواهد بود. اشاره به عبارت هتر اين عبارت بايد در هر موردي كه حقوق و رفاه كودك طور گسترده اعمال بشود. به عبارت ببهترين مصلحت كودك بايد به

بايد مورد مالحظه قرار بگيرد. ن.ك:Woodman, Gordon R. ‘‘The Journal of Legal Pluralism and Unofficial Law‘‘ 58/2008, LIT Verlag Münster Berlin, 2010, 46.

ي مصلحت كـودك در فقـه اماميـه، حقـوق ايـران و معيارهاي ارزياب. پارساپور، محمدباقر. نوربخش، سوسن. 5 1-4، شماره سوم، صص 1394، فصلنامه حقوق تطبيقي اسالم و غرب، سال دوم،ون حقوق كودكيكنوانس

6. Committee on the Rights of the child هـاي عضـو سـاله توسـط دولـت 4كارشناس بلندپايه مستقل است كـه بـراي يـك دوره 18كميته حقوق كودك متشكل از

ها بالمانع است.شوند. انتخاب مجدد آنكنوانسيون مزبور انتخاب مي 43) و مطابق با ماده 1989كنوانسيون حقوق كودك (

ررسي تفصيلي...دستيابي به حقوق بشر كودكان از رهگذر ب 3فصلنامه تحقيقات حقوقي معاهده شماره

173

1كنـد. عنوان يك اصل كلي بنيادين ياد ميشود) از بهترين مصلحت كودك بهخوانده مي» 1989عنـوان يـك ، بهترين مصلحت كودك را بـه 14شماره 6دگاه كلي خود در بند يكميته مزبور در د

بـر ايـن اسـاس مفهـوم بهتـرين مصـلحت كـودك دهـد، جانبه مورد بررسي قرار مـي مفهوم سهاسـت. همچنـين كميتـه 4»قاعده اجرايـي «و 3»اصل حقوقي تفسير«2،»حق اساسي«دربردارنده

معتقد است بهترين مالحظه اوليه به اين معناست كه بهترين مصلحت كودك را 37مزبور در بند جايگاه عـالي كـودك بـا عنايـت بـه ر مالحظات مورد ارزيابي قرار داد. اينيتوان برابر با سانمي

بـا 5شـود. وضعيت خاص او از حيث وابستگي، بلوغ، وضعيت حقوقي آن و غالباً سكوت توجيه ميكـودك، ون حقـوق يت مصلحت حقوق كودك در كنوانسـ يگاه و ماهين جاييتب يوجود تالش برامصـلحت در تمـام اي از ابهام قرار دارند. مفهومق مصلحت كودك هنوز در هالهيمفهوم و مصاد

ترين مقام اخالقي و متخصص در حوزه حقـوق بشـر باشـند. اعضـا ايـن كميتـه در صـالحيت كارشناسان مزبور بايد عالي

شوند. ها محسوب نميوجه نماينده آنهيچگردند اما بههاي عضو انتخاب ميتكنند و هرچند توسط دولشخصي خود عمل مي ) است ن.ك:1989اين كميته مسئول نظارت بر حسن اجراي كنوانسيون حقوق كودك (

http://www.ohchr.org/EN/HRBodies/CRC/Pages/Membership.aspx and Langford, M, Global Justice, State Duties: The Extraterritorial Scope of Economic, Social, and Cultural Rights in International Law, Cambridge University Press, 2013, 393. 1. Hauck, Pierre. Peterke, seven. International Law and Transnational Organized Crime,

oxford university press, 2016, 291 2. Substantive Right

موجب اين حق، در هر تصميمي كه ممكن است بر كودك اثرگذار باشد حق كودك براي برخورداري از بهتـرين مصـلحت به

تواند حسب مورد توسط دادگاه مورد استناد قرار بگيرد يا از وليه در نظر گرفته بشود. اين حق اساسي ميعنوان مالحظه ابايد به قدرت اجرايي برخوردار گردد. ن.ك:

Sedmak, Mateja. Sauer, Birgit. Unaccompanied Children in European Migration and Asylum Practices: In Whose Best Interests? Routledge publisher, 2018, 42. 3. Interpretative Legal Principle

ر را يبراساس اين اصل، چنانچه درخصوص مقرره حقوقي بيش از يك تفسير متصور باشد، بايد آن تفسيري را كه بيشترين تـأث ن. ك: گذارد انتخاب كرد.يبر بهترين مصلحت كودك م

Buck, Trevor. International Child Law, Routledge publisher, 2014, 138. 4 . Rule of Procedure

شود كه بر كودك خاصي يا بر گروهي از كودكان داراي هويت يا كودكـان يكه تصميمي گرفته ميبر طبق اين قاعده، هنگامتمالي تصميم (مثبت يا منفي) نسبت بـه كـودك يـا گيري بايد متضمن ارزيابي آثار احميگذارد فرايند تصمير ميتأث يطوركلبه

كودكان مربوطه باشد. ن.ك: Griffiths, Anne. Mustasaari, Sanna. Subjectivity, Citizenship and Belonging in Law: Identities and Intersections, Routledge publisher, 2017, 10-12. 5. Committee on the Rights of the child, General comment no.14. on the right of the child to

have his or her best interest taken as a primary consideration. (art3, para1), 2013, at pp4-10


174

پـذيري اي ابهام تعمدي است تا در شرايط گوناگون قابليت تطبيقهاي حقوقي همراه با گونهنظامتواند پديـدار شـود و موجـب گـردد هاي تقنين، قضا و اجرا ميرا داشته باشد. اين ابهام در ساحت

حدود و ثغور مصـلحت اين مسئله در تبيين هاي معيني پيروي نكند.ارزيابي مصلحت از چارچوبدر ايـن زمينـه 1تـري برخـوردار اسـت. عنوان ركن اصلي حقوق وي، از اهميت فـزون كودك، به

عنوان وسايل كمكي در احراز قواعد حقـوقي بـه بهتـرين وجـه توانند بهالمللي ميحقوقدانان بينازي و مصـداق سـ هاي اجرايي، تقنيني و قضايي را در فرآينـد مفهـوم آفريني نمايند و ارگاننقش

سازي بهترين مصلحت كودك ياري نمايند.وتحليل جامع و روزآمد از مفـاهيم رسد كه تجزيهبا عنايت به آنچه كه بيان شد، چنين به نظر مي

الملل معاصر امـري هاي روزافزون حقوق بينو مصاديق بهترين مصلحت كودك در پرتو پيشرفتدانـان بهتـرين مصـلحت كـودك را از منظـر حقـوق ضروري است؛ بنابراين ما در ابتـدا، مفهـوم

نگاهي به بهترين مصـلحت كـودك در برخـي دهيم و در ادامه نيمالمللي موردبررسي قرار مي بين اندازيم.هاي مرتبط با آنان ميحوزه

. مفهوم بهترين مصلحت كودك1

حقيقـت مفهوم بهترين مصلحت كودك، قبل از پديداري حقوق بشر كودكـان عينيـت يافـت. در گيري راجع به كودكـان منظور ايجاد يك استاندارد براي تصميمرجوع به مصلحت كودك ابتداً به

منظـور توجيـه (در فقدان حقوق بشر) طراحي شد؛ بنابراين بهترين مصلحت كودك در گذشته بـه دي انـد و تعـداد زيـا ها مثبـت بـوده يك سري از اعمال مورد استناد قرار گرفته است. برخي از آن

شـوند. مثـل عنوان نقض فاحش حقوق بشر شـناخته مـي اند كه امروزه بهشدهشامل اقداماتي ميميالدي است. 20كه پديده رايج در اواسط قرن 3»فرزند پذيري اجباري«و 2»مهاجرت اجباري«

كـه حضـانت و هاي برخـي از كشـورها هنگـامي حتي امروزه با گذشت ساليان دراز، قانون دادگاهكنند، به مالحظات بهترين مصلحت هاي جدايي والدين) را تعيين ميدسترسي (در وضعيتشرايط

.1-4. پارسا پور، محمدباقر. نوربخش، سوسن. پيشين، صص، 1

2. Forced Migration 3. Forced Adoptions


175

با عينك بدبيني به مفهوم بهترين مصـلحت كـودك 2»نيگل كَنت وِل« 1كنند.كودك استناد مي ياز فكـر جـامع » 1989كنوانسـيون «كند كه اعمال اين مفهـوم در كند. او استدالل مينگاه مي

كميته حقوق كودك، اين كميته به نحو مكفي 14رغم ديدگاه كلي شماره علي گيرد ونشئت نميعالوه بر اين ضروري است كه تأكيد بكنيم كـه هرچنـد كودكـان 3به اين مفهوم نپرداخته است.

بينـي ها اولويت بهترين مصلحت را پـيش الملل براي آنتنها صاحبان حقي هستند كه حقوق بينمتعهـد هسـتيم كـه در يگيري ما اكنون بدون هرگونه تضمينك نتيجهعنوان يكرده است اما به

راستاي تحقق عدالت حقوق آنان را مدنظر قرار بدهيم. درنهايت با بررسي معاهـدات مربـوط بـه توان نتيجه گرفت كه بهترين مصـلحت كـودك صـرفاً در معاهـدات بهترين مصلحت كودك مي

كنـد. در خصـوص خاص نمود خـارجي پيـدا مـي حقوق بشري مربوط به كودكان و مسائل بسيار) 2006توان به كنوانسيون حقوق افراد داراي معلوليت (معاهدات مربوط به مسائل بسيار خاص مي

اشاره كرد، حتي دركنوانسيون مزبور مفهوم بهترين مصلحت كودك عامداً در خصـوص كودكـان هاي مرتبط با حوزه حقوق له كنوانسيونالمللي ازجمهاي بينبه كار رفته است. در ساير كنوانسيون

4بشردوستانه و حقوق پناهندگان از مفهـوم بهتـرين مصـلحت كـودك اسـتفاده نگرديـده اسـت.

1. Sormunen, M,The best Interests of the Child- A Dialogue Between Theory and Practice, Council of Europe publishing, 2016, 18. 2. Nigel Cantwell

سـال در 30هاي حمايت از كودكـان اسـت كـه بـيش از المللي در مورد سياستك مشاور بينينيگل كَنت وِلموفق به دريافت جايزه دكتري افتخاري از دانشگاه 2017او در سال .داشته استزمينه حقوق بشر كودكان فعاليت

در خصـوص و هماهنگي 1979نهاد حمايت از كودكان در سال استراتكاليد اسكاتلند گرديد. تأسيس سازمان مردمحقـوق كـودك از 1989نويس كنوانسـيون هاي حقوق بشري سازمان مزبور در فرايند تنظيم پيشكارگيري دادهبه

هـاي اقدامات وي است. تمركز كاري او در حال حاضر پيرامون موضـوع محافظـت از حقـوق كودكـان در مراقبـت جايگزين است. ن.ك:

https://unige.ch/mcr/index.php/academic-staff/nigel-cantwell پرفسور هنز گريتنز به مانند نيگل كنت ول ديدگاه منفي نسبت به مفهوم بهترين مصلحت كودك دارد. او معتقد . 3

گردد كه در اين زمينه معيارهاي عامي وجود داشته است كه تعريف بهترين مصلحت كودك در صورتي محقق ميهاي اجتماعي ارائه سنن مختلف در نظام ها وبهترين مصلحت كودك با عنايت به فرهنگ ◌ٔ باشد. درزمينه

منظور تعريف بهترين مصلحت كودك وجود ندارد و درنتيجه در رابطه با تعريف بهترين مصلحت معيارهاي كلي به كودك ابهام وجود دارد. ن.ك:

Grietens, H. In the Best Interests of Children and Youth: International Perspectives, Leuven University Press, 2005, 15 4. Sormunen, Milma, op. cit, 18-27.


176

شود اين نويسنده به استناد فقدان شفافيت در مفهوم بهترين مصـلحت گونه كه مشاهده مي همانمفهوم يادشده در عيني سازي هاي حقوق بشري، نقش كودك و كاربرد مختصر آن در كنوانسيون

كند.(واقعي سازي) حقوق بشر كودكان را انكار ميطور ها معتقد است كه مفهوم بهترين مصلحت كودك بهبا عنايت به رويه قضايي دادگاه 1»پيتر اَش«

مثال ديوان عالي آركانزاس بيان طورگذارد. بهشود كه بر كودك تأثير ميگسترده شامل هر عاملي ميكند كه بهترين مصلحت كودك مفهـومي فراتـر از محـل سـكونت و امـور مـادي دارد. بهتـرين مي

هاي فرهنگي، موضوعات رفاهي، روابط خانوادگي و معنويت، ماديات، ارزش مصلحت كودك، اخالق،در واقع پيتر اَش در تعيين مفهوم بهترين مصلحت كودك بر دو مقوله 2گيرد.روابط دوستانه را در برمي

ها و نقش عوامل محيطي مؤثر بر كودك تأكيد دارد.اسي نقش دادگاهاسسوتا آمريكا معتقد است بهتـرين مصـلحت كـودك بـه استاد حقوق دانشگاه مينه 3»جان كاربن«

مـيالدي 18هي براي مداخله است. اولين قضاياي مربوط به مصلحت كودك در قرن يعنوان توجپدران اجازه داده تا سرپرستاني براي كودكان تعيين بكنند. مطرح گرديده است. حقوق انگليس به

كنـد كـه اين سرپرستان از صالحيت تصميم سازي برخوردار هستند. اختالفات زمـاني بـروز مـي كند. چنانچـه موصي ارثي را براي سرپرست كودك (كه توسط پدر تعيين گرديده است) شرط مي

را واگذار نموده است. چنانچه سرپرسـت ارث را سرپرست ارث را بپذيرد، صالحيت خود بر كودكاند كه او به دليل عدم رعايت بهترين مصلحت كـودك از هاي انگليس نتيجه گرفتهنپذيرد دادگاه

گـر مجـوز كامـل بـراي مداخلـه ها بيـان نظر كرده است. اين تصميمات دادگاهحقوق خود صرفبرخوردارند كه درجايي كه مصـلحت كـودك مطـرح ها از اين اجازه اساس دادگاهباشند. براين مي

سرپرستان تغيير بدهند. اختالف در انتصاب سرپرست معموالً در زمـاني ةاست، احكامشان را درباربنابراين جان كاربن در تعيـين مفهـوم 4كند.كه پدر قادر به اجراي حقوق خود نيست بروز پيدا مي

1. Peter Ash 2. Benedek. Elissa P, Ash. Peter, Principles and Practice of Child and Adolescent Forensic Mental Health, American Psychiatric Publishing, 2010, 198. 3. June Carbone 4.Carbone, June, Legal Applications of the “Best Interest of the Child” Standard: Judicial Rationalization or a Measure of Institutional Competence? American Academy of Pediatrics, Pediatrics Volume 134, 2014, 112-113.


177

ها تأكيد دارد و معتقد اسـت كـه مفهـوم مزبـور جانبه دادگاهكيبهترين مصلحت كودك بر نقش گردد.ها معين ميصرفاً از رهگذر بررسي آرا قضايي دادگاه

بر اين باور است كه معيار بهترين مصلحت كودك پيشرفتي اخالقي و مـدرن در 1»ديانه پرانزو«دك گيري كودكان است. به عبارت بهتر در مواردي كه تصـميمات بـر زنـدگي كـو فرآيند تصميم

كننده است. امروزه در تصميمات مربـوط بـه گذارند معيار بهترين مصلحت كودك تعيينتأثير ميها بايد بدون توجه به خواست والدين، بهترين مصلحت را بـراي كودكـان در نظـر كودكان دادگاه

كنـد كـه معيـار متحده آمريكا بيـان مـي هاي سوئد و اياالتبگيرند. او ضمن اشاره به رويه دولتشود كه والدين راجـع بـه كـودك خـود بـا بهترين مصلحت زماني درخصوص كودكان مطرح مي

وجود تعريف بهترين مصلحت كـودك امـري غـامض و پيچيـده نظر دارند. بااينيكديگر اختالفهـاي عنوان خواهانپزشكان و غيره بهاست چراكه والدين، مددكاران اجتماعي، روانشناسان، روان

هرچنـد 2كننـد. عوي خود را به قصد تعريف بهترين مصلحت كودك طـرح نمـي گاه ددعوي هيچطوركلي تعريف قانوني از بهترين مصلحت كودك وجود ندارد اما تعيين مفهوم بهترين مصلحت به

از طريق ارزيابي تعدادي عامل مانند شرايط كودك و والدين يا شرايط مددكار، صالحيت والـدين، 3گردد.ه كودك محقق ميايمني كودك و بهترين رفا

هاي مرتبط با كودك. بهترين مصلحت در حوزه2هـاي اي دارد و شامل تمام موضـوعات مختلـف در حـوزه بهترين مصلحت كودك طيف گسترده

شود. به عبارت بهتر بهتـرين مصـلحت كـودك از قـدرت اجرايـي در مرتبط با حقوق كودك ميذيل به بررسـي بهتـرين مصـلحت كـودك از ديـدگاه مسائل مرتبط با كودك برخوردار است. در

پردازيم:هاي مرتبط با كودكان ميالمللي در برخي حوزهحقوقدانان بين

1. Diane Pranzo 2. Pranzo. D, Child Custody and Visitation Disputes in Sweden and the United States: A Study of Love, Justic, and knowledge, Lexington Books publisher, 2013, 1-2. 3. Determining the Best Interests of the Child, child welfare information gateway, 2016, 1-10


178

1جدايي .2.1

جايي به محلي غيـر از محـل چنانچه بعد از جدايي، يكي از والدين به همراه فرزند خود قصد جابهين است كه فرزند موردنظر بايـد در كجـا و بـه جا مسئله اسكونت مشترك را داشته باشد، در اين

جايي رأي بدهد، همسـري كـه حضـانت از كه دادگاه به جابهچه صورتي زندگي بكند؟ درصورتيفرزند به او واگذار نگرديده قادر نخواهد بود كه در زندگي روزمره كودك مشاركت داشته باشد. به

درسي كودك به او كمك كند. از طـرف ديگـر تواند در انجام تكاليف طور مثال همسر مزبور نميجايي توسط پدر يا مادري كه حق حضانت را دارند را رد كند، پدر و مادر اگر دادگاه درخواست جابه

اي ندارد كه از منطقه جغرافيايي كه كودك در آن قرار دارد، دور بشود. درنتيجه كودك مزبور چارها آن دارد، ممكن اسـت دور بشـود. در هـر دو وضـعيت ترين علقه را باز پدر يا مادري كه نزديك

معتقد اسـت كـه از طرفـي 2»ليزا هلفند ماير«بيند. يك حقوقدان آلماني به نام كودك آسيب ميجـايي و يـا هـاي موافقـت بـا جابـه ها بسيار دشوار است كه بر مبناي يكي از گزينـه براي دادگاه

جايي بسيار متنـوع ها در خصوص جابهانين دولتمخالفت با آن تصميم بگيرند و از طرف ديگر قووجود از ديدگاه اين حقوقدان بهترين مصلحت كودك، معيار طاليي است كه در حكم است. بااين

هـا مجـاز اسـت، بـار اثبـات موجب قـوانين آن جايي بهدادگاه نهفته است. در كشورهايي كه جابهيا مادري است كه حضـانت فرزنـد را بـر عهـده جايي براي فرزند بر عهده پدربار بودن جابه زيان

كنند، بـار اثبـات جايي در قوانين خود محدوديت وارد ميهايي كه بر جابهندارند و در مقابل دولتجـايي بر عهده پدر يا مادري است كه حضانت كودك را بر عهده دارند و بايد ثابت نمايند كه جابه

المللـي ضـمن تأكيـد بـر اهميـت اير حقوقدانان بينس 3بهترين مصلحت كودك را به دنبال دارد.جايي، نقش حقوق والدين در مباحثـات مربـوط بهترين مصلحت كودك در دعاوي مربوط به جابه

كنند كه در دعـاوي مزبـور معمـوالً يكـي از ها بيان مياند. آناين دعاوي را مورد تقبيح قرار دادهدهد، بر اين اسـاس در تمـام اشـكال ترجيح مياش را بر نيازهاي كودكان والدين حقوق شخصي

عنوان يك مسئله از حقوق كودكان و به منظور احقاق حقوق آنـان جايي ضروري است كه بهجابه

1. Separation 2. Lisa Helfend Meyer 3. Helfend Meyer, L, In the Child’s Best Interest: What It Means in Move-Away Cases. 2014. Available at: https://www.huffingtonpost.com/lisa-helfend-meyer/in-the-childs-best-intere_b_4776085.html


179

درهرحال قاضـي 1بر اعمال بهترين مصلحت كودك تمركز بكنيم و آن را در اولويت قرار بدهيم.روابط بـا والـدين و سـاير عوامـل در ارزيابي بهترين مصلحت كودك بايد حق كودك براي حفظ

جـايي، تعيـين رسـد كـه در دعـاوي جابـه چنين به نظر مي 2مربوط به قضيه را مدنظر قرار بدهد.شود ثانياً دادگاه بايد در حكم خـود بهترين مصلحت كودك اوالً از رهگذر حكم دادگاه محقق مي

كنـد را مـدنظر قـرار أمين ميعامل يا عوامل مؤثري كه به بهترين وجه ممكن منافع كودك را ت بدهد.

3. رابطه نامشروع2.2

5»اعـراض مردانـه «براي اولـين بـار از اصـطالح 4»مالنيا مك كالي«حقوقدان آمريكايي به نام استفاده كرد. براساس اين نظريه مرد بايد اجازه داشته باشد كه از تعهداتش نسبت به يك كودك

طـور در ابتداي بارداري زن اعراض كند. اين نظريه مبتني بر اين فرض است كه وقتـي زنـي بـه مختار اسـت. ايـن 8»به فرزندي پذيرفتن«، 7»جنينسقط«شود بين دو گزينه باردار مي 6نامشروع

كنـد كـه در كند كه در اين زمينه برابـري جنسـيتي اقتضـا مـي دان آمريكايي استدالل ميوقحقگيري جنين، پدر بايد از اين حق بشري برخوردار باشد كه از تمام حقوق پدري مراحل اوليه شكل

و ادشده آزاد بگـذارد. ا يو مالي كه نسبت به فرزند دارد اعراض كند و مادر موردنظر را با دو گزينه شود، اين زن حق دارد تصميم بگيـرد كـه طور نامشروع باردار ميكه يك زن بهافزايد هنگاميمي

آيا مسئوليت مادرانه را بر عهده بگيرد يا خير؟ آيا قادر است از لحاظ مالي بـه حمايـت از كـودك

1. Bunker, J, A Comprehensive Guide to Child Custody Evaluations: Mental Health and Legal Perspectives, Springer Publisher, 2007, 396 2. Sutherland, Elain E, Barnes Macfarlane, Lesley-Anne, Implementing Article 3 of the

United Nations Convention on the Rights of the Child Best Interests, Welfare and Well-being, Cambridge University Press, 2016, 400 3. Liaison 4.Melanie McCulley 5. Male Abortion

. جهت آشنايي با بهترين مصلحت كودك در حوزه روابط مشروع ر.ك:6Miles, Joanna. Harris-Short, Sonia. Family Law: Text, Cases, and Materials, Oxford University Press, 2011 & Freeman, M. Article 3: The Best Interests of the Child, Martinus

Nijhoff Publishers, Leiden, Boston, 2007 & Dush, Claire Kamp M. Peters, H. Elizabeth. Marriage and Family: Perspectives and Complexities, Columbia University Press, 2010. 7. Abortion 8. Adoption


180

مـور زن داري كودك دارد يا خيـر؟ بعـد از سـنجيدن ايـن ا بپردازد يا خير؟ آيا مكاني را براي نگهجنين يا محض سقطجنين يا فرزند پذيري را انتخاب نمايد بهممكن است حسب مورد گزينه سقط

فرزند پذيري تعهدات و منافع زن ممكن است نسبت به كودك به پايان برسد يا نرسد، در مقابـل حقـوق مرد اختياري در اين زمينه ندارد. به عبارت بهتر در اين نظريه تصميم مرد براي اعراض از

شود. اين نظريه موردحمايـت خود نسبت به فرزند منجر به سقوط حقوق زن نسبت به فرزند نمي، رئيس سازمان ملي زنان قرار گرفته است. او معتقد است كه چنانچه زني تصميم 1»كارن ديكرو«

ـ بر بارداري بگيرد و مردي كه به ن طور نامشروع بـا او ارتبـاط برقـرار كـرده اسـت نخواهـد در ايطـور آزادانـه تصميم زن سهيم بشود او تعهدي به حمايت از زن و كودك ندارد و زن ازآنجاكه به

بلينـدا « 2تصميم به حفظ جنين گرفته اسـت نبايـد از مـرد انتظـار تـأمين مـالي را داشـته باشـد. معتقد است كه در روابط نامشروع، زن بايد طفل را به فرزندي بپذيرد و در مـورد مـرد، 3»براسيل

چنانچه هويت آن مشخص يا تأييد نشده باشد اين موافقت ضـروري نيسـت. از مفهـوم مخـالف توان چنين برداشت كرد كه در صورت احراز يا تأييد هويت، مرد به مانند زن عبارت اخيرالذكر مي

اساس چنانچه روابط نامشروع مستمري بين مرد و زن وجود بايد طفل را به فرزندي بپذيرد. براين ةته باشد هويت مرد بايد قبل از موافقت با فرزند پذيري مشخص گردد. مرد مـوردنظر در بـاز داش

طور كـه مشـاهده گرديـد از همان 4حضانت فرزند موردنظر را بر عهده بگيرد. روزه بايد 14زماني ديدگاه براسيل تحقق بهترين مصلحت كودك در حوزه روابط نامشروع از طريق الـزام مـرد و زن

طوركلي در خصوص تأمين بهترين مصلحت كودك در حـوزه گردد. بهند پذيري محقق ميبه فرزروابط نامشروع ديدگاه اول نسبت به ديدگاه دوم با منطق حقـوقي سـازگارتر اسـت. ديـدگاه اول

سو و تأمين منافع مرد و زن از سوي ديگر را به كيحسب شرايط اجتماعي تأمين منافع كودك از تواننـد بـا ديدگاه مبتني بر اصل آزادي اراده است بر اين اسـاس مـرد و زن مـي همراه دارد. اين

هاي ياد شده دست بـه انتخـاب عنايت به اوضاع و احوال فردي و اجتماعي آزادانه از ميان گزينهجنين بهترين نفع كـودك را بـه همـراه بزنند. بدون شك اين انتخاب آزادانه حتي در فرض سقط

1.Karen Decrow 2.Child support in the united states. Available at: https://en.wikipedia.org/wiki/Child_support_in_the_United_States 3 .Belinda Brassil

4 .Brassil, Belinda, Excel HSC Legal Studies, Pascal Press, 2004, 168


181

گونه حقوقي براي فرزندان ناشي از روابط نامشـروع در نظـر بسياري از جوامع هيچ دارد چراكه در 1تواند به بهترين وجه منافع كودك تأمين كند.جنين ميگرفته نشده است و درنتيجه سقط

مدرسه .2.3

بر اين باور است كه بهترين مصلحت كودك در مدرسه يدان فنالندحقوق 2»سوويانا هاكالحتو«گـردد. محقـق مـي 5»حمايـت حقـوقي «و 4»عدم تبعيض«، 3»مشاركت«ت به سه مؤلفه با عناي

ساالن در مورد موضـوعات كه بزرگمؤلفه نخست به اين معنا است كه در محيط مدرسه هنگاميطور آزادانه از حـق اظهـارنظر نسـبت بـه آن گيرند، كودكان بايد بهمربوط به كودكان تصميم مي

هـاي سـاالن بايـد ديـدگاه تنهايي كافي نيسـت. بـزرگ د؛ اما اين حق بهموضوعات برخوردار باشنها مدنظر قرار بدهند. كودكان نبايد صرفاً شنيده بشوند بلكه كودكان را با عنايت به سن و بلوغ آن

كـه در خصـوص هـر مسـئله طورجدي درنظرگرفته بشود. هنگـامي هايشان بايد بهافكار و ديدگاهكنيم، فرض بر اين است كـه كـودك مـوردنظر بـه سـن ن صحبت ميآموزشي مربوط به كودكا

منظـور تنظـيم مطلوب جهت برخورداري از حق اظهارنظر رسيده است. درنتيجه كودكان بايـد بـه هـاي مدرسـه توسـط كاركنـان سـازي هاي مدرسه، توسعه مدرسه و مشاركت در تصـميم فعاليت

هاي حقوق بشري بر مبناي اصل برابري و منع تبعيض، ميان كودكان ناشي آر روابط مشروع با ها و اعالميه. البته كنوانسيون1

كودكـان، ي اعالميه جهاني حقوق بشر همـه 25ماده 2موجب بند شوند. بهمشروع تمايزي قائل نميكودكان ناشي از روابط نامند گردند و نيـز طبـق كه از حمايت اجتماعي يكسان بهره كه در پي ازدواج يا بي ازدواج زاده شده باشند، حق دارنداعم از آن

فرهنگي، تدابير خاصي در حمايت و مساعدت به نفع كليه اطفـال المللي حقوق اقتصادي، اجتماعي وميثاق بين 10ماده 3بند گونه تبعيض ناشي از نسب يا عوامل ديگر بايد اتخاذ گردد و اطفال غيرمميز بايد در مقابل استثمار غيرم ميز و مميز بدون هيچ

كنوانسيون اخيرالـذكر 2ماده اشاره كرد بر طبق » 1989كنوانسيون « توان بهاقتصادي و اجتماعي حمايت شوند. درنهايت ميها كشورهاي طرف كنوانسيون حقوقي را كه در اين كنوانسيون در نظر گرفته شده، براي تمام كودكاني كه در حوزه قضايي آن

گونه تبعيضي از جهت نژاد، رنگ، مذهب، زبان، عقايد سياسي، مليت، جايگاه قـومي و اجتمـاعي و كنند، بدون هيچزندگي مي دم توانايي، تولد و يا ساير احوال شخصيه والدين يا قيم قانوني محترم شمرده، تضمين خواهند نمود. بنا بر قيداقتصادي، ع

»كه در اين ماده آمده، كنوانسيون ميان كودكان مشروع و نامشروع از لحاظ برخورداري از حقوق كودكان كه در اين » تولد ن.ك: .طور مطلق، در نظر داردك را بهكنوانسيون آمده است، تفاوتي قائل نيست و كود

، فقـه و حقوق خانوادگي كودكان خارج از نكاح بـا مطالعـه تطبيقـي عظيم زاده اردبيلي، فائزه. طوقاني پور، فائزه، .1-2، صص 55، شماره 1390حقوق خانواده،

2. Suvianna Hakalehto

3. Non-Discrimination 4. Participation 5. Legal Protection


182

شان انساني دومين مؤلفه عدم تبعيض است. تبعيض تهديدي عليه 1آموزشي مدرسه دعوت بشوند.مندي از آموزش را تضعيف يـا نـابود هاي كودك براي بهرهتواند تواناييكودك است. تبعيض مي

هـر ين كنوانسيون، بـرا يهاي عضو اكنوانسيون حقوق كودك دولت 2ماده 1موجب بند كند. بهبه نـژاد، رنـگ پوسـت، يدوراز هرگونه وابستگض و بهيبعهاست، بدون تكه در قلمرو آن يكودك

ن و هـر يا والـد يـ ت سرپرسـت و يت، وضعي، معلولييزان داراي، ميا مليو يو قوم يمنشأ اجتماعن ينامـه را تضـم ن پيمـان يـ حقـوق منـدرج در ا يكه كودك در آن است، اجـرا يگريت ديموقعتبعيض در كنوانسيون حقوق كودك بـا مفـاد اين نويسنده فنالندي معتقد است كه مفاد .كنند مي

هاي حقوق بشري متفاوت است. بـر ايـن اسـاس كنوانسـيون حقـوق تبعيض در ساير كنوانسيونكند. گذاري شده است را ممنوع ميكودك تبعيضي را كه بر مبناي وضعيت سرپرست كودك پايه

ان را از طريق تعامل بـا اين ممنوعيت ممكن است در مدرسه مهم باشد چراكه معلمان بايد كودكمنظور نيل به بهترين مصلحت كودك افزايد كه بهها به رشد و تعالي برسانند. او ميسرپرستان آن

دارند كه بدون هرگونه تبعيضي حقوق هر كودك را محتـرم بشـمارند و در كاركنان مدرسه وظيفهمدرسه، برابري آموزشي، نظـم اين خصوص تضمينات الزم را بدهند. برابري بايد در دسترسي به

هاي طور ويژه از گروهمدرسه، ارزشيابي و مشاركت تضمين بشود. كاركنان مدرسه وظيفه دارند بههـا و تر از قبيل كودكان برخوردار از مشكالت يادگيري، كودكان نـاتوان، كودكـان اقليـت ضعيف

كودك متكـي بـر انجـام كودكان پناهندگان حمايت بكنند. درهرصورت نيل به بهترين مصلحت دار مدرسـه اسـت. ضـروري اسـت كـه بـدين منظـور اقدامات فعاالنه توسط مقامـات صـالحيت

هايي براي جلوگيري، شناسايي و برطرف كردن تبعيض ايجاد گـردد. بـدين منظـور صـرف نظامهاي متفاوتي كه به نقش دانش آموزان ريزي كافي نيست. كودكان در روشگذاري و برنامهقانون

آخـرين مؤلفـه، 2پردازد نبايد مورد تبعيض عملي قـرار بگيرنـد. عنوان يك محيط ميو مدرسه بهاساس چنانچه حقوق كودكان نقض بشود يا ناديده گرفته شـود مؤلفه حمايت حقوقي است. براين

هـا بايـد بررسـي و در مشـكوك حقـوق آن هايها حمايت حقوقي به عمل بيايد. نقضبايد از آنبايد آيين دادرسي مؤثري به منظور تشخيص، گزارش، ارجاع، مطالعه اثبات جبران بشوند.صورت

1.International Family Law, Policy and Practice, International Center For Family Law, Policy And Practice, Vol. 1, Number1, Winter 2013, at p.108. 2. Ibid, at p. 109.


183

و تعقيب موارد بدرفتاري با كودكان وجود داشته باشد تا از اين طريـق مشـاركت قضـايي فـراهم طور ضمني اشاره دارد كه كاركنان، والـدين و دانـش آمـوزان از آيـين دادرسـي گردد. اين امر به

ها تشـويق ها استفاده بكنند و حتي به استفاده از آندانند چطوري از آناه هستند و ميربط آگ ذيعنـوان يـك هاي حل اختالف در محيط آموزشي به دليل ماهيت مدرسه بهشوند. وجود روشمي

نظام بسته و مقتدر امري مهم است. اين مسئله در كشورهايي كه كنترل منظمي بر مدرسه ندارند گذاري، آگـاهي مقامـات كند. حمايت حقوقي از دانش آموزان مستلزم قانونپيدا مي نمود بيشتري

منظـور هـاي حقـوقي كـه بـه مدرسه از حقوق كودكان، آگاهي كودكان از حقوق خود و سـرويس ها ايجاد شده، است. چنان چه حمايـت حقـوقي مناسـبي از كـودك در گويي به نيازهاي آن پاسخ

گردد. در محـيط مدرسـه مداخلـه بهترين مصلحت كودك تكميل نميمدرسه وجود نداشته باشد، هاي حقوقي سريع از اهميت وااليي برخوردار است چراكه دانش آموزان فارغ از پيامدهاي ارزيابي

1طور مداوم به مدرسه بروند.گيري نهايي بايد بهو تصميم

2پناهنده .2.4

تعريف جامعي از بهترين مصلحت كودك پناهنده ارائه توان معتقد است كه نمي 3»آنيكا پارسون«كرد. مضمون بهترين مصلحت كودك پناهنده به سن كودك، سـطح توسـعه و وضـعيت زنـدگي

هـا و نقطـه نظـرات كودك بستگي دارد. در احراز بهترين مصلحت كودك پناهنـده بايـد ديـدگاه اندازه كـافي م كه كودك بهكودك موردتوجه قرار بگيرد. همچنين ضروري است كه تضمين بكني

1.Ibid, at pp. 109-112

2. Refugee

در مورد تمام كودكان اعم از تبعه و پناهنده از قدرت اجرايي برخوردار )» 1989كنوانسيون (« 3ماده 1ذكر است كه بند انيشاتواند بر مبناي تبعه يا غير تبعه بودن كودك در اعمال مقررات خود محدوديت ايجاد بكنـد. ياست. براين اساس هيچ دولتي نم

د قرار گرفته است. همچنين ييض مورد تأكاز رهگذر اصل منع تبع)» 1989كنوانسيون (« 2ماده 1صراحت دربند اين مسئله بهمناسب، حقوق كودكي را كه از يهانامه، با انجام اقداممانيامضاكننده اين پ يهاكنوانسيون مزبور حكومت 22به موجب ماده

انساني و در جهـت يهاكنند. اين حقوق شامل كمكيالمللي پناهنده شناخته شده است، تضمين منينظر قوانين داخلي و يا بن حقـوق يالمللي است كه بر پايه تأمنيو ب ياهاي منطقهمانيطور ديگر پنينامه و هممانيمندرج در اين پ احقاق همه حقوق

نظر از اينكه كودك تنها با والدين و يا همراه ديگري باشد؛ بنابراين با عنايت به مواد حقوق كودك استوار هستند، صرف بشر و مند گردند ن.ك:كليه كودك پناهنده بايد از تمام حقوق مربوط به كودكان برخوردار و بهرهرالذكر ياخ

Pobjoy, J. The Child in International Refugee Law, Cambridge University Press, 2017, 197. 3. Annika Parsons


184

توان به بهترين مصـلحت كـودك دسترس ديگر آگاه است. در غير اين صورت نمياز تدابير قابلپناهنده پي برد. در مورد تصميماتي كه در دوره پناهندگي راجع بـه موضـوعات گونـاگون اتخـاذ

مصلحت كـودك بهترين يمنظور اجراشود ارزيابي بهترين مصلحت كودك توسط مقامات به ميدر زمان حال و آينده حائز اهميت است. بهترين مصلحت كودك و اعمـال آن بايـد دليـل عمـده

كه قانوني تنظيم هاي مربوط به كودك پناهنده باشد، مخصوصاً هنگاميارزيابي در تصميم سازيتـرين كه بهشود. وقتيربط اتخاذ ميشود يا تصميمات فردي درباره كودك توسط مقامات ذيمي

گيرنـده بايـد بررسـي بكنـد كـه تصـميم دهيم، تصـميم مصلحت كودك را مورد ارزيابي قرار ميگـذارد. درهرصـورت بهتـرين مصـلحت كـودك مربوطه به چه نحوي بر حقوق كودك تأثير مـي

بيني اموري كـه در مصـلحت كـودك پناهنـده نيسـت، توان حداقل از طريق پيشپناهنده را مياندازد و عواملي كه از جا بايد بين عواملي كه سالمتي كودك را به مخاطره ميارزيابي كرد. در ايناند از عدم مراقبت صحيح، سوءاستفاده كند تميز قائل شد. عوامل منفي عبارتكودك حفاظت مي

انـد از روابـط فيزيكي و ذهني، فقر، عدم دسترسي به آموزش و ... در مقابل عوامل مثبت عبـارت كـه در مـورد كـودك صميمي، مراقبت مناسب، حق بر تماميت جسماني. هنگـامي انساني گرم و گـذارد شود مقامات بايد عواملي كه بر بهترين مصلحت كودك تأثير ميگيري ميپناهنده تصميم

حيـاتي و يگيرندگان است تا تصميم بگيرند كه چه عواملرا ارزيابي بكنند. اين امر وظيفه تصميمگيرندگان بايد سن و سطح وجود تصميمها را اعمال بكنند. بااينترين آنمهم مهم هستند و نهايتاً

طور گذارد را مدنظر قرار بدهند. بهبلوغ كودك را كه مستقيماً بر بهترين مصلحت كودك تأثير ميها در دوران پناهندگي را مورد خاص مهم است كه هرگونه اطالعات درباره كودكان و تجارب آن

شـوند، كشـور مربوطـه معمـوالً كه بدون همراه وارد كشوري مـي يبدهيم. كودكان مالحظه قرارهـا در سراسـر فرآينـد پناهنـدگي كند درنتيجه ضروري است كه آنكودكان خود را شناسايي مي

1موردتوجه قرار بگيرند.

1. Parsons, A. The Best Interests of the Child in Asylum and Refugee Procedures in Finland,

Vähemmistövaltuutettu, 2010, 77-80.


185

1معلوليت .2.5

اصـطالح بـه 2)»2006( حقوق افـراد داراي معلوليـت «) و 1989هر دوكنوانسيون حقوق كودك () 2006اند. اين اصطالح در كنوانسيون حقوق افـراد داراي معلوليـت ( بهترين مصلحت اشاره كرده

كنوانسيون اخيرالذكر بيان 7ماده 2كاررفته است. بند صرفاً در رابطه با كودكان داراي معلوليت بهرين مصلحت كودك در اولويـت تمامي اقدامات مربوط به كودكان داراي معلوليت، بهت كند درمي

) هم مقرره مشابهي دارد، اما بهتـرين 1989كنوانسيون حقوق كودك ( 3. ماده نخست خواهد بودمصلحت كودك در اين كنوانسيون جنبه عام دارد و تمامي كودكان چه معلول چه پناهنده و غيره

عنوان يك اولويـت ل بهگيرد. اين مسئله كه در اين مواد بهترين مصلحت كودك معلورا در برميعنوان اولويـت نخست در نظر گرفته شده است، حائز اهميت است؛ اما بهترين مصلحت كودك به

شود كه كودكان مجبورند از محـيط خـانواده دور باشـند نخست بيشتر در مورد موادي مطرح ميــواد ــل م ــدين)، 18مث ــط وال ــودك توس ــداري ك ــدايي 20(نگه ــودك در دوران ج ــت ك (حماي

(ممنوعيت شكنجه، تضمين قانوني در اجـراي 37هاي قانوني فرزندخواندگي)، (ضمانت21ن)،والدي). حتـي اگـر 1989(بازسازي اجتماعي كودكان مجرم) كنوانسيون حقوق كـودك ( 40مجازات) و

تـوان از ايـن بهترين مصلحت كودك معلول در تمام شرايط از اهميت وااليي برخوردار باشد، نميگيرنـد چـه چيـزي بهتـرين ساالن هستند كه تصميم مـي كرد كه اين بزرگ پوشيحقيقت چشم

مصــلحت كــودك اســت؛ امــا در خصــوص مشــاركت كودكــان معلــول در تصــميم ســازي، هــر ) در عمل تعهدي بـراي 2006) و حقوق افراد داراي معلوليت (1989دوكنوانسيون حقوق كودك (

1. Disabilities

2. Convention on the Rights of Persons with Disabilities بـه 2006دسامبر سـال 13المللي حقوق بشري در عنوان يك معاهده بينكنوانسيون حقوق افراد داراي معلوليت به

كشـور بـا 98، 2011االجرا گرديد. تـا سـال الزم 2008مه 3تصويب مجمع عمومي سازمان ملل متحد رسيد و از اند. اين كنوانسيون اولين كنوانسيون حقـوق بشـري اسـت كـه يـك تصويب اين كنوانسيون به عضويت آن درآمده

اي از انـواع اي (اتحاديه اروپا) به عضويت آن درآمده است. كنوانسيون مزبور طيـف گسـترده سازمان فراملي منطقههاي اساسي تأكيد دارد. اين مندي اشخاص داراي معلوليت از حقوق بشر و آزاديد و بر بهرهگيرمعلوليت را در برمي

كنوانسيون چگونگي اعمال كليه حقوق نسبت به اشخاص داراي معلوليت را تعيين و بر حمايت از حقـوق اشـخاص مزبور تأكيد دارد. ن.ك:

http://www.ohchr.org/EN/HRBodies/CRPD/Pages/QuestionsAnswers.aspx and Della Fina, Valentina. Palmisano, Giuseppe. The United Nations Convention on the Rights of Persons with Disabilities: A Commentary, Springer Publisher, 2017, 370


186

حق استماع ها صرفاً بهد. اين كنوانسيونانتصميم سازي در خصوص كودكان معلول درنظر نگرفتهكنوانسـيون حقـوق 12ها اشاره دارند. مـاده كودك در فرايند تصميم سازي و بيان آزادانه ديدگاه

ييكـه توانـا ينامه، حق كودكن پيمانيهاي امضاكننده احكومت يكند كه از سوكودك بيان ميامور مربوط به يشود. كودك در تمامساختن نظر شخصي خودش را دارد، به رسميت شناخته مي

را كه مطابق سن و رشد اوست، دارد. درنتيجه چنين بـه يده شخصيان و اظهار عقيب يخود، آزادرسد كه تصميم نهايي درخصوص مشاركت كودكان معلول در فرايند تصـميم سـازي بـه نظر مي 1ها بستگي دارد.خود آن

2خشونت و سوءاستفاده جنسي .2.6

الوقوع انساني و محيطي پذير جامعه همواره در معرض خطرات قريبعنوان قشر آسيبان بهكودككند خشونت قرار دارند. يكي از خطرات انساني كه كودكان را از ساليان دراز تا به امروز تهديد مي

عنوان عاملي مخرب در رشـد ها است. خشونت و سوءاستفاده جنسي بهو سوءاستفاده جنسي از آنشود. بايد بررسي كرد كـه در صـورت وقـوع خشـونت و سوءاسـتفاده تكامل كودك تعريف ميو

هـاي رسد همكاري سازمانگردد. به نظر ميجنسي كودك، بهترين مصلحت او چگونه تعيين ميمنظور تعيين بهترين مصلحت كودك قربانيِ خشونت جنسـي حكومتي و غير حكومتي مختلف به

ت. همكاري كليه افرادي كه با كودك در ارتبـاط هسـتند، در معنـايي امري حياتي و ضروري اسها سوءاستفاده كننده نباشند) مربيان مهدكودك چنانچه كودك در تر: پدر و مادر (چنانچه آنوسيع

آمـوز باشـد، پزشـكان مهدكودك حضور پيدا كند، معلمان يا كادر مدرسه چنانچـه كـودك دانـش اي هـاي خـاص، جوامـع محلـي و حرفـه رساني به خـانواده عمومي و متخصص كه براي خدمات

دانـان، مراكـز رفـاه اجتمـاعي، طور دقيق همكاري بايد ميان پلـيس، حقـوق شوند. بهانتخاب ميمؤسسات خاص براي كودكان و دادگاه صورت بگيرد. صاحبان مشاغل ضمن انجام كار خود بايـد

اند، همكاري نماينـد؛ امـا دنظر قرار دادهبا صاحبان ديگر مشاغل كه بهترين مصلحت كودك را ماند؟ در پاسخ بايد گفت معلمـان، بايد به اين سؤال پاسخ داد كه كدام مشاغل با يكديگر در ارتباط

پزشـكان كـودك، پزشـكان متخصـص، جـرم مددكاران اجتمـاعي، روان شناسـان كـودك، روان

1 .Farrugia, Ruth. Callus, Anne-Marie. The Disabled Child's Participation Rights,

Routledge publisher, 2016, 13-14. 2. Violence and Sexual Abuse


187

وانان، وكيـل كـودك همگـي قضات دادگاه اطفال، وكالي دولتي مخصوص ج ها،شناسان، پليسباشند. هر كودك به حمايت نياز دارد و اين حمايت از كودكي به كودك ديگـر مشاغل مرتبط مي

عنوان يك فرد قرباني با نيازهاي خـاص طور شخصي بهمتفاوت است؛ بنابراين هر كودك بايد بهن مصـلحت كـودك بـه طوركلي. هدف نهايي اين شيوه، اعمال بهتـري موردتوجه قرار بگيرد و نه به

منظور نيل نهـايي بـه منظور حمايت از جامعه و فراهم ساختن سطح رضايت كودك قرباني است. به بهترين مصلحت كودك قربانيِ سوءاستفاده جنسي بايد تدابير حمايتي ذيل را مدنظر قرار دهيم:

آوري نمايد.پليس كليه مدارك و اطالعات در خصوص جرم و قرباني را جمع. 1 ها را به عمل بياورد.حمايت حقوقي از كودكان و والدين آن وكيل. 2

نظام رفاهي، امنيت، سالمتي و رشد كودك را مدنظر قرار بدهد.. 3

را بپذيرند. مؤسسات آموزشي مسئوليت رشد و آسايش كودك. 4 هـا و مؤسسات سالمتي وضعيت سالمتي جسم و روان كـودك را ارزيـابي بكننـد و در برنامـه . 5

كودكان مشاركت نمايند. تدابير مقرر برايها بهمؤسسات مخصوص كودكان، نيازهاي كودك را ارزيابي بكنند و زمينه مشاركت در برنامه. 6

منظور تقويت كودك و رشد آنان را فراهم بكنند.

قضات متعهد و مسئول هستند كه مصلحت كودك را هماهنگ و يكدست نمايند؛ بنابراين بـه . 7نيل به بهترين مصلحت كودك مهم است كه از سـاير متخصصـان دعـوت بـه عمـل منظور

ها را بررسي نمـاييم، ديگـران را تشـويق بكنـيم تـا بـا نهادهـاي ها و اعالميهبياوريم، بيانيههـا كـه بـه ارزيـابي مجموعـه داده حكومتي و غير حكومتي ارتبـاط برقـرار بكننـد و درحـالي

1ل مسائل عملي پيشنهاد بكنيم.هايي را براي حپردازيم راه مي

1. Kujundžić, L, Multidisciplinary cooperation in the best interests of children witnesses and

victims of sexual abuse, Child Protection HUB for South East Europe, 2017, 1-5.


188

گيرينتيجهالمللي هريك حسب مورد به بررسي مفهوم بهتـرين مصـلحت كـودك پرداختـه و حقوقدانان بين

هاي آنـان طوركلي بامالحظه ديدگاهاند. بهنهايتاً مفهومي از بهترين مصلحت كودك را ارائه كردههـا در هنگـام اتخـاذ تصـميم ارزيابي دادگاه توان گفت كه مفهوم بهترين مصلحت كودك بهمي

رسـاند راجع به اينكه چه نوعي از خدمات، اعمال و دستورات به بهترين وجه به كودكان سود مـي اشاره دارد. بر اين اساس نيل به مفهوم بهترين مصلحت كودك يك مفهوم كامالً تبعي است بـه

م عامل يا عوامل بيشترين نفع و مصلحت ديگر دادگاه بايد در هر مورد تشخيص بدهد كداعبارتوجود نبايد از اين مسئله غافل شد كه اوالً كنوانسيون حقوق كـودك رساند. بااينرا به كودك مي

دهـد و ثانيـاً هاي مـرتبط بـا كـودك مـدنظر قـرار مـي بهترين مصلحت كودك را در كليه حوزههاي مرتبط مصلحت كودك در حوزه المللي حاكي از آن است كه بهترينتحقيقات حقوقدانان بين

با كودك امري سيال و شناور است. بر اين اساس دستيابي به بهترين مصلحت كودك در هر يك صـورت مسـتقيم و غيرمسـتقيم بـا هاي طالق، مدرسه، پناهندگي، معلوليت و غيره كه بهاز حوزه

هـاي ديگـر ك در حـوزه منافع يا مصالح كودكان در ارتباط است متمايز از بهترين مصلحت كـود است. به عبارت بهتر عامل يا عواملي كه در يك حوزه از مسائل كودك بهتـرين مصـلحت آن را

هاي ديگر بهترين مصـلحت كـودك را كند متمايز از عامل و عواملي است كه در حوزهتعيين ميك هـاي مـرتبط بـا حقـوق كـود زند؛ بنابراين مفهوم بهترين مصلحت كـودك در حـوزه رغم مي

آورد.تواند شامل هر عامل يا مجموعه عواملي باشد كه بهترين نفع كودك را به همراه مي مي


189

فهرست منابع:

فارسي

مقاالت

معيارهاي ارزيابي مصـلحت كـودك در فقـه پور، محمدباقر. نوربخش، سوسن.پارسا .١فصلنامه حقـوق تطبيقـي اسـالم و ، اماميه، حقوق ايران و كنوانسيون حقوق كودك

.1-4صص ، شماره سوم.1394غرب،

حقوق خانوادگي كودكان خارج از نكاح عظيم زاده اردبيلي، فائزه. طوقاني پور، فـائزه، .٢ .1-2، صص 55، شماره 1390فقه و حقوق خانواده، با مطالعه تطبيقي،

انگليسي:

-Books

3. Sedmak, Mateja. Sauer, Birgit, Unaccompanied Children in European Migration and Asylum Practices: In Whose Best Interests? Routledge publisher, 2018. 42.

4. Kujundžić, L, Multidisciplinary cooperation in the best interests of children witnesses and victims of sexual abuse, Child Protection HUB for South East Europe, 2017, 1-5

5. Griffiths, Anne. Mustasaari, Sanna, Subjectivity, Citizenship and Belonging in Law: Identities and Intersections, Routledge publisher, 2017, 10-12.

6. Determining the Best Interests of the Child, child welfare information gateway, 2016.

7. Farrugia, Ruth. Callus, Anne-Marie. The Disabled Child's Participation Rights, Routledge publisher, 2016, 13-14.

8. Hauck, Pierre. Peterke, seven. International Law and Transnational Organized Crime, oxford university press, 2016.

9. Benedek. Elissa P, Ash. Peter, Principles and Practice of Child and Adolescent Forensic Mental Health, American Psychiatric Publishing, 2010, 198

10. Buck, T. International Child Law, Routledge publisher, 2014.


190

11. Helfend Meyer, L, In the Child’s Best Interest: What It Means in Move-Away Cases. 2014.

12. International Family Law, Policy and Practice, International Center For Family Law, Policy And Practice, Vol. 1, Number1, Winter 2013, 108

13. Parsons, A. The Best Interests of the Child in Asylum and Refugee Procedures in Finland, Vähemmistövaltuutettu, 2010.

14. Pranzo. D, Child Custody and Visitation Disputes in Sweden and the United States: A Study of Love, Justic, and knowledge, Lexington Books publisher, 2013.

15. Sormunen, M,The best Interests of the Child- A Dialogue Between Theory and Practice, Council of Europe publishing, 2016.

16. Langford, M, Global Justice, State Duties: The Extraterritorial Scope of Economic, Social, and Cultural Rights in International Law, Cambridge University Press, 2013, 393.

17. Grietens, H. In the Best Interests of Children and Youth: International Perspectives, Leuven University Press, 2005, 15

18. Bunker, J, A Comprehensive Guide to Child Custody Evaluations: Mental Health and Legal Perspectives, Springer Publisher, 2007, 396

19. Sutherland, Elain E, Barnes Macfarlane, Lesley-Anne, Implementing Article 3 of the United Nations Con vention on the Rights of the Child Best Interests, Welfare and Well-being, Cambridge University Press, 2016, 400

20. Miles, Joanna. Harris-Short, Sonia. Family Law: Text, Cases, and Materials, Oxford University Press, 2011

21. Freeman, M. Article 3: The Best Interests of the Child, Martinus

Nijhoff Publishers, Leiden, Boston, 2007 22. Dush, Claire Kamp M. Peters, H. Elizabeth. Marriage and Family:

Perspectives and Complexities, Columbia University Press, 2010 23. Brassil, B, Excel HSC Legal Studies, Pascal Press, 2004, 168

24. Pobjoy, Jason M. The Child in International Refugee Law, Cambridge University Press, 2017, 197.

25. Della Fina, Valentina. Palmisano, Giuseppe. The United Nations Convention on the Rights of Persons with Disabilities: A Commentary, Springer Publisher, 2017, 37.


191

-Articles

26. Woodman, Gordon R. ‘‘ The Journal of Legal Pluralism and Unofficial Law‘‘ 58/2008, LIT Verlag Münster Berlin, 2010, 460

27. Carbone, June, ‘‘Legal Applications of the Best Interest of the Child Standard: Judicial Rationalization or a Measure of Institutional Competence? ‘‘American Academy of Pediatrics, Pediatrics Volume 134, 2014. 122-113

-Documents

28. Committee on the Rights of the child, General comment no.14. on the right of the child to have his or her best interest taken as a primary consideration. (art3, para1), 2013, 4-10.

-Internet Resources

29. http://www.ohchr.org/EN/HRBodies/CRC/Pages/Membership.aspx 30. http://www.ohchr.org/EN/HRBodies/CRPD/Pages/QuestionsAnswers.aspx 31. https://en.wikipedia.org/wiki/Child_support_in_the_United_States 32. https://www.huffingtonpost.com/lisa-helfend-meyer/in-the-childs-best-

intereb_4776085. html