İletİŞİm ve dİplomasİ

LETM ve DPLOMAS

T.C. BABAKANLIK BASIN-YAYIN VE ENFORMASYON GENEL MDRL

LETM ve DPLOMAS

SYASAL LETM

&D LETM ve DPLOMAS(Communication and Diplomacy)6 Aylk Yerel Sreli Akademik Hakemli DergiYl / Year: 2 Say / Issue: 3, Temmuz-Aralk 2014 / July-December 2014ISSN: 2147-6772

BYEGM Adna mtiyaz Sahibi/Owner on Behalf of DGPI:

Murat Karakaya

Genel Yayn Ynetmeni/ Editor in Chief:Ali Gne Yaz leri Mdr/Managing Editor: Mustafa zben

Web Ynetimi/Webmaster: Emre Ertekin

Halkla likiler/Public Relations:idem ahin

Sanat Ynetmeni/Creative Director:Ezgi Zorlu

Tasarm/Page Design: Yeter Baysal

Redaksiyon/Redaction:Nurbay Cokunolu

Ynetim Yeri /Address:Ceyhun Atuf Kansu Cad:122 06520 Balgat/ ANKARATel: +90 312 583 60 00 e-mail: [email protected] www.byegm.gov.tr

letiim/Contact: Serkan kten Dr. Mariana Popescu Tel: +90 312 583 55 08 - 583 62 17 www.iletisimvediplomasi.com [email protected]

Yapm/Production:Orient Yaynclk Reklamclk AratrmaRabat Sok. No:17/4 GOP - ankayaAnkara Tel: (312) 431 21 55

Bask/Print:1. Bask Temmuz 2014 - Salmat Basm Ltd. ti. Byk Sanayi 1. Cadde 95/1 skitler / Altnda /Ankara

Editr /Editor:Prof. Dr. Naci Bostanc

Editr Yardmclar/ Assistant Editors:Serkan kten, Dr. Mariana Popescu

Yayn Kurulu / Editorial Board:Erkan Durdu, Ali Gne, Prof. Dr. Naci Bostanc, Prof. Dr. Zakir Avar, Dr. Mariana Popescu, Serkan kten, zeyir Tekin

Danma ve Hakem Kurulu/Advisory Board:Do. Dr. Kamile Akgl, Prof. Dr. Hayati Akta, Prof. Dr. Yasin Aktay, Prof. Dr. Suat Anar, Prof. Dr. Bilal Ark, Prof. Dr. mit Atabek, Prof. Dr. Mustafa Aydn, Prof. Dr. Suavi Aydn, Prof. Dr. Mazhar Bal, Do. Dr. Hamit Emrah Beri, Prof. Dr. Ayhan Biber, Prof. Dr. Cneyt Binatl, Prof. Dr. eref Boy-raz, Prof. Dr. Hamza akr, Prof. Dr. lker Hseyin ark, Prof. Dr. Ylmaz olak, Prof. Dr. Yusuf Devran, Prof. Dr. Davut Dursun, Prof. Dr. Mge Elden, Prof. Dr. rfan Erdoan, Prof. Dr. Sabri Eyi-gn, Do. Dr. Cemal Fedayi, Do. Dr. Fatma Geikli, Prof. Dr. Sleyman rvan, Yrd. Do. Dr. Emre eri, Prof. Dr. Metin Ik, Prof. Dr. Ahmet Kalender, Prof. Dr. Fatih Karaosma nolu, Prof. Dr. Selma Karatepe, Prof. Dr. Bayram Kaya, Prof. Dr. Mahmud Erol Kl, Do. Dr. Timuin Kodaman, Prof. Dr. Levent Kker, Prof. Dr. nder Kutlu, Yrd. Do. Michael Kuyucu, Prof. Dr. Talip Kkcan, Prof. Dr. mit Meri, Prof. Dr. Mahmut Mutman, Yrd. Do. Dr. Nilfer Avar Negiz, Prof. Dr. Aydemir Okay, Do. Dr. Murat Okcu, Prof. Dr. E. Nezih Orhon, Yrd. Do. Dr. Ahmet zcan, Do. Dr. Mesut zcan, Prof. Dr. zlem zgen, Do. Dr. Nilfer Pembeciolu, smail Hakk Polat, Dr. Murat Saral, Prof. Dr. Ali Yaar Sarbay, Do. Dr. Ali ahin, Prof. Dr. Esma imek, Do. Dr. Raci Taolu, Do. Dr. Mustafa Z. Tunca, Prof. Dr. lter Turan, Do. Dr. Hasan Tutar, Prof. Dr. Nur ay Trkolu, Prof. Dr. Aydn Uur, Prof. Dr. Cem Yain, Hilmi Yavuz, Prof. Dr. Uur Yavuz, Yrd. Do. Dr. Murat Yeilta, Prof. Dr. Selahattin Yldz

I&D letiim ve Diplomasi ulusal akademik hakemli bir dergidir. T.C. Babakanlk Basn -Yayn ve Enformasyon Genel Mdrl yayndr. Ylda 2 say yaynlanr.

Bu Sayda

1 Editrn Notu

5 Necdet EKNC - Siyasal letiim almalarnda Kapsam ve Yaklam Sorunsal

27 Soyalp TAMELK - Sosyal Medyann Trkiyede Yeni zgrlk Alanlarn Belirlemedeki Etkisi ve Yerel Seimlerde Siyasal letiimle Kolektif Kimlik Oluumundaki Rol

49 Elif Asude TUNCA - Nurten AVTRK KOLDA - Siyasal letiim ve Siyasal Pazarlama Perspektifinden 2013 KKTC Erken Genel Seimine Katlan Partilerin Yrttkleri Seim Kampanyalar

83 Ali KORKMAZ - Siyasal letiim Balamnda zm Sreci Haberlerinin Analizi

107 Muzaffer AHN - Siyasal letiimde Anadolu Ajansnn Rol

129 Hseyin BAL - Selahaddin BAKAN - Yunus KO - Sosyo-Politik Parametreler Asndan Vandaki Siyasal Temsil Anlay: l Merkezi zerine Bir Aratrma

155 smail KSE- ok Partili Siyasi Hayat, Partilerin Seim Beyannameleri ve Propaganda Grselleri (1950-2011)

195 Selim ZTRK -Siyasal kna ve Seim Mzikleri: Trkiye zerine Bir nceleme

219 ngilizce zetler/Abstracts

mailto:[email protected]://www.byegm.gov.trtel:%28312%29 341 10 20

&D DERGSNN YAYIN LKELER ve YAZARA NOTLAR

Yazlarda ngilizce ve Trke z/abstract (en fazla 250 kelime) ile yazya uygun Trke ve ngilizce anahtar kelimeler/keywords (en fazla 10 kelime) yaznn ba na eklenmelidir. Yazlarn ve zetlerin zerinde, sadece yaznn bal bulun maldr.

Yazlarda kaynak gsterme yntemi olarak APA yntemi kullanlmaldr (De-taylar iin www.iletisimvediplomasi.com adresine baknz).

Yazlar Times New Roman karakteriyle, 12 puntoda ve 1.5 satr aralkl A4 boyu tunda (5000-7000 kelime) olarak yazlmaldr. Balklar ve ara balklar ksa ve be lirgin olmaldr.

Yazlar yaygn olarak kullanlan bir kelime ilemci program ile yazlmaldr.

Yazlar [email protected] adresine e-posta ile gnderilebilir.

Kongre, toplant, sempozyum gibi etkinliklerde bildiri olarak sunulmu a-lmalar ve alana katk salayaca dnlen tercmeler de &D de yayn-lanabilir. Bun larn dnda kitap eletirisi, akademik yorum ve deerlendir-me, bildiri, eviri ve benzeri yazlara da yer verilebilir. Yazlar, daha nce bir toplan tda/sempoz-yumda tebli edilmi ise, toplantnn ad, tarihi ve yeri be-lirtilmelidir.

Tm almalar, nce Yayn Kurulunca incelenir ve daha sonra konularna gre iki kiilik Danma/ Hakem Kuruluna gnderilir.

Gnderilen almalarn baka bir yayn organnda yaynlanmam olmas ya da yaynlanma aamasnda olmamas ve orijinal almalar olmas gerekmek-tedir. Danma/ Hakem Kurulu tarafndan yaynlanmas uygun bulunan al-malarn telif hakk BYEGMye aittir; baka bir yerde yaynlanamaz.

Yaynlanmaya deer grlen makalelerin yaynlanabilmesi iin telif devir formu nun doldurulup imzalanarak &D ynetim yeri adresine ulatrlmas gerekmek tedir.

Danma Kurulu tarafndan dzeltme istenen yazlarn, yayn takvimine uy-gun ekilde editrle tekrar gnderilmesi gerekmektedir. Makale yazm s-reci iinde geri gnderilmeyen yazlar, &Dnin daha sonraki saylarnda ye-niden deerlen dirilmek zere kabul edilebilir. Ancak, tematik yayn yapmas nedeniyle bu du rum &Dnin taahhd anlamn tamaz.

Yaynlanmas uygun grlen veya grlmeyen almalar hakknda yazar(lar)a bilgi gnderilir.

Dergide yaynlanan makaleler BYEGMnin resmi grn yanstmaz, yer alan gr ve dncelerden yazarlar sorum ludur.

&D de almalar yaynlanan yazarlara katk verdikleri saylardan ikier adet gnderilecektir.

Yaynlanan makaleler iin 1000 tl telif creti denecektir.

Editrn Notu...Siyasal iletiim, iletiim bilimlerinin ne kmasyla birlikte ayr bir disiplin olarak ykselen bir alan. 19. yzylda sosyoloji byle bir neme sahipti, 20. yzyldan sonra ise bir bakma tahta iletiim oturdu. Elbette sosyolojinin nemini yitirdii iddiasnda deiliz. Nitekim birok sosyal bilim alan iletiim ile izdivaca girdi ve ilham verici yeni mecralar teekkl etti. Bugn ekonomiden sosyolojiye eitli ubelerin bana iletiimi getirdiinizde, hayat anlamak isteyen insan aklnn nne yeni yollarn aldn gryoruz.

Siyaset, toplum iindeki her tr farkn hayat verdii ilikiler btn. Siyasal dzlem bu farkllklardan kaynaklanyor ve onlarn yeniden nasl retileceine cevap aryor. O yzden hem soylulukta hem de soysuzlukta siyasetin eline su dkecek baka bir alan mevcut deil. Etkisi, herkese ynelik. Siyaset denildiinde dudak bkenler, kirli bir ilikiler andan bahsediliyormu gibi yzn ekitenler, hemen bir adm sonra kendilerinin, gruplarnn ya da bir btn olarak toplumun, insanln geleceine ilikin fikirlerini ortaya koyduklarnda aslnda siyaset yaptklarn genellikle skalyorlar. Baz tartmalarda muhatabnn saplantl fikirler dile getirerek gereklii tahrif ettiini iddia etmek isteyen kiinin de siyaset yapmayalm, diye ikaz ettiini grrz. Bu kiinin de atlad, tam da bu hitabyla birlikte kendisinin de siyaset yaptdr. Ksaca, siyasetin olmad alan yoktur.

Bylesine geni ve kucaklayc ilikiler ann, srelerin, iktidar, ideoloji, egemenlik ilikilerinin nasl olutuu mhim. Rejimin nitelii ne olursa olsun her hlkrda iktidarn tayin edici en temel unsurlarndan biri, siyasal iletiimdir.

http://www.iletisimvediplomasi.commailto:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]

2

letiim ve Diplomasi / Siyasal letiim

3

N. Bostanc: Editrn Notu

Diktatrler halkna sevimli, iyicil, babacan grnmek isterken ya da demokratik rekabette rakiplerinin nne gemek isteyen partiler semenin niin kendilerini tercih etmeleri gerektiini ortaya koyarlarken siyasal iletiime bavururlar. slam geleneinde iktidar sahiplerine cmert, adil, efkatli ve merhametli olmalar gerektiine ilikin tler eitli tekniklerle aktarlr. Ama, bir yandan iktidarn tebaaya kar davrann kontrol etmek, dier yandan ise iktidar sahibine bata kalma bilgileri sunmaktr. Zalim padiahlarn felaketlerle karlamas hikyeleri, siyasal iletiimin o dneme has ierii olarak grlmelidir. inde Konfyus retileri, Hintte Upaniatlar, Msrda Amon Ra klt, bugn bile ilgi eken piramitler, eski Yunandaki canl siyasal alan ki vatandalarn en soylu grevlerinden biridir - Avrupa Ortaanda kilisenin egemen retorii, Rnesans, reform, hmanist, laik, aklc akmlar gerekte hepsi siyasal iletiimin ilgi alan iindedir.

Siyasal iletiimde modern zamanlarn geleneksel dnyadan farkl olarak ok daha baskn bir ekilde ne kmasnn nedenleri vardr; yzyze ilikiler yerini dolayl ilikilere brakm, toplumsal birimlerin tpk ekonomide olduu gibi lei deimitir. Yeni iletiim teknolojileri Andersonun dedii gibi hayali cemaatler in oluumuna g kazandrmtr. En nemlisi ise artk hem kitleler a sz konusudur hem de bu kitleler demokratik gelimeler neticesinde oy hakk zerinden siyasetin - tartmal bir ekilde de olsa- zneliine ykselmitir. G ve iktidar isteyenlerin bunu devirecekleri yer, kitlelerin dnyasdr. Bunun kolay bir i olmad muhakkak. G. Le Bonun, Canettinin kitlelere atfettii anlamlar hatrlandnda aradaki ba oluturan her tr szn, eylemin, jestin, gsterinin sadece rasyonel bir dzlemde olumas asla beklenemez. Bireyin kitleler iinde kaybolduka hayli irrasyonel eilimler gsteren kolektif bilincin bir paras haline gelme sreci, siyasal iletiimi de esinleyici, ayartc, batan kartc bir alana srklemektedir. ki kere iki drt eder kesinlii nasl siyasal taraftarla izin vermezse, siyasal taraftarln sz konusu olduu ilikilerde de iki kere iki drdn kesinlii aranamaz. Bu durum, insanlarn gerek maddi artlar kadar nemli olan hayali ilikiler dnyasnn kompozisyonu demek olan siyasal iletiimi profesyonellik mertebesine ykseltir.

Trkiye altm ksur yldr demokrasiyi tecrbe ediyor. Her seimde partiler afilerle, sloganlarla, ateli konumalarla, zamann imknlarn kullanarak kitleleri etkilemeye, oylarn artrmaya alyorlar. 30 Mart seimleri iin de ayn durum sz konusu. Dergimizin bu saysnda, aslnda ortak gndemimizin her zaman asli bir paras olan siyasal iletiimi konu olarak aldk. Partiler bu seime nasl hazrlandlar, rakiplerini nasl gryorlar, uzmanlar bu konulara ilikin sca scana ne tr deerlendirmelerde bulunuyorlar? Siyasal kararn nasl olutuuna dair merakl olanlar, srelerin nasl ilediini renmek isteyenler

bu saymzn ieriinden hayli faydalanacaklardr. Ancak yine de aklda tutmakta yarar var; siyasal kararn teekklne ilikin ok eitli aratrmalar yaplabilir, grler gelitirilebilir fakat insanlarn nasl etkilendikleri konusu tartmal niteliini muhafaza etmeye devam edecektir. nk etki meselesi iletiimin en netameli konularndan biridir ve kantlanmas hayli zordur. Unutmayalm ki, en bata bireyin kendisi, bilincindeki deiime dair bize yeterli bilgiyi vermekten uzak olacaktr. Hepimiz bu deneyi yapmzdr: Gece yattmzda uyanklktan uykuya geme ann yakalamak! Ama bunu yakalayabilen insan olduunu sanmyorum. Bilin kendini kaybettii an gzlemci niteliini de yitirdii iin tespit yapamaz. Tpk siyasal kararn tayin edici unsurlarn fark etmek gibi. Yine de insana ilikin her tr almann yapt gibi, siyasal iletiimin bulgular da en az sonsuza uzanan gkyz gibi bilinmezliklerle dolu yanbamzdaki insan hakknda bize deerli bilgiler sunmaya devam edecektir.

Prof. Dr. Naci BOSTANCI

ZET

Yeni anlalmaya balayan siyasal iletiim, iletiimin en nemli alanlarndan biridir. Siyasal iletiim nceleri siyasal sylem ve propagandaya indirgeyerek alglanrken, daha sonralar ounlukla seimler, seim kampanya ve propagandalar, siyasal tu-tum ve davranlar, oy verme olarak alglanmaya balanmtr. Bu nedenle bu alanda etkin olan almalarn ou da bu ynde younlama eilimi tamaktadr. Byle bir anlayn sonucunda, siyasal iletiim de doal olarak hep seim sreci ile ilikilendi-rilmi bir alan yrngesine girmi disiplin grntsnden bir trl kurtulamamtr. Bu bakmdan siyasal iletiim almalarnda, hl varln srdren bir kapsam ve yaklam sorunu bulunmaktadr.

Oysa, siyasal iletiim yalnzca seim sreleri iletiimi ile snrl deildir. Aksine, iktidar ekseni dorultusunda toplumsal yaamn her ann kapsamaktadr: lke ii siyasal sistem ve bu sistem iindeki kar gruplarnn oluturmu olduu iletiim biimleri; ekonomik alt yapnn desteklenmesi; st yapda kendini gsteren iletiim biimleri; st yapnn alt yapyla btnlemesi; kitle iletiimi ve eitim gibi, devletin ideolojik yaplanmas ile ilgili tm eylemler; hep siyasal iletiimin alma alann kapsam ve yaklam iindedir.

Son zamanlarda siyasal iletiim alanndaki yaptlarda gzle grlr bir art ol-duu gzlenmektedir. Bununla birlikte; siyasal iletiim almalarnda hl bir kap-sam ve yaklam sorunu varln srdrmektedir. Bu almann amac, bu soruna dikkat ekmek, bu noktada bir tartmay balatabilmektir.

Anahtar Kelimeler: Siyasal letiim, Retorik, Propaganda, Siyasal Davran, Yaklam Sorunu.

SYASAL LETM ALIMALARINDA

KAPSAM ve YAKLAIM SORUNSALI

Do. Dr. Necdet EKNC

6 7

N. Ekinci: Siyasal letiim almalarnda Kapsam ve Yaklam Sorunsalletiim ve Diplomasi / Siyasal letiim

GR

Toplumsal iletiimin (Zllolu, 1996, s. 62)1 siyasal boyutunu oluturan siyasal iletiim, yeni anlalmaya balamakla birlikte, iletiimin en nemli alanlarn-dan biridir. Siyasal iletiimin bir disiplin olarak ortaya kmasnda, siyaseti-lerden i adamlarna dek uzanan geni bir etki alan oluturmasnda iletiim teknolojilerindeki hzl gelime nemli bir rol oynamtr. Siyasal ve kltrel ierikli kck bir ekolden yola karak, siyasal iktidarlarn en nemli ura durumuna gelen iletiim, toplumsallama srecinin her aamasnda, gnlk gazetelerin konu ile ilgili stunlarnda, siyasal basnn domasnda, siyasal ierikli sinema ve televizyon programlarnda, son olarak da internetin orta-ya kmasyla, arac bir g, yeni bir kltr olgusu, ayn zamanda felsefi ve ideolojik bir tayc olarak, ok geni uzmanlama gerektiren bir alan zellii tamaktadr.

Bu alma alannda etkin olan kimi iletiimci, siyasal iletiimi nceleri, siya-sal sylem ve propagandaya indirgeyerek alglarken, gnmzde kimi iletiim-ci de ounlukla seimler, seim kampanya ve propagandalar, adaylarn ve partilerin iletilerinin etkili olmas, siyasal tutum ve davranlar, oy verme ve aday seme olarak alglamaktadr. Dolaysyla almalarn da genellikle bu ynde younlatrma eilimini tamaktadrlar.

Bu olumsuz durum yalnzca lkemizle snrl deildir. rnein, iletiim alannda olduka saygn bir yeri bulunan Philippe Riutort un bile, Siyasal letiim Sosyolojisi adl kitabnn Siyasal letiimin Douu na ayrlm ikinci blmnde, siyasal iletiimin ABDde doduunu syleyerek son derece c-lz, yalnzca seim iletiimi eksenli bir siyasal iletiim tanmna ulam olmas, bize, zerinde nemle durulmas gereken bir sorunun varln gstermekte-dir. Riutort a gre: ada anlamda, siyasal iletiim, medya tarafndan su-nulan belirli yollar kullanarak, profesyonel siyasetiler ve onlarn semenleri arasnda ba kurmay hedefleyen uygulamalar kmesidir (Riutort, 2007).

Bu tr rnekleri oaltmamz mmkndr. Byle bir anlayn sonucunda, siyasal iletiim de doal olarak, hep seim sreci ile ilikilendirilmi bir disip-

1 letiimin psikolojik, bireysel, sosyo-psikolojik vb. boyutlarnn yan sra, bir baka nemli bir boyutunun da toplumsallk olduu ve bu nedenle, litaratrde toplumsal iletiim kavramnn kul-lanld grlmektedir. Toplumsalln, iletiim olgusunun doal niteliklerinden biri, belki de en nemlisi olduunun altn izmekte yarar vardr. Toplumsal iletiim kavram ile iletiimin toplum, toplumsal yap, toplumsal yaam, toplumsal kurumlar ya da toplumsal ilikiler balamnda ele aln sz konusu edilmektedir. Ksaca toplumsal iletiim kavram, iletiim olgusunun toplumsal boyutunu/niteliini vurgulamaktadr. Somutlayc olmas asndan bir tanm vermek gerekirse; toplumsal iletiim, bir toplumun yelerinin ortak maddi ve manevi etkinlikleri dolaysyla arala-rnda oluan balantlar dorudan ve dolayl yollarla, greceli olarak toplumun btnnde ger-ekletirdikleri srelerin tmdr.

lin grntsnden kurtulamamtr. Bir anlamda siyasal iletiim seim sreci iine hapsedilmitir. Oysa siyasal iletiim yalnzca seim sreleri iletiimi ile snrl deildir. Aksine, iktidar ekseni dorultusunda toplumsal yaamn her ann kapsamaktadr: Bir lkenin siyasal rejimi ve devletin ideolojik yaplan-mas ile ilgili tm eylemler; hep siyasal iletiimin alma alannn (Erdoan, 1997, s. 190 ) kapsam ve yaklam iindedir.

Siyasal iletiim almalarnda, yetersiz olsa da, gzle grlr bir art olduu fark edilebilmektedir. Buna karlk; siyasal iletiim almalarnda, hl varl-n srdren bir kapsam ve yaklam sorununun bulunmadn sylemek de mmkn deildir. te bu almann amac, konu ile ilgili olanlarn dikkatlerini bu soruna ekmek, bu noktada tartmaya zemin hazrlayabilmektir.

TARHTEN GNMZE ULAAN EN BYK SORUN: LETM

letiim ve enformasyon bilimleri, gerek anlamyla kinci Dnya Savandan sonra ortaya kmtr. Bu bilimler iinde yer alan iki szck, iletiim ve siya-set, gnmzn iletiim alannn en cokulu, bilimsel ve entelektel kargaa-sn temsil etmektedir (Bateson - Ruesch, 2006, s. 11).

nl Fransz iletiimci Dominique Wolton un da vurgulad zere, Yirmi birinci yzyl dnyasnn en bata gelen bilimsel ve siyasal sorunu, iletiimdir.

Buna kout olarak karlkl hogr daha da zorlamaktadr. Bilimsel ve teknolojik gelimeler, bir yandan lkeler arasndaki corafi uzaklklar yok edip bireyleri ve toplumlar birbirlerine yaklatrrken, dier yandan kltrel farkllklarn daha hissedilir duruma gelmesine neden olmaktadr. Dolaysyla bireylerin, toplumlarn ve devletlerin birbirlerine tahamml etmek, hogr-l olmak ynnde gl bir istek sergilemeleri gerekmektedir (Wolton, 2001, s. 309-326).

Siyasal iletiim uzun yllardan beri, iine kapal bir disiplin olarak ne k-mam, kendi halinde, son derece mtevaz bir biimde geliim gstermitir. Yukarda szn etmi olduumuz teknik ve bilimsel gelimelerin birlikte getirdii sorunlara kout olarak, zellikle Paul Lazersfeld ve arkadalarnn almalar sayesinde, 40 l yllardan balayarak varlndan sz ettirmitir. Bu arada, ampirik bir zellik tayan, medya gc sorununun kefedilmesi, rastlant deil, bir gereksinimin ortaya kard bir gelimenin sonucudur. Buna karn, gerek anlamda, siyasal iletiim almalarnn Avrupada ve Trkiyede ortaya kmas iin, 80li yllarn ortalarn beklemek gerekmitir.

Zamanla iletiimin, enformasyon uygulamalarnn, kurumlarn ve med-yann nemli lde gelimesi karsnda, siyasal iletiim de sonuta, siyasal

8 9


usuluun2 bilimsel alanlarndan biri gibi alglanmaya balamtr (Mercier, 2001, ss. 355-363).

letiim teknikleri tarihi gstermektedir ki, oulcu siyasal felsefenin ortaya kp gelimesi, eski Yunan sitesindeki yurttalk haklar, tutum sergilemeleri-nin getirmi olduu sorunlar ve dnce deiimleri gemiten gnmze szlerek gelmi, kamusal alan belirleyip, ne karmtr.

Kamusal alan, daha nceden bilinen, ancak unutulmaya yz tutmu bu kavram, 1962 ylnda akademik ortama tayan Habermas olmutur. Habermas, kendi adyla zdelemi efsane yaptnda, Fransz Devrimini ha-zrlayan kamusal tartmalarn yapld yerleri, onlarca yl geriye dnerek, gz nne serdi ve sz konusu bu kavram tekrar ortaya att ve bilimsel tar-tmalarn ba temas haline getirdi (Habermas, 1999).

Habermas iin kamusal alan, yurttalarn karlat, tant, siyasal d-ncelerini birlikte hazrladklar, kamusal tartmay gerekletirdikleri, de-mokrasinin oluumunu salayan meknlarn tm olarak belirlenmiti.

Bu koullarda kamusal alan, siyasal iletiimin trl olgularnn dorudan gerekletii, dolaysyla, siyasal iletiimin olgularn ald meknlarn tm olmaktadr. Kamusal alan, siyasal olayn oluumlarn ve tantmlarn bulduu ve bunlara anlam verdii, kurumsal yaam ve toplumsal eylemler iinde ak-trlerce benimsenip uyguland bir dnyadr.

Gnmz dnyasnda yeniden nem kazanmaya balayan kamusal alana ko-ut olarak enformasyon ierik zmlemelerinin ne kmas, ardndan gaze-tecilik almalarnn bunu izlemesi, siyasal yayn almalar, saylar gittike artan aratrma akmlar, hem gelecein bilgi toplumunu sorgulayan, hem de siyasal iletiim alma alannn kapsam ve yaklamn temelden deitiren yay-gn temalar olmutur. Ancak bu yaklamlar, mevcut ou disiplinler iinde ile-tiim unsuru, her zaman gl bilimsel bir meruiyete dayanmasa da iletiim ve enformasyon bilimlerinin bu yeni disiplini (siyasal iletiim), doal olarak bunun dnda melez bir oluum olarak varlk kazanmtr (Mercier, 2001, ss. 355 - 363).

LETM ve SYASET KRDM

Gnmz orta ya kua, nce Sanayi toplumu, ardndan Bilgi toplumu ad altnda kendini gsteren uluslararas bir anlay ve hayal ile kar karya kald. imdi de, deien dnya koullarna uygun olarak, grkemli bir biimde kapita-list ekonominin yeniden inasna tank olmaktadr. Bilgi toplumu, enformasyon 2 ada dncede, siyasetin aklc bir yaps olduu kabul edilmektedir. Nasl ki, ekonomik bir aklclk bulunmaktaysa, buna kout olarak siyasal bir aklclk da sz konusudur. Nasl ki homo economicus en son aamada en aklc tercihi baaryorsa; onun siyasetteki karl olarak zoon politikon da ayn dorultuda varlk gsterecektir.

dnyas ekonomisinin, ideolojik giysisi midir ya da tm dnya iin demokratik bir toplumun ideali midir? Bu iki soruya verilecek her yant bir anlamda, yant-layann dnya grne gre deiim gstermekle birlikte, gnmz iletiim sorununun da kaynan oluturmaktadr. Daha ak bir deyile, her yerde yay-gnlaan enformasyon ve kresel iletiim, adil, eitliki ve iletiimsel bir toplum salamada yetersiz kalmaktadr (Wolton, 2001, ss. 309 - 326).

Siyasal iletiimin nem kazanp ne kma srecinin balang noktas da bu sorunsallk iinde yer almaktadr. Siyasal iletiim bu zellii ile, toplumun her annda ve alannda kendini hissettirmektedir. lke ii siyasal yap ve bu yapda beliren g ve kar atmalar, bu atmalarn sonunda ortaya kan iletiim biimi, kitle iletiimi ve eitim gibi siyasal sistemi ve siyasal katlm ieren, siyasal toplumsallamaya dnk tm eylemler, siyasal kalknma, dev-letletirme ya da zelletirme ve cret siyasalar ile bunlar kitlelere sunum biimleri, kitlelerin bu siyasalar karndaki tutumu, kar ve g odaklarnn kitle iletiim aralar ile olan ilikileri (Erdoan, 1997, s. 190) gibi eitli konu-lar bunlardan bazlardr.

Siyasal iletiimin uluslararas boyutuna bir gz atarsak, ok deiik konu-larla karlarz: uluslararas diplomatik ilikiler ve bu ilikiler iinde iletiim biimleri, lkelerin karlkl karlar, birbirleri zerinde egemenlik kurma siyasalar, dnya egemen gleri, kreselleme ve bunun kitle iletim arala-rna etkileri, uluslararas kamuoyu yaratma ve lobicilik etkinlikleri (Erdoan, 1997, s. 190) de siyasal iletiimin iine girmekte, kendine akademik bir alan oluturmaktadr (Atabek, 1999, ss. 7 - 11).

Tarihsel geliim srecinin her dzey ve aamasnda siyaset, kendini g-rnr klabilmek, bulunduu konumu glendirmek, egemenliini pekitir-mek iin, iletiime srekli bir biimde gereksinim duymutur. Kitle iletiim aralarnn gelimesinden ok daha nce, iletiim ve siyaset birbiri iine girip, krdm olmu; kendilerine yakn olan boyutlar iine alarak, kendi yap-larna zg ilikiler yuma ina etmitir. Tarihsel anlamda, siyasal iktidarn oluumu ve geliiminin her aamasnda, siyaset ve iletiim birliktelii kendi-ni gstermi, iinde yer aldklar konumu karsndakine ya dayatm ya da onaylatmtr. Birbiri iine gemi, krdm olmu bu ikili, gereksinim duy-duu durumlarda muhataplarn ikna etmek iin tm unsurlarn harekete geirmekten de geri kalmamtr. Bu ikilinin meruiyet zemininde, stlendii bu birlikte hareket balantlar dorultusunda, hem bir eyleri deitirebilme gcn gstermekte hem de kapasitesini ortaya koymaktadr. Bu zellii ile iletiim, adeta bir glge gibi tarihsel srecin her annda iktidar, dolaysyla siyaseti izlemektedir (Mercier, 2001, ss. 355 - 363).

10 11


Grld zere, siyasal iletiimin gemii siyaset kadar tarihin eski d-nemlerine dayanmaktadr. Site ad verilen ilk kent devletlerinin ortaya k-mas, kentin kuruluu ve gelimesi ile birlikte (Ekinci, 2005) kent sakinlerinin kendi aralarnda, kentin ilerine ve birlikte var olmaya dnk ilk karlkl de-iim ve iblm ile her trl toplumsal, ekonomik, ve siyasal ilikiden do-mutur. Bu olaylar hzlandran, gelimesini salayan kentin en soylu ve nde gelen sekinlerinin ortaya kmasnda katks olan, byk olaslkla Yunan ve Latin retorikleri olmutur. Ancak bu iki szc ieren, siyasal iletiim kav-ramnn imdiki anlamyla ortaya kmasn son dnemlere dek beklememiz gerekecektir.

Bununla birlikte, ok daha nce pek ok szck, siyasal iletiim adna, bu etkinlie kendini vermi, kendi dneminin siyasal sylemlerinin deiimi iinde ama biraz da vc armlarla anlam katm, bunlar belirlemitir. Ama, siyasal iletiim kavramna gerek anlam ve kimliini veren, onu pro-paganda ile zdeletiren, XX. yzyldan balayarak, zellikle Komnizm ve Nazizim nemli bir dnm noktas oluturmutur. Siyasal sylem asndan sz konusu bu kuku, zaten bundan ok daha eskilere dek uzanarak varln sr-drmtr (Walton, 1989, s. 27).

Tarihsel gemiindeki bu zellii nedeniyle siyasal iletiim, retorik ya da propaganda kavramlarna indirgenerek, uzun zaman bunlarla zde olarak al-glanmtr. Siyasal olaya yansma ve aratrma kaygs iinde olan bu yakla-m, hem onun deerini drm hem de siyasal iletiimden olumsuzca sz edilmesinde en nemli etken olmutur.

Sanki eylem, her zaman kendini siyasetin onurlu bir grevlisi olarak ka-bul etmi, onu izlemitir. Burada simetrik bir konumda olan sylem, kendisi bir alternatif ya da ayn biimde doal olmasa bile ne bu durumdan ne de bu meruiyetten hibir zaman yararlanma yoluna gitmemitir. Sylemin daha yaknnda yer alan siyasal iletiim de bu zellii nedeniyle sanki siyasetin bozulmu bir biimi olmutur (Mercier, 2004, s. 70).

ELKL ve KARMAIK BR ALAN

Siyasal iletiim, Philippe Bretonun da belirtmi olduu gibi, ba etmek zorunda kald nemli sorunlarna karn, gnmzde, henz oturmu bir disiplin grn-m sergilememektedir: Biraz kaba bir grnt sergiledii ifade edilebilmi olmasna karn, bu alanda yrtlen aratrmalarn nemi ve kalitesi gz nne alndnda, siyasal iletiim bilimleri hl ksmi bir kurulu iindedirler(Breton, 1995, s. 324 - 334; Mercier, 2001, ss. 355-363). imdiye dek siyaset biliminin bir alt disip-lini olarak varlk gsteren siyasal iletiim, Batda ve Trkiye de ayn bilim dal iinde ele alnmtr. letiim bilimlerindeki bu patlama (Breton, Proulx,

2012), birok disipline yakn olmas, oklu disiplinler arasnda ona gerek ye-rini almasn salamtr.

Michel Mathien, medya almalarnda disiplinler aras gereklilikten sz et-mektedir. Tanm gerei, benzer biimde siyasal iletiim, iletiimden daha dar bir alana sahip olsa bile, nesnel disiplinler aras zelliini srdrmektedir Ama bu zellik, siyasal iletiime entelektel g katt kadar, kurumsal bir krlgan-lk da yaratmaktadr. Bu, siyasal iletiim almalarna zarar verebilecek nite-likte bir krlganlktr. nk siyasal iletiimin sorunlar, enformasyon medyas ve iletiim kalplarnn patlamas sonucunda, toplumlarmzn teknik doas ve karmaas nedeniyle, ada toplumun ilerliinin tam ortasnda yer almakta-dr (Mathien, 1995, ss. 77 - 88; Mercier, 2001, ss. 355 - 363). Yalnzca teknik bir yaklam yetersiz kald iin, ruhbilimsel koullar zerinde geni bir yansma-nn btnlemesi, siyasal iletiime belki de karmak zelliini veren ok farkl boyut daha eklenmitir: Dsellik, simgesellik ve gerek (Lacan, 2005).

Bu kavram gelitirip ortaya atan, ruhbilim ve ruh zmleme alannda bir uzman olan Jacques Lacan, ruhbiliminin ve bilinaltnn anlalmasn sa-lamtr (Lacan, 1966). Siyasal iletiimin her uygulama ve her olgusu iinde de bu kavram kendini gsterebilmektedir. Bu durumda gerek, zorlamadr. Siyasal aktrlere var olmann koullarn benimsetmektir. Son olarak diyebi-liriz ki, gerek tmyle zgrlmz snrlamaktadr. Ama bu koullarda gerek, ayn zamanda siyasal aktrn zerinde tamakta olduu dier aktr-lerin mdahalelerini snrlayan bir iktidar biimidir.

Simgesellik, tantmlarn ve sylem iinde, siyasete kaydedilen anlatmlarn birlikteliidir. Simgesellik, siyasete bir anlam yklemekte ve ona yorumlanabi-lir bir zellik katmaktadr. Ama en basite indirgenmi biimiyle, yurttalar ve siyasal aktrler iin kendini ortaya koymaktr. Simgesellik, siyasal alana kat-m olduumuz anlamdr.

Dsellik, ksaca, gerek iinde var olmayan ama bize uygun var olabile-cek eydir. Siyasal alanda temel iki dsellik sz konusudur: topya ve korku; topya, siyasal sylemin dsel bir parasdr. deal toplumu belirleyen, tasa-rmlarn, dncelerin birlikteliidir. Korku, aksine toplumumuz iin isteme-diimiz ama mmkn olduunca inandmz anlatmlar birlikteliidir.

Gerek, simgesellik ve dsellik, siyasal olay alglama yetilerimizi kurup gelitiren oluumdur. Siyasal iletiim, tantmlarn ve siyasal simgesellii kuran, ona anlalabilir ve yorumlanabilir bir anlam veren anlatmlarn bir-likteliidir.

Bu olgunun en iyi izlenip grnebildii yer medyadr. Bu nedenle, kitle iletiim aralarnn toplumsal ve antropolojik kullanm, kanlmaz bir bi-

12 13


imde ortaya kmaktadr. Bu durum, kukudan uzak bir gerektir. Siyasal iletiim almalarnda ve akademik alanda yer alan uzmanlarn nemli bir ounluu, doal olarak bu gre katlmaktadr. Bu durum da, ivedi bir biimde siyasal iletiimin temellerini glendirmek gereini ortaya karm grnmektedir. Burada ncelikli sorulmas gereken, bu temeller nelerdir? so-rusudur (Mercier, 2001, ss. 355 - 363). ncelik srasna gre, elbette ki siyasal ve toplumsal temellerdir.

KAMUOYU, KAMUOYU YOKLAMALARI ve SYASAL LETM

Jacques Gestl, Siyasal letiim adl nl yaptnda; Siyaset zorunlu olarak iletiimle ilikilendirilmeli midir? diye sorduktan sonra; siyasal iletiimin genel olarak bakldnda birbiriyle elien kuram ve teknikler btn olduunu vurgulamaktadr. Gestl gre; medya ile i ie gemi bir siyasal yaam, pazar-lama, kamuoyu yoklamalar ve veri tabanlarnn arlkl olarak kendini gsterdi-i, bu yeni iletiim teknikleri, kamusal alan daha grnr klmaktadr. Bu du-rum gitgide daha dzenli, artan bir biimde daha belirgin hale gelmektedir. Bir anlamda, grsel-iitsel kitle iletiim aralarnn geliimi siyasal iletiimin ileyiini temelden deitirmektedir. Siyasal iletiim, atmalarn zmn-de bir ara olmas gerekirken, bu ilevini daha ok bir tahakkm stratejisi ne dntrerek karmza kmaktadr (Gestl, 2008, s. 8).

Kitle iletiim aralarnn ve kamuoyu yoklamalarnn gelimesi ile son elli yldan beri nemli bir konum elde etmi bulunan siyasal iletiim, siyasetile-rin medya ile olan ilikilerini deitirmeye, onlar daha iyi tepkilerin alnmas konusunda ve kamuoyunun beklentilerini gz nnde tutmaya zorlamakta-dr. Gnmzde, kamuoyu yoklamalar ve medya olmakszn bundan byle siyasetin de olamayaca ngrlmtr. Kimileri de daha ileri giderek, siya-setin iletiim ile snrl olduunu ileri srmlerdir. Siyaset, yalnzca iletiim ile snrl olmasa bile, geleneksel uygulamalarnn nemli lde deiiklie uratlm olduu da bir gerektir. Siyasetin, siyasal alanda daha ok grnr klnmas bakmndan, kamuoyu yoklamalarnn radyoda ve zellikle, nce-likle televizyonda srekli olarak vurgulanmas sayesinde olmutur. Gemite siyaset, iki aktr, yani siyaseti ve medya arasnda birinden dierine karlkl bir biimde gerekleirken, gnmzde araya nc bir aktr daha girmi-tir. Siyaset, bu kez siyaseti, medya ve kamuoyu yoklamalar arasnda biimlenir olmutur. aktr arasndaki kar ilikilerdeki durum, siyasal iletiimin en nemli sorunlarndan birini oluturmutur (Wolton, 1989, ss. 165 - 179).

Siyasal iletiimin; biri gl bir donanm, dieri bir kukunun elik ettii, sz ile eylem arasndaki bir ayrmn bulunduu iki zellii gze arpmakta-

dr. Bu da siyasal sylemin, dolaysyla siyasetin bir dier yzn de yalan umut-lar ve ideolojiler gizlemekte olduu gereinin bir sonucudur. Bu alkantl ta-rihte ada dnem, iletiim ile ilgili olarak hem sylemlerin deiim dzeyi ve medyann rol hem de gnmz kamuoyunun keskin dzeyi siyasal iletiimde adeta yeni bir r am (Gestl, 2008, s. 8), alanla ilgili almalarda kapsam ve yaklam geniletmi, yeni bak alarn gerekli klmtr.

letiim alanndaki bu gelimeler, zellikle siyasal iletiimin de ortaya k-mas da dahil olmak zere, evrensel oy eitlii, medyann ve iletiim aratrma-larn egemenlii ile toplumun adalamas ve kitle demokrasilerinin ne kp zellik kazanmasyla kendini gstermitir. Sezgisel olarak, farkl aktrlerce dzenlenen ve medya tarafndan yanstlan siyasal sylemlerdeki retim ve deiim ile ilgili her ey, siyasal iletiime yeni boyutlar eklenmesine neden ol-mutur. Siyasal iletiimin, igal etmi olduu yadsnamaz bu yere karn, ola-anst bu temsil durumundan her zaman yararland sylemek ok g-tr. Kitle demokrasisi, evrensel oy, iletiim aratrmalar ve hatta televizyon gibi kurumlar, kendi kimlik bilgilerini birer birer elde etmeyi baardka, siyasal iletiim de bu kazanmlarn srdrdke, kendi ilkelerinden gittike uzak-laan kt bir basn kendini gstermektedir. nk siyasal iletiim, ada siyasette nce younlatrp sonra istedii kvama getirdii her eyi eletire-bilmektedir. Siyasal iletiim, kitle iletiim aralarnn enformasyonu ve kamu-oyu yoklamalar iinde varlk kazanmtr. Bu siyasal dzen iin de nemli bir deiim (Gestl, 2008, s. 28) olduu kadar, ayn zamanda zerinde durulmas gereken nemli bir sorundur.

SYASAL KTDAR ve SYASAL LETM

Siyaset biliminin eksenini iktidar kavram oluturmaktadr (Duverger, 1999, ss. 57 - 58). Bu anlay dorultusunda, siyasal iletiim de iktidar olgusunun insanlk tarihinin ilk belirmi olduu anda kendini gstermi, iktidarn ol-duu her yerde onunla birlikte varln srdrmtr. Bir tarafta iktidarn merkezinde ya da kysnda yer alan aktrler olarak nitelendirilen yneticiler, dier tarafta bu cephenin karsnda yer alan aktrler, yani ynetilenler srekli bir atmann iindedirler. Ynetenler, ncelikle hem iktidarda elde ettikleri konumlarn korumak hem de bu konumlarnn snrlarn geniletmek iin siyasal alanda etkinliklerini artrrken, ynetilenler cephesinin aktrleri de bir yandan siyasal iktidarn snrlarn ncelikle kendi karlar dorultusunda daraltmak, kendi hareket alanlarn geniletmek, dier yandan da siyasal ik-tidar ele geirmek iin srekli siyasal eylemler iindedirler. Siyasal iletiimin tm tekniklerini kullanarak kendilerini daha grnr klmak iin aba harca-maktadrlar (Ekinci, 2010, ss. 57 - 88).

14 15


Siyasal iletiim, siyaset iinde iletiimin nemine vurgu yapmaktadr. Bu du-rum, gnmz demokrasilerinde iletiimsel yntem zerine kurulmu olan her siyasal olguda kendine zg kanlmaz bulunan atmann varln daha da belirgin duruma dntrmektedir. Son olarak bu, bir anlamda siyasal alanda tekinin belirlenmesi ve tannmas demektir (Gestl, 2008, s. 28). Bu birletirici zellik iinde, eitli disiplinlerin kavak noktasnda yer alan siyasal iletiim, bu biimde eitli bilimleri de bnyesinde toplam, kendine zg bir aratrma alan oluturmutur (Gerstle, 2001, ss. 175-192; Mercier, 2004, s. 70).

Buraya kadar sylediklerimizi zetlersek; toplumsal iletiimin siyasal bo-yutunu, siyasal iletiim oluturmaktadr. Nasl ki, her bilim dalnn bir konusu bulunuyorsa; rnein tp biliminin konusunu insan vcudu, sosyolojinin ko-nusunu toplum, biyolojinin konusunu canl varlklar oluturduu gibi, siya-sal iletiimin konusunu siyasal iktidar oluturmaktadr.

SYASAL SSTEM ve SYASAL LETM

Siyasal iletiimin etki gc, bir lkenin kltrel, ekonomik ve teknolojik ge-limilii ile dorudan ilgilidir. Kltrel ve teknolojik gelimesini tamamla-m olan lkeler, dier lkelere oranla ok daha gl ve etkili kitle iletiim aralarna sahip olduklar iin medya toplumu patlamasnn tm koulla-rn da tamaktadrlar. Durum byle olunca kitle iletiim aralar, toplumu daha kolay kontrol altna alabilmekte, siyasal doal oluumu derinden et-kileyebilmektedir. Bu da gstermektedir ki, kitle iletiim aralar ile siyasal sistem arasnda sk bir iliki vardr ve bir lkede kitle iletiim aralar zgr olmadan demokratik- zgr bir toplum yaratmak, bir bakma olanaksz hale gelmektedir (Yetkin, 2002, s. 18).

Bu nedenle siyasal iktidarlara kar, nce Bat dnyasnda balayan hak ve zgrlk savamnn zerinde durduu en nemli konulardan biri, iletiimin dokunulmazl ve zgr olmas idi. Burjuva snfnn feodal aristokratlara kar bu savam baarya ulatka, burjuva hak ve zgrlklerini tanyan devletler ortaya kt. Bu devletlerin en nemli zellii kitle iletiim arala-rnn devlet tekelinde olmamas ilkesinin benimsenmi olmasyd. Bugn de tm demokratik dncelerin ifade ettii gibi; kitle iletiim aralar devlet tekelinde olduu zaman, iletiim zgrl byk darbe yemektedir. Dou da eski Sovyetler Birlii, Bat da Hitler Almanyas ile Mussolini talyasnn tm iletiimi denetim altna almalar ve iletiim aralar zerinde devlet tekeli kurmalar bu gr dorulamaktadr (Yetkin, 2002, s. 18)3.

3 Bu gre, Fransann da, radyo, televizyon gibi elektronik medya zerinde uzun yllar, devlet tekelini srdrm olduu gerekesi ile itiraz etmek mmkndr. Ancak unutmamak gerekir ki, Fransz Devleti de burjuvazinin devletidir. Burjuvazi, kart olduu siyasal iktidara kar, kendi karlar dorultusunda kitle iletiim aralarnn zgr olmasn savunmutur. Ancak iktidar ele

Tm siyasal sistemler temelde hangi ideolojiyi benimserlerse benimsesinler; toplumun dnce, deer yargs ve inanlaryla organik balar kurmak zorun-dadrlar. Bu araclk ilevi de, ancak siyasal iletiim ile mmkn olabilmektedir.

SYASAL LETM ve LETM BLMLER

Kimi durumda siyasal iletiim, kuramlarn ve tekniklerin uyumsuz bir bt-n gibi grnt verebilir. Fakat ilevi gerei tm siyasal uygulamalar ier-mekte, siyasal yaamda rol alm tm aktrlerin konumlarna gre farkllklar gsteren strateji ve davranlara esin kayna olmaktadr. Siyasal iletiim, ile-tiimin dier kollarna gre olduka yeni bir alandr. Kapsam ise; kuramlar ya da tekniklere gre deerlendirildiinde, belirsiz bir durum sergilemekte, tartmalara neden olmaktadr. Bu belirsizlik balamnda ortaya kan sorun-larn farkllklar gstermesi, konuya ok ynl yaklam getirmekte ve si-yasal iletiime ok disiplinli bir nitelik kazandrmaktadr. Siyasal iletiimin, siyasetin gnmzde ulat dnmlere kout olarak bir teknik ya da tek-nikler toplam olarak alglanmasn zorunlu klan yapay pazar koullar, bu alann kuramsal zelliini oluturan tarihsel ve felsefi birikimin ou kez gr-mezlikten gelinmesine neden olmutur (Kker, 1998, ss. 9 - 10).

Bu alanda alanlar ou kez, sosyoloji bata olmak zere; filoloji, antropoloji, hukuk, tarih, sosyal psikoloji, felsefe, semiotik4 gibi bilim alanlar ile kar karya gelmektedir (Lazar, 2001, ss. 37 - 48). Siyaset bilimini kendilerine temel tutarak, birbiriyle zaman zaman elien rneklere kar durarak, onlar bu bilimin kendi-ne zg yntemleriyle btnletirmeye almaktadrlar (Aziz, 2007, ss. 7 - 11).

Siyasal iletiim bu zellikleriyle; inandrmak, ikna etmek, ynlendirmek, bilgilendirmek, kumanda etmek, grmek, tketmek gibi deiik siyasal ne-rilere ular. Tm bunlarn yannda siyasal iletiim, iletiimde egemen ve siya-sal iktidar paylaan zmrenin siyasal dzenlemeleri iinde ald biimlerle snrl olsayd, onun bu siyasal olma nitelii, salt ynetenlerin taktik ve stra-tejileri ile snrlandrlabilirdi. Oysa ada toplumlarda egemenliin dnda ya da kysnda kalanlarn, ynetilenlerin, ynetenlerin yani siyasal iktidarn

geirdikten sonra, iktidarn korumak iin en baskc, en devleti nlemleri almaktan da ekinme-mitir. talyan Faizmi ve Alman Nazizminde de iktidar ele geirip, diktatrln ilan eden talyan ve Alman burjuvazisidir. Gerek Avrupadaki, gerek Rusyadaki bu oluumlar, o dnemin dnyasnn siyasal konjonktr, dnya dzeni erevesinde ele alp deerlendirmemiz gerekir.4 Gstergebilim anlamna gelen semiologie ya da semiotique (semiotics) terimlerinin kkeni Yunanca semeiondur ve gsterge anlamna gelir. Gsterge ise bir anlam ykleme olgusudur. Bu adan yalnzca yerleik gstergelerin deil, retilebilecek gstergelerin genel ilkelerini, yani anlam yklemenin genel ilkelerini de aratrr gstergebilim (Yaln, 1991, s. 147). Gerek szl gerekse szsz gsterge sistemlerinin ve bu sistemlerin anlamn kurulmasnda ve yeniden kurulmasndaki rollerini konu alan bilim dal. R. Barthes, gstergebilim bir biimler bilimidir, nk anlamlarn ieriklerinden ayr olararak inceler demektedir (Mutlu, 1994, s. 142; Guiraud, 1994).

16 17


snrlarn daraltma, bir araya gelme ve kendilerini ifade etme veya iktidar ele geirme eylemleri de bu alanda kendini gstermektedir (Kker, 1998).

SYASAL LETM ve SYASAL PAZARLAMA

Son zamanlarda siyasal iletiimden uzaklama eilimleri ortaya kmtr. Bir kreselleme frtnasnn yaand son yllarda, bu yaplanmaya uygun olarak, yeni birok kavram siyasal literatre girmi bulunmaktadr. Bunlardan biri de siyasal pazarlama dr.

Pazarlama ynetim srecinde ve pazarlama karmas kararlarnda nem-li bir deiken olan tketici, siyasal pazarlama ierisinde semen olarak de-erlendirilmektedir. Ticari alanda tketicinin sahip olduu rol ayn biimde semenler iin de geerlidir. Parti, program, lider vb. nitelenen siyasal rnn tasarlanmasnda da pazar koullarnn, beklentilerinin ve pazar boluklarnn iyi analiz edilmesi gerekmektedir. Semenlerin beklentilerini belirleyemeyen siyasal partiler, liderler, semenleri ile doru bir pazarlama iletiimi de kura-mayacaklardr. Siyasal partilerin siyasal rekabet ierisinde ideolojik konumlar ve sunduklar temel vaatleri asndan farkllamalarnn nemini yitirmesi, siyasi adaylarn kiilik zelliklerini ifade eden aday imajnn, bir rekabet un-suru olarak ne kartlmasn gerekli klmtr (Okumu, 2007, ss. 157 - 172). Bir anlamda, siyasal pazarlama, semenleri birer mteri olarak grmektedir. Bu anlaya gre, siyasal pazarlama seim kampanyalar ve siyasal propaganda etkinliklerinin, serbest pazar ekonomisi ilke ve kavramlarnn geerli olduu, irket mantna dntrlmesi anlamna gelmektedir. Her eyden nem-lisi; uluslararas aktrlerin ortaya koyduu kreselleme felsefesine uygun ve bilinli bir biimde seilmi kavram olarak karmza kmaktadr. Siyasal pazarlama kavramnn kapsam iinde ele alnan seim kampanyalar, siyasal rek-lam, siyasal propaganda gibi konular, gerekte siyasal iletiimin ana temalarn oluturmaktadr (Ekinci, 2005).

Bu temalar, siyasal iletiimde o denli nemlidir ki, kimi zaman bu disipli-nin dier ilevlerinin nne geebilmekte, onlar glgede brakabilmekte, bu alanda bir kapsam ve yaklam sorununa neden olabilmektedirler. O halde ne-den siyasal iletiim deil de, siyasal pazarlama kavram seilmitir? Konumuzun daha iyi anlalabilmesi ve kavram kargaasna meydan vermemek iin, bu soruya yant bulmak gerekir.

Daha nce de vurguladmz zere, siyasal iletiim iktidar ekseninde ikili bir ilikiye dayanmaktadr. Siyasal iletiim, ynetenler, yani iktidarda olan-lar ile ynetilenler arasnda iktidara baml olarak kendini gstermektedir. Ynetenler, bir taraftan egemenliklerini pekitirmek ve etki snrlarn geni-letmek iin ynetilenleri biimlendirmeye alrken, dier taraftan da d ege-

menliklere kar kendi egemenliklerini korumak ve glendirmek zorunda-drlar. Ynetilenler ise, iktidar elinde tutan ynetenlerin egemenlik alanlarn snrlandrmak, iktidar ele geirebilmek iin srekli bir mcadele iindedir-ler. Ynetenler ve ynetilenler hem kendi ilerindeki g odaklarna dnk ola-rak, hem de karlarndaki muhataplarn etkiyebilme ve bu ynde bir ka-muoyu yaratabilme, bundan da kendi karlar dorultusunda yararlanma eilimi tamaktadrlar (Ekinci, 2005).

Oysa siyasal pazarlama kavramnda tek tarafl bir iliki sz konusu olduu iin, gerek anlamda bir iletiimden sz etmek olanakszdr. nk pazar-lama kavram, bir rn alp pazarna uygun duruma getirmek, tketiciye tantmak, rakipleriyle arasndaki farkll ortaya koymak ve en az masrafla, sattan elde edilecek kazanc en yksek dzeye getirmek iin, yararlanlan tekniklerin tm olarak tanmlanmaktadr.

Bu tanm siyasete uyarladmz zaman, bir lideri, bir siyasal partiyi, bir lkenin siyasal yaamna, geleneine uygun olmasa bile, uygun gsterip, daha dorusu semenlerin aldanmasn salamak iin, gerekli tm teknikleri kullanp, en az masrafla iktidar ele geirmek anlam kmaktadr.

Bunun bir baka anlam da, siyasal iletiimin ba aktr dediimiz, ger-ek bir demokrasinin var olabilmesi iin siyasal katlmlarn ngrdmz semenlerin, bundan byle, oy verme dnda tm bu belirleyici, ynlendirici ilevlerinden soyutlanm birer figrandan baka bir ey olmaddr. nk kresellemenin g odaklar iin bu zorunludur. Yeni dnya dzeninin kresel gleri kendi karlar dorultusunda, tek ynl alan bir ark kurmak zo-rundadr. Bu yle bir arktr ki, kendilerinin belirledikleri yneticilerin ikti-dara gelmesi, ynetilenlerin de oy verme dnda hibir haklarnn bulunma-d, demokratik olmayan yeni bir siyasal dzene iaret etmektedir.

Bata medya olmak zere, her eyin uluslararas sermayenin kontrol altn-da olduu dnyada, siyasal iktidarlar da denetim altna alnmal, onu biim-lendiren siyaset ve siyasetiler de, ad kreselleme olan yeni dnya dzeninin, pazar ekonomisinin piyasa koullarna uygun olarak pazarlanabilmelidir.

Ynetilenlerin grevi de, siyasal iktidarn egemenliinin snrlarn azaltmak ya da en kts, onu ele geirmek deil, kendisine medya tarafndan sunulan, daha dorusu pazarlanan siyasetilere oy vermek olmaldr (Ekinci, 2005).

Kreselleme ile kendisinin egemen olduu tm lkelere uyarlamaya a-lt, bizim de henz tanmaya baladmz bu yeni siyasal anlay, 1952 y-lndan bu yana ilk reklam ajanslarnn ABD de kendini gstermitir. Reklam ajanslarnn, Eisenhowerin kampanyasna bavurmasyla birlikte, seim

18 19


kampanyalarnda siyasal pazarlama, gittike artan bir biimde rol oynamaya balamtr. Bylece, seim kampanyalarnda pazarlama teknikleri devreye girmi, siyasal iletiimde bir deiim, yeniden tanmlama sreci ortaya k-mtr (Achache, 1989, s. 103). Siyasal pazarlama, kimilerine gre siyasal ileti-imden daha baarl, daha ok etkili bir oluum olarak kendini gstermitir (Bouchillou, 2011, s. 89). Ardndan, 60l yllarda bunu John Kennedy (White, 2009), daha sonra Nixon (White, 2010) ve dier bakanlarn seim kampanya-lar (White, 1969) izlemitir. ABD, kendi demokrasisinde bundan byle siya-sal pazarlama tekniklerini tmyle benimsemi durumdadr. Bill Clintonn bakanlk seimlerinde daha da belirginlemi biimde kendini gstermitir (Newman, 1994). rnein, uluslararas irketlerin bu konudaki yaptlar ne-deniyle pek yakndan tand Theodore White ve Joe Mc Ginnis gibi siyaset pazarlamaclar, Nixonnn bakan seilmesi srecinin bir oluum deil, bir pazarlamann rn olduunu, bakann baz pazarlama uzmanlar ve rek-lamclar tarafndan paketlenerek bir tketim mal gibi pazarlandn (Ginnis, 1969) aka ifade etmekten ekinmemektedir.

imdi, uluslararas sermaye ve onun uzants irketlerin biimlendirdi-i kresel bir dnyada, piyasa ekonomisinin egemen olduu, medyann te-kelletii her lkede, kendi buluu olan bu siyasal pazarlama yntemleriyle ABD, istedii her siyasetiyi iktidara tayabileceini grm ve bunlar ken-di karlar dorultusunda kullanabileceini anlam durumdadr. Bu, siyasal iletiimden sapp siyasal pazarlamaya ynelmesini isteyen kresel bir anlay-n ortaya kard olumsuz bir durumdur.

KAPSAM ve YAKLAIM BTNLNE DORUSiyasal iletiim, iletiimin dier kollarna gre olduka yeni bir alandr. Kapsam ise; kuramlar ya da tekniklere gre deerlendirildiinde, belirsiz bir durum sergilemekte ve tartmalara neden olmaktadr. Bu belirsizlik balamnda or-taya kan sorunlarn farkllklar gstermesi, konuya ok ynl yaklam ge-tirmekle beraber, siyasal iletiime ok disiplinli nitelik kazandrmaktadr.

Bazen bir disiplin, bazen bir yntem olarak kabul edilen siyasal iletiimin iinde her trl ie yarayan bir alet kutusunu andrd sylenir. Bu, bir ba-kma dorudur. nk uygun aletin kullanm, iin cinsine, ustann becerisi-ne gre deiim gstermektedir. Bu yn ile siyasal iletiimin pragmatik bir zellik tad da sylenebilir.

Bu anlay ve yaklamn temsilcilerinden biri olan Bernard Lamizet gre; Siyasal iletiim; siyasal olguyu ortaya karan, anlalabilir, aklc, kendine zg bir alan oluturan kapsaml yaps ile siyasal uygulamalarmzn ve stratejilerimizin gerekle-mesinde etkili olan ilevleri, iktidarlar, olgular, birinden dierine aktaran ve tamakta olduumuz kimlikleri oluturan bir tanmlar birliidir (Lamizet, 2003, ss. 2 - 3).

imdi ayn yaklam ve anlayn altnda, siyasal iletiimin bir anlam-da kapsamn da belirleyebilecek kendimize zg oluturmu olduumuz yeni tanmmz5 burada bir kez daha yineleyecek olursak;

Siyasal iletiim: Yneten ve ynetilen kesimlerin aktrlerince, bulunduklar ko-numlar gerei var olan iktidarlar i ve d g odaklarna kar glendirmek ya da etkisini azaltmak veya ele geirmek zere yeni siyasal olgular yaratmak, var olanlar deitirmek amacyla siyasal alanda ortaya koyduklar, sonuta kimlikleri ve siya-sal kltr ortaya karacak, siyasal yapy biimlendirecek olan kamuoyu ve tant-ma dnk her trl eylem, strateji, teknik ve uygulamalar btndr, diyebiliriz (Ekinci, 2010, s. 41).

Daha ak bir deyile; bu tanm, sre iinde siyasetin kuramsalln ve toplumsal ltn belirleyen ve siyasal zneleri bize mal eden bir yaklam biimidir. Bizler, bulunduumuz durum ve anda kendimizi, siyasal kltrn bize salad szcklerle, birinden dierine yklenen anlamlarla tanmla-makta ve iletiim kurabilmekteyiz. Bu kuramsal yaklam bize siyasal yap-mz kazandrmaktadr.

Bu iki tanmn ortak birlikteliinde olgularn deiimi ve dolamnn be-lirledii bir anlam olarak nitelenen iletiim, konumuzu yakndan ilgilendiren birok yn ve ilevi ile karmza kmaktadr. Bu noktada, siyasal iletiimin tm yntem ve tekniklerini olayda ortaya kan koullara uygun olarak kul-lanmas sz konusudur. Siyasal iletiimin alma alann biimlendiren kap-sam ve yaklamn btncl olarak kavrayan ilevlerini u noktalarda toplayp ele alp belirleyebiliriz (Lamizet, 2002; Lamizet, 1992; Lamizet, 1998; Lamizet, 2003, s. 2);

Birincisi; siyasal olayn ortaya koyduu anlamdr: Siyasal olay, yalnzca simgesel bir sistemin, bir sylemin kuruluunda, zihnimize kaydolu koulu iinde anlam kazanabilir. Siyasal olayn anlam kazanabilmesi, onu alglayp ve tmyle uygulamaya koyabilmemiz iin siyasal iletiimin ona bir anlam yk-lemesi gerekir ki, biz onu tanyp anlayabilelim. Siyasal olayn anlam, yurtta-lar ve bizim iin tmyle bir tantm olaydr. Bu anlamla birlikte siyasal olay, tmden simgesel bir boyut kazanmakta, bizim yorumlarmzla birlikte olu-um srecine girmektedir. Siyasal olay yorumlamakla, siyasete anlam ykle-yip simgesel bir alanda onun kurulmasn ve dnlmesini salamaktayz. Siyasal iletiim, siyasal olaya bir anlam vermek, mmkn olduunca yorum-lamak, bunun da tesinde, kamusal alann aktrlerini var etmek iin oradadr.

5 Bir tanm eskilerin deyimi ile Efradn cami, ayarn mani olmaldr. Yani, kendinden olmayan-lar darda brakrken, kendinden olanlar da bnyesinde toplamaldr. Fakat, bir alet kutusunu andrd sylenen siyasal iletiimin tanmn yaparken, bunun ne kadar mmkn olduunu konu ile yakndan ilgilenenler daha iyi bilirler.

20 21


kincisi, siyasal aktrlerin kimliidir: Kimlik, siyasal bir aktrn kamu-sal alanda tannmasn salamaktadr. Kimlik, ayn zamanda siyasal aktrn kiisel olarak kurduu, kendine zg tekil boyut ile toplumsallamasn ve aidiyeti ile ortak kurulu boyutu arasnda oluan bir araclk ilevidir. Siyasal aktrn oluumcu bu iki boyutu arasnda kimlik, dierlerini ona tantrken, ayn zamanda kendisinin de bu tannma ykmllnn tmyle bilin-cinde olmasn, birbiri ardna gelen siyasal uygulamalar bu ykmllkle ortaya koymasn salamaktadr. Bu koullarda kimlik, siyasal aktrleri ken-dine zg duruma getiren, kamusal alann dier aktrlerini, anlatm ara ve gerelerini vererek uygulamalar ve eylemlerini kurup bir ykmll dile getirerek, kendilerinden ayrt edilmelerini salayan siyasal iletiim tarafn-dan dorudan hazrlanmaktadr.

ncs, siyasal zamann yaplanmasdr: letiim, siyasal alanda siyasal zaman da kurmaktadr. Antik kent devleti dneminde, birbiri ardna gelen si-yasal ierikli olaylarn ortaya koyduu deneyim, siyasal aktrlerin iktidarlarn ve erklerini kurumsal bir duruma getirdiinde, siyasal zaman bir malzeme gibi kullanan siyasal iletiim de birer tayc olan yurttalarn anlatm olgularn daha anlalr klmaktadr. Siyasal iletiimin bu boyutunda medya uygulama-larnn rol nemlidir. Siyaset zerinde tartma ve enformasyon meknlarn oluturan medya, siyasal zamann kendine zg simgesel boyutunu da ha-zrlamaktadr. zellikle medya, siyasal takvim sre ve anlarn anmsatarak siyasal zaman yurttalar iin daha anlalr bir duruma getirmektedir.

Drdncs, siyasal bellektir: Siyasal zamann kuruluunda iletiim, siyasal bellei hazr duruma getirmektedir. Bu, yurttalarn siyasal iletiimim uygula-malar, sylem ve olgular ile edinmi olduklar yurttalklarnn bir paras olan ortak bir bellektir. Paylalan bu bellein olumasyla siyasal zaman, siyasal olay oluturan medyann bir esi olmaktadr. Bu bellei zamana ekleyerek, kimlik-lerimizin tarihi ve gemiine zg bilgileri ortaya sermektedir. Fakat bu biimde siyasal bellek kurulduunda, bu boyut zerinde iletiim de yurttaln mantksal oluumlarndan biri gibi kurumsallamaktadr. Bir kltrde, iletiim olgular ile siyasal bellek hazrlanp yaylmaz ise, ortak anlatm olgularndan hibirine dayan-mayan yurttalk da sz konusu olmayacak, doal olarak ortaya kmayacaktr.

Beincisi, tasarm, topyalar ve kurgudur: Sonunda siyasal iletiim, olgu ve anlamlarn her birimizin taycs olduu siyasal dsellie vermektedir. letiim bu dsellie, taycs olduumuz siyasal dselliin dnyasal gerek-iliine dayanan bilincimizi ekleyerek ona bir gvenirlilik kazandrmaktadr. Tasarlar, bu dselliin gzle grlr olgulardr. Bu tasarlar iinde siyasal aktrler, ykmllklerini ve kimliklerini kuran dsellie bir gvenirlilik kazandrmaktadrlar. topyalar, nesnellikle kimlikleri belirleyen ideal siyase-

tin olgulardr. Gerektiinde, gerekliin ortaya serdii durumlarla karlap zorlanmaktadrlar. Byle bir durumda, siyasal aktrlerin birinden dierine ayrt edilmesini salayan, dselliklerle kimliklerini dile getiren o denli g-venilir, gerek uygulamalar olduunu syleyebilmek ok zordur. Sonunda kurgu, sanatsal yaptlar ve tablolarda, film ve tiyatro oyunlarnda, edebi yapt-larda siyasall ortaya koyan tantmlarn birlikteliidir. Kurgu, ideal siyaseti, baka bir dnyay, gerek bir dnyada tantm dnyasnda anlatm biimidir.

Altncs, (belki de en nemlisi), siyasal iletiimi anlamaktr: Siyasal iletiimi ilk be ilevi ile ele alp btncl olarak dnmek, siyasal iletiimi anlamak de-mektir. nk siyasal iletiim, grlecei gibi aktrlerin ve kendine zg olgularn zerine kurulu karmak bir dnyadr. Siyasal iletiimi dnmek ve anlamak ayn zamanda, oluum ve zmleme ara ve kavramlaryla onu yorumlamann yan sra, uygulama ve bilgi tekniklerini kullanma yeteneine sahip olmaktan baka bir ey deildir. Bylece, bir tutku iinde ykmllklerimize ve kamusal alan uygulama-larmza bir anlam kazandrp, bizi siyasal iletiimi anlamaya yneltmektedir. Bu, ada dnyann karmaklnda ivedilikle yerine getirilmesi gerekli bir grevdir.

SONU

Yirmi birinci yzyl dnyasnn en bata gelen bilimsel ve siyasal sorunu, ile-tiimdir. Her yerde geliip yaygnlaan enformasyon ve kresel iletiim, adil, eitliki ve iletiimsel bir toplum yaratmada yetersiz kalmaktadr. Siyasal ile-tiimin gnmzde nem kazanp, ne kma srecinin balang noktas da bu sorunsallk iinde yer almaktadr.

Bu balamda yeni anlalmaya balayan siyasal iletiim, nceleri siyasal sylem ve propagandaya indirgeyerek alglanrken, daha sonralar daha ok se-imler, seim kampanya ve propagandalar, siyasal tutum ve davranlar, oy verme sreci olarak alglanr olmutur. Bu nedenle, bu alanda etkin olan almala-rn ou da bu ynde younlama eilimi tamaktadr. Byle bir anlayn sonucunda, siyasal iletiim de doal olarak, hep seim sreci ile ilikilendiril-mi bir alan yrngesine girmi disiplin grntsnden bir trl kurtulama-mtr. Bu bakmdan siyasal iletiim almalarnda, hl varln srdren bir kapsam ve yaklam sorununu bulunmaktadr.

Ne var ki, siyasal iletiim yalnzca seim sreleri iletiimi ile snrl de-ildir. Aksine, iktidar ekseni dorultusunda toplumsal yaamn her ann kapsamaktadr: lke ii siyasal sistem ve bu sistem iindeki kar gruplarnn oluturmu olduu iletiim biimleri; ekonomik alt yapnn desteklenmesi; st yapda kendini gsteren iletiim biimleri; st yapnn alt yapyla btnle-mesi; kitle iletiimi ve eitim gibi, devletin ideolojik yaplanmas ile ilgili tm eylemler hep siyasal iletiimin alma alann kapsam ve yaklam iindedir.

22 23


zellikle kamusal alann nem kazanmasyla birlikte, siyasal iletiimin trl olgularnn dorudan gerekletii, siyasal iletiimin olgularn alp bi-imlendii, bir anlamda iletiim ve siyasetin krdm olduu, siyasal olayn oluumlarn ve tantmlarn bulduu ve bunlara anlam ykledii, kurumsal yaam ve toplumsal eylemler iinde aktrlerce benimsenip uyguland eli-kili ve karmak bir dnya kendini gstermitir.

nk siyasal iletiimin sorunlar, enformasyon medyas ve iletiim kalp-larnn patlamas sonucunda, toplumlarmzn teknik doas ve karmaas ne-deniyle ada toplumun ilerliinin tam ortasnda yer almaktadr. Yalnzca teknik bir yaklam yetersiz kald iin, ruhbilimsel koullar zerinde geni bir yansmann btnlemesi, siyasal iletiime belki de karmak zelliini veren ok farkl boyut daha eklenmitir: Dsellik, Simgesellik ve Gerek.

Siyasal iletiim, aktrlerin ve toplumsal ve siyasal olgularn zerine kurulu karmak bir dnyadr. Bu noktada siyasal iletiimin tm yntem ve teknik-lerini siyasal olayda ortaya kan koullara uygun olarak kullanmas sz konu-sudur. Siyasal iletiimin alma alann biimlendiren kapsam ve yaklamn btn olarak kavrayan ilevleri kabul edilen siyasal olayn ortaya koyduu an-lam; siyasal aktrlerin kimlii; siyasal zamann yaplanmas; siyasal bellek; tasarm, topyalar ve kurgu gibi olgu ve kavramlarn yan sra, en nemlisi olarak kabul edilen siyasal iletiimi anlamaktr. Siyasal iletiimi dnmek ve anlamak ayn zamanda, oluum ve zmleme ara ve kavramlaryla onu hem yorumlamak hem de uygulama ve bilgi tekniklerini kullanma yeteneine sahip olmaktr.

Siyasal iletiim konusunda, bilimsel yaptlarda az da olsa, bir art kayde-dildii bir gerektir. Ama buna karn, siyasal iletiim almalarnda henz alamam, bir kapsam ve yaklam sorunu bulunmaktadr. te bir anlamda bu almann amac, bu noktada akademik bir tartmay balatabilmektir.

Son Not:

Do. Dr. Necdet EKNC, stanbul Aydn niversitesi, letiim Fakltesi, Radyo, Televizyon ve Sinema Blm retim yesi.

KAYNAKA

ACHACHE, G. (1989). Le Marketing Politique. Herms, Une revue de lInstitut des sciences de la communication du CNRS, Numero, 4.

ATABEK, . (1999/3). Akademik Bir lgi Alan Olarak Siyasal letiimi. Gazi niversitesi letiim Fakltesi Akademik Dergisi.

AZZ, A. (2007). Siyasal letiim. Ankara: Nobel Yayn ve Datm.BATESON, G. & Ruesch, J. (2006). Communication et Societe. ditions du Seuil.BOUCHILLOU, J. (2011). Communication Politique et Marketing Politique en Context

de Campagne Prsidentielle; Sous la direction de: Lionel Honor, 2010-2011, Sciences Po Rennes.

BRETON, Ph. (1995). Mdias, Mdiation, Dmocratie : Pour Une Epistmologie Critique des Sciences de la Communication Politique. Herms, Une revue de lInstitut des sciences de la communication du CNRS, Numero, 17-18.

BRETON, Ph. & PROULX, S. (2012). LExplosion de la Communication. 4. Edition. Paris: La Decouverte.

DUVERGER, M. (1999). Sosyal Bilimlere Giri. 5. Bask. Ankara: Bilgi Yaynevi.ERDOAN, . (1997). letiim, Egemenlik, Mcadeleye Giri. Ankara: mge Kitabevi.EKNC, N. (2005). Siyasal Pazarlamann Dayanlmaz Hafiflii. Cumhuriyet, 18 Ocak.EKNC, N. (2005). Siyasal letiim Asndan Eski Yunan Kentlerinde Ortak Kimlii

Oluumuna Etki Eden Kutsal ve Kamusal Alanlar. Folklor/Edebiyat, Halkbilim, letiim, Antropoloji, Mzik, Tarih, Cilt: 11, Say: 41.

EKNC, N. (2010). Siyasal letiime Giri - letiimin Siyasetle Bulumas; 3. Bask, 102, Bikek: Krgzistan - Trkiye Manas niversitesi Yaynlar.

GESTL, J. (2008). La communication politique. Armand Colin, Cursus, Juillet.GERSTLE, J. (2001). Les Effet dInformation en Politique. Paris: L Harmattan.GINNIS, J. Mc. (1969). The Selling of President: 1968. Bylener Classic. GUIRAUD, P. (1994). Gstergebilim. ev. Prof. Dr. Mehmet Yaln, 2. Bask, Ankara:

mge Kitabevi.HABERMAS, J. (1999). Kamusalln Yapsal Dnm. 2. Bask, ev. Tanl Bora ve

dierleri. stanbul: letiim Yaynlar. KKER, E. (1998). Politikann letiimi, letiimin Politikas. Ankara: Vadi Yaynlar. LACAN, J. (2005). Le Sybolique, Limaginaire et Le Reel-Des Noms du Pere. Paris: Edution

du Seuil.LACAN, J. (1966). Ecrits. Paris: Seuil.LAMIZET, B. (1992). Les Lieux de la Communication. Editions Mardaga. LAMIZET, B. (1998). La Mediation Politique. LHarmattan.LAMIZET, B. (2002). Politique et dentite. Lyon: Presses Universitaires.LAMIZET, B. (2003). Communication Politique. Lyon : Institut dEtudes Politique de

Lyon (Les notes des cours indites).

24

letiim ve Diplomasi / Siyasal letiim

LAZAR, J. (2001). letiim Bilimi. ev. Cengiz Ank, Ankara: Vadi Yaynlar.MERCIER, A. (2001). La Communication Politique en France : Un Champ de Recherche qui

Doit Encore SImposer. LAnne Sociologique, /2 Vol. 51.MERCIER, A. (2004). Pour la Communication Politique. Herms Une revue de lInstitut

des sciences de la communication du CNRS, Numero, 38.MICHEL, M. (2001). LEtude des Mdias: Un Champ Ouvert la Transdisciplinarit,

Communication et Langages, Numera, 105-106, V Trimestre, 1995, s. 77-88: Mercier.

MUTLU, E. (1994). letiim Szl. Ankara: Ark Yaynlar.NEWMAN, B. (1994). The Marketing of the President-Political Marketing as Campaign

Strategy California: Library of Conress Catologing-in Publication Data.OKUMU, A. (2007). Pazarlama Anlaysnda Siyasal Pazarlamann Yeri ve Pazar

Konumlarna Gre Siyasi Partilerin Stratejik Analizi. Dumlupnar niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi, Say: 17, Nisan.

RIUTORT, Ph. (2007). Sociologie de la Communication Politique. Paris: ditions de la dcouverte.

YALIN, M. (1991). iirin Ortak Paydas- iir Bilimine Giri, no: 35, Sivas: Cumhuriyet niversitesi Yaynlar

YETKN, . (2002). letiim Odaklar Kullanlarak Trkiye Totaliter Bir Yapya Srkleniyor. Yeniden Anadolu ve Rumeli Mdafa - i Hukuk, Yl: 5, Say. 48, Eyll.

WALTON, D. (1989). La Comunication Politique: Construction dun Modle. Herms Une revue de lInstitut des sciences de la communication du CNRS, Numero, 4, s. 27-42.

WALTON, D. (1989). Le Medias, Maillon Faible de la Communication Politique. Herms Une revue de lInstitut des sciences de la communication du CNRS, Numero 4, s. 165-179.

WALTON, D. (2001). La Communication, Un Enjeu Scientifique et Politique Majeur du XXIe Sicle. LAnne sociologique 2, Vol. 51.

WHITE, T. H. (1969). The Making of the President 1968: Hardcover.WHITE, T. H. (2009). The Making of the President 1960: Harper Collings.WHITE, T. H. (2010). The Making of the President 1964: Harper Collings.ZILLIOLU, M. (1996). letiim nedir. 2. Basm. stanbul: Cem Yaynlar.

Daima Millet, Daima Hizmet

Daha Yapacak ok imiz Var

Ben Lafa Bakmam, craata Bakarm

Laf Deil, craat Se

Yeni Trkiye Yolunda Bi Daha stanbul

SYAS PARTLERN SEM SLOGANLARI(30 Mart 2014 Yerel Seimleri)

Adalet ve Kalknma Partisi (AK Parti)

SOSYAL MEDYANIN TRKYEDE YEN ZGRLK ALANLARINI BELRLEMEDEK ETKS ve YEREL SEMLERDE SYASAL LETMLE KOLEKTF KMLK OLUUMUNDAK ROL

Do. Dr. Soyalp TAMELK

ZETBu aratrmann konusu, Trkiyede sosyal medyann siyasal iletiimdeki rol ve ko-lektif kimlik oluumundaki etkileridir. Temel ama ise Trk halknda kolektif kimlik ina etme, siyasal ritel gelitirme ve kimlik belirleme mekn olarak sosyal medya-nn etkisini belirlemektir.

Bu alma, Marshall McLuhann Global Ky kavram ile ilikilendirilen kuram-sal ereveye dayandrlmtr. Aratrmann kapsam 17 Aralk 2013 ile 30 Mart 2014 tarihleri arasndaki seim sreciyle snrlandrlmtr.

Sosyal medyann dinamik, akc, deiken, kontrolsz ve srekli gncellenen si-yasal bir alanda ne gibi etkileri olabileceine ynelik problematie cevap aranrken, aratrmann temel varsaym ise; sosyal medyann Trk siyasetinin ve kltrel kim-liinin yeniden ina srecinde nemli rol oynaddr.

Sosyal medyaya ait snrlarn geniliinin, Trkiyedeki siyasal ve kltrel alanda zgrlklerin genilemesine katkda bulunduunu, ancak tehdit algsn da bu nis-pette gelitirdiini gstermektedir. Bundan hareketle devlet olarak Trkiye, birey olarak Trk insan sosyal medya ile birlikte byk bir hzla evirilmeye balam ve mahremiyeti kalmam yeni bilgi sisteminin kuatmas altna girmitir.

Aratrma sonucunda AK Partinin sosyal medya kaynakl krizlere kar gsterdii tepkinin veya alglama biiminin, henz stesinden gelecek lde olmadn gs-termitir. AK Parti, sosyal medyann siyasetle olan yeni ilikisini gz ard etmekte, bu ilikiyi sadece parti faaliyetlerini tantmakla ve savunma mekanizmasn altrmak-la snrlandrmtr. Bu konuyla ilgili olarak partinin yapabilecei ey, gl bir medya stratejisini yeniden planlamaktr.

Anahtar Kelimeler: Trkiye, Sosyal Medya, AK Parti, Siyasal Ritel, Kimlik, Twiplomasi.

28 29

S. Tamelik: Sosyal Medyann Yerel Seimlerde Siyasal letiimle Kolektif Kimlik Oluumundaki Rolletiim ve Diplomasi / Siyasal letiim

GR

Gnmzde sosyal medyann kitle iletiim arac olarak kullanlmas, Web 2.0n hizmete sunulmasyla balamtr (Dale, 2009, s. 2). Bu andan itibaren geleneksel medyadaki tek ynl bilgi paylam, artk yeni sistemle ift ynl, simetrik ve e zamanl olarak gereklemeye balamtr. Medyadaki yeni sistem anlay, zaman iinde sosyal medyaya dnm ve kiilerin internet zerin-den zgrce birbirleriyle diyaloga gemesine ve paylamlarnn artmasna yol amtr. Bu sayede bireylerin paylamlar, sanal dnyada birer deere kavumu ve bu deer de yeni zgrlk alanna dnmtr. Bu yn ile sosyal medya, bireylerin yeni egemenlik ve iletiim ekli olarak ortaya kmtr.

Kaplan ve Haenleinin (2010, ss. 59-60) tespitine gre sosyal medya ideolojik ve teknolojik ieriklerin, kullanc merkezli olarak retilmesine ve ge-litirilmesine izin veren internet tabanl uygulamalarn btnne verilen ad ek-linde tanmlanmtr. Esasnda sosyal medyann bu kadar popler olmas, geleneksel medyadan farkl olmasndan kaynaklanmaktadr. Zira geleneksel medyada, bilgi baka kaynaklarca/odaklarca hazrlanmakta, izleyiciler/kul-lanclar tarafndan da tketilmektedir. Bundan hareketle geleneksel medya, reten-tketen veya etken-edilgen (Bostanc, 2014) olarak ikiye ayrlmaktadr.

Hlbuki sosyal medyann ierii, genellikle tketenlerden olumaktadr. Bu nedenle ift ynl bir iletiim rgs bulunmaktadr (Kaplan, 2012, s. 133). Buna karn rgnn, interaktif bir nitelik tadn da sylemek mmkn-dr. Gnmzde sosyal medyann, geleneksel medyadan bir dier farkysa greceli olarak masrafsz olmas ve herhangi bir yerel otoriteden zorunlu izin/lisans almad bir iletiim platformuna dnmesidir (Benkler, 2006, ss. 23-24). Sosyal medyann, etkiye/aksiyona kar tepkisel/reaksiyon davranlar annda gsterebilecek olmas, geleneksel medyayla kyaslanamayacak ekilde avantaj salamaktadr. Ancak geleneksel medya ile sosyal medya arasndaki belki de en nemli fark, zgrlk alannda ortaya kmtr. Geleneksel medya, hkmetlerin ve g odaklarnn basks altndayken, sosyal medya, herkesin kolayca eriebildii ve grn snrszca savunabildii genel bir zgrlk alanna dnmtr (Johnson, 2005, ss. 76-79).

Sosyal medya platformu ise bireylerin, ortak ilgi alanlar erevesinde birbiriyle balant kurduu ve internet zerinden alt bir alan olarak grlmtr. Bu alan zerinden birtakm bilgi, mesajlama, interaktif etkin-lik, yorum ve ierik paylam gelitirilmitir (Surowiecki, 2005, ss. 41-42). Dolaysyla sosyal medya platformlar siyasal mesajlarn, simgelerin, imgele-rin, olaylarn, kimliklerin, retoriklerin, vb. hususlarn snrsz paylalmasna imkn veren yeni bir alan olarak ortaya kmtr. zellikle bu platformun

uluslararas nitelikteki sosyal medya alarna entegre olmas, ister istemez uluslararas aktrleri, g odaklarn, istihbarat servislerini vb. kurum ve ku-rulular da sisteme dahil etmesine yol amtr.

Bu amala alma, iletiim kuramlar arasnda en ok dikkati eken Marshall McLuhann Global Ky (The Global Village) kavramyla ilikilen-dirilmitir. lk kez McLuhan tarafndan oluturulan bu kavram, dnyann k-resel kye dnecei zerine kurgulanm, zaman iindeyse siyasal kltr, toplumsal yapy, iletiim rgsn ve zgrlk alanlarn yeniden yaplan-drmaya balamtr.

almada, 17 Aralk 2013 ile 30 Mart 2014 tarihleri arasnda yaanan sre ele alnmtr. fade edilen zaman snrll iinde sosyal medyadaki siyasal ve kltrel ierikli retorik eitlemesine baklm ve bu sylemlerin hangi sa-ikten hareketle ifade edildiine McLuhann kullanc-odakl kamu etkilei-minin yolunu aan yeni zgrlk alan yaklamyla deerlendirmeler yapl-mtr. Aratr mann temel varsaymysa sosyal medyann Trk siyasetinde ve kltrel kimliinde nemli rol oynaddr.

Geleneksel medyadan yeni medyaya gei srecinde McLuhan, pozitif an-lamda bir kresellemeden bahsetmi ve yeni biliim teknolojileri sayesinde siyasal, sosyal ve kltrel iletiimle insanlarn yeniden dokunma ve duyma duyularnn n plana ktn ifade etmitir. te bu dokunu ve hissetme du-yular, bireyin ve toplumlarn yeni zgrlk alan olarak var olma bilincini gelitirmitir. Bundan dolay Trkiye, devlet olarak, Trk insanysa birey ola-rak sosyal medyayla birlikte byk bir hzla ve ok yaygn bir ekilde evrilmi ve hibir gizemin kalmad yeni bilgi sisteminin kuatmas altnda girmitir.

Bu srece paralel olarak Trkiyedeki siyasal nitelikli kolektif kimliin inasnda ve siyasal ritellerin belirlenmesinde sosyal medyann rol b-yktr. Bu almada, siyasal kimliklerin sabit veriler olmad, ina edilmi gereklikler olduu yaklamndan hareketle Trkiyede siyasal kimlik ve onun ina edili srecinde sosyal medyann rol ele alnmtr. Bunun yan sra Trkiyenin 30 Mart yerel seimleri srecinde AK Partinin, sosyal medyay alglama ve uygulama biimine, yerel seim sonrasnda kazanmlarna ve sos-yal medyayla olan yeni iliki rgsne de baklmtr.

Bundan hareketle Trkiyede zgrlklerin yeni alan olarak tarif edilen sosyal medyann dinamik, akc, deiken, kontrol edilemez ve srekli gn-cellemelerle (Tapscott ve Williams, 2006, s. 79) ne gibi sorunlar yaratabilecei-ne ynelik problematie baklmtr.

alma boyunca, Trkiyede 17 Aralktan 2013ten itibaren sosyal med-yada yaymlanan siyasal ritel ierikli haberlerin niteliksel analizi yaplmaya

http://tr.wikipedia.org/wiki/Web_2.0http://tr.wikipedia.org/wiki/Web_2.0http://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0nternethttp://tr.wikipedia.org/wiki/Ba%C4%9Flant%C4%B1

30 31


allmtr. Bunun yan sra 30 Mart seimlerine katlan partilerin seim be-yannamelerine, sylemlerine, internet haberciliine, partilerin ve baz millet-vekillerinin sosyal paylam adreslerine ve siyasal ierikli bloglarn verilerine baklm ve konularna gre tasnif edilerek incelenmitir.

YEN ZGRLK ALANI OLARAK SOSYAL MEDYANIN NEM ve SYASET ALANINDAK TESRLER

Sosyal medyann ortaya kmasyla birlikte bireyin ve toplumlarn hayatn-da birok ey deimitir. Her eyden nce sosyal medyada var olan ortam gerei kullanc/tketicinin, yaratcln maksimum dzeyde kullanmas-na neden olmutur. Buna gre egemen sistemin klli iradesine, bireyin czi iradesinin entegre olduu katlmn yeni a demek mmkndr (Bhuiyan, 2014). Bu oluuma bal olarak deiim ve eriim hz artm ve bireylerde ye-nilikilik zellii nem kazanmtr. Buna karn gerekler deil, fikirler ne km, nesnel olmaktan ziyade samimi olmak deer grmtr.

Aslnda sosyal medya, takma ismin vermi olduu zgvenle, bireylere mu-azzam bir ifade zgrl bahetmitir. Bylece sosyal medyayla birey, yk-sek duvarlar arasnda skp kalmaktan kurtulmutur.1 Buna karn mahremi-yet duygusu da ciddi bir ekilde yara almtr.2 Bu yzdendir ki Time Dergisi, Aralk 2006da yln kiisini seerken bir ironi yaparak, herhangi nl biri ki-iyi tercih etmemi, klavyenin bandaki bireyi semitir (Graffy, 2009, s. 11). Aslnda derginin bu yaklam, ciddi bir ironi rneidir. Gerekten de kiilerin kendi ismiyle yer ald Facebook, gerek yaamla, sanal yaam birletiren en nemli sosyal paylam sitelerindendir. Bu ynyle hzla byyen Facebook, bilginin ok hzl bir ekilde paylalmasna yardmc olmutur (Bar, 2014). Twitter ise bilgi paylam hzn olabildiince hzlandrm ve 3G balantsnn hizmete girmesiyle birlikte bilgiyi anlk olarak paylama amtr.

Aslnda sosyal medyann siyaset alanndaki nemi, 2008 ABD Bakanlk seimlerinde ortaya kmtr. Bakanlk seimlerinde ipi gsleyen Barack Obama, 16 milyon dolarlk seim btesinin 8 milyon dolarn sosyal medya-ya ayrmtr. Bu da gstermitir ki Obama, ald oylarn %8ini sosyal med-ya zerinden kazanmtr.3 2012 seimlerindeyse Obamann sosyal medya ekibi, Twitter zerinden 32 milyon ierik paylam yaparak bir rekor krm (enkaya, 2014) ve sosyal medyann nemini ortaya koymutur.

1 Daha ayrntl bilgi iin bkz Toward Security 3.0: New Futures for Human Capaital Development, http://www.slideshare.net/moravec/society-3-0-presentation.2 Bunun iin bkz Sosyal Medya Mahremiyeti Yok Ediyor, http://www.milligazete.com.tr/ha-ber/Sosyal_medya_mahremiyeti_yok_ediyor/277771#.U0lcKFV_uxo3 Obama ABDnin 44. Bakan, http://www.bbc.co.uk/turkish/indepth/cluster/2008/01/080104_us_election.shtml

Sosyal medya, siyasal alanda kullanclarna aracsz, filtresiz ve dorudan iletiim imkn salamakla birlikte, interaktif olmas nedeniyle belirli bir gru-bun hakim olmasn veya tekel konuma gelmesini engellemitir. zellikle sos-yal medyann dk maliyetli olmas, hzl almas, byk kitlelere erime imkn salamas, cazip hale gelmesini daha da kolaylatrmtr. Dolaysyla dnyada sosyal medya, hemen hemen her alanda etkili ve ynlendirici nite-likte bir ara olarak bireyin zgrce retici/tketici olmasna imkn salam-tr. Ancak sosyal medyada ierikler, siyasal dengeler, fikirler, retorikler de hzla deiebilmektedir.

Bu ynyle sosyal medya, siyasal iletiimde ortaya karan sebep olmaktan ziyade daha ok kolaylatrc veya ekillendirici rolyle dikkati ekmektedir. zellikle sosyal medya stratejilerini uygulayan ulus-devletlerin, hedef kitle-ye eriip eriemedii ise ciddi bir tartma konusudur. Bunun balca sebebi sosyal medya kullanmnda ierik ekleyen her bireyin, dierleriyle eit olma-sdr. Bu sayede sosyal medya kullanclarnn paylamlarna ynelik dier bamsz kiilerin yapt yorumlarla yeni bir sosyal etkileim alan domu ve ksa bir sre sonra bu ortamn sanal toplumlar haline gelmesine yol amtr (Chatfield, 2014). Bu durum, sosyal medyann en tartmal konularndan bi-ridir. Zira birey, farknda olmadan zel hayatn sosyal medyaya am, zel hayatn rntgenlenmesinin sradan ve kabul edilebilir bir hl aldn ve ile-tiimdeki bu yeni halin kimliksiz kiilikleri (Chatfield, 2014) oluturmakta olduunu kabul etmitir.

Ne var ki siyasal kurumlar, sosyal medyann anlk iletiim aksiyonuna ge-rekli uyumu salayamad iin ar hareket etme durumunda kalmlardr (Wallin, 2013, s. 3). Dolaysyla Wallinn (2013, s. 12) da belirttii gibi sosyal medyada kullanlan siyasal dilin pek gelimedii aktr.

Buna ramen kiiler, kurumlar, siyasal partiler, sivil toplum gruplar, vb. topluluklar siyasal alanda Twitter sosyal iletiim arac olarak kullanmaktan kanmamlardr. zellikle SMS kadar ksa ve internet kadar etkili olmas ve halkla ilikiler grevini grmesi sebebiyle Twitterin kullancs nemli lde artmtr (Dale, 2009, s. 9). Dolaysyla Twitterin, en popler sitelerden biri olmas bouna deildir.

Ksacas sosyal medya, XXI. yzyln ilk eyreine damgasn vurmu sosyal bir olgudur. Bu olgu, haberlemeden iletiime, markalamadan pa-zarlamaya, siyasi karar alma srelerinden ekonomik dzenlemelere, kimlik oluumundan propagandaya ve daha birok alana sirayet etmi nemli bir durumdur. Srf bu yzden siyasal kurumlar, karar alma ve ikna etme sre-lerinde sosyal medyay kullanmak zorunda kalmlardr (Kartal, 2013, s. 164).

http://www.slideshare.net/moravec/society-3-0-presentationhttp://www.milligazete.com.tr/haber/Sosyal_medya_mahremiyeti_yok_ediyor/277771#.UpUHdMTxpxghttp://www.bbc.co.uk/turkish/indepth/cluster/2008/01/080104_us_election.shtmlhttp://www.bbc.co.uk/turkish/indepth/cluster/2008/01/080104_us_election.shtmlhttp://www.theguardian.com/profile/tom-chatfieldhttp://www.theguardian.com/profile/tom-chatfield

32 33


Bu balamda Trkiyede de sosyal medya giderek glenmektedir. Ancak sosyal medya uygulamalarnn daha ok genler arasnda yaygn olduu g-rlmtr (Kartal, 2013, s. 163). Trkiyede internet kullancsnn 35 milyon civarnda ve kullanm yann ortalama 28.5 olduu gerei birok eyi ifade etmektedir (Yldz, 2013, s. 2). Buna gre 53 milyon semenin %60 yeni med-ya kullancs konumundadr. Bu da gsteriyor ki siyasal alanda sosyal med-yay ihmal etmek ciddi bir risktir. Geri Trkiyede siyasal ve sosyal yapda yaanan birtakm deiiklikler, geleneksel medyann da deimesini zorunlu klmtr. Bylece iletiim, fiziksel snrlara baml kalmadan yeni bir yapya dnmtr (Graffy, 2009, s. 78). zellikle bu mecradaki deiiklikler, Trk insann gerek anlamda etkiledii aktr. Ne var ki Trkiyede, yeni medya iinde belirgin bir kuak atmasnn da yaand ortadadr. Bu yzden se-im atmosferindeki adaylarn pek ou, yapay iletiim arac olarak grd yeni medya aralarn kendilerinin yumuak karn olarak deerlendirmilerdir.

Hlbuki Trkiyedeki gen kuak, yeni medyay hzlca benimsemi ve kendi yaam alanlarna dahil etmitir. Ancak Trkiyede sosyal medyann maniplasyo-na, dezenformasyona ve kaos ortamna dnebilecei de grlmtr. zellikle Trkiyede ciddi iddialar ortaya atlrken, bunlarn kontrolsz bir ekilde konu-ulduu ve savunulduu phesizdir. Bu iddialar, btn kurumlar ve bunlara bal hukuk manzumesini de temelden sarsabilecek niteliktedir. Dolaysyla yeni medya uygulamalar, yeni bir muhalefet alann da beraberinde getirmitir.

Esasnda bu muhalefet alan, kendisine ulalmas ve ikna edilmesi gere-ken yeni bir mecradr (Graffy, 2009, s. 33). Artk gnmzde siyasilerden te-rr gruplarna kadar hemen herkes, gncel konular takip etmekte ve izleyici kitlesiyle annda ve srekli etkileim halinde olmaktadr (Dale, 2009, s. 1).

zellikle Trkiyede sosyal medyann nasl bir duruma geldiinin en cid-di gstergesi, Babakan Recep Tayyip Erdoann alma odasndan yaplan gizli dinlemelerin sosyal medya zerinden szdrlmasyla ortaya kmtr. Trkiyede politik kiilerin, sosyal medyann siber saldrsna maruz kalabi-lecei grlmtr (Kartal, 2013, s. 163). Artk Trkiyede sosyal medyann snrllklar, hukuklii ve zgrl yeniden tartlmaya balamtr.

Bu nedenle sosyal medya, Trkiyedeki seimlerin etkilenmesi, lke istik-rarnn bozulmas, ahlki deerlerinin zedelenmesi ve gven bunalmnn olumas asndan yeni bir saldr silah olarak grlmtr. Hatta baz si-yasilerce siber sava teknikleriyle sosyal ve siyasal silaha dnt ifade edilmitir. Dolaysyla eitli sosyal medya gruplarnn, dorudan AK Partiyi ve Babakan Erdoan hedef almas bouna deildir. Hlbuki dnyada siya-sal partiler, hedef kitlesine ulamak iin internet fenomenini bir vasta olarak

kullanmaya alrlarken (Graffy, 2009, s. 17), Trkiyede tam tersine sanal or-tamn bizzat hedefi haline gelmitir.

Bu nedenle Trkiyede 30 Mart seimleri, Trk siyasi hayatnda sosyal medyann ilk kez mdahale ettii yeni bir mcadele alan haline gelmitir. Buna gre Trk siyasi hayatndaki seimlerde yeni bir deer olarak ortaya kan sosyal medya, olumlu ve olumsuz ynleriyle snavn vermitir.

Trkiyede sosyal medyay etkin ve iyi kullanan politikaclarn yan sra doru kullanamayan ya da kullanmay tercih etmeyenlerin says da pek ok-tur. Zira 30 Mart yerel seimi, sosyal medyann snav olduu kadar, bunu et-kin kullanan veya kullanamayan adaylar iin de yeni bir snav alan olmutur.

zellikle Judith McHale, etkili ve yaratc bir ekilde kullanldnda yeni teknolojinin byk deiimlere neden olabileceini, iletiimdeki gelimeler sayesinde insanlarn dorudan katlmnn salanmasnn ve birbirleriyle ile-tiim kurmalarnn, geleneksel iletiimi daha da artrmaya ynelik frsatlar sunacan belirtmitir (Dale, 2009, s. 4). Bu yzden Trkiyede semen kitlesi-ni etkilemek ve yaplan sanal saldrlar nlemek iin AK Parti, stratejik hamle olarak teknolojinin btn imknlarndan istifade ederek ve siyasal retoriini yksek perdeden dile getirerek kar koymaya almtr. Bu gelimeden ksa bir sre sonra AK Partinin karar alclar, sosyal medyay daha aktif kullana-rak Trk semeni zerinde halkla ilikiler tekniklerini uygulamaya balamlar-dr. zellikle her seviyeden partilinin katlmna izin vermi ve adeta sanal cevap ordular kurulmasna imkn tanmtr. Ardndan AK Partiye, doru-dan veya dolayl olarak bal sosyal medya siteleri, halkla ilikiler portal gibi almaya balamtr. Bu ortamda Babakan Erdoann yaam tarz, bak as, szleri ve faaliyetleri hakknda bilgi verilmi ve aktif kullanclarn g-rleri dile getirilerek sosyalleebildii ve mesajlaabildii bloglar, videolar, Youtube, Twitter, Facebook ve 3G sanal dnya gibi tm interaktif medya iin bir platform hizmeti haline gelmitir.

Grnen odur ki AK Parti ve Babakan Erdoan, bundan sonra sosyal medyay ve sanal ortam daha da aktif kullanacaktr. Babakan Erdoan TBMM parti grubunda yapt konumada, kendisine sosyal medyadan ya-plan saldrlara kar ayn ortamda ve ayn tondan cevap vereceini de dile getirmitir.

Bu gelimelere paralel olarak AK Partiye yakn birtakm sosyal paylam si-telerinin hedef olarak belirledikleri eitli ya, sosyal tabaka ve blgesel mekn-da yaayan gruplara hitap edilerek, AK Partinin ve Babakan Erdoann ta-d misyonu ve lke iin yaptklar hakknda bilgi verilmeye allmtr. Bunun iin de Yeni Trkiye Yolunda Daima leri, Daima Millet, Daima Hizmet,

34 35


AK Belediyelerle Mutlu Hizmet gibi siyasal retorik gelitirilerek deiime ve yenilie vurgu yaplmaya allmtr. Bunun yan sra Cumhuriyet deerle-rine de vurgu yaparak Atatrk-Menderes-zal-Erdoan drtlemesine dikkat e-kilmitir. zellikle sosyal medyada yaymlanan telefon konuma kaytlarnn yasadlna vurgu yaplarak demokrasiye, hukukun stnlne, milli ira-deye ve bamszla iaret edilmitir. Dolaysyla AK Parti, ok scak bakma-masna ramen deien koullar ve sanal saldrlar gerei sosyal medyay daha aktif olarak kullanma ihtiyac hissetmi ve yukardan aaya4 doru sosyal medyay kullanarak, ksa srede deien olaylara ynelik tepki verilmesini salamtr. Bununla ilgili olarak Egemen Ban, smail Safinin ve benzeri AK Parti milletvekillerinin sosyal medya hesaplarndaki ifadelerine bakmak yeterlidir. Bylece AK Parti, yaygn bir ekilde sosyal medyay kullanarak ya-plan propagandaya, kar propagandayla cevap vermi ve bir lde Twitter diplomacysini (twiplomasi) kullanmaya almtr.

TRKYEDE SYASAL NTELKL KOLEKTF KMLK OLUUMUNDA SOSYAL MEDYANIN ROL

Trkiyede modern sermaye ve kapitalist retim koullaryla tanmlanan mo-dern toplumsal yapnn sosyal ilikiler a karmaklatka, oulcu yaant-ya (Hall, 1994a, s. 201) daha ok bask yapld grlmtr. zellikle o-ullam bu halin, Trkiyedeki toplumsal dnyay kolektif tasarmlar (Hall, 1994a, s. 203) olarak kuatmas, modern medyann yeniden sorgulanmasna neden olmutur. Aslnda bu sorgulamann ardndan Trkiyede modern med-yann ilevsel boyutu, farkl toplumsal bilgi tiplerinin snflandrlmasn ve dzenlenmesini gerektirmitir.

Modernlemeyle birlikte toplumsal btnln artan paralanma tehdidi karsnda yeni medyann ilevi, toplumsal bir btn olarak kavrayabilecek ekilde yeniden ina etme ve kullanlabilecek ortak sembollerin retimini gn-deme getirmedir. Trkiyede olduu gibi ortak sembollerin insanlara belli bir anlam kazandrmakta ara olmas (Anderson, 1993, s. 50), Trkiyedeki mo-dern insann kimliini bulmasn mmkn klar gibi grnmektedir.

Schlesinger (1994, ss. 28-32) ve Hobsbawnn (1995, ss. 55-56) da ifade ettii gibi bireyin birden ok kimlii olduu, kabul edilen bir grtr. zellikle

4 Hlbuki sosyal medyann yeni dinamikleri gerei yukarndan aaya deil, aadan yukar gi-den bir yolun takip edilmesi gerekir. Bu yntem, st ynetimin alttakileri ynettii bir dzen yeri-ne, alttakilerin st ynetimi denetledii, uyard ve srekli gelitirmeye alt, bu yzden dz-gn ynetim iin alttakilerin srekli izlenmesi gerektii bir biliim a dzenidir. Pek tabi ki bu durum, demokrasinin tam anlamyla iledii lkelerde geerlidir. Bunun iin bkz Sosyal Medya Nedir? Globalleme ve Sosyal Medyann Yakn likisi, http://www.sosyalmedyacci.com/2012/01/sosyal-medya-nedir-globallesme-ve-sosyal-medyanin-yakin-iliskisi.html#sthash.fHSZrc2w.dpuf

sosyal kiilikler, roller ve statler bunlardan bazlardr. Ancak kimlik, kiiden kiiye ve toplumdan topluma zamanla deiebilmektedir. zellikle gelenek-sel toplumlarda kimlik bir sorun tekil etmemektedir. Zira treler, gelenekler, grenekler vb. hususlar kiilerin kimliini belirlemektedir. Bu noktadan ha-reketle geleneksel ve kk toplumlarda yaayan insanlarn kimliklerinden sz edilse de kimlik sorunlarndan sz etmek doru deildir (Bozkurt, 1994, s. 5).

Buna gre zaman ve mekn ierisinde toplumlarn kimliklerinin oluma-snda ve srdrlmesinde sosyal medyann oynad rol yeni bir tartma alan olarak ne kmaktadr. zellikle Trkiyede olduu gibi kolektif kimliklerin inas, sosyal medyayla yeniden tanzim edilmeye allmaktadr.5

Aslnda Trkiyede kolektif kimliklerin ele alnd dnemin hakim sos-yal medya atmalarnn paradigmasnn, sabit ve zc6 bir kimlik kuramyla taban tabana zt olduu grlmektedir. zellikle bu ztlk, sosyal medyann kitle iletiim arac olarak tarafszlk ilkesiyle ve bireysel haklar mitinin zgr-leme nosyonuyla atmaktadr (nal, 1995, s. 23). Kald ki sosyal medyada ve bireysellikte yaanan snrszlk ideolojisi, hegemonya, g, iktidar vb. kavram-larla kkrtlmakta (Hall,1994b; Hardt, 1994) ve zel kii ile tzel kiiliin a-tmasna neden olmaktadr. Aslnda bu atmann ana kayna, kitle iletiim aralarnn g/iktidar sahiplerinin sylemleri erevesinde rettii tzel kii-likle ilgili rettiklerini zel kiilerin tketmeye zorlanmasdr (Van Dijk, 1994, ss. 276-277; nal, 1995). Dolaysyla Trkiyede retenin ve tketenin yapsal ve yanllk ilikisi ciddi bir ekilde bozulmu ve ilikiler rgs yeniden ina edilmeye allmtr.

Ne var ki Trkiyede kimlik inasn dinamik bir sre olarak ortaya koyan bu yaklam kolektif kimliklerin, zelde de ulusal kimliin inasnda olutu-rucu unsurlarn, sradan insanlar (Hobsbawn, 1995; Gellner, 1992) olmad konusundaki genel kabule ters dmektedir. Aslnda Trkiyedeki kolektif kimlik oluumunda sosyal medya bizlii oluturmak veya bunu istemek iddiasnda deildir. Sosyal medyann iletiim andaki nemi bizliin ve bizlik iddiasnda bulunanlarn niteliinin tarihsel sre iindeki deiimi-nin tespit edilebilecei bir kimlik mekn olmasndan kaynaklanmaktadr.

te yandan Trk halknda siyasal ritellerin meknsal snrlamalar gz nne alndnda, yeniden retimin sosyal medyayla yaygnlatrlmad zaman olduka snrl kalaca salayaca aktr. Aslnda Trkiyede siya-sal ritel alannda seilen anlamlarn meruluk kazanmas iin toplumsal g sahiplerinin sylemlerinin yeniden tesis edildii yer olan sosyal medyann

5 Bu konuyla ilgili olarak bkz Anderson, 1993: 50; Morley ve Robins, 1997: 21-22.6 Bunun iin bkz Van Dijk, 1994.

http://www.sosyalmedyacci.com/2012/01/sosyal-medya-nedir-globallesme-ve-sosyal-medyanin-yakin-iliskisi.html#sthash.fHSZrc2w.dpufhttp://www.sosyalmedyacci.com/2012/01/sosyal-medya-nedir-globallesme-ve-sosyal-medyanin-yakin-iliskisi.html#sthash.fHSZrc2w.dpuf

36 37


rol tartlmazdr. Hall (1978, s. 78), toplumsal g/iktidar sahiplerini, haber metinlerinin birincil kaynak olarak tanmlarken, bu avantajl konumlarndan kaynaklanan durum gerei, sosyal medyann da haber metinlerini yeniden ina etme yetisine sahip olduunu iddia etmektedir. zellikle sosyal medyada haber metinlerinin kapal olduunu ortaya koyan almalardan ve profesyo-nel gazetecilik ideolojisinin akredite haber kaynaklarna yapsal bamllkla sonulandndan hareket edildii zaman toplumsal g/iktidar sahiplerinin durum tanmlarnn sosyal medyayla yeniden retildii sonucuna varlmtr.

Bu nedenle Trkiyede siyasal ritellerin, toplumsal yapsndaki g/ikti-dar dalmndan bamsz ele alnamayaca grlmektedir (Sezer, 1972, s. 97). Ayn durum sosyal medya metinlerinde de geerlidir. Buna gre sosyal medya araclyla siyasal ritellerin yeniden retim ihtiyac vardr. Esasnda sosyal medya araclyla kurulan siyasal iletiimin, srekli yenilenmesi ge-rekmektedir. Buna karn siyasal ritel, her zaman gelenei ne srmekte ve tm ekiciliini bir ekilde gelenee gnderme yaparak saptamaktadr (Abls, 1998, s. 153). Bu ynyle Trkiyede siyasal riteller, sosyal medya-da ekil ve usul deise de ierik ynnden eskiye veya bir nceki duruma referans yapmaktadr. Bu duruma dikkat eken Abls de modern siyasal ile-tiimin bireysellii pekitirme eiliminde olduunu, ancak siyasal ritellerin tam tersine, bireysellii geride braktn, hatta kapsayc bir kolektif tarihe dahil olunarak, yeniden canlandrlan deerler ve simgeler sisteminin ne kardna vurgu yapmtr (Abls, 1998, s. 153). Dolaysyla AK Partinin yerel seimlerle ilgili beyannamenin banda Byk Medeniyet Yolunda re-toriinin seilmesi bundandr.

AK PARTNN SOSYAL MEDYAYI ALGILAMA BM ve UYGULAMALARI

Trkiyede son yllarda vuku bulan gelimelerin tesiriyle kolektif kimlik, siyasal ritel ve kimlik mekn olarak sosyal medya leminin bir araya gelmesi bou-na deildir. Bu kavramlarn

İletİŞİm ve dİplomasİ

Documents