İller arasi rekabet endeksi

ÇALIŞMANIN AMACI

Küresel rekabet içinde firmalar arasındaki rekabetin bir başka çeşidinin kentler arasında oluştuğu görülmektedir. Ege Bölgesini oluşturan Afyonkarahisar, Aydın, Balıkesir, Çanakkale, Denizli, İzmir, Kütahya, Manisa, Muğla ve Uşak illerinin rekabette bölge içindeki durumlarının tespit edilmesi ve Ege bölgesinin illeri arasında rekabet düzeyinin karşılaştırılması amaçlanmıştır. Çalışmanın ama amacı Ege bölgesi illerinin rekabette önemli etkisi olduğu düşünülen kriterler kapsamında karşılaştırılmalarıdır. Bu amaçla geliştirilen bir rekabet ölçeği ile iller arasındaki rekabet karşılaştırılmasının yapılması, illerin birbirleri ile olan farklılıklarının ortaya konulması planlanmaktadır.

ARAŞTIRMA KISITLARI

Ölçeğin geliştirilmesinde dönemsel olarak tekrar edilebilir olması esas ılınmıştır. Bu kapsamda rekabeti etkilediği düşünülen değişkenlerin ilgili organlarca periyodik olarak toplanan veriler temel ölçüt olarak alınmış ve periyodik olarak toplanmayan değişkenler ölçek dışında bırakılmıştır.

ALT ENDEKSLER ETKİ PUANIAR-GE 75,64Bankacılık 36,35Çalışma 54,17Dış ticaret 40,54Eğitim 75,84Enerji 65,94Hava Kirliliği -35,95İSO 500 47,86İş Gücü 42,17Konut 19,44Kültür ve Spor 27,41Nüfus 23,44Sanayi Bölgeleri 39,63Sağlık 59,12Suç -28,08Tarım 30,78Trafik 17,98Turistik Yatak Sayısı 43,05Ulaştırma 32,35Vergi 36,70Yatırım-Teşvik 60,00

KAYNAKLAR

* Bu araştırma, EGEV İller Arası Rekabet Endeksi-2011 (Ege-on) kitapçığı verileri kullanılarak hazırlanmıştır.

İLLER ARASI REKABET ENDEKSİ PUANLARI

Ege Bölgesi’nin illeri arası rekabet endeksi, illerin 2011 yılı ekonomik ve sosyal performansı açısından önemli ve ayrıntılı ipuçları vermektedir. Bölgedeki on ilin 56 değişken ve 21 alt endekse bakılarak hangi alanlarda zayıf hangi alanlarda güçlü olduğu saptanmıştır. Bu endeks çalışmalarının her yıl tekrarlanması ile illerin zaman içinde ekonomik ve sosyal performanslarının hem birbirleri ile karşılaştırılabilmesi hem de il durumlarının gidişatı üzerine net verilere sahip olunacağı düşünülmektedir.

0

100

200

300

400

500

600

700

İzmir Çanakkale Denizli Manisa Balıkesir Muğla Kütahya Aydın Afyonkarahisar Uşak

Ege Bölgesi’nin İller Arası Rekabet Endeksi’nin 2011 yılı lideri İzmir’dir. İzmir’in 21 alt endeksten topladığı puanın en yakın takipçisi Çanakkale’nin ardından çok az farkla Denizli gelmektedir. Endekste dördüncü sırayı Manisa alırken Balıkesir, Muğla ve Kütahya sırayla birbirlerini takip etmektedir. Son üç sırayı ise Aydın, Afyonkarahisar ve Uşak almaktadır.

Ege Bölgesinin İller Arası Rekabet Endeksi’nde İzmir açık ara lider konumdadır. Ancak, İzmir’i diğer illerden ayırırsak kalan 9 ilin kendi arasında gruplara ayrıştığı görülmektedir. Bu açıdan bakıldığında 9 ilin birbirleri ile olan ekonomik ev sosyal rekabetinin mümkün olduğu ve iller arasında büyük ekonomik ve sosyal uçurumlar olmadığı anlaşılmaktadır.

ALT ENDEKSLERE AİTSONUÇ VE DEĞERLENDİRMELER

ÇALIŞMA HAYATI

28,99

23,68 25,08

21,77

27,34

44,46

30,86

34,93

18,1

22,55

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

Afyonkarahisar Aydın Balıkesir Çanakkale Denizli İzmir Kütahya Manisa Muğla Uşak

Çalışma Hayatı endeksinin lideri İzmir’dir. Büyük ölçekli işletme rakamlarında İzmir, azı alt endekslerde olduğu gibi (Sanayi Bölgeleri, ISO-500, Vergi Endekslerinde) diğer illerin açık ara önünde bulunmaktadır. Ayrıca, Çalışma Hayatı endeksinin il sıralaması ile Sanayi Bölgeleri il sıralamasının Kütahya dışında aynı olması dikkat çekicidir.

Çalışma Hayatı endeksi, iki değişkenden oluşmaktadır. Bu değişkenler, çalışanların işletme sayısına bölünmesiyle her saplanan işletme başına istihdam yaratma oranı ile 250 kişi ve üzeri istihdam kapasitesi olan büyük ölçekli işletme sayısıdır. İşletme başına istihdam yaratma oranı Büyük ölçekli işletme sayısı (Normalize edilmiş) (Normalize edilmiş)

100

77,95 80,5675,48

81,18

63,53

98,63 97,6

59,62

78,88

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


8,63 10,66 13,26,9

20,81

100

16,75

32,49

8,12 6,6

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


İzmir, iki değişkenin hesaplanan değerleri sonucunda Çalışma Hayatı endeksinde en yüksek toplam değeri alarak ilk sırada yer almaktadır. İkinci sırada Manisa belirgin bir farkla bu ili takip etmekte, Kütahya, Afyonkarahisar, Denizli yakın endeks değerleriyle ardı ardına sıralanmaktadır. Diğer iller sırasıyla Balıkesir, Aydın, Uşak Çanakkale ve Muğla’dır.

Endekse ilişkin değişkenlere bakıldığında işletme başına istihdam yaratma oranında Afyonkarahisar, Kütahya ve Manisa birbirlerine yakın değerler ile ilk üç sırayı oluşturmaktadır. Büyük ölçekli işletme sayısında İzmir, önemli bir farkla lider konumda iken bu ili, Manisa ve Denizli oldukça geriden takip etmektedir.

Büyük ölçekli işletme sayısı değişkenlerinde önde olan illerin, ISO-500, Dış Ticaret ve AR-GE endekslerinde de lider iller arasında olmaları dikkat çekicidir.

İşletme başına istihdam yaratma oranı değişkenin son üç sırasında Çanakkale, İzmir ve Muğla bulunmaktadır. Büyük ölçekli işletme sayısı değişkenin son üç sırasını Muğla, Uşak ve Çanakkale oluşturmaktadır.

İŞGÜCÜ

7,97

1,13

9,23

10,82

4,4

-0,26

10,93

8,65

6,21

9,1

-2

0

2

4

6

8

10

12


İşgücü endeksi, iki değişkenden oluşmaktadır. Bu değişkenler, çalışabilir nüfusun toplam nüfusa oranı ile işsizlik oranıdır. İşletme başına istihdam yaratma kabiliyetlerine bakıldığında Afyonkarahisar, Kütahya ve Manisa illerinin birbirlerine yakın değerlerle lider olduğu görülmektedir. Aynı zamanda, bu illerin mesleki eğitim açısından da lider iller olmaları dikkat çekmektedir.

Kütahya, işgücü endeksinde en yüksek toplam değeri alarak lider konumdadır. İkinci sıradaki Çanakkale Kütahya’ya çok yakın seviyede iken Balıkesir ve Uşak birbirlerine yakın değerlerle bu illeri takip etmektedir. Bu ileri de Manisa, Afyonkarahisar, Muğla, Denizli, Aydın takip ederken İzmir, eksi değere sahip tek il olarak işgücü endersinin sonuncusu durumundadır. Çalışabilir nüfusun toplam nüfusa oranı İşsizlik Oranı(-) (Normalize edilmiş) (Normalize edilmiş)

88,97

95,91

97,6998,58

96,09

100

95,73 95,55

100

95,73

82

84

86

88

90

92

94

96

98

100


50,33

89,4

52,9846,36

74,17

100

43,05

53,64

69,54

51,66

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


Değişkenler incelendiğinde çalışabilir nüfusun toplam nüfusa oranında İzmir ve Muğla lider konumdayken diğer iller oldukça yakından takip etmektedir. Kütahya, Çanakkale, Afyonkarahisar, Uşak, Balıkesir ve Manisa tek haneli ve daha düşük işsizlik oranlarına sahip bulunmaları nedeniyle işsizlik oranında avantajlı konumdadır. Öte yandan, İzmir çalışabilir nüfusun toplam nüfusa oranında ilk sırada iken diğer iller arasında en yüksek işsizlik oranına sahip olması nedeniyle işsizlik oranı endeksinin sonuncusudur.

Değişkenlere ilişkin verilerin ayrıntılı analizi yapıldığında çalışabilir nüfusun toplam nüfusa oranında son sırada Kütahya, Uşak, Manisa ve Afyonkarahisar; işsizlik oranında son sırada Denizli, Aydın ve İzmir yer almaktadır.

AR-GE

2,74 3,896,45

39,5942,15

75,64

39,95

7,86

0,97 0,88

0

10

20

30

40

50

60

70

80


AR-GE endeksi, iki alt değişkenden oluşmaktadır. AR-GE departmanı bulunan işletme sayısı ve ildeki teknopark sayısıdır.

İzmir, AR-GE endeksinde açık ara farkla Denizli, Kütahya ve Çanakkale’nin önünde lider konumdadır. Diğer illerin endeks değerleri ise bu illerin oldukça gerisindedir. AR-GE departmanı bulunan işletme sayısı İllerdeki teknopark sayısı (Normalize edilmiş) (Normalize edilmiş)

7,1410,14

16,82

5,9912,67

100

6,91

20,51

2,53 2,3

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


0 0 0

100 100 100 100

0 0 00

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


AR-GE birimi bulunan işletme sayısında İzmir, önemli bir farkla önde iken bu ili Manisa, Balıkesir, Denizli ve Aydın takip etmektedir. İldeki teknopark sayısında ise Çanakkale, Denizli, İzmir ve Kütahya aynı değere sahiptir.

Büyük ölçekli işletme sayısı ve İSO ilk 500 içindeki şirket sayısında önde olan bazı illerin AR-GE birimi bulunan işletme sayısı ve ildeki teknopark sayısında da önde olması dikkat çekicidir.

İki değişkenin ayrıntılı analizi yapıldığında AR-GE birimi bulunan işletme sayısı son üç sırada Çanakkale, Muğla ve Uşak bulunmaktadır. İldeki teknopark sayısında ise son sıralarda Afyonkarahisar, Aydın, Balıkesir, Manisa, Muğla ve Uyak bulunmaktadır. İSO-500

0 0

10,47

0

16,45

47,86

2,99

14,96

2,991,5

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50


İSOİlk 500 İçindeki Şirket Sayısı (Normalize edilmiş)

0 0

21,88

0

34,38

100

6,25

31,25

6,253,13

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


ISO-500 endeksinin lideri İzmir, diğer iller arasında açık ara fark yaratmıştır. Denizli ve Manisa, bu endeksin İzmir’e en yakın iki ili olsa da aradaki açık ara fark kayda değerdir. İzmir’in büyük ölçekli işletme sayısı, toplam ihracat ve toplam ithalat değişkenlerinde lider olması, İzmir’in İSO-500 endeksinde liderliğini destekleyen en önemli etkenler arasındadır. İSO-500 endeksinde İzmir’i daha gerilerden Denizli ve Manisa illeri takip etmektedir. Afyonkarahisar, Aydın ve Çanakkale’deki firmaların İSO-500 listesi içinde yer almaması nedeniyle bu iller İSO-500 endeksinden puan alamamıştır. YATIRIM-TEŞVİK

12,08

17,34

24,122,62

17,46

41,42

11,11

32,65

13,36

7,33

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45


Yeni yatırımlarda iller arasında belirgin farklılıklar bulunurken İzmir ve Manisa, bu iller arasında ortalama olarak en fazla yerli ve yabancı sermaye çeken illerdir. Öte yandan, yüksek nüfuslu İzmir, en fazla kamu yatırımı alan il olarak algılansa da yatırım teşvik belgesine düşen sabit sermaye verile göz önüne alındığında İzmir, orta sıralarda bulunmaktadır. Diğer yandan, Yatırım-Teşvik endeksinin ilk iki ilinin Dış Ticaret endeksinde de ilk iki olması ve bu iki endekste de lider illerin ardından gelen iller ile lider iller arasında önemli bir endeks değeri fakrı olması dikkat çekicidir. Bunun yanında, Yatırım-Teşvik ile Dış Ticaret endekslerinin son sıralarında yer alan illerin hemen hemen aynı iller olması da dikkat çeken diğer bir noktadır. Kamu yatırım toplamı Yatırım teşvik belgesi başına düşen sabit yatırım (Normalize edilmiş) (Normalize edilmiş)

25,4929,21

42,88

30,01

20,36

100

33,89

45,3750,18

7,6

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


27,15

42,11

74,78

100

52,6147,36

29,59

41,19

22,65

32,19

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


Yatırım-Teşvik endeksi, dört değişkenden oluşmaktadır. Bunlar, kamu yatırımı toplamı, yatırım teşvik belgesi başına düşen sabit yatırım, yeni yatırımlarda yabancı sermaye ve yeni yatırımlarda yerli sermayedir.

Yeni yatırımlarda yabancı sermaye Yeni yatırımlarda yerli sermaye (Normalize edilmiş) (Normalize edilmiş)

8,8

22,17

2 0 0

30,14

1,43

100

0,54,39

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


20,5323,62

45,39

26,98

45,31

100

12,08

28,25

18,91

6,39

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


İzmir, yatırım teşviğinde Manisa dışında diğer illerle kıyaslandığında açık ara farkla lider konumdadır. Bu endeksin lideri İzmir’i Manisa, Balıkesir ve Çanakkale takip etmektedir. Öte yandan Afyonkarahisar, Kütahya ve Uşak illeri de son üç sırada yer almaktadır.

Değişkenlere ait veriler incelendiğinde kamu yatırımları toplamında 4 milyona yakın nüfusu ile İzmir, açık ara liderken bu ili, Muğla ve Manisa oldukça geriden takip etmektedir. Yatırım teşvik belgesi başına düşen sabit yatırımlarda Çanakkale’nin liderliğini Balıkesir ve Denizli izlemektedir. Yeni yatırımlarda yabancı sermayede Manisa’nın açık ara liderliğini İzmir ve Aydın izlemektedir. Yeni yatırımlarda yerli sermayede lider İzmir’i açık ara farkla Balıkesir ve Denizli takip etmektedir.

Endeksi oluşturan dört değişkenin ayrıntılı analizi yapıldığında, kamu yatırımları toplamında son üç sırada Afyonkarahisar, Denizli ve Uşak bulunmaktadır. Yatırım teşvik belgesi başına düşen sabit yatırımda son üç sırada Kütahya, Afyonkarahisar ve Muğla bulunmaktadır. Yeni yatırımlarda yabancı sermayenin son üç sırasında Muğla ve hiç yatırım almayan Çanakkale ve Denizli yer almaktadır. Yeni yatırımlarda yerli sermayenin son üç sırasında ise Muğla, Kütahya ve Uyak bulunmaktadır.

SANAYİ BÖLGELERİ

11,48

7,458,65

3,32

9,69

39,63

4,06

16,38

1,27

9,49

0

5

10

15

20

25

30

35

40


Organize sanayi bölgelerinde tahsis edilen parsel adedi Organize sanayi bölgelerinde toplam istihdam (Normalize edilmiş) (Normalize edilmiş)

28,13

14,1 14,67

6,99

16,7

100

6,64

20,62

0

37,61

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


15,211,25 11,16

2,19

47,88

100

8,41

51,99

0

22,93

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


Sanayi Bölgeleri endeksinin ilk sırasındaki İzmir’in diğer illerle kıyaslandığında çok yüksek puanı vardır. Bu endekste ikinci olan Manisa da diğer illerin oldukça önünde yer almaktadır. Sanayi Bölgeleri endeksinin il sıralaması ile “Çalışma Hayatı” endeksi Kütahya ili dışında, iller sıralamasında önemli bir benzerlik göstermektedir. Sanayi Bölgeleri endeksi üç değişkenden oluşmaktadır. Bu değişkenler organize sanayi bölgelerinde tahsis edilen parsel adedi, organize sanayi bölgelerinde toplam istihdam ve küçük sanayi sitelerinde dolu işyeri sayısıdır. Organize sanayi sitelerinde dolu işyeri sayısı (Normalize edilmiş)

43,57

31,1

39,69

15,99

8,85

100

15,73

51,54

9,63 11,2

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


İzmir, üç değişkenin hesaplanan değerleri sonucunda diğer illerle kıyaslandığında çok önemli bir farkla lider konumdadır.

Organize sanayi bölgelerinde tahsis edilen parsel adedinde İzmir’i uşak ve Afyonkarahisar izlemektedir. Organize sanayi bölgelerinde toplam istihdam rakamlarında İzmir’i Manisa ve Denizli takip ederken küçük sanayi sitelerinde dolu işleri sayısında İzmir’i sırasıyla Manisa ve Afyonkaraisar izlemektedir.

ENERJİ

15,07 15,6420,16

65,94

24,87

35,42

19,5 20,4422,61

25,06

0

10

20

30

40

50

60

70


Enerji endeksinin lideri Çanakkale, bu endekste açık ara lider konumdadır. Diğer yandan, bu ilin yatırım teşvik belgesi başına düşen sabit yatırım değişkeninde de önemli bir farkla lider konumda olması dikkat çekicidir.

Kişi başına toplam elektrik tüketim MWh(Normalize edilmiş)

22,86 23,7130,57

100

37,71

53,71

29,57 3134,29

38

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


Enerji endeksinde kişi başına toplam elektrik tüketimi (MWh/kişi) verileri dikkate alınmıştır. Bu endekste Çanakkale, açık ara lider konumdayken Çanakkale’yi oldukça geriden İzmir, Uşak ve Denizli takip etmektedir. Enerji endeksinde diğer illerle kıyasla daha düşük endeks değeri çıkan iller, Kütahya, Aydın ve Afyonkarahisar’dır.

BANKACILIK

16,71

21,3520,29

17,93

26,85

34,24

17,63

22,18

27,22

20,23

0

5

10

15

20

25

30

35


Bankacılık endeksinde birçok farklı isimli bankanın İzmir’de şube açtığı görülmektedir. Ayrıca, mevduat ve kredi hacimleri dikkate alındığında İzmir’in tek başına işlem hacminin diğer bütün illerin toplam işlem hacmine yakın olduğu saptanmıştır. Bankacılık endeksinde İzmir’in hissedilir bir üstünlüğü görülmektedir. Diğer yandan, kişi başına düşen mevduat tasarrufları ile kişi başına düşen banka kredileri arasında en fazla pozitif fark olan iller Uşak ve Muğla’dır. Bu illeri, İzmir ve Balıkesir izlemektedir. Kişi başına düşen mevduat tasarrufları ile kişi başına düşen banka kredileri arasında en fazla negatif fark olan iller ise Manisa, Çanakkale ve Kütahya’dır. Bu illeri Denizli, Afyonkarahisar ve Aydın izlemektedir.

Bankacılık endeksi, dört değişkenden oluşmaktadır. Bunlar, farklı isimli banka sayısı, nüfus başına ortalama banka mevduatı, nüfus başına ortalama banka kredisi ve ticari kuruluşların mevduatının toplamı mevduat içindeki payıdır.

Farklı isimli banka sayısı Nüfus başına ortalama banka mevduatı (Normalize edilmiş) (Normalize edilmiş)

53,85

61,5457,69

50

76,92

100

53,8557,69

65,38

53,85

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


36,13

59,0955,71

45,19

67,98

100

27,48

35,46

94,39

71,41

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


Nüfus başına ortalama banka kredisi Ticari kuruluşların mevduatının toplam (Normalize edilmiş) mevduat içindeki payı (Normalize edilmiş)

41,01

60,6856,18 56,16

74,05

100

37,1

51,87

76,71

50,39

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


53,85 53,85 53,85

46,15

76,92 76,92 76,92

100

61,54

46,15

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


İzmir dört değişkenin hesaplanan değerleri sonucunda Bankacılık endeksinde ilk sırada yer almaktadır. Bu endekste İzmir’i, Muğla ve Denizli takip etmektedir. Manisa, Aydın, Balıkesir ve Uşak sırasıyla bu üç ili takip etmektedir. Son üç sırada ise Çanakkale, Kütahya ve Afyonkarahisar bulunmaktadır.

Değişkenlere ait veriler incelendiğinde İzmir’in farklı isimli banka sayısı, nüfus başına ortalama banka mevduatı ve nüfus başına ortalama banka kredisinde lider il konumda olduğu görülürken Manisa’nın ticari kuruluşların mevduatının toplam mevduat içindeki payında ilk sırada olduğu görülmektedir. Farklı isimli banka sayasında İzmir’i, Denizli ve Muğla takip etmektedir. Nüfus başına ortalama banka kredisinde Muğla ve Denizli birbirlerine yakın değerlerle İzmir’i geriden takip etmektedir. Ticari kuruluşların mevduatının toplam mevduat içindeki payında lider Manisa’nın biraz gerisinden takip eden Denizli, İzmir ve Kütahya aynı değerlere sahip bulunmaktadır.

Nüfus başına ortalama banka mevduatında son üç sırayı Afyonkarahisar, Manisa ve Kütahya oluşturmaktadır. Nüfus başına ortalama banka kredisinde ise son üç sırada Uşak, Afyonkarahisar ve Kütahya bulunmaktadır.

Ticari kuruluşların mevduatının toplam mevduat içindeki payında Aydın, Balıkesir, Afyonkarahisar, Çanakkale ve Uşak birbirlerine yakın değerleriyle son sıraları paylaşmaktadır.

DIŞ TİCARET

8,911,5 11,26

8,4

18,68

40,54

9,12

21,62

8,29 8,48

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45


Dış Ticaret endeksinde lider İzmir’i, Manisa ve Denizli oldukça geriden takip etmektedir. Diğer yandan, bu üç il dışında kalan diğer illerin ortalama performansı hem çok düşük hem de yaklaşık olarak birbirlerine yakındır. İzmir’in önemli bir ticaret limanı olması Dış Ticaret endeksini diğerlerinden göz ardı edilmemelidir. Bu anlamda, ihracat ve ithalat rakamlarının bir kısmı başka illerdeki firmalar tarafından yapılırken bu illerin, İzmir’in Dış Ticaret endeksine katkı sağladığı bir gerçektir. İhracat ve ithalat alt endekslerinde bu üç lider ilin dışında kalan illerin ihracat ve ithalat yapılan ülke sayısı, üç lider ile yaklaşmaktadır. Dış ticarette en başarılı üç lider ilin aynı sıralamayla en fazla büyük ölçekli işletmelere sahip iller olması önemlidir. Ayrıca, özellikle İzmir’in rakamlarında otomotiv ihracatında Bursa’ya, kimya ürünleri ihracat rakamlarında ise Kocaeli’ne katkısı göz ardı edilmemelidir.

Toplam ihracat Toplam ithalat (Normalize edilmiş) (Normalize edilmiş)

3,618,75

5,071,78

32,7

100

1,91

51,6

2,93 1,8

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


0,86 2,94 4,15 1,51

21,3

100

1,43

34,2

1,03 1,74

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


İhracat yapılan ülke sayısı İthalat yapılan ülke sayısı (Normalize edilmiş) (Normalize edilmiş)

54,07

60,77 61,24

53,59

79,9

100

55,98

76,56

40,67 42,58

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


33,52

45,81 45,81

30,17

54,19

100

35,2

52,51

41,34 41,9

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


Dış Ticaret endeksi dört değişkenden oluşmaktadır. Bu değişkenler, toplam ihracat, toplam ithalat, ihracat yapılan ülke sayısı ve ithalat yapılan ülke sayısıdır.

İzmir, endeksin hesaplanan değerleri sonucunda Dış Ticaret endeksinde de önemli bir farkla ilk sırada gelmektedir. İzmir’i Manisa ve Denizli takip etmektedir. Bu illerin ardından gelen illerin yaklaşık olarak aynı endeks değerlerine sahip olması dikkat çekicidir.

İzmir, dört değişkene ilişkin rakamlarda da lider konumdadır. Toplam ihracat ve toplam ithalat değerlerinde İzmir’i Manisa ve Denizli izlerken ihracat yapılan ülke sayısı ve ithalat yapılan ülke sayısı değerlerinde sıralama değişerek İzmir’i Denizli ve Manisa takip etmektedir.

Toplam ihracat ve toplam ithalatta bu 3 ilin dışında kalan diğer illerin endeks değerleri oldukça düşüktür. Ancak, ihracat yapılan ülke sayısı ve ithalat yapılan ülke sayısında dier illerin değerlerinde önemli artışlar izlenmektedir. Bu ikil değişkende diğer illerin performansları toplam ihracat ve toplam ithalat rakamlarına göre çok daha iyi durumdadır.

VERGİ

2,41

4,74 5,62

2,23

5,87

36,7

2,87

7,45 6,88

1,14

0

5

10

15

20

25

30

35

40


Vergi matrahının yüksek olmasında İzmir’in yüksek nüfusu, gelir ve kurumsal vergi değişkenlerinde açık ara farkla lider olmasına yol açmaktadır. Ancak, bazı illerin yüksek nüfuslarına rağmen nüfus etkisinin vergi matrahına yansımadığı ve nüfus-vergi matrah oranı konusunda İzmir’e oranla çok gerilerde oldukları görülmektedir. Gelir vergisi matrahı Kurumlar vergisi matrahı (Normalize edilmiş) (Normalize edilmiş)

8,83

18,2223,97

9,31

17,96

100

6,43

23,25 23,83

4,64

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


4,317,61 6,65

2,82

14,02

100

9,2

17,3213,64

1,59

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


Vergi endeksi, iki değişkenden oluşmaktadır. Bu değişkenler, gelir vergisi matrağı ve kurumlar vergisi matrahıdır. İzmir, iki değişkenin hesaplanan değerleri sonucunda Vergi endeksinde çok önemli bir farkla lider konumdadır. Vergi matrahı konusunda dört milyona yakın olan nüfusu ile lider olan İzmir’i bir milyon üç yüz bini aşan nüfusu ile Manisa ve Sekiz yüz bini aşan nüfusu ile Muğla izlemektedir. Ancak, nüfus açısından üç kat kadar fark olmasına rağmen Vergi endeks değerleri göz önüne alındığında lider İzmir’in en yakın takipçisi ile arasında beş kata varan fark olduğu saptanmaktadır.Gelir vergisi matrahı lideri olan İzmir’i Balıkesir, Manisa ve Muğla takip etmektedir. Kurumlar vergisi matrahı lideri İzmir’i Manisa, Denizli ve Muğla izlemektedir. İzmir’in takipçisi olan iller, gelir vergisi matrahında kurumlar vergisi matrahına kıyasla İzmir’in performansına biraz daha yaklaşmışlardır.

Gelir vergisi matrahı son üç sırasında Afyonkarahisar, Kütahya ve Uşak bulunmaktadır. Kurumlar vergisi matrahı son üç sırasında ise Afyonkarahisar, Çanakkale ve Uşak vardır.

HAVA KİRLİLİĞİ

20,97

14,38

5,99

12,58 11,98

8,399,59

4,79

35,95

8,39

0

5

10

15

20

25

30

35

40


SO2 Ortalaması (Normalize edilmiş)

58,33

40

16,67

35 33,33

23,3326,67

13,33

100

23,33

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


Hava Kirliliği endeksinin en yüksek olduğu il Muğla’nın diğer iller ile arasındaki fark yüksektir. Bölgede sanayileşmekte olan bazı ilerin hava kirliliği verilerinin Muğla verisinin çok altında olması ve Muğla’nın hava kirliliği verilerinin çok yüksek seviyede olması dikkat çekicidir.

Hava Kirliliği endeksinde, yıl içinde yapılan ölçümlerde diğer illerle kıyasla daha temiz olan iller sırasıyla Manisa, Balıkesir, Uşak ve İzmir olarak saptanmıştır. Hava kirliliği en çok yaşanan il olan Muğla’yı Afyonkarahisar ve Aydın takip etmektedir.

TURİSTİK YATAK

3,98

8,38

2,98 1,79 2,07

13,9

0,46 0,74

43,05

0,4

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45


Turistik Yatak endeksinin lideri Muğla’nın, diğer iller ile arasında yüksek fark bulunmaktadır. Bergama, Efes, Agora, Smyrna gibi tarihi dokulara sahip İzmir ve Pamukkale gibi doğal güzelliğe sahip Denizli’nin bu endekste Muğla’nın çok gerisinde kalması dikkat çekicidir. Özellikle, bu endeksin sonuçları analiz edildiğinde otel yatak sayısı alanında diğer illerin daha fazla yatırım çekmesi gerektiği anlaşılmaktadır. İldeki otellerde toplam yatak sayısı (Normalize edilmiş)

9,94

19,46

6,92 4,16 4,8

32,29

1,07 1,72

100

0,94

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


Turistik Yatak endeksi hesaplanırken ildeki otellerde toplam yatak sayısı verileri dikkate alınmıştır. Bu endekste Muğla açık ara lider konumdayken Muğla’yı oldukça gerilerden izleyen İzmir ve Aydın takip etmektedir. Turistik Yatak endeksinde diğer illere kıyasla daha düşük endeks değeri çıkan iller Manisa, Kütahya ve Uşak’tır.

ULAŞTIRMA

2,36

9,0610,4

7,49 6,97

27,73

0,07 0,8

14,54

5,47

0

5

10

15

20

25

30


Ulaştırma endeksinde İzmir, açık ara lider durumda iken Muğla dışında diğer iller, birçok değişkende oldukça geride kalmış durumdadır. Efes Antik Kentine yakın konumda olan Kuşadası limanı sayesinde kruvaziyer yolcu taşımacılığı değişkeni Aydın’ın lider il olması ve İzmir’in önünde olması dikkat çekmektedir.

Ulaştırma endeksi, beş değişkenden oluşmaktadır. Bunlar havaalanı sayısı, iniş kalkış yapan toplam uçak sayısı, havayolu ile gelen ve giden uçak kargo yükü, bölünmüş yolların toplam yollar içindeki oranı ve kruvaziyer gemilerle gelen yolcu sayısıdır.

TRAFİK

11,1

13,78 14,11 13,84

15,77 16,1216,53

12,71

16,63

15,1

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18


Trafik endeksin lideri Muğla’dır. Bu endeksle neredeyse bütün illerin birbirlerine ve lider Muğla’ya yakın değerlere sahip olması dikkat çekicidir.

Trafik endeksi iki değişkenden oluşmaktadır. Bu değişkenler, sürücü sayısının toplam nüfusa oranı ile bin kişi başına düşen otomobil sayısıdır. Sürücü sayısının toplam nüfusa oranı 1000 kişi başına otomobil sayısı (Normalize edilmiş) (Normalize edilmiş)

70,57

78,6582,29 81,77

89,5893,49

100

75

84,987,5

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


52,97

74,63 74,75 72,2

85,85 85,87 83,91

66,37

100

80,48

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


Muğla, iki değişkenin hesaplanan değerleri sonucunda Trafik endeksinde en yüksek toplam değeri alarak lider konumdadır. Kütahya, İzmir, Denizli ve Uşak bu ili çok yakın endeksleriyle takip etmektedir. Diğer iller de sırayla Balıkesir, Çanakkale, Aydın, Manisa ve Afyonkarahisar’dır.

Sürücü sayısının toplam nüfusa oranında Kütahya, İzmir ve Denizli ilk üç sırayı oluşturmaktadır. Bin kişi başına düşen otomobil sayısında lider Muğla’yı İzmir ve Denizli takip etmektedir. TARIM

14,08

17,08

23,2

14,79 14,43

28,51

7,53

17,08

13,78

5,79

0

5

10

15

20

25

30


Tarım endeksinde ilk sıradaki il, İzmir’dir. Tarım endeksinde en geride kalan iller ise Kütahya ve Uşak’tır. Kütahya ve Uşak’ın diğer illerle rekabetinde Tarım endeksinde oluşan fark yüksektir. Aydın, Çanakkale ve Denizli, alt endekslerde istikrarlı değerlere sahiptir. Muğla, toplam tarımsal üretim ve canlı hayvan alt endekslerinde ortalamanın oldukça altındadır.

Tarım endeksi, dört değişkenden oluşmaktadır. Ege Bölgesi illerinin oluşturduğu ekonomide önemli bir yeri olan tarım sektörü, toplam tarımsal üretim, bitkisel üretim değeri, hayvansal ürünler değeri ve canlı hayvan değeri üzerinden değerlendirilmiştir.

Bitkisel üretim değeri (milyon TL) Canlı hayvan değeri (milyon TL) (Normalize edilmiş) (Normalize edilmiş)

37,43

57,33 58,2653,03 52,15

100

21,16

68,79

58,59

14,58

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


53,28 51,11

100

45,48 43,73

87,46

30,6

49,05

27,69 26,99

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


Hayvansal ürünler değeri (milyon TL) Toplam tarımsal üretim (ton)

(Normalize edilmiş) (Normalize edilmiş)

45,22

59,08

100

51,11 50,96

83,28

25,8

36,78

55,73

19,9

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


46,93

54,26

43,86 42,91 41,01

100

20,54

68,07

36,95

14,09

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


İzmir, dört değişkenin hesaplanan değerleri sonucunda Tarım endeksinde en yüksek toplam değeri alarak lider konumdadır. İkinci sırada Balıkesir bulunurken Manisa ve Aydın birbirlerine çok yakın değerlerle üçüncü ve dördüncü sırada yer almaktadır. Alt sıralarda birbirlerine yakın derlere sahip olan Çanakkale, Denizli, Afyonkarahisar ve Muğla’yı Kütahya ve Uşak oldukça geriden izlemektedir.

Ancak, değişkenlere ait değerler incelendiğinde Balıkesir, hayvansal ürünleri ve canlı hayvan rakamlarında lider konumdayken İzmir, ikinci sırada yer almaktadır. İzmir ise toplam tarımsal üretim ve bitkisel üretim değişkeninde lider konumdayken Manisa, bu değişkenlerde ikinci sırada yer almaktadır.

İzmir’in ve Balıkesir’in lider oldukları değişkenlerde ikinci sıradaki illeri bir kenara bırakırsak Afyonkarahisar, Aydın, Çanakkale, Denizli ve Muğla birçok değişkende yakın değerlere sahip bulunmaktadır. Uşak ve Kütahya, diğer illerle kıyaslandığında dört değişkende de oldukça düşük değere sahiptir.

Toplam tarımsal üretimde son üç sırayı Muğla, Kütahya ve Uşak; bitkisel üretim değerinde son üç sırayı Afyonkarahisar, Kütahya ve Uşak; bitkisel üretim değerlerinde son üç sırayı Afyonkarahisar, Kütahya ve Uşak; hayvansal ürünler değerinde son üç sırayı Manisa, Kütahya ve Uşak; canlı hayvan değerinde son üç sırayı Kütahya, Muğla ve Uşak oluşturmaktadır.

NÜFUS

-5,03

8,3 8,019,57

7,39

18,15

0,48

6,09

13,21

1,59

-10

-5

0

5

10

15

20


Afyonkarahisar başta olmak üzere Kütahya, Uşak, Manisa ve Denizli aldığı göçten daha fazla göç veren illerdir. Afyonkarahisar dışında net göç veren illerin en fazla şehirleşme oranına sahip iller arasında olmaları dikkat çekicidir. Bu noktada, kırsal kesimde yeterli geçim kaynağı yaratmayan bu illerin hem kırsaldan şehir merkezlerine hem de il sınırlarının dışına hızla göç verdiği anlaşılmakta.

İşsizlik oranlarının yüksek olduğu illerin çoğunun aynı zamanda net göç alan iller olması da dikkat çekicidir. Ancak, Denizli’de hem işsizlik oranının yüksek olması hem de net göç vermesi bir istisna oluşturmaktadır. Bunun nedeni, 2008 yılı sonrası yaşanan ekonomik krizin devam eden olumsuz etkilerine bağlanabilir.

Nüfus endeksi, üç değişkenden oluşmaktadır. Bu değişkenler, ilin nüfusu, şehirleşme oranı ve net göç hızıdır. İlin nüfusu Şehirleşme oranı (Normalize edilmiş) (Normalize edilmiş)

17,62

25,229,11

12,27

23,76

100

14,23

33,8

21,14

8,57

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


58,02

65,71 66,4860,31

76,11

100

70,26 72,77

47,32

73,69

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


Net göç hızı

(Normalize edilmiş)

-100

10,464,51

34,97

-4,31

23,18

-56,31

-20,72

71,28

-44,72

-100

-80

-60

-40

-20

0

20

40

60

80


İzmir iki değişkene ilişkin verilerde lider durumdayken Manisa ve Balıkesir bu ili takip etmektedir. Şehirleşme oranında İzmir’i Denizli, Uşak ve Manisa takip etmektedir. Net göç hızında Muğla lider konumdayken Çanakkale ve İzmir bu ili geriden takip etmektedir. Net göç hızında başta Afyonkarahisar olmak üzere Kütahya, Uşak, Manisa ve Denizli aldığı göçten daha fazla göç veren illerdir.

İlin nüfusu değişkeninde son üç sırayı Kütahya, Çanakkale ve Uşak; şehirleşme oranında son üç sırayı Çanakkale, Afyonkarahisar ve Muğla; net göç hızında ise son üç sırayı Uşak, Kütahya ve Afyonkarahisar oluşturmaktadır.

EĞİTİM

59,87

52,1555,24

58,0154,29

66,38

59,26

54,12 54,29

42,54

0

10

20

30

40

50

60

70


Genel ÖSS başarı oranı(liseler) Lise ve üniversite mezunlarının toplam nüfusa oranı (Normalize edilmiş) (Normalize edilmiş)

100

78,54

93,31 94,06

86,59 87,44

96,71

88,07

99,58

78,94

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


63,7

75,34

82,1884,93

77,19

100

75,32

66,25

86,56

73,03

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


İzmir, lise, üniversite ve yükseköğretim eğitimi alan kişilerin sayısal ve oransal olarak çoğunlukta olduğu il konumundayken, meslek lisesi eğitimi alanların nüfusa oranı açısından diğer illere göre oldukça geride kalmıştır. Öte yandan, Afyonkarahisar, Kütahya ve Manisa illerinin meslek lisesi eğitiminde nüfusa oranlandığında çok daha ileride oldukları izlenmektedir.

Eğitim endeksi, beş alt değişkenden oluşmaktadır. Bu değişkenler, genel ÖSS başarı oranı, lise ve üniversite mezunlarının toplam nüfusa oranı, lisansüstü mezunlarının toplam nüfusa oranı, işletme başına düşen meslek lisesi öğrenci sayısı ve il içindeki üniversitelerin ortalama akademik performanslarıdır.

Lisansüstü mezunlarının toplam nüfusa oranı İşletme başına düşen meslek lisesi öğrenci sayısı (Normalize edilmiş) (Normalize edilmiş)

45,1650,54 52,69

75,27

51,61

100

50,54

37,63

64,52

44,09

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


100

54,8461,75

47,93

58,53

49,31

96,77

80,65

32,26

56,22

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


İl içindeki üniversitelerin ortalama akademik performansı (Normalize edilmiş)

85,99 84,1

73,8479,46

83,53

100

71,6

84,12

73,87

28,17

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


İzmir, endeksin hesaplanan değerleri sonucunda Eğitim endeksinde en yüksek toplam değeri alan il olmuştur. İkinci sırada Afyonkarahisar bulunurken Kütahya, Çanakkale, Balıkesir, Denizli, Muğla, Manisa, Aydın birbirlerine yakın değerlerle sıralanmaktadır. Uşak ise bu illeri oldukça geriden takip etmektedir.

İzmir, üç değişkende ilk sırayı alırken iki değişkende de ilk sırayı Afyonkarahisar almaktadır. ÖSS başarı oranında Afyonkarahisar lider konumdayken Muğla ve Kütahya bu ili yakından takim etmektedir. İzmir, lise ve üniversite mezunlarının toplam nüfusu oranı alt endeksinde ilk sırada iken Muğla ve Çanakkale geriden takip etmektedir. Lisansüstü mezunların toplam nüfusa oranında İzmir’e en yakın iller sırasıyla Çanakkale ve Muğla’dır. İşletme başına düşen meslek lisesi öğrenci sayısında Afyonkarahisar’ı Kütahya ve Manisa takip etmektedir. İl içindeki üniversitelerin ortalama akademik performanslarında ilk sıradaki İzmir’i, Afyonkarahisar, Manisa, Aydın ve Denizli illeri birbirlerine yakın değerlerle takip etmektedir.

Lisansüstü mezunların toplam nüfusa oranında, İzmir, diğer illerin endeks değerleriyle karşılaştırıldığında açık ara lider konumdadır. Ancak, işletme başına düşen meslek lisesi öğrenci sayısında İzmir sıralamanın gerilerinde kalmıştır.

Beş değişkenin ayrıntılı analizi yapıldığında genel ÖSS başarı oranında son üç sırayı Denizli, Uşak ve Aydın; lise ve üniversite mezunlarının toplam nüfusa oranında son üç sırayı Uşak, Manisa ve Afyonkarahisar; lisansüstü mezunlarının toplam nüfusa oranında son üç sırayı Afyonkarahisar, Uşak ve Manisa; işletme başına düşen meslek lisesi öğrenci sayısında son üç sırayı İzmir, Çanakkale ve Muğla; il içindeki üniversitelerin ortalama akademik performanslarında son üç sırayı Balıkesir, Kütahya ve Uşak almaktadır.

SAĞLIK

46,78 47,41

43,8946,48

49,28

56,64

46,2 47,4143,78

49,14

0

10

20

30

40

50

60


Sağlık endeksinde öncü il İzmir olsa da diğer illerin yüksek endeks değerlerine sahip olması sonucu sağlık endeksinde bütün illerin birbirlerine yakın olması dikkat çekicidir. Ancak, hekim sayısın değerinde İzmir’in lider konumu diğer değişkenlere göre biraz daha belirgin durumdadır. Sağlık endeksi, üç değişkenden oluşmaktadır. Bunlar, 10000 kişi başına düşen hekim sayısı, 10000 kişi başına düşen sağlık personeli ve 10000 kişi başına düşen hasta yatak sayısıdır. 10000 kişi başına düşen hekim sayısı (Normalize edilmiş) 10000 kişi başına sağlık personeli (Normalize edilmiş)

63,88

70,55

56,62

63,61

79,54

100

53,8

67,5962,4

54,43

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


82,7985,45

83,11

91,93 94,98 96,13

81,6 79,97

92,84

100

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


10000 kişi başına hasta yatak sayısı (Normalize edilmiş)

85,99 84,1

73,8479,46

83,53

100

71,6

84,12

73,87

28,17

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


İzmir, hekim sayısında; Uşak sağlık personeli sayısında ve Kütahya hasta yatak sayısında lider konumdadır. Hekim sayısı lideri İzmir’in bu liderliği diğer değişkenler ile kıyaslandığında biraz daha belirgin ve diğer illerden biraz daha ayrıştığı görülmektedir. Hekim sayısında İzmir’i denizli ve Aydın izlemektedir. Sağlık personeli sayısı verilerinde illerin değerleri birbirlerine oldukça yakındır.

Sağlık personeli sayısı lideri Uşak’ı İzmir ve Denizli izlerken diğer iller de yakın değerlerle birbiri ardına gelmektedir. Hasta yatak sayısı lideri Kütahya’yı Uşak ve Manisa takip

etmektedir. Hasta yatak sayısı sonuncusu Muğla diğer illerden biraz daha ayrışmış görülmektedir. KÜLTÜR VE SPOR

11,96

17,44

11,2

13,65

20,04

23,83

15,14

11,41

15,42

13,72

0

5

10

15

20

25


Kültür ve Spor endeksinde ilk sıradaki il İzmir’dir. Bu endekste İzmir, yüksek nüfusuna rağmen iki kültür değişkeninde en üst sıralarda yer alırken bu yüksek nüfusun olumsuz etkisi spor endeksinde izlenmektedir. Öte yandan, birçok il, iki kültür değişkeninde lider illere kıyasla çok gerilerde kalırken bütün illerin spor değişkeninde birbirlerine ve lider illere yakınlaşması dikkat çekicidir. 15 yaş üstü sinema salonuna gitme oranı (Normalize edilmiş) 15 yaş üstü tiyatro salonuna gitme oranı (Normalize edilmiş)

34,81

53,56

31,99

44,7

100 98,48

36,66

14,85

38,6532,85

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


13,67

48,2

0 0

25,18

100

31,65

25,18 24,7520,86

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


Toplam sporcu sayısının nüfusa oranı (Normalize edilmiş)

77,99

86,41 84,75

98,1

90,35

64,94

92,89

80,56

100

91,37

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


Değişkenler incelendiğinde toplam kayıtlı sporcu sayısının nüfusa oranında Muğla ve Çanakkale birbirlerine yakın endeks değerlerine sahip bu illeri Kütahya, Uşak ve Denizli takip etmektedir. 15 yaş üstü nüfusun sinema salonlarına gitme oranında birbirlerine çok yakın değerlere sahip Denizli ve İzmir’i diğer iller oldukça geriden izlemektedir. 15 yaş üstü nüfusun tiyatro salonlarına gitme oranında İzmir, açık ara farkla lider konumda

iken diğer iller, sinema salonları verilerinde olduğu gibi tiyatro salonları değişkeninde de oldukça gerilerden takip etmektedir.

KONUT

11,5

13,73

18,8519,44

15,43

14,22

8

6,72

17,33

9,04

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20


Konut endeksinde lider illerin, net göç oranı yüksek iller arasında olması ve konut endeksinin son sıralarında yer alan illerin ise net göç veren iller ile örtüşmesi dikkat çekicidir. Yeni ve ilave yapı ruhsatı sayısı (Normalize edilmiş)

59,18

70,64

96,94100

79,36

73,17

41,17

34,59

89,15

46,51

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


Konut endeksinde kamu hariç yeni ve ilave yapı ruhsat sayıları değerlendirilmeye alınmıştır. Bu endeksin lideri olan Çanakkale’yi Balıkesir ve Muğla takip etmektedir. Konut endeksinde diğer illere kıyasla daha düşük endeks değeri çıkaran iller ise Uyak, Kütahya ve Manisa olarak saptanmıştır.

SUÇ

16,1

21,75

15,55

21,84

25,01

20,05

13,32

17,18 17,0818,1

0

5

10

15

20

25

30


100000 kişi başına dolandırıcılıktan hükümlü sayısı (-) 100000 kişi başına icra iflastan hükümlü sayısı (-)(Normalize edilmiş) (Normalize edilmiş)

35,62

44,08 44,08

32,96

90,38

100

50

43,36

77,21

70,02

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


74,44

85,88

58,44

100

93,41

45,4648,22

73,35

46,09

61,31

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


Denizli Suç endeksinde, 100000 kişi başına en çok suç işleyen hükümlü sayısına sahip il olarak ilk sırada iken bu ili, Çanakkale ve Aydın takip etmektedir. Bu illerin ardından İzmir, Uşak, Manisa, Muğla gelmektedir. 100000 kişi başına düşen en az hükümlü sayısına sahip il Kütahya olurken bu ili, Balıkesir ve Afyonkarahisar izlemektedir.

Çanakkale, 100000 kişi başına düşen icra iflastan hükümlü sayısı ve 100000 kişi başına düşen toplam hükümlü sayısında en yüksek puanı alırken İzmir, 100000 kişi başına dolandırıcılıktan hükümlü sayısında en yüksek puanı almıştır. Dolandırıcılıktan hükümlü sayısında lider İzmir’i Denizli ve Muğla takip etmektedir. İcra iflastan hükümlü sayısında lider Çanakkale’yi Denizli ve Aydın izlerken toplam hükümlü sayısı en yüksek Çanakkale’yi de sırasıyla aynı iller takip etmektedir. 100000 kişi başına toplam hükümlü sayısı (-) (Normalize Edilmiş)

61,74

81,63

63,49

100

83,47

68,92

44,07

66,7

59,3262,1

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


Dolandırıcılıktan hükümlü sayısında en düşük hükümlü oranına sahip Çanakkale’yi Afyonkarahisar ve Manisa izlemektedir. İcra iflastan hükümlü sayısında en düşük hükümlü oranına sahip İzmir’i Muğla ve Kütahya takip ederken toplam hükümlü sayısında en düşük hükümlü oranına sahip Kütahya’yı Muğla ve Afyonkarahisar izlemektedir.

İL KARNELERİ||||||||||||||||||||||||||||||||||||

EGE BÖLGESİ İLLERİ ARASI REKABET ENDEKİ çerçevesinde 21 farklı ana endekse bakılarak 10 ilin birbirleriyle olan rekabet durumu ortaya konulmuştur.

Endeks puanları her ilin ilgili ana değişkende aldığı gerçek puanı göstermektedir. Bu kapsamda mavi renkte gösterilen kalemler olumlu etki gösteren, kırmızı renkte gösterilen kalemler ise endeks değerinde olumsuz etki gösteren değişkenleri belirtmektedir.

Hava kirliliği ve suç, tüm iller için olumsuz etki gösteren endeksler olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak, nüfus endeksi yalnızca Afyonkarahisar’da olumsuz etki gösterirken işgücü endeksi de yalnızca İzmir için olumsuz etki göstermektedir.

Sıra No İLİN İSMİ

1- İZMİR

2- ÇANAKKALE

3- DENİZLİ

4- MANİSA

5- BALIKESİR

6- MUĞLA

7- KÜTAHYA

8- AYDIN

9- AFYONKARAHİSAR

10- UŞAK

1-İZMİR

İzmir ili, iller arası rekabet endeksinde birinci sırada yer almaktadır. Birçok endekste lider olan İzmir ili, bazı değişkenlerde diğer illerin gerisinde kalırken bazı değişkenlerde potansiyelinin altında performans gösterdiği görülmektedir. AR-GE endeksinde lider olan İzmir’in AR-GE değişkeni incelendiğinde daha fazla sayıda teknoparkı bünyesinde barındırabileceği anlaşılmaktadır. Büyük ölçekli işletme sayısı çok olmasına rağmen işletme başına istihdam yaratma konusunda beklenilen performansı gösteremediği görülmektedir. Nitekim, işletme başına istihdam yaratma oranı Uşak ilinden sonra en düşük il olarak karşımıza çıkmaktadır. Yüksek sayılı nüfusunu eğitimle biçimlendiriyor olsa da gelen yüksek sayıda dış göç ve istihdam yaratmaktaki zorluklar, bu eğitimli nüfusun bir kısmının işsiz kalmasına yol açmaktadır.

Sağlık alanında lider olsa da barındırdığı toplam sağlık personeli sayılarına ve ilin toplam nüfusuna bakıldığında daha fazla hasta yatak sayısına ihtiyaç duyulduğu saptanmaktadır. Nüfusu en fazla il olmasına rağmen hava kirliliği açısından on il içinde en düşük üçüncü ildir. İzmir işgücü endeksine bakıldığında çalışabilir nüfusun toplam nüfusa oranı, en yüksek il iken işsizlik oranı da en yüksek il olarak görülmektedir. Endeks değerinde işgücünün olumsuz etki gösterdiği tek il İzmir’dir. Kültür alanında İzmir ili, lider konumdayken toplam sporcu sayısının nüfusa oranında en düşük il olarak karşımıza çıkmaktadır. Özellikle, son yıllarda artan spor tesisleri yanında lisanslı sporcu sayısının arttırılması konusunda çabaya ihtiyaç duyulmaktadır.

İzmir ili, organize sanayi bölgesinde tahsis edilen parsel adedi, organize sanayi bölgelerinde toplam istihdam ve küçük sanayi sitelerinde dolu işyeri sayısı verilerinde liderliği elinde bulundurmaktadır. Bu noktada, kuşkusuz bölge sanayisinin lideridir. Dış ticarette de hem ihracat hem de ithalatta lider ildir. Ancak, dış ticaret verilerinde aslen diğer illerde üretilen ancak, kayıtlarda dış ticaretin İzmir üzerinden gözükmesi nedeniyle oluşan gizil etki unutulmamalıdır. Aynı şekilde, İzmir ilinde üretilen ama diğer illerin dış ticareti olarak gözüken verilerin varlığı da dikkate alınmalıdır. İzmir ili için tarımın büyük önem arz ettiği bir gerçektir ancak bu endeks içinde de lider olmadığı bazı değişkenler de mevcuttur.

İzmir ili, diğer illerle kıyaslandığında yüksek meblağlarda vergi vermekte ancak, ilin nüfus ve ekonomik büyüklüğü ile karşılaştırıldığında aldığı kamu yatırımı ve yatırım teşviki önceliği olarak düşük kalmaktadır. Öte yandan, konut sektöründe

önemli bir durgunluk yaşadığı saptanırken turizm ve ulaştırma alanlarında sahip olduğu önemli alt yapılara rağmen potansiyelinin çok altında çalıştığı saptanmaktadır.

41,42

36,7

27,73

13,9

16,12

28,51

20,05

56,64

39,6318,15

23,82

14,22

0,26

47,86

8,39

35,42

66,38

40,54

44,46

34,21

75,64

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Yatırım-Teşvik

Vergi

Ulaştırma

Turistik Yatak S.

Trafik

Tarım

Suç

Sağlık

Sanayi Bölgeleri

Nüfus

Kültür ve Spor

Konut

İşgücü

İSO 500

Hava Kirliliği

Enerji

Eğitim

Dış Ticaret

Çalışma Hayatı

Bankacılık

AR-GE

2-ÇANAKKALE

Çanakkale ili, iller arası rekabet endeksinde ikinci sırada yer almaktadır. Eğitimdeki performansıyla çalışabilir işgücüne önemli bir potansiyel yaratmıştır. AR-GE verilerinde dördüncü sırayı almasında AR-GE bulunan işletme sayısı düşük olsa da ildeki teknoparkın etkisi önemlidir.

Konut sektöründe ve enerji tüketiminde diğer illere kıyasla önemli bir konumda olan Çanakkale ili, kamu ve yerli yatırımlar alanlarında başarılı bir çizgi izlemektedir. Kişi başına enerji tüketiminde ilk sırada yer alan Çanakkale ili, en yakıt takipçisi İzmir’in oldukça önünde gitmektedir. Yeri ve ilave yapı ruhsatı sayısında da Çanakkale ili, ilk sırayı almaktadır. Yatırım teşvik belgesi başına düşen sabit yatırımlarda da ilk sırayı alan Çanakkale ilinde yeni yatırımlar söz konusu olduğunda yabancı sermayeden ziyade yerli sermayenin ağırlığı hissedilmektedir. Diğer illerle kıyasla yüksek sayıda dış göç almasına rağmen ildeki işsizlik oranı düşüktür. Bunun en önemli nedeni ise nüfus sayısının ve şehirleşme oranının düşük olmasıdır.

Öte yandan, tarım, turistik yatak sayısı, ulaştırma sektörleri ve sanayi bölgeleri performansları dikkate alındığında Çanakkale ilinin kendisini geliştirmek için yeni stratejilere ihtiyacı olduğu anlaşılmaktadır. Tarıma ilişkin verilerde diğer iller ile kıyaslandığında ortalama değeler gösterdiği belirlenmiştir. Turizme ilişkin turistik yatak sayısının da diğer illere oranla düşük olduğu görülmektedir. Ulaştırmada ise bölünmüş yolların toplam yollar içindeki oranın da diğer iller arasında oldukça geride olduğu belirlenmiştir.

Organize sanayi bölgelerinde tahsis edilen parsel adedi ve organize sanayi bölgelerinde toplam istihdam rakamları da diğer iller ile kıyaslandığında düşüktür. Sağlık alanında diğer iller ile karşılaştırıldığında Çanakkale ilinde de hekim ihtiyacı görülmektedir. Ancak, sağlık personeli sayısında ilin oldukça iyi bir konumda olduğu görülmektedir.

Nüfusun başına ortalama banka mevduatı, nüfus başına ortalama banka kredisi ve ticari kuruluşların mevduatının toplam mevduat içindeki payının yüksek olmadığı saptanmıştır. Ancak, kredi ve mevduat konularında bankacılık sektörünün daha yoğun kullanımı olduğu takdirde Çanakkale ilinin farklı bir vizyona sahip olabileceği düşünülmektedir.

22,62

2,23

7,49

1,79

13,84

14,79

21,84

46,48

3,32

9,57

13,65

19,44

10,82

0

12,58

65,94

58,01

8,4

21,77

17,93

39,59

0 10 20 30 40 50 60 70

Yatırım-Teşvik

Vergi

Ulaştırma

Turistik Yatak S.

Trafik

Tarım

Suç

Sağlık

Sanayi Bölgeleri

Nüfus

Kültür ve Spor

Konut

İşgücü

İSO 500

Hava Kirliliği

Enerji

Eğitim

Dış Ticaret

Çalışma Hayatı

Bankacı lık

AR-GE

3-DENİZLİ

Çanakkale ili, iller arası rekabet endeksinde üçüncü sırada yer almaktadır. 2008 sonrası yaşanan dönemsel ekonomik durgunluk Denizli ili ekonomisini olumsuz yönde etkilemiştir. Ekonomik durgunluk sonucu yeterli istihdam yaratılmayınca dışarıya göç verilmeye başlanmıştır. Ancak, dışarıya göç verilse de artan işsizlik ve yüksek suç rakamlarına engel olunamamıştır. İşletme başına istihdam oranında Denizli ilinin Afyonkarahisar, Kütahya ve Manisa illerinin önemli farkla altında kaldığı görülmektedir. Bu noktada, kendisine yakın ancak daha aşağıda puanlara sahip Aydın, Balıkesir ve Çanakkale illerinin durumları dikkat çekicidir. Denizli ili, büyük ölçekli işletme sayısında ise üçüncü sıradadır. Kısa vadede de bu sıralamanın değişmesi beklenmemektedir. Toplam ihracat ve toplam ithalatta da benzer durum söz konusudur.

Öte yandan, kamu ve yabancı yatırımları da diğer illere göre daha düşük seviyede seyrederken yeterli yerli yatırım çekilmediği ve yatırım teşviği de alınmadığı saptanmıştır. Eğitim alanında Denizli ilinin yalnızca Uşak iliyle arasında önemli bir fark olduğu söylenebilir. Bu kapsamda değerlendirilen genel ÖSS başarı oranı, lise ve üniversite mezunlarının toplam nüfusa oranı gibi değişkenlerde iyileştirmelere ihtiyaç duyulurken işletme başına düşen meslek lisesi öğrenci sayısına da özellikle eğilinmesi gerekmektedir. Meslek lisesi öğrencilerine ilişkin bu bulgunun doğru olarak yorumlanabilmesi için Denizli ilinde iş yapan endüstriyel işletmelerin üretim teknolojilerinin ve kapasitelerinin son yıllarda geçirdiği değişimin de incelenmesi gereklidir.

Sanayi bölgeleri, ilin potansiyelinin altında performans gösterirken küçük sanayinin de önemli bir durgunluk yaşadığı gözlemlenmektedir. Diğer yandan, İSO-500’e giren şirketlerin olması ve diğer illere kıyasla fazla sayıda büyük ölçekli işletmelere sahip olması, Denizli ilinin her şeye rağmen dış ticaret, AR-GE, teknoloji yaratma, bankacılık, konut yapımı gibi alanlarda belirli bir performans seviyesini korumasına yardım etmektedir. AR-GE departmanı bulunan işletme sayısı sıralamasında dördüncü durumda bulunmaktadır. Ancak, beşinci sıradaki Aydın ile arasındaki fark çok yüksek değildir. Diğer taraftan, Denizli ilinin AR-GE alanındaki endeks sıralaması, Aydın ilinde kurulması planlanan teknopark ile birlikte Aydın, Çanakkale ve Kütahya illerinin tehdidi altındadır.

Bankacılık alanında nüfus başına ortalama banka mevduatında dördüncü sırada olan Denizli ili, nüfus başına ortalama banka kredisi kullanımında üçüncü sıradadır. Ticari kuruluşların mevduatının toplam mevduat içindeki payına bakıldığında ise Manisa ilinin arkasında ikinciliği İzmir ve Kütahya illeriyle paylaştığı görülmektedir.

Denizli ilinin eğitim ve sağlık alanlarında önemli alt yapı yatırımları ve tarım, turistik yatak sayısı, ulaştırma alanlarında da önemli potansiyellere sahip olduğu düşünülmektedir. Bu nedenle, tecrübeli iş dünyasını, yerli ve yabancı yatırımları çekmek üzere bu alanlara yönelik strateji çalışmalarına yönlendirilmesi beklenebilir.

17,46

5,87

6,97

2,07

15,77

14,43

25,01

49,28

9,69

7,39

20,04

15,43

4,4

16,45

11,98

24,87

54,29

18,68

27,34

26,85

42,15

0 10 20 30 40 50 60

Yatı rım-Teşvik

Vergi

Ulaştı rma

Turistik Yatak S.

Trafik

Tarım

Suç

Sağlık

Sanayi Bölgeleri

Nüfus

Kültür ve Spor

Konut

İşgücü

İSO 500

Hava Kirliliği

Enerji

Eğitim

Dış Ticaret

Çalışma Hayatı

Bankacı lık

AR-GE

4-MANİSA

Manisa ili, iller arası rekabet endeksinde dördüncü sırada yer almaktadır. Endüstri alanında önemli büyük işletmeleri bünyesinde barındıran Manisa ili, AR-GE endeksinde AR-GE departmanı bulunan işletme sayısında ikinci sırada bulunurken ilde teknopark olmaması bu endekste puanının bazı illere göre düşük olmasına neden olmuştur. Çalışma hayatında da Manisa ilinin İzmir’in arkasında ikinci sırada geldiği görülmektedir. Büyük ölçekli işletme sayısında ikinci sırada olan Manisa ili, işletme başına istihdam yaratma oranında da bölgede lider illerden biridir.

Bankacılık verilerine bakıldığında nüfus başına ortalama banka mevduatının düşük olduğu görülmektedir. Ancak, ticari kuruluşların mevduatının toplam mevduat içindeki payının ise bölgedeki en yüksek orana sahip olduğu görülmektedir. Bankacılık sektörünün ildeki ticari hayatın devamlılığını sağlayan en önemli etken olduğu söylenebilir. Farklı isimli banka sayısının da yüksek sayıda olması bankaların da bu potansiyeli gördüklerinin göstergesidir.

Dış ticarette de Manisa ilinin diğer iller ile karşılaştırıldığında iyi bir performans gösterdiği görülmektedir. Hem ihracat hem de ithalat verilerinde bölgedeki ikinci il konumundadır. Manisa’nın göç veren bir il olduğu verilerden anlaşılmaktadır. Ancak, organize sanayi verilerinin yanında küçük sanayi sitelerinde de dolu işyeri sayısının yüksek olmadığı görülmektedir. Manisa ili, sanayi bölgelerinde ve tarım alanında iyi bir performans gösteriyor olsa da gerçek potansiyelinin altında kaldığı anlaşılmaktadır. Bu alanlara daha fazla kamu ve yerli yatırım çekmesi ve yatırım teşvikleri alması için yeni stratejiler geliştirmesi gerektiği düşünülmektedir. Üretim değeri açısından tarımsal üretimin hayvancılığın önünde olduğu bir ildir.

Öte yandan, birçok büyük ölçekli şirketi bünyesinde barındıran Manisa ilinin eğitim alanında daha fazla yatırıma ihtiyacı olduğu anlaşılmaktadır. Lise ve üniversite mezunlarının toplan nüfusa oranında bölgede dokuzuncu sıradadır. Lisans üstü mezunlarının toplam nüfusa oranında ise bölgedeki iller arasında son sıradadır. Kültür alanında ise Manisa 15 yaş üstü sinema salonuna gitme oranı en düşük ildir. Tiyatro salonuna gitme oranı da yüksek değildir.

Turistik yatak sayısı ve ulaştırma alanlarında oldukça düşük bir performans gösteren Manisa ilinin bu alanlara yönelik kamu ve özel yatırımlara ihtiyacı olduğu görülmektedir. Turistik yatak sayısı oldukça düşük olan Manisa ilinde bu alanda yatırımın artması, hem ticari hayatın hem de turizmin canlılığına bağlı olduğu düşünülmektedir. Başbakanlık Yatırım Destek ve Tanıtma Ajansı’nın 2010 yılında yayınladığı Türkiye Turizm Sektörü Raporu’nda Manisa, Güney Ege Bölgesi içinde sağlık turizmi ve termal turizm alanlarında 2023 Turizm Stratejisi içindeki gelişim alanı içinde gösterilmiştir. Ancak, bu stratejinin gerçekleşmesi için önemli yatırımlara ihtiyaç duyulmaktadır.

32,65

7,45

0,8

0,74

12,71

17,08

17,18

47,41

16,38

6,09

11,41

6,72

8,65

14,96

4,79

20,44

54,12

21,62

34,93

22,18

7,86

0 10 20 30 40 50 60

Yatırım-Teşvik

Vergi

Ulaştırma

Turistik Yatak S.

Trafik

Tarım

Suç

Sağlık

Sanayi Bölgeleri

Nüfus

Kültür ve Spor

Konut

İşgücü

İSO 500

Hava Kirliliği

Enerji

Eğitim

Dış Ticaret

Çalışma Hayatı

Bankacı lık

AR-GE

5-BALIKESİR

Balıkesir ili, iller arası rekabet endeksinde beşinci sırada yer almaktadır. Tarım ve konut sektörlerinde göreceli olarak yüksek performans gösteren Balıkesir ili, düşük işsizlik ve düşük suç oranları ile bu sektörlerdeki başarılarını diğer alanlara da yayabildiğini göstermiştir. Yoğun AR-GE departmanlarına sahip olan ve şirketleri İSO-500’de yer alan iller arasında yer alan Balıkesir, yüksek kamu ve yerli yatırımları çekebildiği gibi önemli miktarda yatırım teşviği de aldığı görülmektedir. Ancak, yabancı yatırımcıyı çekme konusunda daha düşük bir performans sergilemektedir. Birçok alanlarda alt yapısı önemli ölçüde hazır olan turizm ve ulaştırma alanlarında Balıkesir ilinin yerli ortaklı yeni yabancı yatırımları rahatça çekebileceği düşünülmektedir.

Bankacılık sektörünün Balıkesir’deki durumuna bakıldığında nüfus başına ortalama banka mevduatı, nüfus başına ortalama banka kedisi ve ticari kuruluşların mevduatının toplam mevduat içindeki paylarının diğer illere kıyasla yüksek olmadığı görülmektedir. İşletmelerinin istihdam yaratma oranı çok yüksek olmasa da bazı illere göre daha iyi bir konumdadır. Organize sanayi bölgelerinde tahsis edilen parsel adedi ile organize sanayi bölgelerinde toplam istihdam belirli bir seviyeyi yakalamış görülmektedir. Öte yandan, ilin ihracat ve ithalat rakamları da belli bir seviyede seyretmektedir.

Balıkesir ilinin ÖSS başarı oranı, yüksek olmasına rağmen beşinci sıradadır. İşletme başına düşen meslek lisesi öğrenci sayısının her yüksek seviyelerde olmadığı belirlenmiştir. İldeki çalışabilir nüfusun toplam nüfusa oranının önemli seviyelerde olduğu işsizlik oranının ise birçok ile göre düşük olduğu görülmektedir. Ayrıca, yeni ve ilave yapı ruhsat sayısında iller arasında ikinci sırada yer aldığı görülmektedir. İlde sinema salonuna ve tiyatroya gitme oranları ise düşüktür. Sağlık sektörüne bakıldığında ise kişi başına düşen hekim sayısı ve kişi başına düşen sağlık personeli sayısında iyileştirmeye ihtiyaç duyulduğu görülmektedir. Tarımsal üretimin verileri incelendiğinde toplam bitkisel ürün değeri, toplam tarımsal üretimden daha iyi durumdadır. İldeki tarımsal üretimin katma değeri diğer illerin çoğuna göre daha yüksek olduğu düşünülmektedir. Hayvansal ürün değerinde ise Balıkesir ili, ilk sırada gelmektedir. Öte yandan, ulaştırma endeksinde ikinci sırada yer almaktadır. Balıkesir ilinin bir diğer dikkat çeken yanı da gelir vergisinde ikinci sırayı alan il olmasıdır. Ancak aynı performansı, kurumlar vergisinde gösterememiştir.

24,1

5,62

10,4

2,98

14,11

23,2

15,55

43,89

8,65

8,01

11,2

18,85

9,23

10,47

5,99

20,16

55,24

11,26

25,08

20,29

6,45

0 10 20 30 40 50 60

Yatırım-Teşvik

Vergi

Ulaştırma

Turistik Yatak S.

Trafik

Tarım

Suç

Sağlık

Sanayi Bölgeleri

Nüfus

Kültür ve Spor

Konut

İşgücü

İSO 500

Hava Kirliliği

Enerji

Eğitim

Dış Ticaret

Çalışma Hayatı

Bankacı lık

AR-GE

6-MUĞLA

Muğla ili, iller arası rekabet endeksinde altıncı sırada yer almaktadır. Muğla’nın her açıdan turizme bağlı bir il olduğu saptanmıştır. Endeks puanlamasında başarılı olduğu bankacılık, konut yapımı ve ulaştırma alanlarında bile turizmin etkisinin çok büyük olduğu görülmektedir.

Muğla sanayisi birçok veriden anlaşıldığı gibi diğer illerin gerisinde kalmıştır. AR-GE departmanı bulunan işletme sayısı oldukça azdır. İşletme başına istihdam yaratma oranı, en düşük ildir. Muğla ilinin gerçekleştirdiği toplam ihracat ve ithalat rakamları da diğer illere kıyasla düşüktür. İşletme başına düşen meslek lisesi öğrenci sayısı en düşük il Muğla’dır. Bir diğer ilginç bulgu ise endüstrinin çok fazla olmadığı ve nüfusun az olduğu Muğla ilinin hava kirliliğinde ilk sırayı almasıdır. Muğla iline ait işgücü verilerine bakıldığında çalışabilir nüfusun toplam nüfusa oranı en yüksek il Muğla ile beraber İzmir’dir. İşsizlik oranında ise bölgede dördüncü sırayı almaktadır. İşsizlik oranı düşük olmasa da bölgenin en hızlı göç alan ili konumundadır. Göç hızında, en yakın takipçisi Çanakkale ilinin oldukça üstündedir.

Muğla ilinde genel ÖSS başarı oranı ile lise ve üniversite mezunlarının toplam nüfusa oranı yüksektir. Ancak, işletme başına düşen meslek lisesi öğrenci sayısı bölgedeki en düşük orandır. Bölgenin turizm potansiyeli dikkate alındığında turizme yönelik meslek lisesi mezunlarına ihtiyaç mevcuttur. Muğla’da 15 yaş üstü sinema salonuna gitme oranının ve 15 yaş üstü tiyatro salonuna gitme oranının yüksek olmadığı görülmektedir. Buna karşın, toplam sporcu yasının nüfusa oranında ise Muğla ili bölgede ilk sırayı almaktadır.

Suç endeksine bakıldığında Muğla ilinin yedinci sırada olduğu görülmektedir. Kişi başına icra ve iflastan hükümlü sayısı yüksek değilken bu durum kişi başına dolandırıcılıktan hükümlü sayısında değişmektedir. Turizmin en önemli endüstri olduğu düşünüldüğünde özellikle turizm yörelerindeki suç oranlarının ayrıntılı olarak analize ihtiyaç duyulmaktadır.

Tarımsal üretim miktarı birçok ilin gerisinde olsa da Muğla ili, katma değeri yüksek ürünler ile bitkisel üretim değerinde bölgede üçüncülüğü almaktadır. Hayvansal ürünler değerinde de bölgede üçüncü sıradadır.

Bankacılık verilerine bakıldığında nüfus başına ortalama banka mevduatının en yüksek olduğu ikinci ilin Muğla olduğu görülmektedir. Nüfus başına ortalama banka kredisi kullanımında da ikinci sırayı almaktadır.

Sağlık verilerinde kişi başına düşen sağlık personeli tatmin edici seviyedeyken kişi başına düşen hekim sayısı ve yatak sayısı düşüktür. Muğla ilinin sahil yörelerinde turizmin kış aylarına da yayılması düşünülüyorsa sağlık alanındaki altyapı tamamlanmadan bunun gerçekleşmesi mümkün gözükmemektedir.

13,36

6,88

14,54

43,05

16,63

13,78

17,08

43,78

1,27

13,21

15,42

17,33

6,21

2,99

35,95

22,61

54,29

8,29

18,1

27,22

0,97

0 10 20 30 40 50 60

Yatı rım-Teşvik

Vergi

Ulaştı rma

Turistik Yatak S.

Trafik

Tarım

Suç

Sağlık

Sanayi Bölgeleri

Nüfus

Kültür ve Spor

Konut

İşgücü

İSO 500

Hava Kirliliği

Enerji

Eğitim

Dış Ticaret

Çalışma Hayatı

Bankacılık

AR-GE

7-KÜTAHYA

Kütahya ili, iller arası rekabet endeksinde yedinci sırada yer almaktadır. AR-GE ve teknopark yatırımlarının yanı sıra eğitim yatırımlarına da yoğunlaşması, ilin gelecekteki rekabet başarısına olumlu katkılar sağlamaktadır. Ayrıca, düşük işsizlik ve suç oranlarının yanı sıra işletme başına istihdam yaratma oranı da Kütahya ilinin doğru bir strateji izlediğine işaret etmektedir. Ancak, Kütahya ilinin yüksek oranda dış göç vermesi bazı sorunlarının da olduğunu göstermektedir.

Bankacılık verilerine bakıldığında nüfus başına ortalama banka mevduatının oldukça düşük olduğu görülmektedir. Bu veri ile paralel olarak nüfus başına ortalama banka kredisi de oldukça düşüktür. Ticari kuruluşların mevduatının toplam mevduat içindeki payının ise İzmir ve Denizli illeriyle benzerlik gösterdiği görülmektedir. Bu noktada, sermaye biriminin düşük olduğu ve dış yatırıma ihtiyaç duyulduğu söylenebilir. Ancak, istihdam rakamlarına bakıldığında işletme başına istihdam yaratma oranında Afyonkarahisar ilinden sonra ikinci sırada olduğu görülmektedir. İldeki büyük ölçekli işletme sayısı ise on il içinde dördüncü sıradadır. Bu anlamda, Kütahya ilinde istihdama yönelik yapılacak yatırımların çok önemli bir etki sağlayacağı söylenebilir. Jeotermal kaynakları nedeniyle termal turizm potansiyelini barındırması, son yıllarda yapılan kazılarla kente kazandırılan Azonai antik kenti ile birlikte turizm yatırımlarının ivedi olarak arttırılması gereklidir. Yatırım verilerine bakıldığında yeni yatırımlarda yabancı sermayenin çok düşük olduğu yerli sermayenin çok yüksek olmasa da daha fazla ön plana çıktığı görülmektedir. Ayrıca, kamu ve yerli yatırımlarda izlenen düşük performans yatırım teşviklerine de yansırken turizmde ve ulaştırmada beklenen yatırım atılımının henüz gerçekleşmediği anlaşılmaktadır.

Kütahya ili, dış ticarette, sanayi bölgelerinde ve tarımda oldukça düşük bir performans göstermektedir. Nitekim, toplam ihracat ve ithalat rakamları lider iller ile karşılaştırıldığında çok düşük kalmaktadır.

Eğitim verilerinde ise üçüncü sırada yer almaktadır. Genel ÖSS başarı oranı ve işletme başına düşen meslek lisesi öğrenci sayısında oldukça yüksek performans gösterdiği görülmektedir. Ancak, lise ve üniversite mezunlarının toplam nüfusa oranında ve lisansüstü mezunların toplam nüfusa oranında iyileşmeye ihtiyaç duyulmaktadır. Öte yandan, teknoloji, eğitim ve sağlık alanlarındaki altyapı yatırımları gelecek için olumlu sinyaller vermektedir. AR-GE departmanı bulunan işletme sayısı, diğer illerle kıyaslandığında tatminkar düzeyde iken Kütahya ilinde teknopark olmaması endeks değerini olumsuz etkilemiştir.

Sağlık alanında ise kişi başına düşen hekim sayında en son sıradadır. Ancak, kişi başına düşen hasta yatak sayısında ise lider ildir. Bu anlamda, sağlık yatırımından ziyade hekim ve belirli düzeyde de sağlık personeli ihtiyacının ön planda olduğu görülmektedir.

11,11

2,87

0,07

0,46

16,53

7,53

13,32

46,2

4,06

0,48

15,14

8

10,93

2,99

9,59

19,5

59

9,12

30,86

17,63

39,95

0 10 20 30 40 50 60

Yatı rım-Teşvik

Vergi

Ulaştırma

Turistik Yatak S.

Trafik

Tarım

Suç

Sağlık

Sanayi Bölgeleri

Nüfus

Kültür ve Spor

Konut

İşgücü

İSO 500

Hava Kirliliği

Enerji

Eğitim

Dış Ticaret

Çalışma Hayatı

Bankacı lık

AR-GE

8-AYDIN

Aydın ili, iller arası rekabet endeksinde sekizinci sırada yer almaktadır. 2008 sonrası yaşanan dönemsel ekonomik durgunluğun Aydın ili ekonomisini olumsuz yönde etkilediği söylenebilir. Ekonomik durgunlukla beraber yüksek nüfusu, artan işsizlik ve dışarıdan gelen net göç ile birleşince yüksek suç oranı yaratmaktadır. Öte yandan, organize ve küçük sanayi bölgelerinde beklenilen performans yakalanmadığı gibi konut ve tarım sektörlerinde göreceli düşük büyüme, Aydın ilinin endeksteki genel sıralamasını bir ölçüde açıklamaktadır. İldeki büyük ölçekli işletme sayısının göreceli olarak az olması, işletme başına istihdam yaratma oranının birçok ilin arkasında kalması, işsizlik oranının yüksek olması ve göç alan bir il olması, ilin ekonomik görünümünü olumsuz etkileyen faktörlerdir.

Diğer yandan, kamu, yerli ve yabancı yatırımlarda izlenen düşük performans da ilin endeksteki durumu ile ilgili bir diğer açıklama olarak karşımıza çıkmaktadır. Yatırım yapıldığı takdirde yüksek potansiyel arz eden kültür ve spor, eğitim, sağlık, ulaştırma ve turizm alanlarında Aydın ilinin yeni vizyonlara ihtiyacı bulunduğu düşünülmektedir. Sanayi bölgelerinde durgunluk gösteren Aydın ilinin yukarıda sözü edilen alanlarda yatırım yapıldığı takdirde olumlu sonuçlar alabileceği kuvvetli muhtemeldir. Aydın ilinde AR-GE departmanı bulunan işletme sayısı düşük gözükse de birçok ilden daha iyi durumdadır. İl içinde teknopark bulunmaması, AR-GE endeksinde ilin puanını olumsuz etkileyen en önemli faktördür. Ancak, yakın zamanda onaylanması beklenen ADÜ Teknopark ile bu ildeki önemli bir eksiklik tamamlanacaktır. Bankacılık sektörüne bakıldığında nüfus başına ortalama banka mevduatı, nüfus başına ortalama banka kredisi ve ticari kuruluşların mevduatının toplam mevduat içindeki payının yüksek olmadığı görülmektedir. Sağlık alanındaki görünüme bakıldığında hekim sayısında ve kişi başına icra iflastan hükümlü sayısının önemli oranlara ulaşması, hem ilin genel endeksi içindeki konumunu olumsuz etkilemekte hem de ilin genel ekonomik durumuna bir ölçüde açıklama getirmektedir.

Aydın ili, tarım konusunda önemli bir il olarak görülmekte ise de verilere bakıldığında bitkisel üretim değerinde beşinci, canlı hayvan değerinde de üçüncü sırada yer almaktadır. Bitkisel üretim miktarında her ne kadar üçüncü sırayı alsa da üretilen ürünün değeri anlamında üretim miktarı ile karşılaştırıldığında daha düşük katama değer yaratıldığı görülmektedir. Ulaştırma sektöründe Aydın iline ait havaalanı olmaması ilin endeks değerini düşürmektedir. Ancak son aylarda gündeme gelen Aydın Çıldır Havaalanı’nın sivil uçuşlara açılması gerçekleştiği takdirde ilin rekabeti üzerinde olumlu etki yaratacaktır.

17,34

4,74

0,07

0,46

16,53

7,53

13,32

46,2

4,06

0,48

15,14

8

10,93

2,99

9,59

19,5

59

9,12

30,86

17,63

39,95

0 10 20 30 40 50 60

Yatırım-Teşvik

Vergi

Ulaştı rma

Turistik Yatak S.

Trafik

Tarım

Suç

Sağlık

Sanayi Bölgeleri

Nüfus

Kültür ve Spor

Konut

İşgücü

İSO 500

Hava Kirliliği

Enerji

Eğitim

Dış Ticaret

Çalışma Hayatı

Bankacı lık

AR-GE

9-AFYONKARAHİSAR

Afyonkarahisar ili, iller arası rekabet endeksinde dokuzuncu sırada yer almaktadır. Eğitim ve sağlık endekslerinde olumlu gelişmeler izleyen Afyonkarahisar ili, işletme başına istihdam yaratma becerisi ve sanayi bölgelerindeki yüksek doluluk oranları ile dikkat çekmektedir. Diğer illere kıyasla düşük işsizlik oranına sahip olması, yüksek oranda dış göç vermesi ve düşük şehirleşme oranına sahip olması gibi faktörle açıklanmaktadır. Afyonkarahisar ilinin kamu yatırımları ve teşvikleri alanlarında göreceli olarak düşük performans göstermesi ve yerli-yabancı yatırımların diğer illere göre düşük seviyelerde seyretmesi dikkat çekmektedir. Öte yandan, yüksek oranda dış göç veren ve düşük şehirleşme oranına sahip Afyonkarahisar ili, tarım alanında çeşitli yeni yatırımlar alması durumunda bazı ekonomik ve sosyal sorunlarına yönelik önemli çözümler üretebilme potansiyeli arz etmektedir. Ayrıca, turizm alanında da potansiyele sahip olduğu ve bu potansiyelin de keşfedilmeye başlandığı görülmektedir. Diğer yandan, sanayi bölgelerindeki yüksek doluluğu bağlı olarak yüksek hava kirliliğine yönelik bazı çalışmaların yapılması gerektiği saptanmıştır. Ege Bölgesi illeri arasında Afyonkarahisar’da nüfus başına ortalama banka mevduatının birçok ile göre oldukça düşük kaldığı görülmektedir.

Nüfus başına ortalama banka kredisi kullanın da birçok ile göre az olması, yatırım teşvik belgesi başına düşen sabit yatırımda da dokuzuncu sırada bulunması, Afyonkarahisar ilinin ekonomik gelişiminin yavaş olmasını açıklayan unsurlar arasındadır. Ancak, yeni yatırımlarda yabancı sermayenin miktarı, ilin ekonomik gelişiminde yabancı yatırım çekmeye başladığına işaret etmektedir. Sanayi bölgeleri incelendiğinde organize sanayi bölgelerinde tahsis edilen parsel adedinde üçüncü sırada olması endüstri yatırımları için gerekli altyapının iyileştiği görülmektedir. Organize sanayiye ayrılan bu parsellere rağmen yaratılan toplam istihdam henüz yeterli olmadığı görülmektedir.

Afyonkarahisar ili, turistik yatak kapasitesinde dördüncü sırada yer almaktadır. Kentin nüfusu düşünüldüğünde ildeki yatak sayısı önemli bir seviyededir. Özellikle ilin jeotermal kaynakları dikkate alındığında sağlık turizmi açısından önemli bir potansiyele sahip olduğu görülmektedir. Sağlık turizmine paralel olarak ilin sağlık konusundaki durumu incelendiğinde kişi başına düşen hekim sayının da yüksek olması ancak kişi başına düşen sağlık personelinin ve kişi başına düşen hasta yatak sayısının diğer iller ile kıyaslandığında oldukça iyi bir konumda olduğu saptanmaktadır. İlin sosyal gelişiminin göstergelerinden sinema ve tiyatro salonlarına gitme oranlarının bu alandaki lider illerin oranlarından daha geride olduğu görülmektedir. Diğer taraftan ise genel ÖSS başarı oranında ve işletme başına düşen meslek lisesi öğrenci sayısında Afyonkarahisar ilinin ilk sırada gelmesi, eğitim-istihdam ilişkisinde doğru stratejilerin izlendiğini göstermektedir.

12,08

2,41

2,36

3,98

11,1

14,08

16,1

46,78

11,48

5,03

11,96

11,5

7,97

0

2,97

15,07

59

8,9

28,99

16,71

2,74

0 10 20 30 40 50 60

Yatırım-Teşvik

Vergi

Ulaştı rma

Turistik Yatak S.

Trafik

Tarım

Suç

Sağlık

Sanayi Bölgeleri

Nüfus

Kültür ve Spor

Konut

İşgücü

İSO 500

Hava Kirliliği

Enerji

Eğitim

Dış Ticaret

Çalışma Hayatı

Bankacı lık

AR-GE

10- UŞAK

Uşak ili, iller arası rekabet endeksinde onuncu sırada yer almaktadır. Sağlık alanında önemli gelişmeler kaydeden Uşak ili, sanayi bölgelerinde de bazı olumlu gelişmeler göstermektedir.

AR-GE departmanı bulunan işletme sayısında Uşak son sırayı almaktadır. Çalışma hayatı verilerine bakıldığında büyük ölçekli işletme sayısı az olmasına rağmen işletme başına istihdam yaratma oranında birçok ilin önünde dördüncü sırayı almaktadır. İthalat ve ihracat rakamları ise oldukça düşüktür. İşgücü verilerinde ise işsizlik oranının çok yüksek olmadığı görülmektedir. Bunun temel nedenlerinden birinin verilerden de görüleceği üzere net göç hızının ters yönde olmasıdır. Bu anlamda Uşak ilinin göç veren bir il olması işsizlik oranlarının yükselmesini engellemektedir.

Uşak endüstrisinin önemli bulgularından biri, organize sanayi bölgelerinde tahsis edilen parsel adedinde ikinci sırada olmasıdır. Ancak, yaratılan toplam istihdama bakıldığında dördüncü sıradadır. Küçük sanayi sitelerinde dolu işyeri sayısının da lider illere göre düşük olduğu görülmüştür.

Eğitim alanında genel ÖSS başarı oranında dokuzuncu sırayı, lise ve üniversite mezunlarının toplam nüfusa oranında ise sekizinci sırayı almaktadır. Uşak ili, özellikle eğitim alanında önemli gelişmelere ihtiyaç duymaktadır.

Sağlık alanında kişi başına düşen sağlık personelinde ilk sırayı alan Uşak, kişi başına düşen hasta yatak sayısında ise ikinci sıradadır. Ancak kişi başına düşen hekim oranında dokuzuncu sıradadır ve bu oranın arttırılması gerekmektedir.

Tarım ve hayvancılığa bakıldığında canlı hayvan değerinin tarımsal ürün değerinin önünde olduğu görülmektedir. Bu anlamda, hayvancılık tarımın önüne geçmiştir. Kurumlar ve gelir vergilerinde ise son sırada yer almaktadır.

Ayrıca, Uşak ilinin yabancı sermaye aldığı ve yeni yatırımlarda yabancı sermayede bölgede beşinci sırada, yeni yatırımlarda yerli sermayede ise son sırada geldiği görülmektedir.

7,33

1,14

5,47

0,4

15,1

5,79

18,1

49

9,49

1,59

13,72

9,04

9,01

1,5

8,39

25,06

42,54

8,48

22,55

20,23

0,88

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50

Yatı rım-Teşvik

Vergi

Ulaştı rma

Turistik Yatak S.

Trafik

Tarım

Suç

Sağlık

Sanayi Bölgeleri

Nüfus

Kültür ve Spor

Konut

İşgücü

İSO 500

Hava Kirliliği

Enerji

Eğitim

Dış Ticaret

Çalışma Hayatı

Bankacı lık

AR-GE

SONUÇ VE DEĞERLENDİRMEÇalışma sonucunda elde edilen bulgular Ege Bölgesi içinde en rekabetçi konumda olan ilin İzmir olduğunu belirtmektedir. Diğer iller arasındaki fark oldukça yüksektir. Ancak, endeks içindeki sıralamaya bakıldığında sanayi alanında önemli potansiyel barındıran Denizli ve Manisa’nın Çanakkale’den sonra yer alması düşündürücüdür. Çanakkale’nin öne geçmesinde AR-GE, Eğitim, Enerji, Sağlık ve Yatırım-Teşviklerden aldığı puanlar etkilidir. Özellikle, Enerji alanındaki yatırımlar ve kişi başına enerji tüketiminin yüksek olması Çanakkale’yi ön plana çıkarmaktadır.

Rekabet endeksi sonucuna göre İzmir’in tek başına, Çanakkale-Denizli-Manisa-Balıkesir’in birbirleriyle, Muğla-Kütahya-Aydın’ın birbirleriyle ve Afyonkarahisar-Uşak’ın birbirleriyle rekabet grubu içinde olduğu düşünülmektedir.

Çanakkale-Denizli-Manisa-Balıkesir dörtlüsünde Çanakkale ve Denizli, AR-GE endeksinde diğer ikisine göre oldukça öndedir. Manisa’nın ise Çalışma Hayatı endeksinde diğer iller arasında fark mevcuttur. Çanakkale, kişi başına enerji tüketiminde diğer illerin oldukça önünde ve tüm iller çapında liderdir. Konut endeksinde Manisa geride kalmıştır. Denizli’nin ise Kültür ve Spor endeksinde diğer iller arasında fark olduğu görülmektedir. Tarım endeksinde Manisa oldukça ön plana çıkmaktadır. Yatırım-Teşvik endeksinde de Manisa’nın önemli üstünlüğü bulunmaktadır.

Muğla-Kütahya-Aydın üçlüsü incelendiğinde Kütahya’nın AR-GE endeksinde diğer üç ilin çok önünde olduğu, kişi başına enerji tüketiminde Aydın’ın biraz geride kaldığı, Hava Kirliliği endeksinde Muğla’nın diğer illerin oldukça önünde ve aynı zamanda en yüksek negatif puana sahip il olduğu görülmektedir. Turistik Yatak Sayısı ağırlığının hissedildiği Muğla’nın en yüksek hava kirliliğine sahip il olması düşündürücüdür. İşgücü endeksinde Kütahya, diğer iki ilin önüne geçmiş, Konut endeksinde ise diğer iki ilin gerisinde kalmıştır. Nüfus endeksinde bu grup içinde Muğla ön plana çıkarken Kütahya, çok geride kalmıştır. Turistik Yatak Sayısı endeksinde Muğla’nın çok yüksek bir rekabet avantajı bulunurken sahille kıyısı bulunan bir diğer il olan Aydın, Muğla’nın oldukça gerisinde kalmıştır.

Afyonkarahisar-Uşak grubunda ise bu illere ilişkin endeks değerlerinin genelde birbirine yakın olduğu görülmektedir. Afyon’un Uşak karşısında özellikle Eğitim, Tarım ve Çalışma Hayatı alanında önemli rekabet avantajının olduğu belirtilebilir. Yatırım-Teşvik, Turistik Yatak Sayısı, Nüfus ve Konut endeksinde ise oldukça düşük bir fark mevcuttur. Uşak ise Enerji ve Hava Kirliliği endeksinde Afyon’un önündedir. Bu iki endeks dışında bazı endekslerde de Uşak, küçük farkla rekabet avantajı göstermektedir.

Bu çalışma, coğrafi bazda 10 ilin üzerine ve bu 10 ilin birbirine göre rekabetçi konumunu irdeleyen bir çalışmadır. İstanbul başta olmak üzere diğer iller ile karşılaştırma yapıldığında ortaya çıkan değerlerin daha farklı sonuçlar vermesi aşikardır. Ancak, burada göstermek istenilen bölge içindeki illerin rekabetinin arttırılmasında karar vericilere genel görünümü sunmak ve iller arasındaki farklılıkları ortaya koymaktır. Çalışma sonuçlarının bu kapsam içinde değerlendirilmesi önemlidir. Bu kapsamda illerin rekabet üstünlüklerinin geliştirilmesinde yukarıda belirtilen ve farklılık gösteren endekslerin iyileştirilmesi yönünde ekonomik, sosyal ve kültürel anlamda adımlar atılması gerekmektedir. Endeks puanı diğer illere göre yüksek olan illerde dahil kendilerinden daha alt

sıradaki illerden daha düşük puana sahip ana endeks puanlarına rastlanmaktadır. Dolayısıyla, endekste ön sıralarda bulunan illerin de geliştirilmesi gereken alanları mevcuttur.

İller arasi rekabet endeksi

Documents