ЕБС-ИЙН СУРАЛЦАГЧДЫН ОЛОН

ТАЛТ ОЮУН УХААНЫГ

ХӨГЖҮҮЛЭХЭД СУРГУУЛЬ,

БАГШ НАРЫН ҮҮРЭГ

Бэлтгэсэн багш: Б.Энхтүвшин AQ

DQ

FQMQ

CQNQEQSQ

BQ

ОРШИЛ• Орчлон ертөнцийг мэдрэхүйн эрхтэнээр

хуулбарлан ой ухаандаа хадгалж, үзэгдэл дүрс хэлбэр хөдөлгөөн, тэдгээрийн хоорондын холбоо, хууль дүрмийг танин мэдэх чадварыг оюун ухаан гэдэг.

• Жинхэнэ хүн болгодог боловсролын чин зорилго нь ОЮУН УХААН-ыг дээдлэхэд оршино. Энэ ч утгаараа өнөөгийн хийгэмд хүмүүс оюун ухааныг эрхэмлэдэг бас анхаардаг болсон цаг.

ҮНДЭСЛЭЛ• Сургалтын хөтөлбөрийг боловсруулахад оюуны

чадамжийг харгалзах нь сэдвээр тодорхой хэмжээнд судалгааг хийж үзсэн.

• Эдгээр оюуны чадамжийг боловсролын системд суралцагчдын оюун ухааныг хөгжүүлэх үйл явц яаж явагддаг юм бэ?

• Монгол хүн аз жаргал гэдгийг оюун ухаантай, сэтгэлийн цэнгэлтэй холбож ойлгодоггүй, харин албан тушаалтай, эд хөрөнгөтэй холбон ойлгодог болсон нь зөв юм уу, үгүй юм уу

• Сургууль багш нар бид оюуны чадамжийг төлөвшүүлж чадаж байна уу гэдгийг мэдэхээр сэдвийг сонгож авсан. /өөрийн сургуулийг судалсан/

СУДАЛГААНЫ ШИНЭЛЭГ ТАЛ• Бид оюун ухааныг эрхэмлэдэг ч үнэн хэрэг дээрээ

оюун ухааны тухай тийм ч сайн мэдлэггүй. Өөрийн оюуны итгэлцүүрийг тогоохдоо тааралдсан IQ-ийн тест ажиллаж гайгүй үр дүн өгвөл онгирч, жаахан л дасгал хийхэд миний IQ сайжирна эсвэл манай аав ээж ажил хийдэг оюунлаг учир би хичээл хийхгүй байсан ч ээж аав шигээ оюунлаг болно гэсэн ойрын бодолд хөтлөгдсөөр өнөөг хүрсэн нь мэдлэг багатай нотолж байна.

• Өмнө нь энэ асуудлаар хүн бүр мэддэг хирнээ эрдэмтэн мэргэд л ярилцаж дүгнэлт гаргаж байснаас биш боловсролын салбарт тэр дундаа манай аймагт онцлон шинжилж дүгнэлт гаргаж ажил болгож байгаагүй.

Онол1 Спийрмэний хоёр хүчин зүйлт онол

g-хүчин зүйл нь оюун ухааны тестээр хэмжигддэг бөгөөд танин мэдэхүйн чадвар болон бусад оюуны үйл ажиллагаануудын нийлмэл үр дүн юм.

Гилфордын оюун ухааны онолОнол2

Хүний оюун ухаанд байж болох 120-иос доошгүй чадварыг илрүүлэн гаргасан юм. Эхний хэмжээс нь үйлдэл буюу мэдээлэлтэй холбоотой процес, дараагийн хэмжээс нь агуулга хэлбэрийн, гуравдах нь үр дүн, гарцыг илэрхийлнэ. Боломжит нийт чадварыг тооцохын тулд хүчин зүйлсийн тоог тооцоолход 4x5x6=120 болно.

онол3

1980-аад оны эхэн үед Хорвард Гарднер харьцангуй биеэ даасан оюуны чадварууд болон олон талт оюун ухааны тухай онолыг гаргасан.

1. Вербал – хэл зүйн оюун ухаан2. Логик – математикийн оюун ухаан3. Визуал – хараа орон зайн оюун ухаан4. Хөгжим – хэмнэлийн оюун ухаан5. Бие бялдар – хөдөлгөөний оюун ухаан6. Бие хүний харилцааны оюун ухаан. 7. Бие хүний өөрийгөө танин мэдэхүйн оюун ухаан8. Байгалтай харьцах оюун ухаан

Үүнийг оюун ухааны талаарх Гарднерийн тодорхойлолт гэж үздэг.

Гарднерийн олон талт оюун ухаан

Олон талт оюуны чадамжийн илрэх чадвар

1. Вербал – хэл зүйн оюун ухаан

2. Логик – математикийн оюун ухаан

3. Визуал – хараа орон зайн оюун ухаан

4. Хөгжим – хэмнэлийн оюун ухаан

5. Бие бялдар – хөдөлгөөний оюун ухаан

6. Бие хүний харилцааны оюун ухаан

7. Бие хүний өөрийгөө танин мэдэхүйн оюун ухаан

8. Байгалтай харьцах оюун ухаанAQ

DQ

FQMQ

CQNQEQSQ

BQ

Оюун ухааны элементүүд

чадварууд

Хийсвэр сэтгэлгээ буюу шүүн тунгаах, эргэцүүлэх

Асуудлыг шийдэх дадал, ур дүй

Эзэмшсэн мэдлэгийн ерөнхий цараа

Ой тогтоолт

Оюуны авхаалж, хурд

Тодорхой нөхцөл байдалд дасан зохицох

Хэл зүйн чадвар

Математикийн чадвар

Ерөнхий мэдлэг

Бүтээлч байдал

Хурц мэдрэмж

Зорилгодоо зүтгэх

Дайчин, бүтээх эрмэлзэл

0 20 40 60 80 100 120

99.3

97.7

96

80.5

77.7

77.2

71

67.9

62.4

59.6

24.4

24

18.9

1020 эрдэмтэн, мэргэлжилтнүүдээс оюун ухааныг тодорхойлоход хамгийн чухалд тооцогдох 13 элементийг нэрлэж эрэмбэлсэн байдал

№ Анги бүлэгСурагчдын тоо

Визуал – хараа

орон зайн оюун ухаан

Вербал – хэл зүйн

оюун ухаан

Байгалтай харьцах

оюун ухаан

Логик – математи

кийн оюун ухаан

Хөгжим – хэмнэлий

н оюун ухаан

Бие бялдар – хөдөлгөөний оюун

ухаан

Өєрийгєє танин

мэдэхїйн оюун ухаан

Бие хүний

харилцааны оюун ухаан.

1 Д.Тунгалаг 7е 29,00 18,36 19,92 15,76 15,52 17,20 14,10 18,90 19,40

2 Ч.Урангоо 7ё 29,00 16,50 16,80 15,50 17,50 16,20 13,50 13,90 17,50

3 М.Дэлгэрмаа 7а 33,00 13,60 15,03 10,50 15,90 15,60 12,30 17,60 13,30

4 Ш.Хашчулуун 7б 32,00 17,12 19,15 13,45 18,81 15,57 14,24 15,45 18,18

5 С.Онгонтуул 7в 36,00 16,90 17,70 13,30 15,40 12,10 13,80 13,08 16,60

6 Ц.Нандинчимэг 7г 22,00 13,80 16,10 11,60 15,70 13,00 13,80 13,10 14,00

7 Э.Эрдэнэсүрэн 7д 19,00 15,70 14,92 14,30 14,40 16,50 17,50 15,20 16,60

8 Н.Галина 8a 24,00 14,30 18,06 13,90 12,90 13,80 10,60 13,10 17,20

9 Нармандах 8б 31,00 16,20 18,40 12,20 19,10 13,00 13,20 17,10 18,80

10 Д.Эрдэнэчимэг 8в 27,00 19,07 16,92 12,70 15,50 14,40 11,50 14,60 19,40

11 Ш.Нинжбадгар 9a 28,00 13,50 16,20 10,80 13,10 13,00 10,90 13,50 16,50

12 М.Тунгалагтуул 9б 29,00 14,50 16,20 11,30 15,00 12,50 14,60 13,90 18,20

13 С.Гантуяа 9в 26,00 15,80 15,70 13,60 15,50 16,10 15,40 12,50 16,20

14 С.Наранчимэг 9г 26,00 13,48 16,60 10,70 11,40 12,60 12,20 12,60 17,20

15 Б.Энхтүвшин 10a 37,00 18,20 17,80 13,10 16,90 13,80 15,70 14,80 15,40

16 Д.Алтанчимэг 10б 29,00 16,30 17,60 12,40 13,60 13,20 10,30 13,90 17,60

17 Ё.Мөнхтогоо 11a 25,00 13,20 17,00 12,00 13,30 13,10 12,00 15,00 17,00

18 Н.Байгальмаа 11б 26,00 13,60 15,96 11,27 16,70 12,84 13,80 15,10 17,50

Судалгаанаас хийсэн дүгнэлтСургуулийн 18 бүлгийн 508 суралцагчдаас 36 асуулгаар судалгааг авч

дүгнэлт хийж үзлээ. Судалгааны үр дүнгээс харахад:

Дүгнэсэн хүснэгтавах оноо авсан оноо

нийт оноо

дунаж оноо

оноо хувь

Визуал – хараа орон зайн оюун ухаан 25 15 15,56 62,24

Вербал – хэл зүйн оюун ухаан 25 15 17 68

Байгалтай харьцах оюун ухаан 20 12 12,69 63,45

Логик – математикийн оюун ухаан 25 15 15,35 61,4

Хөгжим – хэмнэлийн оюун ухаан 20 12 14,14 70,7

Бие бялдар – хөдөлгөөний оюун ухаан 20 12 13,3 66,5

Бие хүний өєрийгєє танин мэдэхїйн оюун ухаан

20 12 14,41 72,05

Бие хүний харилцааны оюун ухаан. 25 15 17,03 68,12

Ерөнхий үзүүлэлт 180 108 119,48 66,3778

ДҮГНЭЛТ

• Бие хүн төлөвших явцыг түүний хөгжил, үндсэн шинжүүд хэрхэн бүрэлдэж буйг харилцан авч үзвэл:

– 1-3 насанд би өөрөө– 4-7 насанд асууж дуурайдаг – 8-11 насанд өөрийгөө эрж хайдаг– 12-16 насанд өөрийгөө бий болгох – багшийгаа дуурайдаг– 17-18 насанд өөрийнхөө байр сууринаас аливаа зүйлд ханддаг – иргэн болох нас

•  Оюун ухаан төрөлхийн IQ олдмол дадлагажиж болдог ур чадвар юм. 12 наснаас сэтгэлгээнд хийсвэр суудаг. Өөрөөр хэлбэл албадмал зүйлийг заахад сурах боломжтой нас. Оюун ухаан хүн бүрд харилцан адилгүй заяадаг бөгөөд 18 наснаас тогтворжиж насан туршид нь тэр хэвээр хадгалагдаж үлддэг. /Энэ хугацаанд суралцах хугацаа/

• "...Өндөр IQ-тэй хүүхдүүд сайн суралцдаг төдийгүй их сургуулиа төгсөөд шинжлэх ухааны салбарт ажиллавал эрдмийн өндөр зэрэг хүртэж, зэвсэгт хүчинд өндөр албан тушаалд очиж, бизнесийн салбарт менежер, компанийн эзэн болж, их орлоготой байдаг.

• Харин дунджаас доогуур IQ-тэй хүүхдүүд сургуулиа дутуу хаяж, гэр бүл салж, ажилгүй болж, тэтгэмжээр амьдрах нь цөөнгүй байдаг"

• Хүний тархинд 1000 тэр бум эс байдаг. 100 тэр бум нь тархины эс ба нэг эс нь нэг бүлэг үйлдлийг хийх чадвартай. 10000 эс хоорондоо холбогдож чаддаг. Аливааг хийх тусам эс хоорондын шингэн багасаж холбогдох эсийн тоо өсдөг. Иймд дадлага их хийх нь чухал. Тархины шугаман бус хууль буюу хийх тусам сайжирна.

• БАЯЧУУДЫН IQ ЯДУУСЫНХААС ӨНДӨР БАЙДАГ.• ОЮУН УХААН ӨВЛӨГДӨХ Ч ОРЧНЫ НӨЛӨӨГӨӨР ӨӨРЧЛӨГДӨНӨ.• Оюун ухаан хэзээ ч хөгшрөхгүй суралцах тусам гялалздаг. Оюун

ухааны дасгалуудыг тогтмол ажиллаж, арга барилыг эзэмших хэрэгтэй.• Оюуны чадвар нэмэгдэх тусам сэтгэлгээг хөгжүүлнэ.• Аливаа асуудалд шийдвэр гаргах чадвар сэтгэлгээнд байдаг.• IQ өндөртэй хүн бүр суут ухаантан биш, гэхдээ суут ухаантан бүгд

IQ өндөртэй байдаг.• Монгол хүн аливаа өөрчлөлтөнд түргэн дасах чадвартай байдаг.• Өрх гэрийн оюуны чадамж-IQ хүний хөгжилд маш чухал. Оюунлаг

гэр бүлээс оюунлаг хүүхэд төрөн гарах нь илүү магадлалтай. Үүнтэй адил оюунлаг хамт олны дунд хүмүүжиж байгаа хүүхэд оюунлаг л болж таарна. Сул орчин сул хүүхэд бий болгодог.

• Бид хүүхдийг сургах үүрэгтэй Энэ 8 чадамжаар сурагч бүрийг илүү сайн хөгжүүлэх хэрэгтэй. АУБ мэргэжлийн багш нөлөөлж байна.– Суралцагчид сурах үйл, хүмүүжил, төлөвшил боловсрол, мэдлэг гм бүх үйл нь

нэмэгдэнэ. Ийм иргэнийг төлөвшүүлнэ гэдэг нь сургууль

ном зүй• Ц.Дэмбэрэл. “Оюун ухаан ба сэтгэлгээ.” /лекц/ ГАА. 2001.11.06.• М.Итгэл. “Сэтгэлгээ түүний төрлүүд.” /лекц/ ГАА. 2002.04.25.• Д.Өлзий-Эрдэнэ. “Багшийн хөгжил TD – Сэтгэлгээний хичээлийн

үндэс” /лекц/ ГАА. 2009.• Д.Өлзий-Эрдэнэ. “Багшийн хөгжил TD – Оюун ухааны тест & IQ

тест” /лекц/ ГАА. 2009.• Д.Өлзий-Эрдэнэ. “Багшийн хөгжил TD1, TD2 – Латериал

сэтгэлгээ” /лекц/ ГАА. 2009.• А.Брегдон. Л.Феллоуз “Сэтгэлгээ хөгжүүлэх 60 бодлого”. УБ.• Чарльз Берри Тоунсенд “Дэлхий шилдэг тааврууд”. УБ. 2005.• М.Итгэл. “Оюун цэнгээх 200 бодлого”. УБ. 2002.• www.iqcenter.mn• www.iqtest.mn