WILDE DIEREN INNEDERLAND

Het Wereld Natuur Fondsken je van de reuzenpanda inChina en de olifant in Afrika.Maar wist je dat WNF zichook inzet voor de wilde dierenin Nederland? Eigenlijk isdat wel logisch: WNF komtop voor de natuur in de helewereld en daar hoort die vanons eigen land ook bij. Ditinformatieblad vertelt je meerover een aantal bijzonderewilde dieren in Nederland enwat het Wereld Natuur Fondsdaar samen met anderen voordoet.

Onder de zeespiegelHet grootste deel van Nederland ligt onder dezeespiegel. En dan bedoelen we dat echt zoals het erstaat: onder de golven van de zee. Het Nederlandsedeel van de Noordzee is namelijk nog groter dan hetdroge deel van Nederland. Er wonen geen mensen,maar er leven wel heel veel wilde dieren. Zozwemmen er meer dan tweehonderd verschillendesoorten zeevissen rond. Bekende vissoorten zoals deschol, haring en kabeljauw. Maar ook hondshaaien,stekelroggen en snotolven. Er leven zeezoogdierenzoals dolfijnen en zeehonden en er vliegen,zwemmen en duiken zeevogels op zoek naar vis enander voedsel. Op de bodem kruipen krabben enzeesterren en op sommige plekken zitten dierenvastgegroeid, zoals zeeanemonen, sponzen en zelfskoralen. Schelpdieren als oesters en mossels vormenechte riffen, waarop weer allerlei andere zeediereneen leefplek vinden.

In Engeland worden grijze zeehonden oprotskusten en afgelegen strandjesgeboren. In ons drukke land zoekenze zandbanken op die bij vloed bovenwater blijven.

Jonge vossen

INFOBLAD

Be one with nature

Natuurgebieden in zeeHelaas hebben de dieren in de Noordzee wel veel telijden onder sommige vormen van visserij. Vooralnetten die over de zeebodem slepen richten schadeaan. Veel schelpenbanken maar ook dieren als roggenzijn grotendeels verdwenen. Het Wereld Natuur Fondswil dat vissers meer rekening houden met de natuuronder water. Om dat te bereiken is een keurmerkvoor natuurvriendelijker gevangen vis ingevoerd. DeNoordzee is niet één pot nat: sommige stukken vanhet Nederlandse deel zijn van meer belang voor hetzeeleven dan andere. Het Wereld Natuur Fonds wildat in die natuurrijke gebieden – bij elkaar ongeveereen derde van de Nederlandse Noordzee – niet ofnauwelijks gevist wordt. Zo moet onder andere deDoggersbank weer worden wat het ooit was: een van derijkste natuurgebieden van ons land.

De pijlstaartrog is een van de negen soorten roggen die in het Nederlandse deel van de Noordzee voorkomen.

Mossels en oesters vormen schelpenbanken opde zeebodem. Net als op koraalriffen leven hier

allerlei andere zeedieren.

2

Restaurant voortrekvogelsDichter bij het land ligt een stuk zee dat al lang eenvan de belangrijkste natuurgebieden van Europa is:de Waddenzee. Dit deel van de Noordzee valt tweekeer per dag grotendeels droog. De bodem zit volmet wormen, schelpdieren en andere zeediertjes endaar komen dan duizenden vogels op af om te eten.Sommige blijven het hele jaar bij de Waddenzee,maar er zijn er nog veel meer die er een paar wekenneerstrijken als ze van het noorden naar het zuidentrekken of andersom. Zonder die tussenstop zoudenvogels als de bonte strandloper en de rosse gruttohun eindbestemming waarschijnlijk niet halen.

Reizende vissenIn het zuidwesten van het land zijn zeearmen. Ditis de delta: de plek waar een paar grote rivieren inzee uitmonden. Het is de overgang van zout naarzoet. Sommige vissen uit zee leggen eitjes in derivieren. De zalm en de steur bijvoorbeeld. Anderezoals de paling zwemmen om eitjes te leggen deandere kant op: vanuit zoet water naar zee. Maardoordat veel zeearmen met dammen zijn afgesloten,hebben deze trekvissen het erg moeilijk. De steurwas zelfs helemaal verdwenen. Misschien komtdeze bijzondere vis weer terug nu er met hulp van

In 2012 zijn jonge steuren in de Rijn uitgezet.Als alles goed gaat, groeien ze op in de Noordzee enkomen ze later terug om eitjes te leggen.

Nergens broeden zoveel grutto’s als in Nederland. Niet voor niks is de grutto in 2016 gekozen als onze nationale vogel.

WNF weer jonge steurtjes zijn opgekweekt en in de Rijn zijn vrijgelaten. Maar dan moeten de zeearmen wel weer allemaal open. Daarvoor zijn nu plannen en afspraken gemaakt. Zo zullen vanaf 2018 de sluizen in het Haringvliet, een nu afgesloten zeearm in Zuid-Holland, wat vaker een stukje open blijven staan zodat trekvissen er doorheen kunnen zwemmen.

3

Terug van weggeweestIn en langs grote rivieren als de Rijn en de Maas levenook allerlei wilde dieren. Vooral op plekken waar denatuur zijn gang kan gaan. Een van zulke plekken isde Gelderse Poort. In dit gebied zijn sinds 1990 akkersteruggegeven aan de natuur en zijn weer natuurlijkezijstromen van de rivier gemaakt. In de moerassen,bossen en ruige graslanden op de rivieroeverszijn galloways (wilde runderen) en koniks (wildepaarden) uitgezet. Zulke grote grazers liepen ook in deNederlandse oernatuur rond. Zo is hier een groot nieuwnatuurgebied ontstaan. Een ander nieuw natuurgebiedligt in Flevoland: de Oostvaardersplassen. Hier kwamuit zichzelf de zeearend broeden. Later kwam dezeenorme roofvogel ook naar de Biesbosch. Anderedieren zijn met hulp van de mens teruggebracht. Zo isde bever na ruim anderhalve eeuw afwezigheid doorWNF en Staatsbosbeheer in 1988 uitgezet, eerst in deBiesbosch en later ook op andere plaatsen langs degrote rivieren. Inmiddels is deze grote knager weerhelemaal terug van weggeweest. Ook de otter is na eenkortere afwezigheid weer terug.

Goede burenHoger en droger leven weer andere wildedieren. In de duinen scharrelen zandhagedissen enjagen vossen, in de bossen klimmen boommartersen hakken spechten, op heidevelden zonnen addersen in weilanden broeden grutto’s en kieviten. Zelfsin dorpen en steden leven bijzondere wilde dieren,zoals steenmarters en vleermuizen. Waar de mensenrekening houden met de dieren, komen er vanzelfmeer. Dat is niet alleen leuk voor de dieren, maar ookvoor ons.

Als er een natuurlijke verbinding komt tussen deVeluwe en de Oostvaardersplassen kunnen de

edelherten heen en weer trekken.

Door de jacht was de bever uit ons landverdwenen maar hij is weer teruggebracht en

voelt zich goed thuis.

4

OTTER-FEITENGROOTTE: 60 tot 95 cm van neus tot billen.Daarachter komt nog 35 tot 50 cm staart. Gewichtvrouwtje tot 7 kilo, mannetje tot 12 kilo.SOORT: zijn andere naam is ‘visotter’. Er zijn nogtwaalf andere soorten otters op de wereld.LEEFGEBIED: bij zoet water in Europa, Azië en eenstukje Noord-Afrika.BIJZONDERHEID: de snorharen werken als voel-sprieten tijdens het jagen in donker of troebelwater.

Jonge ottermannen maken lange zwerf-tochten, waar het kan door het water

maar ook vaak over land.

DE OTTERSoepele zwemmerDe reuzenotter en de zeeotter zijn groter, maar ‘onze’otter is met soms bijna anderhalve meter van neus totstaartpunt ook geen kleintje. Hij jaagt vooral op vissendie hij onder water achtervolgt. Het is dan ook eenfantastische zwemmer met zwemvliezen tussen zijnvingers en tenen. Tijdens het duiken doet hij zijn orenen neusgaten dicht. Zijn ogen houdt hij open. De vachtvan de otter is zo dicht dat zijn huid ook onder waterdroog blijft. Hij besteedt boven water veel tijd aan deverzorging ervan.

Alleenstaande moederIn erg rustige gebieden jaagt hij ook wel overdag maarin Nederland gaat de otter alleen ’s nachts op pad.Overdag houdt hij zich schuil, bijvoorbeeld tussen dewortels van een grote wilg langs de oever. Als eenvrouwtje vruchtbaar is, kan een mannetje dat ruiken.Na de paring gaan ze weer uit elkaar. Het vrouwtjekrijgt meestal twee of drie jongen en brengt die inhaar eentje groot. De vacht is waterdicht als ze tweemaanden oud zijn: dan kunnen de jongen voor heteerst het water in. Na een jaar gaan de jongen huneigen weg. Vooral de mannetjes kunnen dan langezwerftochten maken op zoek naar een eigen gebied.

OpduikenVroeger kwamen in ons hele land otters voor. Ze warenniet geliefd bij vissers maar wel bij pelsjagers. Toen ooknog steeds meer van hun leefgebied verdween, hetwater vuiler werd en het autoverkeer toenam, werd deotter steeds zeldzamer. In 1989 werd in Friesland nogeen dode otter uit een visfuik gehaald en in 1992 werdenvoor het laatst sporen gezien. Vanaf 2002 werden erotters uit Oost-Europa gehaald en eerst in Overijssel enFriesland uitgezet. In de loop van jaren kwamen er meeren ze duiken op steeds meer plekken in het land op.Doordat er meer nieuwe natte natuur komt, voelen zezich weer thuis. Hun grootste vijand is de auto.

De otter brengt veel tijd in het water door om vissen te vangen.

KONIK-FEITENGROOTTE: met een schouderhoogte van 140 cmis de konik klein. Als het een rijpaard was, zou jehem pony noemen.SOORT: de konik is een paardenras en hoort totdezelfde soort als het rijpaard. Maar hij heeft ookveel bloed van het uitgestorven Europese wildepaard (tarpan).LEEFGEBIED: natuurgebieden met voldoenderuimte en gras.BIJZONDERHEID: ‘konik’ is Pools voor ‘klein paard’.

de konikWild bloedDe tarpan is het Europese wilde paard. Of beter: datwás het, want in 1879 stierf de laatste in Rusland.Ooit zwierven in grote delen van Europa tarpansrond. Ook in Nederland kwamen ze voor maarverdwenen ze al eeuwen geleden. Inmiddels zijnze wel voor een deel terug. In Polen bleek namelijkeen paardenras – de konik – te zijn met nog veeltarpanbloed. Deze koniks kunnen zich zonder hulpvan de mens goed redden.

Vechtende hengstenRuim veertig jaar geleden zijn er koniks naarNederland gehaald en in de natuur uitgezet. Zekwamen ook in de nieuwe natuurgebieden deGelderse Poort en de Oostvaardersplassen. Daarredden ze zich prima en ze gedragen zich op en topwild. Ze vormen kleine kuddes die onder leiding vaneen merrie rondtrekken. In de paartijd vechten dehengsten om te bepalen wie met de merries magparen.

Dood doet levenDe konik is in natuurgebieden uitgezet omdat daargrote grazers thuishoren. Niet alleen herten en

runderen, maar ook paarden. Al die grazers eten weeranders en hebben hun eigen invloed op de omgeving.Ook natuurlijk is dat deze grote dieren een keer doodgaan. Dat gebeurt vooral ’s winters, als er minder te etenis. Mensen zien dat niet graag, maar wilde dieren als devos, raaf en zeearend wel: die leven ervan. Ook zijn erallerlei insecten waarvan de larven in dode dieren levenen op hun beurt worden die insectenlarven weer gegetendoor vogels en andere wilde dieren. Zo hebben de koniksook na hun dood nog een belangrijke taak in de natuur.

Een konik heeft geen hulp van de mens nodig bij het krijgen en grootbrengen van haar veulen.

de hondshaaiHaaien in de NoordzeeNiet iedereen weet het, maar ook in de Noordzeeleven haaien. Bij elkaar zelfs achttien soorten, waarvande helft ook in het Nederlandse deel voorkomt. Eenvan die soorten is de reuzenhaai: een plankton-eterdie meer dan tien meter lang wordt. Deze zeldzamejoekel laat zich een enkele keer langs onze kust zien.De hondshaai is een stuk kleiner maar komt in veelgrotere aantallen voor. Ook dicht bij onze kust en ininhammen zoals de Oosterschelde zwemt dit mooiegestippelde haaitje rond. Toch zul je zelfs zijn rugvinnooit zien, want hij blijft altijd bij de bodem.

Taaie eierenDe hondshaai is maar klein – meestal korter dan eenmeter – en heeft ook geen enorme bek met tanden. Hijjaagt op garnalen, wormen en andere dieren die op dezeebodem leven. Ook legt het vrouwtje haar eieren opde bodem. Die zijn voor een vis erg groot en het zijn ervoor een vis ook erg weinig: zelden meer dan twintig.De eieren hebben een taaie schaal en zijn rechthoekigmet aan elke hoek een sliert. Die krult na het leggenvanzelf om een struik wier of een steen.

Lange jeugdHet duurt meer dan een half jaar voordat de jongenuit het ei komen. In de Noordzee wordt veel gevist,ook met netten die over de zeebodem slepen. Veel

HONDSHAAI-FEITENGROOTTE: tot een meter lang en drie kilo zwaar.Een klein haaitje dus.SOORT: de hondshaai is een van vijftien soortenkathaaien. Wereldwijd zijn er ruim 500 soortenhaaien.LEEFGEBIED: ondiepe kustzeeën met zand ofmodderbodem. Komt behalve in de Noordzee ookvoor in de noordoostelijke Atlantische Oceaan en de Middellandse Zee.BIJZONDERHEID: als je in Engeland ‘fish and chips’ bestelt, kan het zijn dat je naast friet ook hondshaai op je bord krijgt.

Hondshaaien zwemmen bijna altijd dicht bij de bodem op zoek naar voedsel.

haaieneieren komen daardoor in een visnet terecht voordat ze uitgekomen zijn. Zelfs als de vissers ze overboord gooien, overleven de jongen in het ei dat bijna nooit. De haaitjes die het wel redden, groeien niet snel. Het duurt jaren voor ze volwassen zijn en zich kunnen voortplanten. Ook zij worden vaak voor die tijd gevangen. Het aantal hondshaaien is daardoor veel kleiner dan het ooit was en zou kunnen zijn. Maar in vergelijking met de haaien wereldwijd gaat het met deze soort zo slecht nog niet.

ZEEAREND-FEITENGROOTTE: spanwijdte mannetje 193 tot 210 cm,vrouwtje 230 tot 244 cm. Gewicht man tot 4½ kilo,vrouw tot bijna 7 kilo.SOORT: wordt ook wel ‘Europese zeearend’ genoemd.Hij is verwant met de Amerikaanse zeearend, maar nietdirect met arenden en nog minder met de visarend.LEEFGEBIED: moerassen, oevers en kusten van noordelijkEuropa en Azië.BIJZONDERHEID: wordt vanwege zijn grote formaaten brede rechte vleugels ook wel de ‘vliegende deur’genoemd.

de zeearendBlijvend bezoekMet zo’n naam verwacht je hem boven zee, maar dezeearend voelt zich vooral bij meren, moerassen enrivieren thuis. Met zijn formaat – het is de grootsteroofvogel van Europa – verwacht je hem eigenlijk ookniet in Nederland. De zeearend broedt ook nog niet zolang in ons land. De eerste keer was in 2006. Daarvoorkwamen er al regelmatig zeearenden uit Duitsland bijons op bezoek, maar in dat jaar maakten ze voor heteerst een groot takkennest in een wilg langs het wateren kregen jongen. Dat was in de Oostvaardersplassen:een nieuw natuurgebied tussen Almere en Lelystad.

Jagen en schooienDe eerste jaren van hun leven zijn zeearenden noghelemaal bruin. Pas als ze volwassen worden krijgenze een witte staart. Daaraan kun je hem dan goedherkennen. Ook de gele snavel en de gele ogenkomen met de jaren. De kop wordt ook iets lichterbruin, maar niet wit zoals bij zijn Amerikaanse neef. Dezeearend heeft krachtige klauwen en is een machtigejager. Hij pakt grote vissen uit het water en jaagt ookop watervogels zoals ganzen en meerkoeten. Maarals het makkelijk kan, doet hij dat liever: hij eet ookveel dode dieren. Vooral ’s winters. Met zijn sterkesnavel krijgt hij de buik van een dood edelhert of anderhoefdier als eerste open.

Veel ruimteZeearenden hebben veel ruimte nodig. Ze moeteneen groot natuurlijk gebied hebben met veel water omvoldoende voedsel te vinden. Ook hebben ze voorhun grote nest een stevige boom nodig, liefst langsde oever van natuurlijk water. Nu langs de rivierenen in de delta meer ruimte voor natuur komt, voelt dezeearend zich steeds beter bij ons thuis. Inmiddelsbroedt hij ook op andere plekken, zoals de Biesbosch.

Een jonge zeearend doet vliegoefeningen op het nest.

De snavel en de ogen zijn pas geel alsde zeearend volwassen wordt.

ADDER-FEITENGROOTTE: hoogstens 90 cm, meestal korter dan 70cm. De vrouwtjes worden groter dan de mannetjes.SOORT: er zijn meer dan twintig soorten adders. Desoort die bij ons voorkomt, wordt ook wel ‘gewoneadder’ genoemd.LEEFGEBIED: in vochtige heidevelden en hoogveenin Europa en Azië. In Nederland vooral in Drenthe,de Veluwe en de Meinweg (Limburg).BIJZONDERHEID: net als andere slangen gebruiktde adder zijn tong om geurstoffen uit de lucht op tevangen.

de adderDodelijke beetGifslangen verwacht je niet in Nederland, maar tochkomen ze hier voor. De adder leeft namelijk in onsland en heeft uitklapbare holle giftanden. Zijn beetkan zelfs voor een mens dodelijk zijn. Gelukkig is hijniet agressief. Liever spaart hij zijn gif voor een muis,kikker, hagedis of ander dier dat door zijn keelgat past.De adder jaagt niet achter zijn prooi aan. Hij wachtgeduldig tot er een dier binnen bereik komt en slaatdan snel toe. Direct na het bijten laat hij los en laathet gif zijn werk doen. Wat later volgt de adder hetgeurspoor en slikt zijn prooi met huid en haar door.Daarna hoeft hij wekenlang niet meer te eten.

ZonnebadenJe herkent de adder makkelijk aan de donkere zigzagop zijn rug. Ook het verschil tussen een mannetjeen een vrouwtje is goed te zien. De mannetjes zijngrijs met een zwarte zigzag, de vrouwtjes lichtbruinmet een donkerbruine zigzag. Maar per adder kande kleur wel weer verschillen. Vooral in het noordenzijn ze donkerder en daar zie je ook wel eens addersdie helemaal zwart zijn. Dat is wel logisch, want eendonkere slang warmt in de zon sneller op en adderszijn van de zon afhankelijk om op temperatuur teblijven. ’s Winters gaan ze in winterslaap. Dat doen ze

vaak in een verlaten konijnenhol, soms met tientallenadders samen.

Sierlijk gevechtDe mannetjes komen na de winter het eersttevoorschijn. Ze stropen dan hun oude vel af en zijnweer als nieuw. Later komen de vrouwtjes. Als er tweemannetjes voor één vrouw zijn, houden ze een sierlijkgevecht. Daarbij proberen ze elkaar tegen de grondte duwen. Bijten is tijdens zo’n duel verboden. Hetvrouwtje houdt de eieren na de paring in haar buik. Zelaat zich zo vaak mogelijk opwarmen in de zon, zodatde jongen goed kunnen groeien. Als ze klaar zijn,worden rond de tien addertjes geboren. Ze zijn danongeveer zo lang en dik als een potlood.

In het voorjaar vechten addermannen om een vrouwtje.Hun duel lijkt een dans.

Met zijn tong vangt de adder geurstoffen uit de lucht.

BRUINVIS-FEITENGROOTTE: lengte tot 180 cm, gewicht 45 tot 60 kilo.SOORT: er zijn zes soorten bruinvissen, allemaalklein en met een stompe snuit. De soort uitde Noordzee wordt ook wel ‘gewone bruinvis’genoemd. De kleinste en zeldzaamste is de vaquitauit de Golf van Californië.LEEFGEBIED: niet alleen in de Noordzee maar ooklangs de kusten van de rest van Europa, Noord-Amerika, Noordwest-Afrika en Oost-Azië.BIJZONDERHEID: In 2011 (een goed jaar) werdenin het Nederlandse deel van de Noordzee meer dan85.000 bruinvissen geteld.

de bruinvisKlein dolfijntjeZijn naam is verwarrend, want de bruinvis is nietbruin maar grijs en het is geen vis maar een zoogdier.Bruinvissen zijn verwant met de dolfijnen, maar als jein hun bek kijkt zie je een verschil: de tanden zijn nietpuntig maar plat. Ook heeft hij een stompe snuit. Maarals je hem een klein dolfijntje noemt, zit je er niet vernaast. Hij ademt net zo: door het neusgat boven opzijn kop. En hij heeft dezelfde manier van zwemmen:door zijn staart op en neer te bewegen. Alleen is hetgeen springer. Je ziet alleen even zijn kop, rug enrugvin als hij boven water komt om adem te halen.

Melk drinkenNet als bij andere zoogdieren groeit het jong van debruinvis in de buik van de moeder. Eerst moeten eenmannetje en een vrouwtje paren. Dat doen bruinvissenonder water, buik aan buik. Na ruim tien maandenkrijgt de moeder één jong. Dat krijgt – ook weer onderwater – nog een jaar lang melk van haar te drinken.Daarna moet het zelf achter de vissen aan. Echtegezelligheidsdieren zijn bruinvissen niet. Ze levenmeestal alleen.

AlarmsignaalVroeger kwam de bruinvis veel voor in de Noordzee.Ook langs de Nederlandse kust werd hij vaak gezien,zelfs in havens en langs het strand. Hij werd ookgevangen om zijn vlees. Later werd dat verboden,maar kwamen er vaak per ongeluk bruinvissenin visnetten terecht. Als dat gebeurt, verdrinkthij. Inmiddels houden vissers meer rekening metbruinvissen. Aan netten die in het water hangen,worden speciale apparaatjes vastgemaakt dieonder water geluid maken en zo de bruinvissenwaarschuwen. Inmiddels laat dit leuke dier zich steedsvaker langs onze kust en in de delta zien.

In de Oosterschelde kun je soms de rug van een bruinvis bovenwater zien komen. Met nog meer geluk zie je een moeder met jong.

De meeste tijd zit een bruinvis onder water.

Vanaf de veerboot kun je op zandbanken in de Waddenzee zeehonden zien rusten.

Tijdens een kanotocht in de Biesbosch kun je de bever zien zwemmen.

OP SAFARI IN NEDERLANDIn heel ons land kun je spannende wilde dieren spotten. Hier wat tips.

Op de Dwingelose heide kun je de adder zien zonnen.

In de Gelderse Poort kun je galloways (wilde runderen) zien herkauwen

Bij de Pietersberg kun je de oehoe – een reusachtige uil – zien vliegen

Vanuit de trein kun je edelherten over de Oostvaarderssavanne zien lopen.

In de Kennemer duinen kun je wisenten (Europese bizons) zien grazen.

Met veel geluk kun je op de Utrechtse Heuvelrug een boommarter zien klimmen.

Boven het Haringvliet kun je de zeearend zien jagen.

In de Oosterschelde kun je soms de rugvin van een bruinvis boven zien komen.

1 Doggersbank2 Waddenzee

3 Veluwe4 Oostvaarders Plassen

5 Gelderse Poort6 Biesbosch

7 Haringvliet8 Oosterschelde

78

65

3

4

2

1

11

Uitgave: Wereld Natuur Fonds Tekst: Geert-Jan RoebersProductie en eindredactie: Wereld Natuur FondsVormgeving: Graphic LeusdenFotografie: Bart Beekers, Corina Slooff / Flo & Co, Peter Verhoog, Goofy Aquavideo WWF, Wild Wonders

of Europe /Jari Peltomaeki / WWF, Rob Doolaard IZP, EMS FILMS, Dick Sundermann / KevinSundermann, Karsten Reiniers, Jacob Bours, Peter Verhoog, Shutterstock, naturepl.com /Florian Graner / WWF, Robbert Maas, Jan van de Kam / WWF, Gejo Wassink WWF, KarstenReiniers, Ernst Schrijver, Leo Linnartz, Paul Klaver, Frans Lemmens / EMS FILMS, Roos Kentie

Wereld Natuur FondsDriebergseweg 103708 JB ZeistPostbus 73700 AA Zeist

Servicelijn:0800 - 1962 (gratis)info@wnf.nlwww.wnf.nl

Als WNF-Ranger krijg je 6 keer per jaar het magazine Ranger Report, een leuk welkomstcadeau en gratistoegang (of korting) bij de leukste dierentuinen en attractieparken. Meer weten? www.wnfrangers.nl

$ $

Konik Oehoe (jong)

Zeearend Gevlekte gladde haai

Ree (mannetje) Grutto

12

K N I P P A G I N A