Илтгэгч: ЭМШУИС-СС-ДОТ 3-р дамжаа М.Батсугар Н.БолормааГ.Цогзолмаа

Удирдагч: ЭМШУИС-СС-ДОЭТТТэнхимийн багш Ц.Мягмарнаран

Ангиографийн аппаратын цацрагийн хамгаалалтыг сайжруулах нь

Улаанбаатар2014

ЭМШУИС Сувилахуйн Сургууль

Үндэслэл • Ангиографийн шинжилгээний

үеийн процедур нь бусад дүрслэл оношлогооны шинжилгээний үйл явцтай харьцуулвал шууд задгай рентген туяанд урт хугацаагаар ажилладаг учраас цацрагийн хамгаалалтыг өндөр түвшинд дагаж мөрдөж ажиллахгүй бол өвчтөн болон эмнэлгийн ажилчдын авах тун өндөр байх магадлалтай.

Монгол Улсын хэмжээнд ашиглагдаж байгаа ангиографийн аппаратын өнөөгийн байдал болон ангиографийн өрөөний цацрагийн хамгаалалтыг судлаж, түүнийг сайжруулах арга замыг танилцуулахад оршино.

Зорилго

Энэхүү судалгаандаа ангиографийн аппаратыг суурилуулан оношлогоо, эмчилгээ явуулж байгаа эмнэлэгүүдын аппаратын:

Зорилт

1• Текник үзүүлэлт

2

• Үйлдвэрлэгч улс, марк, үйлдвэрлэсэн он, ашиглалтанд орсон оны харьцуулалт

3• Тоног төхөөрөмжөөр хийгдэх шинжилгээнүүд

4• Өдөрт, сард, жилд үйлчлүүлэх үйлчлүүлэгчдийн тоо

5

• Ажлын байрны нөхцөл (цацрагийн хамгаалалт) зэргийг харьцуулан судлахыг зорилтоо болголоо.

Ангиографи аппаратАнгиографийн аппарат нь

рентген туяаны тусламжтайгаар хүний бие махбодийн ямар ч эд эрхтэн системийн өвчин, эрүүл эмгэг бүтцийг цусны судсаар дамжуулан тусгай сэтгүүр хэрэглэн оношлогоо, эмчилгээг зэрэг явуулдаг орчин үеийн дэвшилтэт технологи юм.

Ангиографийн аппаратын ерөнхий танилцуулга

1. C хэлбэрийн гарын шалан дээрх суурь

2. С хэлбэрийн гар

3. Рентген хоолой

4. Хавтгай бүртгэгч систем

5. Шинжилгээний гэрэл

6. Шинжилгээний ширээ

7. Ширээний дэлгэцийн хяналтын удирдлага

8. Хөл удирдлага

9. Хяналтын дэлгэц

10. Ширээний удирдлага

5

49

321

6

8

10

7

Зураг 1. Allura CV20 аппарат

Ангиографийн ажиллах зарчим

Beam filter- Туяаны шүүлтүүр нь рентген хоолойгоор цацарч байгаа туяаны урсгалыг жигд болгоно.

Grid- Торон шүүр нь рентген хальсны хэмжээтэй хавтгай бөгөөд тугалган хольцтой савхнаас тогтоно.

Image detector- Дүрс бүртгэгч (өсгөгч) Дүрсийн тодролыг 500-800 дахин өсгөх зориулалттай.

Monitor-Дэлгэц нь видео камераас ирсэн цахилгаан дохиог дүрс болгон харуулна.

X-ray generator- Рентген генератор /тэжээлийн үүсгүүр/ Трансформатор, шулуутгагч, өндөр хүчдэлийн кабель залгуур зэрэг багтана.

X-ray source- Рентген цацрагийн үүсгүүр /Рентген хоолой/

X-ray control algorithim- Удирдлагын самбар (Рентген хоолойн хүчдэл, гүйдлийг тохируулж, рентген аппаратын үйл ажиллагааг удирдана)

Image processing- Дүрс боловсруулалт

Зураг 2. Ангиографийн аппаратын физик үндэс

Рентген хоолойн бүтэц

Рентген хоолой нь өндөр хүчдэлийн цахилгаан энергийг рентген цацрагийн энергэд хувиргах зориулалттай цахилгаан вакум төхөөрөмж юм. Өндөр вакумтай рентген хоолой нь халсан катодоос электроны урсгал анодын зүг маш хурдтайгаар урсах буюу буудагдан анодын диск дээр тусч тоормослогдон рентген цацраг үүснэ.

Зураг 3. Рентген хоолойн бүтэц

Рентген хоолойн дотоод бүтэц

Cathode -катод

Катод нь рентген хоолойн анодыг бөмбөгдөхөд шаардлагатай электроноор хангах үүрэгтэй. Электроныг гарган авахдаа спраль буюу ороомог хэлбэрийн улайсалтын вольфрам утсанд 3-5А гүйдэл, 12-18В нам хүчдэлийг өгч утсыг халааж өгнө.

Anod - анод

Орчин үеийн рентген хоолойн анодын диск нь 55-100 млм диаметртай 7млм-н зузаантай савлалтаас хамгаалсан тэнцвэржүүлэх, өндөр тэсвэртэй механизмтай байдаг. Диск нь 2000 гр цилст 10000 эргэлт минут хийх чадалтай байна.

Collimator – коллиматор

Рентген цацаргалын тусгалын хэмжээг өөрчлөхийн тулд цацрагийн урсгалыг хязгаарлагч хаалт буюу диафрагм байдаг. Рентген цацрагийг гарах дэлгэцийн гол нарийсаж төвлөрүүлэх туяаны цацрах хэмжээг багасгах зорилгоор рентген хоолойн туяа гаргах цонхны гадна талд хамгаалалтын бүрхүүлийн ховилд суулгадаг.

 Stater - статор

Статор нь рентген хоолойн анодын төгсгөл хэсгийг тойруулан тэнцүү хэмжээгээр ороосон хэд хэдэн ороомгоос бүрдэнэ. Stater нь rotor-ийн хамт цахилгаан соронзон орон үүсгэж тогтвортой эргэлт хийх үйл ажиллагааг хангах үүрэгтэй.

Rotor - ротор ба эргэлтийн систем

Ротор нь анодын төгсгөлийн гол шилбийг ороон байрлах бөгөөд чөлөөтэй хөдөлгөөнийг хангах бөмбөлөг хэлбэрэн сууриас тогтоно. Тугалга ба мөнгө зэрэг зөөлөн металаар хийгдэх бөгөөд эргэлтийн гадаргуугын дууг намсгах дууг зориулалттай.

Filter-шүүлтүүр

Рентген хоолойд үүссэн анхдагч цацраг нь жигд бус урсгалтай байдаг. Энэхүү рентген цацрагийн жигд бус урсгал нь зургийн чанарыг муутгахаас гадна туяаны шууд урсгал нь шинжлүүлж буй өвчтөний арьсыг цочроох, түлэх сөрөг үйлчилгээтэй байдаг учраас цацрагийн ачааллыг бууруулах зорилгоор анхдагч шүүлтүүрийг ашигладаг.

Ангиографийн шинжилгээний үеийн талбайн тунгийн хэмжигч (DAP метр) болон агаарт шингэсэн тунгийн хэмжигч (KAP метр)-ийн тунгийн хэмжилтийн утгуудыг ашиглан тоон болон чанарын судалгааны арга дээр үндэслэн судалсан.

Судалгааны арга зүй

Хүснэгт 1. Монгол Улсад ашиглагдаж буй ангиографийн аппаратын өнөөгийн байдал

№ Эмнэлэг Үйлдвэрлэгч МаркҮйлдвэрлэ

сэн онАшиглалтанд

орсон он

Ямар шугамаар орж

ирсэнкВ мА

Фильтр (mmAl)

1Сонгдо эмнэлэг

SIEMENS БНГУ

Multistar Plus 1999 он 2009онХудалдаж

авсан125 1000 1.5+1.0

2 ХСҮТөвPHILIPSАвстрали

Polydiagnost C2

1996 он 2005онТусламжаар

(Rotary international)

125 1000 2.5

3 3-р эмнэлэгPHILIPS Австрали

Integris H-5000

1999 он 2007он Тусламжаар 125 1000 2.5

43-р эмнэлэг

PHILIPSАНУ

Allura X per FD 20/20

2013 он 2013он

Монголын Мянганы Сорилтын

Сан (setunari)

125 1000 3.5

51-р эмнэлэг

PHILIPSГолланд

Allura CV20 2012 он 2013он

Монголын Мянганы Сорилтын

Сан (setunari)

125 1000 2.5

Үр дүн

Хүснэгт 2. Ангиографийн аппаратын өрөөний зохион байгуулалт

№Эмнэлгүүд

Удирдлагийн өрөө (м2)

Шинжилгээний өрөө (м2)

Зураг (удирдлагийн өрөө)

Зураг (шинжилгээний өрөө)

1Сонгдо эмнэлэг (Multistar Plus)

39 42

2Хавдар Судлалын

Үндэсний Төв-( Polydiagnost C2)

10 32

31-р эмнэлэг-

(Allura CV20)13 56

Хүснэгт 2. Ангиографийн аппаратын өрөөний зохион байгуулалт

№Эмнэлгүүд

Удирдлагийн өрөө (м2)

Шинжилгээний өрөө (м2)

Зураг (удирдлагийн өрөө)

Зураг (шинжилгээний

өрөө)

4

3-р эмнэлэг-( Integris H-

5000)21 42

5

3-р эмнэлэг-(Allura X per

FD 20 Biplane)

21 84

Ангиографийн кабинетийн өрөөний стандарт: Удирдлагын өрөө-8м2, Рентген хагалгааны өрөө-48 м2

Хүснэгт 3. Ангиографийн тоног төхөөрөмжийг ажиллуулах боловсон хүчин

Д/д Эмнэлэгүүд Их эмч Техникч Сувилагч Инженер Үйлчлэгч

1 Сонгдо эмнэлэг (Multistar Plus) 2 1 2 1 1

2 ХСҮТөв (Polydiagnost C2) 3 1 1 1 1

3 УКНТөв эмнэлэг (ALLURA CV20) 4 2 3 1 -

4 ШНТөв эмнэлэг (Integris H-5000) 6 2 4 2 1

Хүснэгт 4. Ангиографийн тоног төхөөрөмжийн шинжилгээний харьцуулалт

ХСҮТ( Polydiagnost C2)

УКНТЭ(Allura CV20)

ШНГТЭ(Allura X per FD 20

Biplane),( Integris H-5000)

Сонгдо эмнэлэг (Multistar Plus)

Ихэвчлэн элэг, цөсний хавдрын

тэжээгч судсыг бөглөх эмчилгээ хийдэг.

Бүх төрлийн оношлогоо, эмчилгээг

хийхээс гадна 3-р эмнэлэгтэй

харьцуулвал харьцангуй ачаалал багатай ажилладаг.

Судсаар дамжуулан хийгддэг бүх төрлийн оношлогоо эмчилгээ

хийнэ. Өдөрт үйлчлүүлэх үйлчлүүлэгчийн тоо их, ажлын ачаалал ихтэй

хоёр ангиографийн аппаратаар оношлогоо,

эмчилгээг зэрэг хийдгээрээ давуу талтай.

Судсаар дамжуулан хийгддэг бүх төрлийн оношлогоо, эмчилгээг

өдөрт цөөн тооны үйлчлүүлэгчдэд

үйлчилдэг.

0500

10001500200025003000

36

510

4

66 132110 220

88

7921584

1320

2640

1056

өдөрт сард жилд

Зураг 4 . Үйлчлүүлэх үйлчлүүлэгчдийн харьцуулалт

Хүснэгт 5. Үйлчлүүлэх үйлчлүүлэгчийн тоо

Д/д Эмнэлэгүүд Өдөрт Сард Жилд

1 Сонгдо эмнэлэг (Multistar Plus) 2-3 үйлчлүүлэгч 40-45 үйлчлүүлэгч 450-480 үйлчлүүлэгч

2 ХСҮТөв (Polydiagnost C2) 6-7 үйлчлүүлэгч 120-130 үйлчлүүлэгч

1480-1500 үйлчлүүлэгч

3ШНТөв эмнэлэг(Integris H-5000) 5-7 үйлчлүүлэгч 110-154 үйлчлүүлэгч 1320-1848

үйлчлүүлэгч

4 ШНТөв эмнэлэг(Allura X per 20 Biplane) 8-13 үйлчлүүлэгч 176-286

үйлчлүүлэгч2112-3434

үйлчлүүлэгч

5 УКНТөв эмнэлэг (Allura CV20) 3-4 үйлчлүүлэгч 66-88 үйлчлүүлэгч 720 үйлчлүүлэгч

Технологийн болон ашиглалтын хувьд ойрын болон ирээдүйн чиг хандлага, төсөөлөл

№ Тайлбар № Тайлбар

1 Урд талын хяналтын дэлгэц (монитор) 7 Харьцуулах (урд талын) дэлгэц 12 Хажуугийн хяналтын дэлгэц 8 Өнгөт дэлгэц (тохируулга) 3 Хажуугийн C хэлбэрийн гар 9 Хажуугийн харьцуулах дэлгэц 24 Шалан дээрх С хэлбэрийн гарын суурь 10 Ширээний удирдлага5 Шинжилгээний ширээ 11 Ширээний дэлгэцийн хяналтын удирдлага

6 Хөл удирдлага 56 инч, өндөр нарийвчлалтай, Flex Vision XL-д тохирох LCD өнгөт дэлгэц

Зураг 5. Хяналтын өрөөн дахь Allura Xper FD серийн тоног төхөөрөмжийн С-arm хэлбэрийн 2 рентген хоолой бүхий Bi-plane систем

Технологийн болон ашиглалтын хувьд ойрын болон ирээдүйн чиг хандлага, төсөөлөл

Давуу тал нь:

Image Intensifier (дүрс өсгөгч) нь их хэмжээний рентген цацраг өгөх тусам буюу рентген цацрагийн багц өгөх тусам артифакт, зургийн гажуудал буюу дотоод бүтцийн элэгдэлд ордог бол хавтгай бүртгэгч (flat panel detector) нь илүү боловсронгуй болж цацрагийн ачааллыг даах чадвартай удаан ашиглаж, өндөр нягтралтай чанартай зураг гаргана.

Технологийн болон ашиглалтын хувьд ойрын болон ирээдүйн чиг хандлага, төсөөлөл

Dose Area Product (DAP) - үйлчлүүлэгчдэд өгөх тунгийн талбайн хэмжээг хэмжигч багаж (Гр/см2) болон Kerma Air Product (KAP) - Агаарт шингэж буй рентген цацрагийн тунгийн утгыг хэмжигч багаж /Гр/-ыг суурьлуулсан шинэ технологийн аппаратуудыг монголд нэвтрүүлэх.  

DAP метр

1-р эмнэлэг (Allura CV20)

3-р эмнэлэг (Integris H-

5000)

3-р эмнэлэг (Allura X per

FD 20/20)

ОУ стандарт

150.13

25.05

71.82

36.00

311.84

18.98

74.93

17.00

101.40

0.00

84.40

19.00

Зүрхний шинжилгээ Элэгний шинжилгээ Мэдрэлийн шинжилгээ

Ангиографийн шинжилгээний үед рентген зураг авалт болон рентген харалтын үед үүсгүүрээс арьс хүртэл их хэмжээний туяа цацардаг бөгөөд DAP метр нь арьсны гадаргуу дээр шингэх талбайн цацрагийн тунг хэмжинэ.

Зураг 6. Dose Area Product (DAP)- Ангиографийн шинжилгээний үед үйлчлүүлэгчид өгөх тунгийн талбайн хэмжээ / Гр/см2 /

Зураг 7. (DAP)- Dose Area Product Үйлчлүүлэгчдэд өгөх тунгийн талбайн хэмжээг хэмжих багаж (Гр/см2)

KAP метр

1-р эмнэлэг (Allura CV20)

3-р эмнэлэг (Allura X per FD 20/20)

ОУ стандарт

2.46

0.56

0.25

1.42

0.28

0.90

0.54

0.29 0.40

Зүрхний шинжилгээ Элэгний шинжилгээ Мэдрэлийн шинжилгээ

KAP (Kerma Aria Product)- нь ангиографийн оношлогоо ба эмчилгээний үед рентген үүсгүүрээс гарч байгаа их хэмжээний цацраг туяаны агаарт тархаж буй хэмжээг тодорхойлдог. КАР нь коллиматор (хаалт)-ийн доор байрладаг.

 

 

Зураг 8. (KAP)- Kerma Area Product Ангиографийн шинжилгээний үед агаарт шингэж буй рентген цацрагийн тунгийн утгын харцуулалт /Гр/

Зураг 9. (KAP)-. Kerma Air Product Агаарт шингэж буй рентген цацрагийн тунгийн утгыг хэмжих багаж /Гр/

1-р эмнэлэг (Allura CV20)

3-р эмнэлэг (Integris H-

5000)

3-р эмнэлэг (Allura X per

FD 20/20)

ОУ стандарт

0:17:45

0:10:00

0:13:00

0:05:06

0:22:44

0:10:00

0:17:45

0:02:07

0.005439814814814830.00599537037037038

0.00564814814814815

Зүрхний шинжилгээ Элэгний шинжилгээ Мэдрэлийн шинжилгээ

Ионжуулагч камер нь цацраг идэвхит үүсгүүрээс гарч буй Рентген, Гамма, Бета хэсгүүдийн ионжуулах цацрагийн төрлүүдийн тунгийн утга, кВ (Хүчдэл), мА (милли Ампер), рентген харалтын хугацаа (мин) зэргийг хэмждэг.

Зураг 10. Flouro Time (FT)- Ангиографийн шинжилгээний үед ашиглагдаж буй цацрагийн хугацааны харьцуулалт / мин /

Зураг 11. ionzation chamber буюу ионжуулагч камер

Хүснэгт 7. Ангиографийн аппаратын дунд түгээмэл тохиолддог бэрхшээлүүд, дутагталтай талууд

№

Тоног төхөөрөмж

шинэлэг байдал

Механик гэмтэл Цахилгааны гэмтэл Шийдвэрлэх арга замууд

1

Сонгдо эмнэлэг

(Multistar Plus)

Хуучин хоёрдогч

С-arm гэмтэж байсан

Хүчдэл тохируулагч байхгүй

--Шинэ технологийн аппарат нэвтрүүлэх--Аппаратын ажиллагааг өглөө бүр шалгах --Эмнэлэг бүрт хяналтын хуудас нэвтрүүлэх-- Цахилгаан хөдөлгөгч хүчний хүчдэл тогтворжуулагч тавих

2ХСҮТөв

(Polydiagnost C2)

Хуучин хоёрдогч

Рентген хоолойн хугацаа дуусаад сольсон

Цахилгааны хэлбэлзэлээс үүдэлтэй гэмтлүүд байна.

3

ШНТөв эмнэлэг

(Integris H-5000)

Хуучин хоёрдогч

Рентген хоолой, камер эвдэрч байсан

Цахилгаан хэлбэлзэж програм хангамж гацах

4

ШНТөв эмнэлэг

(Allura X per 20 Biplane)

-- -- --

5

УКНТөв эмнэлэг (Allura CV20)

-- -- --

Хүснэгт 7. Ангиографийн аппаратын дунд түгээмэл тохиолддог бэрхшээлүүд, дутагталтай талууд

№ Дүрсийн боловсруулалт Өрөөний урсгал

Өрөөний зохион байгуулалт (цацрагын

хамгаалалт)

Боловсон хүчин

Хамгаалалтын хувцас

1

Сонгдо эмнэлэг

(Multistar Plus)

-- -- -- -- Хормогч: 10шБ/хамгаалалт: 10ш

2ХСҮТөв

(Polydiagnost C2)

Зориулалтын хальс

боловсруулалт байхгүй, эхо

апп принтрээр хэвлэдэг

Стандарт бус-Өвчтөн эмч нэг хаалгаар ордог.

Муу:Хаалгагүй

Дутагдалтай-Сувилагч-Техникч

Хормогч: 6шБ/хамгаалалт: 6ш

3

ШНТөв эмнэлэг

(Integris H-5000)

--

Стандарт бус эмчийн гар угаах

тусдаа өрөө байхгүй

Муу:Хана Pb

хамгаалалтгүй

Дутагталтай-Ажлын

ачаалал их

Хормогч: 7шБ/хамгаалалт: 3ш

Цээживч: 3ш

4

ШНТөв эмнэлэг

(Allura X per 20 Biplane)

-- -- --

Дутагталтай-Ажлын ачаалал8 цагаар

Хормогч: 13шБ/хамгаалалт: 3ш

Цээживч: 7ш

5УКНТөв эмнэлэг

(Allura CV20)-- -- -- Дутагдалтай:

-үйлчлэгч

Хүрэлцээгүй: Хормогч: 4ш

Б/хамгаалалт:4ш

DAP ба KAP метрийн хэмжигч суулгах

Нэмэлт шүүлтүүр (filter) шаардлагатай байна. (өвчтөн болон ажилчдад шингэх тунгийн хэмжээг бууруулах)

Хавтгай бүртгэгч систем (flat panel detector) бүхий ангиографийн аппарат суурилуулах

Цахилгаан хөдөлгөгч хүчний хүчдэл тогтворжуулагч, цахилгааны хэлбэлзлээс сэргийлэх.

Өрөөний талбайн хэмжээ стандарт боловч өрөөний урсгал буруу учир халдвар хамгааллын дүрэм журам зөрчигдөж байна.

Шийдвэрлэх арга зам

Монгол улсад ОУАЭ агентлагаас олон улсад мөрдөгдөж буй дүрэм журам, стандартыг хэрхэн мөрдөж байгааг судлах, интервенциональ радиологи буюу ангиографийн оношлогоо, эмчилгээг өргөн дэлгэрүүлэх, одоо тулгамдаж буй бэрхшээлийг хэрхэн шийдвэрлэх талаар судлан асуудал дэвшүүллээ. Монгол улсын хэмжээнд клиникийн 3-н эмнэлэг, хувийн 1 эмнэлэгт, нийт 5-н ангиографийн аппарат байдаг бөгөөд аппарат тоног төхөөрөмжийн хүчин чадлын хувьд 60% нь монголд хоёрдогчоор орж ирсэн олон жил ашиглагдаж байгаа дүрсийн чанар муудсан, эвдрэл цөөнгүй гардаг, зургийн нарийвчлал муутай аппаратыг ашиглаж байна.

Дүгнэлт

Анхаарал хандуулсанд баярлалаа