1

Moduł 3

Instalacja sterowników urządzeń peryferyjnych

1. Wstęp

2. Instalacja sterowników do urządzeń zewnętrznych (skaner, drukarka itp.)

3. Instalacja urządzenia w systemie Windows

4. Instalacja sterowników w Windows 8

5. Problemy dotyczące sterowników na platformie Windows

2

1. Wstęp

Każde urządzenie peryferyjne działa na podstawie zainstalowanych sterowni-ków. Często pojawiają się problemy z powodu różnic w systemach operacyjnych, wersje 32-bitowe i 64-bitowe, dlatego warto zadbać o poprawne działanie urządzeń peryferyj-nych. Systemy operacyjne posiadają dość dużą ilość wbudowanych sterowników, co uła-twia nam pracę i podłączanie kolejnych urządzeń. Producenci sprzętu mają swoje ste-rowniki do konkretnego sprzętu, a ponadto pojawiają się coraz to nowsze wersje, które poprawiają działanie naszego sprzętu. Czasami w nowych wersjach są usuwane błędy z poprzednich wersji. Warto sprawdzać strony producenta i być na bieżąco z wersjami do sterowników urządzeń peryferyjnych, z których korzystamy. Warto pozostać przy sterownikach zalecanych przez producenta, co pozwoli utrzymać pełną sprawność naszego sprzętu. 2. Instalacja sterowników do urządzeń zewnętrznych (skaner, drukarka itp.)

System Windows jest zgodny ze specyfikacją Plug and Play, która definiuje spo-sób, w jaki komputer może wykrywać i konfigurować nowo dodany sprzęt oraz automa-tycznie instalować sterownik urządzenia. Przed wprowadzeniem specyfikacji Plug and Play użytkownicy musieli ręcznie konfigurować urządzenia, zanim zostały podłączone do komputera.

Sprzęt typu Plug and Play w połączeniu z systemem operacyjnym, zgodnym ze specyfikacją Plug and Play, takim jak system Windows Vista® oraz Win-dows Server® 2008, umożliwia podłączenie sprzętu, po czym system Windows automa-tycznie wyszukuje odpowiedni pakiet sterownika urządzenia i konfiguruje go w taki sposób, aby urządzenie nie kolidowało z innymi mechanizmami.

Ponieważ sterownik urządzenia działa tak, jakby był częścią systemu operacyjne-go z nieograniczonym dostępem do całego komputera, bardzo ważne jest, żeby w tym procesie były używane jedynie znane i autoryzowane sterowniki urządzeń. Aby spełnić ten wymóg proces instalacji w systemie Windows Vista oraz Windows Server 2008 jest podzielony na dwa etapy. 3. Instalacja urządzenia w systemie Windows

Instalacja urządzenia i sterownika w systemie Windows Vista oraz Windows Se-

rver 2008 odbywa się w sposób przedstawiony na poniższym diagramie. Na tym rysun-ku „PnP” oznacza usługę Plug and Play, która działa w systemie Windows. Jeśli nie jest spełniony którykolwiek z wymogów dotyczących zabezpieczeń lub nie można znaleźć odpowiedniego pakietu sterownika urządzenia, wówczas proces jest przerywany.

3

Rys. 3.1. Schemat działania i wykrywania sterowników w systemie Windows.

Źródło: http://technet.microsoft.com/pl-pl/library/cc731478.aspx

a) Instalacja drukarki

Sterownik urządzenia to program lub fragment programu, który odpowiada za dane urządzenie i pośredniczy pomiędzy nim a resztą systemu komputerowego. Zwykle uabstrakcyjnia pewne cechy urządzenia, choć może jedynie zajmować się kwe-stiami uprawnień dostępu i udostępniać urządzenie bez żadnej ingerencji. Wtedy pro-gram, który z niego korzysta też jest w pewnym sensie sterownikiem. W tradycyjnych systemach operacyjnych (Unix i inne) sterowniki znajdują się w jądrze systemu operacyjnego. W systemach operacyjnych z mikrojądrem, w jądrze znajduje się jedynie kod zajmujący się uprawnieniami, a sam sterownik jest niezależnym progra-mem.

Często sterownik urządzenia jest odpowiedzialny za obsługę urządzeń, które fi-zycznie nie istnieją. W systemach operacyjnych Linux i Unix znajduje się wiele sterowni-ków urządzeń wirtualnych (abstrakcyjnych). Jako przykłady można wymienić:

sterownik urządzenia NULL (dostęp przez /dev/null) – abstrakcyjne urządzenie, do którego można zapisywać, co nie przynosi żadnego efektu,

sterownik urządzenia RANDOM (dostęp przez /dev/random) – dane odczytywa-ne z tego urządzenia są pseudolosowe,

/dev/zero – nieskończone źródło znaków (o kodzie 0x00), sterowniki systemów plików – tworzą abstrakcję nad sterownikami dysków, po-

zwalają na wygodny dostęp do danych bez znajomości sposobu ich zapisu.

4

W systemach operacyjnych Linux i Unix urządzenia reprezentowane są przez wirtualne pliki w katalogu /dev. Znajdujące się tam urządzenia dzielimy na blokowe oraz znakowe. To samo fizyczne (albo wirtualne) urządzenie może posiadać oba rodzaje sterowników. Różnica między nimi polega na zbiorze udostępnianych operacji. Do peł-nej identyfikacji sterownika w systemie operacyjnym potrzebne są dwie liczby z zakresu od 0 do 255. Pierwsza z nich nazywana jest liczbą główną i stanowi pozycję w odpo-wiedniej tablicy sterowników w jądrze systemu operacyjnego. Druga z nich przekazy-wana jest sterownikowi przy wykonywaniu konkretnych operacji. W wypadku sterow-nika dysku może ona na przykład oznaczać numer podłączonego dysku twardego. Aby utworzyć nowy plik urządzenia, można posłużyć się poleceniem mknod. Jako para-metry przyjmuje ono ścieżkę do pliku urządzenia, a następnie dane jednoznacznie iden-tyfikujące sterownik, czyli kolejno:

znak c lub b w zależności od tego, czy urządzenie jest blokowe, czy znakowe, numer główny, numer podrzędny.

W automatyce przemysłowej sterownik urządzenia to samodzielny układ (komputero-wy, elektryczny, elektroniczny, elektromechaniczny), który zajmuje się nadzorowaniem pracy urządzenia elektrycznego. Czasem takie układy elektroniczne nazywa się kontro-lerami, aby je odróżnić od programowych sterowników urządzeń w systemie operacyj-nym1.

Przed zainstalowaniem sprzętu zawsze trzeba się zapoznać z wymaganiami mi-nimalnymi. Jest to informacja dla użytkownika, czy dane urządzenie po zainstalowaniu będzie działało na danym sprzęcie. Warto się z tym dokładnie zapoznać.

Proces instalowania drukarki należy rozpocząć od uruchomienia płyty dostar-czonej przez producenta. Jeżeli płyta zawiera oprogramowanie dla innych modeli druka-rek, należy wybrać z listy odpowiedni produkt, a następnie określić język instalacji i oprogramowania (może się zdarzyć, że producent nie dostarczy na płycie oprogramo-wania w języku polskim, wówczas rozwiązaniem będzie wizyta na stronie producenta). Należy określić, jakie oprogramowanie ma być zainstalowane – do wyboru jest pełna instalacja oprogramowania i sterowników albo tylko sterowników lub innego oprogra-mowania, dokumentacji itp. Po wybraniu pełnej instalacji należy wskazać typ interfejsu (USB, LPT, RJ-45), za pomocą którego drukarka zostanie podłączona do komputera2. Universal Serial Bus (USB) to obecnie najpopularniejszy sposób podłączania urządzeń peryferyjnych do komputerów. Jest łatwy w użyciu, nie wymaga instalacji sterowników, a przyłączane urządzenia nie wymagają osobnego zasilania. Praktycznie każde z dostępnych na rynku urządzeń peryferyjnych posiada złącze USB – przynajmniej jako alternatywę dla kabla szeregowego. Obsługa urządzeń USB pojawiła się w Linuksie niedawno, dlatego ich używanie wymaga pewnej ostrożności. Jeśli użyt-kownik posiada w miarę nowy komputer, to prawdopodobnie ma on zintegrowany na płycie głównej kontroler USB (tzw. host controller). Istnieją dwa typy kontrolerów USB – Open Host Controller Interface (OHCI opracowany przez firmę Compaq) oraz Univer-sal Host Controller Interface (UHCI opracowany przez firmę Intel). Obydwa rodzaje kon-trolerów oferują takie same możliwości, jednak kontrolery UHCI bardziej obciążają pro-cesor. Linux obsługuje zarówno OHCI, jak i UHCI. Niestety nie potrafi obsługiwać wersji specyfikacji – UBS 2.0.

1http://pl.wikipedia.org/wiki/Sterownik_urz%C4%85dzenia 2Kowalski T., Kwalifikacja E.12. Montaż i eksploatacja komputerów osobistych oraz urządzeń peryferyjnych, Gliwice, Helion, 2012.

5

Mysz USB

Myszy USB są obsługiwane przez trzy moduły jądra: input.o, hid.o i mousedev.o. Po pod-łączeniu myszy należy sprawdzić, czy jej obecność została wykryta przez system, sprawdzając zawartość pliku/proc/bus/usb/devices. Trzeba też dodatkowo utworzyć pseudo-pliki urządzeń: mkdir /dev/inputmknod /dev/input/mice c 13 63. Po wykonaniu polecenia cat /dev/input/mice powinna się pojawić seria przypadkowych znaków po poruszeniu myszą lub kliknięciu jednym z jej przycisków. Jeśli chcemy ko-rzystać z myszy USB w środowisku graficznym X Window, to należy otworzyć w edyto-rze tekstowym plik/etc/X11/XF86Config-4, następnie znaleźć sekcję o nazwie Input Device i zmienić ją tak, aby wyglądała w następujący sposób: Section „Input Device” Identifier „USB Mice” Driver „mouse” Option „Protocol” U „IMPS/2” Option „Device” U „/dev/input/mice” End Section Dość rzadko spotykanymi typami urządzeń USB są joysticki i gamepady, niemniej Jednak Linux potrafi z nich korzystać poprzez moduły jądra hid.o, input.o i joydev.o. Na-leży najpierw utworzyć następujące pseudo-pliki urządzeń: mknod /dev/input/js0 c 13 0 mknod /dev/input/js1 c 13 1 mknod /dev/input/js2 c 13 2 mknod /dev/input/js3 c 13 3 Jeśli wykonamy polecenie cat /dev/input/js0, powinna się pojawić seria dziwnych zna-ków po każdym poruszeniu joysticka. Oznacza to, że urządzenie zostało prawidłowo zainstalowane i wszystkie gry obsługujące joystick i gamepad powinny bez problemu z nich korzystać. Modemy USB Modemy USB (tradycyjne, ISDN oraz kablowe) są w Linuksie obsługiwane, o ile są zgod-ne ze specyfikacją CDC (Communication Device Class) i ACM (Abstract Control Model). Zgodność z tymi specyfikacjami znajduje się w specyfikacji technicznej modemu. Mode-my USB są obsługiwane poprzez moduł jądra acm.o. Najpierw jednak trzeba utworzyć pseudo-pliki reprezentujące nowe urządzenia: mknod /dev/usb/ttyACM0 c 166 0 mknod /dev/usb/ttyACM1 c 166 1 mknod /dev/usb/ttyACM2 c 166 2 mknod /dev/usb/ttyACM3 c 166 3 Teraz modem powinien być rozpoznany przez dialer, tak jak standardowe urządzenia tego typu, przyłączane przez port szeregowy. Drukarki i urządzenia dźwiękowe USB Drukarki USB powinny być bez problemu obsługiwane w Linuksie i można je dodawać z poziomu Panelu sterowania KDE. Jeśli jednak drukarka nie zostanie wykryta,

6

trzeba utworzyć pseudo-plik urządzenia poleceniem: mknod /dev/usb/lp0 c 180 0 Systemy audio USB – są to głównie głośniki, powinny pracować od razu – bez żadnej konfiguracji. Pamięci masowe Coraz częściej spotykane są obecnie urządzenia pamięci masowej do przechowywania danych, które posiadają złącze USB – są to głównie zewnętrzne dyski twarde, czytniki kart pamięci i nagrywarki CD-RW. Większość dystrybutorów potrafi już automatycznie montować dyski USB.

Trzeba je zatem montować ręcznie z linii poleceń. Linux potrafi obsługiwać na-stępujące urządzenia masowe przyłączane przez USB: stacje dyskietek USB, napędy ZIP, napędy CD-ROM/CD-RWD, dyski Flash, czytniki kart pamięci. Pierwszym krokiem po przyłączeniu nowego urządzenia jest sprawdzenie, czy system je „zauważył”. Można to wykonać na dwa sposoby: ls /proc/bus/usb

To polecenie wyświetla listę urządzeń USB rozpoznanych przez system – lista może być dość długa, jednak łatwo znaleźć na niej potrzebne urządzenie po nazwie, np. dyski są identyfikowane jako „mass-storage”, czasem wpisana jest wręcz nazwa produ-centa. Alternatywnie można użyć polecenia: cdrecord –scanbus

Wykrywa ono wszystkie urządzenia SCSI, a ponieważ w Linuksie obsługa pamięci masowych USB jest realizowana przez sterownik SCSI, jest to najlepsze źródło informa-cji o USB. Jeśli urządzenie jest widoczne, należy jeszcze sprawić, żeby można było łatwo z niego korzystać – w tym celu do pliku /etc/fstab należy dodać wpisy definiujące nazwę urządzenia i katalog, w którym będzie ono montowane. Oto przykłady wpisów dla róż-nych urządzeń:

stacje dyskietek USB /dev/sda /mnt/usbfd auto U noauto, user 0 0

napędy Iomega Zip U przyłączane przez USB: /dev/sda4 /mnt/usbzipvfatU noauto, user 0 0

dyski zewnętrzne przyłączane przez USB(także dyski typu Flash): /dev/sda1 /mnt/usbdisk ext2 defaults 1 2

W przypadku obecności innych dysków USB zmieni się odpowiednio nazewnic-two i zamiast /dev/sda1 trzeba będzie użyć/dev/sdb lub /dev/sdc. Pozostało jeszcze utworzyć katalogi, w których będzie montowana zawartość nośników, trzeba użyć do tego polecenia mkdir, np.: mkdir /mnt/usbdisk Teraz można zamontować nośnik, używając odpowiednio polecenia mount, np.: mount /mnt/usbfd mount /mnt/usbzip mount /mnt/usbcdrom mount /mnt/usbdisk Po skopiowaniu plików nośnik należy odmontować poleceniem umount – jego składnia jest analogiczna jak dla mount3.

3www.linux-magazine.pl

7

Procesy zachodzące w systemie w trakcie instalowania przez użytkownika nowych urządzeń i zawierające komponenty niezbędne do udanego zakończenia operacji. Rys. 3.2. Schemat instalacji urządzenia.

Źródło: http://fuhperfekt.republika.pl/rejestr8/plug.html

Kolejność działań przy instalowaniu urządzenia: 1. Użytkownik podłącza urządzenie do komputera. Warto zauważyć, że jeśli urządzenie i jego magistrala obsługują tak zwane powiadamianie na bieżąco(ang. hot-plug notifica-tion), urządzenie może zostać podłączone w trakcie pracy systemu. 2. Menedżer PnP i sterownik magistrali identyfikują nowe urządzenie. Najpierw sterownik magistrali – przy jej wsparciu – odbiera powiadomienie od nowego urządzenia, a następnie sam informuje menedżera PnP trybu jądra o zmianie w konfiguracji sprzę-towej (w przykładzie zmianą jest dodanie nowego urządzenia). Menedżer PnP trybu jądra wysyła następnie do sterownika magistrali żądanie przesłania mu listy urządzeń fizycznie podłączonych do magistrali i po jej uzyskaniu porównuje ją z poprzednią kopią listy. A zatem menedżer PnP stwierdza, jakie urządzenie zostało dodane i żąda od sterownika magistrali przekazania informacji na jego temat, takich jak: identyfikator urządzenia, identyfikator producenta, identyfikatory zgodności i możliwości urządzenia. Menedżer PnP trybu jądra powiadamia menedżera PnP trybu użytkownika o tym, że zostanie zainstalowane urządzenie. Menedżer PnP trybu użytkownika za pomocą programu run-dll32.exe tworzy nowy proces i w celu zainstalowania urządzenia wywołuje bibliotekę newdev.dll. 4. W celu wykonania zadań instalacyjnych biblioteka newdev.dll wywołuje funkcje instalacji urządzenia (Setup API) i funkcje menedżera PnP Configuration Manager (CfgMgr API). Biblioteka DLL tworzy listę możliwych sterowników urządzenia i w razie potrzeby uru-chamia kreator wyszukujący nowe urządzenie.

8

5. W procesie instalacji urządzenia może brać udział instalator klas i dodatkowe instala-tory (jeśli takie istnieją). 6. Po wybraniu przez program instalacyjny najlepszego sterownika, skopiowaniu jego od-powiednich plików, zarejestrowaniu wszystkich dodatkowych instalatorów związanych z urządzeniem i jego interfejsów oraz wykonaniu podobnych czynności w celu załado-wania sterowników i uaktywnienia urządzenia, program instalacyjny przekazuje kontrolę trybowi jądra. Odpowiednia funkcja Cfg Mgr API wysyła do menedżera PnP trybu użyt-kownika żądanie, które przekazuje menedżerowi PnP trybu jądra. 7. Menedżer PnP ładuje dla urządzenia odpowiedni sterownik funkcyjny i wszystkie opcjonalne sterowniki filtrujące. 8. W celu zmiany ustawień urządzenia instalatory mogą uruchomić kreatory. Rys. 3.3. Komunikacja aplikacji użytkownika ze sprzętem za pośrednictwem sterowni-ków.

Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Device-driver-pl.svg

9. Gdy użytkownik podłączy urządzenie, system Windows wykrywa nowy sprzęt i sy-gnalizuje usłudze Plug and Play, że należy go uruchomić. 10. Usługa Plug and Play identyfikuje urządzenie. 11. Usługa Plug and Play przeszukuje magazyn sterowników, aby znaleźć pakiet sterow-nika odpowiedni dla urządzenia. Jeśli nie można znaleźć odpowiedniego pakietu, należy przejść do kroku 4. W przeciwnym wypadku – do kroku 8. 12. System Windows wyszukuje odpowiedni pakiet sterownika, przeszukując następują-ce lokalizacje i zatrzymując się, gdy tylko znajdzie odpowiedni pakiet:

przeszukiwanie folderów określonych we wpisie rejestru DevicePath (aby uzy-skać więcej informacji, zobacz temat: Konfigurowanie systemu Windows do wy-szukiwania sterowników urządzeń w dodatkowych folderach),

przeszukiwanie witryny Windows Update w sieci Web (aby uzyskać więcej in-formacji, zobacz temat: Konfigurowanie systemu Windows do wyszukiwania ste-rowników urządzeń w witrynie Windows Update),

monitowanie użytkownika o nośnik. 13. System Windows sprawdza, czy użytkownik ma uprawnienia do umieszczenia pakie-tu sterownika w magazynie sterowników. Użytkownik musi mieć poświadczenia admi-nistratora lub zasada komputera musi zezwalać, aby standardowy użytkownik instalo-wał urządzenia, które mają taki identyfikator. (Aby uzyskać więcej informacji na temat

9

tej zasady, zobacz temat: Konfigurowanie zasady komputera umożliwiającej użytkowni-kom z ograniczeniami instalowanie konkretnych urządzeń.) 14. System Windows sprawdza, czy pakiet sterownika ma ważny podpis cyfrowy. Jeśli pakiet sterownika jest podpisany za pomocą ważnego certyfikatu, którego nie ma w ma-gazynie Zaufani Wydawcy, wówczas system Windows monituje użytkownika o potwier-dzenie. 15. System Windows umieszcza kopię pakietu sterownika w magazynie sterowników. 16. Usługa PnP kopiuje pliki sterownika z magazynu sterowników do lokalizacji opera-cyjnych, czyli na ogół do folderu %systemroot%\windows32\drivers. 17. Usługa PnP konfiguruje rejestr w taki sposób, aby system Windows otrzymał in-strukcje, jak używać nowo zainstalowanych sterowników. 18. Usługa PnP uruchamia nowo zainstalowane sterowniki. Ten krok jest powtarzany przy każdym uruchomieniu komputera w celu ponownego załadowania sterowników. Warstwy sterowników

W przypadku dowolnego urządzenia można wyróżnić dwie lub więcej warstw ste-rowników. Są to: warstwa sterownika magistrali I/O (lub menedżera PnP w przypadku głównych urządzeń) i sterownik funkcyjny urządzenia. Opcjonalnie magistrala lub urzą-dzenie mogą być wyposażone w jeden lub kilka sterowników filtrujących4. Obiekty urządzeń

Dla każdego kontrolowanego urządzenia sterownik tworzy obiekt urządzenia, który jest dla sterownika reprezentacją urządzenia. Biorąc pod uwagę perspektywę technologii Plug and Play, można wyróżnić trzy rodzaje obiektów urządzeń – fizyczne obiekty urzą-dzeń PDO (physical device object), operacyjne obiekty urządzeń FDO (functional device object) i filtrujące obiekty urządzeń. Obiekty PDO reprezentują urządzenie w magistrali. Każdy interfejs PnP API, który odwołuje się do urządzenia, odwołuje się także do obiektu PDO. Obiekty FDO są dla sterownika funkcyjnego reprezentacją funkcjonalności urządzenia. Filtrujące obiekty urządzenia reprezentują sterownik filtrujący jako łącze do dodatkowej funkcjonalności. Wszystkie te obiekty urządzeń to urządzenia typu DEVICE_OBJECT, ale są sto-sowane w różny sposób i mogą mieć odmienne rozszerzenia urządzenia5.

Poziom obsługi technologii PnP – oferowany przez urządzenie – zależy od stopnia zgodności z technologią zarówno urządzenia, jak i powiązanego z nim sterownika.

Tabela 3.1. Poziomy obsługi technologii Plug and Play przez urządzenia i sterowniki.

Typ urządzenia Sterownik PnP Sterownik niezgodny

z PnP

Urządzenie PnP Pełna obsługa technologii

PnP Brak obsługi technologii PnP

Urządzenie niezgodne z PnP Częściowa obsługa techno-

logii PnP Brak obsługi technologii PnP

Źródło: http://fuhperfekt.republika.pl/rejestr8/plug.html

4http://fuhperfekt.republika.pl/rejestr8/plug.html 5http://fuhperfekt.republika.pl/rejestr8/plug.html

10

W celu zaoferowania pełnej obsługi technologii PnP konieczne jest zastosowanie odpowiedniego sterownika. Poniżej zawarto krótki opis wszystkich możliwych konfigu-racji. Oto one:

Pełna obsługa – urządzenie i sterownik są zgodne z technologią PnP. W celu zaoferowania optymalnej obsługi technologii PnP komponent sprzętowy musi spełniać wymagania inicjatywy On Now, w tym specyfikacji ACPI. Obsługa technologii PnP systemów Windows 2000/XP skupia się wyłącznie na komputerach zgodnych z interfejsem ACPI.

Urządzenie PnP/starszy sterownik – brak obsługi technologii PnP. Jeśli sterownik urządzenia PnP nie obsługuje technologii PnP, takie urządzenie będzie zachowywało się jakby było niezgodne z technologią Plug and Play. Warto zauważyć, że może to spowodować ograniczenie możliwości technologii PnP całego komputera.

Starsze urządzenie/sterownik PnP. Taka kombinacja może zaoferować tylko częściową obsługę technologii PnP. Jeśli użytkownik dysponuje starszym urządze-niem na poziomie sprzętowym, które nie obsługuje technologii PnP, po załadowa-niu odpowiedniego sterownika PnP technologia może być obsługiwana w ograniczonym zakresie. Co prawda taki komputer nie będzie w stanie automatycznie i w dynamiczny sposób wykryć urządzenia, a następnie załadować odpowiednie sterowniki, ale umożliwi zarządzanie zasobami sprzętowymi. Tego typu komputer będzie też zawierał interfejs, który umożliwi sterownikowi prowadzenie interakcji z podsystemem PnP i rejestrowanie zdarzeń związanych z powiadamianiem urządzeń. Jeśli urządzenie posiada sterownik PnP, zo-stanie wyświetlone w oknie Menedżer urządzeń. Zakładki okna Menedżer urzą-dzeń umożliwiają określenie ustawień urządzeń, które są w nim widoczne.

Ani urządzenie, ani jego sterownik nie są zgodne z technologią Plug and Play – brak jej obsługi. Starsze urządzenia będą działały jak zwykle, ale nie będą obsługiwały funkcji PnP. Wszystkie nowo stworzone sterowniki powinny być zgodne z technologią Plug and Play6.

Po uruchomieniu programu należy poczekać do momentu, aż program odczyta dane komputera. Następnie należy odnaleźć zakładkę „Sprzęt” – można tam znaleźć wiele przydatnych informacji, np.:

nazwa urządzenia, typ, seria lub model, identyfikator urządzenia (bardzo przydatny, gdy nie zostanie wykryta nazwa

sprzętu czy też typ), wersje sterownika (jeśli takowy już jest, np. od Microsoftu).

Proces odnalezienia sterowników możemy podzielić na kilka etapów:

szukanie na podstawie Nazwy Urządzenia, na podstawie log-a, z programu Eve-rest (najprostszy sposób),

szukanie, znając tylko serię i typ urządzenia (również prosty sposób), znając tylko nazwę producenta urządzenia i jego typ (trudniejszy sposób), znając tylko identyfikator urządzenia (wyjaśnienie później).

6http://fuhperfekt.republika.pl/rejestr8/plug.html

11

Rys. 3.4. Screen przykładowego Menedżera Urządzeń po zainstalowaniu samego systemu Windows XP.

Źródło: http://komputery-sosnowiec.neostrada.pl/sterowniki/sterownikixp.htm

Jak widać niektóre urządzenia nie zostały zainstalowane z powodu braku sterowników wbudowanych w instalkę Windowsa XP. Pytanie: jak rozpoznać, co to za urządzenia i dobrać do nich odpowiednie sterowniki?7. Aby wykonać to zadanie, trzeba wykorzystać Menadżera urządzeń, można zastosować do pomocy oprogramowanie Everest Home Edition. Na tym etapie każdy może wybrać jaką drogą będzie dalej podążał w celu instalacji swoich sterowników. Wiele sterowni-ków zostanie automatycznie zainstalowanych, ale w Windows XP ta baza nie była aż taka duża, jak choćby w Windows Vista, Windows 7 czy Windows 8. 4. Instalacja sterowników w Windows 8

Proces instalacji systemu Windows 8 przebiega wyjątkowo sprawnie. Praktycznie wszystkie sterowniki do znalezionego sprzętu są automatycznie pobierane z sieci – jeśli nie ma ich w podstawowej instancji instalacyjnej systemu. Podobnie system zachowuje się po podłączeniu lub instalacji dowolnego urządzenia peryferyjnego lub np. karty roz-szerzeń. Innymi słowy, użytkownik, który nie posiada odpowiedniej wiedzy i doświad-czenia nie musi przejmować się procesem instalacji sterowników8.

7http://komputery-sosnowiec.neostrada.pl/sterowniki/sterownikixp.htm 8http://www.benchmark.pl/testy_i_recenzje/instalacja-urzadzen-windows-8.html

12

Rys. 3.5. Windows 8

Źródło: http://www.benchmark.pl/testy_i_recenzje/instalacja-urzadzen-windows-8.html

Niekiedy warto zainstalować firmowe sterowniki do takich urządzeń jak karta graficzna. Sterowniki te są dostarczane w uruchamialnych plikach exe zarówno przez firmę Nvidia, jak i AMD oraz są dostępne w wersji zarówno 32- i 64-bitowej. Sterowniki do kart gra-ficznych są na tyle uniwersalne, że mogą być instalowane zarówno w systemie Windows 7, jak i Windows 8 (oznaczane są wspólnie w nazwie pobieranego przez użytkownika pliku, jako Win_8_Win7), a ich proces instalacji nie różni się od instalowania driverów w systemie Windows 79. Rys. 3.6. Windows 8

Źródło: http://www.winbeta.org/

9http://www.benchmark.pl/testy_i_recenzje/instalacja-urzadzen-windows-8.html

13

Ze sprzętem, do którego dostępne są sterowniki dla Windows 7, nie powinno być w większości przypadków żadnych problemów, gdyż Windows 8 działa bardzo dobrze ze sterownikami pierwotnie przeznaczonymi dla systemu Windows 7. Proces ich insta-lacji też jest tożsamy z tym, do czego przyzwyczaił nas Windows 7. Warto dodać, że jeśli plik z informacjami instalacyjnymi INF nie zawiera informacji na temat instalacji spe-cjalnie dla systemu Windows 8, wówczas system operacyjny będzie po prostu używać wskazówek przeznaczonych dla Windows 7. Sterowniki można zainstalować za pomocą programu instalacyjnego, zaktualizować je z poziomu Menadżera urządzeń, w ten sam sposób jak w Windows 7 lub klikając prawym klawiszem na pliku INF i wybierając opcję Zainstaluj10. Rys. 3.7. Instalacja urządzeń w Windows 8.

Źródło: materiały własne

10http://www.benchmark.pl/testy_i_recenzje/instalacja-urzadzen-windows-8.html

14

Aby dostać się do Menadżera urządzeń: 1. Należy skorzystać z ekranu startowego Metro Windows 8, czyli trybu Modern UI,

wybierając z opcji Wszystkie programy. 2. Następnie trzeba odnaleźć Panel sterowania w okienku Programy. Po kliknięciu

uruchomiony zostanie klasyczny Panel sterowania. 3. Wybierz opcję Sprzęt i dźwięk, a po jej otworzeniu Menadżera urządzeń.

Do ustawień systemowych można też dotrzeć m.in. z poziomu aplikacji Pulpit. Należy przesunąć kursor do prawego rogu ekranu, z prawej strony pojawi się

kontekstowy Pasek narzędziowy z opcją Ustawienia, skąd również możemy do-trzeć do Panelu sterowania11.Rys. 3.8. Instalacja urządzeń w Windows 8.

Źródło: materiały własne

Problemy mogą się pojawić wówczas, gdy instalujemy nietypowe urządzenia, do

których nie ma zaimplementowanych przez Microsoft sterowników lub producent sprzętu nie daje wsparcia dla Windows 8. Stary sprzęt, do którego dostępne są drivery do systemu Windows XP, a który nie działał z Windows 7 i Windows Vista, także nie bę-dzie działał w Windows 812.

11http://www.benchmark.pl/testy_i_recenzje/instalacja-urzadzen-windows-8.html 12http://www.benchmark.pl/testy_i_recenzje/instalacja-urzadzen-windows-8.html

15

Rys. 3.9. Instalacja sterowników drukarki.

Źródło: http://www.printercomparison.com/default.asp?newsID=1485&p=2

Po wybraniu interfejsu USB program instalacyjny wskaże moment, kiedy należy podłączyć urządzenie do gniazda USB komputera oraz włączyć drukarkę, w efekcie na-stąpi automatyczna instalacja sterowników. Po zainstalowaniu pakietu oprogramowania można sprawdzić, czy urządzenie zostało prawidłowo zainstalowane oraz przystąpić do wstępnej konfiguracji ustawień drukarki, tworząc domyślny profil preferencji wydruku. b) Instalacja skanera Skaner – urządzenie służące do przebiegowego odczytywania: obrazu, kodu paskowego lub magnetycznego, fal radiowych itp. do formy elektronicznej (najczęściej cyfrowej). Skaner przeszukuje kolejne pasma informacji, odczytując je lub rejestrując. Nie jest to więc zwykły czytnik, a czytnik krokowy (np. skaner obrazu nie rejestruje całego obrazu w jednej chwili jak aparat fotograficzny, a zamiast tego rejestruje kolejne linie obrazu – dlatego głowica czytająca skanera przesuwa się lub skanowane medium pod nim). Na-zwa skanera, jako czytnika przebiegowego, często przenoszona jest na czytniki nieprze-biegowe (np. elektroniczne)13.

13http://pl.wikipedia.org/wiki/Skaner

16

Rys. 3.10. Skaner.

Źródło: http://www.1bti.ovh.org/s/30/index.htm

Przykładowa instalacja skanera Ważne!

Przed zainstalowaniem oprogramowania NIE należy podłączać skanera do kompute-ra. Jeśli podłączamy skaner, należy odłączyć kabel USB od komputera. Gdy pojawi się ekran Found New Hardware (Znaleziono nowy sprzęt), trzeba odłączyć kabel USB i kliknąć przycisk Cancel (Anuluj). Ekran może zostać zamknięty automatycznie po odłączeniu tego kabla USB.

Przed rozpoczęciem instalacji należy zamknąć wszystkie działające aplikacje. W przypadku systemu Windows: przed aktualizacją systemu Windows (w wersji Vi-

sta do wersji 7) należy odinstalować oprogramowanie dołączone do skanera marki Canon, a następnie ponownie zainstalować to oprogramowanie.

W przypadku systemu Macintosh: po aktualizacji systemu (w wersji Mac OS X v.10.5 lub starszej do wersji Mac OS X v.10.6) należy zainstalować oprogramowanie dołą-czone do skanera marki Canon.

W celu zainstalowania programu użytkownik musi być zalogowany jako administra-tor.

Podczas instalacji nie należy się przełączać na inny profil użytkownika14. Kolejność działań przy instalowaniu skanera:

1. Umieszczamy instalacyjny dysk CD-ROM w napędzie.

Komputer Macintosh: należy kliknąć dwukrotnie ikonę Setup (Instalacja) i w oknie dialogowym uwierzytelniania wprowadzić identyfikator oraz hasło administratora. W systemach Windows XP i Macintosh należy pominąć krok 2 i przejść od razu do kroku 3.

2. W systemie Windows 7/Windows Vista: gdy pojawi się okno dialogowe AutoPlay (Autoodtwarzanie), należy uruchomić instalator. Następnie w oknie dialogowym User Account Control (Kontrola konta użytkownika) kliknąć przycisk Yes (Tak) lub Continue (Kontynuuj).

14http://www.canon.pl/Support/Consumer_Products/products/scanners/LiDE_series/ CanoScan_LiDE_210.aspx?faqtcmuri=tcm:125-774552&page=1&type=faq

17

Rys. 3.11. Funkcja Autoplay.

Źródło: https://www.canon.pl/Support/Consumer_Products/products/scanners/LiDE_series/CanoScan_LiDE_700F.aspx?faqtcmuri=tcm:125-644254&page=1&type=faq

3. W razie potrzeby w kolejnym oknie dialogowym należy wybrać język i miejsce za-mieszkania, a następnie kliknąć przycisk Next (Dalej). W niektórych krajach te okna dia-logowe nie będą wyświetlane. 4. W menu głównym należy kliknąć opcję Easy Install (Łatwa instalacja). Rys. 3.12. Funkcja Easy Install.

Źródło: https://www.canon.pl/Support/Consumer_Products/products/scanners/LiDE_series/CanoScan_LiDE_700F.aspx?faqtcmuri=tcm:125-644254&page=1&type=faq

18

5. Następnie musimy kliknąć przycisk Install (Instaluj), aby rozpocząć instalację. Przed wykonaniem pierwszych czynności trzeba uważnie przeczytać umowę licencyjną i klik-nąć przycisk Yes (Tak). Komputery Macintosh: należy pominąć krok 6 i przejść od razu do kroku 7. 6. System Windows: należy uważnie przeczytać zawartość ekranu Please Allow All In-stall Wizard Processes (Pozwól na wykonywanie wszystkich procesów kreatora instala-cji) i kliknąć przycisk Next (Dalej). 7. Aby kontynuować instalację, trzeba postępować zgodnie z instrukcjami wyświetlany-mi na ekranie. 8. Po wyświetleniu ekranu Extended Survey Program (Program rozszerzonej ankiety), należy kliknąć przycisk potwierdzenia. Aby wyrazić zgodę, trzeba kliknąć przycisk Agree (Zgadzam się). 9. Po zakończeniu instalacji należy wykonywać poszczególne czynności zgodnie z in-strukcjami wyświetlanymi na ekranie. W przypadku systemu Windows: trzeba kliknąć przycisk Exit (Zakończ). W przypadku systemu Macintosh: należy kliknąć przycisk Exit (Zakończ). Kliknięcie przycisku OK – w oknie dialogowym Canon Solution Menu EX (Me-nu EX rozwiązań Canon) – spowoduje wyświetlenie Solution Menu EX (Menu EX rozwią-zań). c) Kamera internetowa Kamera internetowa (ang. webcam) – kamera cyfrowa, podłączana bezpośrednio do komputera, zazwyczaj za pomocą złącza USB. Kamera może transmitować obrazy statyczne (co pewien czas, zwany czasem odświeżania, przesyła pojedynczy obraz) lub transmisja może odbywać się w sposób ciągły (tzw. streamingcams). Najprostsze mode-le oparte są na tańszej matrycy CMOS o niewielkich rozmiarach, rozdzielczości 640 x 480 pikseli. Przydadzą się użytkownikom mało wymagającym i z niezbyt wydaj-nym łączem internetowym. Przeważnie spełniają swoje zadania, ale jakość obrazu, wy-konanie i szybkość działania pozostawiają wiele do życzenia. W słabszym oświetleniu wyraźnie gorzej pracuje15. Obecnie jesteśmy wszędzie otoczeni kamerami, czy to na ulicach miast, czy na budynkach, w urzędach, firmach. Można także sprawdzić, co dzieje się w innym mieście, jaka jest aktualnie pogoda. Bardzo często kamera internetowa jest wykorzystywana do rozmów pomiędzy użytkownikami. Laptopy mają bardzo często wbudowane kamery internetowe i dzięki temu nie ma potrzeby kupowania kamer zewnętrznych. Obecnie wiele komunikatorów współpracuje z kamerami, jak np. Skype, co uła-twia międzynarodowe połączenia z jednoczesnym obrazem. Poniżej przedstawiona jest instrukcja kamery internetowej. 15 http://pl.wikipedia.org/wiki/Kamera_internetowa

19

Rys. 3.13. Kamera internetowa.

Źródło: http://www.opinie.egospodarka.pl/e5-KAMERA-INTERNETOWA-K02,30011.html

Rys. 3.14. Kreator instalacji kamery internetowej.

Źródło: http://www.q100sz.republika.pl/support/lt9388.html

Rys. 3.15. Wyszukiwanie nowego sprzętu.

Źródło: http://www.q100sz.republika.pl/support/lt9388.html

20

Rys. 3.16. Zakończenie pracy Kreatora znajdowania nowego sprzętu.

Źródło: http://www.q100sz.republika.pl/support/lt9388.html

5. Problemy dotyczące sterowników na platformie Windows Częstą przyczyną nieprawidłowego działania sprzętu (zainstalowanego w komputerze lub podłączonego do niego) są problemy ze sterownikami. Rys. 3.17. Funkcja sterowników.

Źródło: http://windows.microsoft.com/pl-pl/windows/tips-fixing-common-driver-problems#tips-fixing-common-driver-problems=windows-vista

Po zainstalowaniu nowego urządzenia nie działa ono poprawnie.

Jeśli urządzenie sprzętowe działa nieprawidłowo, być może potrzebny jest nowy sterownik – nawet jeśli sterownik był instalowany niedawno lub został już zainstalowa-ny na kupionym komputerze. Każde urządzenie wymaga sterownika umożliwiającego jego komunikację z komputerem. Czasem sterowniki wymagają aktualizacji. Ponadto wszystkie muszą być zgodne z posiadaną wersją systemu Windows.

21

W większości przypadków sterowniki są dołączone do systemu Windows lub do-stępne po przejściu do usługi Windows Update w Panelu sterowania i sprawdzeniu ak-tualizacji. Jeśli w systemie Windows nie ma potrzebnego sterownika, można go znaleźć na dysku dołączonym do urządzenia lub w witrynie producenta w sieci web. Poniżej przedstawiono kilka czynności, jakie można wykonać, jeśli urządzenie nie działa prawidłowo: Należy sprawdzić, czy w witrynie Windows Update są dostępne zaktualizowane ste-rowniki. Podczas sprawdzania usługi Windows Update należy kliknąć łącze Wyświetl dostępne aktualizacje, aby zobaczyć, czy jest dostępny zaktualizowany sterownik dla danego urządzenia. (Aby uzyskać więcej informacji, zobacz temat: Instalowanie aktuali-zacji systemu Windows.) Należy się upewnić, że urządzenie jest zgodne z komputerem i posiadaną wersją sys-temu Windows. Jeśli urządzenie nie jest zgodne, trzeba znaleźć poprawny sterownik. W tym celu trzeba sprawdzić informacje dołączone do urządzenia. Można również wy-szukać urządzenie w witrynie sieci Web z listą zgodności sprzętu dla systemu Win-dows Vista (strona może zostać wyświetlona w języku angielskim). Ta witryna sieci Web zawiera obszerną listę komputerów i urządzeń, które zostały przetestowane pod kątem współpracy z systemem Windows Vista. Wiele urządzeń wymaga specjalnego sterownika do poprawnego działania. Należy się upewnić, że oprogramowanie znajdujące się na dyskach dołączonych do urządzenia zo-stało zainstalowane. Należy uruchomić ponownie komputer. Ta czynność może okazać się niezbędna, jeśli wymaga tego sterownik lub nie został on poprawnie zainstalowany. Jeśli urządzenie jest urządzeniem uniwersalnej magistrali szeregowej (USB), należy je odłączyć, a następnie podłączyć do innego portu USB. System Windows powinien wy-kryć urządzenie i zainstalować sterowniki. Również powiadomi użytkownika, jeśli insta-lacja sterowników nie przebiegła prawidłowo16.

Bibliografia:

1. Kowalski, T. (2012). Kwalifikacja E.12. Montaż i eksploatacja komputerów osobistych oraz urządzeń peryferyjnych. Gliwice: Helion.

2. Marciniuk T., Pytel K., Osetek S., Użytkowanie urządzeń peryferyjnych komputera osobi-stego. Warszawa: WSiP.

Netografia:

1. Kamera internetowa http://pl.wikipedia.org/wiki/Kamera_internetowa 2. Rozwiązywanie problemów ze sterownikami http://windows.microsoft.com/pl-

pl/windows/tips-fixing-common-driver-problems#tips-fixing-common-driver-problems=windows-vista

3. Skaner http://pl.wikipedia.org/wiki/Skaner 4. Sterownik urządzenia http://pl.wikipedia.org/wiki/Sterownik_urz%C4%85dzenia 5. Technologia Plug and Play http://fuhperfekt.republika.pl/rejestr8/plug.html

16http://windows.microsoft.com/pl-pl/windows/tips-fixing-common-driver-problems#tips-fixing-common-driver-problems=windows-vista