Interieureffecten

Het SWIZ onderzoeksprogramma:

helpt de wetenschap het welzijn?

Drs. Metha Fennis

Stichting Welbevinden en Interieur in Zorginstellingen

De stichting SWIZ

Doelstelling: Bijdragen aan de kwaliteit van leven van bewoners én medewerkers in

zorginstellingen, door:

Kennis over de invloed van interieur aspecten op het welbevinden te vergaren, beschikbaar te stellen en toepasbaar te maken.

Activiteiten: Verzamelen en beschikbaar stellen van (wetenschappelijke) kennis en

inzichten o.a. via http://www.swiz.nl Initiëren en begeleiden van onderzoek i.s.m. universiteiten Agenda setting door publicaties, perscontacten, symposium en overleg. 2004: Implementeren van onderzoeksresultaten in de zorgpraktijk

Door SWIZ uitgevoerd onderzoek

Literatuurstudie (i.s.m Universiteit van Maastricht)

Historisch overzicht van ‘Healing environments’ (mevr. Drs. Fiona de Vos, City University New York)

Empirisch onderzoek: beleving oefenzalen in revalidatiecentra (i.s.m .Technische Universiteit Eindhoven)

Empirisch onderzoek: effecten van interieurverandering op privacy, sociale interactie en welbevinden (i.s.m de Universiteit Leiden)

Onderzochte interieuraspecten

Planning & organisatie (way-finding) Kunst Natuur /planten Kleur Geluid/lawaai (ver)licht(ing) Meubelopstelling

Kleur en natuur

Kleuren en planten hebben een effect op emoties en prestatie

minder heldere en meer verzadigde kleuren veroorzaken meer arousal; heldere en minder verzadigde kleuren werken ontspannend (Valdez & Mehrabian, 1994)

In rood kantoor meer angst, meer stress, minder fouten. In blauw kantoor meer depressieve gevoelens (Kwallek et.al, 1988)

Kleuren met een lange golflengte (rood/oranje) zijn ‘warm’, kleuren met korte golflengte (blauw/groen) zijn ‘koel’(Whitfield & Wilshire, 1990)

Planten maken een ruimte ‘plezieriger’, maar verminderen productiviteit (Larsen et.al, 1998, Kaplan & Kaplan, 1982).

Uitzicht op natuur, versnelt herstel na operatie (Ulrich, 1984).

Meubelopstelling

Sociopetale meubelopstelling verbetert sociale interactie (Baldwin, 1995) en heeft positief effect op pathologisch gedrag (Moos, 1976).

Kleine, afgescheiden ruimtes geven een gevoel van privacy(Ormel & Scheer, 2002)

Sociale interactie, een gevoel van privacy verhogen beide het welbevinden (sleutelbegrippen) (Fuller, et.al (1993).

SWIZ onderzoek:interieurverandering in zorginstelling Middelburg

Effecten van herinrichting hal en recreatieruimte op welbevinden - sociopetale meubelopstelling- planten- afgezonderde zithoeken- muren/vloeren (aankleding)

PrivacySociale interactie

welbevinden

Voor- en nameting mbv. Mondeling afgenomen enquêtes (41)

Observaties

Resultaten middelburg

Meer mogelijkheden tot sociale interactie Meer privacy (hal)

Meer mogelijkheden er alleen te zitten Men voelde zich minder zichtbaar Meer keuzevrijheid om alleen/niet zichtbaar te zijn

Plezieriger zitten in de hal Esthetische waardering

Significante stijging van het welbevinden Waardering interieur Ervaren mogelijkheden tot sociaal contact (ongewenste) zichtbaarheid Warmere kleuren??

Keuzevrijheid en/of zichtbaarheid? beleving van oefenzalen in revalidatiecentra

Visuele toegang (zicht hebben op je omgeving)

Visuele blootstelling (gezien worden)(Archea, 1984)

Vergelijking van twee oefenzalen: transparant vs. ‘gesloten’

Observaties (omgeving & ruimtelijk gedrag) 21 Interviews (sociale contacten, isolatie, privacy, ruimtelijke gedrag)

Resultaten revalidatie studie

Door het ‘zien’ en ‘gezien worden’ door andere revalidantenin de zaal voelen patiënten zich minder sociaal geïsoleerd

Zichtbaarheid van buitenaf (de gang) wordt negatief beleefd.

Therapeutische effecten zijn niet onderzocht

Dus: hoe zit het met de relatie tussen welbevinden en therapeutisch effect?

Conclusie uit empirisch swiz onderzoek tot op heden

Interieurverandering leiden ook bij ‘gezonde’ bewoners in NL. tot significante stijgingen in welbevinden.

Esthetiek (waardering van het interieur) speelt daarbij een belangrijke rol

Keuze voor privacy óf het aangaan van sociale contacten is (nog) belangrijker dan beide begrippen ‘an sich’.

Interieur moet dus die keuze bieden én esthetisch gewaardeerd worden.

Er zijn antwoorden, maar nog steeds veel vragen!

Relatie omgeving, stress, welzijn, gezondheid

Stress Omgeving kan stress oproepen, maar ook tegengaan (healing environments)

Stelling: Ulrich: Goed ontworpen ziekenhuizen verminderen stress en zijn daarom

ondersteunend aan gezondheid Lawaai Vervelende geuren Verlichting Inrichting die:

sociale steun bevordert Gevoel van controle verhoogt Positieve afleiding

Gezondheid

Inrichting, stress en welbevinden

IntensiteitComplexiteitNieuwheidVerrassendheidDeterminisme(Evans & McCoy, 1998)

Cognitieve vermoeidheidDesoriëntatieOnzekerheidControle verlies

Verhoogde arousalMeer stressgevoelens

Minder woonplezierNegatieve gezondheidseffectenMeer zorgconsumptie

Effecten op kwaliteit, imago en (arbeids)tevredenheid

Waardering vanhet interieur

Waardering van de dienst,service, mensen, organisatie

klantloyaliteit

denken

voelen

gedrag

motivatie

koop- en beslisgedragm-tot-m uitingen

Reputatie/imago

Medewerking

kwaliteit van de dienstmotivatie personeel

Wat weten we (nog) niet?

Zijn gevonden resultaten ook van toepassing op ‘gezonde’ bewoners die langdurig in een zorginstelling verblijven?

Meer NL. projectevaluaties/effect studies nodig: Waarop is het interieur van invloed? (welzijn, zorgconsumptie, herstel)

Veel gelijktijdig en weinig doelgericht veranderd: Welke interieuraspecten veroorzaken de effecten?

Hoe draagt een specifieke omgevingsverandering bij aan het welbevinden?

Zijn er ook personeelseffecten (werktevredenheid, -effectiviteit)?

Veel veronderstellingen, weinig metingen!

Lopende onderzoeksprojecten

Habion

Stichting de Wever

Stichting woonzorgcentra LAS

Stichting Zorg & Wonen Velp

Reggeland, Eugeria

Erasmus MC

Wachtruimte onderzoek (Universiteit Twente)

Healing environment onderzoek (CUNY)

Effecten van Atria (daglicht) op sociale contacten, thuisgevoel en welzijn

Effecten van Kleur en vloerstructuur op arousal, welzijn en activiteit

Effecten van interieureigenschappen op stress: toetsing theorie

Net gestart Effecten van multifunctionele recreatieruimte

op sociale contacten, activiteit en welzijn

Effecten van éénbedkamers op privacy, sociale contacten, welzijn.

Effecten van muziek/televisie, meubelopstelling op stress/angst voor behandeling

Indicatoren voor healing environments in (kinder)ziekenhuizen

Helpt de wetenschap het welzijn?

Ja, wetenschappelijk onderzoek levert belangrijke inzichten:

Het topje van de ijsberg is blootgelegd; nu de rest Welzijn wordt pas verhoogd als kennis daadwerkelijk wordt

toegepast

Directies: Interieur als belangrijke zorgvariabele Ontwerpers/architecten die kennis én organisatiedoelstellingen kunnen

vertalen in praktische toepassingen SWIZ die kennis verzamelt, beschikbaar stelt en help bij de

vertaalslag. Politiek/bouwcollege