international legal english glossary eng-pl

7/24/2019 International Legal English Glossary eng-pl

1/12

Professional English

International

Legal English Glossary

Indeks angielsko-polskiterminw prawniczych

wraz z objanieniami

Amy Krois-Lindnerand


2/12

Tumaczenie:Roman Kozierkiewicz

Konsultacja merytoryczna i opracowanie:

Maciej T. Sawicki, solicitor i barrister (Sydney), czonek Okrgowej Izby Radcw Prawnych (Warszawa),

dyrektor i wykadowca specjalistycznej szkoy jzyka angielskiego dla prawnikw.

2006 Cambridge University Press

This text is in copyright.

No reproduction of any part may take place without the written permission of Cambridge University Press.

Cambridge University Press

Przedstawicielstwo w Polsce

ul. Marszakowska 140 m. 144

00-061 Warszawa

[email protected]

www.cambridge.org.pl


3/12

A-BNota konsultanta: Niniejszy indeks jest tumaczeniem glosariusza z podrcznika

International Legal English. Indeks nie pretenduje do roli wyczerpujcego sowni-

ka prawniczego z zakresu danego pojcia. Podane objanienia majzastosowa-

nie do kontekstu, w jakim wystpujw podrczniku.

abuse of a dominant position (br.) naduycie dominujcej pozycji

sytuacja, ktra ma miejsce wwczas, gdy jedna z firm jest w stanie dziaa

cakowicie niezalenie od swoich konkurentw, klientw lub odbiorcw, pozostajc

rentown i angaujc siw dziaalno, ktra prawdopodobnie utrudni skutecz-nkonkurencjna tym rynku. W wikszoci ustawodawstw jest zakazane raczej

to ostatnie dziaanie przeszkadzanie skutecznej konkurencji ni sama sy-

tuacja dominacji. Niektre przykady niewaciwego zachowania to: odmowa

udzielenia licencji, geograficzna dyskryminacja cenowa, nieuzasadniona odmo-

wa dostawy lub drapiena polityka cenowa (por. predatory pricing); (am. abuse

of monopoly power).

acquired company (br.)spka przejmowana sp ka, ktra zostaa po-

czona z innsp ki w zwizku z tym przestaa istnie(am. t ransferor).

acquirer nabywca spka, ktra uzyskuje kontrolnad innsp k.

acquiring company (br.) sp ka przejmujca spka, ktra uzyskuje

kontrol nad inn spk w ramach fuzji inkorporacyjnej i nadal istnieje po fuzji

(am. survivor).

acquisition przejcie, fuzja inkorporacyjna nabycie jednej sp ki (przej-mowanej) przez inn(przejmujc) skutkujce rozwizaniem przejmowanej sp-

ki i przetrwaniem sp ki przejmujcej.

acquisition of controlling shares nabycie udziaw wikszociowych

nabycie akcji stanowicych wasno akcjonariuszy, ktrzy posiadaj pakiet

kontrolny.

actual damages odszkodowanie za udowodnione szkody por. general

damages.

ad hoc (ac.) w tym celu, doranie.

admit someone to the Bar (am.) przyj do korporacji barristerskiej

udzieliosobie zezwolenia (przez korporacj barristersk) na wykonywanie

praktyki barristerskiej (br. call someone to the Bar).

advocate adwokat osoba, ktra wystpuje w sdzie jako zawodowy pe-

nomocnik procesowy.

affidavit owiadczenie zoone pod przysig pisemne owiadczenie,

ktre moe bywykorzystane w sdzie jako dowd, zoone przez dan osob

po oficjalnym zaprzysieniu, ibdzie mwia prawd.

alienability zbywalno moliwoprzeniesienia, np. tytuu wasnoci.

annual general meeting (AGM) walne zgromadzenie doroczne zgro-

madzenie akcjonariuszy sp ki, na ktrym mogbyprzedstawiane i gosowane

rne decyzje w sprawach spki.

answer odpowiedna pozew pismo procesowe pozwanego w odpowiedzi

na pozew.

anticipatory breach naruszenie antycypacyjne naruszenie umowy

dokonane przed wykonaniem wiadczenia. Strona nienaruszajca umowy moe

uzna takie dziaanie/zaniechanie za bezporednie naruszenie umowy i docho-

dziodszkodowania.

anti-competitive (br.) antykonkurencyjny oznacza zachowanie, ktre

jest szkodl iwe dla r ynku lub ogran icza konkurenc jpomidzy przedsibiorstwami

(am. restraint of trade).

antitrust (am.) ustawodawstwo antytrustowe zbir przepisw, ktre

regulujdziaalnogospodarcz i funkcjonowanie rynkw; w szczeglnoci s

to umowy i praktyki ograniczajce konkurencj(br. competition law).

apparent authority domniemane penomocnictwo uprawnienie, o kt-

rym mona domniemywa, e posiada je przedstawiciel lub on sam utrzymuje,

e je posiada i co do ktrego strona trzecia w sposb uzasadniony jest przeko-

nana, e ono faktycznie istnieje, pomimo e formalnie nie zosta o ono udzielone

przez mocodawc/pracodawc.

appellate court (lub court of appeal, appeals court) sd apelacyjny

sd rozpatrujcy apelacje od wyrokw wydanych przez sdy niszej instancji.

arbitration arbitra forma rozstrzygania sporw (alternatywna wobec po-

stpowania sdowego), zgodnie z ktrspory s rozpoznawane i rozstrzygane

przez bezstronnego arbitra lub arbitrw wybranych przez strony sporu.

articles of association (br.) umowa spki dokument okrelajcy we-

wntrznorganizacjsp ki (am. bylaws).

asset mienie jakikolwiek majtek bdcy przedmiotem wasnoci i majcy

warto.

asset protection ochrona mienia metoda minimalizowania ryzyka utraty

mienia na skutek zobowizabiznesowych i osobistych.

assign cedowa przenosi(prawa) na innosob.

assignee cesjonariusz osoba, na rzecz ktrej dokonano cesji.

assignment of contract cesja umowy przeniesienie umowy na innoso-

b.

assignment of rights cesja praw przeniesienie praw na inn osob

w taki sposb, e osoba, na ktrprawa zostay przeniesione, uzyskuje wszelkie

korzyci z tytuu umowy.assignor cedent osoba, ktra przenosi swoje prawa i obowizki na inn

osob.

associate wsppracownik modszy prawnik w firmie prawniczej.

attachment zajcie/zatrzymanie zajcie rzeczy lub zatrzymanie osoby

w wyniku czynnoci pr zewidzianych przez prawo.

attachment lien zastaw sdowy zastaw powstay w wyniku postanowienia

sdu wydanego przed wydaniem wyroku w sprawie, tymczasowy w swojej istocie,

powstay na rzeczach zajtych zgodnie z postanowieniem sdu.

authorised share capital oferowany kapita zakadowy oglna liczba

akcji w kapitale zakadowym, jakspka moe zaoferowaswym akcjonariuszom.

Znany rwniejako kapitanominalny (am. authorized shares).

bailiff (br.) funkcjonariusz, ktry dokonuje aresztowai dostarcza wezwaniasdowe; (am.) urzdnik sdowy, ktry czuwa nad porzdkiem w czasie rozprawy.

balance sheet bilans sprawozdanie finansowe wykazujce aktywa, pasy-

wa i kapitasp ki na dany dzie.

the Bar palestra - (am.)zawd prawniczy; (br.) barristerzy.

bar association stowarzyszenie barristerw organizacja prawnikw,

ktra moe regulowasprawy zwizane z wykonywaniem zawodu.

bar examination (am.) pisemny egzaminskadany w celu uzyskania upraw-

niedo wykonywania zawodu barristera.

Bar Vocational Course (br.) aplikacja barristerska obowizkowy kurs

dla absolwentw prawa, ktrzy pragnwykonywazawd barristera. Nastpny

etap to praktyka u patrona.

barriers to entry bariera wejcia przeszkody, ktre mog utrudni fir-

mie wejcie na rynek. Przykadem mogby patenty, lojalno klienta, badaniai rozwj, porozumienia w sprawie dystrybucji lub dostaw oraz zarzdzenia wadz

pastwowych.

barrister (br) barrister [ze wzgldu na rnice systemowe nie zaleca si

tumaczenia anglosaskich prawniczych tytu w zawodowych na jzyk polski]

prawnik posiadajcy uprawnienia do wystpowania jako pe nomocnik procesowy

przed sdami wszystkich instancji; czonek jednego ze zrzeszebarristerskich

(Inn of Court).

barristers chambers kancelarie barristerskie kancelarie barristerskie

lub zespbarristerski.

beneficiary beneficjent osoba uprawniona do otrzymania zap aty.

benefit of the bargain damages por. expectation damages.

bill projekt ustawy oficjalna propozycja tekstu ustawy przedstawiana par-

lamentowi w celu jej uchwalenia.bill of exchange (br.) weksel trasowany papier wartociowy, z ktrego

prawa mona przenie przez indos; wystawiony na okrelonkwot pienin

przez wystawc(trasanta). Na blankiecie weksla trasowanego zwykle wskaza-

ne s trzy strony stosunku wekslowego: 1) drawer - trasant (wystawca weksla

trasowanego; osoba, ktra za pomocweksla paci czyli reguluje swoje zobo-

wizanie), 2) drawee - trasat (patnik wekslowy; osoba, ktrej wystawca weksla

zleca dokonanie zapaty) i 3) payee osoba otrzymujca zapatz weksla: moe

to by remitent (pierwszy wierzyciel wekslowy) lub ewentualnie indosatariusz

(kolejny wierzyciel wekslowy, ktry naby prawa z weksla od poprzedniego wie-

rzyciela wekslowego).

board of directors odpowiednik polskiego zarzdu i rady nadzorczej

w jednym grupa osb wybrana przez akcjonariuszy w celu podejmowania

istotnych decyzji w spce.bona-fide purchaser for value nabywca w dobrej wierze i za zapat

osoba, ktra nabya za zap ati w dobrej wierze papier wartociowy zbywalny

przez indos.

bonus premia zapata ponad to, co jest nalene lub oczekiwane.

boutique firm maa specjalistyczna firma firma prawnicza specjalizujca

siw okrelonej dziedzinie prawa.

Indeks angielsko-polski terminw prawniczych wraz z objanieniami

3


4/12

breach of contract naruszenie umowy brak wykonania zobowizania

umownego lub przeszkadzanie drugiej stronie w wykonaniu umowy, ktre upraw-

niajdo wystpienia z roszczeniem o odszkodowanie.

brief akta lub streszczenie sprawy dokument lub zestaw dokumentw

zawierajcych szczegy sprawy sdowej.

by-law (br.) przepis lokalny(am. ordinance)

call to the Bar (br.)przyjcie w poczet barristerw nadanie uprawnie

do praktyki prawniczej jako barrister (am. admission to the Bar).capital structure struktura kapitaowa struktura zaduenia i akcji sp ki.

capitalisation kapitalizacja dziaanie polegajce na zapewnieniu sp ce

kapitau w drodze emisji papierw wartociowych.

capitalisation issue emisja kapitalizacyjna proces konwersji rodkw

spki na kapita, a nastpnie jego podziapomidzy akcjonariuszy w formie no-

wych akcji.

cartel kartel grupa podobnych, niezalenych spek, ktre wyraziy zgod

na wsplne dziaanie w zakresie kontroli cen i ograniczenia konkurencji.

case law(rwniecommon law, judge-made law) prawo precedensowe,

orzecznictwo zbir praw oparty na decyzjach sdowych, w odrnieniu od pra-

wa opartego na ustawach lub aktach normatywnych niszego rzdu.

certificate of deposit wiadectwo depozytowe wiadectwo wystawione

przez bank, potwierdzajce przyjcie rodkw pieninych i stanowice obietnicich zwrotu; weksel wasny wystawiony przez bank.

certificate of incorporation certyfikat rejestracji spki dokument wy-

stawiony przez instytucjpastwow, nadajcy spce status osoby prawnej.

Certificate of Incorporation on Change of Name (br.) wiadectwo reje-

stracji spki ze zmianfirmy zawiadczenie wydane przez rejestr spek

w przypadku zmiany firmy spki. Konieczne jest zoenie do rejestru kopii uchway

upowaniajcej do zmiany firmy spki wraz z op at.

civil law prawo cywilne 1) system prawny, pochodzcy ze skodyfikowane-

go prawa rzymskiego, ustanowiony przez pastwo w celu uregulowania stosun-

kw cywilnoprawnych w tym pastwie; 2) dziedzina prawa zwizana ze sprawami

spoza zakresu prawa karnego oraz z prawami i rodkami ochrony prawnej osb

i mienia.

clerk (br.) sekretarz pracownik sdu, ktry prowadzi rejestry, wypeniadokumenty i w ystawia wezwania sdowe; (am.) rwniestudent prawa, ktry po-

maga prawnikowi lub sdziemu w pracach biurowych, takich jak wyszukiwanie

materiaw lub pisanie.

collateral przedmiot zabezpieczenia rzecz zastawiona jako zabezpie-

czenie spaty dugu.

collective bargaining rokowania zbiorowe negocjacje pomidzy zwiz-

kami zawodowymi a pracodawcami, zazwyczaj dotyczce warunkw zatrudnie-

nia.

common law(rwniecase law, judge-made law) prawo precedensowe

zbir praw oparty na decyzjach sdowych, w odrnieniu od prawa opartego

na ustawach lub aktach normatywnych niszego rzdu.

Companies House (br.) rejestr spek instytucja, w ktrej musz by

zarejestrowane wszystkie spki z ograniczon odpowiedzialnoci dziaajcew Wielkiej Brytanii. Jest to organ wykonawczy brytyjskiego ministerstwa handlu

i przemysu (DTI Departament of Trade and Industries).

competition law (br.) prawo konkurencji zbir praw regulujcych dzia-

alnogospodarczi funkcjonowanie rynkw, w szczeglnoci umowy i praktyki

ograniczajce konkurencj(am. antitrust law).

complaint pozew pierwsze pismo procesowe powoda lub w jego imieniu,

rozpoczynajce proces sdowy; w prawie anglosaskim pismo to jest ograniczone

wycznie do przedstawienia faktw, na ktrych oparte jest roszczenie w procesie

cywilnym.

compulsory winding-up (br.) przymusowa likwidacja likwidacja zarz-

dzona przez sd (am. involuntary bankruptcy).

confer nada przyzna, obdarzy.

confl

ict of interest konfl

ikt interesw zderzenie prywatnych intereswosoby z jej publicznlub powierniczodpowiedzialnoci.

consensual konsensualny uzgodniony ze wszystkimi stronami.

consensual lien zastaw konsensualny zabezpieczenie wierzytelnoci

ustanowione midzy dunikiem i wierzycielem.

consequential damages odszkodowanie za szkody specyficzne dla danej sytu-

acji odszkodowanie przyznawane za szkody bdce konsekwencjkonkretnego czy-

nu niedozwolonego lub konkretnych, specyficznych okolicznoci; por. special damages.

consideration wiadczenie(zwykle pienine) w zmian za przedmiot umowy

- co, co posiada warto, przekazywane przez jednstrondrugiej, aby skoni

jdo zawarcia umowy. W prawie precedensowym jest to (z pewnymi wyj tkami)

niezbdny element uzyskania prawnej ochrony dla umowy.

consolidation fuzja unijna poczenie dwch sp ek w celu utworzenia

nowej spki.

constitutional amendment zmiana umowy spki zmiana firmy spki,

wysokoci jej kapitau zakadowego lub przedmiotu dziaalnoci.

contract templatewzr umowy wzorcowa umowa z poszczeglnymi po-zycjami, ktre naley wypeni.

copyright prawo autorskie wyczne prawo do reprodukcji i kontroli orygi-

nalnego dziea sztuki (muzyka, sztuka wizualna, film, literatura, itp.).

corporate governance ad korporacyjny OECD definiuje corporate gover-

nance jako strukturinstytucjonaln, w ramach ktrej ustalane scele funkcjo-

nowania spki, sposb ich osigania oraz sposb monitorowania osiganych

wynikw; corporate governance w wszym znaczeniu rozumiane jest rwnie

jako wadztwo korporacyjne lub nadzr korporacyjny.

corporate veil zasona korporacyjna rozdzia pomidzy spk i jej

akcjonariuszami, k try oznacza, e akcjonariusze nie sosobicie odpowiedzialni

za dugi spki.

counter offer kontroferta nowa oferta z nowymi warunkami sporzdzona

w odpowiedzi na otrzymanofert.court of first instance sd pierwszej instancji por. lower court.

creditor wierzyciel osoba fizyczna lub prawna, wobec ktrej istnieje zobo-

wizanie finansowe.

criminal law(lub penal law) prawo karne dziedzina prawa zajmujca si

przestpstwami, wymiarem kary, karami i rodkami karnymi.

Crown Court (br.) Sd Koronny wyszy sd pierwszej instancji dla spraw

karnych w Anglii i Walii. Crown Court wraz z High Court of Justice i Sdem Apela-

cyjnym (Court of Appeal) tworzSd Najwyszy (Supreme Court of Judicature).

Apelacje od orzeczesdu koronnego wnoszone sdo wydziau karnego Sdu

Apelacyjnego, a nastpnie do Izby Lordw.

cybersquatting rejestracja domeny internetowej z cudznazw prak-

tyka rejestrowania w Internecie nazw domen, ktre szwizane z innsp k,

a nastpnie danie zapaty za sprzedalub wynajcie nazwy takiej domeny.

damage uszkodzenie strata lub uszczerbek na zdrowiu powsta e w wyniku

szkody na mieniu lub obraefizycznych.

damages odszkodowanie rodki pienine przyznane przez sd jako

rekompensata za straty lub uszczerbek na zdrowiu powstae w wyniku szkody

na mieniu lub obraefizycznych.

date of employment data zatrudnienia dzie, w ktrym rozpoczyna si

zatrudnienie danej osoby.

de facto (ac.)faktycznie, w rzeczywistoci.

debenture (br.) skrypt duny, niezabezpieczony dug papier wartociowy

opatrzony pieczci, jako dowd dugu lub zabezpieczenia poyczki na okrelo-

nsumpienin; d ugoterminowy dug niezabezpieczony adnym konkretnym

aktywem, lecz raczej ogln zdolnoci do osigania dochodw przez sp k(am. secured debt instrument); (am.) d ug niezabezpieczony.

debtor dunik osoba posiadajca zobowizanie finansowe wobec innej

osoby.

default niespenienie obowizku lub niedotrzymanie zobowizania

niespenienie obowizku wynikajcego z przepisw prawa lub zobowizania

wynikajcego z umowy; np.: niedokonanie zap aty nalenej kwoty.

defendant (rwnierespondent) pozwany osoba, przeciwko ktrej wnie-

siono spraw do sdu. Okrelenie defendant stosuje si na og w odniesieniu

do strony, przeciwko ktrej wniesiono pozew w postpowaniu cywilnym; okre-

lenie respondent stosuje sina og w odniesieniu do strony, przeciwko ktrej

skierowany jest wniosek o wydanie okrelonego postanowienia.

delegate delegowa przekazywa (obowizki) innej osobie; powierza

(obowizki) innej osobie.delegate (br.) delegat, delegowany osoba trzecia, na ktrprzeniesiono

obowizki umowne jednej ze stron (am. delegatee).

delegation of duties przekazanie obowizkw przeniesienie na inn

osobobowizku wiadczenia wynikajcego z umowy z innosob.

delegator delegujcy osoba, ktra przenosi swoje obowizki na innosob.

delivery przekazanie posiadania czynnoprawna polegajca na przeka-

zaniu czegoinnej osobie lub przeniesieniu posiadania czegona innosob.

C-D

4


5/12

design right prawo do wzoru korzystajce z ochrony prawnej prawo

do okrelonego wygldu, stylu rzeczy lub jej faktury (np. faktury tkaniny).

directive dyrektywa wica wytyczna wadzy naczelnej, na przykad

Wsplnoty Europejskiej. Dyrektywa Wsplnoty Europejskiej jest wica co

do skutku, natomiast kade pastwo czonkowskie moe dokonawyboru sposo-

bu jej wykonania.

disability niezdolno stan uniemoliwiajcy wykonanie okrelonej czyn-

noci na skutek utraty zdolnoci fizycznej lub umysowej.

disbar (am.) skreliz listy uzna, idana osoba nie ma prawa do wyko-nywania praktyki prawniczej. W Wielkiej Brytanii barrister usunity ze zrzeszenia

barristerskiego (Inn of Court) nie moe juwystpowajako zawodowy penomoc-

nik procesowy w sdzie.

discharge zwolni zwolniosobz obowizku.

disclaimerzastrzeenie braku odpowiedzialnoci uczynione z gry za-

strzeenie majce na celu odrzucenie lub negacjprzyszych roszczelub praw

innych osb.

disclaimer of warranties zastrzeenie braku odpowiedzialnoci gwaran-

cyjnej owiadczenie, ktre ogranicza odpowiedzialnosprzedawcy za wady

sprzedawanych towarw.

discriminatory dismissal zwolnienie z pracy o charakterze dyskrymina-

cyjnym rozwizanie umowy o pracz pracownikiem ze wzgldu na okrelone

uprzedzenie.dividend dywidenda zysk spki wypacony jej akcjonariuszom.

draft szkicowa, projektowa stworzy fragment pisma lub planu, ktre

zamierza sipniej zmieni.

drawee trasat, patnik wekslowy osoba wymieniona na wekslu, ktrej

zlecono zapatsumy wekslowej. Czsto jest to bank.

drawer trasant, wystawca weksla trasowanego osoba wymieniona na we-

kslu, ktra za pomocweksla paci czyli reguluje swoje zobowizanie wobec

remitenta (odbiorcy weksla).

duress przymus bezprawna groba lub przymus stosowane w celu sk onie-

nia kogodo zawarcia umowy.

duty obowizek zobowizanie wymagalne lub nalene innej osobie z mocy

prawa.

duty of care obowizek naleytej starannoci zobowizanie osobydo dziaania z naleyt ostronoci lub roztropnoci, ktrego niedochowanie

skutkuje powstaniem odpowiedzialnoci prawnej.

easement suebno prawo do uytkowania nieruchomoci lub jej czci,

z ktrego korzysta osoba nie bdca w acicielem tej nieruchomoci. Osoba ko-

rzystajca z cudzej nieruchomoci nie nabywa jednak adnych praw majtkowych

w stosunku do tej nieruchomoci. Przykadem suebnoci jest prawo przejazdu

przez nieruchomoinnej osoby w celu dostpu do drogi publicznej.

economic efficiency efektywnoekonomiczna wyraenie ekonomicz-

ne odnoszce sido optymalnej produkcji i konsumpcji dbr i usug.

employment tribunal sd pracy sd, ktry rozstrzyga spory pomidzy praco-

dawcami a pracownikami.endorsement (br.) indos zapis, w tym podpis, na odwrocie dokumentu,

ktry zezwala na przeniesienie praw z tego dokumentu (am. indorsement).

enforceable egzekwowalny - zdolny do stania si skutecznym (w oparciu

o przymus prawny). W przypadku umowy egzekwowalnooznacza take prawn

moliwozmuszenia strony umowy do jej wykonania.

enforceable right egzekwowalne prawo prawnie chronione, egzekwowal-

ne prawo przysugujce danej osobie.

entry of appearance zapowiedudziau w rozprawie pisemne zgosze-

nie zamiaru wystpowanie na rozprawie po stronie pozwanego, ktre zawiera imi

i nazwisko pozwanego, dane kontaktowe, jak rwnieowiadczenie o nieuznawa-

niu roszczenia wraz z uzasadnieniem.

escheat przejcie na rzecz pastwa przejcie przez pastwo nierucho-

moci w przypadku, gdy w aciciel nieruchomoci zmarnie pozostawiajc testa-mentu ani spadkobiercw ustawowych.

essential term konieczny warunek umowy postanowienie umowne

konieczne dla zawarcia (powstania) danej umowy.

et alii (et al.) (ac.)i inni

et cetera (etc.) ( ac.) i tak dalej i inne rzeczy tego samego rodzaju.

exclusive possession posiadanie wyczne wyczne uytkowanie

i czerpanie korzyci z rzeczy.

exclusive right wyczne prawo wyczne prawnie chronione uprawnienie

lub przywilej.

execution lien zastaw egzekucyjny zastaw powstay na skutek zajcia

majtku dunika celem egzekucji wyroku sdu.

exempli gratia (e.g.) (ac.) na przykad(np.)

exemplary damages odszkodowanie sankcyjne zblione do nawizki

w prawie polskim (por. punitive damages).

expectation damages(lub benefit of the bargain damages) odszkodowa-

nie za utracone korzyci, lucrum cessans odszkodowanie za spodziewanekorzyci, ktre by osign poszkodowany, gdyby mu nie wyrzdzono szkody;

odszkodowanie za utratkorzyci, jakie osoba mog aby uzyska, gdyby umowa

zostaa wykonana.

expert witness biegy osoba uznana przez sd za posiadajcspecjali-

stycznwiedzoraz umiejtnoci i ktrej zezwolono na wyraenie opinii w formie

zeznania w sdzie.

express contract umowa wyrana umowa, ktrej warunki zostay dokad-

nie przedstawione na pimie lub ustnie.

express warranty gwarancja wyrana gwarancja ustanowiona przez

sprzedawcw formie ustnej lub pisemnej.

extraordinary general meeting (EGM) (br.) nadzwyczajne walne zgro-

madzenie akcjonariuszy zgromadzenie akcjonariuszy inne ni doroczne

walne zgromadzenie, ktre jest zwoywane w celu przedyskutowania okrelonych,nadzwyczajnych spraw spki (am. special meeting).

fair dealing (br.) uczciwopostpowania, uczciwotransakcji (zob.

right of fair use); (am.) obowizek ujawnienia wszystkich istotnych informacji spo-

czywajcy na czonkach wadz spki i stronach umowy.

fair use (am.) (zob. right of fair use).

fee simple tytuwasnoci nieruchomoci najszerszy z przewidzianych

przez prawo precedensowe tytu wasnoci nieruchomoci.

fee tail tytuprawny do nieruchomoci z zastrzeeniem dziedziczenia

w linii prostej prawny tytu do nieruchomoci, ktry istnieje tak dugo, jak dugo

yje pierwotny nabywca tytuu lub ktrykolwiek z jego zstpnych.

fiduciary duty obowizek powierniczy zobowizanie do dziaania

wy cznie w najlepszym interesie drugiej osoby.file with zoyw zoyco(np. pismo w sdzie), otrzymujc urzdowe

potwierdzenie (np. prezentat).

financing measures rodki finansowania metody zapewnienia funduszy

lub rodkw pieninych.

first-in-time pierwszy w czasie (regua kolejnoci) zasada ustalajca

kolejnozaspokajania roszczewierzycieli z majtku dunika.

fitness for a particular purpose przydatno dla okrelonego celu

jeeli nabywca nabywa rzecz przeznaczondla okrelonego celu, a sprzedajcy

jest tego wiadomy, wwczas z mocy prawa powstaje zobowizanie sprzedajce-

go, nazywane czasami gwarancjprzydatnoci (warranty of fitness), e nabyta

rzecz jest odpowiednia dla tego celu.

fixed charge (br.) obcienie stae ustanowienie zabezpieczenia poycz-

ki na okrelonym skadniku majtku lub na okrelonych aktywach, na podstawiektrego wierzyciel uzyskuje pierwszestwo zaspokojenia swojego roszczenia

w wyniku niedotrzymania zobowizania przez dunika (am. security interest

in specific assets; przed wprowadzeniem amerykaskiego zunifikowanego kodek-

su handlowego (UCC) okrelane jako: chattel mortgage).

floating charge (br.) obcienie zmienne forma zabezpieczenia wie-

rzytelnoci na aktywach dunika, ktrych wartomoe ulega zmianie nawet

codziennie, jak np. akcje; ustanowienie zabezpieczenia poyczki na majtku sp-

ki ogem, a nie na jakimokrelonym skadniku tego majtku (am. floating lien).

foreseeability przewidywalno uzasadnione oczekiwanie moliwych

skutkw okrelonego dziaania.

foreseeability rule zasada przewidywalnoci zasada, zgodnie z ktr

uzyskanie odszkodowania moliwe jest jedynie wwczas, gdy mona dowie,

istrona naruszajca umowmog a w momencie podpisywania tej umowy racjo-nalnie przewidziemoliwowystpienia szkody.

form formularz wzr dokumentu lub umowy z pustymi miejscami do wype nienia.

formation powstanie czynnoprawna powodujca zawarcie umowy.

fraud oszustwo wiadome wprowadzenie w b d lub zatajenie istotnego

faktu w celu uzyskania korzyci.

D-F

5


6/12

fraud in the inducement oszukacze nakanianie dziaanie polegajce

na wprowadzaniu w bd lub udzielaniu faszywej informacji w celu sk onienia oso-

by do zawarcia umowy.

freehold estate tytuprawny do nieruchomoci bez ograniczeczaso-

wych tytuprawny do nieruchomoci, ktrej okres prawa wasnoci lub posia-

dania nie jest okrelony.

friendly takeover przyjazne przejcie sytuacja, w ktrej spka prbuje

nabyinnspkza zgodwadz spki, ktra ma byprzejta.

gain control uzyskakontrol uzyskanie uprawniedo kierowania spk

lub posiadanie znaczcego wpywu na wadze spki.

garnishment dokonanie zajcia majtku osoby trzeciej 1) roszczenie

z ktrym strona A (wierzyciel strony B) zwraca sido sdu o wydanie wzgldem

strony B (d unik strony A) bdcej w posiadaniu majtku lub rodkw pieninych

(np. rachunek bankowy lub p ace) nalecych do/siC (take d unik strony A),

orzeczenia nakazujcego B wydanie A majtku lub rodkw pieninych C, nale-

nych wierzycielowi A; 2) procedura stosowana w postpowaniu sdowym opisana

w pkt. 1 powyej.

general creditor wierzyciel nieuprzywilejowany wierzyciel, ktry nie

posiada zastawu lub innego zabezpieczenia wierzytelnoci w stosunku do majtku

dunika (zwany rwniewierzycielem niezabezpieczonym).

general damages (lub actual damages) odszkodowanie oglne od-szkodowanie za udowodnione szkody.

genuine occupational qualification (GOQ) obiektywne kryteria zawodo-

we okrelone przypadki, w ktrych p e lub status maeski mogstanowi

kryterium wymagane dla zatrudnienia.

global firm firma globalna firma prawnicza, ktra zatrudnia setki prawni-

kw z caego wiata.

good faith dobra wiara szczere przewiadczenie danej osoby, e prze-

strzega ona obiektywnych standardw handlowych uczciwej transakcji.

good title egzekwowalny tytu prawny istniejcy tytu prawny, wolny

od obciew postaci zastaww, roszczeprocesowych lub innych.

goods towary przedmioty majtku ruchomego, inne nipienidze (am. so-

wa good mona uywaw liczbie pojedynczej).

grantee benefi

cjent przyznania czego osoba, ktrej przyznano prawodo majtku.

hereditament spadek, dziedzictwo mienie, ktre moe bypr zedmiotem

dziedziczenia; odnosi sirwniedo nieruchomoci ogem.

High Court (br.) sd wyszego rzdu, rozpatrujcy sprawy cywilne wikszej

wagi i apelacje od orzeczesdw hrabstw; (am.) Supreme Court to najwyszy

sd w jurysdykcjach stanowych.

holder posiadacz osoba legalnie posiadajca znak towarowy.

holder in due course (HDC) osoba, ktra w dobrej wierze nabywa (zwykle

za zapat) papier wartociowy, ktry moe byprzedmiotem dalszego obrotu.

holder of title posiadacz tytuu prawnego osoba, ktra posiada prawo

do rozporzdzania okrelonrzecz.

holiday entitlement uprawnienie do urlopu prawo pracownika do wyko-rzystania patnego urlopu wypoczynkowego.

horizontal merger fuzja pozioma po czenie dwch lub wicej firm, ktre

znajdujsina tym samym poziomie ekonomicznego acucha produkcji i dystry-

bucji, np.: dwie hurtownie.

hostile takeover wrogie przejcie sytuacja, w ktrej sp ka prbuje naby

innsp kwbrew jej woli.

id est (i.e.) (ac.) to jest

illegality of the subject matter nielegalno przedmiotu umowy

sytuacja, gdy przedmiot umowy jest niezgodny z prawem, czego konsekwencj

jest brak moliwoci egzekwowania takiej umowy na drodze sdowej.

immaterial breach nieistotne naruszenie umowy naruszenie umowy,

po ktrym od strony nienaruszajcej nadal wymaga siwykonania jej zobowizaumownych, jednake naruszenie takie moe stanowipodstawdo dochodzenia

odszkodowania.

implied contract domniemana umowa umowa, ktrej warunki nie zosta y

w sposb szczegowy okrelone, lecz raczej sone domniemane na podstawie

okolicznoci.

implied warranty domniemana gwarancja gwarancja, ktrej sprzedawca nie

udzieli, ale ktra wynika z przepisw prawa; podobna jest do rkojmi w prawie polskim.

in rem (ac.) odnonie rzeczy (w odrnieniu do osoby).

in the course of business w toku dziaalnoci rozumiane jako: zwyk y

tryb prowadzenia dziaalnoci gospodarczej.

incidental beneficiary przypadkowy beneficjent osoba, co do ktrej nie

byo zaoenia, e bdzie czerpaa korzyci z umowy i ktra nie jest rwniestron

takiej umowy. Osoba ta nie uzyskuje adnych praw na podstawie takiej umowy.

indefinite nieokrelony niejasny, niepewny, niesprecyzowany.

infringement naruszenie niedozwolone wykorzystanie materiau chronio-

nego prawem autorskim, prawem patentowym lub prawem znakw towarowych.inheritance spadek mienie, ktrego wasnojest przenoszona po mierci

waciciela na osobwyznaczonjako spadkobierca.

injunction nakaz lub postanowienie decyzja sdu nakadajca na dan

osobobowizek okrelonego dziaania lub zaniechania.

injured party strona pokrzywdzona strona, ktra ucierpia a na skutek

naruszenia jej praw.

Inn of Court (br.)jedno z czterech zrzeszebarristerw; przynalenodo

takiego zrzeszenia jest niezbdnym warunkiem prowadzenia praktyki prawniczej

jako barrister.

insolvent niewyp acalny niezdolny do uregulowania swoich d ugw.

instrument dokument pisemny dokument wywierajcy skutki prawne.

intangible property rights prawa do rzeczy niematerialnych prawo

rzeczowe lub roszczenie, ktrych przedmiotem jest co, czego nie mona dotknlub odczufizycznie.

intended beneficiary zamierzony beneficjent osoba, co do ktrej byo

zaoenie, e bdzie czerpaa korzyci z umowy, pomimo e nie jest strontakiej

umowy. W rezultacie osoba ta nabywa uprawnienia do egzekwowania tej umowy.

intent zamiar chdziaania w okrelony sposb.

inter alia (ac.) midzy innymi.

ipso facto (ac.) tym samym na mocy samego faktu.

issue wydawa, emitowa wydawalub dostarczacooficjalnego.

issued share capital aktualny kapitazakadowy akcje spki w posia-

daniu akcjonariuszy.

judge sdzia urzdnik publiczny, ktry rozpatruje sprawy i wydaje orze-

czenia w sdzie.judge -made law(rwniecase law,common law) prawo precedensowe

zbir praw oparty na decyzjach sdowych, w odrnieniu od prawa opartego

na ustawach lub aktach normatywnych niszego rzdu.

judgment lien zastaw z mocy orzeczenia sdowego zastaw ustano-

wiony na majtku dunika, przeciwko ktremu zapad prawomocny wyrok, ktry

nie zostajeszcze wykonany.

judicial lien zastaw sdowy zabezpieczenie wierzytelnoci uzyskane

w wyniku postpowania sdowego wszcztego przez wierzyciela w c elu zabezpie-

czenia wierzytelnoci na majtku dunika.

juris doctor (JD) (am.) tytu naukowy absolwenta wydziau prawa

(br. LL.B.).

juveni le cour t sd dla nieletnich sd rozpoznajcy sprawy z udziaem

dzieci poniej okrelonego wieku.

lack of legal capacity brak zdolnoci do czynnoci prawnych brak

zdolnoci danej osoby do wstpienia w stosunki umowne, pozywania innych

lub bycia samemu pozwanym.

law school (am.)szkoa prawa policencjacka szkoa oferujca kursy pra-

wa w celu uzyskania tytuu absolwenta wydziau prawa.

lease najem umowa, zgodnie z ktr prawo do uytkowania rzeczy lub

zajmowania nieruchomoci jest przekazywane innej osobie, zazwyczaj w zamian

za okrelonkwotpienin(czynsz).

leasehold nieruchomo nadana nieruchomo, dla ktrej w nadaniu

ustalono okres wasnoci lub posiadania, lub dla ktrej istnieje moliwousta-

lenia takiego okresu.

legal entity podmiot prawny osobafi

zyczna lub organizacja, ktra moezawieraumowy i jest odpowiedzialna za swoje dzia ania oraz moe bypozwana

o odszkodowanie.

legal opinion opinia prawna dokument, w ktrym prawnik przedstawia

swojinterpretacjprzepisw prawnych odnoszcych sido okrelonej sytuacji.

legal person osoba prawna podmiot prawa (sztuczna osoba), utworzony

zgodnie z przepisami prawnymi, ktremu przyznano prawa i obowizki, np. kor-

poracja.

F-L

6


7/12

Legal Practice Course ( LPC) (br.) kurs praktyki prawniczej kurs, ktre-

go ukoczenie wymagane jest dla uzyskania uprawniesolicitora. Jest to pierwszy

etap do uzyskania tytuu solicitora (drugim etapem jest praktyka w charakterze

aplikanta solicitorskiego; ostatni etap to pomylne ukoczenie kursu zawodowych

umiejtnoci Professional Skills Course).

licence (br. ) licencja zezwolenie lub upowanienie do dziaania, ktre bez

takiego zezwolenia byoby nielegalne. W tym przypadku nie zachodzi nabycie

jakichkolwiek praw rzeczowych (am. l icense).

lien prawo rzeczowe zblione do zastawu prawo do rzeczy lub zajcierzeczy innej osoby dla zabezpieczenia zap aty z tytuu zobowizania; w pra-

wie anglosaskim lien rni si od klasycznego zastawu (por. pledge), jednake

dla potrzeb niniejszego indeksu oba pojcia traktowane sjak synonimy i t uma-

czone jako zastaw.

lien creditor wierzyciel zastawniczy wierzyciel, ktrego roszczenie jest

zabezpieczone prawem zastawu.

life estate doywotnie uytkowanie nieruchomoci prawo do uytko-

wania nieruchomoci przekazane nabywcy tego prawa wycznie na okres jego

ycia.

life tenant uytkownik doywotni osoba, ktra osobicie lub na rzecz

innej osoby posiada prawo do uytkowania nieruchomoci doywotnio lub do ko-

ca ycia innej osoby.

liquidated damages (lub stipulated damages) odszkodowanie umowne odszkodowanie, ktrego wysokojest uzgodniona w umowie.

liquidationlikwidacja czynnoci po rozwizaniu spki, w wyniku ktrych

nastpuje sprzedacaego majtku spki, zawpywy sprzeznaczone na spat

dugw.

LL.B. (Legum Baccalaureus) (br.) Bachelor of Laws tytuabsolwenta

wydziau prawa ( am. JD juris doctor).

loan capital kapitapoyczkowy forma d ugoterminowej poyczki.

lockout lokaut uniemoliwienie osobom dostpu do budynku poprzez jego

zamknicie, co powoduje, e pracownicy nie mogpracowa.

lower court(lub court of first instance) sd niszej (pierwszej) instancji

sd, od ktrego orzeczesuy apelacja do sdu wyszej instancji.

magistrates court (br.) sd pokoju sd najniszego szczebla o bardzoograniczonych kompetencjach.

maker wystawca weksla wasnego osoba, ktra wystawia weksel wasny.

market economy gospodarka rynkowa system gospodarczy, ktry ze-

zwala na swobodnwymian dbr i usug midzy producentami i konsumenta-

mi. W gospodarce rynkowej ceny i produkcja sw duej mierze okrelane przez

podai popyt. Modelem przeciwstawnym dla gospodarki rynkowej jest centralne

planowanie i gospodarka nierynkowa.

material breach istotne naruszenie umowy naruszenie umowy, ktre jest

na tyle znaczce, e strona nienaruszajca jest zwolniona ze swoich zobowiza

umownych i moe uzyskaodszkodowanie.

mechanic lien (lub mechanics lien) prawo zastawu na zabezpieczenie

zap aty zastaw na zabezpieczenie p atnoci za robocizni materiay wykorzy-

stane przy budowie lub remoncie budynkw albo innych budowli.memorandum of association (br.) umowa/statut spki oficjalny doku-

ment wyszczeglniajcy istotne elementy spki, w tym firm, adres, przedmiot

dziaalnoci i wadze spki. Jest on jednym z dwch podstawowych dokumentw,

na podstawie ktrych dokonywana jest rejestracja sp ki (am. articles of incor-

poration).

merchant kupiec osoba zajmujca si zakupem i sprzeda towarw

dla zysku.

merchantability kupiecka gwarancja jakoci prawna gwarancja,

e conadaje sido zwykych celw, dla ktrych jest uywane; podobna do rkojmi

w prawie polskim.

merger fuzja unijna czenie sisp ek przez zawizanie nowej spki ka-

pitaowej, na ktrprzechodzi majtek wszystkich czcych sisp ek w zamian

za udziay lub akcje nowej spki.merger regulation przepisy dotyczce fuzji ustawodawstwo, ktrego

celem jest ograniczenie antykonkurencyjnej koncentracji si r ynkowych; dziedzina

prawa, ktra stara sizapewni, iczenie spek nie wywoa skutkw antykon-

kurencyjnych.

minority shareholder akcjonariusz mniejszociowy akcjonariusz, ktry

posiada mniej nipoowogu akcji dopuszczonych do obrotu gie dowego i dlate-

go nie jest w stanie kontrolowadziaalnoci gospodarczej spki.

minutes protok notatki lub zapisy z przebiegu obrad zgromadzenia.

monopoly monopol organizacja lub grupa kontrolujca w peni dandzie-

dzindziaalnoci gospodarczej, przez co pozbawia innych moliwoci dziaania

w tej dziedzinie.

monopoly right prawo monopolu wyczne prawo wykonania, wykorzy-

stania lub sprzeday wynalazku.

moot court fikcyjny sd, przed ktrym studenci prawa wystpujw hipote-

tycznych sprawach sdowych.

mortgage hipoteka przeniesienie tytuu prawnego do nieruchomoci, cz-sto gruntu, na rzecz drugiej osoby jako zabezpieczenie sp aty dugu.

motion wniosek wystpienie do sdu celem uzyskania postanowienia,

orzeczenia lub decyzji.

naked debenture (br.) niezabezpieczona wierzytelno (am. debenture).

negotiable przenoszalny moliwy do przeniesienia przez indos lub wr-

czenie.

negotiable instruments (br.) dokumenty przenoszalne dokumenty

w formie pisemnej i podpisane, z ktrych wynika niekauzalny obowizek zapaty

oznaczonej sumy pieninej na danie lub w oznaczonym terminie. Jako przyk a-

dy mona podaweksle trasowane, weksle wasne, czeki bankowe lub certyfikaty

depozytowe (am. commercial paper).

nemo dat rule regua nikt nie moe datego, czego sam nie ma- za-

sada stwierdzajca, e osoba nie moe przekazawicej niposiada. Jeli ktonie posiada tytuu do czego, to nie moe przenietakiego tytuu na innosob.

nominal capital (take: authorised capital) nominalny kapitazakadowy

oglna suma akcji, jakspka moe zaoferowaswoim akcjonariuszom.

non-breaching party strona nienaruszajca umowy strona umowy,

ktra nie narusza lub dzia a zgodnie ze swoimi zobowizaniami umownymi.

non-consensual niekonsensualny nieuzgodniony lub niesformuowany

w umowie przez wszystkie strony.

non-monetary relief niepieniny rodek ochrony prawnej rodek

ochrony prawnej, przyznany przez sd nie w formie pieninej lecz innej, np.:

w postaci zabezpieczenia, orzeczenia deklaratoryjnego, nakazu wykonania umo-

wy lub modyfikacji umowy.

non-obvious nieoczywisty cecha wynalazku, ktra czyni go nieocze-

kiwanym lub zaskakujcym, lub rnicym siw dostateczny sposb od innychistniejcych rzeczy. Jest to czsto wymg dla uzyskania patentu.

non-possessory nieposesoryjny rodzaj zabezpieczenia wierzytelnoci,

na mocy ktrego dunik utrzymuje kontrol nad rzecz, ale jest ograniczony

w tym, co moe z niuczyni.

notice zawiadomienie dokument stanowicy zawiadomienie o fakcie, rosz-

czeniu lub postpowaniu sadowym.

novation nowacja zastpienie jednego zobowizania nowym zobowiza-

niem, tym samym uniewanienie starego zobowizania.

objects cele cele lub przedmiot dzia alnoci spki.

objects clause klauzula okrelajce cele spki rozdziaumowy spki

wyszczeglniajcy cele spki.

obligee uprawniony osoba, ktrej naley siprawo do czego.obligor zobowizany osoba zobowizana wobec uprawnionego.

offer oferta wykazanie zamiaru zawarcia umowy na okrelonych warun-

kach, w rezultacie przyjcia ktrych przez drug stron dochodzi do zawarcia

wicej umowy.

offeree adresat oferty strona, ktrej zoono ofert.

offeror oferent strona, ktra okazuje zamiar zawarcia umowy na okrelo-

nych warunkach.

oligopoly oligopol sytuacja rynkowa, w ktrej tylko niewielka liczba firm

konkuruje pomidzy sob.

on notice of the security interest zawiadomiony o zabezpieczeniu

wierzytelnoci w sytuacji, gdzie istnieje zabezpieczenie wierzytelnoci

pomidzy dunikiem a wierzycielem, zawiadomienie nastpuje po doprowadze-

niu do wzmocnienia tego zabezpieczenia (np. przez rejestracj w odpowiednimrejestrze).

ordinance (am.) zarzdzenie przepis lokalny (br. by-law).

ordinary course of business zwyky tryb prowadzenia dziaalnoci

gospodarczej.

ordinary resolution (br.) uchwaa nie wymagajca kwalifikowanej wik-

szoci gosw uchwaa uchwalana zwykwikszocigosw akcjonariuszy

na dorocznym walnym zgromadzeniu.

L-O

7


8/12

ordinary shares (br.) akcje zwyke akcje dajce prawo gosu i prawo

do dywidendy, ktre s najbardziej powszechnym rodzajem akcji (am. common

shares).

paralegal merytoryczny pracownik kancelarii bez uprawnie osoba,

ktra pomaga w pracy prawniczej, ale sama nie posiada uprawnie do prowadze-

nia samodzielnej praktyki prawniczej. Naley zwrciuwag, e w Polsce sowem

prawnik okrela siwszystkie osoby, ktre ukoczyy studia prawnicze, natomiast

w krajach anglosaskich sowo lawyer jest czsto rozumiane wsko i oznacza wy-cznie prawnika posiadajcego pene uprawnienia zawodowe (qualified lawyer),

np.: solicitor lub barrister.

parallel behaviour naladownictwo zachowywanie siw podobny spo-

sb do innych; np. ustalanie cen na tym samym poziomie co konkurenci lub produ-

kowanie towarw w podobnej iloci do innych firm w tej samej brany.

Parol Evidence dowd z przesuchania zasada, e dowd z przesu-

chania, ktry pozostaje w sprzecznoci z warunkami umowy, nie moe zmienia,

interpretowa lub negowa warunkw tej umowy, jeeli bya ona sporzdzona

w formie pisemnej.

party strona osoba lub podmiot zawierajcy umow.

passage of title przeniesienie tytuu zmiana waciciela rzeczy.

passage of risk przejcie ryzyka moment, w ktrym ryzyko (np. uszko-

dzenia) przechodzi z jednej strony na drug (i w zwizku z tym przenosi sirwnieodpowiedzialno, np. za ubezpieczenie towarw).

passing off imitacja, plagiat rodzaj nieuczciwej i nielegalnej konkuren-

cji, polegajcej na czynieniu czego, co opinia publiczna obiektywnie utosamia

z dziaalnocikogoinnego, w rezultacie czego ten ktoponosi szkod.

patent patent urzdowe nadanie wynalazcy wycznych praw w zakresie

wytwarzania, uywania lub sprzeday wynalazku w oznaczonym okresie czasu.

payee wierzyciel wekslowy osoba, na rzecz ktrej nastpuje zapata

z weksla.

pecuniary compensationodszkodowanie pienine rodek ochrony praw-

nej, ktry polega na rekompensacie szkody w formie odszkodowania pieninego.

penal law(lub criminal law) prawo karne dziedzina prawa zajmujca si

przestpstwami, wymiarem kary, karami i rodkami karnymi.

penetrate the market badarynek take: wchodzina rynek.per annum (ac.) przez/na rok.

per se (ac.) sam przez si.

perfected (udoskonalone) wzmocnione sytuacja, gdy wierzyciel po-

dejmuje czynnoci prawne, polegajce na rejestracji lub innych zblionych dzia-

aniach, w celu wzmocnienia (w stosunku do pozosta ych wierzycieli) zabezpie-

czenia swojej wierzytelnoci ustanowionego na rzeczy nalecej do innej osoby;

np.: rejestracja zastawu w rejestrze zastaww.

perfection of security (udoskonalenie) wzmocnienie zabezpieczenia

podjcie przez wierzyciela czynnoci prawnych, polegajcych na rejestracji

lub innych zblionych dziaaniach, w celu wzmocnienia zabezpieczenia rzeczowe-

go swojej wierzytelnoci w stosunku do innych wierzycieli; np.: rejestracja zastawu

w rejestrze zastaww.

performance wykonanie, wiadczenie spenienie zobowizawymaga-nych przez umow.

personal liability odpowiedzialnoosobista sytuacja, w ktrej osoba

za swoje zobowizania odpowiada swoim majtkiem osobistym.

personal property(w prawie precedensowym take: chattels) majtek oso-

bisty, ruchomoci rzeczy ruchome (w odrnieniu od nieruchomoci), ktre

mogbyprzedmiotem wasnoci.

petitioner por. plaintiff wnioskodawca.

picketing pikietowanie demonstracja poza miejscem pracy, w ktrej osoby

gromadzsiw celu uniemoliwienia innym osobom dostpu do budynku, zazwy-

czaj jako prba skonienia drugiej strony do spe nienia okrelonych da. Taka

demonstracja jest czsto organizowana w czasie strajku.

plaintiffpowd osoba, ktra wystpuje z powdztwem.

pleading pismo procesowe ofi

cjalne owiadczenie zoone w formiepisemnej, przedstawiajce stanowiska stron w danej sprawie (danie powoda

lub odpowiedpozwanego).

pledge zastaw (klasyczny) umowa wymagajca z reguy przeniesienia

posiadania rzeczy stanowicej zabezpieczenie dugu lub zobowizania z dunika

na wierzyciela lub osobtrzeci; rwniekolokwialne okrelenie rzeczy bdcej

obcionej prawem zastawu.

pledgeezastawnik osoba, ktrej przys uguje prawo zastawu lub wierzyciel

w transakcji zabezpieczonej.

pledgor zastawca osoba, ktra obcia swoj rzecz prawem zastawu

lub dunik w transakcji zabezpieczonej.

possessory posesoryjne rodzaj zabezpieczenia wierzytelnoci, ktre daje

wierzycielowi prawo do posiadania/kontrolowania rzeczy obcionej zabezpiecze-

niem.

predatory pricing drapiena polityka cenowa ustalanie ceny towa-

rw na niskim, czsto dumpingowym (tj. poniej kosztw wytwarzania) poziomiew celu wyeliminowania konkurencji.

pre-emption rights (br.) prawo pierwokupu, tu rozumiane jako: pra-

wo poboru prawo akcjonariuszy do utrzymania proporcjonalnego udzia u

we wasnoci spki przez nabycie akcji nowej emisji, w iloci proporcjonalnej

do ju posiadanych przez nich akcji, przed publicznym zaoferowaniem tych no-

wych akcji (am. pre-emptive rights).

preference shares (br.) akcje uprzywilejowane akcje o szczeglnych

uprawnieniach, np. uprzywilejowanie w uprawnieniach do dywidendy w stosunku

do akcji zwykych; zazwyczaj jednak akcje uprzywilejowane nie dajprawa gosu

(am. preferred shares).

price-fixing sztuczna polityka cenowa sposb ustalania ceny na towar,

sprzecznie z uwarunkowaniami poday i popytu, a wic sprzecznie z zasadami

wolnego rynku.priority pierwszestwo prawo egzekwowania roszczenia przed innymi.

priority creditor wierzyciel uprzywilejowany wierzyciel, ktry posiada

pierwszestwo w stosunku do innych wierzycieli lub posiada pierwsze roszczenie

w stosunku do majtku dunika.

privity of contract wycznostosunku umownego wycznorelacji

prawnych pomidzy stronami umowy.

pro forma (ac.) pro forma dla zachowania wymogw formalnych, pozo-

rw.

pro rata (ac.) proporcjonalnie.

profit-and-loss account (br.) rachunek zyskw i strat zestawienie

zawierajce podsumowanie przychodw i kosztw sp ki za dany okres (am. pro-

fit-and-loss statement lub income statement).

promisee osoba otrzymujca przyrzeczenie osoba, ktrej zoono obiet-niclub zapewnienie, e cozostanie uczynione lub zaniechane.

promisor przyrzekajcy osoba skadajca obietnic lub zapewnienie,

e cozostanie lub nie zostanie uczynione.

promissory note weksel wasny papier wartociowy, w formie cile

okrelonej przez prawo, podpisany przez wystawci zawierajcy bezwarunkowe

przyrzecznie wystawcy zap acenia okrelonej sumy pieninej osobie wskazanej

na wekslu lub okazicielowi weksla.

punitive damages (lub exemplary damages) odszkodowanie sankcyjne

odszkodowanie majce na celu ukaranie strony naruszajcej umowza zachowanie,

ktre jest naganne, np. za oszustwo; zblione do nawizki w prawie polskim.

pupillage (br.) praktyka u patrona jednoroczna praktyka aplikanta

u partona, stanowica niezbdny warunek dla uzyskania uprawnie barrister-

skich, ktrrozpoczyna sipo ukoczeniu szkolenia dla aplikantw barristerskich(Bar Vocational Course).

pour (pur) autre vie do koca ycia drugiej osoby prawa do majtku

przekazywane tylko na okres do koca ycia okrelonej osoby, innej ninabywca

tych praw.

quasi-security quasi-zabezpieczenie podobne do zabezpieczenia z tym,

e wierzyciel jest wacicielem rzeczy stanowicej przedmiot zabezpieczenia,

natomiast rzecz znajduje siw posiadaniu dunika. W przypadku niedotrzymania

umowy przez dunika, wierzyciel moe po prostu przej rzecz w swoje posia-

danie. Suy ono temu samemu celowi co zabezpieczenie, ale nie jest zaliczane

przez prawo precedensowe do katalogu klasycznych zabezpiecze.

quorum kworum liczba akcjonariuszy lub cz onkw wadz spki, ktrzy

muszbyobecni na posiedzeniu w adz spki, aby je uznaza wane i mogceskutecznie podejmowawice uchway.

race relations stosunki rasowe spo eczne, polityczne lub osobiste kontak-

ty pomidzy ludmi o rnych odmiennych cechach fizycznych.

real property nieruchomo grunt i wszystko, co jest z nim trwale zwizane.

O-R

8


9/12

reasonable reliance obiektywnie uzasadnione zaufanie poleganie

na umowie, ktra jest uwaana za uczciw, dobrze przemylanlub sporzdzona

zgodnie ze zdrowym rozsdkiem.

reasonably prudent person(lub reasonable person) obiektywnie ostrona

osoba fikcyjna osoba, ktrej hipotetyczne zachowanie wyznacza standard

naleytej starannoci przyjmowany w prawnej argumentacji w sprawach o odszko-

dowanie za szkody wyrzdzone z winy nieumylnej.

redundancy dismissal (br.) zwolnienie za pracy w zwizku z redukcj

zatrudnienia rozwizanie umowy o pracz pracownikiem ze wzgldu na likwi-dacjjego stanowiska pracy (am. layoff).

Registrar of Companies (br.) kierownik rejestru handlowego urzdnik

odpowiedzialny za prowadzenie wykazu spek z ograniczonodpowiedzialnoci

zarejestrowanych w rejestrze sp ek.

regulation zarzdzenie zarzdzenie stanowice nakaz stosowania si

do okrelonych regulub zakazw.

rejection odrzucenie odmowa przyjcia oferty.

release zwolnienie zwolniosobze zobowizania.

relevant market (ten konkretny, o ktry chodzi) rynek obszar, na ktry

mogbynaoone skuteczne ograniczenia konkurencji. W analizach badajcych

konkurencyjnowyrnia sidwa rodzaje r ynkw: rynek danego produktu i rynek

geograficzny. Ich okrelenie nastpuje w wyniku analizy rynku, na ktrym dane

przedsibiorstwo moe podnieceny powyej poziomu uznanego za konkuren-cyjny, a pomimo to nie stasiniedochodowym.

reliance damages odszkodowanie zwizane z poleganiem na zawartej

umowie odszkodowanie za szkody poniesione przez powoda w zwi zku z jego

oczekiwaniami, e umowa zostanie wykonana.

remaindermen beneficjent pozostaoci majtku osoba, ktra nabya

tytudo tej czci majtku pozostawionego przez zmarego doywotniego uyt-

kownika, ktra nie zostaa przekazana spadkobiercom w testamencie.

remedy rodek ochrony prawnej rodek zapobiegajcy, naprawiajcy

lub kompensujcy naruszenie prawa.

respondent pozwany por. defendant.

restitution damages odszkodowanie restytucyjne odszkodowanie,

ktre jest rwne sumie pieninej, jakstrona naruszajca otrzymaa na podsta-

wie naruszonej umowy.right prawo (jako uprawnienie) uznane przez prawo i prawnie chronione

uprawnienie.

right of fair use (am.) prawo uczciwego uytkownika argument strony

pozwanej w zwizku z powdztwem o naruszenie prawa autorskiego w przypadku,

gdy zgoda artysty nie jest wymagana tak d ugo, jak wykorzystanie jego dziea

jest umiarkowane lub mieci siw rozsdnych granicach (najbliszym ekwiwa-

lentem jest koncepcja uczciwego postpowania / uczciwej transakcji (fair dealing)

stosowana w W. Brytanii; jednake pojcie fair dealing jest bardziej restrykcyjne

nidoktryna uczciwego uytkowania (doctrine of fair use) przyjta w USA i, aby

obrona bya skuteczna, sposb uytkowania musi miecisiw jednej z okrelo-

nych enumeratywnie kategorii).

rights issue oferta nabycia akcji nowej emisji zgodnie z prawem poboru

oferta nabycia akcji sp ki nowej emisji skierowana do jej aktualnych akcjonariu-szy, w iloci proporcjonalnej do juposiadanych przez nich akcji.

salaried partner wsplnik etatowy modszy wsplnik; osoba, ktra jest

wsplnikiem prawniczej spki osobowej, ale otrzymuje regularnpensjzamiast

udziau w zysku (jak equity partner).

Sale of Goods Act (br.) ustawa o sprzeday towarw ustawa regulujca

sprzedatowarw w W. Brytanii.

sale of substantially all assets zbycie wszystkich aktyww forma

nabycia, zgodnie z ktr sprzedawane swszystkie lub praktycznie wszystkie

aktywa i pasywa.

sale by sample sprzedana podstawie prbki sprzedana podstawie

prbki dostarczonej nabywcy przez sprzedawc, dziki ktrej strony zakadaj,

ipozostae towary bdtej samej jakoci co prbka.security zabezpieczenie rzecz zastawiona w celu zabezpieczenia spe nie-

nia obietnicy lub spaty poyczki.

security agreement umowa o zabezpieczenie umowa, na podstawie ktrej

osoba obcia skadnik swojego majtku ograniczonym prawem rzeczowym, usta-

nowionym na rzecz innej osoby jako zabezpieczenie wykonania zobowizania.

security interest prawo zabezpieczenia wierzytelnoci prawo rzeczowe

nabyte na podstawie umowy lub z mocy prawa w celu zabezpieczenia otrzymania

patnoci lub wykonania zobowizania.

serve (a document on someone) dorczy(dokument komu) dor-

czykomudokument prawny (z ktrego wynika zazwyczaj koniecznostawienia

siprzed sdem lub zastosowania sido decyzji sdu).

sex discrimination dyskryminacja pci odmienne traktowanie, polega-

jce zazwyczaj na przyznawaniu przywilejw jednym i odmowie tych przywilejw

innym ze wzgldu na p e.share consolidation (br.) konsolidacja akcji proporcjonalna wymiana ak-

tualnych akcji spki na mniejsziloakcji, o wikszej wartoci nominalnej kadej

z nich (am. reverse stock split).

share subdivision (br.) podziaakcji wymiana starych akcji na wielokrot-

nonowych akcji w taki sposb, aby po wymianie akcjonariusze zachowali takie

same proporcje posiadanych akcji (am. stock split).

Sherman Act (am.) ustawa Shermana ustawa federalna w USA uchwalo-

na w 1890 r., ktra zabrania ingerencji w odniesieniu do wolnej konkurencji i zmie-

rza do ograniczenia monopoli i trustw. Jakakolwiek umowa lub rozwizanie, ktre

skutkowa yby ograniczeniem handlu, szabronione na podstawie tej ustawy.

shrink-wrap contract umowa na opakowaniu umowa licencyjna

lub umowne warunki, zamieszczone na zewntrznym opakowaniu danego towaru.

Konsument potwierdza akceptacjwarunkw umowy przez otwarcie opakowania.Czsto stosowane w przemyle oprogramowania komputerowego.

sic (ac.) tak.

single European marketjednolity r ynek europejski utworzony na pod-

stawie Jednolitego Aktu Europejskiego, ktry wszed w ycie z dniem 1 stycznia

1993 r.; trzon procesu europejskiej integracji gospodarczej, obejmujcego znosze-

nie przeszkd w swobodnym przep ywie towarw, usug, osb i kapita u pomidzy

pastwami czonkowskimi Unii Europejskiej.

small-claims court sd ds. drobnych roszcze sd rozpatrujcy rosz-

czenia z powdztwa cywilnego do ograniczonej kwoty pieninej.

sole practitioner prawnik prowadzcy jednoosobowkancelari praw-

nik, ktry wykonuje swj zawd w formie jednoosobowej kancelarii.

solicitor (br.) solicitor [ze wzgldu na rnice systemowe nie zaleca

situmaczenia anglosaskich prawniczych tytuw zawodowych na jzykpolski] prawnik uprawniony do prowadzenia doradztwa prawnego i przygoto-

wywania dokumentw prawnych.

solo practicejednoosobowa kancelaria kancelaria z tylko jednym praw-

nikiem.

solvent wyp acalny zdolny do regulowania swoich d ugw.

special damages (take: consequential damages) odszkodowanie za

szkody specyficzne dla danej sytuacji odszkodowanie przyznawane za

szkody bdce konsekwencj konkretnego czynu niedozwolonego lub konkret-

nych, specyficznych okolicznoci.

special resolution uchwaa wymagajca kwalifikowanej wikszoci go-

sw uchwaa w sprawie najwaniejszych decyzji spki (takich jak zmiana umo-

wy spki lub obnienie kapitau zakadowego) podjta na walnym zgromadzeniu,

zapadajca kwalifikowanwikszoci, zazwyczaj 75% gosw.specific performance przymusowe wykonanie umowy sytuacja,

w ktrej sd nakazuje stronie naruszajcej, aby wykonaa swoje zobowizania

umowne.

statute ustawa akt normatywny w formie pisemnej ustanowiony przez

organ ustawodawczy, jak np. parlament, w odrnieniu od prawa stanowionego

przez sdy.

Statute of Frauds ustawa o oszustwach ustawa stanowica, e niektre

rodzaje umw dotyczce na przykad gruntw, maestwa i sprzeday towarw

o wartoci przekraczajcej okrelonsumpieninzostanuznane za niewa-

ne, o ile nie ssporzdzone w formie pisemnej i podpisane przez obydwie strony.

Taka ustawa zostaa po raz pierwszy uchwalona w Anglii w 1677 r. i s uy jako

wzr dla ustaw amerykaskich.

statutory forms formy ustawowe formy wymagane przez prawo.statutory lien zastaw ustawowy ustawowe zabezpieczenie wierzytelnoci

powstaych ze stosunkw gospodarczych pomidzy dunikiem a wierzycielem.

stipulated damages odszkodowanie umowne por. liquidated damages.

subject matter przedmiot rzecz bdca przedmiotem wiadczenia umow-

nego.

submit zoy(dokument) dostarczydokument (w sposb prawnie prze-

widziany) w celu podjcia decyzji przez inne osoby.

R-S

9


10/12

subscriber subskrybent osoba, ktra nabya akcje spki na podstawie umowy.

sui juris (ac.) swoim prawem zdolny wykonywawasne uprawnienia.

takeover bid (br.) oferta przejcia zoona przez spk oferta naby-

cia po cenie minimalnej pakietu kontrolnego akcji innej sp ki z prawem gosu

(am. tender offer).

tangible chattel ruchomo majtek, inny nigrunt, ktry mona dotkn

lub poczufizycznie.

target cel spka, ktra jest przedmiotem prby przejcia.tax lien zastaw podatkowy zastaw powstay z mocy prawa na majtku

dunika w wyniku zaleg oci podatkowych.

tenement nieruchomo dzierawiona majtek bdcy przedmiotem

dzierawy np. grunt (prawo posiadania i uytkowania przez dzierawcgruntu

bdcego wasnociinnej osoby).

term of years czas okrelony ustalony okres, na ktry przyznano tytu

prawny do nieruchomoci.

termination of employment rozwizanie stosunku pracy zakoczenie

okresu pracy lub zatrudnienia.

terms and conditions of employment warunki i zasady zatrudnienia

okrelony czas, na jaki osoba jest zatrudniona oraz inne warunki stosunku pracy.

third-party beneficiary osoba trzecia jako beneficjent osoba, ktra nie

jest s tronumowy, jednake z niej korzysta i przys uguje jej prawo do egzekwo-wania tej umowy.

third-party beneficiary contract umowa na rzecz osoby trzeciej jako be-

neficjenta umowa przewidujca przyznanie praw i obowizkw osobie trzeciej,

ktra nie jest stronumowy.

tie-in arrangement(rwnie: tying arrangement, tied arrangement) trans-

akcja wizana nabywca moe zakupi towar pod warunkiem jednoczesnego

nabycia rwnie innego towaru. Towar, ktry nabywca pierwotnie pragnie naby

jest nazywany towarem wicym (tying produkt), zadrugi towar, do ktrego na-

bycia jest zmuszony wraz z pierwszym, nazywany jest towarem zwizanym (tied

produkt). Transakcje takie mogdotyczyrwnieusug.

title tytu prawny prawo kontrolowania i rozporzdzania majtkiem

lub prawo wasnoci do majtku.

to the bearer of na okaziciela wyraenie oznaczajce, e kwota pieninaz weksla lub z czeku nalena jest kademu posiadaczowi takiego dokumentu.

to the order of na zlecenie wyraenie wskazujce osob, na rzecz ktrej

naley dokonazap aty kwoty pieninej z weksla lub z czeku.

tort czyn niedozwolony przez prawo precedensowe czyn niedozwolony

przez prawo precedensowe, popeniony w relacjach pomidzy osobami fizyczny-

mi, za ktry prawo precedensowe przewiduje odszkodowanie lub/i inny rodek

ochrony prawnej.

trade mark (br.) znak towarowy sowo, zwrot lub symbol stosowane przez

producenta lub sprzedawcw celu odrnienia jego wyrobw od innych wyrobw

(am. trademark).

trade secrettajemnica handlowa receptura, metoda, procedura, itp., ktre

sutrzymywane w tajemnicy i wykorzystywane wy cznie przez jednfirmw celu

utrzymania przewagi konkurencyjnej.trade union (br.) zwizek zawodowy stowarzyszenie pracownikw utwo-

rzone dla wspierania wzajemnych interesw w zakresie zatrudnienia, np. czas

pracy, pace, warunki itp. (am. labor union).

trainee solicitor (br.) aplikant solicitorski osoba odbywajca prakty-

k u patrona, wymagan dla zdobycia uprawnie solicitora. Jest to drugi etap

do uzyskania tytuu solicitora (nastpuje on po ukoczeniu kursu praktyki prawni-

czej (Legal Practice Course), a ostatnim etapem jest pomylne ukoczenie kursu

zawodowych umiejtnoci Professional Skills Course).

transfer przekazanie przekazanie lub przeniesienie rzeczy lub prawa

na innosobw jakikolwiek sposb.

tribunal trybuna ciao posiadajce uprawnienia sdowe lub quasi-sdowe.

trust zarzd powierniczy konstrukcja prawna stosowana wobec odo-

onych rodkw pieninych lub majtku danej osoby lub spki, zarzdzanychna ich rzecz przez innosoblub spk. W USA trusty spoczeniami przedsi-

biorstw w celu uzyskania pozycji monopolistycznej.

trustee powiernik osoba, ktra posiada co w zarzdzie powierniczym

sprawowanym na rzecz innej osoby.

trustee in bankruptcy syndyk masy upadoci osoba wyznaczona

do prowadzenia spraw upadego.

trustee in sequestration zarzdca sekwestrowy osoba wyznaczona

do prowadzenia spraw zwizanych z majtkiem innej osoby do momentu ustalenia

przez sd prawa wasnoci do tego majtku.

trustee under a deed of arrangementzarzdca w ramach ukadu z wie-

rzycielami osoba upowaniona w ukadzie z wierzycielami do prowadzenia

spraw majtkowych i spraw osoby niewyp acalnej w okresie sp aty dugw i za-

spokajania roszczewierzycieli.

trustee under a trust of deed powiernik tytuu wasnoci nieruchomoci

osoba, ktra jest w posiadaniu tytu u prawnego do nieruchomoci innej osoby,ktra zastawia tnieruchomojako zabezpieczenie poyczki.

trustbuster (am.) urzdnik do walki z trustami osoba, ktra zwalcza

trusty antykonkurencyjne; czsto jest to urzdnik wadz federalnych.

ultra vires (ac.) przekraczajcy kompetencje nieupowaniony, osoba

wykraczajca poza udzielone jej uprawnienia.

unauthorised use nieuprawnione wykorzystanie sprzeda, udzielenie

licencji lub inna transakcja z zakresu praw autorskich, zw aszcza w celu osigni-

cia korzyci majtkowej, przeprowadzona bez upowanienia osoby posiadajcej

prawa autorskie.

undertakings (br.) przedsiwzicia (gospodarcze), przedsibiorstwa

przedsibiorstwo, spka lub grupa sp ek (am. business, firm lub enterprise).

unfair dismissal bezpodstawne zwolnienie niesuszne rozwizanieumowy o prac z pracownikiem. O kwalifikacji zwolnienia jako bezpodstawne

decyduje odpowiedna pytanie czy pracodawca zwalniajc pracownika dziaaw

sposb obiektywnie uzasadniony.

Uniform Commercial Code (UCC) (am.) Jednolity Kodeks Handlowy

ustawa harmonizujca przepisy o sprzeday i transakcjach handlowych

we wszystkich stanach USA.

United Nations Convention on the Contracts for the International Sale

of Goods Act (CISG) Konwencja Narodw Zjednoczonych w sprawie

umw na podstawie ustawy o midzynarodowej sprzeday towarw

konwencja Narodw Zjednoczonych ustalajca zasady obowizujce w umowach

midzynarodowej sprzeday towarw.

usufruct uytkowanie prawo uytkowania przez okrelony czas rzeczy

bdcej wasnoci innej osoby, ktra pniej ma by zwrcona wacicielowiw stanie niepogorszonym, za wyjtkiem zuycia bdcego nastpstwem prawi-

dowego uytkowania.

versus (vs. lub v.) ( ac.) przeciwko.

vertical merger fuzja pionowa poczenie dwch lub wicej firm dzia-

ajcych na rnych poziomach ekonomicznego acucha produkcji i dystrybucji,

na przykad producent i dystrybutor.

vest przyzna 1) przekaza komu peny tytu wasnoci, 2) przekaza

osobie natychmiastowo skuteczne sta e prawo.

videlicet (viz.) (ac.) mianowicie.

voluntary liquidation (UK) likwidacja dobrowolna zakoczenie dziaal-

noci gospodarczej spki na podstawie uchway wsplnikw spki (am. dissolu-

tion lub winding-up).

warranty of title gwarancja tytuu prawnego gwarancja, e sprzedawca

posiada tytuprawny do sprzedawanej rzeczy oraz e rzecz ta nie jest obciona

zastawem lub innymi obcieniami poza tymi, ktre zostay ujawnione i e prze-

niesienie tytuu wasnoci do rzeczy jest prawnie skuteczne.

winding-up likwidacja proces zakoczenia dziaalnoci gospodarczej

poprzez uregulowanie zobowizaoraz podzialub sprzedaaktyww.

writ wezwanie dokument informujcy danosob, i bdzie braudzia

w postpowaniu sdowym i zawierajcy instrukcje, co ona musi zrobi.

written resolution pisemna uchwaa wyraone na pimie owiadczenie

woli lub opinia ustalona na zgromadzeniu.

T-W

10


11/12


12/12

ul. Marszakowska 140 m. 144,

00-061 Warszawa

Tel / fax (022) 826 97 49

international legal english glossary eng-pl

Documents