SHKOLLA E MESME “THEMISTOKLI GERMEJI”

PROJEKT

LENDA:HISTORITEMA:INTEPRETIME RRETH LUFTES SE FTOHTE

PUNOI:VERONIKA KOCIBELLISONJA SEIDOLLARITEA SPIROLLARIXHERALDO GJONIZHANETA KOROVESHI

OBJEKTIVAT

TE ANALIZOJME LUFTEN E FTOHTE KUKE NXJERE NE PAH KONFLIKTET E SAJ-POLITIKE-IDEOLOGJIKE-TE ANALIZOJME SECILEN PREJ TYRE DUKE VLERSUAR SE CILA PREJ TYRE ISHTE ARSYEJA E VERTETE E KESAJ LUFTE.

LUFTA E FTOHTE-NJE KONFLIKT POLITIK

Lufta e ftohtё vuri përballë dy botë që funksionojnë në mënyrë krejt të ndryshme në fushën e ideve dhe te organizimit politik e institucional. Lindja ёshtё komuniste dhe totalitare ndërsa perëndimi kapitalist dhe liberal. Komunizëm–kapitalizëm u bënë dy koncepte qe në mënyrë simbolike perfaqesojne dy regjime politike krejtesisht te ndryshme.Lufta e Dytë Botërore, ka pasur mosmarrëveshje të mëdha midis fuqitë fituese, ajo ishte kryesisht për hartimin e Europës të ardhmen dhe sidomos Gjermania. SHBA dëshironte një shoqëri të ndërtuar mbi kapitalizmin dhe Bashkimi Sovjetik donte komunizmin. Duke pare rritjen e regjimeve komuniste në vendet e bllokut lindor te kontrolluara nga BS rriti dyshimin në Perëndim. Atëherë Presidenti Truman deklaroi në 1947 se SHBA do të "mbështesë të gjitha popujt e lirë që janë mposhtur nga minoritetet e armatosura ose nga presionet e jashtme." Ky rregull, u bë bazë për politikën amerikane ndaj Bashkimit Sovjetik. Udhëheqësit sovjetikë kishin frikë prej sulmeve nga perëndimi dhe donin të kishin

kontroll mbi fqinjët e tyre.

Ajo qe I shtyu akoma konfliktet politike ishin:

•. Doktrina Truman, e shpallur nё 12 mars 1947 nga presidenti Truman nё formёn e njё deklarate pёrpara Kongresit amerikan. Trumani kërkoi miratimin e një fondi ndihme prej 400 milion $ për Turqinë dhe Greqinë, pёr tё penguar rёnien e kёtyre vendeve nёn ndikimin sovjetik dhe pёr tё ndaluar pёrparimin e komunizmit. SHBA vihen nё krye tё botёs liberale ma qёllim qё tё ndalin pёrhapjen e regjimeve politike totalitare. Qeveria amerikane adoptoi politikёn e “frenimit tё komunizmit” (containment), e cila lindi si rezultat i perceptimit ekspansiv tё politikёs sovjetike. Kjo do ta detyroi SHBA tё zbatoi njё politikё force, ku mё vonё do tё bien nё sy tendenca imperialiste.

• . Pёrjashtimi i komunistёve nga qeveria nё Francё (prill) dhe nё Itali (maj) dhe zёvensёsimin e tyre me ministra mё tё vavorshёm ndaj politikёs amerikane. Kjo situatё solli njё acarim tё gjendjes sociale dhe njё polarizim tё forcave politike nё prokomuniste dhe antikomuniste nё gjirin e shoqёrisё sё vendeve tё Evropёs perendimore.

Plani Marshall. Ky plan u konceptua si njё ndihme ekonomike dhe financiare nga ana e SHBA pёr Evropёn, me qёllim rimёkёmbjen e shpejtё tё kontinentit tё vjetёr. Plani Marshall shprehte vullnetin e qeverisё amerikane pёr ti dhёnё politikёs sё saj tё jashtme njё aspekt tjetёr, mё tё moderuar, duke frenuar zgjerimin e ndikimit sovjetik jo direkt me forcё, por duke pёrdorur mjete ekonomike. Lufta kundёr urisё, varfёrisё, rёnies morale dhe kaosit, si kundёr deklaronte Sekretari i Shtetit nё 5 maj 1947, me rastin e diplomimit tё studenteve nё Universitetin Harvard, nёnkuptonte vullnetin e SHBA pёr tё rivendosur demokracinё dhe pёr ta konsoliduar atё nё Evropё. Por nё kёtё plan, nuk mungojnё dhe interesat ekonomike amerikane. SHBA kishin nevojё pёr tё eksportuar mallrat e tyre nё tregun evropian, pra pёrmirёsimi i gjendjes ekonomike nё Evropё kishte rёndёsi. Reziku sovjetik nga jashte duhej mёnjanuar, por njёkohёsisht dhe reziku i destabilizimit tё brendshёm, qё vinte nga lёvizja e fuqishme komuniste nё disa vende evropianoperendimore, gjithashtu duhaj shmangur. SHBA, si pasojё e kёsaj politike i dhanё fund izolimit tё tyre tё gjatё brenda hemisferёs perendimore. Ato e orientuan fuqimisht politikёn dhe interesat e tyre nga Evropa. Rajonet e tjera tё botёs, si Kina dhe Amerika Latine, tё cilat kishin po kaq nevoj pёr ndihmёn amerikane sa edhe Evropa, nuk u vёshtruan me pёrparёsi nga SHBA. Nё Evropё, si rezultat i organizimit tё ndihmave nё kuadrin e planit Marshall, mё 1948 u krijuan institucionet e para evropiane, si Organizata Evropiane Bashkёpunimit Ekonomik, Bashkimi Evropian i Pagesave. SHBA u bёnё nё kёtё mёnyrё nismёtarё tё politikёs sё integrimit evropian. Por ky proçes pёrfshiu vetёm njё pjesё tё Evropёs, atё perendimore, e cila pranoi ndihmat amerikane.

Plani Marshall nxiti kёshtu pёrçarjen e Evropёs dhe ndarjen Lindje-Perёndim. Plani Marshall u refuzua nga BRSS dhe vendet e tjera tё Evropёs Lindore qё ishin nёn ndikimin sovjetik, me arsyen se cёnonte pavarёsinё kombёtare te shteteve evropiane nё lёmin e vendimarrjes pёr çёshjte me rёndёsi jetike tё zhivillimit tё tyre ekonomik dhe politik. Sipas modaliteteve tё zbatimit tё planit, vendet qё do tё mernin pjesё nё tё, duhej tё informonin me hollёsi pёr vёshtirёsitё e tyre, gjё qё pёr sovjetikёt do tё thoshte cёnim i autoritetit tё tyre nё zonёn e tyre tё ndikimit. Qё prej atij momenti, pavarёsisht se çfarё shpresonin amerikanёt, strategjia e “frenimit tё komunizmit” u zhvendos shpejt nga fusha ekonomike-financiare, nё atё tё sigurimit, ku Evropa ishte nё pozita tepёr tё dobta. Pёr SHBA, pёrparёsitё e zbatimit tё strategjisё sё “frenimit tё komunizmit” ishin tё rёndёsishme. Midis SHBA dhe Evropёs Perendimore u krijuan lidhje tё forta dhe tё shumёllojshme, ku pёrparёsi patёn interesat amerikane. Midis tё dy palёve u vendos njё lloj “solidaritetit atlantik”, i cili dha njё ndihmesё tё fuqishme nё ndalimin e pёrhapjes sё komunizmit dhe sovjetizimin e vendeve evropiane. Evropa perendimore, megjithё pёrfitimet qё nxorri nga politika amerikane, nё drejtim tё modernizimit ekonomik dhe konsolidimit tё demokracisё liberale, ju desh tё pёrballej me rolin hegjemonist tё SHBA dhe me ndikimin pёrherё e mё tё madh mbi shoqёrinё evropiane tё mёnyrёs amerikane tё jetesёs, kulturёs dhe ideve qё vinin pёrtej Atlantikut. Roli dominues i SHBA dhe amerikanizimi i vendeve tё Evropёs perendimore qё rezultoi qё kёtej, ishte çmimi qё Evropa perendimore pagoi pёr tё shpёtuar nga komunizmi dhe sovjetizimi

LUFTA E FTOHTE –NJE KONFLIKT IDEOLOGJIK?

Bashkimi Sovjetik dhe Shtetet e

Bashkuar ishin dy shtete qe kishin marre

statusin e superfuqive boterore si pasoje

e industrializimit dhe sistemeve te tyre

ekonomike.si BS ashtu edhe SHBA kishin

vazhduar te sillnin paqe dhe prosperitet

per qytetaret e tyre pas Luftes se Dyte

boterore.Por kendveshtrimet e tyre te

ndryshme i bene armiq globale dhe kjo

solli ndarjen e botes ne dy gjysma. Lufta

e Ftohtë është thënë të jetë konflikti i

fundit afatgjatë mes dy ideologjive të

ndryshme. Si kapitalistët dhe komunistët

synojnë për dy qëllime të veçanta. Të dy

superfuqite që kryesojneë këto ideale,

përkatësisht Amerika dhe Bashkimi

Sovjetik, kanë dy metoda të ndryshme të

qasjes në arritjen e qëllimeve të tyre.

Megjithate, ndoshta nuk ishin vetëm idete

e ndryshme që shkaktuan Luftën e

Ftohtë, duhet të jene faktorë të tjerë, qe

duhen marre parasysh

Komunizmi dhe Kapitalizmi janë dy ideologji të kundërta. E vetmja gjë që bashkonte sovjetikët dhe amerikanët ishin qëllimet e tyre të përbashkëta për të mundur Hitlerin dhe marrëdhëniet reciproke. Ato nuk mund ta kishin mundur Hitlerin por ata duhej të mbështeteshin në njëri-tjetri në mënyrë që të ekzekutohej kjo detyrë. Megjithatë deri në fund të Luftës Botërore, ndarjet filluan te ndodh nin kryesisht për shkak të pikëpamjeve të ndryshme të strategjisë së njëri-tjetrit.

SHBA insistonte se sovjetikët kishin

praktikuar zgjerimin e komunizmit në të

gjithë globin, gje që çoi ata të miratojnë

politikën e tyre të frenimit. Përmes kesaj

politike, ata krijuan Organizatën e

Traktatit të Atlantikut të Veriut e cila ishte

një aleancë ushtarake e fokusuar në

promovimin e sigurisë së vendeve të lira

në botë. Nëse do te kishte pasur një sulm

mbi ndonjë shtet, ku ishte një sulm ndaj

të gjithëve dhe kombet qe benin pjese ne

kete traktat do të vinin në ndihmë të tyre.

Në anën tjetër, sovjetikët besonin në

teorinë se kapitalistët përfundimisht do të

binin në dështimin e tyre dhe do të

luftonin njëri-tjetrin dhe komunizmi do të

ngrihet dhe të marrë përsipër fatin e

gjithe botes.

Prandaj, sovjetikët thjesht priten. Arsyeja e vetme që ata kanë bashkëpunuar me amerikanët ishte për shkak se ajo ishte për të mirën e të gjithë kombit. Sipas Kenan, antagonizmi ishte ngulitur kaq shume në rrënjët e kulturës sovjetike që cdo negociate e bërë me kombet kapitaliste nuk ishte një negociate e vërtetë dhe e sinqertë. Ka qenë gjithmonë një përfitim për ta në kthim. Komunizmi eshte percaktuar si nje teori politike qe rrjedh nga doktrina e Karl Marksit edhe pse mund te themi se kjo doktrine duket se eshte deformuar nga kreret e BS.Komunizmi provokon luften e klasave dhe mbeshtet nje shoqeri ne te cilen nuk ekziston prona private por nje prone te madhe publike ne pronesi te shtetit ku cdo person punon dhe paguhet sipas aftesive dhe nevojave te tyre.

Kjo nenkuptonte se bujqesia dhe industria

ishin ne pronesi te shtetit per me teper njerzit

te nxitur nga propaganda jane te inkurajuar te

punojne per te miren e perbashket.Kjo

doktrine mbeshteste partine-shtet ,pra

sistemin nje partiak.Qeveria kishte kontroll te

forte mbi popullsine,te drejtat dhe lirite

personale dhe lejohej censuara e forte persa I

perket shtypit te shkruar.Ndryshe eshte

kapitalizmi qe eshte percaktuar sin je system

ekonomik dhe politik ne te cilin tregetia dhe

industria ,duke perfshire pronen dhe bujqesine

zoteroheshin nga pronaret qe kishin te drejten

e prones private.Ekonomia ishte

kapitaliste.Sistemi politik ishte shumepartiak

dhe zgjedhjet ishin te lira dhe te mbrojtura

pasi ne to nuk mund te nderhynte qeveria.Te

drejtat dhe lirite personale te individit

respektoheshin dhe konsideroheshin

themelore per nje shoqeri demokratike. Te

gjitha keto ndryshime midis SHBA dhe BS

ndikonin ne rritjen e tensionit ndermjet tyre.

LUFTA E FTOHTE-NJE KONFLIKT GJEOPOLITIK

Padyshim qe lufta e ftohte ishte nje konflikt gjeopolitik . Te dyja superfuqite mundoheshin te forconin ndikimin e tyre ne Europe dhe ne bote .Bs kishte ndikuar per krijimin ne evropen lindore te nje vargu shtetesh me regjimin komunist , gje qe coi ne krijimin e nje ndarjeje qe Cercill e quajti PERDJA E HEKURT Kjo ndarje kalonte qe nga deti Baltik dhe deri ne detin Adriatik duke e ndare europen ne dy pjese ... perendimi kaitalist dhe lindja komuniste .Te dyja kto superfuqi nuk kishin qellim te shkateronin njera tjetren por ato donin qe te dominonin mbi tjetren . Lufta e Ftohte mund te konsiderohet si nje konflikt gjeopolitik sepse kemi gjate gjithe kohes dy super fuqi qe nepermjet strategjive te tyre duan te fitojne epersi . Perpjekjet e tyre dallohen qarte qe me luften civile ne Greqi , te dyja superfuqite si Bs dhe Shba nuk eshte se donin qe te luftonin njera tjetren , por ata kerkonin qe te kishin sa me shume shtete nen mbikqyrjen e tyre . Nese do te shohim me kujdes ,ne te gjitha vendet qe ishin ne nje udhekryq , kto superfuqi nderhynin , e tille ishte edhe nderhyrja ne Luften e Korese ne 1950 . Madje Bs sovjetik rezikoi aq shume per kete epersi sa i shkoi Shba ne kufijte e saj , me mbeshtetjen qe dha per vendosjen e regjimit komunist ne Kube . Pervec nderhyrjeve ushtarake qe u afruan nga keto shtete kundrejt atyre shteteve qe vertet kishin nevoje per mbeshtetje , u perdoren edhe strategji te tjera . Psh Bs vendosi ne mbikqyrjen e tij ne vende si Polonia, Hungaria, Cekosllovakia etj ..Stalini u morr me vendosjen e regjimit komunist mbi keto vende ,por jo vetem kaq , nepermjet KNER Keshili i ndihmes ekonomike reciproke qe u krijua ne 1949 Bashkimi Sovjetik i ktheu keto vende ne velgla shfrytezimi . Nga ana tjeter Shba arriti qe tju jepte nje shembull te shklqyer shteteve perendimore . Ajo ofroi dhe mbeshtetje financiare qe shkonte deri me me shume se 12 miliarde ,per Evropen nepermjet planit marshall . Shba kishte perfitime te tjera nga plani marshall pervec nje ndihme per shtetet evropiane , ky ishte pengim i rezikut komunist dhe ritjen e kontrollit te shba mbi kto shtete qe pranonin ndihmat e shba ... duhet theksuar qe stalini u kujdes qe shtetet komuniste te mos e pranonin planin marshal

INTERPRETIME PER LUFTEN E FTOHTE NGA NJEREZ TE FAMSHEM

“I am a Marxist-Leninist and I will be one until the last day of my life.”Fidel Castro, December 2, 1961“A man may die, nations may rise and fall, but an idea lives on. Ideas have endurance without death.”John F. Kennedy, December 14, 1962.“Berlin is the testicles of the West, every time I want the West to scream, I squeeze on Berlin.”Nikita Khrushchev, 1962.

PERFUNDIME

•NE FUND TE KETIJ PROJETI NE MESUAM:•CFARE ISHTE LUFTA E FTOHTE DHE PSE FILLOI AJO.•CFARE E NDAU BOTEN NE DY BOTE TE NDRYSHME.•CILAT ISHIN KONFLIKTET QE NDIKUAN NE KRIJIMIN E KESAJ LUFTE.•CFARE SOLLI AJO PER BOTEN DHE NDIKIMIN NE JETENE NJERZVE.•SI E MENDONIN NJERZIT ME TE RENDESISHEM LUFTEN E FTOHTE