investeren in cultuur - veenkoloniaal museum › nl › over-het-museum › ... · vrijwilligers...

BEZOEKCIJFERS

FINANCIEN

PUBLIC RELATIONS

TENTOONSTELLINGEN

ACTIVITEITEN

PUBLICATIES

COLLECTIE

EDUCATIE

2015 jaarverslag Veenkoloniaal Museum Veendam

KONINKLIJK BEZOEK

ORGANISATIE

JAARVERSLAG VVV VEENKOLONIEN

SAMENWERKINGSVERBANDEN

Investeren in cultuur

inhoud 2

INHOUD

Voorwoord, investeren in cultuur 3

Koninklijk bezoek 17 februari 2015 4

Organisatie St. Veenkoloniaal Museum 6 -Bestuur -Raad van Advies -Forum Honorum -Medewerkers in dienst -VVV Veenkoloniën -Nevenfuncties medewerkers -Vrijwilligers -Stage

Bezoekcijfers 7 -Individueel 7 -Museumkaart 9

Financiën 10 -Baten, lasten en bestemmingsreserve 11

Public Relations 12

Tentoonstellingen 13 -Boer & Beat, boer Begeman en zijn opzienbarende jeugdwerk in Oude Pekela 13 -Geïnspireerd door het Veen 14 -Het communistisch verzet tijdens WO II in Groningen 15 -Workers: werkkleding van veenarbeidersbroek tot veiligheidsschoen 16 -75 toppers uit de collectie, de keuze van de conservator 17 -Anne Lamfers, overzichts- tentoonstelling 18 -Riho Toomra, kunstbreiwerken van een rocker 19 -J.A. Huizinga, meubelfabrikant 20

Activiteiten 23

Publicaties 33 -Veenkoloniale Volksalmanak nr. 27 33 -Omzien nr. 50 33 -Rederbulletin nr. 15 33

Collectie 34 -Letterkundige collectie 34 -Kunstcollectie 34 -Top 5 bijzondere aanwinsten 35

Educatie 41

Samenwerkingsverbanden 43

Jaarverslag VVV Veenkoloniën 47

Addendum provincie Groningen 53

Addendum gemeente Veendam 56

voorwoord 3

VOORWOORD investeren in cultuur

Investeren in cultuur

Voor u ligt het jaarverslag 2015. Het oude stramien dat we al vanaf 2000 hanteerden, is in dit verslag aangepast. We hopen dat het verslag zo nog leesbaarder is dan voorheen. Achter elk hoofdstuk zijn de kerngetallen te vinden, zodat de lezer in één oogopslag kan kijken en vergelijken. In het verslagjaar werd ook al weer gewerkt aan het nieuwe beleidsplan. ´Investeren in cultuur´ is het motto van het beleidsplan voor de jaren 2017-2020. Uit onderzoek van de Museumvereniging blijkt namelijk dat bezoekers aan musea gemiddeld € 25,– per persoon in de regio besteden. Als Veenkoloniaal Museum dragen we bij aan dit investeringsklimaat door tal van reguliere activiteiten en door het organiseren van boeiende tentoonstellingen. Hierdoor bereiken we jaarlijks gemiddeld 20.000 bezoekers, waarmee een half miljoen euro terugvloeit in de regio. Helaas is dit feit nog te weinig bij de politiek bekend. Het zou goed zijn als in plaats van subsidiëring van musea gesproken zou worden van investeren in musea. Een investering die tegenwoordig zelfs een hoger rendement voor de regio oplevert dan het beleggen in aandelen of sparen. In onze optiek is het investeren in cultuur, naast onze maatschappelijke en cultuur-historische waarde, al meer dan 75 jaar absoluut lonend. 75 jaar is voor een museum zeker een mijlpaal. We groeiden uit van een kleine oudheidskamer tot een gerespecteerd regionaal-historisch museum. In 2015 vierden we ons jubileum met bijzondere exposities, waarbij we deels uit eigen collectie konden putten. Het jubileumjaar begon zelfs met een koninklijk tintje. Op 17 februari werden we verblijd met het bezoek van Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima. Het paar was geïnteresseerd in de samenwerkingsverbanden die we met Duitse en Letse musea hebben opgebouwd. De door hen bezochte expositie ‘Geïnspireerd door het Veen’, die in samenwerking met het Emsland Moormuseum te Groß Hesepe tot stand is gekomen, viel in de smaak. Het koninklijk bezoek is niet alleen een echte bekroning van ons werk, maar ook van dat van onze voorgangers.

Hendrik Andries HachmerDirecteur

koninklijk bezoek 17 februari 2015 4

KONINKLIJK BEZOEK

Dinsdag 17 februari bezocht het Koninklijk paar de Groninger- en Drentse Veenkoloniën in het kader van de Agenda van de Veenkolo-niën. In de morgenuren bezocht het paar het Veenkoloniaal Museum en de jubileumexposi-tie ‘Geïnspireerd door het Veen’.

Foto: © Bert WoltjesFoto: © Bert Woltjes

koninklijk bezoek 17 februari 2015 5

KONINKLIJK BEZOEK

Foto’s: © Pieter Broesder

organisatie stichting veenkoloniaal museum 6

Bestuur (onbezoldigd) • H. Prins, voorzitter• J. Kraan, penningmeester• M. Inklaar, secretaris• M. van Delden• B. Buining

Raad van Advies (onbezoldigd) • H.J.H. Wolrich (voorzitter)• P. Bentum• W.W. Dussel• H.R. Oosterveld• R.H. Smit• J.N. Wilkens• R. de Graaff• H. Jasken• R. Feenstra

Forum Honorum• R.L. de Graaff• D. Mulder• S.S. Nieborg• H. van der Veen Medewerkers in dienst• H.A. Hachmer, directeur, 36 uur• H.L.L. van Ditmars, conservator, 32 uur • E. v.d Wal, administratief medewerker, sys-

teembeheerder, grafisch vormgever, 36 uur• M. Strikkers, medewerkster publieksbegeleiding, 16 uur• J.A. Kuiper, registrator, 32 uur (loonsubsidieregeling)• F.C. Ootjers, freelance medewerker PR

VVV Veenkoloniën• N. Mulder, coördinator VVV, 20 uur (loonsubsidieregeling)

Nevenfuncties medewerkersH.A. Hachmer directeur:• Bestuurslid Historische Sectie Museumver- eniging (onbezoldigd)• Bestuurslid Nederlands Baltische Vereniging (onbezoldigd) • Lid Comité van Aanbeveling Siep&Co. Oude Pekela (onbezoldigd)

VrijwilligersHet Veenkoloniaal Museum kent een bestand van 110 vrijwilligers die allerlei handen span-diensten verrichten. Een deel van de vrijwil-ligers is georganiseerd in werkgroepen. Twee keer per jaar organiseren we bijeenkomsten voor deze groepen. Daarnaast zijn er vrijwilli-gers actief die min of meer zelfstandig aan de

hand van een klussenlijst werken en vrijwil-ligers die op afroepbasis (school)groepen begeleiden. Tweewekelijks organiseren we werkoverleg waar vrijwilligers bij kunnen aan-schuiven. Van belang is dat de staf korte lijn-tjes onderhoudt met de vrijwilligers en ‘socia-lising’ speelt daarbij een grote rol. Voor onze vrijwilligers organiseren we tevens elk jaar een uitstapje en tegen Kerst is er het traditionele kerstpakket, dat zeer op prijs wordt gesteld. Een deel van de vrijwilligers is ondergebracht in werkgroepen. Dit zijn: • Werkgroep Prehistorie;• Werkgroep Familietrouw, die ons museumschip in de vaart houdt;• Werkgroep Textiel; • Werkgroep Digitalisering.

StageVan 8 juni t/m 20 juni liep de uit Sappemeer afkomstige Bas van der Heide stage bij het museum. Bas bleek een creatieve jongen en bood spontaan aan om een promotiefilmpje voor het museum te maken. Bas was afkom-stig van de CSG Diamantlaan te Groningen. Zijn filmpje is te zien op YouTube: www.youtube.com/watch?v=j8CzQesOOcA& feature=youtu.be#t=0m00s

ORGANISATIE STICHTING VEENKOLONIAAL MUSEUM

bezoekcijfers 7

BEZOEKCIJFERS

Feiten en cijfers Combineren met ander bezoek 53 % Ja, 47 % Nee

Zo ja, met wat:61 % Winkelen of bezoek omgeving 23 % bezoek aan familie/vrienden/ kennissen16 % Combinatie met ander museum

6% van onze bezoekers komt uit het buitenland

totaal aantal museumbezoekers over 3 jaar

2013 2014 2015totaal 20.198 20.783 23.581

individueel 9.078 10.273 11.427groep 3.703 3.124 3.650activiteiten 7.417 7.386 8.504waarvan MK houders 2.494 3.297 4.352economische spin-off 2015: € 589.525,-

Feiten en cijfers

BEZOEKCIJFERS

bezoekcijfers 8

bezoekcijfers 9

BEZOEKCIJFERS

bro

n: T

NS

NIP

Ob

ron

: TN

S N

IPO

bro

n: s

t. M

use

um

ka

art

bro

n: s

t. M

use

um

ka

art

financiën 10

Het jaar 2014 liet een financieel tekort van € 10.155,– zien. Het jaar 2015 konden we af-sluiten met een positief resultaat van € 12.061,–. Daarmede sloten we voor het eerst in drie jaar weer af met groene cijfers. Toch is het goed om ook in de komende jaren de vinger aan de pols te houden. Het eigen vermogen en de bestemmingsreserves namen af, maar dit komt door het besteden van geoormerkt geld voor de doelen waarvoor ze bestemd waren. Zo werd er fors geïnvesteerd in LED verlichting. Het tekort uit de voorgaan-de jaren was een reden om alle cijfers eens goed te analyseren en ambities bij te stellen en waar mogelijk te besparen. Het inschake-len van een vormgever en het nawerk van de afbraak van decors bracht extra kosten met zich mee. Zo moest na elke expositie, op zeer korte termijn, schade aan muren en plafonds worden hersteld. Daarnaast bleek de frequentie van zes ten-toonstellingen per jaar voor een museum met een kleine bezetting erg hoog. Elke expositie, hoe low-budget dan ook, brengt kosten met zich mee met betrekking tot vormgeving, materialen, horeca, flyers, posters en uitno-digingen. Daarom stellen we deze ambities geleidelijk bij.

In 2015 werd begonnen met het digitaal verzenden van uitnodigingen. Alleen de expositie over het Communistische Verzet in Groningen en de expositie van de Stads- kanaalster kunstenaar Anne Lamfers gingen nog vergezeld van een papieren uitnodi-ging. De drukkosten en porto bedragen per tentoonstelling gemiddeld € 600,–, per jaar; toch een investering van een kleine € 3.000,-, waarop we kunnen besparen. De entreeprijs is van € 5,– naar € 7,50 verhoogd en de vrije toegang tot het museum werd beperkt tot de genodigden bij openingen van exposities, vrijwillgers en de Vrienden. Ook werd er een besparing in loonkosten gevonden. Bij het aanstellen van een nieuwe conservator is de functie teruggebracht van 40 naar 32 uur.

Helaas zijn we er in het verslagjaar nog niet in geslaagd om het aantal donateurs van het museum te doen toenemen, maar er werden wel nieuwe sponsoren gevonden en het aantal reders bij ons museumschip Familietrouw nam weer toe. De reservering voor de Fami-lietrouw kon, ondanks een kostbare helling-beurt, nog met een klein bedrag groeien. Bij de reserveringen werd het Jan Kokfonds uit de algemene reserve aangevuld zodat het

bedrag correspondeert met het saldo op het rekeningnummer. In het verleden is hier door het niet verwerken van een kruispost een discrepantie ontstaan.

FINANCIEN

Maatregelen om het tekort terug te dringen:• verhoging entreeprijs• werven nieuwe sponsoren • beperking van gratis toegang tot het museum• conservatorfunctie bij nieuwe aanstelling van 40 naar 32 uur• vermindering van de winkelvoorraad en opruiming winkeldochters• beperking inkoop kantoorartikelen • (kort)lopende schulden beperken

Feiten en cijfers

Feiten en cijfers 2013 2014 2015

Vrienden v/h Museum 865 825 803

Reders Familietrouw 24 27 28

financiën 11

BatenEntreegelden 44.439Subsidiebaten 241.638Begunstigers 27.581Sponsoring / giften 43.389Museumwinkel, brutomarge 10.906VVV, brutomarge -1.066

Totaal Baten € 366.887

Bestemmingsreserve Familietrouw 5.040 VVV activiteiten 5.232 Externe activiteiten 4.979 J.Kokfonds 7.090 Werkgroep prehistorie 3.635 Onderhoud collectie - Ledverlichting 4.888 Tentoonstellingen - Educatie -

Stand per 31 december € 30.864

Lasten Pesoneelskosten 210.789Afschrijvingen op mat. vaste activa 3768Huisvesting 71.847Public relations 10.857Kantoor 6.041Financiële administratie 8266Algemene kosten 15.862Activiteiten 13.166Publicaties 7.291Tentoonstellingen 19.339Collectie 5.589

Totaal Lasten € 372.815

Subtotaal -5.928Financiële baten en lasten -748Bijzondere baten en lasten 12

Resultaat voor mutatie bestemmingsreserve -6.664Mutatie bestemmingsreserve -21.122Mutatie algemene reserve 2.397

Exploitatie resultaat € 12.061

FINANCIEN

Investeringen in cultuur Gemeente Veendam € 120.835,–Gemeente Pekela € 1.703,–Provincie Groningen € 117.600,–Afgedragen huur aan Gemeente Veendam € 34.226,–

Hoofdsponsor:AVEBE

Nieuwe sponsoren:Nedmag Oldenburger Fritom

Feiten en cijfers Feiten en cijfers

public relations 12

Met de komst eind 2014 van Fred Ootjers als medewerker PR (goeddeels op vrijwillige basis), is deze discipline opnieuw opgepakt en krijgt ze sindsdien de aandacht die ze ver-dient. PR werd er in het verleden vaak even bij gedaan. Daardoor schoot het museum tekort in media-aandacht en trokken boeiende tentoonstellingen niet de optimale aandacht die ze verdienden. Een museum kan het niet stellen zonder de aandacht van het publiek en dat publiek dient structureel geïnformeerd te worden. Juist in een tijd waarin we overspoeld worden door informatie, is PR niet iets wat er door andere museummedewerkers ‘maar even bij gedaan kan worden’.

Omdat het budget voor PR maar beperkt is, is het Veenkoloniaal Museum grotendeels afhankelijk van free publicity. Redactionele aandacht kan dan ook nooit worden afge-dwongen en is telkens weer een gunst. Een afhankelijke positie, die elke vorm van aandacht in de media echter extra glans geeft. Begonnen werd met het aanmaken van diverse databestanden: • bestanden van lokale, regionale en nationale media (kranten, rtv, internet) t.b.v. persberichten wekelijkse museumactiviteiten

• bestanden nationale en internationale media (kranten, magazines, rtv, internet) t.b.v. tentoonstellingen• bestanden t.b.v. groepsbezoek (historische verenigingen, vrouwenverenigingen, culturele verenigingen e.d.)• tijdelijke media-, groeps- en verenigingen- bestanden, gerelateerd aan een specifieke tentoonstelling

Het Veenkoloniaal Museum heeft in 2015 aan-zienlijke respons in de media gekregen, zowel vóór, tijdens als ná activiteiten en tentoonstel-lingen. Niet alleen in de lokale en regionale media, maar ook en juist in de nationale. Juist die landelijke aandacht is van belang, omdat daar een groot bezoekerspotenti-eel zit. Wat niet wegneemt dat er lokaal en regionaal (letterlijk) nog een wereld valt te

winnen. Het beleid is er dan ook op gericht dat de aandacht in de PR gefocust blijft op het aanspreken van een zo breed mogelijke doel-groep; een beleid dat in overeenstemming is met het karakter van een algemeen regionaal-historisch museum.Een aparte vermelding verdient de publiciteit rond de tentoonstelling ‘J.A. Huizinga: meubelfabrikant’. Hieraan is in diverse maga-zines aandacht besteed, zoals Collect, ZIEN, Alfred Magazine, Art Deco Magazine en het tijdschrift van de Vereniging Vrienden Nieuwe Kunst 1900. Bovendien had het museum tijdens de editie van Wonen&Co de beurs in maart 2015 een eigen stand.

Verder verleenden we medewerking aan de NPO TV-serie De IJzeren Eeuw, waarin aan-dacht was voor de grootindustrieel Willem Albert Scholten. Filmbeelden en foto’s uit eigen archief werden gebruikt voor deze boei-ende serie.

Websites www.veenkoloniaalmuseum.nl www.grommo.nlwww.zeemansgraven.nlwww.familietrouw.nl

PUBLIC RELATIONS

63 persberichten12 Nieuwsbrieven 2014: 1756 volgers op Facebook2015: 2487 volgers op Facebook 2014: 236 volgers op Twitter2015: 295 volgers op Twitter

Feiten en cijfers

tentoonstellingen 13

TENTOONSTELLINGEN

Boer & Beat, boer Begeman en zijn opzienbarende jeugdwerk in Oude Pekela, 23 februari 2014 t/m 29 maart 2015

In 1970 vroegen jongeren uit Oude Pekela met een ludieke dakzit-actie aandacht voor de jeugdproblematiek. De actie sloeg landelijk aan, maar de lokale overheid pakte het pro-bleem niet op. Dat deed de behoudende boer van de boerderij ernaast wel. Geert Begeman richtte samen met de jonge-ren Boer & Beat op. Een jeugdsociëteit waar jongeren, naast het genieten van muziek, konden beschikken over een eigen ruimte. Voor Begeman waren zelfredzaamheid en meer begrip voor elkaar belangrijke items. Met oude meubels en zonder enige subsidie werd de schuur van Boer & Beat in de jaren zeventig van de vorige eeuw ingericht. Boer & Beat, het vormde een opmerkelijke combinatie. De hele Nederlandse radio kwam erop af, zelfs Herman Stok en Letty Kosterman.

De tentoonstelling Boer & Beat werd op zondagmiddag 23 februari 2014 geopend door de wethouder van cultuur van de gemeente Pekela, Hennie Hemmes,

alias DJ John B. Sebastian. Uiteindelijk werd deze tentoonstelling vanwege het grote succes verlengd tot 29 maart 2015.

Nog nooit in de geschiedenis van het museum is een gastenboek zo vol enthousiaste reacties geschreven als bij Boer & Beat. Kortom, jeugdherinneringen en jeugd- sentiment!


Geïnspireerd door het Veen, 14 december 2014 t/m 6 april 2015In samenwerking met het Emsland Moormuseum te Groß Hesepe stelden we in het kader van het 75-jarig bestaan van de Stichting Veenkoloniaal Museum een tentoon-stelling samen met schilderijen van kunste-naars die werden geïnspireerd door het veen of de Veenkoloniale landschappen.

Daarnaast mochten we rekenen op de welwil-lende medewerking van diverse landelijke musea en collegae in Duitsland. Niet alleen het onvergraven veen, maar ook de kaars-rechte Veenkoloniale kanalen inspireerden menig kunstenaar. Altink, Dozy, Streurman, Roodenburg, Lamfers, Mancadan, Mackensen, het zijn zo maar een paar namen van bekende en minder bekende schilders die zich lieten inspireren door het zware werk en de armoede, maar ook door de schoonheid van het (onvergraven) landschap of juist door de kaarsrechte Veenkoloniale kanalen.

De tentoonstelling mocht zich verheugen op koninklijk bezoek.

TENTOONSTELLINGEN

De heer Nicolaas van der Griendt, Honorair Consul van Estland en vervener geeft tekst en uitleg bij het schilderij van Chris Lebeau. Foto: © Pieter Broesder


Het communistisch verzet tijdens WO II in Groningen, 26 april t/m 21 juni Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog bleek dat minstens 75 leden van de CPN die in het verzet hadden gezeten, hun inzet met de dood hadden moeten bekopen. Het verzet van de communisten begon al voor de inval van de Duitse troepen. Partijgenoten die in Duitsland vreselijk werden vervolgd, probeer-de men in Nederland een veilig onderdak te verschaffen. In het najaar van 1940 verscheen de eerste illegale communistische verzets-krant, het Noorderlicht. Na protesten tegen de Jodenvervolging in het voorjaar van 1941 en de Februaristaking die door de Noord-Hollandse communisten werd georganiseerd, begonnen arrestaties van communisten in heel Nederland. Toch bleven velen zich met gevaar voor eigen leven inzetten. De commu-nistische krant De Waarheid werd op diverse plaatsen gedrukt en groeide uit tot een van de grootste verzetskranten in Groningen. Talrijke communisten kwamen in Duitse con-centratiekampen onder gruwelijke omstan-digheden om het leven, anderen werden voor het leven getekend. Degenen die het verzet overleefden en lid waren van de CPN, hadden het na de oorlog niet eenvoudig.

De opkomende Koude Oorlog drukte een stempel op die periode. Gezinnen die in het verzet gezeten hadden kregen in het begin geen ondersteuning van de Stichting ’40-’45 omdat die zich op het standpunt stelde dat de communisten, die al in 1940 in opstand kwa-

men, geen ‘nationaal’ verzet hadden gepleegd en slechts een andere dictatuur wilden vesti-gen. Pas midden jaren ‘50 herzag de stichting haar standpunt. De tentoonstelling wordt in 2016 als reizende expositie in de gemeenten Oldambt en Pekela voortgezet.

TENTOONSTELLINGEN


Workers: werkkleding van veenarbeidersbroek tot veiligheidsschoen, 31 mei t/m 23 augustus In het kader van het 75-jarig bestaan toonde het Veenkoloniaal Museum een verrassende selectie uit de eigen textielcollectie. Er werd werkkleding getoond uit de jaren 1890-1960, van zowel mannen als vrouwen. Van boeze-roen tot zeemansbroek en van de schorten op de huishoudschool tot het galakostuum van burgemeester Van Beresteyn. Het kledingdepot van het Veenkoloniaal Museum herbergt een bijzondere collectie werkkleding. Naast tientallen zogenaamde ‘stuutsiekoorn’ (ribfluwelen of manchester) jassen en broeken, omvat ze ook degelijke werkschorten, kleurrijke veenarbeidersbroe-ken en stoere kleding gedragen door zee-lieden. Een enkele keer vrijwel ongedragen, maar meestal tot op de draad versleten en vaker nog keer op keer versteld om opnieuw gedragen te worden. Behalve de kleding, werd in de tentoonstelling ook een zeldzame verzameling (detail)foto’s van ‘workers’ getoond. De expositie was daar-mee niet alleen een kroon op het werk van de textielwerkgroep van het museum, die al jaren de collectie beschrijft en inventariseert, maar

ze is eenzelfde kroon voor de bibliotheek-medewerkers die de collectie foto’s van de Groninger Veenkoloniën beheren.De authentieke kleding werd, op enkele zeer kwetsbare stukken na, voor één keer nu eens niet in vitrines gepresenteerd.

Bij collega-musea allerminst gebruikelijk, maar het credo bij ‘Workers’ was: aanraken mag! Het publiek werd zo uitgenodigd om te zien én te voelen hoe kleding vroeger einde-loos werd gestopt en versteld en hoe stug en stevig die oude ‘stuutsiekoorn’ eigenlijk was.

TENTOONSTELLINGEN


75 toppers uit de collectie, de keuze van de conservator, 5 juli t/m 20 september Het Veenkoloniaal Museum vierde in 2015 haar 75-jarig jubileum met diverse jubileum-exposities, waarbij geput werd uit de eigen collectie. Elise van Ditmars, de nieuwe conser-vator van het museum, dook in het depot en selecteerde 75 topstukken. Het resultaat was een boeiende, gevarieerde en persoonlijke keuze. Naast objecten uit de regionaal- historische verzameling, bevatte die keuze ook werken uit de kunstcollectie van het mu-seum. Er werd werk getoond van leden van de kunstenaarsvereniging De Ploeg, zoals Jan Altink en Job Hansen, en van bekende Veendammer schilders als Bart Peizel en Herman Mees. Ook waren er curieuze objec-ten te vinden, zoals een negentiende-eeuws ‘haarschilderij’ gemaakt van mensenhaar en de ruggenwervel van een haai als wandelstok. Voorwerpen uit de keramiek- en zilvercollectie completeerden de 75 topstukken uit de collectie van het Veenkoloniaal Museum.

TENTOONSTELLINGEN


Anne Lamfers, overzichtstentoonstelling van zijn werk, 6 september t/m 1 november Het Veenkoloniaal Museum in Veendam open-de op zondag 6 september een overzichts-tentoonstelling met werk van Anne Lamfers (1937) uit Stadskanaal. De schilderijen van Lamfers kenmerken zich door hun tegenstel-lingen in vorm en kleur, waarbij hij binnen de figuratie experimenteert met abstractie. De kunst van Lamfers is zeer persoonlijk. Hij beschouwt het als een beeldende bio-grafische reis door tijd en ruimte. Vooral de hang naar vrijheid en het uitstijgen boven het dagelijkse doen intrigeren hem. Behalve door zijn eigen ervaringen, laat Lamfers zich in zijn werk inspireren door muziek en literatuur, zo-als Die Winterreise van Franz Schubert en het liedboek van de Chinese dichter Meng Jiao. Ook plaatst hij met enkele werken een kri-tische noot bij bepaalde maatschappelijke tendensen. Eén gegeven geldt voor zijn hele oeuvre: wat Lamfers betreft maakt de toe-schouwer, met zijn eigen ideeën, het kunst-werk compleet.

TENTOONSTELLINGEN


Riho Toomra, kunstbreiwerken van een rocker, 4 oktober 2015 t/m 17 januari 2016

Van zondag 4 oktober tot en met zondag 17 januari 2016 toonden we een overzicht van de kunstbreiwerken van hardrock- en heavy metal-liefhebber Riho Toomra (1963) uit Estland. De tentoonstelling kwam tot stand in samenwerking met het Mencendorfa nams Museum te Riga. Zo ruig als zijn muzieksmaak is, zo subtiel is zijn breiwerk. De eerste helft van de twintig-ste eeuw was kunstbreien, oftewel het breien van kant, een populaire bezigheid. De laatste jaren is het echter steeds meer in de verge-telheid geraakt. Toomra leerde het als tiener van zijn oma. Sindsdien is hij de kunst van het kantbreiwerk altijd blijven beoefenen. Met naald en draad maakt hij grote kleden van wit haakkatoen, nr. 20. Het is een tijdro-vend werk: over één kleed doet Toomra twee tot drie maanden. Hij gebruikt daarbij vijf naalden, waarbij de langste maar liefst 150 cm kan zijn. Na vijftig rijen gaat hij over op ronde naalden.

De grote inspiratiebron van Toomra is de Duit-ser Herbert Niebling (1903-1966). Niebling zette vanaf de jaren dertig het kunst-breien weer op de kaart.

Hij maakte een groot aantal patronen, die werden verspreid in tijdschriften. Velen pakten toen het kunstbreien op.

TENTOONSTELLINGEN


J. A. Huizinga: meubelfabrikant,22 november 2015 t/m 6 maart 2016We schrijven het jaar 1915, precies een eeuw geleden. Aan de Westersingel in hartje stad Groningen is het in de ‘Meubelfabriek Neder-land’ van J.A. Huizinga een en al bedrijvigheid en klinkt van alle kanten het geklop en gezaag van de tientallen werknemers die druk bezig zijn de meubels te vervaardigen waarmee de fabriek sinds haar oprichting een onweerleg-bare reputatie heeft opgebouwd. De eigen-tijdse ontwerpen zijn zeer in trek en te koop bij de betere woninginrichtingszaken in heel Nederland. Honderd jaar later is de faam van de ‘Nederland’ echter geheel verdampt en vindt de naam ‘Huizinga’ alleen nog weerklank bij een handvol kenners en liefhebbers. Sic transit gloria mundi: alle roem is verganke-lijk. In het geval van Huizinga echter is die vergankelijkheid ál te vroeg ingezet en toe aan een rehabilitatie. Het Veenkoloniaal Museum geeft met de tentoonstelling ‘Huizinga: meubelfabrikant’ de ‘Nederland’ haar vooraanstaande plek in de kunsten cultuurgeschiedenis terug die ze verdient.In de expositie -verdeeld over de vier zalen op de eerste verdieping- werd aan de hand

van voornamelijk meubels, aangevuld met documenten, schilderijen, objecten, foto’s en schetsboeken, een beeld geschetst van leven en werken van J.A. Huizinga (1861-1937) en zijn meubelfabriek ‘Nederland’. In 1889 bescheiden begonnen met twee werknemers, werkten er 1892 al 23 man in het bedrijf,waaronder naast meubelmakers ook behan- gers en stoffeerders.

Elf jaar later -ten tijde van de Groningse Wereldtentoonstelling waar Huizinga zijn inzending van een studeerkamer met ont-werpen van Anton Sanders en Arnold Kort met goud bekroond ziet worden- zijn er in de fabriek ruim honderd man aan het werk, op de afdelingen voor onder andere meubelmaken, behangerij, batikken, borduurwerk, gordijnen en bedden.

TENTOONSTELLINGEN


De fabriek van Huizinga vervaardigde meu-bilair van hoge kwaliteit, aanvankelijk in een luxueuze stijl die aan het werk van Victor Horta en Henry van de Velde doet denken. Maar hoewel de fabriek al snel meubelen in alle stijlen leverde waar de clientèle om vroeg, ging Huizinga’s eigen voorkeur uit naar de sobere, rationalistische vormgeving van de Nieuwe Kunst zoals die gepropageerd werd door met name Berlage en diens geestver-wanten, en engageerde hij zich om de moder-ne vormgeving in Groningen te promoten. De nadruk van de tentoonstelling in het Veen-koloniaal Museum lag dan ook op de meubels die in de stijl van de Nieuwe Kunst zijn ont-worpen. Het was namelijk met deze ontwer-pen waarmee de ‘Nederland’ zich in de jaren rond 1900 onderscheidde en gedurende korte tijd zelfs toonaangevend was. De meubels die werden vervaardigd in histo-rische stijlen onderscheidden zich in kwaliteit van collega-meubelfabrieken, maar schikten zich voor wat betreft de vormgeving naar de conventie.

W.A.Th. Haver Een verhaal apart binnen de tentoonstelling in het Veenkoloniaal Museum vormt het oeuvre van de ‘houtsnijder’ Wilhelmus -’Willem’- Antonius Theodorus Haver (1870-1937). Willem Haver verhuisde in 1893 vanuit Amsterdam naar Groningen om daar bij Huizinga in dienst te treden (waar hij tot 1917 werkzaam zou blijven). Hij ontwikkelde zich tot meester-meubelmaker en gaf onder andere leiding aan de leerling-houtsnijders. Daarnaast werkte hij ook als zelfstandig kunstenaar en deed veel werk voor diverse restauraties in de stad Groningen maar ook in de provincie. Zo participeerde hij in de res-tauratie van het klooster in Ter Apel en aan de kerk in Pieterburen. Ook werkte hij privé of voor Huizinga samen met kunstenaars en architecten als J. Ates, C.P. de Wit, F.H. Bach, A.W. Kort, Th. van Empt, Bouma en Willem Valk. De Stichting W.A.Th. Haver -in 1997 door de kleinzoon van Haver opgericht naar equivalent van de Stichting Schone Kunsten rond 1900- pleit al jaren voor diens rehabilita-tie, een streven dat met de inrichting van een aparte ‘Haver-zaal’ binnen de tentoonstelling in het Veenkoloniaal Museum mogelijk een extra stimulans krijgt. Feit is dat het museum

met de presentatie van werk van Haver een primeur heeft: bij zijn leven heeft Willem Haver op persoonlijke titel incidenteel meege-daan aan exposities bij het Kunstlievend Ge-nootschap Pictura in Groningen (1832-heden), maar na zijn overlijden in 1937 is er nooit enig werk van hem tentoongesteld geweest.De tentoonstelling werd onder grote belang-stelling geopend door Frans Leidelmeijer.

TENTOONSTELLINGEN


‘Boer & Beat’, 23 februari 2014 t/m 29 maart 2015. ‘Geïnspireerd door het Veen’, 14 december 2014 t/m 6 april 2015. ‘Het communistische verzet tijdens WO II in Groningen’, 26 april t/m 21 juni. ‘Workers’, 31 mei t/m 23 augustus.‘75 Toppers uit eigen collectie’, 5 juli t/m 20 september. ‘Anne Lamfers, overzichtstentoonstelling’, 6 september t/m 1 november. ‘Riho Toomra, kunstbreiwerken van een rocker’, 4 oktober 2015 t/m 17 januari 2016.‘J.A. Huizinga, meubelfabrikant’, 22 november 2015 t/m 6 maart 2016

Totaal 606 bezoekers bij de openingen.

Bruiklenen werden verstrekt aan: Koninklijke Bibliotheek Den Haag, Kapiteinshuis Pekela te Nieuwe Pekela, Nationaal Vlechtmuseum Noordwolde, Streekhistorisch Centrum Stadskanaal, Cultuurcentrum vanBeresteyn te Veen-dam, NNTTM Zuidbroek, diverse scho-len en verzorgingstehuizen in de regio, Deutsches Sielhafenmuseum Caroli-nensiel (Dld.), Jurmela City Museum te Jurmela (Letland), Mencendorfa nams Museum Riga.

Bruiklenen werden ontvangen van: Drents Museum te Assen, Consulaat van Estland te Bilthoven, Groninger Archie-ven te Groningen, Groninger Museum te Groningen, Emsland Moormuseum Groß Hesepe (Dld.), Fries Museum te Leeu-warden, RCE te Rijswijk, Fries Scheep-vaartmuseum te Sneek, Sloßmuseum Sögel (Dld.), diverse particulieren.

TENTOONSTELLINGEN

Feiten en cijfers Feiten en cijfers Feiten en cijfers

activiteiten 23

Zondagmiddag 4 januariNieuwjaarsreceptieTraditioneel organiseren we op de eerste zon-dag van het jaar een Nieuwjaarsreceptie voor de medewerkers, vrijwilligers en genodigden. De voorzitter keek hier terug op de directie-wissel en de komende jubileumactiviteiten. Directeur Hendrik Hachmer kondigde tot ver-rassing van velen de komst van het koninklijk paar aan.

Zaterdagmiddag 31 januari Poëzie Veendam Poëzie Veendam werd eind jaren zeventig opgericht door wijlen dichteres Wil Voor-denhout. Iedere laatste zaterdag van januari komen dichters en schrijvers bijeen voor het Veendammer Poëziefestival. In 2015 was het de 37e editie. Zeventien dichters en schrijvers presenteerden er hun werk. Naast oudgedien-den als Gré Lesterhuis, Jannie Dussel, Anneke Groot en Anna de Vries-Maarhuis, waren ook aanwezig: Gert van der Meer, Dieneke Bron-sema en de prikkelende dichter Jan Bos. Verder was uit Groningen overgekomen Hubert Klaver, schrijver van licht-humoristi-sche korte verhalen. Joyce Bodewes bracht haar gedichten zingend ten gehore.

6 februari t/m 6 maartHandschoenwedstrijd OostzeedagenIn 2014 deden diverse scholen uit de Gronin-ger Veenkoloniën mee met onze handschoe-nenwedstrijd in het kader van de Oostzeeda-gen. De door de leerlingen van o.a. OBS de Linde en Theo Thijssenschool te Boven Pekela en CBS ‘t Haimstee te Veendam gemaakte handschoenen zijn in februari 2015 geëxpo-seerd in het schoolmuseum van Riga skolenu pils te Riga. Een school waar het museum samen met o.a. de Winkler Prins Scholenge-meenschap uitwisselingen mee organiseert.

Donderdagavond 12 februari Filosofisch café, Vrije wil of niet? Sinds enkele jaren is er een hevige discus-sie over het bestaan van de zogenaamde ‘vrije wil’. Jeroen Bartelds (1941) ging op

deze avond in op hoe vrij onze wil werkelijk is. Welke invloeden beperken juist onze vrije gedachten en hoe groot is de invloed van de omgeving. Bartelds was van 1976 tot 2000 werkzaam aan de Universiteit van Groningen en verzorgt nu nog cursussen voor de HOVO (Hoger Onderwijs voor Ouderen).

Dinsdagmorgen 17 februari Bezoek Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima aan de VeenkoloniënIn het kader van de Agenda voor de Veen-koloniën bracht het koninklijk paar een werkbezoek aan de Groningse en Drentse Veenkoloniën. Het Veenkoloniaal Museum in Veendam beet het spits af. Daar bezocht het paar de jubileumexpositie ‘Geïnspireerd door het Veen’. Speciale belangstelling ging uit naar de samenwerkingsverbanden die het museum heeft met musea in het aangrenzende Duits-land en Letland. De expositie ‘Geïnspireerd door het Veen’ kwam tot stand in samenwer-king met het Emsland Moormuseum. Conservator Elise van Ditmars en directeur Hendrik Hachmer verzorgden de rondleiding door de tentoonstelling.

ACTIVITEITEN

activiteiten 24

Woensdagavond 25 maart Filosofisch café, BDE Deze avond hield Rudolf H. Smit een lezing over bijna-doodervaringen (BDE). De avond werd georganiseerd in samenwerking met de loge Noorderlicht. Smit is hoofdredacteur van het blad Terugkeer van de stichting Merkawah en heeft vele publicaties op zijn naam staan.

Zondag 29 maart Finissage expositie Boer & BeatMet muziek van de Pekelder popband Hard Labour en drankjes van de Wildervank-ster Bierbrouwerij sloten we tot groot verdriet van velen deze bijzondere expositie af. Daarnaast werden er speciale Boer & Beat-gedichten voorgelezen en was het nostalgi-sche jaren ’70-café voor de laatste keer open. De zeer tot de verbeelding sprekende ten-toonstelling is een paar keer verlengd. Het gastenboek staat vol positieve reacties en velen roemen het vooruitstrevende jongeren-werk van Begeman.

Maandagmiddag 6 aprilNeuten schaitenHet Neuten schaiten in het museum kent een lange traditie, die door oudgediende Wim

Dussel in stand wordt gehouden. Voor de deelnemers waren er leuke prijsjes.

Zondagmiddag 26 april Opening expositie Communistisch Verzet in Oost-Groningen Met een emotionele toespraak opende schrij-ver en publicist Ruud Weijdeveld de tentoon-stelling. Ruud Weijdeveld, schrijver van de uit twee delen bestaande publicatie Het com-munistische verzet in Groningen tijdens WO II, nam in meer dan 25 jaar talrijke interviews af van mensen die in het verzet hadden gezeten en hun nabestaanden. Naast de publicatie is er dan nu ook de tentoonstelling. Documen-ten, foto’s en verslagen getuigen van het in het boek beschreven communistische verzet in Groningen.

Dinsdag 5 mei t/m 12 mei LetlandreisOok in 2015 organiseerden we wederom een Letlandreis. Nieuw in het programma was ditmaal het bezoek aan de regio Koerland. Verder werden naast de Letse hoofdstad Riga, o.a. Sigulda, Cesis en Araize bezocht. Er waren 24 deelnemers.

Zaterdagmiddag 16 mei 29ste editie van het Nationaal Kaaibak-kampioenschapOnder auspiciën van het Veenkoloniaal Museum en de bezielende leiding van Wim en Jannie Dussel wordt jaarlijks het Nationaal Kampioenschap Kaaibakken georganiseerd. De jeugd speelt de laatste jaren een stevig partijtje mee bij het Nationaal Kampioen-schap Kaaibakken. Kaaibakken wordt al weer sinds jaar en dag bij camping ‘Wel Wait’ in Nieuwe Pekela georganiseerd. De familie Hoiting en Wim Dussel houden het spel in ere. De winnaar was dit jaar Anna Hoiting, de tweede prijs ging naar Jan Bruggema en de derde prijs naar Jan Krops.

ACTIVITEITEN

activiteiten 25

Zondagmiddag 31 mei Opening van de expositie Workers, werkkleding van veenarbeidersbroek tot veiligheidsschoenDe opening van de expositie werd verricht door mevrouw M. Grol-Schmidt, nazaat van de befaamde textielfabrikantenfamilie Schmidt uit Wildervank. Ze werd door conser-vator Elise van Ditmars geïnterviewd. Speciale gasten waren ‘Die Luyden van ‘t Hooge Veene’. Ze brachten de bezoekers terug naar de 17e eeuw. Tijdens de opening werd eveneens een film over textielfabriek J.B. Goes in Stadskanaal vertoond. Voor de kinderen was er een leuke knutselactiviteit in de Tiemo Tijdloos Knutselruimte.

Zondag 28 juni Buitengewoon Veendam Zeer succesvol was de manifestatie Buiten-gewoon Veendam. In samenwerking met diverse partners en de Klassieke Academie kon men op diverse locaties genieten van kunst en kunstschilders met hun modellen. Maar het was ook een excellente gelegenheid om kennis te maken met diverse monumen-tale panden in Veendam. Panden die herinne-ren aan de welvaart die in de 19de eeuw

dankzij zeevaart en landbouw over de regio vloeide. Per locatie werkten 6 tot 8 (gevorder-de) studenten. De modellen waren gehuld in 19de-eeuwse kostuums, wat goed paste

binnen de ambiance van de interieurs. De bezoekers werden er gastvrij ontvangen en konden zich laten informeren over de archi-tectuur en de historie van de panden. Op de locatie van villa De Molen vond het afsluitende tuinconcert plaats.

Deelnemende locaties waren: Pand Dijstelberge & Omta Advocaten, (masterclass modelschilderen); Huis voor de Kunst, (masterclass modelschilderen); Turfcentrale, (masterclass keramiek); Pand B & B en R & E, (masterclass modelschilderen); Pand Remake House of Styling, (masterclass modelschilderen);Veenkoloniaal Museum, (expositie turf- sculpturen Dioni ten Busschen); en Pand mr. H. Klatter en dhr. H Schuth ‘villa De Molen’ (tuinconcert ‘van Delden Trio’, cello, piano en zang).

Zondagmiddag 5 juli Opening expositie 75 toppers met taxatiemiddagZoals eerder al is vermeld, vierde het Veen-koloniaal Museum haar jubileum met twee exposities waarbij uit eigen collectie werd

ACTIVITEITEN

activiteiten 26

geput. Ter gelegenheid van de tentoonstelling werd tevens een taxatiemiddag gehouden, waarbij aardewerk- en porseleinkenner Jan Molema en zilverexpert Jan Free tekenden voor de taxaties.

Zondagmiddag 6 september Opening expositie Anne LamfersHet Veenkoloniaal Museum in Veendam open-de op zondag 6 september een overzichts-tentoonstelling met werk van Anne Lamfers (1937) uit Stadskanaal. De schilderijen van Lamfers kenmerken zich door hun tegenstellingen in vorm en kleur, waarbij hij binnen de figuratie experimenteert met abstractie. De tentoonstelling was tot en met 1 november te zien.

14, 21 en 28 oktoberArcheologische avondenWoensdagavond 14 oktober beet stadsar-cheoloog Gert Kortekaas bijna letterlijk het spits af. Opgravingen in de binnenstad van de stad Groningen hebben de laatste jaren de meest opmerkelijke vondsten opgeleverd. Het verhaal van Groningen kwam letterlijk boven water. In 2014 won het onder redactie van Kortekaas verschenen boek ‘Lagen in de

stad; oude vondsten in nieuwe verhalen’ in de categorie ‘non-fictie’ de prijs voor het beste Groninger Boek.

Woensdagavond 21 oktober ging provinciaal archeoloog Henny Groenendijk onder de titel ‘Regionaal archeologisch onderzoek en het

archeologische perspectief voor de Veenkolo-niën en Westerwolde’ dieper in op de ver-schillende onderzoeken die er zijn geweest, onder andere die voor het Veenkoloniaal Museum onder leiding van archeoloog John Smit, waarin het mesolithicum tot leven werd gebracht. Henny Groenendijk deed in de jaren ’80 onderzoek in het Herinrichtingsgebied Oost-Groningen en verlegde zijn onderzoek in de jaren ’90 naar de gehele provincie. Hij blikte terug op de hoogtepunten en bood een doorkijk naar de toekomst, met bijzonde-re aandacht voor de Veenkoloniën en Wester-wolde.

Woensdagavond 28 oktober sloot amateur-archeoloog Roelie Meijer de archeologische reeks af met een lezing over experimentele archeologie. Hoe wisten de mensen vroeger pek uit berkenbast te stoken? Hoe maakten ze pigmenten en bewerkten ze met op het oog primitieve werktuigen huiden van het geschoten wild? De werkgroep expe-rimentele archeologie was tot voor kort ook actief in de Heemtuin te Muntendam.

ACTIVITEITEN

activiteiten 27

17 oktober t/m 25 oktober Rabo Kidsweek Op visite bij Tiemo Tijdloos!In het kader van de Rabo Kidsweek was er in het Veenkoloniaal Museum Veendam tijdens de herfstvakantie voor kinderen van alles te doen. Zo stond de deur van de Tiemo Tijdloos Knutselruimte de hele week wagenwijd open -sterker nog: er zit niet eens een deur in- en konden kinderen van alle leeftijden er onge-dwongen aan de gang gaan.Ze konden daar met allerlei materialen bij-voorbeeld een bootje bouwen en er lagen ook verschillende kleurplaten die je, nadat je ze had ingekleurd, mee naar huis mocht nemen (het bootje trouwens ook). Verder was er een leestafel met leuke en spannende boeken, een speelhuis met kamertjes waarin onder andere een stokoud fornuis staat met potten en pan-nen en al. Ook konden de kinderen met een van de speurtochten op avontuur gaan door het museum. En omdat het Rabo Kidsweek was, was er nog iets heel speciaals. Ieder kind dat het museum bezocht, mocht iets uit de collectie kiezen wat hij of zij het mooiste vond; een museumschat dus. Die mocht je natuurlijk niet mee naar huis nemen, maar je mocht er wel een filmpje over maken, een stripverhaaltje van tekenen of

een verhaaltje over schrijven. Iedere inzen-der daarvan kreeg van de Rabo het Gouden Boekje van illustrator Harmen van Straaten.

13 november t/m 15 novemberStoom- en heteluchtmotoren in het museumDe Metaalhobbygroep Assen exposeerde drie dagen lang in het museum. De metaalhobby-groep is een bloeiende vereniging waar de leden hun kennis en wetenswaardigheden, materialen, tekeningen etc. met betrekking tot de meest uiteenlopende onderwerpen van de modelbouw kunnen uitwisselen, en niet te vergeten kunnen laten zien waar ze mee bezig zijn. De door de leden met veel geduld en precisie vervaardigde schaalmodellen zijn van hoge kwaliteit en één van de doelen is om het enthousiasme voor techniek ook bij jongeren op te wekken. Zeer bijzonder zijn ook de hetelucht Sterlingmotoren van Jos de Vin. Deze oogsten wereldwijd bewondering en stonden al op menige techniekexpositie en trokken ook in Veendam veel bekijks.

Zondag 22 november Opening expositie J.A. Huizinga: meubelfabrikant, door Frans Leidelmeijer In het jaar 1915, dus precies een eeuw gele-den, is het aan de Westersingel in hartje stad Groningen in de ‘Meubelfabriek Nederland’ van J.A. Huizinga een en al bedrijvigheid.

ACTIVITEITEN

activiteiten 28

Er klinkt dan van alle kanten het geklop en gezaag van de tientallen werknemers die druk bezig zijn de meubels te vervaardigen waarmee de fabriek sinds haar oprichting een onweerlegbare reputatie heeft opgebouwd. Het Veenkoloniaal Museum heeft met de tentoonstelling ‘Jacobus Abraham Huizinga: meubelfabrikant alhier’ de ‘Nederland’ haar vooraanstaande plek in de kunsten cultuur-geschiedenis terug willen geven. Deze bijzondere expositie is op zondagmid-dag 22 november geopend door niemand minder dan Frans Leidelmeijer.

Zondag 1 novemberRegionaal Historische Boekenmarkt Al weer voor de 16de keer organiseerden we de Regionaal Historische Boekenmarkt. Naast de oude bekende standhouders waren er ook enkele nieuwe bij gekomen.

Zondag 8 novemberWinkler Prinsdag 2015Tijdens de jaarlijkse Winkler Prinsdag stond dit keer de H.J. Keuningprijs centraal. Als thema was gekozen voor drukkers en uit-gevers in de provincie. De prijs is toegekend aan Paul Brood.

Juryrapport H.J. KeuningprijsNiet voor niets heeft de jury van de H.J. Keuningprijs ooit besloten de prijs te split-sen in een elkaar afwisselende waardering voor fundamenteel wetenschappelijk onderzoek naar de geschiedenis van de Veenkoloniën en voor activiteiten die de belangstelling voor het Veenkoloniale verleden bij een breed publiek stimuleerden. De praktijk wees uit dat beide aspecten zelden in één persoon of instelling verenigd waren. Dat was de reden om de H.J. Keuningprijs te koppelen aan baanbrekend historisch onder-zoek. Daarnaast stelde zij de Veenkoloniaal Museumprijs in om ook het stimuleren van de historische belangstelling voor het veenkolonia-le gebied te waarderen. In 2015 doet zich echter het merkwaardige, maar ook fortuinlijke feit voor dat de winnaar van de H.J. Keuningprijs voor beide prijzen in aanmerking zou kunnen komen. Gelukkig had hij als auteur en redacteur van de succesvolle serie ‘Ach Lieve Tijd… 400 jaar Veenkoloniën’ de Veenkoloniaal Museum-prijs al eens ontvangen. Geheel in lijn met de Groningse identiteit achtte de jury het twee-maal ontvangen van eenzelfde prijs echter over de grens van de ‘dege degelkhaid’.Het was haar nochtans duidelijk: om Paul Brood

kun je opnieuw niet heen. Zeker niet na het vol-tooien van de serie monografieën over gemeen-tes met een geheel of gedeeltelijk veenkoloniaal verleden en het recent uitgekomen boek ‘400 jaar Semslinie’. Van beide projecten was hij de spil. Vooral dankzij hem is het historische beeld letterlijk bij de tijd gebracht. Dat laatste is voor Paul Brood essentieel. Zijn kijk op het verleden is niet statisch: nieuwe onderzoeksresultaten, nieuwe inzichten, nieuwe invalshoeken, een ver-anderende tijd kleuren de geschiedenis anders. Bovendien heeft hij een scherp oog voor paral-lelle ontwikkelingen elders.

Het is zijn overtuiging dat die zonder gedegen bronnenonderzoek onzichtbaar blijven. Als geschiedschrijver blijft hij de archieven trouw. Geen wonder voor een rechtshistoricus, die zowel in Drenthe als in Groningen rijksarchivaris is geweest en die nu aan het Nationaal Archief in Den Haag is verbonden. Zijn dissertatie uit 1991 was ook al regionaal gekleurd, al blijkt uit de titel niet dat hij uit was op een sensationele duik in het verleden: Belastingheffing in Dren-the 1600-1822. Jarenlang was hij in het noorden de spil van regionaal historisch onderzoek. Vanuit het belangrijkste archief in Nederland entameert hij nu ook elders zulke projecten.

ACTIVITEITEN

activiteiten 29

Zijn betekenis geldt de geschiedschrijving in heel Nederland. Hij vervult ook landelijk een brugfunctie tussen wetenschappelijk onderzoek en het publiek. De jury constateert dat de Veenkoloniën daarin een belangrijke plaats innemen. In veel gevallen mondden die uit in publicaties, waarvan velen hebben genoten. Het traditionele boek is al talloze malen dood-verklaard, maar de oplagecijfers van juist kwa-litatief goede regionale uitgaven weerspreken keer op keer dit soms wel erg modieuze gesom-ber. Paul Brood begreep dat dit vertrouwde me-dium bij uitstek geschikt was om een landstreek in verandering zijn geschiedenis te geven. De Herinrichting van de Gronings-Drentse Veen-koloniën was een ideaal moment om terug te kijken op 400 jaar Veenkoloniën en Veenkoloni-alen. Het was tijd om die geschiedenis, ontdaan van gevestigde oordelen en vooroordelen, vast te leggen. Onderzoeken, beschrijven en publice-ren moesten velen confronteren met een frisse kijk op het verleden. En nog belangrijker: de 21ste-eeuwse Veenkolonialen moesten voelen en begrijpen dat het land waarin zij wonen en werken fascineert door de vele herkenbare historische sporen. Tal van jonge auteurs, met kennis van de regio, maar ook dichters en

beeldend kunstenaars, werden bij de verschil-lende projecten betrokken. Zij allen werden door Paul Brood op een vriendelijke wijze naar het einddoel geleid. Als historisch dirigent was hij de man van de subtiele gebaren, niet van de spectaculaire donderpreken. Dat leverde niet alleen betere resultaten op, maar zorgde er ook voor dat de onderlinge harmonie bewaard bleef. Niet onvermeld mag blijven dat in veel van wat er over de geschiedenis van de Veenkoloniën gepubliceerd is zijn redactionele hand zichtbaar was. Zijn inleidingen en samenvattingen mun-ten uit door helderheid en het inzichtelijk maken van de samenhang. Zij vormen voor de lezer een zinvolle aanvulling.

De jury moet erkennen dat zij het in 2015 niet moeilijk heeft gehad. De winnaar sprong er in haar ogen zo duidelijk uit dat zij hem unaniem de H.J. Keuningprijs toekende.

De jury: Prof. Dr. Maarten Duijvendak, voorzitterHendrik Hachmer Martin HillengaJosé MartinHarm van der Veen

Zondag 15 november 25 jaar Kapiteinshuis Pekela Op deze zondagmiddag presenteerde de Stichting Westers in het kader van het jubi-leum een jubileumboek en een bijzondere Kapiteinslezing. Thema van de lezing was: ‘Maritiem Groningen in goede en slechte tijden’.

ACTIVITEITEN

activiteiten 30

18 november t/m 20 december Oostzeedagen 2015Ook in 2015 organiseerden we wederom Oostzeedagen. Verschillende onderwerpen kwamen aan bod en er waren weer lezingen. Met de Oostzeedagen willen we de herinne-ringen aan de Oostzeevaart en de zeevaart in het algemeen levend houden. De 19de eeuw was voor onze regio dankzij de zeevaart een Gouden Eeuw.

Woensdagavond 18 novemberDe Oostfrontboeren Tijdens de Tweede Wereldoorlog zocht een klein aantal NSB-boeren uit Groningen en Drenthe hun heil in de door de Duitsers bezette landen als Polen, Litouwen en Let-land. Ze beproefden er hun geluk, maar vielen al gauw ten prooi aan de strijdende partijen. Voorzitter John de Jonge van de Nederlands Baltische Vereniging ging tijdens de lezing in op deze bij velen vergeten geschiedenis. Samen met een nazaat van een Oostfront-boer probeerde hij na de val van de muur met succes de plaats van één van deze boerderijen terug te vinden.

Woensdagavond 25 novemberDe Sonttolregisters Johan Steendam en Ubo Kooijenga van Tresoar, het Fries historische en letterkundig centrum, vertelden op deze avond over het digitaliseren van alle gegevens die in de Sont-tolregisters te vinden zijn. De administratie

van deze tol is van 1497 tot 1857 bewaard ge-bleven en biedt voor genealogen die varende voorouders hebben een schat aan informatie, maar het vertelt ook over de ladingen die ze vervoerden en de voor- en tegenspoed die ze ondervonden. In de periode 1580 tot 1800 zijn de Neder-landse schippers prominent aanwezig in de registers. Na 1800 nam vooral de Groninger koopvaardij een grote vlucht.

Woensdag 2 decemberLandbouw in de Baltische Landen Ebbing Osinga, werkzaam bij de Nederlands-Letse Kamer van Koophandel, ondersteunt al jaren projecten met betrekking tot de land-bouw in de Baltische Landen. Na het uiteen-vallen van de Sovjetunie en het opheffen van de sovchozen en kolchozen viel de landbouwin een diep gat. Expertise en geld om een goed akkerbouw- of veeteeltbedrijf op te zet-ten ontbraken. Het waren in het begin vooral Scandinavische landbouwexperts die voor verbetering en vernieuwing zorgden. Ebbing Osinga, die al sinds 1992 in Letland woont, lichtte op deze avond toe hoe het anno 2015 staat met de landbouw en wat de prijzen van de landbouwgrond zijn.

ACTIVITEITEN

Dinsdagavond 8 decemberPoolse film IdaIn het kader van de Oostzeedagen draaide het filmhuis vanBeresteyn op 8 december de film Ida van de Poolse regisseur Pawel Pawlikowski. Ida is een oogverblindend mooi opgenomen zwart-witfilm (2013) over een Poolse novice. Anna blijkt eigenlijk Ida te he-ten en is opgegroeid in een klooster en weet nagenoeg niets van haar afkomst. Wanneer ze op het punt staat definitief in te treden – het is 1962 – krijgt ze te horen dat ze een tante heeft. Er wordt haar dringend aangeraden die eerst te bezoeken, ‘zolang als het nodig is’.

Zondagmiddag 13 decembertaxatiemiddag ‘Wat is t weerd?’ In het kader van de tentoonstelling ‘J.A. Huizinga: meubelfabrikant’, werd er op deze zondag onder de titel ‘Wat is t weerd?’ een taxatiemiddag gehouden. Taxateurs wa-ren Erik Boerma, Huizinga-kenner en eigenaar van de gelijknamige antiekhoeve in Uithuizen, en Jan Molema, kunsthistoricus. De middag was vooral bedoeld voor het laten taxeren van meubelen, maar het publiek kon ook met andere vormen van kunst(nijverheid) naar het museum komen. Er was apparatuur aanwezig om meegebrachte digitale foto’s van objecten op groot formaat te vertonen.

Donderdagavond 17 decemberOptreden Lets meisjeskoor Cantus Het Letse meisjeskoor Cantus trad in het kader van de Oostzeedagen op in de RK St. Anthoniuskerk te Musselkanaal. In een sfeervolle ambiance brachten de meisjes een prachtig Kerstconcert ten gehore, dat afgeslo-ten werd met een kaarsenprocessie.

Vrijdagvond 18 decemberKerst aan de Kade, met de Oostzeevaarders naar SpanjeIn samenwerking met de Muziek-, Dans- en Theaterschool organiseerden we weer Kerst aan de kade. Een zeeman uit Veendam raakt na een uit-stapje in Polen op een Spaans schip. Hij kan er niet omheen, de Spaanse klanken. Samen met het Veenkoloniaal Museum en de bieb maakt het publiek in vanBeresteyn een reis in de tijd. Het is omstreeks 1615. De Oostzeevaarders varen naar de Middel-landse Zee. Hoezo Oostzeevaarders naar de Middellandse Zee? Ja, in het voorjaar waren er in de Oostzeelanden geen producten die

activiteiten 31

ACTIVITEITEN

ze konden vervoeren, in de landen rond de Middellandse Zee wel. Daar laadden ze wijn en vruchten in, brachten die naar Engeland en gingen dan naar de Oostzee om hout te halen. Ach, en deze boot was de kluts een beetje kwijt, reisde in het najaar en legde aan in de haven van Cádiz in Spanje. Vandaar ging het naar Sevilla en Córdoba, de plaatsen waar eeuwenlang christenen, joden en moslims in vrede samenleefden.

Aan de Sluiskade in het museum speelde de Klezmergroep, leerlingen op de Turkse gitaar en piano vanuit de Westerse cultuur. In de schipperskamer waren afbeeldingen te zien van de vaart naar de Middellandse Zee en daar waren Spaanse hapjes. De authentieke Spaanse hapjes werden gemaakt door leden van de werkgroep Mo(o)i.

Zondagmiddag 20 decemberKnutsel je eigen kamertje! Op zondagmiddag 20 december kon men weer naar hartenlust knutselen in de Tiemo Tijdloos Knutselruimte! De samenstellers van de tentoonstelling ‘J.A. Huizinga: meubel-fabrikant’ gingen samen met de kinderen een kamertje knutselen zoals zij die het leukste

vonden. Gemaakt van allerlei materialen en natuurlijk niet te groot, zodat je het na afloop mee naar huis kon nemen.

Externe LezingenZowel de directeur, als ook de werkgroep senioren, verzorgen lezingen buiten het mu-seum. De werkgroep senioren ging wegens omstandigheden slechts één keer op stap. Het aantal lezingen neemt de laatste jaren langzaam af. Deels komt dit doordat steeds meer historische verenigingen, maar ook ver-enigingen als Vrouwen van Nu, zich zelf ophef-fen of bij gebrek aan leden gaan fuseren. Groeten uit Riga bleef met vijf lezingen de meest populaire lezing. Daarna volgt de lezing Kapiteinsvrouwen aan boord (3) en de Geschiedenis van de Veenkoloniën (2). De lezingen werden in navolgende plaatsen verzorgd: Bad Nieuweschans, Bakkeveen, Blijham, Bolderaja (LV), Groningen, Oostwold, Sappemeer, Wartena (2x) en Veendam.

ACTIVITEITEN

activiteiten 32

32 interne activiteiten: 5753 bezoekers 10 externe lezingen: 405 toehoorders

Feiten en cijfers

publicaties 33

In 2015 verscheen de 27ste editie van de Veenkoloniale Volksalmanak in een oplage van 1000 stuks. Dankzij een bijdrage van Fred Ootjers over Meubelfabriek Nederland, de fabriek van fabrikant Huizinga, die aansloot bij de lopende expositie, werd de gehele oplage verkocht.

Omzien naar het museum

In januari 2015 en juli 2015 verscheen het magazine Omzien naar het Veenkoloniaal Museum in een oplage van eveneens 1000 exemplaren per keer. Omdat er in het verleden een fout in de num-mering is geweest, werd deze in juli hersteld. Zo verscheen er geen nummer 49, maar direct een nummer 50.

Het Rederbulletin verscheen in 2015 in mei. Het bulletin is er ter informatie voor de reders van ons museumschip Familietrouw. Er in opgenomen is onder andere het vaar-programma voor 2015. Een klein deel van dit bulletin wordt ter promotie van ons museum-schip rondgezonden. De oplage bedraagt 100 stuks.

PUBLICATIES

collectie 34

Het Veenkoloniaal Museum beschikt over meer dan 50.000 objecten, variërend van schilderijen uit de collectie van Nederlands eerste multinational Willem Albert Scholten (1819-1892) tot en met de knopen van de jas van de conducteur van de Eerste Groninger Tramway Maatschappij (EGTM), die het lang-ste traject met een paardentram (Zuidbroek-Ter Apel) exploiteerde.

In de jaren negentig van de vorige eeuw is gewerkt aan een nieuw collectieplan, waarbij het museum zich meer en meer ging specialiseren. Men benoemde vier totems en de kunsten letterkundige collectie. Dit dient nog steeds als leidraad. De totems zijn:

Prehistorie (mesolithicum), maar de • gevonden en beschreven objecten worden overgebracht naar het Noordelijk Archeo-logisch Depot te Nuis;Veenkoloniale Zeevaart, met de nadruk op • de 19de eeuw;Aardappelzetmeelindustrie; • (Stro)kartonindustrie. •

Voorts bezit het museum een letterkundige collectie en een kunstcollectie.

Letterkundige collectie bestaande uit documenten en voorwerpen van:

Anthony Winkler Prins (Voorst 1817 - • Voorburg 1908),Hendrik Jan Keuning (Veendam 1904 - • Haren 1985)Fokke Jacobs de Zee (Oldeboorn 1874 - • Groningen 1950) Gerhard Willem Spitzen (Geert Teis)• (Stadskanaal 1864 - Ruurlo 1940)

Kunstcollectie:Bart Peizel (Veendam 1887 - Amsterdam • 1954)Geert Hendrik Streurman (Helpman 1892 • - Groningen 1976; lid van De Ploeg en docent Duits aan de R.H.B.S. Veendam) Hendrik Otto ter Reegen (Münster 1892 - • Veendam 1973) Herman Mees (Veendam 1880 - Zuidlaren • 1964)Nico Bulder (Hoogezand 1898 - Groningen • 1964). Het Veenkoloniaal Museum heeft de collectie van de Nico Bulderstichting (Sappemeer) onder beheer.

Door het inkaderen van de verzameling en het beperken tot de genoemde totems en het ver-zamelen binnen het kader van de genoemde

namen binnen de kunsten letterkundige collectie wordt wildgroei in de collectie voor-komen.

Schenkingen 2015Dit jaar heeft het Veenkoloniaal Museum weer verscheidene schenkingen in ontvangst mogen nemen. Het doet ons goed om te zien hoeveel mensen zich elk jaar weer betrokken voelen bij de geschiedenis van de Veenkolo-niën en het Veenkoloniaal Museum.

Hierna volgt een top-5 van bijzondere aanwinsten uit 2015:

COLLECTIE

Digitaal beschreven objecten: Kapiteinshuis Nieuwe Pekela: 2.586 objectenVeenkoloniaal Museum: 23.146 objecten Totaal: 25.732 objecten De collectie groeide in 2015 met:46 boeken80 documenten30 foto’s176 voorwerpen

Feiten en cijfers

collectie 35

1. Geert Hendrik Streurman Bij Akkrum, 1915, olieverf op paneel

Geert Hendrik Streurman (1892-1976) was van 1918 tot 1922 lid van de bekende Groninger kunstenaarsvereniging ‘De Ploeg’. Bij Akkrum is een vroeg werk van hem. De kunstenaar zou later experimenteren met verschillende stijlen. Bij de vervaardiging van dit werk heeft hij zich ongetwijfeld laten inspireren door de bekende wolkenluchten van William Turner. Streurman was een belangrijk figuur in de geschiedenis van Veendam. Hij was in 1939 een van de oprichters van het Veenkoloniaal Museum en heeft het museum jarenlang geleid.

COLLECTIE

collectie 36

2. Zilveren geboortelepel, 1813Vervaardigd door Hermannus Langeloo

Zilveren geboortelepel vervaardigd ter gelegenheid van de geboorte van Sia Eppes Boer op 4 maart 1813 te Uiterburen (Zuid-broek). Dochter van Eppo Harms Boer, later burgemeester van Zuidbroek, en Geertje Luitjens Bouwman. De lepel is vervaardigd door zilversmid Hermannus Langeloo, die van 1812 tot 1815 werkzaam was in Zuidbroek.

COLLECTIE

collectie 37

3. Salinometer van messing, circa 1850-1900

Deze salinometer, ook wel marine hydrome-ter, werd gebruikt om het zoutgehalte van zeewater te meten. Het diende als een hulp-middel bij drinkwaterbereiding op schepen.

COLLECTIE

collectie 38

4. Breischede, 1892Vervaardigd door Remko Kamminga

Deze breischede behoort tot de oudste breischedes in de collectie van het Veenkoloniaal Museum. Hij is gemaakt door Remko Kamminga (1872-1946) die werkzaam is geweest als schoenmaker in Veendam. Een breischede was een hulpmiddel om tijdens het breien de werknaald in te steken. Bijzonder is dat in dit geval bekend is door wie en wanneer de breischede is gemaakt.

COLLECTIE

collectie 39

5. Bart PeizelJeannette Annechiene Smit, 1919, olieverf op doek

Tijdens de voorbereiding van de expositie ‘De keuze van de conservator, 75 toppers uit de collectie’ ging onze kersverse conservator Elise van Ditmars met registrator Jan Kuiper door het depot om een beetje inzicht te krijgen van wat er zich zoal in de collectie van het museum bevond. Er zouden 75 objecten worden geselecteerd voor de expositie in het kader van het 75-jarig bestaan, maar één object kwam niet uit het depot. Op 10 juni 2015, ruim een maand voor de geplande opening van 5 juli, kreeg het museum een schenking binnen, via mevrouw M.P. Smit-Takens te Haren en de familie P.E. Smit te Ter Apel. Het was een schilderij van de hand van de Veendammer schilder Bart Peizel (1887 – 1974), voorstellende een jonge vrouw. Het zou tante Netty voorstellen, een tante van haar man, die op jonge leeftijd te Amster-dam was gestorven aan de toen heersende Spaanse griep. Zij had zelf al meerdere keren contact opgenomen met het archief in Amsterdam met de vraag of er meer

COLLECTIE

collectie 40

gegevens te vinden waren over deze tante, maar steeds kreeg ze geen duidelijk antwoord. Men kon de overlijdensakte van de geportret-teerde niet vinden. Maar enig onderzoek via de moderne digitale bronnen leverde resultaat op. Het 59 cm x 62 cm metende doek stelt Jeannette Annechiene Smit voor, dochter van de te Veendam wonende rijksveearts Markus Smit en Grietje Boer. Zij werd geboren op 29 augustus 1897 te Veendam. In 1918 verhuisde Jeannette naar Amsterdam, waarschijnlijk om daar te gaan werken. Ze overleed echter op 21 november 1918 te Veendam, dus niet zoals in eerste instantie werd gedacht te Amster-dam. Nadat ze ziek was geworden, is ze naar haar ouders gegaan, waar ze zich gesteund voelde. Maar helaas overleefde ze de gevrees-de Spaanse griep niet. Haar ouders lieten in 1919 ter nagedachtenis aan hun dochter aan de hand van een foto een schilderij vervaardigen. Het schilderij kwam via vererving bij de echtgenoot van de schen-ker, mevrouw M.P. Smit-Takens terecht. Zij schonk het op haar beurt aan het Veenko-loniaal Museum.

TextielDit was het jaar van de grote textieltentoon-stelling ‘Workers’, waaraan de textielwerk-groep intensief met de conservator heeft samengewerkt, zowel bij de voorbereiding als bij de inrichting. Voor de tentoonstel-ling ‘75 toppers uit de collectie’ is een aantal objecten uit het textieldepot geselecteerd, zoals een Groninger oorijzer met floddermuts en de Biedermeier schoentjes. In mei is een kleine expositie met betrekking tot de Tweede Wereldoorlog en de bevrijding verzorgd in het Wildervanckhuis. Voor de tentoonstelling over Huizinga hebben we uit eigen depot een mooie aanvullende bijdrage kunnen leveren in de vorm van bedrukte kameelharen overgor-dijnen en een tafelloper.In 2015 zijn er 30 schenkingen bij de textiel-werkgroep binnen gekomen. Zoals altijd met een grote diversiteit: werkkleding, schorten, doopjurk in een vitrine, ondergoed, tafellin-nen, kinderkleding, kleedjes, schoolhand-werkjes van de Hertenkampschool, mutsen, boezeroenen, Astric ondergoed, bretels enz.

Een kleine opsomming van hetgeen dit jaar mocht worden toegevoegd aan de collectie textiel:

VV Veendam-voetbalshirt nr. 11, gedragen • door Piet van Dam in de periode 1966-1969 (met bijbehorend plakboek)grote schenking met kleding, tassen, • kaper, hoeden, babykleding en schorten, afkomstig van de familie Oorburg, de bootjesmaker van onze Sluiskadeeen wollen cape en drie vrouwenjakken • met bijbehorende rokken (circa 1880), afkomstig van Geesien Kemper, die de kruidenierswinkel/café van onze Sluiskade beheerdeoude linnen vrouwen- en mannenhemden, • gedateerd 1848, 1827, 1828, 1789, 1777 en 1727 (onze oudste!)Biedermeier vrouwenschoentjes uit • ca. 1850bijzondere donkerblauwe werkkiel van • de vee(varkens)handelaar Heyerman uit Winschoten, inclusief foto’sreclamevlag met opschrift ‘Méér voor uw • gulden’, afkomstig van winkel Joosten in Bareveld/Wildervankgrijs werkjasje en donkerblauw klettervest • (kort werkjasje) van landbouwer Schreuder uit Nieuwe Pekela, inclusief foto’s

COLLECTIE

Acte de presénce werd gegeven bij: • Opening Reitdiepsveer te Aduarderzijl• Snikkeweek te Musselkanaal • MusSAILkanaal in het kader van activiteiten 250/400 • Schutsemarkt Nieuwe Pekela • Dag van de Groninger Geschiedenis te Groningen • Sinterklaasintocht Oude Pekela • Kerstactiviteiten Kapiteinshuis Nieuwe Pekela

Totaal 2.187 bezoekers, merendeels schoolkinderen in het kader van de festiviteiten rond 250/400

Museumschip Familietrouw, anno 1894 De spitse praam Familietrouw vormt al jaren het paradepaardje van het Veenkoloniaal Museum. Het schip wordt ingezet voor pro-motionele, maar vooral ook voor educatieve doeleinden. De spitse praam Familietrouw liep in 1894 in Stadskanaal van stapel en werd in 1994 aan de stichting Veenkoloniaal Museum geschonken. Het schip wordt sinds-dien door vrijwilligers in de vaart gehouden. Het is tevens het oudste turfschip van de provincie Groningen.

Het jaar 2015 stond voor ons museumschip vooral in het teken van de festiviteiten rond het feest 250 jaar Stadskanaal en 400 jaar Semslinie. In Stadskanaal, Musselkanaal en Ter Apelkanaal maakten diverse basisscholen gebruik van de gelegenheid om aan het pro-ject ‘Een schip vol verhalen’ mee te doen. Aan het begin van het jaar werd het schip gekeurd en op de helling van een nieuwe coating voorzien. Keuring en hellingbeurt vinden eens in de vier jaar plaats. Toch wisten de vrijwilligers dankzij de inzet van het schip voor educatieve doeleinden en ter promotie van het museum op locaties zoals Aduaderzijl wederom een positief saldo

te verwezenlijken zodat er een bestemmings-reserve van €5.040,- in de boeken staat.

educatie 41

Feiten en cijfers

EDUCATIE

educatie 42

Erfgoedschatten In het verslagjaar werden diverse nieuwe edu-catieprojecten gerealiseerd. In samenwerking met Erfgoedpartners Groningen en Cultuur-Click presenteerden we de map Erfgoed-schatten. Meer hierover valt onder het kopje Samenwerkingsverbanden te lezen.

Fotospeurtocht Op 3 juni kwam Groep 8 van de Sint Vitus-school uit Winschoten onze nieuwe speurtocht voor basisschoolleerlingen (gemaakt door de 13-jarige Cem) uittesten. Jort (12) : ‘Ik vind mu-seums wel saai, maar nu vond ik het hartstikke leuk. Het was best lastig om de afbeeldingen te vinden’. Dat was de algemene mening van de kinderen, aldus juf Lieke Weijer. Ze waren enthousiast aan het zoeken. Een leuke manier om kinderen van het museum te laten genie-ten. Er is zo veel te zien, van prehistorie tot een ouderwetse kruidenierswinkel en café.

VakantieDoeBoek In de zomervakantie werd er in samenwerking met Compaen een bijdrage aan het Vakantie-DoeBoek geleverd. Fred Ootjers en Miriam Nooi stonden garant voor de bijbehorende Griezel Speurtocht door het museum.

Tiemo Tijdloos ThemanummersEr werden in 2015 twee nieuwe Tiemo Tijdloos Themanummers geproduceerd, te weten ‘Tiemo Tijdloos… en het mysterie van de aardappel’ en ‘Tiemo Tijdloos… en zijn Mooie Verhalen Oom…’ over de binnenvaart.

EDUCATIE

33 schoolgroepen, in totaal 1.237 leerlingen

Feiten en cijfers

overzicht bezoekersaantallen groepen 2013t/m 2015

2013 2014 2015aantal groepen 132 138 163aantal personen 3.703 3.124 3.650

opsplitsing basisonderwijs - voortgezet onderwijs - overig onderwijs

2013 2014 2015basisonderwijs 775 612 817voortgezet onderwijs 905 536 351overig onderwijs 90 46 69totaal 1.770 1.372 1.237

Feiten en cijfers

overzicht bezoekersaantallen scholen 2013t/m 2015

2013 2014 2015aantal groepen 43 46 33 *

aantal leerlingen 1.770 1.372 1.237* waarvan 9 op de Familietrouw

samenwerkingsverbanden 43

Het museum heeft in de loop der jaren een uitgebreid netwerk opgebouwd. Dit netwerk is van belang voor het verkrijgen van bruik-lenen, maar ook voor het uitwisselen van ervaring en gegevens. Zo is de kennis over de Oostzeelepels toegenomen door rechtstreeks contact met de universiteit in Tartu (Estland). Het Openluchtmuseum te Bergi (Letland) is van dienst bij het beschrijven van zee-vaartsouvenirs afkomstig uit de Baltische Landen. Daarnaast beschikt het museum over een goed netwerk in het aangrenzende Duitsland. De contacten beperken zich niet tot musea alleen, maar ook met de KVHS in Leer, Aurich en Potshausen. Dit resulteert in bezoeken van docenten en studenten aan het museum in Veendam. Landelijk kent het museum ook een goed netwerk en heeft het museum een goede naam opgebouwd. De directeur van het museum heeft tevens zitting in het bestuur van de historische sectie van de Museumvereniging. De navolgende projecten zijn in samenwer-king tot stand gekomen.

Erfgoedpartners Groningen/Cultuurclick Collectieregistratie In samenwerking met Erfgoedpartners

Groningen en in gezamenlijkheid met het Kapiteinshuis Pekela te Nieuwe Pekela en andere musea in de provincie, is bij het landelijke Prins Bernhardfonds Cultuurfonds een aanvraag ingediend voor een digitalise-ringsproject waarbij de musea in de provincie Groningen alle met de nieuwste versie van het Adlib registratiesysteem kunnen gaan werken. Eind 2015 kwam het positieve nieuws naar buiten dat de aanvraag is gehonoreerd.

ErfgoedschattenSamen met Cultuurclick en Erfgoedpartners is de erfgoedmap met de titel Erfgoedschat-ten tot stand gekomen. Hierin participeert het museum met drie projecten, te weten ‘Van aardappel tot snoep’, een nieuw concept, door Miriam Nooi, Marianne Ootjers en Fred Ootjers ontwikkeld. Daarnaast participeert het museum met twee reeds jaren bestaande projecten, te weten ‘Een Schip vol verhalen’, waarbij ons museumschip Familietrouw al vanaf 1994 de hoofdrol speelt, en ‘De Kiep-kerel’. Dit laatste project werd al in de jaren zeventig van de vorige eeuw door Wim Dussel opgezet en is tijdloos. Wim Dussel heeft in Michaël Melgers een waardige opvolger gevonden.

De Verhalen van GroningenHet Veenkoloniaal Museum leverde een bij-drage in de vorm van het verhaal van meubel-fabrikant Huizinga. Deze tentoonstelling was tot en met 6 maart 2016 in Veendam te zien. Het verhaal van Huizinga, meubelfabrikant alhier, werd als pilot op de website van de Verhalen van Groningen geplaatst. Daarnaast werd de NPO-documentaire De IJzeren Eeuw, over grootindustrieel Willem Albert Scholten door de Verhalen van Groningen doorgeplaatst. Het Veenkoloniaal Museum leverde voor deze documentaire de historische filmbeelden en foto’s. Het Veenkoloniaal Museum verleent voorts handen spandiensten voor de regio-journa-listen die in het kader van De verhalen van Groningen artikelen in de regionale bladen plaatsen. We zijn echter kritisch ten aanzien van de bronvermelding bij Verhalen van Gro-ningen. De lezers wordt niet duidelijk dat heel veel foto’s en teksten afkomstig zijn van het Veenkoloniaal Museum, we hebben de orga-nisatie er op gewezen dat duidelijke bronver-melding belangrijk is. Zo is het Veenkoloniaal Museum als sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw dé verhalenverteller als het de strokarton- of aardappelzetmeelindustrie



betreft. We beschikken over duizenden foto’s en documenten en een grote collectie realia en schilderijen van de Groninger grootindus-trieel Willem Albert Scholten, een voor Neder-land unieke verzameling, maar wie op Willem Albert Scholten zoekt komt niet één verwij-zing naar de collectie in Veendam tegen, een omissie die we in het verslagjaar bij de organi-satie hebben aangekaart.

Monumentencommissie De directeur van het Veenkoloniaal Museum maakt al sinds jaar en dag deel uit van de Monumentencommissie. Oud-directeur Petra Maters maakte het jaar 2014 nog geheel vol. Directeur Hendrik Hachmer volgde haar op.

Cultuurcentrum vanBeresteyn Veendam BHV-team Het cultuurcentrum kent een gezamenlijk BHV-team. Tijdens een gezamenlijke oefening bleek dat de slow-woop in het museum zoveel lawaai maakt dat communicatie via porto-foons bijna onmogelijk is. Een goede oplos-sing om dit probleem te tackelen is nog niet gevonden.

Gezamenlijke balie Zowel het museum, als het theater kent een eigen balie. Het is wenselijk dat er een duide-lijk zichtbare, centrale ontvangstbalie komt. Dit maakt het voor een bezoeker overzichtelij-ker. Bovendien kan er een gezamenlijk vrijwil-ligersteam worden samengesteld, waardoor de balie altijd is bemand. Een gezamenlijk vrij-willigersteam voor een centrale balie voor alle partners, inclusief de VVV, heeft veel voorde-len. Voordat de balie wordt gerealiseerd zal er eerst een goed tochtportaal moeten worden aangebracht, zodat er geen problemen met de arbeidsomstandigheden ontstaan. Momenteel is dit nog een groot probleem. De draaideur is te klein en veel bezoekers kiezen de invalidentoegang, die na een druk op de knop een tijd open blijft staan. Hierdoor gaat veel energie verloren en ont-staat er een onaangename koudegolf door de foyer. De gemeente onderzoekt de haalbaar-heid van een centrale balie.

Educatief teamHet museum zou ook het samenstellen van een gezamenlijk educatief team erg op prijs stellen. Zowel de bibliotheek, het museum, als de MDT-school ontvangen regelmatig

grote groepen schoolkinderen. Soms zijn er knelpunten omdat men te weinig vrijwil-ligers heeft. Een gezamenlijke pool kan dit voorkomen. De participanten onderzoeken de haalbaarheid van een gezamenlijke pool waar we als museum groot voorstander van zijn.

Koninklijke Bibliotheek Den HaagMetamorfose ProjectIn samenwerking met de Koninklijke Biblio-theek te Den Haag is inmiddels een groot deel van collectie Veendammer Couranten, Nieuwe Veendammer Couranten en de Noord-Ooster gedigitaliseerd. In totaal beslaat dit een verza-meling dagbladen van de periode 1823 tot en met 1950. De kranten tot 1940 worden bij de KB online gezet en zijn daarmee ook digitaal toegankelijk. De komende jaren zal ook de periode 1940 tot 1950 digitaal ter beschikking komen. Helaas liep de Koninklijke Bibliotheek tegen problemen met het scanbedrijf aan, waardoor de KB nog steeds niet alle digitale bestanden heeft ontvangen. Ook is nog een klein deel van de Veendammer Courant bij de Koninklijke Bibliotheek aanwezig.

Museumvereniging Directeur Hendrik Hachmer maakt sinds 2011



deel uit van het bestuur van de Historische Sectie van de Nederlandse Museumvereni-ging, nu kortweg Museumvereniging. In totaal werden drie vergaderingen op diverse locaties bijgewoond. Vanwege bezuinigingen zou de Historische Sectie de komende jaren opgaan in het geheel van de vereniging, maar dit is tot nu toe nog niet gerealiseerd.

Kapiteinshuis Nieuwe PekelaSinds 1992 wordt intensief samengewerkt met het Kapiteinshuis Pekela. De collectie wordt door ons sindsdien beschreven, ge-fotografeerd en geregistreerd. Daarnaast ondersteunen we het museum bij het opnieuw inrichten van het depot. Het afgelopen jaar is een begin gemaakt met de reorganisatie van het zolderdepot en met de in het Kapiteins-huis aanwezige archieven en foto’s. De foto’s worden tevens gescand en opgenomen in de Beeldbank Groningen. Het Kapiteinshuis te Nieuwe Pekela sloot zich ook aan bij het digi-taliseringsproject van Erfgoedpartners. In 2015 bestond museum het Kapiteinshuis exact 25 jaar. Om de initiator Bram Westers te eren, werd het boek ‘Goed Beschouwd’ uitge-geven. Oud-voorzitter van het museum Harm van der Veen en directeur Hendrik Hachmer

verleenden medewerking aan dit project.

Groninger ArchievenBeeldbank Groningen Het afgelopen jaar werden meer dan 1500 foto’s gescand en toegevoegd aan de Beeld-bank Groningen. De scangroep bestaat momenteel uit zes vrijwilligers. Regelmatig is er contact met de Groninger Archieven over de voortgang. In de loop van het jaar zijn alle bestanden van de beeldbank overgezet naar een nieuw systeem.

Dag van de Groninger GeschiedenisHet Noordelijk Scheepvaartmuseum en het Veenkoloniaal Museum waren met twee his-torische schepen aanwezig op de Dag van de Groninger Geschiedenis. Met de Emma en de Familietrouw kon men rondvaarten maken.

Rijksuniversiteit GroningenAl jaren is er samenwerking aangaande toekenning van de H.J. Keuningprijs en de Veenkoloniaal Museumprijs.

Vereniging van papiergeschiedenis Hoofddorp / Siep&Co. Oude Pekela Het Veenkoloniaal Museum onderhoudt al

jaren intensieve contacten met de Konink-lijke Vereniging van Nederlandse Papier- en Kartonfabrieken te Hoofddorp en bezoekt de jaarlijkse bijeenkomsten, waarbij toch elke keer weer nieuwe ideeën worden opgedaan met betrekking tot de papieren kartonge-schiedenis in de Veenkoloniën. Bij de Vereni-ging zijn ook enkele oud-medewerkers van de ooit roemruchte Veendammer Strostoffabriek De Phoenix betrokken en via hen ontvingen we al bijzonder fotomateriaal van o.a. het laboratorium. Nieuw is het contact met de Stichting Siep&Co. in Oude Pekela, die de stoomma-chine in de oude fabriek van Free & Co. wil opknappen en in de ruimtes rond de machine een informatiecentrum wil oprichten, een initiatief dat we van harte toejuichen. De directeur van het museum heeft zitting in het Comité van aanbeveling. Er zijn al diverse adviezen verstrekt, maar daarnaast zijn er ook voorwerpen aangeboden om te gebruiken in de informatieruimte.

250/400 MusSAILkanaalIn het verslagjaar werd drie keer vergaderd met de Stichting MusSAILkanaal. Eén keer in Drenthe en twee keer in het Veenkoloniaal



Museum. De werkgroep Familietrouw ver-richtte bij dit maritiem evenement, dat eind juli 2015 in Musselkanaal plaatsvond, handen spandiensten. Bovendien bezocht de werkgroep Familietrouw alle scholen langs het Stadskanaal, zodat alle kinderen langs het kanaal kennis konden maken met de om-standigheden waaronder schipperskinderen aan boord van een turfschip moesten leven. De Familietrouw is in 1894 in Stadskanaal te water gelaten en het oudste, nog originele binnenschip van de provincie.

Contacten met buitenlandse musea Emsland Moormuseum Groß HesepeSamen met het Emsland Moormuseum is gewerkt aan de tentoonstelling ‘Geïnspireerd door het Veen’. Dankzij de inzet van onze Duitse collega’s wisten we ook diverse Duitse werken te ontvangen en men was natuurlijk zeer vereerd dat ons gezamenlijk project zich op koninklijk bezoek mocht verheugen.

DIZ Gedenkstatte Esterwegen De DIZ te Esterwegen werkte mee aan de ten-toonstelling over ‘Het communistische verzet tijdens WO II in Groningen’. Voor WO II pro-beerden vele, in de zogenaamde Emslandla-

ger ondergebrachte gevangenen na ontsnap-ping in Oost-Groningen een veilig heenkomen te vinden. De communisten probeerden hen daarbij onderdak te verschaffen, maar deze hulp werd niet op prijs gesteld, omdat Hitler-Duitsland toen nog een bevriende natie was…

Sielhafenmuseum CarolinensielAlhoewel we de laatste jaren geen exposities hebben uitgewisseld, blijven we twee keer per jaar informeel contact onderhouden; dit met het oog op eventuele toekomstige exposities. Het Sielhafenmuseum is een maritiem muse-um en omdat onze doelstellingen breder zijn, passen niet alle exposities binnen ons samen-werkingsverband.

Heimatmuseum te Leer Met het Heimatmuseum te Leer is gesproken over een nieuw educatief project over steen-huizen, zoals die ook in Pekela en Wolfsbarge hebben gestaan. Het steenhuis in Bunderhee (Dld.) moet in de nog uit te werken plannen een centrale functie vervullen. De plannen zullen de komende jaren in samenspraak met de provinciaal archeologen en de Ostfrisische Landschaft worden uitgewerkt.

Mencendorfa nams museum Riga Sinds 2006 onderhoudt het Veenkoloniaal Museum hechte banden met het Mencen-dorfa nams museum te Riga. De basis van de samenwerking werd gelegd dankzij een maritieme tentoonstelling waarbij het Veen-koloniaal Museum objecten uit depot in de Letse hoofdstad tentoonstelde. Dit had te ma-ken met de nauwe banden die de Groninger Veenkoloniën dankzij de zeevaart in de 19de eeuw met Baltische landen onderhield. Sinds 2006 worden er om en om exposities georga-niseerd. Het Mencendorfa nams tekende voor de expositie Riho Toomra, kunstbreiwerken van een hardrocker, die in 2014 in Riga te zien was.

Riga skolenu pilsDe samenwerking met de Riga skolenu pils bestaat eveneens sinds 2006 en heeft al geleid tot uitwisselingen van leerlingen van de Win-kler Prins Scholengemeenschap in Veendam met deze school in Riga. Tijdens de Letland-dagen in 2013 werden er door basisscholen in Veendam, Wildervank en Pekela Letse hand-schoenen geknutseld. Alle door deze basis-schoolleerlingen vervaardigde handschoenen zijn in februari 2015 in Riga geëxposeerd.


jaarverslag vvv veenkoloniën 47

Afronding toeristische Campagne VeenkoloniënSinds 2013 fungeert VVV coördinator Nathanja Mulder als contactpersoon voor de Veenkoloniën binnen de toeristische campag-ne voor Oost-Groningen. De regio’s haken aan bij het concept ‘Er gaat niets boven Gronin-gen’ en profiteren van de samenwerking met Marketing Groningen en omliggende regio’s. In het voorjaar van 2015 is genoemde toeris-tische campagne afgerond met de lancering van een recreatiekaart. Voorts worden er linnen tassen uitgedeeld aan o.a. vaarrecrean-ten. Tevens werden er een tiental toeristische informatieborden geplaatst bij highlights in de regio.

© Jans Meijer

De campagne richt zich op de toeristische highlights van de Veenkoloniën, zoals cultuurhistorie, maritiem en industrieel erfgoed, natuur, architectuur en actieve beleving.

Op de recreatiekaart staat achtergrondinformatie over de regio (Pekela, Veendam en omstreken), diverse uittips en twee leuke fietsroutes. De recreatiekaart is gratis en is per 1 april verkrijgbaar bij diverse bungalowparken, hotels, informatiepunten en recreatieve ondernemers in Groningen en Drenthe te liggen. Oplage: 25.000 stuks.

Ook werd er een evenementenkalender voor Veendam uitgebracht waarop 17 evenemen-ten stonden die dat seizoen plaats hadden in het centrum van Veendam. Oplage van 11.000 stuks. Tevens is van de overgebleven gelden nog een logo met pay-off voor Veendam en apart voor Pekela ontwikkeld. De gehanteerde pay-off is ‘Simpelweg Genieten’.

Uitbreiding arrangementenDit jaar werd er een nieuw arrangement gelanceerd: ‘Boer zoekt land’. Deze ontstond in samenwerking tussen de VVV, de Veenkolo-niën landschapsgidsen, Museum ter Borg en de Stainkroeg in Ommelanderwijk.



Veldonderzoek Natuurgebieden/ Parken Veenkoloniën In de lente van 2015 ontstond het idee om het veld in te gaan en te wandelen door natuurge-bieden en parken in de Veenkoloniën e.o. Om zo ook mijn eigen kennis van het gebied te vergroten en met eigen ogen de parken, bossen en ander natuurschoon te aanschou-wen en vast te leggen op de gevoelige plaat. Op basis van de beschikbare informatie is er een bucketlist samengesteld en ontstond het project ‘wandeln in Oost-grunn’ die in drie maanden werd afgerond. Het publiek werd

meegenomen met het project door het plaatsen van foto-materiaal en achter-grondinformatie op de Facebookpagina van de VVV. Tevens is op basis van de eigen kennis, de ach-tergrondinformatie die beschikbaar was en het gemaakte fo-tomateriaal een spe-ciale pagina aange-maakt op de website

www.veenkolonien.groningen.nl. Hetgeen de website aantrekkelijker maakt maar er ook voor zorgt dat de bezoeker aan het gebied de natuurgebieden en parken in de Veenkoloniën beter kan vinden. Op basis van het veldonder-zoek zijn er ook twee nieuwe fietsroutes ont-staan: Prachtig Pekela en van Dam tot Dam. Beiden zijn geplaatst op de landelijke website voor fietsroutes www.route.nl .

Opening Toeterrit De Toeterrit is een toertocht voor klassieke motorfietsen die vóór 1976 zijn toegelaten en wordt altijd gereden op Koninginnedag.

De Toeterrit werd in 2015 voor de 23e keer georganiseerd op Koningsdag! Startplaats is Café de Toeter, aan het Beneden Westerdiep in Veendam. Nathanja Mulder mocht dit jaar, als eerste vrouw ooit, het startsein geven voor de toerrit. Dit omdat zij, aldus de organisatie van de toeterrit, zich enthousiast inzet voor de promotie van Veendam.

Werkgroep Routes 250/400Namens de Veenkoloniën nam de coördina-tor zitting in deze werkgroep die onderdeel uitmaakte van een breed scala aan activiteiten rondom de viering 250 Stadskanaal / 400 jaar Semslinie in het jaar 2015. Na twee jaar van



voorbereiding werden de werkzaamheden afgerond en werd het eerste exemplaar van de Knoal vaarroute in april overhandigd aan schipper Max de Jonge van de Snikke. De Knoal vaarroute beschrijft de diverse bezienswaardigheden langs het kanaal van Bareveld tot Munnekemoer. Het brengt in een notendop de boeiende geschiedenis van het veenkoloniale gebied, het kanaal en de aan-grenzende plaatsen in beeld. De route is zowel als vaar- en als fietsroute te gebruiken en is gratis verkrijgbaar bij diverse tourist info’s en VVV’s in Groningen.

VVV Leden/RecreatiekrantDe VVV kan sinds de start van het werken met lidmaatschappen rekenen op een trouwe groep leden die gestaag stijgt. Enige afvallers zijn bedrijven die failliet gaan. Het ledental is van 2014 31 leden gestegen naar 36 leden in 2015. Dankzij de bijdragen van de VVV leden was het mogelijk om in 2015 de tweede editie van de recreatiekrant uit te brengen. In de recrea-tiekrant stond een evenementenkalender, diverse arrangementen, en een overzichts-kaart waarop aangesloten VVV-leden uit Veendam, Pekela, Menterwolde en omliggen-

de dorpen staan. Daarnaast staat er algemene informatie in over de Veenkoloniën en tips op het gebied van overnachten, eten & drinken en attracties. De krant is in een oplage van 15.000 verspreid in Groningen en Drenthe. Wethouder Henk-Jan Schmaal van de gemeente Veendam heeft donderdag 2 april in de aanwezigheid van diverse toeristische ondernemers en organisatoren uit de

© Jans Meijer

Veenkoloniën de nieuwe editie van de gratis recreatiekrant voor de Veenkoloniën ont-vangen. Hij ontving deze uit handen van Jan Starke, directeur van het Huis voor de Kunst in Veendam. Deze schreef, op uitnodiging van de VVV, dit jaar het voorwoord voor de krant.

Dit vanwege zijn inzet om Veendam landelijk en internationaal op de kaart te zetten

Shopping- en UitkaartNa de start van het agentschap in Veendam ontstond de wens bij de VVV coördinator om een centrum plattegrond te vervaardigen waarop de rijke cultuurhistorie van het cen-trum letterlijk en figuurlijk op de kaart

© Jans Meijer

kwam te staan. Eind 2014 ontstond er, door de samenwerking met ondernemers uit het centrum, tijdens de organisatie van de kerst-markt het idee om een kaart uit te brengen om zowel de historie als het uitgaan in het centrum te promoten.


De gratis kaart is een cofinanciering van cul-turele instellingen, winkeliers en ondernemers uit het centrum. Er waren 34 deelnemers. De kaart geeft inwoners en bezoekers van Veendam een overzicht van winkels, eet- en uitgaansgelegenheden en bezienswaardig-heden. De kaart bevat een gedetailleerde plattegrond van het centrum van Veendam en twee stadswandelingen langs beziens-waardigheden in het centrum. De routes zijn samengesteld door stadsgids Theo Mooijman. De ingeklapte kaart heeft een handzaam A6-formaat en de oplage is 25.000 stuks

VVV KunstwandelingOnder leiding van stadsgids Theo Mooijman is vrijdag 5 juni de eerste kunstwandeling onder de vlag van de VVV georganiseerd.

EigenWijze Tuin WekenOp initiatief van de VVV coördinator werd van 27 juni t/m 19 juli voor het eerst in de Veenkoloniën het evenement ‘EigenWijze Tuin Weken’ georganiseerd. Omdat de Tuin & Kunst Tiendaagse in 2015 niet georganiseerd wordt in de provincie is besloten om zelf een kleinschalig evenement te organiseren metactiviteiten door de hele regio.

© Herman Alink

Het publiek kon drie weken genieten van de veelzijdige tuinen die er te vinden zijn in de Veenkoloniën. Er werd een pallet aan activi-teiten georganiseerd: intieme tuinconcerten, excursies door landschapsgidsen, arrange-menten, lezingen, rondleidingen, door de VVV samengestelde tuinroute, activiteiten, de veelkleurige natuurpracht en nog meer. Dit alles leverde ook een stuk promotie op, waaronder een twee bladzijde tellend inter-view in Dagblad van het Noorden. Ruimtelijk ontwikkelingsperspectief Pekela - VeendamDe ambtelijke werkorganisatie de Kompan-jie heeft namens de gemeentebesturen van Veendam en Pekela aan Libau gevraagd een

ruimtelijk ontwikkelingsperspectief op te stel-len. Dit ruimtelijke ontwikkelingsperspectief Pekela- Veendam bestaat uit een deel A en een deel B.Deel A heeft betrekking op het landschap en is vanuit de nauw verweven ontstaans- en ontwikkelingsgeschiedenis beschreven voor de beide gemeenten als geheel. In deel B wordt ingegaan op de verschillende kernen en is daarmee specifiek voor de afzonderlijke gemeenten. De VVV Coördinator is gevraagd, mede vanwege haar eerdere inzet bij het sa-menstellen van nota’s m.b.t. de ruimtelijke or-dening, om zitting te nemen in de werkgroep. Zij maakte hiervoor o.a. een moodboard die



‘Moodbord’ met kenmerken en kwaliteiten van het Veenkoloniale landschap

volgens de werkgroep duidelijk op de kaart zette waar het ontwikkelingsperspectief om dient te draaien. De werkgroep is in oktober 2015 gestart en het project zal ongeveer in april 2016 afgerond worden. CommunicatieoverlegEind 2015 is er in klein comité overleg geweest over de promotie van Veendam. Dit ontstond n.a.v. het BCO (Bruisend Centrum Overleg) overleg waar de coördinator sinds enkele jaren zitting in neemt. Hieruit kwam naar voren dat het goed zou zijn de evenementen in Veendam wat prominenter te promoten in het centrum. N.a.v. van het communicatie-overleg zijn er op 4 plaatsen in het centrum A-1 postershouders geplaatst waarin een poster met daarop 10 tips uit de evenemen-ten agenda wordt geplaatst door de VVV. Dezelfde poster wordt op A3 en A4 formaat verspreid onder de winkeliers en ondernemers in het centrum. Dit alles in de huisstijl van de VVV Veenkoloniën/Promotiecampagne Veendam-Pekela.

BaliegesprekkenEind 2015 is door de VVV coördinator met alle baliemedewerkers een individueel gesprek

ingepland. Insteek was een beeld te verkrijgen van de samenwerking en communicatie van de baliemedewerkers onderling en met de betaalde krachten. Daarbij zijn, indien nodig, punten ter verbetering besproken maar het

gesprek was ook een moment om de waar-dering naar de inzet van de vrijwilligers uit te spreken en de individuele sterkten van hen te benoemen. Tevens is in kaart gebracht tegen welke bottlenecks de baliemedewerkers aan-lopen in hun werkzaamheden.

Tijdens de gesprekken zijn er door de mede-werkster publieksbegeleiding van het Veen-koloniaal Museum aantekeningen gemaakt. Op basis hiervan zal zij een algemeen verslag met een actielijst maken van zaken die in de communicatie/werkzaamheden/inrichting winkel aangepast dienen te worden om zo de kwaliteit te bevorderen.

PromotieactiesHet betreft hier acties die door de VVV of haar leden namens promotie Veenkoloniën zijn ondernomen die hierboven nog niet genoemd zijn.

April: promotie via stand ANWB Kampeer-dagen en de Toeterrit in Veendam. Juni: promotie tijdens activiteiten van de NNMC (Noord-Nederlandse Auto- en Motorclub).



Juni- September: 1500 promotietassen uitge-deeld aan (vaar)recreanten in de VeenkoloniënAugustus: Promotiestunt rondom het uit-delen van vaartassen ‘De zakkenvuller van Veendam’.September: promotie via stand Veenkoloniaal Museum tijdens de Pruiverij.December: promotie via stand tijdens Vrijbui-ter Kampeerbeurs in Gouda en Roden.Promotie via stand Veenkoloniaal Museum tijdens de Kerstmarkt in Veendam.

De aanmoedigingsprijs Lokale Helden‘Lokale Helden’ is een initiatief van de Rabo-bank, de gemeente Veendam en Compaen,

die hiermee de waardering uitdrukt voor het werk van de vrijwilligersorganisaties in Veen-dam. VVV Veenkoloniën deed in 2015 voor het eerst mee en won direct de aanmoedi-gingsprijs. Hier is ook een prijs van € 250,- aan verbonden die wordt besteed aan een uitje met de baliemedewerkers.

Kerstkrant VeendamIn samenwerking met VVV Veendam werd er vanuit ondernemers uit het centrum een kerstkrant uitgebracht met daarin o.a. eve-nemententips uit de agenda van de Veen-koloniën. Tevens besloot de VVV een prijs te koppelen aan de kerstpuzzel in de krant. Begin februari 2016 mocht zij uit de bijna 300

inzendingen vanuit de hele regio samen met de organisatoren van de kerstmarkt, Sievert Uneken en Henry Holwerda een winnaar trek-ken. Dit werd de zestienjarige Thany Isenia uit Veendam. Zij ontving van de VVV coördinator een Nationale Bioscoopbon van € 50,-.



addendum provincie groningen 53

Inhoudelijke subsidieverplichtingen Provincie Groningen

Uitkomsten

Conservering, beheer en onderhoud collec-ties: depots 890 m2; 20.000 objectenKwalitatief op hetzelfde niveau. Circa 100 beschrijvingen per maand. Kelderdepot 2 opgeknapt.

Vorming en beheer collecties: permanente opstelling 960 m2, waarin 7500 objectenKwalitatief op hetzelfde niveau; regelmatige wisseling objecten.

Instandhouding oudste varende turfschip in de provincie Groningen: de Familietrouw: Werfbeurt uitgevoerd. Deelname aan opening Reitdiepsveer, 250/400 Semslinie/Stadskanaal, Snikkeweek Musselkanaal, Open Monumen-tendag Stadskanaal, Dag van de Groninger Geschiedenis Groningen, scholen aan boord in het kader van het Erfgoedtraject.

Vorming, beheer en onderhoud collecties: documentatie in bibliotheek/doc.centrum (70 m2 waarin 16000 foto’s, 5000 dia’s,

71 strekkende meter publicaties en 6 strekkende meter archieven)Ombouw van museumbibliotheek tot kern-collectie Groninger Veenkoloniën in samen-spraak met Streekhistorisch Centrum Stads-kanaal, KB Den Haag, Groninger Archieven Groningen.

Digitaliseren van de collectieVerregaande digitalisering collectie. Vervolgtraject digitalisering krantencollectie d.m.v. project Metamorfose van Koninklijke Bibliotheek te Den Haag, Digitalisering foto’s t.b.v. Beeldbank Groningen, collectie Adlib.

Presentatie van de museale collectie d.m.v. vaste en wisseltentoonstellingen Vaste collectie vertelt het verhaal van de Groninger Veenkoloniën, update kartonzaal en zes wisselexposities. Presentatie van de museale collectie d.m.v. publicaties en manifestaties (bijv. debatten,lezingen, excursies, Open Dag)Deelname Open Monumentendag, Rabo Museumdag, Museumweekend, open dagen Cultuurcentrum, Dag van de Groninger Geschiedenis, Lezingen in de provincie,

gastspreker 26ste Maritieme Congres Riga, samenwerking Landschapsgidsen Groningen, deelname activiteiten Museumvereniging.

Actieve bijdrage aan digitale en fysieke integrale projecten in de regioVervolg digitaliseren fotocollectie voor beeld-bank Groningen. Deelname Memento Mori project Erfgoedpartners , organisatie Oostzeedagen i.s.m. VVV Veenkoloniën, partners cultuurcentrum vanBeresteyn ; Samenwerking Huis voor de Kunst, STAR Stadskanaal, Monumentencommissie Veen-dam, Com. Open Monumentendag en Buiten-gewoon Veendam.

Ondersteuning Werkgroep Prehistorie Aflevering rapporten NP 3 Depot Nuis, overleg met provinciaal archeologen. Werkgroep inafbouwfase met overdracht aan Nuis.

Prijstoekenning: tweejaarlijks H.J. Keuning-prijs en tweejaarlijks Veenkoloniaal MuseumprijsKeuningprijs voor Paul Brood in de vorm van een geldprijs en een oorkonde.

ADDENDUM PROVINCIE GRONINGEN


Nadrukkelijk uitdragen van het bovenregio-nale / landelijke belang van de collectie en deprominente rol van het Veenkoloniaal Museum hierin, o.m. via de website het verhaal van GroningenJaarlijks diverse externe lezingen. Voorbereiding verhalen t.b.v. het verhaal van Groningen, o.a. via redactiegroep Veenkoloni-ale Volksalmanak. Vrijwilligers als freelancers bij de verhalen van Groningen voor artikelen. Bijdrage Huizinga Meubelfabriek, De IJzeren eeuw, VPRO, Historie Net, Podium TV.

Netwerken: het aantoonbaar (structureel) projectmatig samenwerken met Erfgoedor-ganisaties en met andere instellingen, op regionaal en nationaal niveauInstandhouding Kapiteinshuis i.s.m. de Stichting Westers. Actieve participatie in gemeentelijke Monumentencommissie, Open Monumentendag, Monumentencommis-sie, Siep&Co., Verregaande samenwerking met Groninger Archieven, Landschapsgid-sen Groningen, Museum Stad Appingedam, Streekhistorisch Centrum, Noordelijk- en Fries Scheepvaartmuseum, VVV-Veenkoloniën, Koninklijke Bibliotheek Den Haag, Cultuurcen-trum vanBeresteyn, Erfgoedpartners,

Grommo, Museumvereniging (bestuursfunc-tie), Letse ambassade, Kultur am Ems, Hei-matmuseum Leer, Sielhafenmuseum Caroli-nensiel, Emslandmoormuseum Groß Hesepe, Mencendorfa nams Museum te Riga, Neder-lands Baltische Vereniging. LetseAmbassade te Den Haag, Latvijas Jūras akadēmija te Riga.

Doelstellingen

Stimuleren van actieve participatie van inwo-ners van de provincie GroningenActief bijdragen aan Buitengewoon Veendam, ouderactiviteiten met vanBeresteyn, inzet vrijwilligers, podium voor auteurs, podium voor onderzoekers, regionaal historische verenigingen, Compaen, werkgroep Senioren. Integratie via Stichting M(o)oi. Groepen Vondelhuys Winschoten.

Stimuleren van (integrale) presentaties en instandhouding van de collectie GroningenDoelstelling nummer één van het (elk)muse-um, verregaande specialisatie in overleg met collega’s om doublures te voorkomen.

Versterken van de economie, de PR, de marketing en het vestigingsklimaat via het ondersteunen van de kunstenSamenwerkingsverbanden met o. a. kunst-kring De Ploeg, Renaissance van het Noorden, Buitengewoon Veendam, Stichting M(o)oi, AVEBE, Zechsal, Oldenburger Fritom, onder-steunen bedrijvenpresentaties. Spinn-off van het museum. Bezoeker besteedt gemid-deld € 25,00 in de regio=23581 x 25 = € 589.525,00 in 2015 !

Overige gewenste rapportage

Aantal en herkomst actieve deelnemers (postcode vrijwilligers)1x7823; 1x7827; 1x9241; 1x9363; 1x9401; 1x9407; 1x 9408; 1x9431; 1x9469; 2x9471; 1x9501; 1x9502; 1x9503; 1x9511; 1x9512; 1x9536; 1x9585; 1x9601; 1x9602; 2x9603; 1x9605; 2x9611; 1x9615; 5x9636; 19x9641; 9x9642; 6x9645; 2x9646; 15x9648; 5x9649; 3x9651; 3x9663; 4x9665; 2x9675; 2x9679; 1x9681; 2x9698; 1x9717; 2x9718; 1x9721; 1x9752; 1x D26810; 1xD26831.



Aantal en herkomst bezoekers uit de provincie Groningen Zie pagina 7 t/m 10

Inzicht in verbindingen die zijn aangegaan met andere instellingen/sectoren waarbijaandacht is voor de verbindingen die kunnen worden gelegd met andere collecties in deprovincieStreekhistorisch Centrum Stadskanaal, 250/400 Stadskanaal, St. Cornelis Dopper Stadskanaal, STAR Stadskanaal, Erfgoedpart-ners Groningen, Cultuurclick Winsum, Collec-tie van Diepen Slochteren, Huis voor de Kunst Veendam; De Turfcentrale Veendam, Buiten-gewoon Veendam, Groninger Archieven; Museum voor Naaldkunst te Winschoten; St. Oud Winschoten; Groninger Museum te Groningen, Openluchtmuseum Warffum, NNTTM Zuidbroek.

Het gebruik van de digitale omgeving van onszelf in relatie tot andere partijen, sectoren c.q. digitale omgevingen bij het vergroten van het publieksbereik, de participatie en (integrale) presentaties (waaronder bijdragen aan de kennissite hetverhaalvangroningen.nl).

Bijdragen aan Facebook, Panoramio, Google+, Twitter, EropUit, Grommo, www.zeemans-graven.nl, www.scheepsindex.nl; Maritiem Digitaal, Delfer, Nationaal Archief, Geheu-gen van Nederland, Wikipedia, Verhalen van Groningen o.a. IJzeren Eeuw, W.A.Scholten en Meubelfabriek Huizinga.

Bruiklenen werden verstrekt aan: Deutsches Sielhafenmuseum Carolinensiel, Groninger Archieven te Groningen, Groninger Museum te Groningen, NNTTM Zuidbroek, Streekhistorisch Centrum Stadskanaal, Heimatmuseum Leer (Dld.), Jurmela City Museum te Jurmela (Letland), Kapiteinshuis te Nieuwe Pekela, Nationaal Vlechtmuseum te Noordwolde, Mencendorfa nams Museum te Riga (Letland), Cultuurcentrum vanBeresteyn Veendam, diverse scholen en verzorgingste-huizen in de regio.

Bruiklenen werden ontvangen van:Drents Museum te Assen, Consulaat van Estland te Bilthoven, Groninger Archieven te Groningen, Groninger Museum te Groningen, Emsland Moormuseum Groß Hesepe (Dld.), Fries Museum te Leeuwarden, RCE te Rijswijk, Fries Scheepvaartmuseum te Sneek, Sloß-museum Sögel (Dld.), diverse particulieren.


Bruiklenen werden o.a. ontvangen van Sloß-museum Sögel (Dld.)

Overeenkomst te leveren producten Gemeente Veendam

Uitkomst

Vorming en beheer van collecties: depots 890 m2; 20.000 objectenKwalitatief op hetzelfde niveau. Circa 100 beschrijvingen per maand. Kelderdepot No. 2 opgeknapt.

Vorming en beheer collecties: permanente opstelling 960 m2, waarin 7500 objectenKwalitatief op hetzelfde niveau; regelmatige wisseling objecten.

Twee wisseltentoonstellingen (expositie-ruimtes 200 m2)Update kartonzaal en zes wisselexposities.

Publieksactiviteiten 8x per jaar 32 publieksactiviteiten

Groepsbezoek/arrangementen: 100 groepen, totaal 4000 bezoekers163 groepen, totaal 3650 bezoekers.

Educatieve producties: (diverse lespakketten, speurtochten, kleurplaten)I.s.m. Erfgoedpartners 2 nieuwe lesbrieven, Erfgoedtraject en Doorlopende leerlijn. Museumwinkel met souvenirs en publicaties (w.o. Veenkoloniale Volksalmanak, opl. 1000 ex.)Uitgave Veenkoloniale Volksalmanak 27 (1000 ex.).

Uitgave Museumnieuws ‘Omzien’ 2x p.jr.2x Omzien.

Prijstoekenning: tweejaarlijks H.J. Keuning-prijs en tweejaarlijks VM-prijsKeuningprijs Paul Brood, Oorkonde + € 500,-.

Externe lezingen: 10x p.jr. 8 lezingen door de directeur, 2 x werkgroep senioren.

Externe presentaties: minimaal 1x p.jr.Expositie in Kapiteinshuis te Nieuwe Pekela (van binnenvaart naar buitenvaart).

Externe educatieve activiteiten: werkgroep FamilietrouwWerfbeurt uitgevoerd. Deelname aan 250/400 Semslinie/Stadskanaal, Snikkeweek, opening Reitsdiepveer, MusSAILkanaal, Open Monu-mentendag Stadskanaal, Dag van de Gro-ninger Geschiedenis Groningen, scholen aan boord in het kader van het Erfgoedtraject.

Documentatie en onderzoek: in stand houden en uitbreiden bibliotheek en doc.centrum (70 m2) waarin 16000 foto’s, 3000 dia’s, 71 strekkende meter publicaties en 6 strek-kende meter archieven) Ombouw van museumbibliotheek tot kerncol-lectie Groninger Veenkoloniën in samenspraak met Streekhistorisch Centrum Stadskanaal, KB Den Haag, Groninger Archieven Groningen.

Werkgroep Prehistorie Aflevering rapporten NP 3 Depot Nuis, twee keer per jaar overleg met provinciaal archeo-logen. Werkgroep in afbouwfase met over-dracht vondsten aan het centraal Archeolo-gisch depot te Nuis.

addendum gemeente veendam 56

ADDENDUM GEMEENTE VEENDAM



Dienstverlening op het gebied van digitale fotografieI.s.m. de Groninger Archieven, Beeldbank Groningen. Aantal bestellingen neemt sterk toe.

Dienstverlening op het gebied van educatieDiverse scholen in VM, uitwisselingen via WP, scholen aan boord Familietrouw, ondersteu-ning KVHS Potshausen (Dld.).

Instandhouding Kapiteinshuis i.s.m. de Stichting WestersExpositie van binnen naar buitenvaart. Assistentie bij depotverbetering, en voor-werpregistratie.

Instandhouding oudste varende turfschip in de provincie Groningen: de FamilietrouwUitvoering Werfbeurt, onderhoud aan motor, roef en ruim. Verjonging bemanning. Zes nieuwe vrijwilligers hebben aangemon-sterd. Diverse scholen aan boord.

Doelstellingen 2011 - 2017

Jaarlijks ± 20.000 bezoekers23.581 bezoekers. 1000 donateurs803 donateurs.

Facebook, Twitter & digitale Nieuwsbrief 2487 likes, 295 volgers & 481 abonnees Nieuwsbrief.

Achterstand in collectiebeheer inlopenBijna 85 % digitaal geregistreerd.

Twee tijdelijke tentoonstellingen per jaarZes wisseltentoonstellingen gerealiseerd en upgrading kartonzaal.

Stimuleren educatie in het algemeen en de erfgoededucatie in het bijzonderI.s.m. met Erfgoedpartners realisatie doorlo-pende leerlijn, o.a. project aardappelzetmeel en binnenvaart, cultuurcentrum vB, WP scholengemeenschap, Aletta Jacobs Hoogezand, Dollard Pekela (Kapiteinshuis Pekela) , bezoeken kerkhof in kader Memento Mori, KVHS Potshausen (Dld.).

Kwaliteitseisen Kwaliteit geleverde producten toetsen via periodiek onderzoek onder bezoekersDoorlopende toetsing via enquêteformulie-ren, TNS Nipo, Gastenboek bij wisselexpo’s. Cijfer op Zoover.nl een 8.5.

Uitgeven van publicatiesVeenkoloniale Volksalmanak 27, Omzien , Rederbulletin.

Nadere afspraken / verbeteringen

Inhalen achterstand registratie, documenta-tie en conserveringGeen achterstand in registratie, gestage voortgang vanwege nieuwe schenkingen.

Ontwikkelen educatief project om kerntaak educatie meer inhoud te gevenIn samenwerking met Erfgoedpartners/Cul-tuurClick, ontwikkeling Doorlopende leerlijn en map Erfgoedschatten gemeente Veendam en map Erfgoedschatten gemeente Pekela en project Schip vol Verhalen.



Relaties met subsidiegevers verstevigen en nieuwe relaties met andere gemeenten in werkgebied vergrotenGesprekken met wethouders cultuur Stadskanaal, Streekhistorisch Centrum Stadskanaal, Gemeente Oldambt (project Communistisch verzet in Oost Groningen), toeristische werkgroepen en via VVV- Veenkoloniën. Nedmag en Oldenburger- Fritom nieuwe sponsoren.

Groepsbezoek bevorderen door arrangemen-ten met partners Cultuurcentrum en in de regioGezamenlijke activiteiten o.m. met de VVV, MDT school, Bibliotheek (o.a. lezingen in het kader van Oostzeedagen) STAR, en Marketing Groningen. Let op, deels achterhaalde doel-stelling: we gaan steeds meer naar individueel bezoek. Groepen steeds kleiner door indi-vidualisering maatschappij. Samen met de stichting Landschapsgidsen Groningen spelen we hier op in, door aanbieden maatwerk, ook voor kleine groepen vanaf 4 personen.

Omzet museumwinkel vergrotenDe verkoop van boeken liep de laatste vijf jaar terug, maar stabiliseert. Verkoop souvenirs neemt toe.

Samenwerken met partners CultuurcentrumOostzeedagen, lezingen, Pruiverij, BHV, gezamenlijke vrijwilligers & medewerkers avond, korting voor bibliotheekpashouders. Uitwisseling ruimtes.

Kerngetallen Veenkoloniaal MuseumNetto last p/inwoner gem. Veendam € 3,41 en per bezoeker € 3,99 (uitgaand van 23.581 bezoekers). De bedragen zijn tot stand geko-men door de betaalde huur (€ 36.500,-) van de verstrekte subsidie te halen, en deze te delen door het aantal inwoners en aantal bezoekers (inwoners per 31 maart 2015: 27.576, bron: CBS).

Fondsbijdragen van:

Feiten en cijfers

Stichting K.P. Boon

ROTARY CLUB VEENDAM

2015 jaarverslag Veenkoloniaal Museum Veendam

investeren in cultuur - veenkoloniaal museum › nl › over-het-museum › ... · vrijwilligers...

Documents