investigating the relationship between sociological...

* Corresponding author: +989173034810

Copyright©2020, University of Isfahan. This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution License

(http://creativecommons.org/licenses/BY-NC-ND/4.0), which permits others to download this work and share it with others as long as they credit it,

but they can’t change it in any way or use it commercially. Doi: 10.22108/jas.2019.114197.1567

Journal of Applied Sociology

Vol. 30, Issue 4, No. 76, Winter 2020

pp. 9-10

Received: 26.11.2018 Accepted: 15.05.2019

Investigating the Relationship between Sociological Factors and Environmental Behavior of

Citizens of Shiraz

Farnaz Dastras

M.A. of Sociology, Shiraz University, Shiraz, Iran

[email protected]

Bijan Khajenoori*

Associate Professor, Department of Sociology, Shiraz University, Shiraz, Iran

[email protected]

Introduction

The environmental crisis seems to be one of the major challenges that mankind faces in the current century. The term

environmental behavior comes from contemporary conditions in which social studies investigate the environmental

behavior. Explaining the environmental behaviors of individuals is one of the important issues in environmental

sociology. Environmental behavior is a behavior that a person encounters in the environment. Individuals of each

society, in terms of their particular social- cultural context and their personality, have different approaches toward the

environment. These behaviors may be quite positive, pro-environmental or vice versa, totally negative, and contrary

to the environment. In the last two decades of the twentieth century, human activities and environmental damages

have become very important. The world which faces more than six billion people in the future should be sensitive to

this issue. Recently, environmental issues have social meaning and also have cultural-social roots. Shiraz city, as one

of the cities that has involved in numerous environmental crises, such as the water crisis, the crisis of the destruction

of historical gardens, the massive production of garbage and all kinds of other crises, should be given special

attention.This study aims to examine the sociological factors contributing to the environmental behavior among

Shiraz citizens.

Material & Methods

This research was conducted in 2017 through a survey

method. The study population includes all people over

15 years old in 11 zones of Shiraz. According to the

latest statistics, the population of Shiraz is 1,565,572,

and based on the Cochran formula, the total sample

size is 384 people. By using the map of Shiraz

according to the latest changes by the Shiraz

municipality, along with the number of households,

questionnaires in each zone were provided and

distributed. In the next step, the building blocks were

randomly selected in each zone. From each block,

households and from each household, one person was

studied. Statistical samples were obtained using multi-

stage cluster sampling. A questionnaire was used to

collect data. The number of questionnaires distributed

in zones 1 to 11 are: 42 in zone 1, 45 in zone 2, 51 in

zone 3, 67 in zone 4, 37 in zone 5, 33 in the zone 6, 47

in zone 7, 9 in zone 8, 35 in zone 9, 35 in zone 10 and

26 in zone 11, respectively. Research hypotheses were

analyzed using SPSS software.

Kollmuss and Agyeman’s (2002) Environmental

Behavior Model has been used in this study as the

theoretical framework. To sum up, according to the

multi-stage cluster sampling method and based on

Cochran formula, questionnaires were distributed

among 384 cases in 11 zones of Shiraz.

Discussion of Results & Conclusions

In this research, it was tried to identify the

environmental behavior of citizens of Shiraz from a

sociological point of view. Considering that Shiraz city

is one of the most important metropolises involved in

environmental hazards, no organized research has been

conducted to investigate this phenomenon in Shiraz.

The city of Shiraz, as one of the major metropolises of

the country suffers from multiple environmental crises.

Thus, the results of this study can be used by other

researchers. According to the results, 60.8% of people

reported moderate level of environmental behavior,

while 20.3% and 1.6% reported low and high levels of

environmental behavior, respectively. Correlation test

showed that the sociological factors including age,

environmental awareness, environmental knowledge,

emotional involvement, environmental attitude, locus

of control, values, responsibilities and priorities, and

motivation on one hand and contextual variables such

as gender, employment status, and income on the other

hand had significant relationships with environmental

behavior. The results of multivariate regression

Journal of Applied Sociology, Vol. 30, Issue 4, No. 76, Winter 2020 10

equation test showed that environmental awareness,

emotional involvement, gender, age, income, and locus

of control were able to explain 41.7% of environmental

behavior.

Keywords Environmental Behavior, Environmental

Knowledge, Environmental Value, Environmental

Awareness

References

Ahmadian, D. & Haghighatian, M. (2016)

"Sociological Analysis of the Role of Cultural

Factors on Urban Environmental Behaviors of

Citizens of Kermanshah City." Urban

Sociological Studies, 6 (18): 1-20. (in Persian)

Aghili, M. Khoshfar, GH. & Salehi, S. (2009) " Social

Capital and Responsible Environmental

Behaviors in Northern Iran (Case Study: Gilan,

Mazandaran, and Golestan Provinces)." Journal

of Agricultural Sciences and Natural Resources,

16 (1): 236-250. (in Persian)

Beck, U. (2009) Risk Society. Translated by

Mehdizade, M. Tehran: Kavir Press. (in Persian)

Brown, L. (2014) Saving the Planet. Translated by

Taravati, H. Mashhad: Jahad University Press.

(in Persian)

Carty, J.A. & Shrum, L.J. (1993) "A Structural

Equation Analysis of the Relationships of

Personal Values, Attitudes and Beliefs About

Recycling, and the Recycling of Solid Waste

Products." Advances in Consumer Research, 20:

641-6.

De Young, R. (1985-1986) "Encouraging

Environmentally Appropriate Behavior: The

Role of Intrinsic Motivation." Journal of

Environmental Systems, 15 (4): 281-92.

Farahmand, M. Shekohifar, K. & Sayarkholj, H. (2013)

"Social Factors Affecting Environmental

Behaviors: Case Study of Citizens of Yazd

City." Urban Sociological Studies, 8 (22): 109-

141. (in Persian)

Fazeli, M. & JafarSalehi, S. (2013) "The Gap between

Attitude, Knowledge and Environmental

Behavior of Tourists." Tourism Management

Studies, 8 (22): 168-142. (in Persian)

Fu, L. Zhang, Y. Xiong, X. & Bai, Y. (2018) "Pro-

Environmental Awareness and Behaviors on

Campus: Evidence from Tianjin, China."

Journal of Mathematics, Science and

Technology Education, 14 (1): 427-445.

Hemmati, Z. & Shobeiri, M. (2015) "An Analysis of

Components of Environmental Culture

Promotion; A Case Study of Shiraz Citizens."

Journal of Iranian Cultural Research, 8 (4):

197-215. (in Persian)

Kalantari, A. Mazidi, V. & Lashgari, M. (2016)

"Sociological Analysis of Sense of Belonging

towards Nature (Case Study: Tehran

Residents)." Journal of Applied Sociology, 27

(2): 1-6. (in Persian)

Khoshfar, Gh. Salehi, S. Vesal, Z. & Abbaszade, M.R.

(2015) "Social Factors Affecting the

Environmental Awareness of Villagers."

Journal of Rural Research, 6 (1): 137-158. (in

Persian)

Kollmuss, A. & Agyeman, J. (2002) "Mind the Gap:

Why Do People Act Environmentally and What

Are the Barriers to Pro-Environmental

Behavior?." Environmental Education

Research, 8: (3) 239-260.

Krajhanzl, J. (2010) "Environment and Pro-

Environmental Behavior." School and Health,

(21): 251-274.

Livers, S. Serra, P. & Watson, J. (1986) “Environment

and Pro-Environmental Behavior.”

Psychological Reports, 58 (3): 75-96.

Mokhtari, R. Abdollahi, A. & Sadeghi, H. M. (2014)

"Analysis and Recognition of Urban

Environmental Behaviors (Case Study: Isfahan

City, 2012)." Research and Urban Planning, 5

(18): 1-20. (in Persian)

Molina, M. A. Fernández-Sáinz, A. & Izagirre-

Olaizola, J. (2013) "Environmental Knowledge

and Other Variables Affecting Pro-

Environmental Behavior: Comparison of

University Students from Emerging and

Advanced Countries." Journal of Cleaner

Production, (61): 130-138.

Mohammad, A. & Ripudaman, S. (2012) "A Survey of

Environmental Awareness, Attitude and

Participation Amongst University Students: A

Case Study." International Journal of Science

and Research, 3 (5): 1755-1760.

Navah, A. & Forotankia, Sh. (2016) Environmental

Sociology. Tehran: Sociologists. (in Persian)

Salehi, S. & Lotfi, B. (2014) "Sociological Analysis of

Gender Differences in Environmental Attitudes

in Iran." Sociology of Economics and

Development, 3 (1): 109-138. (in Persian)

Schumacher, I. (2013) "The endogenous formation of

an environmental culture". Working Paper, Ipag

Business Schools.

Ritzer, G. (2011) Contemporary Sociological theory.

Translated by Salasi, M. Tehran: Scientific. (in

Persian)

كاربردي شناسي جامعه

8931زمستان ،چهارم شماره (،67) پياپي شماره ،ام سي سال

55/5/8931 پذيرش: تاريخ 5/3/8936 دريافت: تاريخ

51-95صص

شیراز شهر شهروندان محیطی زیست رفتار و شناختی جامعه عوامل بین رابطۀ بررسی

، ايرانشيراز دانشگاه شناسي، جامعه ارشدكارشناس ،دسترس فرناز[email protected]

ايران شيراز، دانشگاه شناسي، جامعهر، بخش دانشيا ،نوریخواجه بیژن[email protected]

چكیده

رفتنار الگنوي از آن در و اسنت شنيراز شنهر شنهروندان محيطني زيسنت رفتنار و شنناتتي جامعه عوامل بين رابطۀ بررسي مطالعه، اين دفه

همنۀ شنامل آماري جمعيت و پيمايش پژوهش، روش. است شده استفاده نظري چارچوب منزلۀ به( 2002) من اجي و كالموس محيطي زيست

بنا آماري هاي نمونه. است شده محاسبه نفر 913 نمونه كل حجم كوكران فرمول براساس كه است شيراز شهر طقۀمن 88 در سال 85 باالي افراد

آمنده، دسنت بنه نتناي طبق. است بوده نامه پرسش اطالعات آوري جمع ابزار اند و آمده دست به اي توشه تصادفي گيري نمونه روش از استفاده

نشنان هنا يافته دومتغيره، روابط سطح در. اند داشته باال درصد 8/7 و پايين درصد 9/56 متوسط، محيطي يستز رفتار نمونه افراد از درصد 1/76

مركز محيطي، زيست نگرش زيست، محيط با عاطفي پيوند محيطي، زيست دانش محيطي، زيست آگاهي سن، شناتتي جامعه عوامل بين دهند مي

رفتنار بنا درآمند مينزان و اشنتغال وضنعيت جنسنيت، شنامل اي زميننه عوامل بين و انگيزه و مسئوليت اولويت، محيطي، زيست ارزش كنترل،

پيونند محيطني، زيسنت آگاهي مستقل متغيرهاي دهند مي نشان چندمتغيره رگرسيون از حاصل نتاي . دارد وجود معناداري رابطۀ محيطي زيست

.كنند مي تبيين را محيطي زيست رفتار وابستۀ متغير درصد 6/38 كنترل، مركز و درآمد سن، جنسيت، زيست، محيط با عاطفي

محيطي زيست آگاهي محيطي، زيست ارزش محيطي، زيست دانش محيطي، زيست رفتار: کلیدی یها واژه

:63869693186نويسنده مسؤول

Copyright©2020, University of Isfahan. This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons

Attribution License (http://creativecommons.org/licenses/BY-NC-ND/4.0), which permits others to download this work and share it

with others as long as they credit it, but they can’t change it in any way or use it commercially.

Doi: 10.22108/jas.2019.114197.1567

8931زمستان ،چهارم شماره (،67) پياپي شماره ،ام سي سال كاربردي، شناسي جامعه 97

مسئله بیان و مقدمه

طبيعنت همنان جامعنه، و جامعنه طبيعنت، امنروزه بک ازنظر

از جامعنه و طبيعت اوليه صنعتي جامعۀ در كه حالي در است؛

و طبيعنت پيشنرفته، صننعتي جامعنۀ در بودنند، شده جدا هم

Tپيشرفته جامعۀ در يعني اند؛ شده تنيده هم در توبي به جامعه

محنيط جامعه در بيشتر منوارد بنر در آمده هاي پيشدگرگوني

متقنابالا نيز طبيعي هايدگرگوني اين و گذارند مي تأثير طبيعي

هننناي بحنننران(. 693: 8936 ريتنننزر،) اثرگذارنننند بنننر جامعنننه

كنه كنرد درک اي گوننه بنه بايند را كنوني عصر محيطي زيست

آنگونه. شود طبيعت -جامعه هاي دوگانه از فراتر فهمي سبب

شناسني، جامعنه در مرسوم دوگانۀ اين از فراتر بک اولريش كه

پيشننهاد ها بحران فهم براي را گرا برساتت و گرا واقع نگاه دو

زيستي محيط بحران رسد مي نظر به(. 36-53: 8911 بک،) كند مي

آن بنا حاضنر قنرن در بشنر كه است هايي چالش ترين مهم از

تخرينب زيستي، تنوع كاهش و هوا، آب در تغيير. روست روبه

بسنياري و آب كمبنود آن، از ناشني فجنايع و زيسنت محيط

الگوهناي در را تغييراتني كنه اند هايي واقعيت مشکالت ديگر،

تواهنند تأثير نيز بر آينده و اند كرده ايجاد حاضر نسل يزندگ

در قطعناا زيستيمحيط بحران اين با شيوۀ رويارويي. گذاشت

دارد اي كنننده نقنش تعينين آينده و حاضر نسل زندگي كيفيت

(Marquez, 2011831: 8933 شبيري، و همتي از نقل به ؛.)

را آن يسنت ز محيط متخصصان كه دارد قرار حالتي در جهان

(. 85: 8939 ،بنراون ) نامنند مني «سنقو و حند از بيش فشار» حالت

سنطح به ملي سطح از محيطي زيست مشکالت هاي ويژگي تغيير

از و بلندمندت بنه مندت كوتناه از پراكننده، بنه متمركز از جهاني،

از نقننل بننه ؛8918 وينننوگراد،) زينناد پيچينندگي بننه كننم پيچينندگي

جلنب بنه كنه كنند مي ايجاب ،(9: 8935 ان،همکار و آبادي ملک مختاري

رفتارهنناي بننر تأثيرگننذار عوامننل شناسننايي و عمننومي مشنناركت

.شود بيشتري توجه آنها تقويت و زيست محيط حاميانۀ

آيند برمني معاصنر شرايط از «محيطي زيست رفتار» عبارت

مطالعنه را محيطني زيسنت رفتار اجتماعي، مطالعات آن در كه

اكوسيسنتم، زيسنت، محيط تغييرات جامعه كه زماني. كنند مي

هناي فعالينت دلينل به دهد كه را نشان مي هوا و آب و بيوسفر

آن بنر عمنده طنور به متخصصان توجه اند، شده تشديد انساني

اننریي، مصرف با كه شود مي متمركز محيطي زيست رفتارهاي

بننابراين، اند؛ مرتبط آلودگي و محصوالت هدردادن تام، مواد

محنيط بنر بسنزايي تأثير كه است رفتاري محيطي زيست ررفتا

محنيط با مرتبط رفتارهاي» از عبارت دليل، بدين. دارد زيست

,Churchman, 2002 in: Krajhanzel) شنود مي استفاده« 8زيست

زيسنت محنيط قبال در افراد رفتارهاي تبيين(. 251-252 :2010

بنه كنه تاسن محيطني زيسنت شناسي جامعه در مهم مسائل از

كاربردي فراوان اهميت نظري، اي مسئله بر عالوه متعدد داليل

هناي ملنت - دولنت و انسناني جوامع بيشتر امروزه زيرا دارد؛

تاورمياننه و آسنيايي كشنورهاي از بسنياري ازجمله مختلف

.بينند مي رو روبه ها بحران اين با را تود ايران، مانند

هناي هزيننه بناالرفتن بنا همزمان شناسي، جامعه در امروزه

هنا بحنران اينن بشنري، جوامنع بنراي زيسنت محيط تخريب

بنراي تنالش كه اند شده ظاهر برانگيزي پرسمان مسائل منزلۀ به

از بسنياري مركنز بنه شندن در حنال تبنديل آنها بندي صورت

انجنام مختلفني هناي بنندي صورت راه اين در. است مطالعات

. شنوند مي بنديدسته شده مطالعه سطوح با متناسب كه اند شده

رفتننار تبيننين بننراي عيننني و ذهننني عوامننل كلنني، طننور بننه

بنه ذهنني هناي تبينين . شنوند مني گرفته كار به محيطي زيست

نظنر فنردي ادراكات و ها آگاهي ارزشي، نگرشي، هاي ويژگي

ماننند عينني روابنط تنأثير كوشنند مي عيني هاي تبيين و دارند

يننا اجتمنناعي كنتننرل يطنني،مح زيسننت رفتننار انجننام امکانننات

مجبنور محيطني زيست رفتار انجام براي فرد كه را هايي هزينه

محيطني زيسنت رفتنار تبيين براي مبنايي آنهاست، پرداتتن به

(.891: 8935 جعفرصالحي، و فاضلي) دهند قرار

بندون و غيرعمندي اسنت ممکن فرد زيستي محيط رفتار

كنند؛ نمني درک را رشرفتنا تأثير فرد مواقع اين در. باشد فکر

1 Environmentally- relevant behavior

96 محيطي شهروندان شهر شيراز شناتتي و رفتار زيست رابطۀ بين عوامل جامعهبررسي

گنل ترنند، مني سنويا محصنوالت منردم از تيلي براي مثال

تنأثير متوجه فردي كه شرايطي در اما كشند؛ مي سيگار يا چينند مي

محيطني زيسنت رفتنار دربنارۀ باشند، زيسنت محنيط بر رفتارش

محيطني زيسنت رفتنار دربنارۀ طور مستقيم به يا( عمدي) قصدي

بنه غذادادن يا شهر حومۀ به زائد مواد بردن مانند كنيم؛ مي صحبت

براسناس محيطني زيست رفتار موارد در بيشتر. زمستان در ها پرنده

زيسنتي محيط غيردوستانۀ دوستانه يا رفتار محيطي، زيست آگاهي

كنه اسنت رفتناري زيسنتي محنيط طرفدارانۀ رفتار. شود مي تلقي

معنۀ جا منتن در( محيطني زيسنت داننش سبراسا يا) كلي طور به

امنروزه . شنود مني تلقي زيست محيط به شيوۀ احترام شده، مطرح

كنه شود مي ها پديده از وسيعي دامنۀ شامل محيطي زيست مباحث

در نظر گرفتنه منفي كلي طور به زيستي محيط حوزۀ محافظت در

يکنديگر از محيطني زيسنت مباحث از حوزه 3 آنها بين. شوند مي

:اند شده متمايز

بناهناي تحرينف زبالنه، : زيسنت محيط اييزيب مباحث. 8

ها؛ حومه از سوءاستفاده و طبيعي تاريخي

پايدار منابع از حد از بيش استفادۀ: طبيعي منابع مباحث. 5

(.سنگ زغال و بنزين مثل معدني منابع) ناپايدار و( تاک آب،)

در سنمي منواد هنوا، آلودگي: سالمت با مرتبط مباحث. 9

يافتنه افزايش انساني هاي فعاليت با كه تشعشع سطح يا محيط

.است

كشناورزي، انبوه توليد: منزلت آن و زندگي از حفاظت. 3

زيسنتگاه تخريب حيوانات، روي آرايشي محصوالت آزمايش

(.كوچ)مهاجرت موانع ايجاد و طبيعي

رفتنار به مربو هاي پژوهش در شده مطرح بندي اين طبقه

رفتنار سناتتار طبق. شود مي استفاده زيست محيط در ها انسان

رفتنار نواحي است، مرتبط زيستي محيط مختلف مباحث با كه

مننابع زيبنايي، سنالمت، بنا قياسني طنور به كه محيطي زيست

شوند؛ ارتبا دارند، از هم متمايز مي زندگي حفاظت و طبيعي

رفتننار بننر تأثيرگننذار عوامننل سنننجش بحننث كننه زمنناني امننا

بنر انسنان رفتنار پرسيد تأثير ايدب آيد، مي پيش محيطي زيست

كندام بنه بايند رفتارها اين تبيين براي و چيست زيست محيط

رفتار هاي حوزه از كرد. توجه جوامع در افراد زندگي از بخش

بنه مسيرشنان منردم امروزه. است مرور و عبور محيطي زيست

ازنظنر كنه ) نقلينه وسنيلۀ اننواع ميان از را تارجي كشورهاي

زيسنت محيط بر تأثيرشان و اطمينان و سرعت ،راحتي قيمت،

تأثيرگذاري عوامل چه مثال براي. كنند مي انتخاب( اند متفاوت

قطار پاريس به پراگ از رفتن براي افراد برتي كه دارند وجود

هواپيمنا بنا ديگنر اي عنده كنه حنالي در كننند؛ مي انتخاب را

وقنت، بننزين، ينا بلنيط قيمنت شامل بديهي عوامل روند؟ مي

بنه نسنبت افنراد رفتنار ... . و راننندگي لنذت پرواز، از ترس

جواب گيرد و عوامل تأثير مي از دامنۀ وسيعي از زيست محيط

بيشنترين عنواملي چنه كه سؤال وجود ندارد اين براي مطلقي

گذارننند منني زيسننت محننيط بننه انسننان رفتننار بننر را تننأثير

(Krajhanzel, 2010: 254.)

محنيط دربنارۀ مشخصني نسبتاا رويکرد فرادا اي جامعه هر در

مسننئوالنه، اسننت ممکننن كننه دهننند منني نشننان تننود از زيسننت

از وسنيع طينف اينن . باشند دو اين بينابين رفتاري مسئوالنه يا غير

بيشنماري تنأثير عوامنل و متغيرهنا از زيسنت، محنيط با برتورد

مربنو فنرد رواني و اجتماعي محيط به عمده طور به كه گيرد مي

و انسان شناتت با بنابراين، ؛(536: 8911 همکناران، و عقيلي) شوند مي

هناي رينزي برنامنه تنوان مني او، رفتارهاي و تلقي طرز بيني، جهان

رفتننار. داد انجننام زيسننتي محننيط مسننائل حننل بننراي بهتننري

از زيسنت محيط با برتورد در فرد كه است رفتاري زيستي، محيط

مقتضنيات و شرايط برحسب اجتماع، هر افراد. دهد مي بروز تود

متفناوتي برتنورد تنود، شخصنيتي و فرهنگي اجتماعي، تاص

كنامالا اسنت ممکنن رفتارهنا اينن . دارند زيست محيط به نسبت

مخنالف و منفي كامالا برعکس، يا و مسئوالنه گرايانه محيط مثبت،

(.553: 8935 كيا، فروتن و نواح)باشند زيستمحيط

آنهنا محيطني زيست هاي آسيب و انسان يها فعاليت مقولۀ

كنه جهناني . يافت زيادي اهميت بيستم قرن پاياني دهۀ دو در

بايد روست، روبه نفر ميليارد شش از بيش جمعيتي با آينده در

اكننون (. 853-876: 8915 فاضنلي، ) باشند حسناس مقولنه اين به

اآنه قلمرو كه اند كرده پيدا دامنه قدري به محيطي زيست مسائل


مسنائل حاضنر زمنان در. شنود نمني تتم فني مسائل به ديگر

فرهنگني ريشۀ و اند يافته اجتماعي مفهوم عميقاا محيطي زيست

ارتبنا زيادي مسائل با زيست محيط حفظ. دارند اجتماعي -

اجتمناعي فرهننگ مسنئلۀ آنهنا ترين مهم و بزرگترين كه دارد

به(. 836: 8933 همکاران، و فر توش از نقل به ؛8915 زاده، اسالم) است

محنيط بنه رساندن آسيب از اجتناب راهکارهاي از دليل همين

بنه هنا انسنان رفتنار تغيينر آن، تخريب از جلوگيري و زيست

,Quimbita & Pavel) اسنت گراياننه طبيعنت ابعاد وسوي سمت

(.836: 8933 همکاران، و فر توش از نقل به ؛2005

متعنندد هننايبحننران بننا درگيننر شننهرهاي از شننيراز شننهر

باغننات تخريننب بحننران آب، بحننران مانننند محيطنني زيسننت

فرهننگ بنا شنهري منزلنۀ بنه ) زبالنه ۀگسنترد توليند تاريخي،

منزلنۀ است؛ بنابراين، بايد به آن به ديگر هايو بحران( مصرفي

پنژوهش اين در. شود ويژه توجه كشور شهرهاي كالن از يکي

دربنارۀ محيطني زيسنت ررفتنا منظنر شهروندان شهر شيراز از

بننابراين، انند؛ شنده مطالعنه شنهر كنالن اين متعدد هاي بحران

هناي حوزه در زيست محيط دربارۀ آگاهانۀ افراد رفتار هرگونه

رفتنار منزلۀ به پژوهش ميدان با متناسب شهري زندگي مختلف

در رفتارهنا اينن . اسنت شنده گرفتنه نظنر در محيطني زيست

در غيرمسنئوالنه تنا مسنئوالنه رهناي رفتا از متنوعي هاي طيف

از همچننين . شنوند مني بنديدسته شهري زيستمحيط مقابل

بنراي كنه گيرنند مني تنأثير فنردي و اجتماعي عوامل بسياري

اند. شده شناسايي مختلفي عوامل آنها، شناتت

پژوهش پیشینۀ

شنناتتي جامعنه تحليل» پژوهش( 8935) حقيقتيان و احمديان

شنهري محيطني زيسنت رفتارهناي بنر گني فرهن عوامل نقش

. دادنند انجنام پيمنايش روش را بنه «كرمانشاه شهر شهروندان

كرمانشناه شنهر سنال 85 باالي شهروندان شامل جامعۀ آماري

رفتارهنناي ميننانگين دهننند نشننان منني هننا يافتننه. اسننت بننوده

بين و است( 8/9) باال به رو متوسط شهروندان، محيطي زيست

رفتنار بنا محيطني زيسنت هاي آگاهي و اورب ارزش، متغيرهاي

متغينر در حنالي كنه دارد؛ وجنود معنناداري رابطۀ محيطي زيست

محيطني زيسنت رفتارهناي همچنين. ندارد رابطه آن با تحصيالت

اينن در. انند متفناوت سنني هناي گروه و تأهل جنسيت، برحسب

كننندۀ بينني پيش درواقع، فرهنگي عوامل گفت توان مي كلي نتيجۀ

.اند مسئوالنه محيطي زيست رفتارهاي تروي هاي استسي

عوامننل بررسنني» پننژوهش( 8935) همکنناران و كالنتننري

شهروندان زيست محيط به نسبت مندي تعلق بر مؤثر اجتماعي

و نشنان دادنند روابنط انجنام پيمايش روش را به «تهران شهر

بنا ارتبنا تجربنۀ محيطني، زيسنت هناي ارزش بين دومتغيره

متغينر بنا ديننداري و محيطني زيسنت پنذيري جامعه طبيعت،

نشان چندمتغيره رگرسيون پذيرند. تعميم و تأييدشدني وابسته،

تغيينرات از درصند 31 اسنت توانسنته نظنري الگوي دهد مي

مسنير تحليل. دهد توضيح نمونۀ پژوهش ميان را وابسته متغير

ايمتغيرهن دهند مي نشان نيز وابسته متغير با مستقل متغيرهاي

محيطني زيست هاي ارزش و( 786/6) طبيعت با ارتبا تجربۀ

.اند داشته وابسته متغير بر را تأثير بيشترين ترتيب به( 937/6)

هاي مؤلفه بر تحليلي» پژوهش در( 8933) شبيري و همتي

روش بنه «شيراز شهر شهروندان زيستي محيط فرهنگ ارتقاي

متغيرهناي ابن زيسنتي محنيط فرهننگ دادنند نشنان پيمايش،

آمنوزش و كارآمندي احسناس شنده، ارائه تدمات و امکانات

متغيرهناي بنا و دارد معننادار و مثبنت اي رابطه زيستي محيط

معننادار غينر اي رابطنه اجتمناعي هنجار و زيستي محيط دانش

مسنتقل متغيرهاي بين چندمتغيره رگرسيون آزمون نتاي . دارد

متغيرهناي بنين از دهنند مني نشنان زيسنتي محنيط فرهنگ و

و شنده ارائنه امکاننات و ها فرصت متغير دو الگو، در واردشده

.معنادارند كارآمدي احساس

شنناتتي جامعنه تحليل» پژوهش( 8939) لطفي و صالحي

را بنه «ايران در محيطي زيست هاي نگرش جنسيتي هاي تفاوت

هناي ارزش پيمنايش پننجم منو روي و ثانويه روش تحليل

بنه اكتشنافي عامل تحليل از استفاده آنها با. دادند انجام جهاني

پيمنايش در زيسنت محنيط با مرتبط هاي گويه سازي شاتص

محيطنني، زيسننت اهميننت شنناتص سننه درنتيجننه، پرداتتننند؛


محيطني زيسنت حساسنيت و محلي محيطي زيست حساسيت

حساسنيت ازنظنر دهنند مي نشان ها يافته. شد استخرا جهاني

آن در كنه جهناني و تود جامعۀ زيست طمحي به نسبت افراد

معنناداري تفناوت منردان و زننان نگرش بين كنند، مي زندگي

مسننائل بننه نسننبت اهميننت دربننارۀ امننا شننود؛ نمنني ديننده

و زننان بين رفتار، و عمل به معطوف نگرش و محيطي زيست

.است شده مشاهده معناداري تفاوت مردان

عوامننل سننيبرر» پننژوهش( 8935) همکنناران و فرهمننند

«يزد شهر شهروندان محيطي زيست رفتارهاي بر مؤثر اجتماعي

صنورت بنه آمناري جامعنۀ . دادنند انجنام پيمايش را به روش

نفننر 959 كننوكران فرمننول از اسننتفاده بننا اي توشننه تصننادفي

آگناهي سنن، متغيرهناي بين دهند مي نشان نتاي شد. انتخاب

فتارهناي ر و زنندگي از رضنايت فردگرايني، محيطني، زيست

زننان بنين همچنين دارد؛ وجود معناداري رابطۀ محيطي زيست

وجنود معنناداري تفاوت محيطي زيست رفتارهاي در مردان و

ضريب به توجه با دهند مي نشان رگرسيوني تحليل نتاي . دارد

معادلننۀ در مانننده بنناقي متغيرهنناي كلنني، ۀشنند تعننديل تعيننين

را وابسنته متغينر وارينانس از درصد 51 همديگر با رگرسيون

.كنند مي تعيين

و محيطانه زيست آگاهي» پژوهش( 2018) 8همکاران و فو

مننوردي مطالعننۀ دانشنگاه؛ محننيط بننر محيطاننه زيسننت رفتنار

آگنناهي بننين رابطننۀ را بننا هنندف بررسنني «چننين تننايجين،

تنأثيرات بنا همنراه محيطاننه زيسنت رفتنار و محيطاننه زيست

نامنه پرسنش بنا ها داده. ادندانجام د فرهنگ و موانع ها، محرک

گنردآوري منديران و علمني هيئنت اعضاي دانشجويان، ميان

سه هر ميان زيستانه محيط ها نشان دادند رفتارهاي شدند. يافته

از تنر راين علمني هيئنت اعضاي و مديران دانشجويان، گروه

سنطح در محيطانه زيست آگاهي و بوده محيطانه زيست آگاهي

. اسنت گرفتنه قنرار محيطني زيسنت رفتار هب نسبت تري پايين

محيطانننه زيسنت رفتننار بنر نيننز اجتمناعي و فرهنگنني عوامنل

از منا فهم بر تأييدي كه مديران ميان ويژه به اند. بوده تأثيرگذار

1 Fu et al.

در پاسنخگويان همچنين. رفتار است –آگاهي شکاف چرايي

رفتارهنناي از بيشننتر تصوصنني محيطانننۀ زيسننت رفتارهنناي

رفتارهناي ۀگستر و اند داشته مشاركت ۀ عموميمحيطان زيست

عمنومي محيطانه زيست رفتارهاي از تصوصي محيطانۀ زيست

.است بيشتر بوده

فرهننگ درونني گينري شنکل » پژوهش (2013) 5شوماتر

دهنند مني نشان دادند. نتاي انجام پاريس را در «زيستي محيط

محنيط فرهننگ بنراي آزاداننه تواننند نمي كم ثروت با جوامع

حفنظ در توانند مني تنهنا جامعنه درواقع، كنند؛ هزينه زيستي

محنيط كيفيت اينکه شر به .كند گذاري سرمايه زيست محيط

بنه كنه اي جامعنه . باشند داشته قرار نامناسبي سطح در زيست

اسنت ممکنن يابد، مي دست اقتصادي توسعۀ از تاصي سطح

زيسننتي ط محنني فرهنننگ توسننعۀ راه در را ثننروتش از بخشنني

در هنر دو ثروت و زيستي محيط كيفيت زماني كه. كند صرف

طنور بنه اسنت ممکنن جامعنه باشند، داشته قرار بااليي سطح

را زيسنتي محنيط فرهننگ در هنگفنت گنذاري سرمايه موقت

پناييني زيسنتي محيط كيفيت كه جوامعي براي. بداند مطلوب

بازتوردي حلقۀ است ممکن فرهنگ در گذاري سرمايه دارند،

.كند القا را مثبتي

دانننننش» در پننننژوهش( 2013) 9همکنننناران و مولينننننا

محنيط طرفندار رفتنار بنر منؤثر عوامل ديگر و محيطي زيست

توسنعه حال در كشورهاي دانشگاه دانشجويان مقايسۀ: زيست

از هننايي دانشننگاه دانشننجويان اي ميننان ، مطالعننه«پيشننرفته و

آمريکنا، متحدۀ ياالتا) اقتصادي مختلف سطوح با كشورهاي

توضنيحي متغيرهناي . دادنند انجنام ( برزيل و مکزيک اسپانيا،

جننس، پنرورش، و آمنوزش غيررسنمي و رسمي منابع شامل

نشنان هنا يافتنه . انند شده درک اثربخشي و ها نگرش و ها انگيزه

سناتتارهاي و تندمات فرهنگ، شامل بيروني عوامل دهند مي

محيطني زيسنت رفتنار در است ممکن كشور هر در اجتماعي

نشنان پنژوهش نتيجنۀ . باشنند داشته مؤثري نقش دانشجويان

متغيرهناي تنرين مهنم شنده، درک اثربخشني و انگينزه دهد مي 2 Schumacher 3 Molina et al.


داننش در حالي كه اند؛ محيطي زيست رفتار تبيين در تأثيرگذار

تحصنيالت و نگنرش محيطي، زيست طرفدارانۀ رفتار بر مؤثر

.اند نبوده ريتأثيرگذا متغيرهاي غيررسمي،

مشناركت، » با انجام پنژوهش ( 2012) 8ريپودامان و محمد

صورت به «دانشجويان ميان در محيطي زيست آگاهي و نگرش

مشنناركت و نگننرش آگنناهي، سننطح هننند، پيمايشنني در

ازطرينق هنا داده. كردنند بررسني را دانشجويان محيطي زيست

داننش بناالي نتناي سنطح . انند شنده گنردآوري نامنه پرسش

را مينان زيست محيط به نسبت مثبت نگرش و محيطي يستز

در مشناركت دهندۀ نشان ها يافته اما دهند؛ مي نشان دانشجويان

اينن . انند پايين سطح در زيست محيط از حفاظت هاي فعاليت

نگنرش و داننش از غينر عنواملي اسنت ممکن دهد مي نشان

مشناركتي هناي فعالينت تشنويق براي محركي محيطي، زيست

بهترشننندن و زيسنننت محنننيط از حفاظنننت در انشنننجوياند

.باشد هايشان فعاليت

مناسننب رفتارهنناي تشننويق» پننژوهش( 1985) 5ديانننگ

8317 و 8315 سنال را در «دروني انگيزۀ نقش: محيطي زيست

كنه اسنت اي انگيزه فهم انواع هدف،. دادند انجام ميشيگان در

هناي تفعالين طنول در طبيعني مننابع حفنظ بنراي بايند مردم

بررسي جزئيات با مقياس مجموعه سه. دهند انجام شان روزانه

قنوي رابطنۀ هنا يافتنه . ها انگيزه و رضايتمندي رفتارها،: شدند

تأييند را روزاننه كارانۀ محافظه رفتار و دروني هاي انگيزه ميان

سنبک كنه اسنت صنورت بندين پنژوهش اين نتيجۀ. كنند مي

. دارد شيشنه و كاغنذ بازيافنت بنا مثبتي رابطۀ رو، ميانه زندگي

منذهب » پنژوهش در( 1986) 9همکارانش و ليورس آن مشابه

كه رسيدند نتيجه اين به «شده بستري سالخوردۀ افراد از بازديد

بنه گنرا سننت و منذهبي زندگي سبک و ها ارزش داراي افراد

بنراي جامعنه، شنرايط وضنعيت بهبود در گروهي هاي فعاليت

.مندند عالقه محيطي، شرايط مثال

معادلننۀ تحليننل» پننژوهش در (1993) 3شننروم و كننارتي 1 Mohammad & Ripudaman 2 De Young 3 Livers et al. 4 Carty & Shrum

دربنارۀ عقايند و هنا نگرش فردي، هاي ارزش رابطۀ ساتتاري

عقايند و ها نگرش فردي، هاي ارزش بين رابطۀ ،«زباله بازيافت

طنور را بنه زبالنه بازيافنت و كلي صورت به دربارۀ بازيافت را

ماننند هنايي ارزش هنند د نشنان مني نتاي ويژه بررسي كردند.

در عمومناا ديگنران بنه احتنرام و تودشنکوفايي نفنس، عزت

بنر اند. عالوه كننده تعيين ها زباله بازيافت به مربو هاي فعاليت

داشنتن و طبيعت از لذت به مندي عالقه مانند هايي ارزش اين،

در ممکن شناتتي بوم رفتارهاي ترين مهم آن، به نسبت تعصب

.بود ارۀ طبيعتدرب آنها پژوهش

شنود چنين اسنتنبا مني شده انجام هاي پژوهش بررسي از

رفتننار بننر اثرگننذار مهننم عوامننل از همننواره فرهنننگ كننه

بهتنرين عبنارتي، بنه اسنت؛ شده گرفته نظر در محيطي زيست

با مرتبط عوامل تبيين و محيطي زيست رفتار تحليل براي منظر

.است هبود فرهنگي شناسي جامعه نظرگاه همواره آن

اثرگذار متغيرهاي همۀ توان مي پيشين مطالعات مجموع از

در كنه كرد بندي جمع بيروني و دروني عوامل ۀحوز دو در را

بنراي . اسنت شنده تأكيند عوامل اين از بخشي بر پژوهش هر

فنردي عقايند و هنا ارزش و درونني هناي انگيزه دانش، نمونه

امکانات و ها رساتتزي و رفتار بر مؤثر دروني عواملي منزلۀ به

توسننعۀ و فننرد دردسننترس تنندمات و فرهنننگ دردسننترس،

از بخشنني و رفتننار انجننام بننراي منندنظر جامعننۀ اقتصننادي

مندنظر رفتنار بنر فنرد تحصنيالت و جنسيت نظير هايي متغير

شنده اسنتفاده متغيرهناي مجموعۀ مؤثرند. زيست محيط حامي

هنم با منطقي يا رابطه در پژوهشگران اين از كدام هر وسيلۀ به

بنومي بسنتر بنه توجنه بنا و اسنتفاده موضوع بهتر تبيين براي

مختلف به عوامل پژوهش اين در. شوند مي تعديل شده مطالعه

محورينت بنا بيرونني و درونني عوامنل از نسبتي در ذكرشده

.شده است ( توجه2002) 5من اجي و كالموس الگوي

پژوهش نظری مبانی

بنننراي متننننوعي ويکردهننناير اجتمننناعي علنننوم زميننننۀ در

5 Kollmuss & Agyeman


متناسنب كه اند شده پيشنهاد محيطي زيست رفتار بندي صورت

از نيز ذكرشده هاي الگوي اجتماعي، علوم پيچيدگي افزايش با

هناي الگنوي سنوي و سنمت به علتي تک و تطي هاي الگوي

اينن در معروف الگوي چند ادامه در. اند يافته تکامل تر پيچيده

شد:معرفي تواهند زمينه

فنرد در تغيينر سنطح چهنار دهنند مي نشان يرز سي مطالعات

كنند پيندا تغيينر بايند فنرد داننش چينز هر از پيش و دارد وجود

تغيينر و شنود مني نگرش تغيير موجب دانش در تغيير(. آموزش)

دنبنال بنه را گروهي رفتار تغيير سپس و فردي رفتار تغيير نگرش،

داننش تغيينر بنا مقايسنه رد فنرد نگرش تغيير ترتيب، بدين. دارد

رفتنار بنر فرد نگرش در تغيير. دارد نياز بيشتري زمان به او فردي

تنأثير سنازماني و اجتمناعي -گروهني رفتنار بنر درنهايت، و او

(. 838: 8933 همکناران، و فنر تنوش از نقل به ؛8917 اسماعيلي،) گذارد مي

هنناي آگنناهي افننزايش زيسننت، محننيط حفاظننت نهننايي هنندف

محيطني زيسنت فرهنگ تقويت و جامعه سطح در حيطيم زيست

(.838: 8933 همکاران، و فر توش) است اجرايي مختلف سطوح در

سنال بنه گرايانۀ مربو محيط رفتار تطي و قديمي الگوي

گراياننه محنيط رفتنار الگنوي ترين قديمي و ترين ساده ،8378

پيندايش سنبب محيطني، زيست دانش كه صورت بدين. است

آگناهي بنا فنرد طنوري كنه بنه شود؛ مي محيطي ستزي نگرش

درنهاينت، بيشنتر زيسنتي محنيط توجهنات و محيطني زيست

اينن فنر . دهند مني انجام زيست محيط به معطوف رفتاري

محنيط مسنائل دربنارۀ ديده آموزش افراد كه است اين بر الگو

رفتارهنناي داوطلبانننه صننورت بننه اسننت ممکننن زيسننتي

(.556-557: 8935 كيا، فروتن و نواح) دهند انجام گرايانه محيط

دهند نشان مني ( 1975) 8فيشباين و ايزن عقالني كنش الگوي

قبلني حلقۀ. دهد مي روي عوامل از يا زنجيره پي در رفتار يا كنش

تودشان نيت، و قصد اما است؛ آن انجام نيت و قصد رفتار، بروز

متغينري هكن رفتنار بنه نگرش اولي،: ديگرند متغير دو تابع و متأثر

كنشنگر فنرد منظنر از رفتنار آن، طني و اسنت شخصي و فردي

و كننندۀ نفنوذ مننعکس كنه ذهنني هنجار دومي،. شود مي ارزيابي

1 Ajzen & Fishbein

( رفتنار ) كنار ينک بنراي را آن شنخص و اسنت اجتمناعي فشار

مبتنني فر اين بر عقالني كنش نظريۀ. كند مي ادراک و احساس

همنۀ اطالعنات آنهنا .كننند مني عمل منطقي طور به افراد كه است

مننظم طنور بنه و آوري جمنع را دار هدف رفتار دربارۀ دردسترس

(.556: 8935 كيا، فروتن و نواح از نقل به)كنند مي ارزيابي

فاكتورهناي ( 1981)5 كسل و فيتکو گرايي بوم رفتار الگوي

رفتنار تبينين براي شناسي روان فاكتورهاي همانند را اجتماعي

كهبر دارد در را متغير پن آنها الگوي. برد ارك به گرايانه محيط

تأثير گرايانه محيط رفتارهاي بر مستقيم غير و مستقيم صورت به

كننش بنراي امکاننات و هنا قابلينت الگنو، اين در گذارند. مي

اين افراد براي كه اند زيربنايي و اقتصادي عوامل گرايانه، محيط

. كننند عمنل كولنویيکي ا صنورت بنه كه كنند مي ايجاد را توانايي

را اكولنویيکي رفتارهناي كنه اند دروني عوامل رفتاري هاي مشوق

اجتمناعي، مطلنوب شنرايط مثال براي) كنند مي تقويت و حمايت

بنه اكولنویيکي رفتنار بنازتورد (. پولي انداز پس زندگي و كيفيت

تقوينت اكولنویيکي رفتنار بنراي فرد دارد امکان كه معناست اين

بنراي ) باشند ممکن است دروني بازتورد اين. ندك دريافت مثبت

كننردن و نظافننت مانننند كنناري درسننت انجننام از رضننايت مثننال

باشند بيروني يا( اند اجتماعي توشايند هاي فعاليت نريختن، آشغال

نقنل بنه ( )شده آوري جمع هاي بطري براي پول براي مثال دريافت)

(.576: 8935 كيا، فروتن و نواح از

و هناينس : مسنئوالنه زيستيمحيط رفتار نيبي پيش الگوي

دربنارۀ مطالعۀ پژوهشني 851 از فراتحليلي( 1986) 9همکاران

دربنارۀ را زير متغيرهاي و دادند انجام گرايانه محيط رفتارهاي

داننش ( 8: كردنند كشنف گراياننه محنيط مسنئوالنۀ رفتارهاي

شننا آ دالينل آنهنا و محيطني زيست مشکالت با بايد افراد: مسائل

چگوننه بداننند بايند افنراد : كننش هناي راهبنرد داننش ( 5. شوند

منبنع ( 9. كنند كمتر زيستي محيط مشکالت بر را اثرشان توانند مي

ينا دارد را رفتنارش تغيير توانايي آيا اينکه از تشخيص فرد: كنترل

بيشنتر تنر، قنوي گرايانۀ محيط هاي نگرش با افراد: ها نگرش( 3. نه

تماينل : زبناني التنزام ( 5 انند. گراياننه محيط تارهايرف به مند عالقه 2 Fietkau & Kessel 3 Hines et al.


ترغينب براي شخص تمايل دهندۀ نشان كنش، انجام براي ارتباطي

كه افرادي: فردي تعهد احساس( 7. است زيستي محيط رفتارهاي

مسنئوالنۀ رفتارهاي انجام براي دارند، تر قوي فردي تعهد احساس

ننواح از نقنل به) دهند يم نشان تود از بيشتري عالقۀ زيستي محيط

(.578: 8935 كيا، فروتن و

8ولنف و مسئوالنۀ هانگر فورد محيطي زيست رفتار الگوي

پيشننهاد آمنوزش ازطريق را يادگيرنده رفتار در تغيير ،(1990)

متغيرهناي با منطبق تغيير دسته سه آنها، الگوي پايۀ بر. كند مي

متغيرهناي از: نند ا عبنارت كنه شود مي ارائه رفتار براي موجود

متغيرهناي . دهني قندرت متغيرهاي و شخصي متغيرهاي نياز، پيش

. بخشنند مني شندت را گينري تصنميم كنه اند متغيرهايي نياز پيش

و اكولنویيکي دانش. است زيستي محيط حساسيت آنها ترين قوي

قنرار دسنته اينن در نينز اقتصاد و فناوري آلودگي، دربارۀ نگرش

مهم در سنطح زيستي محيط مسائل دربارۀ فردي متغيرهاي. دارند

و مسنائل عمينق داننش دسنته، اينن در عمده متغير اند. دو فردي

ت ين تقو را احساس اين دهي قدرت متغيرهاي. است فردي سرمايۀ

كننيم. حنل را مان زيستي محيط مشکالت توانيم مي ما كنند كه مي

بهتنرين عمل، هايراهبرد از استفاده مهارت و دانش دسته، اين در

و ننواح از نقنل بنه ) انند گراياننه محيط رفتارهاي براي كننده پيشگويي

(.579-573: 8935 كيا، فروتن

( 1992) 5فنر دوئنن پرايزن و دايکمن رفتار -هزينه الگوي

را اي گراياننه محنيط رفتارهناي افنراد كنه است صورت اين به

،الگنو اينن در. باشند داشنته كمتري هزينۀ كه كنند مي انتخاب

در بلکنه شنود؛ نمني تعريف آن اقتصادي معناي دقيقاا به هزينه

و زمنان چنون ديگري عوامل شامل كه است تر گسترده معنايي

آنهنا بررسي است. در گرايانه محيط رفتار براي موردنياز تالش

گراياننۀ محنيط رفتنار و زيسنتي محنيط نگرش شد داده نشان

يکنديگر بنا داري معنني رابطنۀ ( بازيافنت مثال براي) هزينه كم

دهنند، مني اهمينت زيسنتي محيط مسائل به افرادي كه. دارند

ترغينب بازيافنت مثنل هزيننه كنم هايي فعاليت به دارند تمايل

رفتننار بننر مثبننت محيطنني نگننرش ديگننر، عبننارت بننه شنوند؛ 1 Hungerford & Volk 2 Diekmann & Franzen

ننواح از نقل به) دارد تأثير طور مستقيم به هزينه، گرايانۀ كم محيط

(.573: 8935 كيا، فروتن و

و اسنترن همدلي و دوستي نوع گرايانه، اجتماع رفتار الگوي

زمناني همدالننه رفتنار كنند مني فر نيز( 1993) 9همکاران

و باشند آگناه ديگران ديدن زيان از شخص كه يابد مي افزايش

داشنته زيان آن كاهش براي مسئوليتي احساس زمان، همان در

گنرايش سنه فکنر، دادن اين با بسط همکارانش و استرن. باشد

تودمداري گرايش اجتماعي، گرايش: كردند مشخص آن براي

دربنارۀ اجتمناعي گنرايش (. بيوسنفر ) اي كره زيست گرايش و

بننه تودمننداري گننرايش ديگننران اسننت، بننه نرسنناندن زيننان

متوجنه كره، زيست گرايش توجه دارد و تود به نرساندن زيان

منردم ۀهم. است غيرانسان دنياي در ويراني و تخريب كاهش

و اسنترن . متفاوت دارند هاي شدت درجۀ با را گرايش سه اين

تركيبي سبب به زيستي محيط هاي نگراني گويند مي همکارانش

(.576: 8935 كيا، فروتن و نواح از نقل به) است عامل سه اين از

نين ا بنه (1999) بلينک گرايانۀ محيط رفتارهاي موانع الگوي در

اننه يگرا طيمحن رفتنار يهنا يالگنو ترشن يكه باشاره شده است نکته

نهنادي، فشنارهاي در هنا الگنو اين او نظر به. دارند ييها تيمحدود

تننالش اسننت معتقنند او. شننوند منني ور غوطننه فننردي و اجتمنناعي

بننراي زننندگي سننبک يننا نگننرش در تغييننر بننراي شناسننان محننيط

زيسنتي محنيط مسائل به نسبت عمومي عالقۀ تکوين به يابي دست

بلکنه هسنتيم؛ غيرمنطقي ما كه نيست اين امر اين دليل. تاس بيهوده

محلني تغييرات يا جهاني زيستي محيط تغييرات ايجاد براي ما توان

رفتنار بنراي را منانع سنه بلينک . اسنت ناموزون چشمگيري طور به

درون كنه انند منوانعي فردي موانع: دهد مي تشخيص زيستي محيط

منانع دومنين . شنوند مي يزيست محيط رفتارهاي انجام مانع شخص

كنه افنرادي . اسنت كنتنرل منبنع مفهنوم به نزديک مفهومي لحاظ به

تواننند نمني كنند مي احساس كنند، نمي عمل گرايانه محيط صورت به

را منانع سومين بليک .بگذارند تأثير قرار دارند، آن در كه موقعيتي بر

نکنه اي وجنود بنا . كند مي تعريف نهادي و اجتماعي هاي محدوديت

اسنت، قنوي گراياننه محنيط رفتنار انجام براي مردم قصد و نگرش

3 Stern et al.


كنند مني جلنوگيري كار اين انجام از كه دارد وجود هايي محدوديت

(.576-571: 8935 كيا، فروتن و نواح از نقل به)

رشنتۀ احيناي در وبنر، و دوركنيم مناركس، است معتقد باتل

سنه از ر ينک هن . اند كرده پيدا اساسي نقش محيطي شناسي جامعه

محنيط مباحنث ضنمني طور به شناسي، جامعه كالسيک گذار بنيان

كنانون در هرگنز مباحنث اين ولي را بررسي كرده بودند؛ زيستي

(.65: 8935 ا،يك فروتن ونواح ) است نگرفته قرار شناسي جامعه توجه

تنوان مني او ابزاري عقل نقد و هابرماس نظريۀ به استناد با

بنا ابنزاري رابطنۀ از ناشني محيطني، زيست مسائل دليل گفت

ازسنوي مشنروع ارتبناطي هاي كنش تحريف و طبيعت جهان

ينا اجتمناعي هناي جننبش گينري است كه شنکل قدرت صاحبان

عمنومي حنوزۀ درواقع محيطي زيست غيردولتي تشکيالت وجود

و ننواح ) گيرد صورت محدوديت هرگونه از دور به آن، در كه است

بنا انتقناد از مدرنيتنه نينز بنک ريسکي جامعۀ(. 38: 8935 كيا، فروتن

محنيط بنراي بنار فاجعنه بنالقوۀ مخناطرات دربارۀ ظهنور ويژه به

قابلينت تنود بطنن در مدرنيتنه كنه كنند مني نظنر زيست، اظهار

تطنرات امنروزه . دارد آورد نينز مي پديد كه را مسائلي كردن حل

ابزارهناي ازطرينق تنهنا و نيسنتند يشندن رويت عادي مردم براي

هنا، ريسنک تحليل در مهم نکتۀ. شوند مي شناسايي علمي پيشرفتۀ

-863: 8935 كينا، فروتن و نواح) است آن مخاطرات از مردم كردن آگاه

زيسنت محنيط بنراي جندي تهديدي را شدن جهاني گيدنز(. 861

در جهنان، بخشني از در دگرگنوني كنه اي گونه به داند؛ مي طبيعي

شنکل تنرين ملمنوس كنه بود تواهد ثرگذارا نيز ديگر هاي بخش

آب تغيينرات و زمنين شدن گرم و محيطي زيست هاي آلودگي آن،

تنهنا محيطني، زيسنت مخناطرۀ پيدايش گيدنز، نظر به. هواست و

اسنت آن شاتص بلکه شدن نيست؛ جهاني فرايند و مدرنيته نتيجۀ

(.887: 8935 كيا، فروتن و نواح)

پژوهش نظری چارچوب

و كنالموس گراياننۀ محنيط رفتنار الگنوي از پنژوهش اين در

شنده گرفتنه بهنره نظنري چنارچوب منزلۀ به( 2002) من اجي

وينژه بنه اند؛ تأثير گرفته زيادي افراد از الگو اين طراحان. است

را الگنوي تنود كه( 1998) اسکيالكوفسکي و چني فاليجن از

اينن رد. بودنند كنرده بنا( 1981) كايسل و فيتکو كار براساس

داننش بنين مستقيمي رابطۀ كسل، و فيتکو الگوي همانند الگو

نشنده گرفتنه نظنر در گرايانه محيط رفتارهاي و زيستيمحيط

محيطني زيسنت هاي نگرش و ها ارزش آنها دانش، بلکه است؛

آگناهي ننام با پيچيده تركيبي منزلۀ به عاطفي پيوند با همراه را

بننا پيچيننده مفهننوم ناينن. اننند گرفتننه نظننر در محيطنني زيسننت

عوامل همانند و است شده احاطه اي گسترده فردي هاي ارزش

شنکل درونني عوامنل ديگر و شخصيتي هاي ويژگي بيروني با

فرهنگني، بعند و اجتمناعي عوامنل الگو، اين در. شود داده مي

رابطنۀ درونني و بيرونني عوامل. اند شده گرفته نظر در بيروني

مصنرف مثنال بنراي دارند؛ يستيز محيط رفتارهاي با مستقيم

دلينل بنه يا نهد مي ار را سادگي كه ارزشي نظام دليل به كمتر

تنأثير بيشترين. است مالي هاي محدوديت مانند بيروني عوامل

عوامنل كه آيد مي دست به زماني زيستي محيط رفتار بر مثبت

به ؛Grob, 1991) كنند عمل همزمان صورت به بيروني و دروني

(.571-566: 8935 كيا، فروتن و نواح و كيا فروتن از نقل

محيطني، زيست رفتارهاي پژوهشگران از من، اجي و كالموس

طرفدارانننۀ رفتننار چيننزي چننه كننه سننؤال ايننن دهننند منني نشننان

تنهنا كنه اسنت پيچيده سؤالي دهد، مي شکل را ما محيطي زيست

سنال 96 طول در. شود نمي متصور الگو يا چارچوب يک ازطريق

هنناي ريشننه شناسننان جامعننه و شناسننان روان از بسننياري گذشننته،

شناسننايي را محيطنني زيسننت هنناي كنننش غيرمسننتقيم و مسننتقيم

زيسنتي محيط صورت به افراد كه چرا اين سؤال به پاسخ. اند كرده

زيسنتي محنيط طرفداراننۀ رفتار براي موانعي چه و كنند مي عمل

رفتنار منن اجني و كنالموس . اسنت پيچينده شدت به دارد، وجود

بنه دنبنال بنه عمد به گيرند كه در نظر مي رفتاري را محيطي زيست

و طبيعني دنيناي بنر فرد يک كنش منفي تأثيرات رسانيدن حداقل

و مننابع مصنرف رسنانيدن حنداقل به مثال براي) باشد ساتتگي

( تولينندات اتننالف كنناهش غيرسننمي و مننواد از اسننتفاده انننریي،

(Kollmuss & Agyeman, 2002: 239-240.)

بيرونني از عوامنل زيسنت محنيط بنه نسنبت انسان رفتار


و فيزيکني هناي جنبه) دروني عوامل و( فرد يک محيط يعني)

هناي گنروه بنر عوامنل برتني . گينرد تأثير مي( فرد يک رواني

تنهنا ديگر برتي كه حالي در گذارند؛ مي تأثير وسيع اجتماعي

عوامنل تمنام بنود ممکنن اگنر . دارند تأثير افراد از گروهي بر

داده شوند، نشان الگو يک در محيطي زيست رفتار بر تأثيرگذار

عوامنل اينن سيسنتم . شند مني گسترده بسيار الگو اين نمودار

افراد، پيشين هاي تجربه شود: مي بيروني و دروني عوامل شامل

وجود به آينده در رود مي انتظار يا اند جريان در كه فاكتورهايي

رفتننار بننر تأثيرگننذار عوامننل دربننارۀ هننا وهشپننژ. آيننند

بنه كنه كنند مني بينان را امنور تمنام پيچيدگي محيطي، زيست

نياز شناسي روش آگاهي و تحليل توانايي اي، رشته ميان ديدگاه

(.Krajhanzel, 2010: 254-255) دارد

گنروه سنه بنه محيطني زيسنت رفتنار تأثيرگذار بر عوامل

محنيط وضنعيت از كنه هنايي عامنل . 8: شنوند مي بندي تقسيم

شخصنيتي هاي عامل. 5 ؛(بيروني شرايط) اند شده ناشي زيست

هنر . طبيعنت به نسبت افراد شخصي رابطۀ هاي عامل. 9 افراد؛

اسننت موضننوعات از اي دامنننه شننامل هننا گننروه ايننن از كنندام


محیطی زیست رفتار بر ارتأثیرگذ عوامل -1 شكل

زمناني زيست محيط با دوستانه برتورد: بيروني شرايط. 8

. كننند مني حماينت حمايتي، رفتار از شرايط كه است تر راحت

اقتصناد، شناسني، جامعنه هاي رشته در محيطي زيست مطالعات

چگوننه كه اند اين دنبال به مذهبي و فرهنگي مطالعات حقوق،

. تأثيرگذارنند عمنوم محيطني زيسنت رفتنار بر تارجي عوامل

و دردسنترس محصنوالت هنا، قيمت به اقتصادي محيط توجه

اسننتانداردهاي و آلننودگي بننه حقننوقي محننيط ارگانيننک،

حيواننات، از اسنتفاده سنوء و مصنرف منديريت وساز، ساتت

و منذهب اتالقي، قواعد رسوم، به اجتماعي و فرهنگي محيط

هاي گروه و جمعي هاي رسانه ها، سازمان تأثير و ها ارزش نظام

محنيط شنرايط محنيط، كيفينت بنه فيزيکي اجتماعي و محيط

منديريت و مندني سنازگاري نقنل، و حمنل سنازمان زيستي،

عوامنل . تأثيرگذارنند يکديگر بر تارجي عوامل. است مصرف

اجتمناعي و فرهنگني محنيط بنر تودشان هم بر هم اقتصادي

و بيرونني عوامنل از اي دامنه شامل شناسي جامعه. تأثيرگذارند

اقتصنادي، عوامنل چگوننه دهند مني نشنان كنه اسنت دروني

تأثيرگذارنند؛ هنا انسنان رفتنار و تجربه بر محيطي و اجتماعي

روزنامننه يننا در زيسننتي محننيط تصننوير چگونننه بننراي مثننال

گنذارد؛ مني تنأثير زيسنت محيط به توجه بي افراد بر تلويزيون

باشنند؟ داشنته زيسنت محيط با وستانهد رفتاري كه اي گونه به

در نقنل و قاعدۀ حمل تواند مي بنزين ليتر يک براي قيمت چه

بنراي رسنمي قنانون آينا دهند؟ تغيينر را هنا مکان از بسياري

شنهري در زنندگي است؟ كافي باطله هاي پالستيک سوزاندن

شرايط تغييردادن با گذارد؟ مي تأثير رفتار بر چگونه پرجمعيت

زيسنت محيط برابر در دوستانه رفتاري انتظار توان يم تارجي

(.Krajhanzel, 2010: 257) داشت

تنوي و تلنق بنين ارتبا بررسي با: شخصيتي عوامل. 5

ها، نگرش ها، ارزش ها، توانايي شخصيتي، هاي ويژگي شخص،

شنويم مني متوجنه محيطني او زيسنت رفتنار و زنندگي سبک

گينرد؛ تنأثير مني شخصيتشاز فرد زيستي محيط رفتار چگونه

نگنران فنرد سنوزد. مي غذايش گاهي باف تيال فرد براي مثال

عوامل كند و ... . مي رانندگي سرعت با يا نوشد مي قهوه گاهي

مل شخصیتیعوا

عوامل بیرونی

محیطی رفتار زیست

زیست محیط

طبیعیرابطه با عوامل


ناميننده دروننني عوامننل انسننان رفتننار بننر شخصننيتي اثرگننذار

بنا رابطنه اگرچنه . طبيعنت بنا انسنان رابطنۀ همانند شوند؛ مي

از هم گروه دو است، اين شخصيت از درعمل قسمتي طبيعت

بنر ناتودآگناه صورت به گاهي شخصيتي عوامل. شدند متمايز

رابطه در كه اي لحظه در و گذارند مي تأثير محيطي زيست رفتار

مطالعنات . كننند مني برتنورد متضاد گيرند، مي قرار طبيعت با

نشنان را حقيقنت شخصنيتي، اينن عوامنل بنر تجربي متمركز

زنندگي هاي ارزش از چگونه محيطي زيست ررفتا كه دهند مي

تننأثير شننان شخصننيتي تصوصننيات و زننندگي سننبک افننراد،

بنا شخصني انسنان، رابطنۀ و طبيعنت بنين رابطنۀ . گيرنند مي

نگنرش دهند مي نشان اين شود؛ مي ناميده طبيعت هاي ويژگي

نيازهناي و ها نگرش) چيست زيست محيط و طبيعت به افراد

تنأثير محيطي زيست رفتار بر طبيعت اب رابطه و( زيستي محيط

.گذارد مي

ضنمانتي طبيعنت بنا تنوب رابطۀ دارند عقيده كه كساني اما

زينرا كننند؛ اشنتباه مني اسنت، محيطي زيست دوستانۀ رفتار براي

اثنر شخصنيتي هناي عامنل و زيسنت محنيط شنرايط از همچنين

هنگنام . نيسنت مطلنق طبيعنت بنا رابطنه تنأثير بنابراين، گيرد؛ مي

دسنترس در دارنند؛ نقنش مختلفني هناي جنبه زائد مواد بازيافت

اش كتنابخواني و فرد تحصيالت ،(زيست محيط ) زباله سطل بودن

و طبيعنت بنا رابطه) زباله بازيافت به نسبت نگرش و( شخصيت)

(.Krajhanzel, 2010: 258-260( )زيست محيط

دنبنال بنه طبيعنت بنا رابطنه بنراي شنديد نيناز با يک فرد

بيشتر. بگذراند آزاد هواي در را وقتش بيشتر كه است هايي راه

اش كتابخاننه در ينا بنرود شنهر از تنار بنه دارد نياز اوقات

اينن اگنر . دارند وجود زيست محيط موضوعات با هايي كتاب

از را تمركزشنان باشنند، داشنته محنيط بنا ناكافي ارتبا افراد

كمتر نياز با فردي ،برعکس. شوند مي قرار بي و دهند مي دست

و نندارد بناز فضناي در ماندن به تمايلي محيط با ارتبا براي

اسنت ديگر عوامل دليل به تنها باشند طبيعت در زماني هم اگر

در تواننا انسان(. فيزيکي وضعيت يا پول دوست، همسر، مثل)

بمانند محيط در روزي قادر است چند زيست، محيط با رابطه

و دانش توانايي، با ذهني و احساسي هم يکيفيز لحاظ به هم و

بنا فنرد اما است؛ مجهز زيست محيط در ماندن براي مهارتش

و جنگل طبيعي محيط با زيست، محيط با رابطه در كم توانايي

تطنرات دربنارۀ بناز فضناي در همچننين نيست. سازگار كوه

(.Krajhanzel, 2010: 264) است نگراني دچار احتمالي

طبيعننت وسننيلۀ بننه زيسننتي محننيط حساسننيت داراي فننرد

و بينند مي او. شود مي طبيعت در غرق گاهي و جذب اطرافش

احسناس و درک او كننند. نمي توجه را ديگران آنچه شنود مي

درتنت ينک . ندارند اي ايده آن دربارۀ را ديگران آنچه كند مي

درتنت ينک تنهنا زيسنت محنيط بنه حساس كمتر فرد براي

از پنر زيسنت محنيط به حساس فرد براي كه حالي در است؛

و دوسنت را نورها و ها رنگ از اي دامنه او. است شور و حس

بنه كمتنر حساسيت با فرد اما دارد؛ همنوايي احساس محيط با

جزئيننات از كمنني قننادر اسننت مقنندار تنهننا زيسننت، محننيط

مشنکل دچنار طبيعنت با ارتبا او در. ببيند را محيطي زيست

كننند منني پننرت را حواسننش احساسننش، و تفکننر اسننت و


و طبيعنت از حفاظنت بنراي گسنترده نگراني داراي افراد

راههنايي دنبنال بنه آنهنا . شنوند مي انگيزه داراي زيست محيط

دامنۀ و كنند رفتار زيست محيط برابر در تر مسئوالنه كه هستند

آنهنا . آورند دست به را زيست محيط نفع به عادات از وسيعي

جنويي صنرفه اننریي و آب مصنرف در و تفکينک را ها زباله

آنهنا . ترنند مني زيسنت محنيط نفع به محصوالت و كنند مي

. انند آگناه زيسنت محنيط و رفتنار تنود بنين رابطۀ به نسبت

طبيعني چرتۀ در اتتالل و ها گونه انقرا آلودگي، همچنين

براي افراد اين گاهي. دبينن مي را نامطلوب صورت به زمين كرۀ

شنركت عمنومي هناي فعالينت در زيسنت محنيط از حفاظت

از زيسنت محنيط از تنر وسنيع حفاظنت هندف بنا يا كنند مي

ندارنند نگرانني افرادي كه. كنند مي حمايت سياسي هاي برنامه

زيسنت محنيط از حفاظنت مسئلۀ به نسبت حتي است ممکن

نيناز احسناس سهنرك اسنت بنديهي . باشنند داشته منفي ديد

بنراي ضنرورت بنه بگذرانند، طبيعنت در را وقتش كه كند مي

از امنروزه بسنياري . كنند مي فعاليت زيست محيط از حفاظت

بنا ارتبا به شديد نياز) باشند باز فضاي در دارند انگيزه افراد


محنيط از محافظنت بنه زينادي توجنه همزمنان امنا ؛(طبيعت

(.Krajhanzel, 2010: 266-270( )كم نگراني) ندارند زيست

رفتنار و زيستي محيط نگرش اثرگذار بر جمعيتي عامل دو

طنور بنه زننان . اسنت تحصنيالت و جنسنيت محيطي، زيست

امنا دارند؛ مردان به نسبت كمتري زيستي محيط دانش معمول

بيشنتري نگرانني شنوند، مني درگير بيشتر احساسي صورت به

بنه كمتنري بناور ند،ده مي نشان زيست محيط تخريب دربارۀ

هرچنه . تغييرنند تواسنتار بيشنتر و دارند فناورانه هاي حل راه

دربارۀ مباحث تري وسيع و بيشتر دانش شود، بيشتر تحصيالت

بنه لزومناا بيشنتر تحصنيالت اما شود؛ مي ايجاد محيطي زيست

& Kollmuss) نيست زيست محيط نفع به رفتار افزايش معناي

Agyeman, 2002: 248.)

پژوهش های فرضیه

:كه رسد مي نظر به چنين

.دارد وجود رابطه محيطي زيست رفتار و سن بين -

تفاوت محيطي زيست رفتار برحسب مردان و زنان بين -

.دارد وجود

رفتننار برحسننب( شننهر و روسننتا) تولنند محننل بننين -

.دارد وجود تفاوت محيطي زيست

رفتننار برحسننب غيرشنناغل و شنناغل افننراد بننين -


رفتنار برحسنب مختلنف تحصيلي سطوح با افراد بين -


رفتنار برحسنب مختلنف درآمدي سطوح با افراد بين -


حسننب رفتننار بر مختلننف اجتمنناعي طبقننات ينبنن -

.دارد وجود تفاوت محيطي يستز

رابطه محيطي زيست رفتار و محيطي زيست آگاهي بين -

.دارد وجود

رابطنه محيطي زيست رفتار و محيطي زيست دانش بين -

.دارد وجود

رفتننار و زيسننت محننيط بننا عنناطفي پيوننند بننين -

.دارد وجود رابطه محيطي زيست

رابطه محيطي زيست رفتار و محيطي زيست نگرش بين -

.دارد وجود

وجنود رابطنه محيطني زيست رفتار و كنترل مركز بين -

.دارد

محيطني زيسنت رفتار و محيطي زيست هاي ارزش بين -

.دارد وجود رابطه

محيطني زيسنت رفتنار و ها مسئوليت و ها اولويت بين -

.دارد وجود رابطه

.دارد وجود رابطه محيطي زيست رفتار و انگيزه بين -

پژوهش شناسي روش

شده انجام پيمايشي روش به و 8937 سال در پژوهش اين

88 در سنال 85 بناالي افراد مۀه شامل آماري جمعيت. است

شنده توافق بندي منطقه از استفاده با كه است شيراز منطقۀ شهر

بندي، منطقه اين تغييرات آترين با متناسب شيراز شهرداري با

جمعيت. شدند مطالعه منطقه هر جمعيت با متناسب و تفکيک

حجنم كنل نفنر و 8،575،565 آمنار آتنرين طبق شيراز شهر

بنا . اسنت شده محاسبه نفر 913 كوكران فرمول نمونه براساس

آتنرين طبنق گاننه ينازده مناطق و شيراز شهر نقشۀ از استفاده

توجه با بعد گام در شيراز، شهرداري سازمان وسيلۀ به تغييرات

از هركندام در سناكن جمعيت و منطقه هر در تانوار تعداد به

هر كندام سهم و منطقه در تانوار سهم شيراز، شهر منطقۀ 88

در بعد گام در. شد محاسبه نامه پرسش سهم تعداد از مناطق از

و تانوارها بلوک، هر از و شدند انتخاب هايي بلوک منطقه هر

اسنتفاده با آماري هاي نمونه بررسي شد. نفر يک تانوار هر از

. آمند دسنت بنه اي چندمرحلنه اي توشه گيري نمونه روش از

. شنند اسننتفاده نامننه شپرسنن از هننا داده آوري جمننع بننراي

توزينع منطقنه هنر در تنانوار تعنداد با متناسب ها نامه پرسش

،5 منطقنۀ از نامه پرسش 35 ،8 منطقۀ از نامه پرسش 35. شدند

96 ،3 منطقنۀ از نامنه پرسنش 76 ،9 منطقنۀ از نامه پرسش 58

36 ،7 منطقننۀ از نامننه پرسننش 99 ،5 منطقننۀ از نامننه پرسننش

95 ،1 منطقننۀ از نامننه پرسننش 3 ،6 منطقننۀ از نامننه پرسننش

57 و 86 منطقنۀ از نامنه پرسنش 95 ،3 منطقنۀ از نامنه پرسش


.شد گردآوري 88 منطقۀ از نامه پرسش

پژوهش متغیرهای عملیاتی و مفهومی تعریف

زدن آتنش درتت، كاشتن چمن، روي رفتن راه: محيطي زيست رفتار

همنۀ اينن دارنند؟ مشتركي وجه چه جانوران و ... توردن ها، سبزه

زيسنت محنيط بنر تنأثيراتي كنه انند انسان رفتار از هايي مثال موارد

منردم آنجنا كنه از وجنود اينن، بنا . منفي يا مثبت زياد، يا كم دارند؛

رفتارهناي همنۀ تقريبناا انند، زيسنت در تعامنل محيط با دائم طور به

تمنام شنامل وایه اينن . شنود مني ناميده زيستي محيط انساني، رفتار

تنأثيري چگوننه بودنشان، واقعي از نظر صرف كه است هايي ليتفعا

حركنت هنر ينا رفنتن راه مثنل گذارنند؛ مني زيست محيط بر ناچيز

رفتنار همچننين .(Krajhanzel, 2010: 251) كشيدن نفس حتي انساني

مصنرف آب، و اننریي در جنويي صنرفه بازيافت، يعني اكولویيکي

زيسنتي و ... محنيط ايهن سنازمان بنا همکناري صنرفه، بنه مقرون

(Axelrod & Lehman, 1993; in: Krajhanzel, 2010: 252.)

عمليناتي، ازلحناظ محيطني زيسنت رفتنار پژوهش اين در

فرد كه است شده گرفته نظر در يريپذ مشاهده و واضح اعمال

رفتارهناي همچننين . دهند مي انجام زيستمحيط به پاسخ در

رفتنار -8انند: تقسنيم شنده زير ۀحوز چهار به محيطي زيست

هنا چراغ كردن تاموش همچون رفتارهايي)عام محيطي زيست

وسيلۀ كردن تاموش نفر، آترين ۀمنزل به اتاق ترک صورت در

3 از بننيش حضورنداشننتن صننورت در زمسننتان در گرمايشنني

محننيط پاكسننازي هنناي كمپننين در شننركت منننزل، در سنناعت

شنركت زيسنتي، محيط 8سمن هاي فعاليت در شركت زيست،

زيست، محيط از حفاظت هدف با ها گردهمايي و جلسات در

بنه توجنه مننزل، در تشنک هاي زباله از تر هاي زباله تفکيک

بنرق، مصنرف او سناعات در برقني وسنايل كمتنر مصرف

گنردش هنگام ها زباله رهاكردن تيابان، و كوچه در آشغال ريختن

و حمنل وسنايل تنرجيح ن،زمي از ديگران زبالۀ برداشتن تفريح، و

زيسنتي محنيط مالينات پرداتنت شخصي، ماشين به عمومي نقل

ماشنين موتنور كنردن تناموش تيابان، در ماشين پارک حق مانند

آب شنندن تنننک بننراي آب شننير بننازكردن قرمننز، چننراغ پشننت

1 NGO

جنداكردن اسنتحمام، پاينان تنا آب دوش گذاشنتن باز آشاميدني،

كاغنذ از اسنتفادۀ دوبناره تر، ايه زباله از تشک هاي زباله و كاغذ

كنه روزمنره زندگي در افراد هاي رفتار از اي گسترده طيف باطله و

-5 ؛(شنوند مني انتخناب زيسنت محيط از محافظت براي آگاهانه

تنرجيح همچنون )هنوا آلنودگي حنوزۀ در محيطني زيست رفتار

بهيننۀ آب مصنرف محيطي زيست رفتار -9 ؛(عمومي نقليۀ وسايل

رفتننار -3؛ (مختلننف شننرايط در آب كمتننر صننارفم بننه توجننه)

هنا كدام از اينن حنوزه هر .(زباله تفکيک)بازيافت محيطي زيست

درنهاينت، انند؛ اطنراف طبيعني بر محيط تاصي تأثير ۀدهند نشان

در نظنر محيطني زيسنت رفتار وابستۀ منزلۀ متغير به همۀ اين موارد

.اند گرفته شده

و اسنتاندارد هناي نامه شپرس به هم نامه پرسش طراحي در

نامنۀ پرسنش اسنت؛ ماننند شنده توجه دربارۀ موضوع موجود

دربنارۀ رفتنار ( NEP( )Dunlap et al., 2000) دانلن استاندارد

بهره ساتته محقق هاي طيف و سؤاالت از هم محيطي و زيست

جامعنۀ و فرهننگ بنا مرتبط هاي شده است؛ مانند گويه گرفته

متناسنب سنؤاالت ميان است تعادلي شده سبب امر اين. ايران

.ايجاد شود شده مطالعه جامعۀ بومي مسائل و معضالت با

محيطني، زيست آگاهي مقاله اين در: محيطي زيست آگاهي

شنده تعرينف «زيسنت محنيط بر انسان رفتار تأثير از آگاهي»

شنناتتي و بنينان دانش عنصر هم محيطي زيست آگاهي. است

قنادر بنه مشناهدۀ منا . منؤثر و بنينان ادراک عنصنر هم و دارد

تنودۀ گازهناي ينا ازن الينۀ شندن سنورا اي، هسنته تشعشع

كنه تنوانيم تغييراتني نمني حتني . نيستيم اتمسفر در اي گلخانه

بنراي -باشنند توجنه جالب نظري علم صورت به است ممکن

نننوعي انسننان بننراي هننا در بيشننتر مننوارد گونننه تلفننات مثننال

تنأثيرات تنوانيم مي تنها ما هده كنيم؛مشا –نيست توجه جالب

ننامطبوع بوي استشمام مثل) كنيم تجربه را تخريب و آلودگي

تنهنا ما در بيشتر موارد(. كشاورزي ضايعات دليل به درياچه از

ننوعي انسنان كنه تغييرات و صدمات شنديدي هسنتيم شاهد

در و انندک تغيينرات همچننين . اسنت شنده ايجاد آنها سبب

بيشتر كه دليل اين به. ماست آگاهي از تار دوردست نواحي

اطالعنات نيستند و محسوس سرعت به محيطي زيست تنزالت


و شندني مشاهده اطالعات به بايد محيطي زيست آسيب دربارۀ

در بيشنتر (. هنا نقشنه تصناوير، زبنان، ) شوند ترجمه فهميدني

فراتنر منا احساسات با ارتبا ايجاد بدون اطالعات اين مواقع

؛ (Kollmuss & Agyeman, 2002: 253) هسنتند منا ذهني فهم از

پيندا ظهنور محيطني زيسنت آگناهي كنه اسنت مواقع اين در

شننامل محيطنني زيسننت آگنناهي پننژوهش، ايننن در. كننند منني

حفاظنت دربارۀ تانواده اعضاي ميان گفتگوي مانند هايي گويه

در زيسنتي محنيط مستند هاي برنامه مشاهدۀ زيست، محيط از

بنا مجنالت و كتناب مطالعنۀ تنارجي، و داتلني هناي شبکه

مسنننائل پيگينننري و محيطننني زيسنننت مسنننائل محورينننت

تاحدودي، كم، اصالا، طيف با مجازي فضاي در محيطي زيست

.است زياد تيلي و زياد

تنهنا معتقدند پژوهشگران از بسياري: محيطي زيست دانش

طنور بنه زيستي محيط طرفدارانۀ رفتارهاي از كوچکي قسمت

منرتبط محيطي زيست آگاهي و محيطي زيست دانش با مستقيم

كننند مني ادعنا ديگنري صنورت بنه اندكي مطالعات. شوند مي

(Kollmuss & Agyeman, 2002: 250 .) از اسنت عبنارت داننش

توجنه بنا يا فردي صورت به يا كنشگران كه مختلفي اطالعات

گني فرهن سنرمايۀ معنادل و اند كرده كسب اجتماعي جايگاه به

رسند مي نظر به ضروري. شود مي تعريف زيستمحيط دربارۀ

اسنت واضنح . شويم قائل تمايز دانش متفاوت سطوح بين كه

و محيطني زيسنت مباحنث دربنارۀ ابتدايي دانش بايد مردم كه

زيسنت محيط نفع به شود مي سبب داشته باشند كه رفتارهايي

طينف سنه با محيطي زيست دانش پژوهش اين كنند. در عمل

از شنده و سننجيده «اسنت نادرست و نميدانم است، درست»

و ابتندايي داننش ) افنراد دانش است تا شده استفاده هايي گويه

.شود سنجيده محيطي زيست دربارۀ مسائل( باالتر سطوح

كنه شود يم فيتعر مقداري احساسي، درگيري: عاطفي پيوند

نشنان چناوال كار. دارنند ارتبنا طبيعني دنيناي با افراد از يک هر

و هنا ارزش عقايند، گيري شکل در احساسي ارتبا چنين دهد مي

نشنان هنا پنژوهش . دارد اهمينت زيست محيط سمت به ها ش نگر

مشنکالت با احساسي صورت به دارند بيشتري تمايل زنان اند داده

:Grob, 1991; Lehman, 1999 in) كننند برتنورد محيطني زيسنت

Kollmuss & Agyeman, 2002: 254 .) را فنر پنيش اينن گنروب

باشند، تر قوي احساسي واكنش ازنظر فرد هرچه كه كند مي مطرح

:in) باشند زيسنت محنيط نفنع بنه رفتنارش دارد احتمنال بيشتر

Kollmuss & Agyeman, 2002: 254 .)هنايي گوينه پنژوهش اين در

هنگنام شندن غمگنين ناراحتي، هنگام طبيعت به بردن پناه همچون

... و شنده قطع درتتان شامل شده ويران طبيعي هاي يطمح تماشاي

كنامالا و مخنالفم نظنرم، بني منوافقم، منوافقم، كنامالا طيف پن با

.اند شده سنجيده مخالفم

پايدار منفي يا مثبت منزلۀ احساسات ها به نگرش: ها نگرش

عقايند . شوند مي تعريف موضوعات يا مباحث افراد، به نسبت

فنرد ( داننش ) اطالعنات با كه دارند ها رشنگ با نزديکي رابطۀ

:Newhouse, 1991 in) مباحنث و موضنوعات افنراد، دربنارۀ

Kollmuss & Agyeman, 2002: 252 ها افتهي. براساس اند ( مرتبط

بر كوچکي معموالا و متنوع تأثيرات محيطي زيست هاي نگرش

صنورت بنه هنا نگنرش . دارنند محيطي زيست طرفدارانۀ رفتار

هنا يافتنه . گذارنند مي اثر ما محيطي زيست رفتار بر قيمغيرمست

و پيشنرفت دارنند شندت اعتقناد بنه كه افرادي دهند مي نشان

تماينل كمتنر كنند، مي حل را محيطي زيست مشکالت فناوري

كنننند شننركت زيسننت محننيط نفننع بننه رفتارهنناي در دارننند

(Kollmuss & Agyeman, 2002: 253 .)نگنرش پنژوهش اين در

بنار زينان همچنون هنايي گويه با محيطي زيست مسائل به افراد

هنگنام داشنتن گنناه احسناس طبيعت، در انسان دتالت بودن

مسنائل از داشنتن كنافي اطالعنات مننابع، از نادرست استفادۀ

بنندان، نسننبت بننودن نگننران و تننود شننهر محيطنني زيسننت

بنه توجنه هنا، رسنانه در محيطي زيست مسائل به داشتن توجه

مالينات افنزايش بنا بنودن موافنق زمين، كرۀ منابع محدودبودن

منوافقم، كنامالا طينف پنن بنا زيسنت محنيط به حفظ نسبت

.شده است سنجيده مخالفم كامالا و مخالفم نظرم، بي موافقم،

تواننايي فنرد آينا اينکه از است افراد درک منظور: كنترل مركز

تيننر يننا دارد را رفتننارش ازطريننق تغييننر آوردن وجننود بننه

(Newhouse, 1991 in: Kollmuss & Agyeman, 2002: 254 .) افنراد

ممکنن اسنت فعاليتشنان معتقدنند بناال دروني كنترل مركز داراي

كنتنرل مركنز بنا افنراد ديگنر، طنرف در. شنود تغيير ايجاد سبب


تنهنا تغيينرات و اسنت نناچيز فعاليتشنان كنند مي احساس بيروني

احسناس هنگامي كه افراد اين. آيد مي وجود به ديگر افراد ازطريق

رفتنار سنتانه يز طيكمتر محن كند، نمي ايجاد تفاوتي فعاليتشان كنند

پنژوهش اينن در(. Kollmuss & Agyeman, 2002: 254) كننند يمن

افنراد آيا دهد نشان كه است شده سنجيده سؤاالتي با كنترل مركز

دتينل زيسنتي محنيط مسائل حل در را رفتارهايشان و تود تأثير

در بيشنتري قندرت نهادهنا ديگر و افراد كنند مي گمان يا دانند مي

.دارند مسائل اينگونه حل

شنکل را منا ذهنني هناي محنرک بيشتر ها ارزش: ها ارزش

دهندۀ كننده و شکل تعيين هاي عامل كشف هاي راه از. دهند مي

كنه است زندگي هاي تجربه مطالعۀ محيطي، زيست هاي ارزش

را زيسنت محيط فعال حافظ طرفداران هاي ارزش و اعتقادات

همچنين(. Kollmuss & Agyeman, 2002: 251) است داده شکل

و ديننني هنناي ارزش مانننند هننايي ارزش اسننت شننده سننعي

مطرح سؤاالت در زيستي محيط مسائل محوريت با تانوادگي

.باشد شده مطالعه جامعۀ با مطابق تا شوند

و ها ارزش با ما پذيري يتمسئول حس: اولويت و مسئوليت

منا . گينرد تنأثير مني كنتنرل از مركنز و شنکل منا هاي نگرش

بنراي چينز ترين مهم. كنيم مي بندي اولويت را هايمان مسئوليت

محنيط رفتنار وقتني . اسنت شنان تانواده و تود سالمتي افراد

تنراز هنم شنان شخصني بنندي اولويت نوع اين با افراد زيستي

مثنل ) يابند مني افزايش رفتارها اين انجام براي انگيزه شود، مي

تنناق در شنان بندي اولويت با اگر ؛ اما(ارگانيک غذاي تريد

زيست محيط نفع به هاي فعاليتكمتر احتمال دارد گيرد، قرار

متغينر اينن (. Kollmuss & Agyeman, 2002: 254) شنوند انجام

تزيسن محنيط حفظ آيا دهند نشان كه شود مي سؤاالتي شامل

محنيط حفنظ بنودن مقندم ) تينر ينا دارد قرار فرد اولويت در

نقلينۀ وسنيلۀ از اسنتفاده مانند راحت زندگي به نسبت زيست

زيسنت، محنيط حفنظ بنراي شخصني وسيلۀ جاي به عمومي

همننۀ اوليننۀ و اصننلي وظيفننۀ را زيسننت محننيط از حفاظننت

...(. و دانستن شهروندان

محنرک ينا رفتار رايب است دليلي انگيزه(: محرک) انگيزه

;Wilkie, 1990) دهند منني شننکل را رفتننار كننه قننوي درونني

Moisander, 1998. in: Kollmuss & Agyeman, 2002: 249 .)از

اطرافيان تأييد و رضايت نامه، پرسش در شده مطرح هاي محرک

و بنودن بخنش لذت و محيط زيست از دربارۀ حفاظت فرد از

محنيط از حفاظنت و تكيفين بهبنود قبنال در فنردي رضايت

است. زيست

هنناي گويننه دروننني سننازگاري بررسنني بننراي همچنننين

شنده استفاده كرونبا آلفاي آمارۀ از نامه پرسش در شده مطرح

متغيرهناي برتي و وابسته متغير پايايي ميزان ،8 جدول. است

.دهد مي نشان را پژوهش مستقل

پژوهشمستقل يرهايغمت يوابسته و برت ريمتغ ييايپا زانيم -8 جدول

آلفا ضریب مقدار گویه تعداد سنجه عنوان 17/6 55 محيطي زيست رفتار 16/6 5 محيطي زيست آگاهي 76/6 7 محيطي زيست دانش

77/6 9 زيست محيط با احساسي پيوند 75/6 7 محيطي زيست نگرش

76/6 3 كنترل مركز 63/6 9 محيطي زيست ارزش

76/6 3 محيطي زيست مسئوليت و اولويت 13/6 9 محيطي زيست انگيزۀ

پژوهش های یافته تحلیل و تجزیه

دهند مي نشان توصيفي بخش در پژوهش اين تجربي هاي يافته

: سنن ازنظر شيراز شهر شهروندان پاسخگويان درصد بيشترين

،(درصند 3/59 بنا نفنر 17) سنال 53 تا 55 بين سني گروه در


محنل ازنظنر ،(درصد 1/56 با رنف 839) مردان: جنسيت ازنظر

: اشنتغال وضعيت ازنظر ،(درصد 5/38 با نفر 939) شهر: تولد

: تحصنيالت سنطح ازنظنر ،(درصند 6/57 بنا نفر 566) شاغل

ازنظنر ،(درصند 6/95 بنا نفنر 853) كارشناسني مدرک داراي

5/56 با نفر 65) ميليون 5/8 -8 درآمد داراي: درآمدي سطوح

نفنر 563) متوسط طبقۀ داراي: ماعياجت طبقۀ ازنظر و( درصد

عوامنل بخنش در هنا يافتنه همچننين . هسنتند ( درصند 55 بنا

شنيراز شنهر شهروندان كه است آن دهندۀ نشان شناتتي جامعه

3/91 و پنايين سنطح در محيطني زيسنت آگاهي درصد 8/58

. انند بوده باال سطح در بقيه اند و داشته متوسط سطح در درصد

8/98 بناال، سنطح در درصد 3/36 طيمحي زيست دانش ازنظر

ازنظنر . انند بوده پايين سطح در بقيه و متوسط سطح در درصد

5/89 باال، سطح در درصد 9/18 زيست محيط با عاطفي پيوند

ازنظنر . انند بوده پايين سطح در بقيه و متوسط سطح در درصد

5/93 متوسنط، سنطح در درصند 3/31 محيطي، زيست نگرش

مركز ازنظر. اند بوده پايين سطح در بقيه و باال سطح در درصد

سننطح در درصنند 5/83 بنناال، سننطح در درصنند 3/69 كنتننرل

ارزش ازنظننر. اننند بننوده پننايين سننطح در بقيننه و متوسننط

سطح در درصد 1/5 باال، سطح در درصد 3/11 محيطي زيست

و اولوينت ازلحناظ . دارنند قرار پايين سطح در بقيه و متوسط

در بقينه و متوسنط درصند 7/6 باال، حسط در 7/17 مسئوليت

محيطي زيست انگيزۀ ازنظر همچنين اند. گرفته قرار پايين سطح

بقيه و متوسط سطح در درصد 8/7 باال، سطح در درصد 6/11

.اند بوده پايين سطح در

بيشترشنهروندان، آگناهي دهنند نشنان مني هنا يافتنه نتاي

دانننش ،(درصنند 8/58) متوسننط سننطح در محيطنني زيسننت

بنا عناطفي پيونند ،(درصد 3/36) باال سطح در محيطي زيست

نگننرش ،(درصنند 9/18) بنناال سننطح در زيسننت محننيط

كنتنرل مركنز ،(درصند 3/31) متوسط سطح در محيطي زيست

ارزش ،(درصننند 3/69) بننناال سنننطح در محيطننني زيسنننت

و اولويننت ،(درصنند 3/11) بنناال سننطح در محيطنني زيسننت

انگينزۀ و( درصد 7/17) باال سطح در محيطي زيست مسئوليت

داشتند.( درصد 6/11) باال سطح در محيطي زيست

یطیمح ستیز رفتار برحسب انیپاسخگو یفراوان عیتوز -2 جدول

درصد فراوانی محیطی زیست رفتار

9/56 66 پايين

1/76 598 متوسط

7/8 7 باال

ررفتنا نمونه، افراد از درصد 1/76 آمده، دست به نتاي براساس

و پنايين سنطح در درصند 9/56 متوسط، سطح در محيطي زيست

توان مي اساس اين بر(. 5 جدول) داشتند در سطح باال درصد 7/8

متوسنط سنطح در محيطني زيسنت رفتار نمونه، افراد بيشتر گفت

رفتنار ارتقناي اهمينت توان مي آمده دست به آمار به توجه با. دارند

.كرد درک را شهروندان ميان محيطي زيست

پژوهش های فرضیه آزمون

از بندين منظنور اند. هاي پژوهش آزمون شده فرضيه بخش اين در

و مينانگين مقايسنۀ طرفنه، ينک واريانس تحليل مانند هايي آزمون

استفاده متغيرها سنجش سطح براساس پيرسون همبستگي ضريب

ۀ وابسنت رين متغ پنژوهش، هناي فرضنيه بررسي از پس است؛ شده

شود. تبيين مي چندمتغيره رگرسيون از تفادهاس با پژوهش


اشتغال وضعیت و جنسیت مستقل متغیرهای برحسب محیطی زیست رفتار میانگین تفاوت آزمون -3 جدول

داری معنی سطح Tمقدار معیار انحراف میانگین فراوانی گروه مستقل متغیر

جنسيت 65/89 69/63 876 زن

613/3 666/6 75/89 51/69 853 مرد

وضعيت

اشتغال

66/83 93/65 869 شاغل661/5 637/6

36/85 58/61 896 اغلشغير

رفتنار مينانگين تفناوت آزمنون در ،9 جندول بنه توجه با

بنا برابنر شنده مشناهده T جنسنيت، برحسنب محيطني زيست

اسنت؛ دار معنني اطمينان درصد 35 حداقل سطح در و 613/3

رفتنار شنود و مني تأييند هنا مينانگين تفناوت فر بنابراين،

بنا همچننين . است متفاوت هم با مردان و زنان محيطي زيست

اشنتغال، وضعيت مستقل متغير براي آزمون اين نتاي به توجه

T درصند 35 حنداقل سنطح در و 661/5 با برابر شده مشاهده

تأييد ها ميانگين تفاوت فر بنابراين، است؛ دار معني اطمينان

بنه نسنبت رفتنار ازلحناظ غيرشناغل و شاغل دافرا و شود مي

اند. متفاوت هم با زيست محيط

دار معني تولد محل مستقل متغير برحسب آزمون اين نتاي

35 حداقل سطح در و -363/6 با برابر شده مشاهده T نيستند؛

تفنناوت فننر بنننابراين، نيسننت؛ دار معننني اطمينننان درصنند

روسنتا يا شهر ساكنان ميان تفاوتي و شود نمي تأييد ها ميانگين

ندارد. وجود محيطي زيست رفتار ازلحاظ عشاير و

درآمد میزان برحسب محیطی زیست رفتار طرفۀ یک واریانس تحلیل آزمون -4 جدول

داری معنی سطح F مقدار ها مربع میانگین ها مربع جمع تغییرات منبع مستقل متغیر

درآمد ميزان 63/396 115/9166 گروه بين

953/5 683/6 99/815 878/59355 گروه درون

رفتنار طرفنۀ ينک واريانس تحليل آزمون در ،3 جدول در

بنا برابنر شنده مشاهدهF درآمد، ميزان برحسب محيطي زيست

اسنت؛ دار معنني اطمينان درصد 35 حداقل سطح در و 953/5

محيطني زيست رفتار برحسب درآمدي هاي گروه بين بنابراين،

شود. مي تأييد فرضيه و دارد وجود معناداري تفاوت

محيطي زيست رفتار طرفۀ يک واريانس تحليل آزمون نتاي

برابر شده مشاهده F نيست. دار معني تحصيالت ميزان برحسب

دار معننني اطمينننان درصنند 35 حننداقل سننطح در و 816/8 بننا

رفتنار برحسنب تحصنيلي هناي گنروه بنين نيسنت؛ بننابراين،

رد فرضنيه و نندارد وجنود معنناداري اوتتفن محيطي زيست

طبقۀ مستقل متغير برحسب آزمون اين نتاي همچنين. شود مي

در و 375/6 بنا برابنر شده مشاهده Fنيست. دار معني اجتماعي

بنين بنابراين، نيست؛ دار معني اطمينان درصد 35 حداقل سطح

تفناوت محيطني زيسنت رفتار برحسب افراد اجتماعي طبقات

شود. نمي تأييد فرضيه و ندارد وجود يمعنادار

با شناتتي جامعه عوامل بين همبستگي رابطۀ ،5 جدول در

:است شده بررسي محيطي زيست رفتار


محیطی زیست رفتار و شناختی جامعه عوامل بین همبستگی رابطۀ -5 جدول

مستقل متغیرهای محیطی زیست رفتار

(وابسته متغیر) معناداری سطح

666/6 595/6** سن

666/6 313/6** محيطي زيست آگاهي

685/6 838/6* محيطي زيست دانش

666/6 955/6** زيست محيط با عاطفي پيوند

666/6 555/6** محيطي زيست نگرش

666/6 565/6** كنترل مركز

666/6 516/6** محيطي زيست ارزش

666/6 576/6** مسئوليت و اولويت

666/6 555/6** محيطي زيست انگيزۀ

*p<0.05 **p<0.01

همبسننتگي ضننريب هنناي ذكرشننده از فرضننيه آزمننون بننراي

بنا شنناتتي جامعنه عوامنل رابطۀ همۀ. است شده استفاده پيرسون

سنن، همچنون عواملي است؛ معنادار و مثبت محيطي زيست رفتار

نگنرش زيسنت، محنيط بنا عناطفي پيوند محيطي، زيست آگاهي

و اولوينت محيطني، زيسنت ارزش كنتنرل، مركنز محيطي، زيست

رفتننار وابسننتۀ متغيننر بننا محيطنني انگيننزۀ زيسننت و مسننئوليت

معننادار و رابطۀ مثبت اطمينان، درصد 33 سطح در محيطي زيست

رابطنۀ اطمينان درصد 35 سطح در محيطي زيست دانش و داشتند

نظنر طبنق بنابراين، داشت؛ محيطي زيست رفتار با معنادار و مثبت

رفتننار ۀكنننند تسننهيل دروننني عوامننل مننن، اجنني و كننالموس

.اند نظريه اين بر تأييدي ها يافته و اند محيطي زيست

محیطی زیست رفتار وابستۀ متغیر بینی پیش برای گام به گام چندمتغیرۀ تحلیل -6 جدول

R واردشده متغیر2

R Adjusted

2R F sig F Beta T یمعنادار Tolerance VIF

619/8 359/6 666/6 553/1 353/6 666/6 719/38 575/6 575/6 585/6 آگاهي

با عاطفي پيوند

زيست محيط 576/6 955/6

986/6 618/76 666/6 867/6 393/8 653/6

663/6 539/8

666/8 395/6 666/6 -353/3 -558/6 666/6 655/35 935/6 959/6 533/6 جنسيت

855/8 113/6 666/6 668/9 836/6 666/6 371/96 976/6 966/6 783/6 سن

691/8 373/6 665/6 -869/9 -859/6 666/6 389/95 915/6 936/6 796/6 درآمد

879/8 176/6 669/6 357/5 853/6 666/6 695/53 369/6 386/6 737/6 كنترل مركز

رفتار واريانس درصد رگرسيون، از استفاده با 7 جدول در

اينن پنژوهش، اين در كه بيني شد بيين و پيشت محيطي زيست

بنرآورد و رگرسنيون الگنوي در مستقل متغير واردكردن با كار

گنام بنه گنام روش شنده، استفاده روش. شود مي انجام آن ميزان

تعينين تنأثير در بيشنترين برحسنب متغيرهنا آن طي كه است

در متغيرهاي بدون تنأثير و شوند مي معادله وارد وابسته، متغير

جنندول. گيرننند منني قننرار معادلننه از تننار وابسننته، متغيننر

بنراي گنام بنه گنام متغينرۀ چنند رگرسنيون تحلينل دهندۀ نشان

از هنر ينک . اسنت محيطي زيست رفتار وابستۀ متغير بيني پيش

الگنو به محيطي زيست رفتار بيني پيش شدت برحسب متغيرها


بنين زا گفنت تنوان مني جندول نتناي بنه توجه با. راه يافتند

متغيرهاي رگرسيون، تحليل وارد مستقل واردشده به متغيرهاي

زيسنت، محنيط با عاطفي پيوند محيطي، زيست آگاهي مستقل

وابسنتۀ متغير درصد 6/38 كنترل مركز و درآمد سن، جنسيت،

بنه متغير واردشده اولين. كنند مي تبيين را محيطي زيست رفتار

مثبنت رابطۀ كه است محيطي زيست آگاهي رگرسيوني، الگوي

بتنا ضنريب براسناس . دارد محيطي زيست رفتار با معناداري و

ازاي بنه گفنت تنوان مني ( 666/6) معناداري سطح و( 967/6)

درصند 967/6 محيطني، زيسنت آگناهي در افزايش واحد يک

مرحلنۀ در. يابند مني افزايش شهروندان محيطي زيست آگاهي

و( 867/6) بتنا يبضنر بنا زيست محيط با عاطفي پيوند دوم،

واحند ينک ازاي بنه دهند مني نشان( 653/6) معناداري سطح

رفتنار درصد 867/6 زيست، محيط با عاطفي پيوند در افزايش

رابطنۀ اساس اين بر. يابد مي افزايش شهروندان محيطي زيست

رفتنار و زيسنت محنيط با عاطفي پيوند بين معناداري و مثبت

وارد افراد جنسيت سوم، لۀمرح در. دارد وجود محيطي زيست

و( -558/6) بتنا ضنريب بنه توجنه بنا . شد رگرسيوني الگوي

محيطني زيسنت رفتار و جنسيت بين( 666/6) معناداري سطح

مردان و زنان درنتيجه، دارد؛ وجود معناداري و معکوس رابطۀ

چهنارم مرحلۀ در. دارند زيست محيط به نسبت متفاوتي رفتار

رفتنار بنا معنناداري و مثبنت رابطنۀ فنرد سنن شند مشخص

معنناداري سنطح و( 836/6) بتنا ضنريب . دارد محيطي زيست

سنن، در افنزايش واحند ينک ازاي به دهد مي نشان( 666/6)

با يابد؛ درنتيجه، مي افزايش محيطي زيست رفتار درصد 836/6

در. دارند زيست محيط برابر در مثبت رفتار افراد سن، افزايش

توجنه با. شد رگرسيوني الگوي وارد افراد درآمد پنجم مرحلۀ

بننين ،(665/6) معننناداري سننطح و( -859/6) بتننا ضننريب بننه

وجود معناداري و معکوس رابطۀ محيطي زيست رفتار و درآمد

. الگو شد وارد كنترل مركز متغير آتر، و ششم مرحلۀ در دارد.

بين( 669/6) معناداري سطح و( 853/6) بتا ضريب به توجه با

معنناداري و رابطنۀ مثبنت محيطني زيست رفتار و كنترل مركز

مركنز در افنزايش واحند ينک ازاي بنه درنتيجه، دارد؛ وجود

افنزايش شنهروندان محيطي زيست رفتار درصد 853/6 كنترل،

وارينانس، تنورم عامنل آمنارۀ بنه توجنه بنا همچنين. يابد مي

.است پايين چندگانه تطي هم شدت گرفت نتيجه توان مي

هنتیج

منزلنۀ بنه همنواره طبيعنت مدرن، عصر به انسان ورود زمان از

داشته قرار انساني هاي كنش روي پيش مداتله براي موضوعي

طبيعنني مختلننف مسننائل بننه نسننبت انسننان كنننش همننواره و

پيرامنون مندرن دنيناي غالنب پنارادايم . اسنت شده برانگيخته

بنه براي طبيعت از ناشي هاي محدوديت بر انسان تسلط محور

بيشنتر هرچنه آسنايش آن چيزي بوده است كه آوردن ارمغان

قنرن چنندين بلکه و دهه چندين ميان، اين شد. در مي توانده

انند داشته زيست نسبت به محيط پروا بي رفتاري ها انسان است

پيشنرفت و توسنعه هناي راه اسنت شنده سنبب مسئله اين و

در ربشن امنروزين هاي دغدغه ازجمله زيست محيط با همگام

بننه هننا تننالش ايننن از بخشنني. باشنند پاينندار توسننعۀ قالننب

افنراد روزمنرۀ زنندگي به بخشي و معطوف كالن هاي سياست

.اجتماعي مربو است عرصۀ در

شنناتتي جامعنه عوامل منظر از شد تالش پژوهش اين در

. شنود تبيين شيراز شهر شهروندان محيطي زيست رفتار متعدد،

و شنيراز شنهر سراسنر در مهنا پرسش 913 تالصه صورت به

و انتخنناب مننالک كننه شنند توزيننع شننهري مختلننف مننناطق

جمعينت مبناي بر منطقه، سطح در نمونه هر حجم گيري نمونه

spss افنزار نرم با پژوهش هاي فرضيه. است بوده شهري منطقۀ

آمنار و توصنيفي آمنار سنطح دو در هنا تحليل نتاي و بررسي

شدند. ارائه استنباطي

از درصند 1/76 شد مشخص توصيفي آمار تاي ن براساس

و پايين درصد 9/56 متوسط، محيطي زيست رفتار نمونه، افراد

رفتننار نمونننه افننراد بيشننتر داشننتند؛ يعننني بنناال درصنند 7/8

آمنار بنه توجنه بنا . دارنند متوسنط سنطح در محيطني زيست

مينان محيطني زيست رفتار ارتقاي اهميت توان مي آمده دست به

.كرد درک ار شهروندان


شناتتي جامعه عوامل بين استنباطي، آمار براساس همچنين

بنا عناطفي پيونند محيطي، زيست دانش محيطي، زيست آگاهي

ارزش كنتنرل، مركنز محيطني، زيسنت نگنرش زيست، محيط

محيطني و انگينزۀ زيسنت مسئوليت، و اولويت محيطي، زيست

.تداش وجود معناداري رابطۀ محيطي زيست رفتار با سن

شنهر از شنهروندان درصند 36 پنژوهش نتاي به توجه با

منزلۀ به شيراز شهر. اند داشته بااليي محيطي زيست شيراز دانش

بنا منردم مسنتمر ارتبا و شهري باغات باالي حجم با شهري

اجتمناع محنل همواره كه شهر بيرون و درون طبيعي فضاهاي

اننش د و آگناهي اسنت توانسنته تنوبي بنه اسنت، بوده مردم

اينن و كنند معطنوف محيطني زيسنت مسائل به را شهروندان

بنا شنيراز شهر مردم عاطفي پيوند باالبودن منشأ مستمر ارتبا

عنناطفي پيوننند درصنند 9/18. شننهري اسننت محننيط زيسننت

آنهنا بنا عمينق ارتبا دهندۀ نشان محيط زيست، با شهروندان

است. شهري زيست محيط

براسناس شنيراز هرش شهروندان محيطي زيست هاي ارزش

تنود بنه را بنااليي بسنيار درصند بوده و درصد 3/11 ها يافته

محنور را تنود همنواره اين شنهروندان . است داده اتتصاص

انسناني تسناهل و تسامح زمين ازجمله ايران تمدني هاي ارزش

تنويش زنندگي ناپنذير جنزء جندايي را انساني هاي ارزش و

شيراز شهر در هنري و بيمذه فرهنگي، مراكز تعدد. اند دانسته

كنه اسنت محيطي زيست هاي ارزش بازتوليد و توليد از داليل

در متغينر اين باالي بسيار نسبت زيرا دارد؛ الزم يا ويژه توجه

در تربيتني و فرهنگني تاص وضعيت دهندۀ نشان شيراز شهر

.است شيراز

مسنئوليت و اولويت شيراز شهر شهروندان از درصد 7/17

اينن . انند داشنته زيسنت محنيط حنامي هاي زينهگ انتخاب در

دهنندۀ نشان شيراز شهر شهري ساتتار به توجه با باال ميانگين

بنه اسنت؛ محيطني زيسنت هناي انتخاب بودن آسوده و راحت

تطنو ماننند شنهروندان براي دردسترس هاي گزينه عبارتي،

شنهروندان عموم براي عمومي انتقاالت و نقل تدمات و مترو

در شنهر، سطح در سواري دوچرته مخصوص تطو دايجا و

.مؤثرند شهروندان براي ها انتخاب اين تسهيل

حقيقتينان و احمنديان و( 8935) همکاران و فرهمند پژوهش

محيطني زيسنت رفتنار و آگناهي بنين دهند مي نشان نيز( 8935)

محنيط مطالعنات در اساسني هاي فر پيش از. دارد وجود رابطه

بنا محيطني زيسنت مشنکالت از بسنياري كنه اسنت اين زيست

شنوند مني برطنرف زيسنت محيط دربارۀ عمومي آگاهي افزايش

(Salehi, 2010838: 8933 همکناران، و فر توش از نقل به ؛)عبنارت بنه ؛

حنل كليند محيطني زيسنت آگناهي كه است اين بر اعتقاد ديگر،

از نقنل بنه ؛Bar, 2008) اسنت محيطني زيست مشکالت از بسياري

پژوهشننگران رفتننار امننروزه(. 838: 8933 همکنناران، و فننر شتننو

منزلنۀ منبعني به محيطي زيست هاي آگاهي ي به كسبطيمح ستيز

اند. كرده توجه رفتار تقويت در باارزش

داننننش بننناالي سنننطح( 2012) ريپودامنننان و محمننند

محيطني زيسنت رفتنار بنر منؤثر عوامنل از را محيطني زيست

(،2002منن ) اجني و كالموس تاررف الگوي براساس اند. دانسته

تسهيل بر توجهي تأثير جالب افراد معرفتي سامانۀ در دانش اين

از بناالتر سنطحي داننش . داشنت تواهد محيطي زيست رفتار

صرف به محيطي زيست دانش كسب و دهد مي شکل را آگاهي

نيناز تخصصني مجنالت و مختلنف هاي مطالعۀ كتاب براي زمان

عمومناا رفتنار بر تأثيرگذار دروني عامل منزلۀ به عاطفي پيوند. دارد

شنود. مصنرف مي آلودگي ايجاد دربارۀ فرد وجدان تحريک سبب

را بيشنتري عناطفي درگينري فنرد شنود مني سبب اندازه از بيش

لطفني و صنالحي . كند هدايت زيست محيط بيشتر حفظ سمت به

جامعنۀ زيسنت محيط به نسبت افراد حساسيت ازنظر نيز( 8939)

محيطني را زيسنت رفتار كنند، مي زندگي آن در كه جهاني و تود

. انند كنرده مطالعنه منردان و زننان مينان رابطه اين منظر تفاوت از

محمند و ريپودامنان كنه همچننان محيطني، زيست دربارۀ نگرش

سنبب زيست محيط به نسبت مثبت نگرش اند كرده تأييد( 2012)

نننوع شننامل نگننرش. شننود منني محيطنني زيسننت رفتننار تقويننت

ممکنن اسنت اسنت و زيسنت محنيط به نسبت فرد گيري جهت

و حفنظ يا آن تخريب و زيست محيط از بيشتر برداري بهره سبب

قندرت با حاضر پژوهش نتاي در عامل اين. شود آن از نگهداري


را رفتننار پننردازان نظريننه از بسننياري. اسننت شننده تأيينند زيننادي

.دانند مي افراد نگرش از گرفته نشئت

محيطنني زيسننت رفتننار بننر تأثيرگننذار متغيرهنناي ديگننر زا

پذيري جامعه فرايند طي در كه است محيطي زيست هاي ارزش

محيطني زيسنت هاي ارزش بنابراين، بود؛ تواهند ريپذ دسترس

آمنوزش و پنذيري جامعه با كه دانست مواردي ازجمله بايد را

دياناحمن . كرد تواهند عمل او راهنماي اصول منزلۀ به فرد در

و كنارتي و( 8935) همکاران و كالنتري ،(8935) حقيقتيان و

هناي رفتنار تقوينت در ها ارزش اين اهميت بر ،(1993) شروم

نينز حاضنر پنژوهش نتناي براساس اند. كرده تنأكيد محيطي زيست

منؤثر محيطي زيست رفتار يابي به دست از مهمي بخش در ها ارزش

طبنق هنا مسئوليت و ها اولويت يردربارۀ متغ همچنين. شوند مي واقع

تنود سنالمت بنه افنرادي كنه (،2002منن ) اجني و كالموس نظر

و انند حسناس نينز تنود زيسنت محيط به نسبت دهند، مي اهميت

بندان نسنبت و هناي آنهاسنت اولويت جزء زيست محيط سالمت

بنا انگينزه زينادي بنين ارتبنا پژوهش اين در همچنين. اند مسئول

كلني يکني از حالنت در. اسنت شنده مشاهده محيطي زيست رفتار

دارد اهندافي و كنشنگر ۀ انگينز با نزديکي ارتبا رفتار، بروز عوامل

هندف انگيزه يا كنش، هر عبارتي، به كند؛ مي ارتبا دنبال اين از كه

در رفتنار ينک تقوينت سنبب كنه هايي انگيزه. دارد يابي دست براي

هنا انگينزه اينن . انند متنوع ياربس شوند، مي زيست محيط از حمايت

.دارند افراد دانش و ها، آگاهي ارزش با بسياري ارتبا

هناي متغينر از تناص صورت به ايران جامعۀ در سن متغير

در را معنادالت از بسياري كه شود مي محسوب اجتماعي مهم

پژوهش نتاي . كند مي دگرگون افراد زندگي وضعيت با ارتبا

دربنارۀ ( 8935) همکناران و فرهمنند ي نتنا حاضر تأييدكنندۀ

نتناي براسناس . اسنت محيطي زيست رفتار بر سن متغير تأثير

بيشنترين با سال 37 زير افراد به محيطي زيست رفتار بيشترين

نشنان كنه متعلنق اسنت درصند 66 حندود در ميانگين مقدار

ميانسنال و جنوان براي افنراد يطيمح ستيز يها رفتار دهد مي

بنه آنهنا بنراي سنن كنه تاصني شرايط دليل به زشيرا شهر در

.شوند مي تسهيل آورد، مي وجود

اشنتغال و وضنعيت جنسنيت، شنامل اي زميننه عوامل بين

وجنود معنناداري رابطنۀ محيطني زيسنت رفتار با درآمد ميزان

اطنراف محنيط بنا بيشنتر عناطفي درگينري دليل به زنان. دارد

پايگاه كه جنسيت تغيرم و دروني عوامل از اي مجموعه منزلۀ به

بنا مردان به نسبت كند، ايجاد مي آنان براي را اجتماعي تاص

. انند داشنته بيشنتري محيطني زيسنت هاي رفتار اندكي اتتالف

مردان و زنان تفاوت بر نيز( 8935) همکاران و فرهمند مطالعۀ

نينز اشنتغال وضنعيت . كنند مني تأكيد محيطي زيست رفتار در

اقتصنادي و اجتمناعي پايگناه بنا مرتبط نيبيرو عاملي منزلۀ به

هناي بخنش در افنراد شناغل عبارتي، شود؛ به مي تعريف افراد

پايگناه لحناظ بنه توانند مي عموماا تصوصي، و دولتي مختلف

بگيرنند قرار غيرشاغالن به نسبت باالتري جايگاه در اقتصادي

هنناي پايگنناه بننراي تقويننت را بيشننتري امکانننات درنتيجننه، و

عوامننل، ايننن مجموعننۀ. دارننند تننود اجتمنناعي و فرهنگنني

و درونني بعند دو در محيطني زيسنت هناي رفتار كنندۀ تسهيل

رفتنار به غيرشاغالن از بيشتر را شاغل افراد رفتارند كه بيروني

ازجملنه نينز درآمند مينزان . كننند مني منرتبط محيطني زيست

در كنه است افراد اجتماعي پايگاه سنجش هاي متغير ترين مهم

فراواني اهميت من اجي و كالموس محيطي زيست رفتار الگوي

منوارد از بسنياري مصنرف در نکردن اصراف نمونه براي. دارد

نسنبت هنايي ارزش داشتن بر عالوه زيست، محيط براي مضر

.است مرتبط افراد مالي توان نداشتن با زيست، محيط به

سناير رابطنۀ پنژوهش، هناي يافتنه براسناس آن بنر عالوه

بنا اجتماعي طبقۀ تحصيالت و ميزان تولد، محل نظير متغيرها

دو هنر تولند، محنل متغير دربارۀ. شد رد محيطي زيست رفتار

دليل به محيطي زيست مسائل به نسبت روستايي و شهري گروه

حسناس هنا رسنانه در محيطني زيست موضوعات شدن مطرح

روهگن دو رفتنار نداشنتن تفناوت سبب مسئله همين و اند شده

بنا منرتبط هناي تبينين . اسنت محيطني زيست مسائل به نسبت

امنروزه انند، مرتبط كالسيک شناسي جامعه با كه طبقاتي عوامل

كمتنري قندرت فرهنگي، عوامل با مرتبط هاي تحليل مقابل در

طبقۀ و محيطي زيست رفتار ميان ارتبا دليل همين به و دارند


تنهنايي بنه نينز التتحصني متغير. است نشده معنادار اجتماعي

همنان . باشد محيطي زيست رفتار تقويت براي عاملي تواند نمي

عامل يک داشتن تنها كنند مي بيان من اجي و كالموس كه گونه

.نيست محيطي زيست هاي رفتار تقويت براي دليلي

نيز گام به گام روش به چندمتغيره رگرسيون از حاصل نتاي

پيونند محيطني، زيسنت هيآگنا مسنتقل دادند متغيرهاي نشان

كنتنرل، مركنز و درآمد سن، جنسيت، زيست، محيط با عاطفي

تبيننين را محيطنني زيسننت رفتننار وابسننتۀ متغيننر درصنند 6/38

آگناهي افنزايش كه باورند اين بر پژوهشگران امروزه. كنند مي

را محيطني زيسنت مشنکالت و محيطي، مسائل زيست عمومي

محنيط برابنر در النهمسنئو رفتارهناي سنبب و دهد مي كاهش

و مکنان در محيطني زيسنت مخرب رفتار يک. شود مي زيست

و هنا مکنان سناير در فراوانني ناتواسنتۀ تأثيرات معين، زماني

آيننده هاي اكوسيستم بر ناپذيري جبران صدمات و دارد ها زمان

؛8936 همکناران، و گراوندي) كند مي وارد فردا هاي نسل زندگي و

(.835: 8933 همکاران، و فر توش از نقل به

تننرين مهننم ازجملننه شننيراز شننهر اينکننه بننه توجننه بننا

بنه تنا است، محيطي زيست مخاطرات در درگير شهرهاي كالن

شنيراز در پديده اين بررسي براي اي يافته سازمان پژوهش حال

منزلنۀ به شيراز توانند به شهر مي وهشگران. پژاست نشده انجام

هناي بحنران دچنار كنه شنور ك مطنرح شنهرهاي كالن از يکي

. باشنند اي داشنته وينژه توجنه اسنت، محيطي زيست چندگانۀ

مهاجران از اعم مختلف هاي فرهنگ تالقي محل مدرن، شيراز

در و اسننت بننوده اطنراف شننهرهاي و همسننايه كشنورهاي از

شنهري مختلنف مناطق دل دررا يديطبقات جد اتير ساليان

همواره شيراز مردم بومي هاي فرهنگ. است داده تود پرورش

شنکل بنه آن در افنراد كنه انند بنوده فرهنگي دانش از بخشي

تنا بومي هاي فرهنگ اين امروزه اما اند؛ شده ادغام چشمگيري

پنژوهش نتناي كنه حنالي اند؛ در رفته حاشيه به زيادي حدود

رفتارهنناي مانننند فرايننندي بننر آنهننا اثرگننذاري دهننندۀ نشننان

منشنأ كنه مندرن هناي فرهنگ در ادغام و است محيطي زيست

و اسنت نشنده انجام توبي به محيطي است، زيست هاي ارزش

رفتنار بر دهي شکل بر رود، مي انتظار كه اي اندازه به بخش اين

اثر نگذاشته است.

شنهادهایپ

پيشننهادهاي دامننۀ دو قالنب در حاضنر پژوهش پيشنهادهاي

شدند: بندي دسته پژوهشي و اجرايي

راییاج پیشنهادهای

تننرين بحراننني ازجملننه شننيراز شننهر كننه آنجننا از -

هنناي بحننران بننا درگيننري دربننارۀ ايننران شننهرهاي كننالن

منديريت متنولي هناي دستگاه است الزم است، محيطي زيست

به نسبت... زيست و محيط سازمان شهرداري، ازجمله شهري

رو پنيش هناي بحنران بنا آننان آشننايي و شنهروندان آموزش

.بکوشند

بننا باينند زيسنت محننيط مننديريت متنولي هنناي گاهدسنت -

از شنهري منديريت در سنبز و نوپديند هاي سيستم جايگزيني

.كنند جلوگيري سرمايه و انریي بيشتر اتالف

در كمتنر كنه طبقناتي و ي بايند بنه افنراد زين ر برنامه رد -

دانننش كسننب و محيطنني زيسننت هنناي آمننوزش معننر

بيشتري شود. وجهت هدف، جامعۀ منزلۀ به اند، محيطي زيست

بنراي الزم امکاننات بايند شنيراز شهري مناطق همۀ در -

عبنارتي، بنه شنود؛ فنراهم زيسنت محيط حامي كنش تسهيل

نقا همۀ در مبدأ از زباله تفکيک مانند افزاري سخت امکانات

.شود فراهم

اي گوننه بنه شنهري طراحني سيسنتم در بايد شهرداري -

هنا كننش اين انجام كه ندك تسهيل را محيطي زيست هاي كنش

هنا زيرسناتت نداشتن آمادگي مصائب و رن تحمل با مساوي

افنراد براي فايده و هزينه لحاظ به محيطي زيست كنش و نباشد

.باشد صرفه به مقرون

شنهري مديريت در تنبيهي و تشويقي هاي سيستم ايجاد -

و عوار ازطريق زيست محيط حامي هاي كنش تقويت براي

.هاست كنش اين انجام براي فراواني انگيزۀ تشويق، و جريمه


تقوينت بنراي الزم اجتمناعي و فرهنگني بسنتر و زمينه -

.شيراز ايجاد شود شهر در زيست محيط حامي هاي سبک

:پژوهشی پیشنهادهای

موردنيناز هناي رشنته اجتماعي از گذاري سياست ه امروز -

منناعي،اجت گننذاري سياسننت منظننر از باينند اسننت كننه جامعننه

ظهنور بنه و شندن اجتمناعي بنراي محيطني زيست هاي بحران

.شود دربارۀ آن پژوهش رسيدن

تواهند كمک ما به اقتصادي شناسي انسان زاويۀ از فهم -

را تناص تصنميمي شنرايطي چنه در افراد كنيم درک تا كرد

هناي دربنارۀ راه تنوان مني زاويه اين از گيرند. نمي يا گيرند مي

.كرد پژوهش محيطي يستز رفتارهاي تقويت

به ما تواند مي زمينه به وابسته و كيفي هاي پژوهش انجام -

محنيط در آنهنا درک چگنونگي و افنراد ذهنني نظنام فهم در

پنيش از بنيش زميننه اين در است الزم و رساند ياري زيست

.كنيم را توليد مبنا زمينه هاي نظريه

منابع

شنناتتي جامعنه تحلينل »(. 8935) م. حقيقتيان، و د. احمديان،

محيطني زيسنت رفتارهناي بر فرهنگي عوامل نقش

مطالعننات. «كرمانشنناه شننهر شننهروندان شننهري

.8-56ص ،81 ش ،7 س ،شهري شناتتي جامعه

ديننحم :ۀترجمنن ،سننتيز طيمحنن نجننات(. 8939. )ل بننراون،

.يدانشگاه جهاد: مشهد ،يطراوت

:ترجمننۀ ،جهنناني مخنناطرۀ در جامعننه(. 8911) الننف. بننک،

.كوير: تهران زاده، مهدي محمدرضا

م. زاده، عبنناس و ز. وصننال، ؛ص. صننالحي، ؛.غ فننر، تننوش

بنننر منننؤثر اجتمننناعي عوامنننل بررسننني»(. 8933)

هناي پژوهش ،«روستاييان محيطي زيست هاي آگاهي

.896-851ص ،8 ش ،7 س ،روستايي

،معاصننر دوران در يشناسنن جامعننه يننۀنظر(. 8936) . تنزر، ير

.ي: علمتهران ،يثثال محسن :ۀترجم

شنناتتي جامعنه تحلينل »(. 8939) ب. لطفي، و ص. صالحي،

در محيطني زيسنت هاي نگرش جنسيتي هاي تفاوت

هاي ارزش پيمايش پنجم مو هاي داده برطبق ايران

و اقتصننادي شناسنني جامعننه دوفصننلنامۀ. «جهنناني

.863-891ص ،8 ش ،9 س ،توسعه

سنرمايۀ »(. 8911) ص. صنالحي، و غ. فنر، تنوش ؛.م عقيلي،

در مسنئوالنه محيطني زيسنت رفتارهاي و اجتماعي

گنيالن، هناي اسنتان : منوردي مطالعنۀ اينران؛ شمال

منننابع و كشنناورزي علننوم ،«گلسننتان و مازننندران .597-556ص ،8ش ،87 س ،طبيعي

صادق. صبح: قم ،زندگي سبک و مصرف(. 8915) م. فاضلي،

نگننرش، شننکاف»(. 8935) س. جعفرصننالحي، م. و فاضننلي،

فصنلنامۀ ،«گردشنگران محيطي زيست رفتار و دانش س ،گردشگري مديريت مطالعات پژوهشي - علمي

.896-878 ص ،55 ش ،1

بررسي»(. 8935) ح. سيارتل ، ک. و فر، شکوهي ؛.م فرهمند،

محيطني؛ زيسنت رفتارهاي بر مؤثر اجتماعي عوامل

مطالعننات ،«يننزد شننهر شننهروندان مطالعننه مننورد .863-838ص ،55 ش ،1 د ،شهري شناتتي جامعه

(. 8935) م. لشنکري، و و. آبنادي، شنرف مزيندي ؛.ع كالنتري،

نسنبت مندي تعلق بر مؤثر اجتماعي عوامل بررسي»

شنهر شنهروندان : منوردي مطالعۀ زيست؛ محيط به

ص ،75 ش ،56 س ،كاربردي شناسي جامعه، «تهران

87-8.

(. 8935. )ح صنادقي، ع. و عبنداللهي، ؛.ر آبنادي، ملک مختاري

محيطنني زيسننت رفتارهنناي بازشناسنني و تحليننل»

پژوهش مجلۀ ،«اصفهان شهر موردي شهري؛ مطالعۀ

.8-56ص ،81 ش ،5 س ،شهري ريزي برنامه و

محننيط شناسنني جامعننه(. 8935) ش. كيننا، فننروتن ع. و نننواح،

.شناسان جامعه: تهران ،زيست

ارتقناي هاي مؤلفه بر يتحليل»(. 8933) م. شبيري، و ز. همتي،

،«شننيراز شننهر شننهروندان زيسننتي محننيط فرهنننگ


ص ،3 ش ،1 س ،اينران فرهنگي تحقيقات فصلنامۀ

585-836.

Carty, J. A. & Shrum, L. J. (1993) “A Structural

Equation Analysis of the Relationships of

Personal Values, Attitudes and Beliefs about

Recycling and the Recycling of Solid Waste

Products.” Advances in Consumer Research,

20: 641-646.

De Young, R. (1985) “Encouraging Environmentally

Appropriate Behavior: the Role of Intrinsic

Motivation.” Journal of Environmental

Systems, 15 (4): 281-292.

Dunlap, R. E. Van Liere, K. D. Mertig, A. G. & Jones,

R. E. (2000) Measuring Endorsement of the

Newenvironmental Paradigm: A Revised NEP

Scale.” Journal of Social Issues, 56: 425-442 Fu, L. Zhang, Y. Xiong, X. & Bai, Y. (2018) “Pro-

Environmental Awareness and Behaviors on

Campus: Evidence from Tianjin, China.”

Journal of Mathematics, Science and

Technology Education, 14 (1): 427-445.

Kollmuss, A. & Agyeman, J. (2002) “Mind the Gap:

Why Do People Act Environmentally and

What are the Barriers to Pro-Environmental

Behavior?” Environmental Education

Research, 8 (3): 239-260.

Krajhanzl, J. (2010) ‘Environment and

Proenvironmental Behavior.” School and

Health, 21: 251-274.

Livers, S. Serra, P. & Watson, J. (1986) “Environment

and Proenvironmental Behavior.”

Psychological Reports, 58 (3): 75-96.

Mohammad, A. & Ripudaman, S. (2012) “A Survey of

Environmental Awareness, Attitude and

Participation Amongst University Students: A

Case Study.” International Journal of Science

and Research, 3 (5): 1755-1760.

Molina, M. A. Fernández-Sáinz, A. & Izagirre-

Olaizola, J. (2013) “Environmental

Knowledge and other Variables Affecting

Pro-Environmental Behaviour: Comparison of

University Students from Emerging and

Advanced Countries.” Journal of Cleaner

Production, 61: 130-138.

Schumacher, I. (2013) “The Endogenous Formation of

an Environmental Culture.” Working Paper,

Ipag Business Schools.

investigating the relationship between sociological...

Documents