Botim i shoqatave mjedisore “Ekolëvizja” Nr. 79, viti i katërt i botimit, 6 SHKURT 2008 Çmimi: 40 LEKË

Jeto gjelbër!

CM YK

Investimet që vjedhin mjedisinSa fitojmë dhe sa humbasim ngapesë fabrika gjigande çimentojeKur u ndertua Fabrika e Kimikateve në

Porto Romano te Durrësit, nga shteti iatëhershëm u reklamua si nje investimshumë i rëndësishëm për vëndin tonë:"Një fabrikë që do të ndihmontë në rritjene prodhimeve bujqësorë pra do tëzhvillohej ekonomia e vendit dhe popullido të jetonte më mirë". Duket normale qëcdo investim të sjell të tilla të mira. Portani pas 30 vjetësh del se ajo fabrikë ikushtoi dhe po i kushton shqiptarit shumëmë tepër se sa " fitimet e parashikuara". Ikushtoi me jetët e njerëzve që ka marrëdhe sëmundjet e panumurta që kashkaktuar te banorët e Durresit, I kushtoime paratë që duhet të paguj cdo qytetar iShqipërisë per te shlyer kreditë që merrshteti për ta rehabilituar këtë zonë .Deritani janë shpenzuar rreth 250 milionëdollar dhe ende zona eshtë e rrezikshmepër banorët përreth. Në qoftëse llogarisimkëtu dhe zhdukjen e peshqëve dhemidhjeve në gjiun ku derdhen ujrat e shiutqë shplan zonën e ndotur, peshkatarët eshumtë të zonës që kanë ngelur pa punedhe pa bukën e gojës, atëherë qederi delshumë herë më i madh se qari. Pra në seu fituan le të themi 1 milion dollarë, pohumbasin 3 milionë nga ato shkaqe qëtham më sipër. Qederi erdhi nga ndotjadhe degradimi mjedisor. Është pikërishtkostua mjedisore që i ka rrezikuar shumëinvestme dhe i ka bërë të dalin jo rentabël.Ne vitet 70 te shekullit të kaluar kjo kostomjedisore dhe mund të mos para-shikohej sepse në tërë botën sa kishtefilluar të flitej për mjedisin dhe ekologjinë.(Rashell Karson që konsiderohetmamaja e ekologjise e botoi librin e sajëtë parë "Pranvera e heshtur", në vitin 1962)

Por të ndodhë kjo në Shqipëri dhe sot,pas pothuajse gjysëm shekulli, kurpolitikat mjedisore dhe ekonomike nëbotë janë përcaktuar qarte dhe shteti ynëi ka pranuar ato, i ka future nëlegjislacionin mjedisor dhe ne strategjinëe zhvillimit ekonomike e mjedisor, do tëthotë që ne jo vetëm që do të presimkatastrofa të tjera ekonomiko-mjedisorepor jemi që sot vetë katastrofë.

Për cilat investime e kam fjalën? Përtë gjitha këto investime të politikës sësotme që po aprovohen me një vrull të pakontrolluar, që po bëhen pa treguar tëvërtetën ekologjike, pa studim sipasstrategjise ekonomike dhe mjedisore, paasnjë analizë të kostos ekonomikemjedisore. Shumë politikanë dhevendimarrësa tanë vazhdojnë takonsiderojnë mjedisin si një lluks përShqipërinë, ndersa ambientalistat Ishohin si anarkist dhe aventurier. "Nuk dota kthejme Vlorën në një vend baritor" ushpreh ministri Ruli për të mbrojtur TEC-in e Vlorës, ndërkohë që specialistët eVlorës llogarisnin dhe argumentonin medollare si ekonomist se sa fitonin ngaturizmi dhe sa humbisnin nga nafta.

Nje ofensivë shumë më e madhe kaplasur ditët e fundit me investime të bëranga kompanitë e huaja në mjediset e

Vlora bën thirrje përreferendum

Ditën e premte 18.01. 2007 ora 11:00 mbi2000 banor të qytetit të Vlorës u mblodhën nënjë tubim paqëor të organizuar nga AleancaQytetare për mbrojtjen dhe Zhvillimin e Gjirittë Vlorës, para pallatit të sportit...

Qe nga koha e fillimit te revolucionit industrialperqindja e gazit karbonik ne atmosfere eshte shtuarshume dhe, me ritme me te shpejta ai eshte shtuargjate shekullit te kaluar.

Coptimi i akullnajave te medha dhe shkrirja nemase te konsiderushme eshte dukuri qe verteton sengrohja globale ka filluar...

Ndryshimetklimatike dhe pyjet

Lexo fq. 2

Lexo fq. 4

Lexo fq. 2

PËRDORNI KONVENTËN E AARHUSIT PËR TËPROMOVUAR DEMOKRACINË E VËRTETËDeklarata e Eco-Forumit

Europian të Vjenës rreth takimit tëtretë të Vjenës të pjesmarrësve të

Konventës së Aarhusit

Lexo fq. 5

SHPRESA PER NDRYSHIME NGA KONFERENCA E BALITKonferenca e Organizates se Kombeve te Bashkuara per

Ndryshimet Klimatike, qe u mbajt ne Bali, Indonezi, nga 3deri ne 15 Dhjetor 2007 dha shpresa per ndryshimin ekonsumimit te energjise nga lendet djegese tradicionale drejtrrugeve te reja me te qendrueshme...

Lexo fq. 7Myzeqeja, në pritje tëringjalljes së pyjeve

Ish-perla e bregdetit, ndër më të hershmit pyjetë buzës së detit, i filluar të pyllëzohet që në vitin1938, i mirënjohuri Pylli i Golemit, që nga Shkëmbii Kavajës e deri në Malin e Robit, është në grahmate fundit. Betoni u ka zënë fytin pak pishave tëmbetura dhe drurët e rralluar e të çapërlitur që akomambijetojnë, lëngojnë në mes pallateve ...

Lexo fq. 3

vijon në faqen 4

MENINGITI NË SHQIPËRI

Në datën 01/01/2008 dhe 02/01/2008 u shtruannë Spitalin e Korçës dy paciente të moshës 25 dhe22 vjeç, nga fshati Memlisht i rrethit të Pogradecit.Diagnoza klinike është Meningit bakterial. Në datë06/01/2008 u paraqit në Spitalin e Sarandës njëfëmijë 3 vjeç me diagnozë klinike Meningitbakterial, suspekt meningokoksik...

Lexo fq. 3

Çështjet mjedisore konsideroheshin kohë mëparë si të pavarura nga aktiviteti ekonomik, porsot ato po shkruajnë ligjet për bizneset,investitorët dhe konsumatorët. ..

Mekanizmat Mjedisordrejtojnë Ekonominë

Globale

Lexo fq. 6

Prodhimi i drithraveka shënuar rekord,

por furnizimi qendronakoma i mprehtë

Lexo fq. 7

Duke ndjekur zhvillimin e drithrave në vitet efundit, fermerët botëror aritën një record prej 2316bilion ton drithra në 2007...

2

në kantjer vazhdon. Si për ironi të tëgjithë kësaj, ndërkohë që protestuesitthërrisnin në një zë për një Vlorëturistike pa naftë dhe për referendum,kamjonët kalonin nën hundën e tyreduke transportuar materjale ndërtiminë kantjer.

Në tubim ishin të pranishëmpersonalitete dhe figura të shquara të

qytetit, aktivistë të Lëvizjes MJAFT,përfaqësues të LSI e LDK, të cilët iubën thirrje të gjithë banorëve tëbashkohen së bashku për të shkuarderi në Referendum.

Qytetarët e Vlorës janë të bindurse do të shkojnë deri në referendum.Nëse kërkesat e tyre nuk merrenparasysh dhe veprat e tilla me bazënafte do të ngrihen në këmbë, atëherë“ ajo që ne do të bëjmë është, tuavështirësojmë atyre punën dhe do tëmonitorojmë dhe do të kontrollojmëstandartet në mënyrë tëvazhdueshme”, shprehet SadritDanaj, nën kryetar i Aleancës.

NGA FJALA EPJESMARRËSVE:

Përfaqësues të MJAFT- Jemikëtu për tiu mbështetur në lëvizjentuaj dhe ti kthejmë Vlorës borxhin qëia kemi vite më parë. Jemi këtu përt’iu thënë se ju nuk jeni vetëm por egjithë Shqipëria është e Vlorën qëështë baza e rezistencës qytetare. Nei bëjmë thirrje qeverisëdhe I themi seqytetarët do të fitojnë gjithmonë mbiqeveritë dhe jemi të vendosur për tëshkuar deri në referendum.

Përfaqësues të partisë LDK -:Jemi mbledhur të këtu gjithë bashkëpër t’iu thënë të gjithve se Vloravendos vetë për Vlorën. Përfaqësuesii partisë sonë në mbështetje të Vlorësdo ta çoj zërin tuaj deri në parlamentdhe ti kërkojë zotit Berisha të mbajë

- Cili është fokusi iMilieukontakt në Shqipëri?

Synimi afatgjatë i programeve tëMilieukontakt në Shqipëri është“zhvillimi i një lëvizje mjedisore, të fortëe demokratike; i një lëvizje të dukshmenë shoqëri; të aftë të ndërgjegjësojëpublikun dhe të marrë pjesë aktivishtnë politika dhe procese vendimarrëse sinë nivel vendor, kombëtar dhendërkombëtar”.

Strategjia jonë karakterizohet nga(1) një përafrim gjithëpërfshirës, (2)demokraci, dhe (3) strategji e përbashkëtdhe zbatim në nivel lokal.

Qysh në fillim të veprimtarisë nëShqipëri, viti 2000, Milieukontakt kaqenë një lehtësues dhe nxitës në procesine pjesëmarrjes dhe zhvillimit të lëvizjesmjedisore dhe ka qenë i suksesshëm nëkrijimin e një bashkëpunimi messhoqatave shqiptare në nivel kombëtarduke punuar me grupe të ndryshme pune.

- Cilat janë planet eMilieukontakt për 2008?

Për vitet 2008-2010 MilieukontaktInternational do të zbatojë programin:“Forcimi i shoqërisë civileshqipëtare për një mjedis më tëmirë” Përgjatë këtij programiMilieukontakt synon të arrijë rezultatete mëposhtme përmes aktiviteteve tëndryshme adresuar si në nivel vendordhe në atë kombëtar duke nxiturbashkëpunimin mes aktorëve kyç nëshoqërinë civile.

- Përmirësimi i zbatimit dhepërforcimit të politikës kombëtare përmbetjet urbane, ujin dhe cilësinë e ajrit

Përmes grupeve të punës ekspertëtë çështjes, anëtarë shoqatash dhedrejtues të komunitetit do të ofrojnëmbështetje dhe lobim për autoritetetvendore që u mungon ekspertiza nëzhvillimin e planeve për mbetjet, ujindhe cilësinë e ajrit. Ato do të shqyrtojnëlegjislacionin përkatës dhe politikat nëlidhje me këto tema dhe do të shohin përmënyra krijuese, pjesëmarrëse dhealternative në zgjidhjen e problemeve.Bazuar në dokumentat e mësipërmegrupet e punës do të zhvillojnë fushata(një për çdo çështje) në nivel kombëtarpor duke synuar adresimin dhe zgjidhjene problemeve lokale. Rezultatet dhemësimet e nxëna do të prezantohen nënjë konferencë kombëtare dhe do tëbëhen publike përmes medias.

-Përfshirja e komunitetit në veprimet

për mbetjet urbane, ujin dhe cilësinë eajrit.

10 komuna do të mbështen nëhartimin e planeve strategjike dukeadresuar problemet dhe arritur rezultatetë prekshme. Ky plan strategjik do tëadoptohet nga këshilli i komunës dhe dotë përmbajë një analizë të situatës dherrugët për të arritur këtë zgjidhje. OJF-tëdo të hapin rrugën për një dialogkonstruktiv me qeverinë vendore tëzgjedhur në fillim të 2007 duke hartuarprojekte për zbatimin e aktiviteteve tëidentifikuara në planet strategjike.Milieukontakt, bazuar në plane të mira,do të mbulojë një kosto fillestare përnisjen e iniciativës dhe do punojë së bashkume shoqatat për ngritjen e fondeve nërealizimin e projekteve.

- Rritja e kapacitetit të OJF-vePër të arritur rezultatet e mësipërme

OJF-të do të këshillohen dhe trainohennë përmirësimin e kapacitetve të tyreadministruese, drejtimit organizativ dhekomunikimit me aktorë të tjerë, qoftëky komunitet vendor apo qeverisjevendore.

Krijimi i një rrjeti informacioni në tëgjithë vendin do të ndihmojë organizatattë kenë argumenta mjaft të forta për tësfiduar qeverinë apo institucionet zyrtarepër informim më të saktë. Ekolëvizja dota realizojë duke ofruar trainime dhekëshillim në mbledhjen, procesimin dheshpërndarjen e informacionit. Edhe faqjae Ekolëvizjes do të përditësohet dheanëtarët e rrjetit do të kenë mundësinëtë hedhin lajme, artikuj investigative dhestatistika në të.

Takimet vjetore të shoqatave do tëvazhdojnë të jenë pjesë e programit, dukeu ofruar shoqatave mundësinë për forumediskutimi dhe të vendosin mbidokumenta strategjik dhe aktivitete përtë ardhmen.

- Cila është risia që do të sjelliky program?

E reja e këtij programi është Telefonii Gjelbër. OJF-të në 4 rajone, Shkodër,Korçë, Vlorë dhe qendra burimore nëTiranë do të ngrenë dhe administrojnënjë telefon të gjelbër, si një pikëinteraktive dhe të arritshme nga të gjithë.Qytetarët do të mund të telefonojnëpër informacion dhe përgjigjë për pyetjenë lidhje me çështjet mjedisore. Atamund, gjithashtu, të japin informacionmbi gjendjen e mjedisit dhe probleme qëkanë nevojë për zgjidhje urgjente.

premtimet e bëra.” Vlora doReferendum”.

Rregjizori vlonjat LuftarVeshi -: Iu bëjmë thirrje të gjithëvlonjatëve të na mbështesin nëlëvizjen tonë kundër këtyre vepravetëcilat janë bombë me sahat për ne.I pamë se çfarë shkaktuan tek nesoda, çimentua dhe vaporët kineztek Moli. Të gjitha këto bashkë mePTROLIFERËN dhe TEC-in do tavarrosin Vlorën përfundimisht.

Helmet e ndryshme që do tëpërhapen dhe tymrat e oxhaqeve dota kthejnë Vlorën në një Elbasan tëdytë. Nëse në Elbasan lindi fëmijame dy kokë, në Vlorë do të dali mekatër kokë. Jeta në Vlorë është nërrezik. Le ti drejtohemiinstitucioneve siç janë: OSCE,Banka Botërore, Gjykata e LartëHagës dhe të gjithë vlonjatëve, qëtë mbrojmë Vlorën.

Shoqata e Ushtarakëve -: Jemikëtu në emër të fëmijëve dhe nipërvetanë, për të mbrojtur Vlorën ngavdekja e sigurt që po i kanoset. Iubëjmë thirrje biznesmenëve të mosmarrin pjesë në ndërtimin e këtyreveprave. I bëjmë thirrje BankësBotërore të hetojë dhe të gjykojë nëmënyrë të paanshme.

INTERVISTA.Erigert Rama (student I vitit

të dytë Drejtësi)- Çfarë të motivon të marrësh

pjesë në tubime të tilla?Fakti që dua të jetoj në një qytet

të pastër, larg ndotjes së naftës. Nukdua që të tjerë persona ta pësojnë siunë për hir të naftës. Unë vijë nganjë një zonë e Fierit, pranë Liqenittë Zharrëzs, në të cilën kemi qënë

Milieukontakt në ShqipëriInterviste me Valbona Mazrekun

Vlora bën thirrje për referendumDitën e premte 18.01. 2007 ora

11:00 mbi 2000 banor të qytetit tëVlorës u mblodhën në një tubimpaqëor të organizuar nga AleancaQytetare për mbrojtjen dheZhvillimin e Gjirit të Vlorës, parapallatit të sportit. Qytetarët vlonjatmbanin në duar flamurin tonëkombëtar dhe banderola në të cilatshkruhej me gërma të mëdha kërkesae tyre për Referendum.

Ditët e fundit në qytetin e Vlorëska mbërritur një ekip i BankësBotërore, të cilët do të inspektojnëzhvillimet që lidhen me TEC-in dhePETROLIFEREN. Në këtë tubimqytetarët i bëjnë thirrje këtij ekipi tëgjykojë me paanësi çështjen në fjalë.

Është hera e dytë që qytetarët eVlorës kërkojnë të drejtën e tyrenëpërmjet një referendumi, i cili dotë përcaktojë të ardhmen e qytetit.Nëse ai do të jetë një qytet turistikapo një qytet me naftë.

Këta banorë kërkojnë t’iu merretmendimi për një çështje që prekdrejtpërdrejtë jetët e tyre dhe tëbrezave që do të vijnë.

Qysh në vitin 1998 qeveriaShqipëtare ka nënshkruar konventëne Aarhusit, sipas të cilës ky publikka të drejtë informimi dhepjesmarrjeje në lidhje me vendimetqë merr qeveria. Të dy këto shtyllajanë shkelur nga qeveria jonë me tëdy këmbët. Qytetarët Vlonjatë pokërkojnë të pyeten se cili ështëmendimi i tyre për drejtimin që dotë marri qyteti i tyre, ndërkohë qëkëtë veprim duhet ta kishtendërmarrë qeveria kohë më parë.

Autoritetet e Pushtetit Vendorkëmbngulun ta zhvendosin këtëlëvizje të qytetarëve në institucione,duke shkuar deri në parlament, nëmënyrë që këto veprime të jenë samë demokratike. Ata janë tëpranishëm pothuaj në të gjithatubimet e organizuara, por duke qënëse i përkasin një force politikeopozitare, ngelet të shpresohet nësezëri i tyre do të dgjohet ndonjëherënë rrugë institucionale, madje edhenë parlament.

E megjithë këto nisma protestashqë po zhvillohen kundër të gjithaveprave me bazë nafte që do tëndërtohen në qytetin e Vlorës, puna

vijon në faqen 5

Në mbledhjen e dt 16.10.2007 “Komisioni i Shqyrtimit të Kërkesave të Lejeve Mjedisore” me5 anëtarë ekspert të nivelit të lartë dhe Kryetar, Ministrin e Mjedisit Pyjeve dhe Administrimit teUjërave z. Lufter XHUVELI, shqyrtuan këto aktivitete. Komisioni pas shqyrtimit tëdokumentacionit të kërkuar vendosi të miratoj këto dy kërkesa. Lejet e miratuara janë përkatësisht.

VENDIME PËR LEJE MJEDISORE

Në mbledhjen e dt 27.11.2007 “Komisioni i Shqyrtimit të Kërkesave të Lejeve, shqyrtuankëtoaktivitete. Lejet e miratuara janë përkatësisht.

Në mbledhjen e dt 08.12.2007 vendosi të shqyrtoj 34 kërkesa per leje mjedisore.Lejet e miratuara janë përkatësisht.

3

Haki KolaIsh-perla e bregdetit, ndër më të

hershmit pyje të buzës së detit, i filluartë pyllëzohet që në vitin 1938, imirënjohuri Pylli i Golemit, që ngaShkëmbi i Kavajës e deri në Malin eRobit, është në grahmat e fundit. Betoniu ka zënë fytin pak pishave të mbeturadhe drurët e rralluar e të çapërlitur qëakoma mbijetojnë, lëngojnë në mespallateve sikur fshehin sakrifica të bëraqë në gjysmën e parë të shekullit qëlamë, nga specialistë vërtet të talentuarpër të rritur bimët në mes të kripës eerës së detit, për të bërë edhe më tëbukur bregdetin.

Tek vështron këto relike të mbetura,në mendje të vijnë inxhinierë tëtalentuar që nuk janë më midis nesh, siprofesori ynë Ilia Nako, e kolegu inderuar që u nda nga ne një vit më parë,Zafer Ypi etj etj. Përvojën e asajepopeje të luftës me sukses kundërshkretëtirës së kripur e mban akomasot inxhinieri i talentuar Vehbi Dermani,që me gjithë vitet e përvojën mbi kurriz,e viziton çdo mëngjes parkun te liqenii Tiranës, si për të kaluar disa çaste atjeku la pa kursim dijet e vullnetin, për tëgjelbëruar vendin e tij.

Fusha e Myzeqesë hapet nënmjegullën e lehtë të mëngjesit. Nëse nëditarin e Eqerem Bej Vlorës, edhe grupimë i vogël i shtëpive mund të hetohetsë paku një gjysmë ore larg, sepse “njëtufë plepash dhe fiqsh shënojnësaktësisht vendbanimet njerëzore meskësaj fushe të shkretë e të zhveshur”,duket sikur pas një shekulli shtëpitëjanë zhveshur nga plepat dhe vazhdojnëzhveshjen. Myzeqeja ngriti pyllin eparë me pyllëzim artificial, në fermënrreth 9000 dynymësh, që iu kontraktuanë vitin 1891 në çifligjet e familjes sëVlorajve në Frakull-Ferrës Zharezës,një aristokrati hungarez, me qëllimkrijimin e fermave model. ProfesorNako dëshmon se Keglevic, kontraktorihungarez i fermës, mbolli rreth 50 fidanëeukalipti përreth banesës së tij, dukerealizuar kështu pyllëzimin e parëartificial në Shqipëri. Nuk i gjendet si ithonë as nami e nishani as edhe ndonjëpllake që të identifikojë tentativën eshqiptarëve për të krijuar modelet e

Myzeqeja, në pritje të ringjalljes së pyjevebujqësisë moderne, apo pyllin e parëartificial shqiptar.

Gjithmonë kur kaloj në Myzeqe mëmundon pyetja: Përse banorët e fushësperëndimore në pjesën veriore të saj,nga Fushë-Kruja e deri në Velipojë, ikanë pyllëzuar anët e rrugëve e kanalevedhe fusha tashmë duket si një pyll itërë e i bukur, ndërsa pjesa e Myzeqesënë tërësinë e saj sikur bëhet më ezhveshur me kalimin e viteve? Kjo tëkrijon makthin se lumi i vdekur dikupo përgatitet të rikthehet. Devollivazhdon të mbartë baltën e fushës së

Korçës, e bashkon atë me dherat qëgërryen në malet e Kolonjës e Skraparitdhe që Osumi i sjell po në Myzeqe,anës tyre Shkumbini e Vjosa po kështumbartin dherat që nga Mokra e malet ePindit dhe sa herë ka shira të rrëmbyer,mbushin e mbushin me ledh kanalet errugët, shtojnë baltën dhe afrojnëkënetën. Nëse i referohemi Aristotelit,dijetarit të lashtë grek, ai dëshmon përlopët e Epirit me nga një shtambë egjysmë qumësht, si dhe për kullotatshumë të mira të ilirëve në UltësirënPerëndimore. Ndër arsyet e degradimittë blegtorisë pas rënies së ilirëve, shumëdijetarë ia lënë edhe shkatërrimit tëmasiveve pyjore të bregdetit, prishjessë ekuilibrit bazë ekologjik, moçalizimittë përgjithshëm të fushës nga veriu nëjug, që çoi edhe në prishje të kullotavee degradim të jetesës në përgjithësi nëUltësirën Perëndimore. Myzeqeja, kyprehër i lumenjve zevzekë, që vijnë tënxituar e të padisiplinuar nga malet elarta e të thepisura, përbën një sistemshumë të brishtë ekologjik, që kërkontë trajtohet me shumë kujdes e mençuri,që nga vatër hallesh të shndërrohet nënjë hambar për kombin tonë. Nëse

bregu i detit, anët e lumenjve, anët errugëve, rrugicave apo kanaleve do tëmbilleshin me drurë, jo vetëm që do tëndryshojë peizazhi i fushës më tëbegatë të vendit, por edhe regjimi iklimës do të ishte shumë më i mirë përtë gjitha gjallesat dhe stinët do të ishinmë të bukura. Toka do të ishte më ekulluar në dimër e më e freskët në verë,duke u krijuar mundësi banorëve tëpunonin e kultivonin më shumë toka,që aktualisht në një pjesë të madhe tëtyre duken si të braktisura. Do të kishtemë shumë gjah e gjahtarë, por edhe më

shumë arsye për ekoturizëm.Haverikët e Kavajës e kanë krijuar

me sukses modelin e parë në anë tëShkumbinit, aty ku Rrogozhina takohetme Kavajën. Zhurishtat e thara e tëbraktisura të anës së lumit janë mbuluarnga një gjelbërim intensiv i pyllit, qëtashmë e ka kaluar periudhën e provësdhe është një park real për fushënperëndimore. Profesor Enver Isufi eagronomi i papërtuar Rustem Thartorjai asistojnë haverikët në ndërtim të kësajparajse. Krahas llojeve që kanëeksperimentuar e nxjerrë mësimetpërkatëse, këtë vit po përgatiten tështojnë edhe lloje të shquara për rritjetë shpejtë e prodhimtari të lartë, sipaulonia.

Gjergji Qosja e Vasil Sota pokontribuojnë me prodhim fidanësh tëshumëllojshëm pyjorë e frutorë, që jukrijojnë mundësi fermerëve tëMyzeqesë, por nuk është emjaftueshme. Haverikëve u duket pakajo që kanë bërë. Sa herë viziton pylline tyre, po e njëjta kërkesë: si tërregullojmë me ligj që të gjitha kodrat ezhveshura t‘i veshim me pyll. Ne nukkërkojmë financime, të thonë ata,

Janë rreth 500 mijë banorë që popullojnë fushëne Myzeqesë. Nëse në këtë sezon të fushatës së

pyllëzimeve do t‘u ofronim 100 mijë familjevemyzeqare falas 10 fidanë për çdo familje,

Shqipëria do të kishte në fund të kësaj fushaterreth 1 milion fidanë më tepër, fusha e Myzeqesëdo të ishte më e bukur. Myzeqarët e presin këtë

ofertë nga shteti i tyre.

kërkojmë vetëm që ligji të na lejojë. Dhekur mendon se në shkallë vendi janëmbi 100 mijë hektarë toka të braktisuraqë gërryhen e gërryhen dhe dherat etyre transportohen e shkaktojnë dëme.

Haverikët e dhanë provën. Nëse ligjido t‘i lejonte, ata kërkojnë të mbjellinmë tepër. Por duket si një ëndërr kjokur sheh faqet e zhveshura të kodrinaveqë dikur kanë qenë të veshura me pemëapo vreshta. Ato gërryhen nga shirat edimrit dhe piqen nga vapa e verës teksavetëm aty këtu, midis kurrizeve tëgërryera që zbresin tatëpjetë, shihenca gjembaçë dhe shtëllunga bari. Edhekur bimësia krijon disa ishuj të vegjële të dendur, duket që zjarri, dhia esëpata harbojnë sa duan. Kaçubet emërsinës dhe të xanës përzihen medegëza të njoma e të vogla lisi, midistë cilave nxijnë trungje të djegur.

Myzeqeja përbën ekosistemin mepotencialin më të lartë prodhues tëhapësirës shqiptare, një hambar tëmadh për kombin. Është koha që nëstrategjitë e zhvillimit, si dhe nëreformën e thellë të transferimit tëpyjeve e kullotave e pronësi tëkomunave, që projekti i zhvillimit tëburimeve natyrore të përshtatë njëstrategji të veçantë për kushtetekologjike të Myzeqesë, një strategjipër zhvillimin e agropylltarisë, e cilamund të ketë në bazë të saj marrëveshjeme komunat e fshatrat e fermerët, përt‘i mbështetur me fidanët që atakërkojnë, si dhe vetë fermerët tëkontribuojnë duke i mbjellë këta fidanë.Krahas plepit, apo rrapit, që janëpërdorur tradicionalisht, me dhjetëralloje të tjera mund të rekomandohen ezgjidhen nga fermerët, që nga qershia,arra, apo dushku tradicional iMyzeqesë, i quajtur rrënja, papërjashtuar të tjera specie me dobi tëgjithanshme për tokën, regjimin ujor eatë diellor, si dhe me ndikim tëdrejtpërdrejte me jetën e fermerëve.

Artemisa, e përfytyruar siperëndesha e pyjeve dhe gjuetisë, egjahtarëve dhe e barinjve, gjendet si nënjë skulpturë, ashtu edhe në relieve tëApolonisë, që duket si kryeqytet iMyzeqesë. Ajo pret që banorët eMyzeqesë t‘ia kthejnë asaj famën dhe

drurët bregdetit shqiptar, që ishin tëfamshëm në kohën e romakëve. Pyjete Myzeqesë dikur kontribuuan nëndërtimin e anijeve të perandorive qëshkuan e erdhën. Tani ato pyje duhettë rikthehen. Duhet të rikthehen pasiekziston predispozicioni i fermerëve,po kështu mund të gjenden edhezgjidhjet. Kjo do t‘i krijonte mundësiArtemisës që të vazhdonte festattradicionale të pranverës me gjuetinëe kaprojve në pyjet e Myzeqesë. Kurkujton ndryshimet pozitive që ka bërëvegjetacioni, si në pjesën veriore tëultësirës, ashtu edhe në luginën e Matitapo të Drinit, të pëlqen që ta besoshqë nëse punohet e mbështetenkomunitetet lokale, nëse drejtuesit ekomunave të fushës së Myzeqesë dotë shprehin interesim, kjo ëndërr mundtë bëhet realitet.

Perendesha Greke Artemisishte krijese e pyllit, e

shoqëruar nga pemë nimfa(Dryadet) dhe një bandëme vajza të pamartuara.

Megjithëse ajo ishtevirgjëreshë në traditat evona Greko Romake, në

periudha më të herëshmeajo konsiderohej Nëna eGjithë Krijesave, dhe jo

virgjëreshe,por e lirë ngakontrolli i burrave

Situata lidhur me rastetNë datën 01/01/2008 dhe 02/01/

2008 u shtruan në Spitalin e Korçës dypaciente të moshës 25 dhe 22 vjeç,nga fshati Memlisht i rrethit tëPogradecit. Diagnoza klinike ështëMeningit bakterial. Në datë 06/01/2008u paraqit në Spitalin e Sarandës njëfëmijë 3 vjeç me diagnozë klinikeMeningit bakterial, suspektmeningokoksik.

Falë reagimit të shpejtë dheprofesional të mjekëve të Pogradecitdhe Korçës është bërë e mundurstabilizimi i gjendjes shëndetësore të 2pacientëve. Dy pacientët janë jashtëgjendjes kritike për jetën dhe janë nënkujdesin e specializuar mjekësor.

Në datën 6/01/2008 në spitalin eSarandës është paraqitur një rast tjeterme shenja klinike të meningititmeningokoksik. Pacientja 3 vjeçareështë nga Delvina dhe pas njëtransferimi të përkohshëm në Spitaline Gjirokastrës është nisur për nëQëndrën Spitalore Universitare nëTiranë. Fëmija ka dalë nga gjendjakritike.

Deri më datë 16 janar 2008, janëparaqitur gjithsej afërsisht 9 raste memeningit (raste të diagnostikuaraklinikisht) Në asnjë rast nuk ështëizoluar meningokok. Në përgjithësi tëgjitha rastet nuk kanë konfirimimlaboratorik.

Masat në vatër dhe masat nërang vendi

Menjëhere, autoritetet shën-detësore kanë marrë masatparandaluese duke informuar

komunitetin dhe duke u dhënëpersonave të afërt të familjesmedikamentin e rekomanduar në rastetë tilla (rifampicine). Zona është nënmbikqyrje epidemiologjike.Theksojmë se në këtë situate nuk ështëmarrë dhe nuk rekomandohet ndonjëmasë e karakterit të karantinës apo çdolloj mase që kufizon lëvizjen e lirë tëqytetarëve.

Të njëjtat masa po zbatohen edhenë Delvinë. Jane duke u marre edhemostra për ekzaminim mikrobiologjik.

Ministria e Shëndetësisë dheInstituti i Shëndetit Publik janë në

MENINGITI NË SHQIPËRIkontakt të vazhdueshëm me autoritetetshëndetësore të vendeve fqinje dheOrganizatën Botërore të Shëndetësisë.

Drejtoritë e Shëndetit Publikë nërrethe jane udhëzuar për të marrë masate nevojshme sidomos lidhur me kapjene hershme dhe menaxhimin e shpejtëtë rasteve të dyshuara.

Sqarojmë se, në situatën e shfaqjessë rasteve sporadike të meningitit,vaksinimi në mase ndaj një shkaktaripotencial sikurse është NeisseriaMeningitidis (meningokoku) nukrekomandohet. Rekomandohetprofilaksia e personave të afert merifampicinë (medikament oral, dydite).

Një masë strategjike me efekteafatgjata e parashikuar nga Ministria eShëndetësisë gjatë këtij viti është edhefutja në programin kombëtar tëimunizimit, e vaksinës kundërhemophilus influenzae (shih më poshtëshkaktarët e meningitit), Kjo vaksinëveç ndikimit në kontrollin einfeksioneve respiratore akute tekfëmijët, do të japë një efekt pozitivedhe në parandalimin e meningitit tëshkaktuara nga ky agjent infektiv.

Në vendin tonë raportohen çdo vitmesatarisht rreth 10 raste me menigitmeningokoksik, ndërkohë qëmeningitet me natyrë virale janë shumëmë të shpeshta (100-200 raste çdo vit)

Këshilla për publikunMeningiti është një infeksioni i

cipave të trurit (meningjeve) dhecipave të palcës së kurrizit. Shkaktarejane një sërë agjentesh infektivë,përfshirë baktere dhe viruse. Ndërshkaktarët bakteriale veçojmëNeisseria Meningitidis, HemophilusInfluenzae dhe StreptoçocusPneumoniae.

Meningokoku ka potencialin tëshkaktojë shpërthime epidemike.

Transemtohet nga njeriu tek njeriupermes spërklave dhe sekrecioneve tëfytit dhe të hundës (nazofaringeale).Trasmetimi I menigokokut lehtësohetnga kontakti I ngushtë dhe I gjatë mepersona të infektuar (përqafim,tështitje, kollitje, jeta në konvikte).

Shenjat më të zakonshme tëinfektimit të meningjeve ngameningokoku janë temperature e lartë,dhimbje koke e vazhdueshme,ngurtësim i qafës, konfuzion mendor,

ndjeshmëri e shtuar ndaj dritës dhe tëvjella. Një shenjë karakteristike einfektimit nga menigokoku ështëshfaqja e petekieve, të cilat janë njollatë vogla të kuqërremta në lëkurën etrupit.

Kërkoni menjëherë ndihmëmjekësore nëse vëreni shenjat emëposhtëme:

- Temperaturë e lartë e shoqëruarme:

- Dhimbje të fortë dhe tëvazhdueshme të kokës, dhe të vjella.

- Ngurtësim i qafës- Njolla në lëkurë të cilat nuk

zbehen nga shtypja.Për të dalluar nëse njollat zbehen

nga shtypja rekomandojmë kryerjen enjë teknike të thjeshtë në kushteshtëpie: vendosni një gotë qelqi mbinjollën e shfaqur në lëkurë dhe ushtronipak shtypje. Nëse njolla nuk zhduket,atëherë konsiderojeni petekie dhe nërast se keni ndonjë nga shenjat emësipërme, dyshoni për meningit si tektë rriturit ashtu edhe tek fëmijët.

Duhet të theksojmë se nuk asnjëarsye për panik, pasi siç u theksua edhemë sipër, numri i rasteve të raportuaraështë krejtësisht brenda nivelevevjetore historike në vendin tonë.

Tirane 16/01/2008Hartoi: Gazmend Bejtja

Alban Ylli

4

Qe nga koha e fillimit terevolucionit industrial perqindja egazit karbonik ne atmosfere eshteshtuar shume dhe, me ritme me teshpejta ai eshte shtuar gjate shekullitte kaluar.

Coptimi i akullnajave te medha dheshkrirja ne mase te konsiderushmeeshte dukuri qe verteton se ngrohjaglobale ka filluar.

Ndryshimi i klimes tani eshterealitet;temperatura eshte shtuar me0.8 0C ne krahasim me vitin 1900(Hansen et all.2006) dhe, 12 vitet mete ngrohte duke u vrojtuar ne shkalleglobale duke filluar qe nga viti 1880ndodhen ndermjet viteve 1990-2005.

Denduria e ngjarjeve ekstreme temotit eshte duke u shtuar dhe ngjarjete tilla jane te mundeshme te jenedrejtuesit me te rendesishem tendryshimit te ekosistemeve.Prodhimtaria e pyjeve tona pritet tepaksohet per shkak te periudhave tethatesires me te ashpra.Per pasojezjarret ne pyje do te behen problemme serios.

Gjithashtu gjendet nje tendence qevendet me te lageta behen shume mete lageta dhe thatesira e vendet me tethata behen shume me te thata poashtu,tendence per shtimin endryshushmerise ne stinet e veres te

ardheshme, te cilat mund te kenepasoja te menjehereshme mbiekosistemet se sa ndryshimet ne

kushtet klimatike mesatare (Ciais etal.2005).

Tharja e bredhit te bardhe eshtebere dukuri e zakoneshme,ne rradhete pare ne lartesite nga niveli i detitme te ulta. Shih fotot e mara ne pyjete Bredhit bardhe ne Karpenisi-Greqi,Llogara-Vlore,Bozdovec-Korce dhe Bize-Tirane.

Ne kuadrin e projektit perZhvillimin e Pyjeve te Shqiperise tefinancuar nga Banka Boterore teviteve 1996-2003 kane qeneparashikuar dy projekte studimi njerimbi tharjen e bredhit bardhe dhe tjetrimbi tharjen e majave te dushqeve neraport me ndryshimet klimatike;atafilluan per nje vit por per fat te keqnuk vazhduan per shkak se mendimikonservator i drejtuesve te pyjeve dhete konsulenteve te huaj te BankesBoterore ishte i kundert dhe i paargumentuar per nevojen e kryerjes

tyre duke thene se keto projekteduhet t’i financoje qeveria shqiptare.

Keto ndryshime jane pasoje eveprimtarise njerzore te pakontrolluar me ane te se ciles eshteshtuar sasia e gazeve me efekt sere neatmosfere dhe per pasoje,edhe meskeptikeve ose edhe atyre qe me parembronin mendimin se studime te tillanuk duhet t’i perhapim mbasishkaktojne panik ne popull, u kaardhur koha te binden se njerzimieshte duke u perballur me sfiden mete madhe te ekzistences dhe tepermiresimit te jetes tij dhe,ai do tebeje te pa munduren per t’a fituar ate.

Problemet e pershtatjes te pyjevekundrejt ndryshimeve klimatike kaneqene njohur qe ne Konferencen

Ministeriale te Mbrojtjes PyjeveEuropian,ne Strasburg 1990.Ne1993,ne Konferencen e dyteMinisteriale per Mbrojtjen e PyjeveEuropian te Helsinkit u bene thirje perzhvillimin e strategjive per pershtatjenafatgjate te pyjeve kundrejtndryshimeve klimatike.Lidhjandermjet mbareshtrimit teqendrushem te pyjeve dhe ndryshimitte klimes filloi me pas ne Konferencene katert Ministeriale per Mbrojtjen ePyjeve Europian te Vienes ne vitin2003,ne te cilen ministrat pergjegjesper pyjet u angazhuan te perkrahinstudimet dhe kerkimet mbi pasojat endryshimeve te klimes mbi pyjet dhe,te zhvillojne politika te pershtatjes tepyjeve kundrejt ndryshimeveklimatike.

Ne vendin tone megjithese ne nukperfshihemi ne listen e Aneksit Nr.1te Protokollit te Kyotos, e cila do tethote qe ne perfshihemi ne vendet qenuk kane detyrime per pakesimin eemisioneve te gazeve me efekt sere,mefinancime te Programit per Zhvillimte Kombeve te Bashkuara (UNDP)dhe sipas metodollogjise te propozuarnga Paneli Nderkombetare iNdryshimeve Klimatike (IPCC) janekryer tre studime shume disiplinore(Meteorollogji, Hidrollogji, Pyje,Bujqesi, Blegtori, Miniera, Energji,Transport, Industri, Turizem,Demografia, Shendeti publik, Arsimidhe Mjedisi) mbi NdryshimetKlimatike dhe eshte duke perfunduari katerti. Sejcili prej tyre ka pasur trekomponent: a) inventarin e gazeveme efekt sere,b) analizen e gazeve meefekt sere per zbutjen e ndryshimeveklimatike dhe c) analizen perprekshmerine dhe pershtatjenkundrejt ndryshimeve klimatike.

Metoda e studimitStudimi u krye duke zbatuar

metodollogjine per pyjet dhendryshimet e perdorimit te tokes terekomanduar nga PaneliNderkombetare per NdryshimetKlimatike (IPCC).

Per te ndertuar skenaret endryshimeve klimatike per vendin

tone u perdore programi MAGICC/SHENGEN (M.Hulme et al,2000-Theuse of simple Climate Models in

Ndryshimet klimatike dhe pyjetProf.Dr.Spiro KARADUMI

Agjencia e Mjedisit dhe PyjeveTirane

Tel.&Fax. 04 228435E.mail:

spiro.karadumi@gmail.com

Vulnerability and AdaptationsAssessment W orkbook.First orderdraft,February 2000) i cili per gjashteqarkullime te pergjitheshme u

gjenerua.Rezultatet perfundimtare teanalizes u dhane me poshte.

Me perkrahjen financiare teProgramit per Zhvillim te Kombevete Bashkuara (UNDP) dhe sipasmetodollogjise me siper jane kryer trestudime shume disiplinore mbindryshimet klimatike gjithashtu,eshte

duke perfunduar i katerti.Sejcili prejtyre perbehet nga tre component:a)Inventari i gazeve me efekt sereb)Analiza e gazeve me efekt sere perzbutjen e ndryshimeve klimatike dhec) analiza e ndjeshmerise dhepershtatjes kundrejt ndryshimeveklimatike.

Rezultatet dhe DiskutimetI.-Inventari i gazeve me efekt

sere1-Gjendja e Pyjeve dhe

Drureve FrutorePer te llogaritur me sakte

inventarin e gazeve me efekt sere u

muarren ne konsiderate te dhenat mbigjendjen e pyjeve dhe te drureve frutorte periudhes te viteve 1990-2000.Shih

te dhenat ne grafik 1dhe 2Nga te dhenat arihet ne

perfundimet si me poshte:-Siperfaqet e pyjeve te krijuar nga

njeriu dhe te pyjeve prodhues janepakesuar.

-Siperfaqeja e pyjeve mbrojteseshte shtuar.

-Numri/siperfaqeja e drurevefrutore ne krahasim me vitin 1990eshte paksuar shume me ulje dhengritje sipas viteve.

2-Shfrytezimi i pyjeveTe dhenat mbi shfrytezimin e

pyjeve u muarren (prerjet legale andilegale) nga Raportet e KadastresPyjeve (Instituti i Kerkimeve Pyjoredhe Kullotave-1990-1998 dhe ishDrejtoria e Pergjitheshme e Pyjevedhe Kullotave-1999-2000), kursesasia e druve te zjarrit qe perdoretnga fshataresia nga Studimi iNevojave per Dru Zjarri teFshataresise (Stacioni i Pyjeve dheKulturave Etero-vajore-1988 dhe ishDrejtoria e Pergjitheshme e Pyjevedhe Kullotave-2003). Ne konsuminvjetor te druve te zjarrit eshte shtuar

edhe sasia e rezultuar nga krasitjet edrureve frutore.

Vazhdon në numrin e ardhshëm

Tharja e bredhit te bardhe ne pyjet e Karpenisit-Greqi

Shqipërisë, investime që nukprodhojnë për tregun shqiptar porpër vendin e tyre.

6 fabrika cimentoje, 2 TEC-ettë tjerë gjigand me qymyr, 2petroliferë kolosal (dhe të tjera qëende s'po publikohen).

Gjashtë fabrika cimentoje qëdo të prodhojnë rreth 7 herë mëshumë së sa ka nevojë Shqipëria,të përqëndruara të gjitha nëhapësirën Krujë-Lezhë që do tëthotë se sado brënda kritereve tëndotjes të jenë, së bashku do t'itejkalojnë parmetrat e ndotjes. Dyporte me petroliferë që do tëqarkullojnë në mjediset tonadhjetra herë më shumë naftë se

sot , termocentrale dhe park meerë që do të prodhojnë vetëm përnë Itali (për këtë po ndërtohet dhëkablli i posacem nenujorë).Qeveria jonë duhet t'i përgjigjetpyetjes së thjeshtë të CoboRrapushit: "Përse këto kompaninuk i ndërtojnë këto fabrika dhetermocentrale me qymyr në shtetine tyre dhe kështu s'do lodhen eharxhojnë që t'i transportojnë këtoprodhime nga vëndi ynë në vendine tyre. Ku fshihet lepuri"?

Në media shpesh atointerpretohen si investime tështetit tonë, ndërkohë që duhetthenë troc se ato janë investime tëkompanive private të huajve nëmjediset tona. Shteti ynë do ju

marrë një taksë dhe do tëpunësohen disa shqiptarë, vetëm

ky është fitimi. Po sa do të jetëkostua mjedisore e ndotjes së

Tharaja e Bredhit te bardhe ne pyjet e Llogarase-Vlore dhe te Bizes-Tirane

Fotot S.KARADUMI

0

100

200

300

400

500

600

700

Black pine

Mediterranean

pines

Other conifers

Beech

Chestnut

Poplars

Black locust

Wallnut

Willows

Sweetball

Evergreen

Conifers

Broadleaves

Deciduous

Conifers

Broad leaves

Protection

forest

Evergreen

Conifers

Broadleaves

Deciduous

Conifers

Broad leaves

Plantations C om m ercial O ther

Tem perate

Forest species area in ha

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

0

5000

10000

15000

20000

25000

Fruit tree O live tree C itrus tree Pergola Vineyard

Num

ber oof trees in 000 of trees

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

Legal C uttings Ilegal C uttings U nregistratedC uttings

The others

Commercial harvest 000 m3 roundwood

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

Siperfaqe pyjore sipas llojeve dhe grupeve te pyjeve

Grafik 1 Grafik 2

Druret frutore ne number/siperfaqe ne ha Shfrytezimet komerciale ne 000 m3 lend e rrumbullaket Siperfaqja pyjore e djegur vitet te periudhes ‘87-’07

ajrit, ujit, e shpyllëzimeve, peisazhitdhe së fundi turizmit në Krujë,

Vlorë apo zonë tjetër? Nuktregohet. Qeveria hë për hë është

Sa fitojmë dhe sa humbasim nga pesë fabrika gjigande çimentojee interesuar më shumë për fitiminpolitike se "thithi investitor". " le tapaguajnë koston mjedisorebrezat që vijnë, ashtu si pagujmëne sot për Porto Romanon".

Po historia na ka dhenë njëmësim të rëndësishëm: Taparandalosh një dëm sot kushtondhjetra herë më pak se sa taeliminosh atë nesër.

Në një takim që u bë mepublikun në Durrës për problemetmjedisore, ishin disa diskutant qëthanë: "Më mirë të jetojmë pak mëtë varfër por ta kemi jetën të sigurtnga mjedisi" Me këtë politikëzhvillimi është pikërisht mjedisiqë rrezikon të ardhmen tonë. Xh.Mato

Tharaja e Bredhit te bardhe ne pyjet e Bozdovecit-Korce

vijon nga 1

5

Ne, organizatat joqeveritaredhe përfaqësuesite shoqërisë civile nga disa shtete të Europës,Kaukazit dhe 3të Azisë Qëndrore, biem dakortme politikat vijuese, rekomandimet dheprioritetet për implementimin efrektiv dhefuqizimin e mëtejshëm të Konventës së Aarhusit,siç është zhvilluar në takmin e Eco-ForumitEuropian për strategjine e Aarhusit më 17-18dhjetor në Vjenë.

Ne theksojmë se implementimi i Konventëssë Aarhusitdhe iniciativat shoqëruese janë kritikepër mbrojtjen e mjedisit, të drejtat e njeriut dhesigurimin e një zhvillimi të qëndruehsëm, dukepërfshirë paqen dhe mirqënien e brezave tësotëm dhe të së ardhmes.

Informacioni i plotë dhe korrekt, pjesmarrjadomethënëse e publikut dhe përgjegjësia e plotëe autoriteteve publike dhe e bizneseve, fuqizojnënjerëzimin dhe e bëjnë demokracinë realitet. Sirrjedhojë e drejta e qytetarëve për një aplikim tëveçantë për një ligj mjedisor të pavarur, do të

çojë në përmirësim serioz të rregullit të ligjit.Me anë të kësaj deklarate ne u bëjmë thirrje

shteteve pjesmarrëse si dhe qeverive të tjera Pan-Eurpiane, që të ndjekin hapat e mëposhtëmspecifik, për të forcuar rolin e Konventës.

A. Miratime dhe shtesa1. Ne iu bëjmë thirrje pjesmarrësve për të:a. Nëse ata ende nuk kanë vepruar në këtë

mënyrë, të sigurojnë pa humbur kohë, miratiminose aksesin në Protokollin e PRTRs. Regjistratpër çlirimin dhe transferimin e ndotësavekombëtar, janë të rëndësishëm për rritjen epërgjgjësisë së përbashkë, redukton ndotjen dherrit mbrojtjen e mjedisit.

Komitetet mund ta përdorin këtë për tëvlesuar impaktet e instalimit në fqinjët e tyre,ndërsa qeveritë mund të monitorojnë dhe tëtregojnë modelet e ndotjes dhe pajtimin me ligjinmjedisor.

b. Nëse ata nuk kanë vepruar ende kështu tëgarantojnë pa humbur kohë ratifikimin apoaksesin e Amendamentit të GMO përKonventën. Konventa orgjinale çlirojpjesmarrjen publike në vendime te lidhura meGMO. Këtë e fikson Amendamenti edhe pse nënjë mënyrë kompromisi tre vitet e fundit kanëdemostruar për një vlerë të ulët ratifikimi; çdovonesë e metejshme për çeshtjen e futjes në fuqitë Amendamentit është absolotisht e papranueshme. Ajo nuk kërkon përpjekje tëkonsiderueshme ligjjore nga ana e shtetevepjestare në BE, në ratifikimin e Amendamenbtitdhe për shtetet e tjera ai formon një elementesencial në strukturën e ruajtjes së biodiversitetitkombëtar.

c. Nëse ata ende nuk kanë vepruar në këtëmënyrë, të sigurojnë pa humbur kohë ratifikimine Protokollit SEA të konventës ESPO. KyProtokoll ishte nismë e nënshkruesve të Aarhusitpër të zgjeruar një pjesë të pikës 7 të KA(Konventa e Aarhusit). Ai rregullon me detajemë të plota proçedurat e pjesmarrjes publike nëlidhje me planet e programit që përfshijnëndikimet mbi shëndetin.

2. Ne i bëjmë thirrje të gjitha shteteve të rajonitpan-Eurpiane të zbatojnë rregullat (ligjet) dhekushtet e shtruara në këto tre instrumenta ligjoreduke nisur prej tani e në vazhdim, duke priturfutjen e tyre në veprim. Të tre këto janëpërfundime të rendësishme të proçesit të KA, i

Dt 13 Dhjetor 2007. E EnjteTe nderuar perfaqesuese te OJF-ve, Ministria e Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit

te Ujerave ju fton qe te paraqitni komentet tuaj perdraft raportin vjetor qe kemi pergatitur per t’jaderguar Sektretariatit te Konventes se Aarhusit.Lutemi gjeni bashkangjitur draft raportin ne fjale.

Vleresojme shume paraqitjen e komenteve tuajaperpara dates 16 Dhjetor 2007. Pavareisht nga kohae shkurter qe keni ne dispozicion une vleresoj dhebesoj ne profesionalizmin tuja per te na derguar nekohe komentet tuaj.

Sinqerisht,Gavrosh ZELAPike Kontakti per Konventen e Aarhusit.

Dt.15 Dhjetor , E shtuneI dashur Gavrosh,pash sot njoftimin tek “Mjedisi sot” thirrjen per

konsultim me publikun per raportin per konventenper Aahrusit. Mungonte raporti, dhe nuk kish adresese ku mund te gjendet. Ajo qe me habiti eshte sedergohet te premten ne darke dhe afati eshte deri tedielen. Mendoj se edeh REC nuk duhet te botoj gjerapa kuptim.

lavdoshiMe vjen keq por nu kmund te rrija pa pyetur

“Kaq shpejt mesove te xhuvelosh?”sinqerishtlavdosh ferruni

Dt 17 Dhjetor . E HenePershendetje Lavdosh,Jam dakort qe afati deri te djelen eshte shume i

shkrurter dhe i pa mjaftueshem per nje proces teplote komentimi.

te fala Mihallaq!

Dt 17.DhjetorPershendetje Miha dhe te nderuar kolege,Une vetem sa po perpiqem qe te arrijme afatet

kohore. Sic e dini une sapo jam caktuar si pike fokaledhe s’kam te beje fare me cfare ka ndodhur ne teshkuaren. Nderkohe qe per vitin tjeter do te jemune pergjegjes per gjithe afatet dhe cilesine e raportit.Keshtu qe do keni raste te me shani (nga gjerat qekan te bejne me mua) nese do jet rasti.

Po perpiqem qe te shtyj dedlinin me nje jave meata te konventes. Keshtu qe nese ju duket kohe emjaftueshme me dergoni komente nese keni qe tiperfshijme ne raport gjate javes.

Faleminderit per mirekuptimin,Sinqerisht,Gavroshi

Dt 18 DhjetorMiremengjes te gjitheve,edhe une e mora raportin teper vone dhe nuk mu

duk se kishte ndonje ndryshim nga raporti tjeter iShqiperise. Ende i referohet gjerave te bera me paredhe nuk ndalet ne analizen e fakteve, Pse???

Me vjen vertete keq qe ende i referohetMemorandumit te Ministrise me shoqatat kur tegjithe e dime qe nuk eshte aspak funksional dhe qeperpara disa kohesh u munduan ta rinovojne perseri.Nese duhen dhene vetem disa te dhena pa u ndaluarnese ato funksionojne dhe nese ka rregulla dheprocedura te sakta qofte ne informim apo pjesemarrjene vendimarrje. Kjo eshte ajo qe te gjithe ende duhette ndalemi me shume.

Po ashtu i referohet botimit te Ministrise mbigjendjen e mjedisit por pavaresisht vitit te ketijdokumenti, nuk thuhet qe botim behet shume vone(pas disa vitesh) dhe rendesia apo vlefshmeria e njeraporti te tille bie.

Me kete dua te them qe do te jete mire qe analiza/raporti te jete me i plote. Te komentosh eshte elehte (je ne pozite luksi) por nga ana tjeter ta sjelleshate vetem ne momentet e fundit (kur eshte premtuarqe te sillet ne javen e pare te dhjetorit) do te thote telash gojen.

Gjejeni vete nese eshte pakujdesi apo skandal?githe te miratValbonaMiliukontakt Tirana

Dt 20 Dhjetor, 2007I dashur Gavrosh,,Me lejo te bej nje korigjim qe mendoj se eshte ne

te mire tenden dhe ne te gjitheve. Puna neadministrate dhe jo vetem, aty nuk fillon ne diten qeti emerohesh ne nje detyre. Puna eshte nje proces ivazhdueshem. I sapo emeruari merr stafeten dhevazhdon te garoj. Gara nuk fillon nga e para sa herebehen emerime te reja. I sapo emeruari mund vetemte rrise apo zvogeloj shpejtesine, natyrisht duke mosbere faulla.

te miralavdoshi

Shenim i redaksise: Keto pra ishin debatet perdraft raportin vjetor qe u pergatit nga MPAU pert’ja derguar Sektretariatit te Konventes se Aarhusit.

Ndoshta MPAU mund t’i perfshije ne raport ketodebate si verejtje dhe ta quaj ate te perfunduar. Me emundeshme eshte qe raporti te cohet pa asnje komentte OJQ-ve mjedisore, ndersa varianti me tipik do teishte qe MPAU te raportonte se “Per raportin patinje diskutim masiv nga gjithe shoqatat mjedisore teShqiperise dhe ky eshte varianti ku jane perfshirekomentet e tyre”

cili kontribuon në demokracinë mjedisore dhejep një pozicion të përshtatshëm të qytetarëvenë berjen e politikave efektive mjedisore.

3. Ne i bëjmë thirrje të gjithë pjesmarrësve tusigurojnë asistencën e atyre shteteve të Aarhusit,potenciale të cilat po përballen me probleme nëimplementimin specifik si rrjedhojë e një situatesfiduese (kundështare) zhvillimi në shtetet e tyre.

4. Më tej në mënyrë të veçantë i bëjmë thirrjeIrlandës dhe Zvicrës të ratifikojnë KA pa humburkohëdhe Bosnje- Hercegovinës, Malit të Zi,Rusisë, Serbisë, Uzbekistanit dhe Turqisë tapranojnë atë (të pajtohen me të) sa më shpejt tëjetë e mundur.

Për KA u ra dakort në kuadër të “Mjedisipër Europën”, një proçes kooperimi i orjentuardrejt së ardhmes për të gjitha shtetet e rajonitPan- Europian, të marrin përsipër së bashkuproblemet më të mëdha mjedisore me të cilat nepo përballemi. Demokracia mjedisore është një

mjet kryesor për të zgjatur suksesin, pasi ajokontribuon në zhvillim të qëndrueshëm. Shtetetqë ua ohojnë popult e tyre të drejtat e KA janëduke shkatërruar zhvillimi e qëndrueshëm nërajonin e tyre dhe po shtremërojnë axhendën ezakonshme të tij.

B. Të mbrosh karakterin e hapur dhepjesmarrës të konventës.

5. Ne i bëjmë thirrje të gjithë pjesmarrësve tëpërshtasin rregullat e proçedurës dhe njëmekanizëm për përsëritjen e marrveshjes përprotokollin në PRTRs që ndjk praktikën estabilizuar nga vetë Konventa. Duke privuarNGO-të nga statusi I tyre vëzhgues në Byrodhengta e drejta e tyre për të emëruar directkandidatë për komitetin e Marrveshjes, ështënjë nise shumë e qartë e principeve përtransparencë dhe pjesmarrje e Aarhusit.

6. Ne I bëjmë thirrje shtetevetë EU ti japinfund shkatërrimit që i bëjnë transparencës sëpunës së Konventës duke iu referuar më tej, nëpunën lidhur me Konventën, nga mbajtja embledhjeve të koordinimit të EU me dyer tëmbyllura. Negociatat me dyer të mbyllura menjë numër të kufizuar pjesmarrësish, përbëjnënjë shkelje të parimevetë KA dhe japin një sinjaltë keq për shtetet jashtë EU dhe Europës të cilate shohin KA si një shembull i demokracisë. Kjofshehtësi nuk ka pse duhet në këtë proçes jokonfrontues dhe ajo shkatërron konceptet etransparencës dhe përgjegjësitë e autoritetevepublike. Ajo gjithashtu krijon një pabarazi tëpapranueshme midis pjsmarrësve të cilët janëanëtarë të EU dhe atyre që nuk janë.

C. Të përmirësojmë implementimin dhedetyrat e Konventës

7. Ne jemi të interesuar për evidencat rrethçarjeve të mëdha në implementimin Konventësnga disa pjesmarrës. Ne i bëjme thirrjepjesmarrësve të marrin seriozisht kritikat ngaNGO-t mjedisore, siç është theksuar nëmbikqyrjen nga EEB të implementimit tëKonventës në 20 shtetet pjesmarrëse (publikuarnë tetor 2007), raportet e implemntimvealternative prej shhoqatave mjedisore (priten nëfillim të 2008-ës) dhe studime të mëparëshmenga Açess Itiative dhe Drejtësi and Mjedis.

8. Ne nxisim pjesmarrësit të krijojnënjëatmosferë për demokracinë mjedisore

shërbyesve civil dhe juristëve si një kërkesë përtë krijuar një zhvillim të qëndrueshëm dhe njëmbrojteje mjdisore më të mire e më të mbështetur.

9. Në përputhje me Konventën, ne i bëjmëthirrje pjesmarrësve të ngrenë apo të forcojnënjë pjesmarrje publike dhe të lejojnë të drejtënnë fondin e drejtësisë për grupet e qytetarëve, tëushtrojnë të drejtat e tyre të Arhusit, në vçantinë lidhje me mobilizimin e ekspertizës ligjoredhe teknike për pjesmarrje kuptimplotë nëmarrjen e vendimeve mjedisore dhe në kërkimetsunduese nga gjykatat në çështjet e lidhura memjedisin. Një fond ndërkombëtar Aarhus për tëasistuar qeveritarët në mënyra më të lehta ( pakta)financiare, duhet të jepet për të asistuar këtofonde kombëtare. Një burim i mundshëm përkëto fonde mund të jetë, duke llogaritur principin“ndotësi paguan”, varjon në projekte në njëraport prej 0.1% të kostos së tyre, të cilat janësubjekt për proçedurat e pjesmarrjen e publikut.

10. Me konsideratën për aksesin nëinformacioni mjedisor ne insistojmë në veçantinë krijimin e infrastrukturës së nevojshme përt’iu përgjigjur në mënyrë të përshtatshmekërkesave të publikut në një mënyrë me kohë tëllogaritur. Ne u bëjmë thirrje për një aplikimmstrikt të pikës 2 (c ) të Konventës me rastin eprivatizimit të servisit të informacionit:

Çdo grup privat që shfaq përgjegjësi publikeapo siguron shërbime publike nën kontrollin enjë grupi publik, duhet të respektojë në mënyrëtë plotë transparencën e garantuar nga konventa.

11. Ne bëjme thirrje për përmirësime drastikenë implementimin dhe detyryimin e shtyllës sëdytë të Konventës. NGO-të përballen mepengesa të mëdha në fushën e tyre, në veçanti nëproçedurat e pjesmarrje publike, në Vlerësimine Ndikimit në Mjedis. Ne i bëjmë thirrjepjesmarrësve të krijojnë një grup pune, të hetojnëdhe të adresojnë këto mangësi. Pjesmarrësitthirren të ngrenë komitete kombëtare monitorimime një rol të madh për OJf-të, të rishikohetdetyrimet e shtyllës së dytë dhe të këshillojnëpër përmirësime. Problemet në lidhje me VNMpërfshijnë një përdorim të kufizur të konceptit“Interesat e publikut”, psh duke hequr grupeinformale. Pjesmarrja në rfazat e mëparëshme tëmarrjes së mendimeve shpesh nuk është emundur, si rrjedhojë e njoftimeve dhe kohës sëpamjaftueshm edhe nga ana tjetër kostoja e lartëqëndronë më vete. Si rezultat i kësaj, në shumicëne kohës komentet e OJF-ve nuk merrenparasysh. Autoritetet publike shpesh nuk kanëkapacitetin e nevojshëm për të lehtësuarpjesmarrjen publike. Përfundimisht kur mohoetpjesmarrja e publikut shpesh nuk mund tëgjenden zgjidhje përmes rrugëve ligjore.

12. Ne u bëjmë thirrje pjesmarrësve të marrinmasat e duhura ligjoredhe buxhetore për tëgarantuar që përmirësimet efektive janë tëfiksuara për akses në drejtësi dhe se ky akses nëproçedura është me të vërtetë i drejtë dhe jo ikushtueshëm në kohë deri në mohim. Në veçantine insistojmë në implementimin e pikës 9(3) tëKA, e cila u kërkon pjesmarrësve të publikutdhe OJF-ve, të jenë të afta të nisin proçedurat erishikimit të akteve dhe mangësive të cilat janënë kundravajtje të ligjit kombëtar të mjedisit.Mungesa e efektivitetit të së drejtës për t’iudrejtuar drejtësisë, shtylla e tretë e KA, ka qënëdhe mbetet shqetësimi yn më i madh. Zakonishtinformacioni sigurohet, nxitet pjesmarrja epublikut por edhe të drejta të tjera respektohen.Por në vende ose situata ku të drejtat edemokracisë mjedisore nuk respektohen, nuk lëvend për të bërë nga ana e njerëzve në këtë aspekt,përveç të drejtëes për t’iu drejtuar gjykatës.

13. Task Forca e KA, në lidhje me shtyllën etretë të KA, duhet të bëhet një grup pune me njëmandat më të gjatë, duke u fokusuar nëmarrveshje praktike midis palëve pjesmarrëse,për të rrëzuar pengesat e gjyqësorit, të krijohetnjë system i marrveshjes financiare për NGO-tëduke kërkuar zbatimin e Konventës dhe ligjevemjedisore, duke ofruar këshilla ligjore dhe qëndraligjore, për vendet të cilat hasin vështirësi përt’iu drejtuar gjykatës. Nëse palët nuk duan tëmarrin veprime të tilla, ne kërkojmë që ato mostë pretendojnë se me të vërtetë ekziston njështyllë e tretë.

PËRDORNI KONVENTËN E AARHUSIT PËR TË PROMOVUARDEMOKRACINË E VËRTETË

Deklarata e Eco-Forumit Europian të Vjenës rreth takimittë tretë të Vjenës të pjesmarrësve të Konventës së Aarhusit

Dhjetor 2007:Kronika për raportin

e Aarhusit

vijon në faqen 5

6

D. Rritja e efektivitetit të marrveshjes.14. Ne bëjmë thirrje për mbështetje të

nënshkrimit të punës së bërë nga nga Komiteti iMarrveshjes, i cili ka qënë për një kohë të gjatëfaktori kryesor në vështirësimin e implementimitdhe në kërkimin e zgjidhjeve konstruktive.

15. Ne iu bëjmë thirrje qeverive tëKazakistanit, Turkmenkistanit dhe Ukrainës tëpërfundojnë implementimin e rekomandimeve tëKomitetit, të aprovuara nga MOP2 në 2005-ën,të cilat nuk parapëlqehen.

16. Ne iu bëjmë thirrje pjesmarrësve që tëforcojnë procdurat e marrveshjes duke shtuarmandatate monitorimi për Komitetin oseKonventën Bureau, për të siguruar në kohëdrejtimin dhe asistencën për pjesmarrësit dhe tëndjeki aprovimin e rekomandimeve me mundësinëe sanksionimit të pjesmarrësve duke anashkaluarpërfundimet e Komitetit të Marrveshjes, pasi atotë jenë konfirmuar nga takimi i palëve.

E. Implementimi i Udhëzuesit të Almatit17. Ne përsërisim detyrimet e palëve

pjesmarrëse të listuara në paragrafin 3 (7) që tëpërkrahin aplikimin e parimeve të KA në forumetë tjera ndërkombëtare.

18. Ne bëjmë thirrje palëve pj. të sigurojnë qëpërfaqësuesit në të gjitha grupet ndërkombëtaretë punës, të jenë totalisht brenda kuadrit të KAdhe Udhëzuesit të Almatit, në lidhje me çështjetmjedisore dhe janë instruktuar ti implementojnë

këto aty ku është nevoja (në bazat ku është ndikimiI NGO-ve) duke kërkuar bashkëpunim mepjesmarrës të tjerë.

19. Ne iu bëjme thirrje pjesmarrësve tëvazhdojnë të ndjekin dhe të nxisin këtë proçespërmes inisjativave të drejtuara nga Task Forca tëveçanta.

20. Ne iu bëjmë thirrje pjesmarrësve tëaplikojnë principet e Aarhusit në kuadër tëKonventës së Espoo-s dhe Protokollit të SEA-sdhe të ngre një komitet të pavarur të marrëveshjesduke aplikuar procedurat e marrvshjes së Aarhusitsë këtyre dy instrumentave ligjor.

21. Ekzistojnë disa përputhshmëri të mëdhandërmjet Konventës së Espoo-s dhe Protokollittë SEA-s si dhe pikës 6 dhe 7 të KA. Erëndësishme është që këto dy Konventa punojnëbashkarisht. Ne vlerësojmë përpjekjet e disa palëvedhe sekretariatet që mirëpresin W orkshope tëfrytshme për çështjen në fjalë siç ishte ai i Sofjesqë u mbajt në dhjetor 2007. Ne iu bëjmë thirrjepjesmarrësve dhe sekretarjateve të vazhdojnë tëkordinojnë aktivitete duke përdorur principet eAarhusit dhe të stabilizojnë grupin e punës sëUN-ECE.

22. Ne i nxisim të gjithë pjesmarrësit tëpërdorin ndikimet e tyre në institucionet financiarendërkombëtare që operojnë në zonën e Aarhusit,siç janë: Banka Botërore, EBRD, EIB etj. Tëhartojnë dhe të implementojnë veprime bankaretë dhënies së huave që janë Brenda kuadrit tëKonventës dhe të fshijnë çdo lehtësim të marrjessë kredive të cilat shkelin KA.

F. Përmirësimi i praktikave të raportimitpër takimin e 4-ërt të pjesmarrësve.

23 Ne iu bëjmë thirrje palëvetë marrinseriozisht marrveshjet e kërkesave të raportimit,plotësisht dhe në kohë duke i implementuar atonë kohë për takimin e katërt të palëve.

Eco-Forumi Europian gjeti mangësi të shumtanë raportimin kombëtar përpara takimit të 3-të tëpalëve.

Disa prej palëve nuk kishin pregatitur asnjëraport, kurse të tjerat vetëm sa kishin nisur, dhekjo vetëm pasi ishin vënë në gadishmëri nga NGO-të. NGO-të nuk ishin përfshirë në fazatmëparshme të proçesit dhe nuk iu morrënparasysh komentet e tyre. Gjithashtu ne arritëmnë përfundimin se raportet nuk reflektojnërealitetin.

G. Mos e prishni strategjinë e planitafatgjat.

24. Ne pranojmë draftin e strategjisë së planitafatgjatë, i cili u prezantua në takimin e 8-të tëgrupeve të punës në 31 tetor 2007. Ne iu bëjmëthirrje palëve të qëndrojnë larg pikave të dobta tëplanit.

25. Ne konsiderojmë imlementimin eobjektivave të këtij drafti se kanë qëllim të drejtëdhe iu bëjmë thirrje palëve të sigurojnëimplementimin e veprimeve të lidhura me këtëçështje. Në veçanti ne nënvizojmë nevojën përngritje kapaciteti, rritje të ndërgjegjes dhepromovimin e Konventës tek autoriteteve publike

dhe juridike të të gjitha niveleve. Sekretariati IAaarhusit duhet të vazhdoj të luaj rol kryesor nëorganizimin e ngritjes së kapaciteteve.

26. Ne mbështesim qëllimet që ofrojnë aksesnë konventë për sa më shumë vende, dukepërfshirë UN-ECE, sepse nëse implementohetnë mënyrën e duhur, Aarhus mund të ketë njërëndësi shumë të madhe për demokracinëmjedisore dhe zhvillimin e qëndrueshëm në mbarëbotën.

27. Ne mbështesim veçanërisht vizionin dhepropozojmë veprime në lidhje me zhvillime tëmëtejshme të Konventës. Konventa përfshinkoncepte dhe rregulla ambicioze dhe të paqartaqë pengopjnë imlmentimet efektivetë tëdemokracisë mjedisore. Ne kemi nevojë për mjeteqë qartësojnë dhe forcojnë planet për kërkesa tëpjesmarrjes së publikut, programe dhe politikapor edhe akses në drejtësi.

28. Politika të lidhura me produktet duhet tëinkorporohen me konventën duke përfshirëvendimmarrjen dhe standartizimin.

29. Ne mbështesim me forcë propozimet përtë kërkuar një shtrirje më të gjere të Konventës nëmënyrë që zhvillimi i qëndrueshëm në të gjithapërmasat të mbulohet nga të njëjtat parime tëtransparencës, pjesmarrjes dhe përgjegjësisë.

30. Ne e përgëzojmë punën e bërë ngasekretariati dhe ekipi i tij, duke u bërë thirrjepalëve të sigurojnë se Konventa do të ketë ekipine duhur të sekretariatit në të ardhmen, të aftë tëimplementojnë vendime të marra nga palët dhenga Byroja.

gjithmonë nën ndikimin e vazhdueshëm tënaftës. Përveç ers së padurueshme të saj, unëpo vuaj pasojat e mungesës së vitaminave nëtrup. Nuk dua që kjo gjë tu ndodhi edhepersonave të tjerë.

- Thuhet se këto investime do të ndikojnë nërritjen e ekonomisë së qytetit, çfarë mendimikeni?

Nuk jam i mendimit se do të ndikojnëpozitivisht në ekonominë e Vlorës, përkundrazido ta shkatërrojnë atë, sidomos turizmin.

- Çfarë zgjidhje propozon?Ndoshta duhet të gjendet një vend tjetër për

ti ndërtuar.- Sa efektive mund të jenë këto tubime në

përmbushjen e asaj që ju kërkoni?Në fakt nuk jam shumë optimist për këtë

gjë. Mendoj se gjërat janë vendosur kohë mëparë. Ata do të vazhdojnë punën e tyre.

(Intervista, pensionist nga Vlora)Ne nuk jemi kundër investimeve dhe

zhvillimit, por kundër zgjedhjes së vendit qëata kanë bërë. Ata flasin për standarte, por ngapërvoja, ne nuk kemi garanci dhe besim më tekpushtetarët tanë. Mendojmë se industria epeshkimit dhe turizmi janë më të sigurta për tëardhmen tone

Dr. Hodo Kabello ( Epidemiolog dhe Infeksionist )

Nga një studim i UNEP dhe MAP ështëkonstatuar se Vlora, për nga niveli i ndotjesështë nën nivelin e Tiranës dhe mbi nivelin eElbasanit, i cili kosiderohet edhe si qyteti ikancerit. Nga TEC-i që do të ndërtohet do tëçlirohen në atmosferë rreth 400 tonë në vit gazesi: H

2SO

4, NOx etj, të cilat do të ngelen në

qytet dhe atëherë ai do të kthehet në njëincubator të vërtet. Të gjitha këto helme do tëkalojnë në trupin e njerëzve dhe nëpërmjetqumështit dhe gjakut, do të përhapen tekpasardhësit. Këto fenomene do të bëjnë që njëditë rraca njerëzore të degjenerojë.

Një rrezik tjetër potencial që I kanoset Vlorësjanë ujrat ballast të cilat do të transportohennga aniet çisterna. Ato janë një nga mënyrat esigurtatë transportimit të formave vegjetativetë gjallesave të cilat mund të jenë shumë tërrezikshme madje shkatërruese për ekosistemetujore të bregdetit tonë. (Kemi parasysh këturastin e midhjes zebër e cila shumohet me njëshpejtësi shumë të madhe dhe shkatërronzinxhirët ushqimor si dhe rastin e një llojmeduze e cila ka tentakula, gjatësia e të cilavearrin 2m, prekja me anë të tyre shkaktonvdekjen).. Por si këto janë edhe një sërë qenieshtë tjera monstruoze të cilat kan një impakt tëmadh negative në ekosistem.

Erisa Llaka

Vlora bën thirrje për referendumvijon nga faqja 2

Çështjet mjedisore konsideroheshinkohë më parë si të pavarura ngaaktiviteti ekonomik, por sot ato poshkruajnë ligjet për bizneset,investitorët dhe konsumatorët. Në tëgjithë botën përgjgjësi të reja tëndtyshimit të klimës dhe probleme tëtjera mjedisore po ndikojnë në 100bilion dollar të të ardhurave vjetore, sinismtar sipërmarrës, organizata dheqeveri po hedhin hapa të krijojnë tëparën ekonomi globale të qëndrueshmenë Tokë.

Risi për Ekonominë e qëndrueshme,kërkues së bashku me InstitutinW orldWatch dhe ekspert të tjerëdrejtues nënvizuan një grup të risiveekonomike të cilat ofrojnë mundësi tëreja për përparim afatgjatë: psh

· Në 2006, një shumë prej 52 biliondollarësh u investua në energjinë e erës,biokarburanteve dhe burimeve të tjeratëenergjisë së rinovueshme, 33% mëshumë se në 2005. Sipas një vlerësimiparaprak dëshmohet se kjo shumë ështërritur në 66 bilion në 2007.

· Tregëtia e Qymyrit po rritet shumënë mënyrë eksponenciale, duke arriturnë 30 bilion $ në 2006 dhe rreth trefishine vlerës së tregëtuar në 2005.

· Kompanitë novatore porevolucionarizojnë prodhiiminindustrial, por në të njëjtën kohë pokursejnë edhe para, psh gjigandi kimikDuPont e reduktoi emetimin e gazeve

Mekanizmat Mjedisor drejtojnë Ekonominë Globaleserë që nga viti 1991 në 72 % në 2007,duke kursyer 3 bilion dollar në proces.

Zbulim i inisjativat MjedisoreDisa prej aktorëve më të fuqishëm

në ekonominë e ditëve të sotme kanëvënë re një zbulim të madh në inisjativat

mjedisore dy vitet e kaluar, dukepërfshirë këtu: Citigroup, GoldmanSachs, Kleiner Perkins Caufield &Byers, McKinsey & Company, andËal-Mart. Kompani të mëdha po Ivendosin forcat e tyre politike aty kujanë investimet e kapitalit të tyre. 27korporata duke përfshirë Alcoa, DowChemical, Duke Energy, GeneralMotors dhe Xerox, po nxisinvazhdimisht Kongresin Amerikan tëlejoj ligjin rregullues të emetimit të

gazeve serë, diçka e cila nuk mund tëketë qenë e papërfytyruar dy vjet mëparë.

“Ne kemi mjetet për të drejtuarekonominë globale në një rrugë tëqëndruehme”

Një tjetër shenjë e ndryshimit

dramatik janë 575 kufij të fondeve tëenergjisë dhe mjedisit, shumica e tëcilëve të formuar dy vitet e fundit.“Clean teach” është rritur ndjeshëmduke qenë një nga tre marrësit më tëmëdhenj të ndërmarrjeve kapitaliste nëtë gjithë botën, duke zvarritur vetëminternetin dhe bioteknologjinë.

Rreth 54 banka që përfaqësues të85 % të kapacitetit të projektit financiarprivat global, kanë nënshkruar EquatorPrinciples, një standart I ri

ndërkombëtar I investimeve tëqëndrueshme.

Studime të fundit rezultojnë seshkatërrimi nga ndryshimi I klimësglobale mund të barazohet me 8 % tëoutput-it global ekonomik të këtij fundshekulli. Raporti tregon gjithashtu,sipas Bankës Botërore, rreth 39 vendepësuan një rënie prej 5 % e më shumënë pasuri kur u morën masa, gjithashtuedhe humbjet në mjedis, siç janë prerjete pyejeve pa kriter, shterimi I burimevetë pa rinovueshëm dhe dëmët ngaemetimi dioksidit të karbonit. Për 10vënde rënia arrin nga 25 % në 60 %.

Reformat që duhen:Për të shmangur kolapsin ekonomik

në nivel global autorët e State of theW orld 2008 janë në kërkim tëreformavetë rëndësishme të politikaveqeveritare që ti drejtojnë investimet largveprimtarive shkatërruese siç janënxjerrja e karburanteve fosil dhe përmesnjë gjenerate të re të industrisë sëmjedisit të qëndrueshëm.Rekomandimet specfike përfshijnëvendosjen e çmimeve, të tregojnë tëvërtetën ekologjike duke reduktuar uljendhe pranimin e taksave mjedisore.

Raporti nxit gjithashtu një vlerësimtë plotë të shërbimit të “lirë” që natyrasiguron për ekonominë njerëzore dhepërshkruan përpjekjet për të mbrojturbiodiversitetin. “Vazhdimsia eprogresit njerëzor tani varet nga një

transformim që është më shumë më Ithelli I parë këtë shekullin e fundit”

“ Ne sot kemi mjetet për ta drejtuarekonomine globale në një rrugë tësigurt” thonë drejtorat e projekteveGary Gardner dhe Tom Prugh. “Detyra jonë tani është ti bëjmë atobashkë dhe ti ngrenë lartë në mënyrëqë ato të normalizohen përmesekonomisë së sotëme.

State of the W orld 2008 zbulonevidence të larta të propozimeve seekonomia globale është duke eshkatërruar bazën e saj ekologjike.Përmendet Nicholas Stern, kryetari Imëparshëm ekonomik I bankësBotërore, autor I Inspektimit tëAshpër të duartokitur në ekonomitë eNdryshimit të Klimës, që përshkruantani ndryshimet në drejtim tëatmosferës tokësore si “ rënia më emadhe e tregut e parë ndonjëherë”

“Vazhdimësia e progresit njerëzortani varet nga transformimi ekonomikqë është më I thelli I parë në shekulline kaluar”, thotë Christopher Flavin,president I W orldWatch. “ Ne duhettë praktikojmë një rrugë të qndrueshmetë ekonomive që kanë përparësi nëzotërimin e tregut, të shpërndajnëburime të pamjaftueshme në vend qëtë kuptojnë me saktësi se ekonomiajonë varet nga ekosistemi I plotë që epërfshin.

Përshtati Ami Narazani

PËRDORNI KONVENTËN E AARHUSIT PËR TË PROMOVUAR DEMOKRACINË E VËRTETËvijon nga faqja 5

7

Konferenca e Organizates seKombeve te Bashkuara per NdryshimetKlimatike, qe u mbajt ne Bali, Indonezi,nga 3 deri ne 15 Dhjetor 2007 dhashpresa per ndryshimin e konsumimitte energjise nga lendet djegesetradicionale drejt rrugeve te reja me teqendrueshme.

Eksperte te shquar te fushes seenergjise kane deklaruar se veprimtaritenjerezore jane shkaku paresor indryshimeve globale te klimes, sirezultat i konsumimit te gjere te lendevedjegese fosile (qymyri, nafta, gazi). Sipasoje zgjidhja e drejte e ketij problemimadhor do te jete zevendesimi i lendevedjegese fosile me energji te rinovueshme.Por perdorimi i energjive terinovueshme nuk zune vendin enevojshem ne kete Konference,nderkohe qe ajo vuri theksin permenyrat e reduktimit te clirimit tegazeve serre (CO

2, SO

2 etj.) nepermjet

zotimit te te gjitha vendeve per zbatimine ketij objektivi, por pa percaktuarmasat specifike per venien ne jete teketij objektivi madhor.

Komuniteti boteror ne kerkim terrugeve per zvogelimin e clirimit tegazeve serre eshte deshmitar i shumenegociateve dhe zotimeve te marra netakime te rendesishme nderkombetare,por qe ende nuk jane zbatuar. Nje ngaobjektivat e marra per arritjen ereduktimit te clirimit te gazeve serre nevitin 2000 ne nivelin e vitit 1990deshtoi plotesisht. Me tej u arrit tenegociohej dhe te ratifikohej Protokollii Kiotos (PK), qe permban zotimin evendeve te zhvilluara per reduktimin eclirimit te gazeve serre me 5,2% gjateperiudhes 2008-2012. Sipastendencave me te fundit ky objektivzor se mund te arrihet, nderkohe qe nete kundert, parashikimet jane qe clirimiboteror i gazeve serre (duke perfshireedhe vendet e zhvilluara) do te rritetme ritme edhe me te larta, duke dhene

keshtu efekte te padeshiruara ne mjedisdhe tek qeniet e gjalla. Mund te thuhetse nga viti 1992 e deri tani ka pak arritjete rendesishme dhe konkrete nganegociatat e zhvilluara ne kuadrin eOrganizates se Kombeve te Bashkuaralidhur me reduktimin e clirimit te gazeveserre.

Megjithate sic mund te kuptohettendenca e ngrohjes globale nuk do temund te ndalej ne se do te mungojne

veprimet e perbashketa efektive temarra ne nivel nderkombetar, dhemekanizmi i vetem dhe me ipershtatshem per realizimin e ketijqellimi eshte procesi i negociatave perndryshimet klimatike ne kuadrin eOrganizates se Kombeve te Bashkuara.Pervec zotimeve te marra ne kuadrin ePK, i cili parashikon marrjen e masavederi ne vitin 2012, ende nuk ka ndonjezotim konkret pertej ketij afati.

Konferenca e Balit kishte si qellimte pergatiste rrugen per hartimin e njeprotokolli te ri, i cila faktikisht eshtene procesin e projektimit. Kete vit eshtecaktuar mbajtja e nje Konference perNdryshimet Klimatike ne Poloni dhe

vitin e ardhshem Konferenca do temblidhet ne Danimarke. Ne ketemenyre i hapet rruga nenshkrimit tenje protokolli te ri ne vitin 2012. Duhetvene ne dukje se nuk ka shume koheper hartimine dhe nenshkrimin eprotokollit te ri ne vitin 2012.Eksperienca ka treguar se perpergatitjen e PK u deshen me shume setre vjet negocime, ndersa per ratifikimine tij u deshen shtate vjet. Nderkohe

ende vazhdojne debatet se cilat shteteduhet te marrin zotime per ndaljen endryshimeve klimatike. Ketu duhet teperfshihen patjeter shtetet e zhvilluarate cilat kane kontributin kryesor nendryshimet klimatike, por zotime duhette merren edhe nga vende si Kina oseIndia qe vazhdojne te rrisin clirimin egazeve serre me ritme shume te larta.

Konferenca e Balit tregoi perekzistencen e politikave te ndryshmendermjet vendeve te zhvilluara. Dihettashme qendrimi i SHBA, te cilat nuk ekane ratifikuar PK ose qendrimetnegative te Kanadase dhe Japonise ndajzotimeve te propozuara per reduktimine clirimit te gazeve serre ose ndaj

kembenguljes se tyre qe edhe vendetne zhvillim te detyrohen per t’u zotuarper reduktimin e clirimit te ketyregazeve. Qendrimet e ketyre shtetevebien ne kundershtim me parimet epergjithshme, lidhur me pergjegjesit ediferencuara te vendeve te ndryshme,dhe bllokuan perkohesisht punimet eKonferences se Balit ose devijuanobjektivat qe ajo i kishte vene vetes.Nga ana tjeter disa vende te tjera indryshuan pikpamjet e tyre negativesi p.sh. qeveria e Australise, e cilavendosi te ratifikoje PK, nderkohe qevendet e Bashkimit Europian (BE)propozuan marrjen e angazhimeve teforta per reduktimin e gazeve serre nemasen 25 deri 40% ne vitin 2020 nelidhje me nivelin e vitit 1990. Objektivii vendeve te BE duket shume pozitivdhe eshte mbeshtetur nga shkencetarete mjedisit si nje mase qe duhet terealizohet me doemos. Megjithateduhet thene se politikat e tanishme tevendeve te BE nuk premtojnepermbushjen e ketij objektivi, nderkoheqe eshte shume i nevojshem zbatiminga keto vende i mekanizmave peraktivizimin e energjive te rinovueshme.

Ne Konferencen e Balit nga vendetne zhvillim u shtrua edhe ceshtja etransferimit te teknologjise. Keto vendejane te pakenaqura nga veshiresite qendeshin ne te gjitha nivelet per tepervetesuar teknologjite moderne qezbatohen ne vendet e zhvilluara. Ketote fundit pengojne bashkepuniminteknologjik, nderkohe qe duhet tefavorizojne kete bashkepunimsi pjesee rendesishme e punes pergatitore qedo te zhvillohet ne kuadrin e masavepas vitit 2012.

Shpyllezimi ishe nje tjeter ceshtje erendesishme qe u diskutua gjate ne ketekonference. Rregullat aktuale qedrejtojne trajtimin e tokes dhe pyjeveduket se kane deshtuar ne drejtim tereduktimit te clirimit gazeve serre.

Dihet se bimesia dhe pyjet zoterojnenje mase teper te madhe karboni dheparaqesin rendesi te vecante nereduktimin e clirimit te gazeve. Masate propozuara per reduktimin e clirimitte gazeve nga ndalimi i shpyllezimevedhe i degradimi te tokes kane koston etyre per vendet ne zhvillim, te cilatduhet te kompensohen per zbatimin eketyre masave. Kjo ceshtje u mbeshtetfuqimisht nga vendi prites, Indonezia,por reagimi i vendeve te zhvilluara ishtei dobet.

Nje ceshtje tjeter e rendesishme qeu diskutua ne Konferencen e Balit ishtei ashtuquajturi fond i adaptimit. Sipasdispozitave me te fundit, 2% e kostosqe lidhet me projektet ne fushen emjedisit duhet te jepet per fondin eadaptimit, i cili duhet te financojeprojekte konkrete adaptimi ne vendetne zhvillim. Keto vende shprehenpozicionin e tyre negativ lidhur memenaxhimin aktual te ketyre fondeve,duke perfshire edhe shperndarjen etyre. Per t’a bere kete fond nje mjet meefektiv, vendet ne zhvillim propozuanqe atyre t’u jepet me shume kontrollne shperndarjen e ketyre fondeve qeperbejne disa qindra miljon dollare.

Konferenca e Balit perfundoi pandonje marreveshje te vecante, porvendet pjesemarrese shprehenvendosmerine per te vazhduarnegociatat ne kuadrin e Organizates seKombeve te Bashkuara ne te gjithafushat e rendesishme qe lidhen mendryshimet klimatike. Por duhetmbajtur fort parasysh se do te ishteme interes pergatitja dhe adoptimi neKonferencat e ardhshme idokumentave me masa konkrete perte parandaluar me te gjitha menyratndryshimet klimatike si dhe per tezvogeluar me sa te jete e mundur vitete gjata te negocimeve.

Pergatiti: Kostandin Dollani,Instituti i Fizikes Berthamore

Almeria (Spanjë)/ Athinë, Janar2008. Gjatë ditës së hapjes së takimittë 15-të të palëve kontraktuese tëKonventës së Barcelonës, vendetpërfaqësuese aprovuan Protokollin eri të Menaxhmit të Zonave të IntegraraBregdetare (ICZM), I cili do tështrohet për një miratim zyrtar nëmbyllje të sesionit. Më pas ai do tëparaqitet për tu nënshkruar nëTaktimin e Plotfuqishëm që zhvillohetnë Madrid në 20 – 21 Janar 2008.

Kjo konferencë e organizuar ngaUNEP/MAP dhe Ministria e MjedisitSpanjolle, ka mledhur gjithashtu sëbashku ministra dhe Zyrtar të lartë, tëcilët janë përgjegjës për zhvillimin emjedisit në 21 vende të Mesdheut dheBashkimin Europian.

Takimi është organizuar mekërkesë dhe ftesë të DrejtoritEkzekutiv të UNEP, Achim Steiner.Në mbledhjen ndërministrore që uzhvillua më 16-17 Janar ishtëparashikuar të diskutohej në lidhje mesfidat e ndryshimit të klimësnëMesdhe. Palët pjesmarrëse do takonsiderojnë miratimin e DeklaratësMinistrore të Almerias, e cila do tëndihmijë në inisjativat e ardhshme tëMAP në fushën e ndryshimit tëklimës.

Konferenca do të vlrësoj gjithashtuaktivitetet e MAP për perjudhën2006-2007 dhe do të vendos mbiaktivitetet që do të implementohennë

Duke ndjekur zhvillimin e drithrave nëvitet e fundit , fermerët botëror aritën një recordprej 2316 bilion ton drithra në2007.Pavarësisht nga kjo ngritje, 95 milionton ose 4% nga viti i mëparshëm, analistëttregojnë se kërkesa e madhe globale do tëmund të konsumojë këtë rritje duke mbrojturkështu qeveritë nga rimbushja e magazinavetë cilat në 30 vitet e fundit janë nën nivel.

Të korrat e drithrave globale pothuajsejanë trefishuar qysh nga viti 1961, gjatë njëkohe kur popullsia botërore është dyfishuar.Si rezultat,sasia e drithit të prodhimit përperson u rrit nga 285 kg në 1961 në 376 kg në1986.Në dekadat e fundit, kur rritja eprodhimit të dridhrave, arriti rritjen epopullsisë, prodhimi për frymë ka një luhatjenë rreth 350 kg.

Por prodhimi për person variondramatikisht sipas krahinave. Për shemull,aiështë 1,230 kg në vit në Amerikë, shumicae të cilit përdoret për ushqim për gjenë egjallë,krahasuar me 325 kg në Kinë dhe vetëm90 kg në Zimbabve.

Ekonomistët,aktivistët e bujqësisë, dhekërkuesit bujqësorë ndjekin prodhimin botërortë dridhrave, sepse akoma njerëzit hanëushqime të bëra me drithra. Mesatarishtnjerëzit marrin 48% kalori të tij nga drithrat,njëndarje që është ulur lehtë,nga 50% në katërdekadat e fundit.Drithrat veçanërisht grurinë lidhje me sojën gjithashtu krijon ushqimrezervë për prodhimin industrial.

Nierëzit konsumojnë më pak se 48% tëdridhrave siç janë orizi,buka,tortelini,kekrat.Afërsisht një e treta përdoretpër ushqim për bagëtinë. Dhe 17% për të bërëetanolin dhe lëndët e tjera djegëse.

Megjithëse çmimet e drithrave i kanëdetyruar fermerët në të gjithë botën, të mbjellinmë shumë drithra,kohët e fundit, një makinerie fuqishme për prodhimin e drithrave kashënuar një rritje të dobishme të mbjelljes sëdrithrave për hektarë. Në dekadat e fundit,prodhimi i drithrave i ka kaluar 3 ton afërsisht3 herë mbi nivelin e vitit 1960. Moti i mirënë përgjithësi si dhe rritja e sipërfaqeve tëpunueshme kanë ndihmuar fermerët të rrisintë ardhurat.

SHPRESA PER NDRYSHIME NGA KONFERENCA E BALIT

Konventa e Barcelonës:Protokolli i ri në menaxhimin

zonave Bregdetare

2008-2009 në fushën e mbrojtjes sëmjedisit ndërkohë që promovohenzhvillime të qëndrueshme në rajonashtu sikur edhe në buxhetetpërkatëse.

Qysh kur u themelua Plani IVeprimit për Mesdheun në 1975 dheant6arësimi në Konventën eBarcelonës në 1976, ministra dhepërfaqësues të rangut të lartë nga 21Pjesmarrësit e kontraktuar dhe

Bashkimi Europian të marrin pjesë nëkëtë takim, I cili mbahet në çdo dyvjet në një nga vendet e Mesdheut,palë të Konventës së Barcelonës.

Përshtati në shqip E. Llaka

Konferenca e 15-të e palëve të kontraktuara të Konventës sëBarcelonës 15-18 Janar 2008 (Almeria) Spanjë

Prodhimi i drithrave ka shënuar rekord,por furnizimi qendron akoma i mprehtë

Prodhimi botëror i drithrave konsiderohetsi prodhim në variacione të ndryshme, kugruri,misri dhe orizi shënojnë rreth 85% të tëkorrave globale. Kina, India dhe Amerikapërbëjnë 46% të prodhimit global,Europapërfshirë këtu edhe ish Bashkimin Sovjetikpërbëjnë 21%. Argjentina, Australia,Kanadaja, EU dhe Amerika zotërojnë 80% tëeksportit të misrit,ndërsa 3 shtete:Argjentina,EU, dhe Amerika zotërojnë 80%të eksportit të grurit.

Në 2007, ngritja e 200 milioni ton nëprodhimin e të korrave botërore ishte shkakukryesor në rritjen totale të prodhimit të korrave.

Prodhimi i të korrave - një grup që përfshingrurin, elbin, dhe të tjera drithëra që përdorenpër ushqimin e kafshëve – është rritur 10%,nga 985 milion ton në 2006, në 1,080 milionton në 2007. Në 784 milion ton, rekordi iprodhimit të drithit ka shënuar përdorimin emadh të këtyre drithrave për të prodhuar lëndëkarburante, të cilat i nxisin fermerët në US (erëndësishme për 40% të prodhimit botërordhe eksportet në gjysmën e botës),Brazili,dheArgjentina për të mbjellë më shumë tokë medrithëra. . Kina, vendi i dytë në botë përprodhimin e drithërave, kap rekordin në vitete mëparshme.

Në të gjithë botën, sasia e drithrave qëshndërrohet në energji prek 15% në 255milion ton, megjithëse kjo është akoma evogël krahasuar me 627 milion ton që tërhiqetnë një përdorim tjetër relativisht të paefektshëm.

Prodhimi i grurit rritet në 2% ose 605milion ton,si rezultat i një moti të mirë shënonprodhime të bollshme në Indi, EU dhe

Amerikë. Australia, burimi I 1/3 së eksportitnë botë, përballet me më pak të korra në tëardhme duke ulur furnizimet eksportuese.Moti i pa favorizueshëm do të thotë që tëulet prodhimi i drithrave të korrave në Kinë,prodhueses numër dy në botë.

Sasia e drithrave e mbrojtur nga qeveria,-një masë e mirë globale kundra drithrave tëpakta dhe çmimeve të larta – vazhdon tëkeqësohet. Fondi i drithërave globalemendohet të arrijë deri në 318 milion ton nëfund të 2007. Këto lloje dhe llojet për përdorimprodhimi janë kryesisht të larta në të gjithëkohën.

Pavarësisht nga rekordi i drithrave, llojete pakta dhe kërkesat e fuqishme çojnëeçmimet e drithërave në ngritje të reja. Nëkohën e të korrave, çmimi i drithit tëeksportuar ishte rreth 70% më i lartë se njëvit më parë, ndërsa çmimi i misrit varionrreth 65% më shumë se një vit më parë.Çmimi i misrit në Argjentinë, një tjetëreksportues kryesor është dyfishuar qysh nga2006.

Eksportusët kryesorë të misrit si Ukrainae Rusia kanë imponuar frenimet e eksportitnë mënyrë që të siguojnë furnizimin vendas.Importuesit kryesorë si Egjipti, EU Jemenidhe Iraku kanë ndikuar në rritjen e çmimit tëdrithrave, i cili ka shtrënguar më tej furnizimetdhe rritjen e çmimeve.

Ndërsa këto çmime rriten, njerzit në tëgjithë botën ndeshen me çmime më të lartatë bukës, birës, miellit dhe ushqimeve tëtjera kryesore. Vendet e zhvilluara kanë njërecord prej 52$ billion në importet e drithravemë 2007, dhe mbi 10% nga 2006.

Edhe programet internacionale përndihmat ushqimore, të cilat furnizojne tregjetbotërore, janë të detyruare të mbesin mbrapa.Masa e ndihmave të ofruara nga programi mëi madh ndihmës në USA, USHQIM PËRPAQE, ra afërsisht në gjysëm qysh prej vitit2005, në 2.4 milion ton. Kombinimi i rritjessë kostos së ushqimit dhe rrënja e ndihmësmund të jetë fatale për çmimet e milionavenjerëz të cilët vuajnë një uri të rregullt.

Përshtati në shqip:Migena Turani

8

Adresa e redaksisë: Ish- klinika qeveritare, shkalla 3, kati IV, TiranëTel. : 04 234 851, Cel. : 068 21 82081 e-mail: ekolevizja@yahoo. com

TIRAZHI: 600 KOPJE

EDITORI – Xhemal MATOGAZETARË: – Erisa LLAKA

– Ami NARAZANI – Agim YMERIS

T A

F I

GRUPIMI “EKOLËVIZJA”• Shoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror,

Shkodër - Fatbardh Sokoli• Shoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror,

Tirane - Pranvera Bekteshi• Shoqata Kombëtare progresi pyjor – Tirane, Liljana Shehu• Albaforest, Tirane, Mehmet Meta• Qendra Eden, Tirane - Merita Mansaku• Klubi Ekologjik, Krujë - Muharrem Goci• Shoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror, Berat

- Genta Decolli• Lilium Albanicum, Librazhd- Ferit Hysa• Masmedia dhe Mjedisi - Xhemal Mato• Qendra për Komunikimin Elektronik, Tiranë – Ladi Balla• Qendra Kombëtare e Lëvizjes Ambjentaliste, Tiranë - Haziz

Marku• Klubi Ekologjik, Elbasan - Ahmet Mehmeti• Instituti i Studimeve të Ambjentit, Tiranë - Agron Deliu• Laguna e Kaltër, Orikum - Skënder Mejdiaj• Klubi Ekologjik, Librazhd - Naim Disani• Shoqata Pylli i Blertë - Buçimas, Pogradec - Ruzhdi Hymetllari• Milieukontakt Oost Europa, Tiranë - Valbona Mazreku

• Shoqata e Përmakulturës, Tiranë - Edlira Mulla• Klubi Ekologjik, Tiranë - Fatos Xhemalaj• G&G Group, Tiranë - Sazan Guri• AULEDA, Vlorë – Hasan Hallko• Shoqata Mjedisi Ekologjik dhe Turistik Lura, Lurë -

Ismail Hysa• Federata e gjuetarëve sportivë të Shqipërisë, Tiranë –

Themi Perri• Qendra e konsulencës veterinare dhe sigurisë ushqimore,

Tirane – Gani Moka• Klubi Ekologjik, Maliq – Myzafer Gjiriti• Shoqata “Natyra për njeriun”, Durrës – Fali Ndreka• Instituti Kombëtar për Studime dhe Kërkime të

Mjeksisë dhe Mjedisit “Fillonid Durrachieni” – FlamurTartari

• Shoqata “Adriatiku”, Vlorë – Petrit Dërvishi• Shoqata “Miqtë e Thethit”, Shkodër– Dedë Nika• Shoqata “ PASS”, Majlinda Lleshi• Shoqata “Nënujsat” Ened Mato• Shoqata “Vazhdon” Gazmend Koduzi

NjoftimTë dashur lexues e bashkëpunëtorë,Nisur nga strategjia jonë për të kaluar në një shërbim

informues të qëndrueshëm për mjedisin, në bazë tëorientimit të bordit të grupimit të shoqatave mjedisore“Ekolëvizja”, redaksia ju fton për t’u pajtuar në gazetën“Ekolëvizja”.Pagesa e pajtimit për një vit kalendarik, me dy numra në

çdo muaj, është vetëm 1000 (një mijë) lekë.Përllogaritja e kohës së pajtimit bëhet menjëherë pas

derdhjes së shumës së caktuar në Bankën Amerikane menumër llogarie 1042531801/0203 (euro, dollarë, lek)dhefillimit të marrjes së gazetës.Nëse jeni i interesuar të vazhdoni të merrni gazetën

“Ekolëvizja”, drejtohuni në redaksinë tonë për pagesën dhepër probleme të tjera me interes të përbashkët.

Adresa: rruga “Avdyl Frashëri”, ish-klinika e udhëheqjes, shkalla 3, apa. 4, Tiranë.

Tel. 04 234 851; Cel. 068 21 82 081;e-mail: ekolevizja@yahoo. comRedaksia e gazetës “Ekolëvizja”

CM YK

Milieukontakt International is an independentfoundation from the Netherlands that was established in1988. The aim of Milieukontakt International is tostrengthen environmental NGOs in Central and EasternEurope and the Newly Independent States (CEE/NIS) bygiving direct support to these groups and by encouragingcollaboration between environmental organizations in theNetherlands and in the countries of CEE/NIS.Milieukontakt has carried out 3 projects:

‘Development of Albanian Citizens Organizations’(2000-2002)

“Albanian Organizations towards their community”(1 May 2002 to 30 April 2005)

“Towards Sustaining the Albanian EnvironmentalMovement” (1 May 2005 to 31 March 2007)

During 2008-2010 Mil ieukontaktInternational will implement a new program:“Strengthening Albanian Civil Society for animproved environment”. During this programMilieukontakt aims to achieve the followingresults:

Implementation and enforcement ofnational policy on waste, water and air qualityis improved.

Community involvement on waste, waterand air quality strengthened

Capacities of NGOs strengthened through different activities addressed at

local and national level stimulatingcooperation between key stakeholder inAlbanian Civil Society.

Within the framework of this program Milieukontaktis looking for a very enthusiastic, motivated ANDmotivating

Project CoordinatorQualifications:•Experience in working with environmental NGOs

Nje makine harxhon nje gallon nafte per 46milje, e stiluar me aksesore luksoze, dhe sportive medy motore me nje fuqi 145 kf. Makina tjeter eraportuar harxhon nje gallon per 54 milje, duke ishtuar nje motor te vogel 30 kf, dhe eshte shumeefektive ne furniturat e brendeshme. Makina e pareeshte favorite e ndjenjes ambjentaliste, nderkohe qee dyta cilesohet si nje shkaterruese e klimes. Keto dymakina jane Tojota Prius dhe e sapo zbuluara TataNano, e pagezuar “makina e popullit”

E reklamuar si makina me e lire ne bote, Nanoeshte nje automobil pa zbukurime i dizenjuar ngaKonglomerati indian Tata, i pranueshem per milionandoshta qindra miliona njerez te cilet po i bashkohense fundmi shtreses se mesme ne Indi dhe kudo neboten e zhvilluar. Shitje te tilla me shumice mund tetrondisin orvajtjet e pakta per te shmangurndryshimet katastrofike klimaterike. Nderkohe qeindianet (dhe te tjeret) gezojne “lidhjen e dashurise”me automobilin privat, shume te tjere papritur jane

te tmerruar nga fakti qe ne te ardhmen Nano mundte behet nje shprehje shtepiake si Chevy oseMercedes, e perditeshmja gjermane Der Spiegel e kacilesuar ate si nje “Eko-shkaterrues”

Ne te vertete, transporti ka sasine me te madhete nxjerrjes se karbonit, nga te gjithe sektoret e tjereekonomike, Rritja e numrit te automobilave eshtearsyeja kryesore. Me shume se 600 milion makinapasagjeresh jane tani neper rruget e botes, dhe cdovit 67 milion makina dalin nga fabrikat.

Por ne mes te aludimit, le te kujtojme cili e kacuar planetin ne kufijte e humneres klimaterike.Popujt e vendeve perendimore dhe te Japonise – mepak se 15% e popullsise boterore – zoterojne 2/3 ete gjithe mjeteve motorike tregetare dhe tepasagjereve ne bote. Megjithese po zgjerojne meshpejtesi parqet e makinave, India dhe Kina, me 1/3e popullsise se botes, llogariten te kene rreth 5% temakinave. Ne vitin 2005, raporti I makinave perfryme popullsie ne Kine ishte rreth nivelit qe Shtetete Bashkuara te Amerikes kishin arritur 90 vjet mepare. Raporti I Indise eshte me pak se gjysma eraportit te Kines.

Perendimoret jo vetem qe kane me shumemakina, por distancat qe ata udhetojne jane gjithashtu3-4 here me te gjata se ato te indianeve dhe kinezeve.Vetem Shtetet e Bashkuara – ku shetitja me makinedhe shpejtesia e saj konsiderohen si nje e drejte e cdopersoni – deklarojne rreth 44% te konsumit boterorte karburantit. Ekonomia e karburanteve kaqendruar ne vend per nje cerek shekulli nderkohe qemakinat behen me te medha, me te renda dhe me tefuqishme. Ne New York nje Nano mund tengaterrohet me nje makine te vogel golfi.

Keshtu n.q.s. eshte e vertete se billionat e tepertate Azise, te Amerikes Latine dhe Afrikes, nuk mundte plotesojne te njejtat teka te krisura as teperendimoreve, dhe as te amerikaneve europianeveose japonezeve. Delhi dhe Beijing behen hipokritekur ata ndeshe me te. Megjithate, ata kane arsye temire te ndermarrin veprime te pavarura te asaj qeperendimoret thone ose jo. Qytetare te shumeqyteteve aziatike jane te ekspozuar ndaj nje perzjerjevdekjeprurese te sulfurit dhe oksideve te nitrogjenit,grimca, dhe helme nga paisjet motorike te te gjitha

Sipas një studimi të ri i cili ka analizuartrajtimin në mediat vjetnameze çështjen endryshimit të klimës, është parë se kësaj çështjejenuk i është kushtuar vëmendja e duhur ose të jetëraportuar në nivelin që ajo meriton. Raporti,“Trajtimi i Ndryshimit të Klimës nga Mediavietnameze” është bërë nga Internews’ EarthJournalism Netëork dhe Instituti iShëndetit, Mjedisi dhe Zhvillimi dhe Forumivjetnamez i Gazetarëve të Mjedisit.

ANALIZA: HIPOKRIZIA E “NANOS”

•Past experience on project coordination for aminimum of 3 years;

•Excellent communication and organizational skills•Fluent in speaking and writing English•Flexible and team worker•Open and transparent•University degree on biological filed/environment

Tasks and obligationsIn the course of his/her work the Project Coordinator:•Will be a member of the project management team,•Will work in close cooperation with Milieukontakt

staff in Albania and in Amsterdam.•Will coordinate and monitor activities on a

continuous basis and provide assistance, support andadvice to all involved and sub-contracted parties,partners.

He/she will:•Be responsible for supervising, monitoring and

advising the working groups related with their activitiesexecuted within the framework of the project;

•Participate in activities where relevant (meetings,conferences, workshops etc.).

•Providing technical coordination for meetings,TOTs, trainings, regional meetings, campaigns, etc.;

•Providing practical assistance when needed toMilieukontakt staff during visits;

• Coordination towards partners and environmentalNGO-s.

llojeve. Ajri qe thithim eshte ne cdo grime te saj aqi rendesishem sa edhe stabiliteti klimaterik.

Motoret me te varfer dhe karburantet me tepaster jane themelore. Nano mund te jete fare mirenje opsion ne drejtim te nje pastertie me te larte semotorcikletat me ndotje te larte, motoret mekollodok, dhe autobuzat me nafte diesel ( si dheshume makina te dizenjuara ne perendim) qepothuajse I jane bashkuar rrugeve te Indise. Por tregume I madh qe Tata shpreson, supozohet te jetejeteshkurter.

Te gjitha vendet duhet te mendojne edhe njehereseriozisht rreth politikave te transportit.Perpjekjete tilla mund te shkojne me tej se kerkimi Ialternativave te karburanteve dhe madje edhe pertejprodhimit te makinave me eficente. Qytetet medendesi me te madhe dhe me distanca me te shkurtrareduktojne nevojen e pergjithshme per transport temotorizuar duke zhvilluar transportin publik,bicikletat, dhe ecjen sa me shume te jete e mundur.Ata qe nuk do te jene kurre ne gjendje te perballojneblerjen e nje makine do te kene me shume varjantene vend qe te jene te kufizuar nga sulmi I makinaveprivate.

Ne nje emission debati te stacionit BBC W orldService, Malimi Mehra, themeluesi I Qendres perTregjet Sociale ne Kalkuta, Indi, I bente pyetje atyreqe e konsideronin pronesine e nje makine nje tedrejte te tyre. Dhe Sunita Narain, kryetari I Qendresper Mjedisin dhe Shkencen ne Indi, ka nxjerre nepah se paisjet motorike private “sigurojnetransportin e vetem 20% te popullsise se Delhit”Ajo I beri thirrje Tata-s dhe fabrikanteve te tjere qe“te sigurojne zgjidhje per transport publik”

Nevoja e ndryshimit eshte me shume se ceshtjeteknologjie.Ajo kerkon studimin e zgjedhjevepersonale driteshkurtera te konsumatoreve te ciletblejne pa patur nevoje, mjete te medha dhe tefuqishme, si dhe konfrontimin me kompanite emakinave dhe karburanteve qe nxjerrin fitime temedha nga gjendja status quo.

Ami Narazani

•Coordination and organization of Regional exchangeseminars and National Meetings for Albanianenvironmental NGO-s

•Filing documentation and reporting•Preparing articles for the web page of the MKI,

newsletters•Exchange of information among the working

groups and AENGOs•On line and on site counseling for working groups,

AENGOs, local authorities•Responsible for logistical arrangements in

preparation and execution of project activities;•Take upon his/her any other tasks relevant for

carrying out the Albanian programme after consultationwith the project staff.

•Be willing to travel inside country•Be ready to work on weekendRequested Input-W orkload is full-time position-Period from March 2008 until December 2010Interested individuals should send:-Curriculum Vitae- A letter motivation- Reference letters (maximum 2)latest by 10th of February 2008. Applicant selected for

an interview will be notified within 15th of February 2008.Starting date is 1st of March 2008.

Valbona MazrekuSenior Programme Manager -AlbaniaRr:”Abdyl Frasheri”Ish-Godina qeveritare. Shk.3/4P.O.Box 1700, TiraneTiranëTel/Fax: (04) 234851e-mail: mkoe@albmail.com; milieuka@icc-al.org

MILIEUKONTAKT INTERNATIONAL

LOCAL OFFICE IN ALBANIA SEEKS

A PROJECT COORDINATOR A PROJECT COORDINATOR A PROJECT COORDINATOR A PROJECT COORDINATOR A PROJECT COORDINATOR

Kostoja e ngrohjes Globale

Vjetnam: Ndryshimi i Klimës kërkonmë shumë vëmendje.

Ngrohja globale mund ti kushtoj botës mëshumë se 20 trilion dollar për gjatë dy dekadavepër burimet e energjive të pastra dhe më shumë

për njerzit që do të humbasin aftësitë epërshtatjes, këtë njoftim e dha seksretati ipërgjithshëm i Kombeve të Bashkuara, Ban Ki-Mun, në një raport të tij të ri. Ky raport jep njëpërshkrim të ofertave klimatike të Kombeve tëBashkuara për të ndihmuar 192 kombe. Raportido të prezantohet përgjat një mbledhje 2 ditore ecila do të mbahet në mes të shkurtit. Siç dihet në2012 Protokolli i Kiotos përfundon, por që tanipo debatohet se si do të vazhdoj politika përngrohjen globale pas këtij viti. Protokolli iKiotos detyron 37 vende industriale të botës tëreduktojne gazet serrë në një nivel modest,mesatarisht 5%.

• Në ditët e para të Janarit vdiq në moshë tëthyer Bert Bolin , një personalitet pak i njohur nëShqipëri. Suedezi 82 vjeçar, klimatolog, ështëbashkëthemeluesi i I.P.C.C. Grupimi Nderqeveritar iEksperteve të Zhvillimeve Klimatike ( i njohur nëEuropë si G.I.E.C.). Ky Grupim u vlerësua në 2007nga Akademia Suedeze , së bashku me Al Gore, meçmimin “Nobel”. Me një përvojë 30 vjeçare tëkushtuar tërësisht veprimtarise ekologjike, ai ka

merituar respektin e miliona njerëzve. B. Shauri ,bashkëpresident me të në Grupim, e quajti humbjene tij të pazëvendësueshme. B.Bolin shprehet se dukeqenë se uji është burimi i jetes në planet, “Tokaështë e vetmja aristokrate , sepse vetem ajo e kagjakun blu”.

•Ditët e para të vitit 2008 , vërtetuan çrregullimete para klimaterike për këtë vit . Shteti Kalifornisenë SH.B.A u perfshi nga një stuhi dëbore që nëmalet e Sierra Nevada arriti trashësinë 3 m .

Shkurt nga bota