irish language worksheet 2018...is fearr liom an mata toisc gur bean atá á mhúineadh. ba mhaith...

4
Cailín naoi mbliana d’aois is ea Rugi. Tá cónaí uirthi i gKambia, Siarra Leon. Tá beirt dheartháir aici, Ibrhaim (12) agus Alimamy (13). Nuair a tharla an ghéarchéim Ebola fuair a mamaí Yainkin, bás. Trí bliana ó shin a tharla sé. Chruthaigh na leanaí saol nua dóibh féin ó shin, agus feictear i bhfís dóibh go bhfuil todhchaí mhaith rompu. Nuair a fuair Yainkin bás, thóg a deirfiúr Dora, Rugi agus a deartháireacha isteach le cónaí léi. Ar an toirt, bhí Dora ag tabhairt aire do chúigear clainne. ‘Níor chuir an t-ualach isteach orm’ a deir sí. ‘Is liomsa iad. Bhíodar níos sine ná mo pháistí féin, chabhraigh mise leo, agus chabhraigh siadsan liomsa chomh maith.’ Tugann Rugi an-chabhair d’Aintín Dora sa bhaile. Cabhraíonn sí leis na leanaí is óige. Níonn sí iad, agus tugann sí aire dóibh a fhad is a bhíonn Dora ag obair. Déanann sí an rís a chócaráil nuair a bhíonn an t-anlann á ullmhú ag Dora. Tá Rugi ag freastal ar an scoil áitiúil, agus ba mhaith léi bheith ina múinteoir amach anseo. Tugann Dora gach tacaíocht di. Baineann Aintín Dora le grúpa banfheirmeoirí a dtugann Trócaire cúnamh dóibh. Dá bharr san is féidir le Dora airgead a thuilleamh a íocann as costais scoile Rugi agus an bheirt deartháir. Molann Dora do Rugi obair go coinsiasach ar scoil. ‘Má theastaíonn uait a bheith i do mhúinteoir,’ a deir sí, ‘caithfear a bheith dáiríre san obair scoile. Dírigh ar na ceachtanna agus bí cinnte de go bhfoghlaimíonn tú i gceart. Ansin beidh ar do chumas bheith i do mhúinteoir más maith leat.’ Ní obair ar fad a bhíonn ar siúl ar scoil. Is breá le Rugi a bheith ag súgradh lena cairde. Tá cairde go leor aici, ach is í Mbalu an cara is ansa léi. Bíonn Rugi agus Aintín Dora ag comhoibriú lena chéile leis an todhchaí a chinntiú. Tuigeann Rugi go maith go bhfuil an t-ádh léi go gcreideann a haintín san fhís atá roimpi. Sháraigh Rugi cuid mhaith deacrachtaí go dtí seo.Cad iad na deacrachtaí a bheidh le sárú aici sa todhchaí? Fís Rugi

Upload: others

Post on 02-Feb-2021

2 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • Cailín naoi mbliana d’aois is ea Rugi. Tácónaí uirthi i gKambia, Siarra Leon. Tá beirtdheartháir aici, Ibrhaim (12) agus Alimamy (13). Nuair a tharla an ghéarchéim Ebola fuair a mamaí Yainkin, bás. Trí bliana ó shin a tharla sé. Chruthaigh na leanaí saol nua dóibh féin ó shin, agus feictear i bhfís dóibh go bhfuil todhchaí mhaith rompu.

    Nuair a fuair Yainkin bás, thóg a deirfiúr Dora, Rugi agus a deartháireacha isteach le cónaí léi. Ar an toirt, bhí Dora ag tabhairt aire do chúigear clainne. ‘Níor chuir an t-ualach isteach orm’ a deir sí. ‘Is liomsa iad. Bhíodar níos sine ná mo pháistí féin, chabhraigh mise leo, agus chabhraigh siadsan liomsa chomh maith.’

    Tugann Rugi an-chabhair d’Aintín Dora sa bhaile. Cabhraíonn sí leis na leanaí is óige. Níonn sí iad, agus tugann sí aire dóibh a fhad is a bhíonn Dora ag obair. Déanann sí an rís a chócaráil nuair a bhíonn an t-anlann á ullmhú ag Dora.

    Tá Rugi ag freastal ar an scoil áitiúil, agus ba mhaith léi bheith ina múinteoir amach anseo. Tugann Dora gach tacaíocht di. Baineann Aintín Dora le grúpa banfheirmeoirí a dtugann Trócaire cúnamh dóibh. Dá bharr san is féidir le Dora airgead a thuilleamh a íocann as costais scoile Rugi agus an bheirt deartháir.

    Molann Dora do Rugi obair go coinsiasach ar scoil. ‘Má theastaíonn uait a bheith i do mhúinteoir,’ a deir sí, ‘caithfear a bheith dáiríre san obair scoile. Dírigh ar na ceachtanna agus bí cinnte de go bhfoghlaimíonn tú i gceart. Ansin beidh ar do chumas bheith i do mhúinteoir más maith leat.’

    Ní obair ar fad a bhíonn ar siúl ar scoil. Is breá le Rugi a bheith ag súgradh lena cairde. Tá cairde go leor aici, ach is í Mbalu an cara is ansa léi.

    Bíonn Rugi agus Aintín Dora ag comhoibriú lena chéile leis an todhchaí a chinntiú. Tuigeann Rugi go maith go bhfuil an t-ádh léi go gcreideann a haintín san fhís atá roimpi.

    Sháraigh Rugi cuid mhaith deacrachtaí go dtí seo.Cad iad na deacrachtaí a bheidh le sárú aici sa todhchaí?

    Fís Rugi

    AN tAIGÉAN ATLANTACH

    Freetown

    AN GHUINE

    AN LIBÉIR

    DÉAN SCÉAL A CHUMADH DUIT FÉIN SNA BOSCAÍ

    Cad a dhéanann tú leis an fhís a chur i ngníomh?Cé a chabhraíonn leat ar an aistear?

    TAG: 12

    Siarra LeonAn ndéantar

    aislingí duit?

    EOLAS FAOI SIARRA LEON • Cónaíonn 7.1 milliún daoine i

    Siarra Leon, tír atá chomh mór le

    hÉirinn.

    • Is í Freetown an phríomhchathair.

    • Béarla teanga oifigiúil na tíre,

    labhraítear teangacha eile chomh

    maith, Krio ina measc.

    • Ioslam agus an Chríostaíocht na

    reiligiúin is mó.

    • Leone Siarra Leon is ainm don

    airgeadra.

    • Maireann na fir go caoga bliain

    d’aois ar an meán, na mná bliain

    níos lú ná sin.

    • Maireann breis agus leath

    den daonra faoi thairseach na

    bochtaineachta, sé sin ar níos lú

    ná $1.90 sa lá.

    • Tochlaítear ar lorg óir, iarainn

    agus diamant i Siarra Leon.

    Dia

    Dao

    ibh,

    Kum

    ba is

    ain

    m d

    omsa

    . Cia

    llaí

    onn

    sé s

    eo ‘a

    n da

    ra c

    hailí

    n’ i

    gKis

    si.

    An

    bhfu

    il br

    í ar

    leit

    h le

    d’a

    inm

    féin

    ? Tá

    imse

    sea

    cht

    mbl

    iana

    d’

    aois

    . Is

    breá

    liom

    a b

    heit

    h ag

    sta

    idéa

    r ag

    us a

    g im

    irt

    peile

    . Im

    rím

    sac

    ar le

    is n

    a ca

    ilíní

    agu

    s le

    is n

    a bu

    acha

    illí e

    ile.

    Is é

    Akr

    a an

    clu

    iche

    is a

    nsa

    liom

    . Im

    rím

    Akr

    a le

    mo

    dhei

    rfiú

    r Fa

    tu. T

    á si

    se c

    úig

    blia

    na d

    ’aoi

    s. C

    ad ia

    d na

    clu

    ichí

    a b

    híon

    n á

    imir

    t ag

    aibh

    se in

    Éir

    inn?

    Is b

    reá

    liom

    an

    scoi

    l. B

    íonn

    an

    litri

    ú á

    fhog

    hlai

    m a

    gam

    ar

    scoi

    l. Is

    féid

    ir li

    om ‘m

    an’,

    ‘cat

    ’ agu

    s ‘d

    og’ a

    litr

    iú. I

    s é

    an M

    ata

    an

    t-áb

    har

    is fe

    arr

    liom

    . Is

    fear

    r lio

    m a

    n M

    ata

    tois

    c gu

    r be

    an a

    á m

    húin

    eadh

    . Ba

    mha

    ith

    liom

    a b

    heit

    h i m

    o dh

    ocht

    úir

    nuai

    r a

    bhei

    dh m

    é fá

    sta.

    Scr

    iosa

    dh a

    n sc

    oil n

    uair

    a t

    háin

    ig s

    leam

    hnú

    láib

    e an

    uas

    uirt

    hi. A

    nois

    tái

    m a

    g fr

    east

    al a

    r sc

    oil s

    heal

    adac

    h dá

    bh

    arr.

    Bhí

    bar

    raío

    cht

    cair

    de a

    gam

    san

    sea

    nsco

    il, a

    ch n

    í bhu

    ailim

    le

    o an

    seo

    sa s

    coil

    nua.

    Rin

    ne m

    é ca

    irde

    as le

    bei

    rt n

    ua, M

    adia

    na

    agus

    Fat

    ima.

    Suí

    m in

    aic

    e le

    Mad

    iana

    ar

    scoi

    l. C

    én c

    ruth

    atá

    ar

    an s

    coil

    sin

    agai

    bhse

    ? Is

    mai

    th li

    om g

    o m

    bead

    h a

    fhio

    s ag

    am fa

    oi c

    húrs

    aí d

    omha

    nda.

    B

    a m

    hait

    h le

    mo

    dhei

    rfiú

    r Fa

    tu g

    o m

    bead

    h eo

    las

    aici

    faoi

    n sc

    olaí

    ocht

    in É

    irin

    n. Ó

    , Kum

    ba A

    lice

    Koro

    ma

  • Cailín naoi mbliana d’aois is ea Rugi. Tácónaí uirthi i gKambia, Siarra Leon. Tá beirtdheartháir aici, Ibrhaim (12) agus Alimamy (13). Nuair a tharla an ghéarchéim Ebola fuair a mamaí Yainkin, bás. Trí bliana ó shin a tharla sé. Chruthaigh na leanaí saol nua dóibh féin ó shin, agus feictear i bhfís dóibh go bhfuil todhchaí mhaith rompu.

    Nuair a fuair Yainkin bás, thóg a deirfiúr Dora, Rugi agus a deartháireacha isteach le cónaí léi. Ar an toirt, bhí Dora ag tabhairt aire do chúigear clainne. ‘Níor chuir an t-ualach isteach orm’ a deir sí. ‘Is liomsa iad. Bhíodar níos sine ná mo pháistí féin, chabhraigh mise leo, agus chabhraigh siadsan liomsa chomh maith.’

    Tugann Rugi an-chabhair d’Aintín Dora sa bhaile. Cabhraíonn sí leis na leanaí is óige. Níonn sí iad, agus tugann sí aire dóibh a fhad is a bhíonn Dora ag obair. Déanann sí an rís a chócaráil nuair a bhíonn an t-anlann á ullmhú ag Dora.

    Tá Rugi ag freastal ar an scoil áitiúil, agus ba mhaith léi bheith ina múinteoir amach anseo. Tugann Dora gach tacaíocht di. Baineann Aintín Dora le grúpa banfheirmeoirí a dtugann Trócaire cúnamh dóibh. Dá bharr san is féidir le Dora airgead a thuilleamh a íocann as costais scoile Rugi agus an bheirt deartháir.

    Molann Dora do Rugi obair go coinsiasach ar scoil. ‘Má theastaíonn uait a bheith i do mhúinteoir,’ a deir sí, ‘caithfear a bheith dáiríre san obair scoile. Dírigh ar na ceachtanna agus bí cinnte de go bhfoghlaimíonn tú i gceart. Ansin beidh ar do chumas bheith i do mhúinteoir más maith leat.’

    Ní obair ar fad a bhíonn ar siúl ar scoil. Is breá le Rugi a bheith ag súgradh lena cairde. Tá cairde go leor aici, ach is í Mbalu an cara is ansa léi.

    Bíonn Rugi agus Aintín Dora ag comhoibriú lena chéile leis an todhchaí a chinntiú. Tuigeann Rugi go maith go bhfuil an t-ádh léi go gcreideann a haintín san fhís atá roimpi.

    Sháraigh Rugi cuid mhaith deacrachtaí go dtí seo.Cad iad na deacrachtaí a bheidh le sárú aici sa todhchaí?

    Fís Rugi

    AN tAIGÉAN ATLANTACH

    Freetown

    AN GHUINE

    AN LIBÉIR

    DÉAN SCÉAL A CHUMADH DUIT FÉIN SNA BOSCAÍ

    Cad a dhéanann tú leis an fhís a chur i ngníomh?Cé a chabhraíonn leat ar an aistear?

    TAG: 12

    Siarra LeonAn ndéantar

    aislingí duit?

    EOLAS FAOI SIARRA LEON • Cónaíonn 7.1 milliún daoine i

    Siarra Leon, tír atá chomh mór le

    hÉirinn.

    • Is í Freetown an phríomhchathair.

    • Béarla teanga oifigiúil na tíre,

    labhraítear teangacha eile chomh

    maith, Krio ina measc.

    • Ioslam agus an Chríostaíocht na

    reiligiúin is mó.

    • Leone Siarra Leon is ainm don

    airgeadra.

    • Maireann na fir go caoga bliain

    d’aois ar an meán, na mná bliain

    níos lú ná sin.

    • Maireann breis agus leath

    den daonra faoi thairseach na

    bochtaineachta, sé sin ar níos lú

    ná $1.90 sa lá.

    • Tochlaítear ar lorg óir, iarainn

    agus diamant i Siarra Leon.

    Dia

    Dao

    ibh,

    Kum

    ba is

    ain

    m d

    omsa

    . Cia

    llaí

    onn

    sé s

    eo ‘a

    n da

    ra c

    hailí

    n’ i

    gKis

    si.

    An

    bhfu

    il br

    í ar

    leit

    h le

    d’a

    inm

    féin

    ? Tá

    imse

    sea

    cht

    mbl

    iana

    d’

    aois

    . Is

    breá

    liom

    a b

    heit

    h ag

    sta

    idéa

    r ag

    us a

    g im

    irt

    peile

    . Im

    rím

    sac

    ar le

    is n

    a ca

    ilíní

    agu

    s le

    is n

    a bu

    acha

    illí e

    ile.

    Is é

    Akr

    a an

    clu

    iche

    is a

    nsa

    liom

    . Im

    rím

    Akr

    a le

    mo

    dhei

    rfiú

    r Fa

    tu. T

    á si

    se c

    úig

    blia

    na d

    ’aoi

    s. C

    ad ia

    d na

    clu

    ichí

    a b

    híon

    n á

    imir

    t ag

    aibh

    se in

    Éir

    inn?

    Is b

    reá

    liom

    an

    scoi

    l. B

    íonn

    an

    litri

    ú á

    fhog

    hlai

    m a

    gam

    ar

    scoi

    l. Is

    féid

    ir li

    om ‘m

    an’,

    ‘cat

    ’ agu

    s ‘d

    og’ a

    litr

    iú. I

    s é

    an M

    ata

    an

    t-áb

    har

    is fe

    arr

    liom

    . Is

    fear

    r lio

    m a

    n M

    ata

    tois

    c gu

    r be

    an a

    á m

    húin

    eadh

    . Ba

    mha

    ith

    liom

    a b

    heit

    h i m

    o dh

    ocht

    úir

    nuai

    r a

    bhei

    dh m

    é fá

    sta.

    Scr

    iosa

    dh a

    n sc

    oil n

    uair

    a t

    háin

    ig s

    leam

    hnú

    láib

    e an

    uas

    uirt

    hi. A

    nois

    tái

    m a

    g fr

    east

    al a

    r sc

    oil s

    heal

    adac

    h dá

    bh

    arr.

    Bhí

    bar

    raío

    cht

    cair

    de a

    gam

    san

    sea

    nsco

    il, a

    ch n

    í bhu

    ailim

    le

    o an

    seo

    sa s

    coil

    nua.

    Rin

    ne m

    é ca

    irde

    as le

    bei

    rt n

    ua, M

    adia

    na

    agus

    Fat

    ima.

    Suí

    m in

    aic

    e le

    Mad

    iana

    ar

    scoi

    l. C

    én c

    ruth

    atá

    ar

    an s

    coil

    sin

    agai

    bhse

    ? Is

    mai

    th li

    om g

    o m

    bead

    h a

    fhio

    s ag

    am fa

    oi c

    húrs

    aí d

    omha

    nda.

    B

    a m

    hait

    h le

    mo

    dhei

    rfiú

    r Fa

    tu g

    o m

    bead

    h eo

    las

    aici

    faoi

    n sc

    olaí

    ocht

    in É

    irin

    n. Ó

    , Kum

    ba A

    lice

    Koro

    ma

  • Cailín naoi mbliana d’aois is ea Rugi. Tácónaí uirthi i gKambia, Siarra Leon. Tá beirtdheartháir aici, Ibrhaim (12) agus Alimamy (13). Nuair a tharla an ghéarchéim Ebola fuair a mamaí Yainkin, bás. Trí bliana ó shin a tharla sé. Chruthaigh na leanaí saol nua dóibh féin ó shin, agus feictear i bhfís dóibh go bhfuil todhchaí mhaith rompu.

    Nuair a fuair Yainkin bás, thóg a deirfiúr Dora, Rugi agus a deartháireacha isteach le cónaí léi. Ar an toirt, bhí Dora ag tabhairt aire do chúigear clainne. ‘Níor chuir an t-ualach isteach orm’ a deir sí. ‘Is liomsa iad. Bhíodar níos sine ná mo pháistí féin, chabhraigh mise leo, agus chabhraigh siadsan liomsa chomh maith.’

    Tugann Rugi an-chabhair d’Aintín Dora sa bhaile. Cabhraíonn sí leis na leanaí is óige. Níonn sí iad, agus tugann sí aire dóibh a fhad is a bhíonn Dora ag obair. Déanann sí an rís a chócaráil nuair a bhíonn an t-anlann á ullmhú ag Dora.

    Tá Rugi ag freastal ar an scoil áitiúil, agus ba mhaith léi bheith ina múinteoir amach anseo. Tugann Dora gach tacaíocht di. Baineann Aintín Dora le grúpa banfheirmeoirí a dtugann Trócaire cúnamh dóibh. Dá bharr san is féidir le Dora airgead a thuilleamh a íocann as costais scoile Rugi agus an bheirt deartháir.

    Molann Dora do Rugi obair go coinsiasach ar scoil. ‘Má theastaíonn uait a bheith i do mhúinteoir,’ a deir sí, ‘caithfear a bheith dáiríre san obair scoile. Dírigh ar na ceachtanna agus bí cinnte de go bhfoghlaimíonn tú i gceart. Ansin beidh ar do chumas bheith i do mhúinteoir más maith leat.’

    Ní obair ar fad a bhíonn ar siúl ar scoil. Is breá le Rugi a bheith ag súgradh lena cairde. Tá cairde go leor aici, ach is í Mbalu an cara is ansa léi.

    Bíonn Rugi agus Aintín Dora ag comhoibriú lena chéile leis an todhchaí a chinntiú. Tuigeann Rugi go maith go bhfuil an t-ádh léi go gcreideann a haintín san fhís atá roimpi.

    Sháraigh Rugi cuid mhaith deacrachtaí go dtí seo.Cad iad na deacrachtaí a bheidh le sárú aici sa todhchaí?

    Fís Rugi

    AN tAIGÉAN ATLANTACH

    Freetown

    AN GHUINE

    AN LIBÉIR

    DÉAN SCÉAL A CHUMADH DUIT FÉIN SNA BOSCAÍ

    Cad a dhéanann tú leis an fhís a chur i ngníomh?Cé a chabhraíonn leat ar an aistear?

    TAG: 12

    Siarra LeonAn ndéantar

    aislingí duit?

    EOLAS FAOI SIARRA LEON • Cónaíonn 7.1 milliún daoine i

    Siarra Leon, tír atá chomh mór le

    hÉirinn.

    • Is í Freetown an phríomhchathair.

    • Béarla teanga oifigiúil na tíre,

    labhraítear teangacha eile chomh

    maith, Krio ina measc.

    • Ioslam agus an Chríostaíocht na

    reiligiúin is mó.

    • Leone Siarra Leon is ainm don

    airgeadra.

    • Maireann na fir go caoga bliain

    d’aois ar an meán, na mná bliain

    níos lú ná sin.

    • Maireann breis agus leath

    den daonra faoi thairseach na

    bochtaineachta, sé sin ar níos lú

    ná $1.90 sa lá.

    • Tochlaítear ar lorg óir, iarainn

    agus diamant i Siarra Leon.

    Dia

    Dao

    ibh,

    Kum

    ba is

    ain

    m d

    omsa

    . Cia

    llaí

    onn

    sé s

    eo ‘a

    n da

    ra c

    hailí

    n’ i

    gKis

    si.

    An

    bhfu

    il br

    í ar

    leit

    h le

    d’a

    inm

    féin

    ? Tá

    imse

    sea

    cht

    mbl

    iana

    d’

    aois

    . Is

    breá

    liom

    a b

    heit

    h ag

    sta

    idéa

    r ag

    us a

    g im

    irt

    peile

    . Im

    rím

    sac

    ar le

    is n

    a ca

    ilíní

    agu

    s le

    is n

    a bu

    acha

    illí e

    ile.

    Is é

    Akr

    a an

    clu

    iche

    is a

    nsa

    liom

    . Im

    rím

    Akr

    a le

    mo

    dhei

    rfiú

    r Fa

    tu. T

    á si

    se c

    úig

    blia

    na d

    ’aoi

    s. C

    ad ia

    d na

    clu

    ichí

    a b

    híon

    n á

    imir

    t ag

    aibh

    se in

    Éir

    inn?

    Is b

    reá

    liom

    an

    scoi

    l. B

    íonn

    an

    litri

    ú á

    fhog

    hlai

    m a

    gam

    ar

    scoi

    l.

    Is fé

    idir

    liom

    ‘man

    ’, ‘c

    at’ a

    gus

    ‘dog

    ’ a li

    triú

    . Is

    é an

    Mat

    a an

    t-

    ábha

    r is

    fear

    r lio

    m.

    Is fe

    arr

    liom

    an

    Mat

    a to

    isc

    gur

    bean

    atá

    á

    mhú

    inea

    dh. B

    a m

    hait

    h lio

    m a

    bhe

    ith

    i mo

    dhoc

    htúi

    r nu

    air

    a bh

    eidh

    fást

    a. S

    crio

    sadh

    an

    scoi

    l nua

    ir a

    thá

    inig

    sle

    amhn

    ú lá

    ibe

    anua

    s ui

    rthi

    . Ano

    is t

    áim

    ag

    frea

    stal

    ar

    scoi

    l she

    alad

    ach

    bhar

    r. B

    hí b

    arra

    íoch

    t ca

    irde

    aga

    m s

    an s

    eans

    coil,

    ach

    ní b

    huai

    lim

    leo

    anse

    o sa

    sco

    il nu

    a. R

    inne

    cair

    deas

    le b

    eirt

    nua

    , Mad

    iana

    ag

    us F

    atim

    a. S

    uím

    in a

    ice

    le M

    adia

    na a

    r sc

    oil.

    Cén

    cru

    th a

    tá a

    r an

    sco

    il si

    n ag

    aibh

    se?

    Is m

    aith

    liom

    go

    mbe

    adh

    a fh

    ios

    agam

    faoi

    chú

    rsaí

    dom

    hand

    a.

    Ba

    mha

    ith

    le m

    o dh

    eirf

    iúr

    Fatu

    go

    mbe

    adh

    eola

    s ai

    ci fa

    oin

    scol

    aíoc

    ht in

    Éir

    inn.

    Ó, Kum

    ba A

    lice

    Koro

    ma

  • Cailín naoi mbliana d’aois is ea Rugi. Tácónaí uirthi i gKambia, Siarra Leon. Tá beirtdheartháir aici, Ibrhaim (12) agus Alimamy (13). Nuair a tharla an ghéarchéim Ebola fuair a mamaí Yainkin, bás. Trí bliana ó shin a tharla sé. Chruthaigh na leanaí saol nua dóibh féin ó shin, agus feictear i bhfís dóibh go bhfuil todhchaí mhaith rompu.

    Nuair a fuair Yainkin bás, thóg a deirfiúr Dora, Rugi agus a deartháireacha isteach le cónaí léi. Ar an toirt, bhí Dora ag tabhairt aire do chúigear clainne. ‘Níor chuir an t-ualach isteach orm’ a deir sí. ‘Is liomsa iad. Bhíodar níos sine ná mo pháistí féin, chabhraigh mise leo, agus chabhraigh siadsan liomsa chomh maith.’

    Tugann Rugi an-chabhair d’Aintín Dora sa bhaile. Cabhraíonn sí leis na leanaí is óige. Níonn sí iad, agus tugann sí aire dóibh a fhad is a bhíonn Dora ag obair. Déanann sí an rís a chócaráil nuair a bhíonn an t-anlann á ullmhú ag Dora.

    Tá Rugi ag freastal ar an scoil áitiúil, agus ba mhaith léi bheith ina múinteoir amach anseo. Tugann Dora gach tacaíocht di. Baineann Aintín Dora le grúpa banfheirmeoirí a dtugann Trócaire cúnamh dóibh. Dá bharr san is féidir le Dora airgead a thuilleamh a íocann as costais scoile Rugi agus an bheirt deartháir.

    Molann Dora do Rugi obair go coinsiasach ar scoil. ‘Má theastaíonn uait a bheith i do mhúinteoir,’ a deir sí, ‘caithfear a bheith dáiríre san obair scoile. Dírigh ar na ceachtanna agus bí cinnte de go bhfoghlaimíonn tú i gceart. Ansin beidh ar do chumas bheith i do mhúinteoir más maith leat.’

    Ní obair ar fad a bhíonn ar siúl ar scoil. Is breá le Rugi a bheith ag súgradh lena cairde. Tá cairde go leor aici, ach is í Mbalu an cara is ansa léi.

    Bíonn Rugi agus Aintín Dora ag comhoibriú lena chéile leis an todhchaí a chinntiú. Tuigeann Rugi go maith go bhfuil an t-ádh léi go gcreideann a haintín san fhís atá roimpi.

    Sháraigh Rugi cuid mhaith deacrachtaí go dtí seo.Cad iad na deacrachtaí a bheidh le sárú aici sa todhchaí?

    Fís Rugi

    AN tAIGÉAN ATLANTACH

    Freetown

    AN GHUINE

    AN LIBÉIR

    DÉAN SCÉAL A CHUMADH DUIT FÉIN SNA BOSCAÍ

    Cad a dhéanann tú leis an fhís a chur i ngníomh?Cé a chabhraíonn leat ar an aistear?

    TAG: 12

    Siarra LeonAn ndéantar

    aislingí duit?

    EOLAS FAOI SIARRA LEON • Cónaíonn 7.1 milliún daoine i

    Siarra Leon, tír atá chomh mór le

    hÉirinn.

    • Is í Freetown an phríomhchathair.

    • Béarla teanga oifigiúil na tíre,

    labhraítear teangacha eile chomh

    maith, Krio ina measc.

    • Ioslam agus an Chríostaíocht na

    reiligiúin is mó.

    • Leone Siarra Leon is ainm don

    airgeadra.

    • Maireann na fir go caoga bliain

    d’aois ar an meán, na mná bliain

    níos lú ná sin.

    • Maireann breis agus leath

    den daonra faoi thairseach na

    bochtaineachta, sé sin ar níos lú

    ná $1.90 sa lá.

    • Tochlaítear ar lorg óir, iarainn

    agus diamant i Siarra Leon.

    Dia

    Dao

    ibh,

    Kum

    ba is

    ain

    m d

    omsa

    . Cia

    llaí

    onn

    sé s

    eo ‘a

    n da

    ra c

    hailí

    n’ i

    gKis

    si.

    An

    bhfu

    il br

    í ar

    leit

    h le

    d’a

    inm

    féin

    ? Tá

    imse

    sea

    cht

    mbl

    iana

    d’

    aois

    . Is

    breá

    liom

    a b

    heit

    h ag

    sta

    idéa

    r ag

    us a

    g im

    irt

    peile

    . Im

    rím

    sac

    ar le

    is n

    a ca

    ilíní

    agu

    s le

    is n

    a bu

    acha

    illí e

    ile.

    Is é

    Akr

    a an

    clu

    iche

    is a

    nsa

    liom

    . Im

    rím

    Akr

    a le

    mo

    dhei

    rfiú

    r Fa

    tu. T

    á si

    se c

    úig

    blia

    na d

    ’aoi

    s. C

    ad ia

    d na

    clu

    ichí

    a b

    híon

    n á

    imir

    t ag

    aibh

    se in

    Éir

    inn?

    Is b

    reá

    liom

    an

    scoi

    l. B

    íonn

    an

    litri

    ú á

    fhog

    hlai

    m a

    gam

    ar

    scoi

    l.

    Is fé

    idir

    liom

    ‘man

    ’, ‘c

    at’ a

    gus

    ‘dog

    ’ a li

    triú

    . Is

    é an

    Mat

    a an

    t-

    ábha

    r is

    fear

    r lio

    m.

    Is fe

    arr

    liom

    an

    Mat

    a to

    isc

    gur

    bean

    atá

    á

    mhú

    inea

    dh. B

    a m

    hait

    h lio

    m a

    bhe

    ith

    i mo

    dhoc

    htúi

    r nu

    air

    a bh

    eidh

    fást

    a. S

    crio

    sadh

    an

    scoi

    l nua

    ir a

    thá

    inig

    sle

    amhn

    ú lá

    ibe

    anua

    s ui

    rthi

    . Ano

    is t

    áim

    ag

    frea

    stal

    ar

    scoi

    l she

    alad

    ach

    bhar

    r. B

    hí b

    arra

    íoch

    t ca

    irde

    aga

    m s

    an s

    eans

    coil,

    ach

    ní b

    huai

    lim

    leo

    anse

    o sa

    sco

    il nu

    a. R

    inne

    cair

    deas

    le b

    eirt

    nua

    , Mad

    iana

    ag

    us F

    atim

    a. S

    uím

    in a

    ice

    le M

    adia

    na a

    r sc

    oil.

    Cén

    cru

    th a

    tá a

    r an

    sco

    il si

    n ag

    aibh

    se?

    Is m

    aith

    liom

    go

    mbe

    adh

    a fh

    ios

    agam

    faoi

    chú

    rsaí

    dom

    hand

    a.

    Ba

    mha

    ith

    le m

    o dh

    eirf

    iúr

    Fatu

    go

    mbe

    adh

    eola

    s ai

    ci fa

    oin

    scol

    aíoc

    ht in

    Éir

    inn.

    Ó, Kum

    ba A

    lice

    Koro

    ma

    Fís RugiKumba letterAn ndéantar aislingí duit?EOLAS FAOI SIARRA LEON