Įrodymai, reikalaujantys nuosprendžio -...

Įrodymai, reikalaujantys nuosprendžio 1


Josh

McDowell

The

NEW EVIDENCE

THAT DEMANDS A VERDICT


Josh

McDowell

ĮRODYMAI, REIKALAUJANTYS NUOSPRENDŽIO


Iš anglų kalbos vertė:

Tomas Bukys

Živilė Klimavičiūtė

Arvydas Malinauskas

Elena Mickūnaitė

Rūta Rušinskienė

Robertas Šimaitis

Rokas Vaškelis

Redagavo:

Gintautas Petrauskas


Turinys (detalusis, negalutinis)

Josh McDowell ........................................................................................................... 2

The NEW EVIDENCE THAT DEMANDS A VERDICT .................................................... 2 Josh McDowell ........................................................................................................... 3

ĮRODYMAI REIKALAJANTYS NUOSPRENDŽIO ............................................................. 3 Turinys (detalusis, negalutinis) ............................................................................ 5 Pratarmė ................................................................................................................. 38

Įvadas ..................................................................................................................... 39

Ką? Dar viena knyga? ........................................................................................ 39

Kodėl pirmasis leidimas buvo perredaguotas? ................................................... 40

Ką su šia medžiaga veikti................................................................................... 40

Sergėkite savo nuostatas .................................................................................... 41

Saugomos autorinės teisės ................................................................................. 41

Kodėl konspekto forma ...................................................................................... 41

Investicija visam gyvenimui .............................................................................. 41

„Įrodymų, kurių neįmanoma paneigti“ skaitytojo vadovas ................................... 43

Bill Wilson, peržiūrėto leidimo redaktorius ........................................................... 43

Jei dar nesate tikintis .......................................................................................... 43

Visiems skaitytojams ......................................................................................... 44

Bendro knygos apipavidalinimo paaiškinimas ...................................................... 45

Padėka .................................................................................................................... 46

Jis pakeitė mano gyvenimą .................................................................................... 47

Įžanga ..................................................................................................................... 52

1A. Kiekvienam atsakyti .................................................................................... 52

1B. Atsiprašyti… už ką? ................................................................................ 52

2B. Krikščionybė yra FAKTiškas tikėjimas .................................................. 53

3B. Geriausia gynyba yra… geras puolimas .................................................. 54

2A. Miglos išsklaidymas .................................................................................... 55

1B. 1-oji klaidinga pažiūra: „Aklas tikėjimas“ .............................................. 55

2B. 2-oji klaidinga pažiūra: „Tik būk nuoširdus“ .......................................... 57

3B. 3-ioji klaidinga pažiūra: „Biblija pilna mitų“ .......................................... 57

1C. Liudytojai ................................................................................................ 58

2C. Taip, jūs tai žinojote… ............................................................................ 59

3C. Skirtumai tarp mito ir istorijos ................................................................ 59

4B. 4-oji klaidinga pažiūra: „Istorijos Jėzus yra nepažinus“ ......................... 60

5B. 5-oji klaidinga pažiūra: „Mylintys krikščionys turėtų pritarti ir kitokioms

religinėms pažiūroms“ ......................................................................................... 62

6B. 6-oji klaidinga pažiūra: „Tai intelektualinė problema“ ........................... 64

3A. Vienas kitam prieštaraujantys požiūriai ...................................................... 66

1B. Postmodernistinis požiūris ...................................................................... 66

2B: Mistinis Rytų požiūris ............................................................................. 71

3B. Ateistinis požiūris .................................................................................... 74


4B. Agnostinis požiūris .................................................................................. 75

5B. Mokslo pasaulis ....................................................................................... 76

4A. Išvados......................................................................................................... 79

1 dalis ......................................................................................................................... 80

Biblijos byla ........................................................................................................... 80

1 skyrius ..................................................................................................................... 80

Biblijos unikalumas................................................................................................ 80

Įžanga ................................................................................................................. 80

1A. Unikali vientisumu ...................................................................................... 81

2A. Unikali paplitimu ........................................................................................ 86

3A. Unikali vertimais ......................................................................................... 87

4A. Unikali išlikimu ........................................................................................... 87

1B. Laikui bėgant ........................................................................................... 87

2B. Persekiojimų metu ................................................................................... 88

3B. Susidūrus su kritika ................................................................................. 89

5A. Unikali mokymu.......................................................................................... 90

1B. Pranašystė ................................................................................................ 90

2B. Istorija ...................................................................................................... 91

3B. Asmenybės .............................................................................................. 92

6A. Unikali įtaka literatūrai ............................................................................... 92

7A. Unikali įtaka civilizacijai ............................................................................ 94

8A. Pagrįsta išvada ............................................................................................. 95

2 skyrius ..................................................................................................................... 95

Kaip atsirado Biblija?............................................................................................. 95

1A. Kaip Biblija buvo parašyta? ........................................................................ 96

1B. Naudotos medžiagos................................................................................ 96

1C. Medžiagos, ant kurių buvo rašoma.......................................................... 96

1D. Papirusas ................................................................................................. 96

2D. Pergamentas ............................................................................................ 96

3D. Velenas .................................................................................................... 97

4D. Kitos medžiagos, naudotos rašymui ........................................................ 97

2C. Rašymo priemonės .................................................................................. 97

2B. Senųjų knygų pavidalai ........................................................................... 97

3B. Rašymo tipai ............................................................................................ 98

1C. Rašymas uncialais ................................................................................... 98

2C. Rašymas minuskulais .............................................................................. 98

3C. Tarpai ir balsės ........................................................................................ 98

4B. Suskirstymas į dalis ................................................................................. 99

1C. Knygos..................................................................................................... 99

2C. Skyriai ..................................................................................................... 99

1D. Senasis Testamentas ................................................................................ 99

2D. Naujasis Testamentas .............................................................................. 99

3C. Eilutės ...................................................................................................... 99

1D. Senasis Testamentas ................................................................................ 99

2D. Naujasis Testamentas ............................................................................ 100


2A. Kas nusprendė, kurią informaciją reikia įtraukti ....................................... 100

1B. Žodžio „kanonas“ samprata................................................................... 100

2B. Kaip buvo nustatoma teksto priklausomybė Kanonui ........................... 101

3B. Krikščioniškasis kanonas (Naujasis Testamentas) ................................ 102

1C. Kaip buvo nustatytas Naujojo Testamento knygų kanoniškumas ......... 102

2C. Kanoninės Naujojo Testamento knygos ................................................ 102

1D. Priežastys, nulėmusios jų atrinkimą ...................................................... 102

1E. Jos buvo pranašiškos ............................................................................. 102

2E. Ankstyvosios Bažnyčios poreikiai......................................................... 103

3E. Erezijų atsiradimas ................................................................................ 103

4E. Suklastotų rankraščių išplitimas ............................................................ 103

5E. Misijos ................................................................................................... 103

6E. Persekiojimai ......................................................................................... 103

2D. Pripažintasis kanonas ............................................................................ 103

1E. Atanazas Aleksandrietis ........................................................................ 103

2E. Jeronimas ir Augustinas ......................................................................... 104

3E. Polikarpas ir jo bendraamžiai ................................................................ 104

4E. Justinas Kankinys .................................................................................. 104

5E. Ireniejus ................................................................................................. 104

6E. Ignotas Antiochietis ............................................................................... 104

7E. Bažnyčios susirinkimai .......................................................................... 104

3D. Kanono klasifikacija.............................................................................. 105

3C. Naujojo Testamento Apokrifai .............................................................. 105

1D. Apokrifų sąrašas .................................................................................... 105

2D. Kodėl jie buvo atmesti? ......................................................................... 105

4B. Senojo Testamento kanonas .................................................................. 106

1C. Jamnijos teorija...................................................................................... 106

2C. Pripažintasis kanonas ............................................................................ 106

3C. Kristaus liudijimas apie Senojo Testamento kanoną ............................. 107

1D. Luko 24,44. ........................................................................................... 107

2D. Jono 10,31–36; Luko 24,44:.................................................................. 108

3D. Luko 11,51 (taip pat Mato 23,35): ........................................................ 108

4C. Kitų (ne Biblijos) autorių liudijimai ...................................................... 108

1D. Pratarmė į Ekleziastiko knygą ............................................................... 108

2D. Filonas Aleksandrietis ........................................................................... 108

3D. Juozapas Flavijus .................................................................................. 108

4D. Talmudas ............................................................................................... 109

1E. ................................................................................................................ 109

2E. ................................................................................................................ 109

3E. ................................................................................................................ 109

5D. Melitonas, Sardžių vyskupas ................................................................. 109

6D. Mišna ..................................................................................................... 110

5C. Naujasis Testamentas liudija apie Senąjį Testamentą kaip apie Šventąjį

Raštą .................................................................................................................. 110

6C. Apokrifinė žydų literatūra ..................................................................... 110


1D. Kodėl jos nekanoninės?......................................................................... 110

2D. Trumpas apokrifinių knygų apibūdinimas ............................................ 110

3D. Istoriniai liudijimai apie apokrifų išbraukimą iš kanono ...................... 112

Išvada ........................................................................................................... 113

3 skyrius ................................................................................................................... 113

Ar Naujasis Testamentas yra istoriškai patikimas?.............................................. 113

Įžanga: senovinių raštų patikimumo testai ....................................................... 114

1A. Bibliografinis Naujojo Testamento patikimumo testas ............................. 114

1B. Rankraščių skaičius ir jų atitikimas originalui ...................................... 114

2B. Svarbesnieji Naujojo Testamento rankraščiai ....................................... 120

3B. Įvairių vertimų rankraščių tikslumas ..................................................... 123

1C. Vertimai į senąją sirų kalbą ................................................................... 123

2C. Lotyniškosios versijos ........................................................................... 123

3C. Koptiškosios (arba egiptietiškos) versijos ............................................. 124

4C. Kitos ankstyvosios versijos ................................................................... 124

4B. Lekcionarijuose esančių rankraščių tikslumas ...................................... 124

5B. Ankstyvosios Bažnyčios tėvų rašytų rankraščių tikslumas ................... 125

Ankstyvųjų Tėvų pateikiamos citatos iš Naujojo Testamento ..................... 125

2A. Vidinių požymių testas naujojo testamento patikimumui nustatyti .......... 127

1B. Abejonės nauda ..................................................................................... 127

2B. Ar dokumente nėra žinomų prieštaravimų? .......................................... 128

3B. Ar rašytojas naudojosi pirminiais šaltiniais? ......................................... 134

3A. Išorinių požymių testas Naujojo Testamento patikimumui nustatyti ........ 136

1B. Ankstyvųjų krikščionių pateikti liudijimai ............................................ 136

2B. Naujojo Testamento istorija senovės nekrikščionių akimis .................. 138

1C. Tacitas ................................................................................................... 139

2C. Svetonijus .............................................................................................. 139

3C. Juozapas Flavijus ................................................................................... 139

1D. Liudijimas apie kanoną ......................................................................... 140

2D. Liudijimas apie Naująjį Testamentą...................................................... 140

1E. Jėzaus brolis Jokūbas. ............................................................................ 140

2E. Jonas Krikštytojas. ................................................................................. 140

3E. Jėzus....................................................................................................... 141

Daugiau apie Juozapą Flavijų galima paskaityti: ......................................... 141

4C. Talas ...................................................................................................... 142

5C. Plinijus Jaunesnysis ............................................................................... 142

6C. Imperatorius Trajanas ............................................................................ 142

7C. Talmudas ............................................................................................... 143

8C. Lukianas Samosatietis ........................................................................... 143

9C. Mara Bar-Serapionas ............................................................................. 143

10C. Tiesos Evangelija ................................................................................ 144

11C. Poncijaus Piloto darbai ........................................................................ 144

Išvados ......................................................................................................... 144

Rekomenduojama tolesnėms studijoms ....................................................... 145

3B. Ir akmenys šaukia: ką byloja archeologiniai radiniai? .......................... 145


2C. Pavyzdžiai iš Naujojo Testamento ........................................................ 147

1D. Neįtikėtinas Luko evangelijos tikslumas .............................................. 147

2D. „Ankstyviausieji krikščionybės užrašai“ ............................................... 151

3D. Grindinys ............................................................................................... 151

4D. Betzatos tvenkinys ................................................................................ 151

5D. Evangelija pagal Joną ............................................................................ 151

6D. Nazareto įsakas...................................................................................... 152

7D. Johananas – nukryžiavimo auka............................................................ 152

8D. Įrašas apie Pilotą ................................................................................... 152

9D. Erasto įrašas .......................................................................................... 153

10D. Naujajame Testamente minimi pinigai ............................................... 153

Išvada ............................................................................................................... 154

Rekomenduojama tolesnėms studijoms ....................................................... 154

4 skyrius ................................................................................................................... 154

Ar Senasis Testamentas yra istoriškai patikimas? ............................................... 154

1A. Senojo Testamento rankraščių patikimumas ............................................. 155

1B. Teksto perdavimas: ar tikslus buvo perrašymo procesas?..................... 155

1C. Rankraščių kiekybė ............................................................................... 157

2C. Senojo Testamento teksto istorija.......................................................... 159

3C. Negyvosios jūros ritiniai ....................................................................... 163

1D. Kas yra tie Negyvosios jūros ritiniai ..................................................... 164

2D. Kaip buvo rasti Negyvosios jūros ritiniai .............................................. 164

3D. Ritinių vertė ........................................................................................... 165

4D. Kas buvo parašyta ritiniuose ................................................................. 165

Kumrane rasti Senojo Testamento knygų rankraščiai.................................. 166

4C. Nehebrajiškų rankraščių liudijimas ....................................................... 168

1D. Septuaginta (LXX) ................................................................................ 169

2D. Heksapla ................................................................................................ 171

3D. Samariečių Penkiaknygė ....................................................................... 172

5C. Kiti liudijimai apie Senojo Testamento tekstą ...................................... 173

1D. Aramėjiški targumai .............................................................................. 173

2D. Mišna ..................................................................................................... 174

3D. Gemara .................................................................................................. 174

4D. Midrašas ................................................................................................ 175

5D. Kiti svarbūs radiniai .............................................................................. 175

2B. Apibendrinimas ..................................................................................... 176

1C. Teksto kritikos taisyklės ........................................................................ 176

2C. Analogiškų fragmentų palyginimas....................................................... 176

3C. Archeologinių radinių liudijimai ........................................................... 176

4C. Septuaginta ir masoretinis tekstas ......................................................... 177

5C. Atitiktis samariečių Penkiaknygei ......................................................... 177

6C. Sulyginimas su Negyvosios jūros ritiniais ............................................ 177

7C. Apibendrinimas ..................................................................................... 178

2A. Archeologiniai ir istoriniai faktai, liudijantys Senojo Testamento naudai 179

1B. Įvadas ir archeologijos apibrėžtis .......................................................... 179


2B. Perspėjamasis žodis ............................................................................... 179

3B. Archeologinių duomenų interpretavimas .............................................. 181

4B. Pagrindinės didėjančio susidomėjimo archeologija priežastys ............. 182

5B. Akmenys šaukia: Archeologinių radinių, patvirtinančių Senąjį

Testamentą, pavyzdžiai ...................................................................................... 182

1C. Sodoma ir Gomora ................................................................................ 182

2C. Jericho miestas ...................................................................................... 183

3C. Saulius, Dovydas ir Saliamonas ............................................................ 183

4C. Dovydas ................................................................................................. 184

5C. Apibendrinimas ir išvados ..................................................................... 186

6B. Dokumentai, patvirtinantys Senojo Testamento pasakojimų autentiškumą

........................................................................................................................... 187

1C. Senojo Testamento istorijos patikimumas ............................................. 187

2C. Sukūrimas .............................................................................................. 189

1D. Tel Mardichas: Eblos atradimas ............................................................ 190

1E. Biblijoje minimi miestai ........................................................................ 190

2E. Bibliniai vardai ...................................................................................... 191

3E. Duoklė Artimuosiuose Rytuose senaisiais laikais ................................. 191

4E. Religinės praktikos ................................................................................ 191

5E. Hebrajų kalbos žodžiai .......................................................................... 192

3C. Nojaus tvanas ........................................................................................ 193

4C. Babelio bokštas...................................................................................... 194

5C. Patriarchai .............................................................................................. 195

1D. Abraomo genealogija ............................................................................ 195

2D. Ezavo genealogija ................................................................................. 196

3D. Izaokas: žodinio palaiminimo epizodas (Pradžios 27) .......................... 196

4D. Jokūbas .................................................................................................. 196

1E. Ezavui priklausiusių pirmagimio teisių pirkimas .................................. 196

2E. Jokūbo ir Labano epizodas (Pradžios 29) .............................................. 197

3E. Epizodas su pavogtais stabais (Pr 31).................................................... 197

5D. Juozapas ................................................................................................ 198

1E. Pardavimas į vergiją .............................................................................. 198

2E. Apsilankymas Egipte ............................................................................. 198

3E. Juozapo iškilimas ................................................................................... 198

4E. Juozapo kapas ........................................................................................ 200

6D. Paskutinieji su patriarchais susiję archeologiniai faktai ........................ 200

6C. Asirų invazija ........................................................................................ 200

7C. Tremtis Babilonijoje .............................................................................. 201

8C. Lachišo laiškai ....................................................................................... 201

1D. Radinio priešistorė ................................................................................ 201

2D. Datavimas ir istorinė aplinka ................................................................ 202

3D. Senojo Testamento istorinis kontekstas ................................................ 203

4D. Laiškų turinys ir Gedalijo antspaudas ................................................... 203

1E. I laiškas .................................................................................................. 203

2E. III laiškas ............................................................................................... 203


3E. IV laiškas ............................................................................................... 203

4E. VI laiškas ............................................................................................... 204

5E. Gedalijo antspaudas ............................................................................... 204

5D. Lachišo radinių reikšmė ir apibendrinimas ........................................... 205

3A. Senasis Testamentas patvirtinamas Naujajame ......................................... 205

1B. Jėzaus liudijimas.................................................................................... 205

2B. Biblijos rašytojų liudijimai .................................................................... 206

2 dalis ....................................................................................................................... 207

Jėzaus byla ........................................................................................................... 207

5 skyrius ................................................................................................................... 207

Jėzus – istoriškas asmuo ...................................................................................... 207

Įvadas ............................................................................................................... 207

1A. Pasaulietiniai šaltiniai apie Jėzaus istoriškumą ......................................... 209

1B. Kornelijus Tacitas.................................................................................. 209

2B. Lukianas Samosatietis ........................................................................... 210

3B. Svetonijus .............................................................................................. 210

4B. Plinijus Jaunesnysis ............................................................................... 210

5B. Talas ...................................................................................................... 211

6B. Flegonas................................................................................................. 211

7B. Mara Bar-Serapionas ............................................................................. 211

2A. Žydų užuominos apie Jėzaus istoriškumą ................................................. 212

1B. Nukryžiavimas....................................................................................... 212

2A. Jėzus ir Jo mokiniai ............................................................................... 213

3B. Gimęs iš mergelės ................................................................................. 213

4B. Juozapo Flavijaus liudijimas ................................................................. 214

3A. Krikščioniškieji šaltiniai už Jėzaus istoriškumą ........................................ 215

1B. Tikėjimo išpažinimai iki Naujojo Testamento ...................................... 215

2B. Naujojo Testamento dokumentai ........................................................... 220

3B. Poapaštalinio laikotarpio rašytojai ........................................................ 220

1C. Klemensas Romietis .............................................................................. 220

2C. Ignotas Antiochietis ............................................................................... 221

3C. Kvadratas ............................................................................................... 221

4C. Barnabo laiškas...................................................................................... 222

5C. Aristidas................................................................................................. 222

6C. Justinas Kankinys .................................................................................. 223

7C. Hegesipas............................................................................................... 223

4A. Kiti istoriniai šaltiniai, liudijantys krikščionybės naudai .......................... 224

Išvados ............................................................................................................. 225

6 skyrius ................................................................................................................... 227

Jei Jėzus nebuvo Dievas, tai Jis nusipelno „Oskaro“ ........................................... 227

1A. Jo tiesioginiai tvirtinimai apie dieviškumą ............................................... 227

1B. Įvadas: kas yra Jėzus? ............................................................................ 227

2B. Teismas .................................................................................................. 228

3B. Kiti tvirtinimai ....................................................................................... 231

1C. Lygus su Tėvu ....................................................................................... 231


1D. Evangelija pagal Joną 10,25–33 ............................................................ 231

2D. Evangelija pagal Joną 5,17–18 .............................................................. 232

2C. „Aš Esu“ ................................................................................................ 232

3C. Jėzui priklauso ta pati pagarba kaip ir Dievui ....................................... 233

4C. „Pažinti mane“ ....................................................................................... 233

5C. „Tikėkite mane“ .................................................................................... 234

6C. „Kas yra matęs mane…“ ....................................................................... 234

7C. „Aš jums sakau…“ ................................................................................ 234

4B. Garbintas kaip Dievas ........................................................................... 234

1C. Garbinimas, priklausantis tik Dievui ..................................................... 234

2D. Žmonės turi garbinti Dievą dvasioje ir tiesoje (Jn 4,24) ....................... 234

2C. Jėzus buvo garbinamas kaip Dievas ir su tuo sutiko ............................. 234

3C. Jėzus priešinamas kitiems ..................................................................... 235

5B. Ką pasakė kiti ........................................................................................ 235

1C. Apaštalas Paulius ................................................................................... 235

1D. Laiškas romiečiams 9,5 ......................................................................... 235

2D. Laiškas filipiečiams 2,6–11 ................................................................... 236

3D. Laiškas kolosiečiams 1,15–17 ............................................................... 236

4D. Laiškas kolosiečiams 2,9 ....................................................................... 237

5D. Laiškas Titui 2,13 .................................................................................. 237

2C. Jonas Krikštytojas.................................................................................. 237

3C. Apaštalas Petras ..................................................................................... 237

4C. Apaštalas Tomas.................................................................................... 238

5C. Laiško hebrajams autorius ..................................................................... 238

1D. Laiškas hebrajams 1,3 ........................................................................... 238

2D. Laiškas hebrajams 1,8 ........................................................................... 238

6C. Apaštalas Jonas...................................................................................... 238

1D. Evangelija pagal Joną 1,1.14 ................................................................. 239

2D. Jono pirmas laiškas 5,20 ....................................................................... 239

6B. Išvada: Jėzus yra Dievas ........................................................................ 239

2A. Jo netiesioginiai tvirtinimai apie savo dieviškumą ................................... 239

1B. Jis atleido nuodėmes .............................................................................. 240

2B. Jėzus tvirtino esąs „gyvenimas“ ............................................................ 240

3B. Jame yra gyvenimas .............................................................................. 240

4B. Jėzus turi valdžią ................................................................................... 241

3A. Dievo vardai .............................................................................................. 241

1B. JHVH – VIEŠPATS .............................................................................. 241

1C. Šventas žydams ..................................................................................... 241

2C. Vardo reikšmė ....................................................................................... 242

3C. Kristus kalba apie save kaip Jahvę ........................................................ 242

2B. Dievo Sūnus .......................................................................................... 244

3B. Žmogaus Sūnus ..................................................................................... 245

4B. Abba – Tėvas ......................................................................................... 245

7 skyrius ................................................................................................................... 246

Dievystės reikšmė: trilema – Viešpats, melagis ar beprotis? ............................... 246


1A. Kas yra Jėzus Nazarietis............................................................................ 246

2A. Trys alternatyvos ....................................................................................... 249

1B. Ar Jis buvo melagis? ............................................................................. 250

2B. Ar Jis buvo beprotis? ............................................................................. 252

3B. Jis yra Viešpats!..................................................................................... 254

8 skyrius ................................................................................................................... 255

Dievystės pagrindimas: Jėzuje Kristuje išsipildžiusios Senojo Testamento

pranašystės ................................................................................................................. 255

1A. Įvadas ........................................................................................................ 256

1B. Mesijinės pranašystės tikslas ................................................................. 256

1C. Dievas yra vienintelis tikras Dievas ...................................................... 256

2C. Visa yra palenkta Dievo valiai .............................................................. 257

3C. Mesijas bus absoliučiai pažįstamas remiantis Jo „rekomendacija“ ....... 257

2B. Apeliavimas į mesijinę pranašystę ........................................................ 257

1C. Jėzus ...................................................................................................... 257

2C. Naujojo Testamento autoriai apeliuoja į Jėzuje išsipildžiusias pranašystes

........................................................................................................................... 258

3C. Kristaus veikloje ir asmenyje išsipildė kunigiškos šventės (Geisler, CTB,

41) ...................................................................................................................... 259

3B. Ateitį numatančios pranašystės reikšmė................................................ 259

1C. Daro išvadą, jog už Senojo ir Naujojo Testamentų slypi dieviškas protas

........................................................................................................................... 259

2C. Įrodo Dievo buvimo faktą ..................................................................... 259

3C. Patvirtina Jėzaus dievystę ...................................................................... 259

4C. Įrodo Biblijos įkvėptumą ....................................................................... 259

2A. Ateitį numatančios pranašystės užmojis ................................................... 259

1B. Prieštaravimas ....................................................................................... 259

2B. Atsakymas ............................................................................................. 259

3A. Jėzaus kaip Mesijo kredencialai, kuriuos pateikia išsipildžiusios pranašystės

............................................................................................................................... 259

1B. Pranašystės apie Jo gimimą ................................................................... 260

1. Gimęs iš moters sėklos ............................................................................. 260

2. Gimęs iš Mergelės .................................................................................... 260

3. Dievo Sūnus ............................................................................................. 261

4. Abraomo palikuonis ................................................................................. 261

5. Izaoko sūnus ............................................................................................. 262

6. Jokūbo sūnus ............................................................................................ 262

7. Judo giminė .............................................................................................. 263

8. Jesės giminės linija................................................................................... 263

9. Dovydo namai .......................................................................................... 264

10. Gimęs Betliejuje ..................................................................................... 264

11. Apdovanotas dovanomis ........................................................................ 265

12. Erodas nužudo vaikus ............................................................................ 265

2B. Pranašystės apie Jo prigimtį .................................................................. 265

13. Jo preegzistencija ................................................................................... 266


14. Jis bus vadinamas Viešpačiu .................................................................. 266

15. Jis bus Emanuelis (Dievas su mumis) .................................................... 267

16. Jis bus pranašas ...................................................................................... 267

17. Kunigas .................................................................................................. 268

18. Teisėjas................................................................................................... 268

19. Karalius .................................................................................................. 269

20. Ypatingas patepimas Šventąja Dvasia ................................................... 269

21. Jo uolumas Dievui .................................................................................. 270

3B. Pranašystės apie Jo tarnystę .................................................................. 270

22. Pirma Kristaus ėjo pasiuntinys ............................................................... 270

23. Tarnystės pradžia Galilėjoje................................................................... 270

24. Stebuklų tarnystė .................................................................................... 270

25. Mokė palyginimais ................................................................................. 271

26. Jis turėjo įeiti į šventyklą ....................................................................... 271

27. Jis turėjo įjoti į Jeruzalę ant asilo ........................................................... 271

28. „Suklupimo akmuo“ žydams ................................................................. 271

29. „Šviesa“ pagonims ................................................................................. 272

4B. Pranašystės apie įvykius po Kristaus palaidojimo ................................ 272

30. Prisikėlimas ............................................................................................ 272

31. Žengimas į dangų ................................................................................... 272

32. Atsisėdo Dievo dešinėje ......................................................................... 273

5B. Per vieną dieną išsipildžiusios pranašystės ........................................... 273

33. Išduotas draugo ...................................................................................... 273

34. Parduotas už trisdešimt sidabrinių ......................................................... 273

35. Pinigai turės būti numesti Dievo Namuose ............................................ 273

36. Kaina, sumokėta už puodžiaus dirvą ...................................................... 274

37. Apleistas savo mokinių .......................................................................... 274

38. Apkaltintas melagingų liudytojų ............................................................ 274

39. Tylus prieš kaltintojus ............................................................................ 275

40. Sužeistas ir sumuštas .............................................................................. 275

41. Sumuštas ir apspjaudytas ....................................................................... 275

42. Išjuoktas ................................................................................................. 275

43. Parkrito po kryžiumi .............................................................................. 276

44. Pervertos rankos ir kojos ........................................................................ 276

45. Nukryžiuotas su plėšikais....................................................................... 276

46. Meldėsi, užtardamas savo persekiotojus ................................................ 277

47. Atmestas savo paties tautos.................................................................... 277

48. Neapkęstas be priežasties ....................................................................... 278

49. Draugai laikėsi atokiai ........................................................................... 278

50. Žmonės kraipė galvas............................................................................. 278

51. Buvo įdėmiai stebimas ........................................................................... 278

52. Pasidalyti drabužiai ir mestas burtas ...................................................... 279

53. Kentėjo troškulį ...................................................................................... 279

54. Jam davė tulžies ir acto .......................................................................... 279

55. Jo apleidimo šauksmas ........................................................................... 279


56. Atsidavė Dievui...................................................................................... 280

57. Nesulaužyti kaulai .................................................................................. 280

58. Sielvartingas ........................................................................................... 280

59. Perdurtas šonas ....................................................................................... 281

60. Tamsa gaubianti žemę ............................................................................ 281

61. Palaidotas turtingo žmogaus kape .......................................................... 281

4A. Jėzaus, kaip Mesijo, patvirtinimas per išsipildžiusias pranašystes ........... 281

1B. Prieštaravimas: Jėzuje išsipildžiusi pranašystė buvo sąmoningai Jo

suplanuota .......................................................................................................... 282

2B. Prieštaravimas: Jėzuje išsipildžiusi pranašystė buvo sutapimas arba

atsitiktinumas ..................................................................................................... 282

3B. Prieštaravimas: aiškiaregių pranašystės yra panašios į Biblijoje

užrašytąsias ........................................................................................................ 284

4B. Mesijo atėjimo laikas............................................................................. 285

1C. Skeptro atėmimas .................................................................................. 285

2C. Šventyklos sunaikinimas ....................................................................... 287

3C. Išsipildžiusi dienos tikslumu ................................................................. 287

1D. Tekstas................................................................................................... 288

2D. Pranašystės aiškinimas .......................................................................... 288

1E. Svarbiausi šios pranašystės bruožai. ...................................................... 288

2E. Laiko matas, kurį nurodo septyniasdešimt savaičių .............................. 288

3E. Pranašinių metų trukmė ......................................................................... 289

4E. Septyniasdešimties savaičių pradžia ...................................................... 289

5E. Pirmųjų septynerių metų savaičių pabaiga ............................................ 290

6E. Tarpas tarp šešiasdešimt devintos ir septyniasdešimtos savaičių .......... 291

3D. Santrauka ............................................................................................... 291

5A. Jėzuje Kristuje raidiškai išsipildžiusių Senojo Testamento pranašavimų

santrauka ................................................................................................................ 292

1B. Jo pirmasis atėjimas............................................................................... 292

2B. Jo pirmtakas ........................................................................................... 292

3B. Jo gimimas ir jaunystė ........................................................................... 293

4B. Jo misija ir tarnystė................................................................................ 293

5B. Jo kančia ................................................................................................ 293

6B. Jo prisikėlimas ....................................................................................... 294

7B. Jo žengimas į dangų .............................................................................. 294

8B. Jo antrasis atėjimas ................................................................................ 294

9 skyrius ................................................................................................................... 294

Kristaus dievystės patvirtinimas: Prisikėlimas – apgaulė ar istorinis faktas? ...... 294

1A. Įvadas ........................................................................................................ 295

2A. Kristaus kūniškojo prisikėlimo reikšmė .................................................... 296

3A. Prisikėlimo svarba ..................................................................................... 296

4A. Kristaus pareiškimai, bylojantys apie tai, jog jis bus prikeltas iš numirusių

............................................................................................................................... 301

1B. Šių pareiškimų svarba ........................................................................... 301

2B. Paties Jėzaus žodžiai apie prisikėlimą ................................................... 303


5A. Prisikėlimas kaip istorinis įvykis .............................................................. 304

1B. Kristaus prisikėlimas – istorinis konkrečiu laiku ir konkrečioje erdvėje

buvęs įvykis ....................................................................................................... 304

2B. Ką apie tai liudija istorija ir įstatymas ................................................... 309

3B. Ankstyvosios Bažnyčios tėvų liudijimai ............................................... 314

6A. Prisikėlimo scena ...................................................................................... 315

1B. Vieta ir aplinkybės iki Prisikėlimo ........................................................ 315

1C. Kaip Jėzus mirė ..................................................................................... 315

2C. Kristaus kapas........................................................................................ 320

1D. ................................................................................................................ 322

2D. ................................................................................................................ 322

3D. ................................................................................................................ 322

1E. ................................................................................................................ 322

2E. ................................................................................................................ 322

3E. ................................................................................................................ 322

4E. ................................................................................................................ 322

5E. ................................................................................................................ 323

6E. ................................................................................................................ 323

7E. ................................................................................................................ 323

8E. ................................................................................................................ 324

3C. Kristaus laidojimas ................................................................................ 324

4C. Akmuo ................................................................................................... 327

5C. Antspaudas ............................................................................................ 329

6C. Prie kapo pastatyta sargyba ................................................................... 331

1D. Faktas .................................................................................................... 331

2D. Kas buvo sargybiniai? ........................................................................... 332

3D. Karinė disciplina romėnų kariuomenėje ............................................... 334

4D. Romėnų sargyba .................................................................................... 336

5D. Šventyklos sargyba................................................................................ 336

6D. Šventyklos sargybinių karinė disciplina................................................ 337

7D. Išvados................................................................................................... 337

7C. Mokiniai išsivaikščiojo savo keliais ...................................................... 338

2B. Vieta ir aplinkybės po Prisikėlimo ........................................................ 340

1C. Tuščias kapas ......................................................................................... 340

2C. Kristaus įkapės ...................................................................................... 344

3C. Antspaudas ............................................................................................ 346

4C. Romėnų sargybiniai ............................................................................... 346

5C. Jėzaus pasirodymas bylojo Jį buvus gyvą ............................................. 347

6C. Kristaus priešininkų nesugebėjimas paneigti Jo prisikėlimo ................ 349

1D. Priešininkų tyla...................................................................................... 349

2D. Patyčios ................................................................................................. 350

1E. Atėnuose ................................................................................................ 350

2E. Paulius prieš Agripą ir Festą Cezarėjoje................................................ 350

3B. Pripažintas istorinis faktas ..................................................................... 351

4B. Pripažinti psichologiniai faktai .............................................................. 351


1C. Iš esmės pasikeitęs mokinių gyvenimas ................................................ 351

2C. Pokyčiai, žmonijos gyvenime vykstantys jau du tūkstančius metų ....... 352

3C. Išvada..................................................................................................... 352

5B. Pripažintas sociologinis faktas .............................................................. 353

1C. Institucija: Krikščionių Bažnyčia .......................................................... 353

1D. ................................................................................................................ 353

2D. ................................................................................................................ 354

2C. Krikščionių sekmos dienos šventimo fenomenas .................................. 355

3C. Krikščioniškųjų sakramentų fenomenas ................................................ 355

1D. Komunija ............................................................................................... 355

2D. Krikštas ................................................................................................. 356

4C. Bažnyčia – istorinis fenomenas ............................................................. 356

7A. Neadekvačios, Prisikėlimą kitaip traktuojančios teorijos ......................... 357

1B. Alpulio teorija........................................................................................ 357

1C. Teorijos atsiradimas, esmė .................................................................... 357

2C. Paneigimas............................................................................................. 358

1D. ................................................................................................................ 358

2D. ................................................................................................................ 360

3D. ................................................................................................................ 361

4D. ................................................................................................................ 361

5D. ................................................................................................................ 361

6D. ................................................................................................................ 362

7D. ................................................................................................................ 362

3C. Išvada..................................................................................................... 363

2B. Vagystės teorija ..................................................................................... 363

1C. Jos esmė ................................................................................................. 363

1D. ................................................................................................................ 363

2D. ................................................................................................................ 363

3D. ................................................................................................................ 364

2C. Paneigimas............................................................................................. 364

1D. Tuščią kapą būtina kažkaip paaiškinti................................................... 364

2D. ................................................................................................................ 365

1E. ................................................................................................................ 365

2E. ................................................................................................................ 365

3E. ................................................................................................................ 366

4E. ................................................................................................................ 367

5E. ................................................................................................................ 367

6E. ................................................................................................................ 368

7E. ................................................................................................................ 368

8E. ................................................................................................................ 370

9E. ................................................................................................................ 370

10E. .............................................................................................................. 370

3D. ................................................................................................................ 372

1E. ................................................................................................................ 372

2E. ................................................................................................................ 373


3E. ................................................................................................................ 373

4E. ................................................................................................................ 373

3B. Haliucinacijų teorija .............................................................................. 373

1C. Teorijos esmė ........................................................................................ 373

2C. Paneigimas............................................................................................. 374

1D. Ar Kristaus pasirodymai po Prisikėlimo iš tiesų tokie svarbūs? ........... 374

2D. Kaip Kristaus pasirodymus po Prisikėlimo turėtume vertinti, jei

sužinotume, kad jie tebuvo regėjimai arba vizijos? ........................................... 374

3D. Kas yra vizija? ....................................................................................... 374

4D. Ar Kristaus pasirodymai po Prisikėlimo buvo haliucinacijos? ............. 374

5D. ................................................................................................................ 375

1E. ................................................................................................................ 375

2E. ................................................................................................................ 375

1F. ................................................................................................................ 375

2F. ................................................................................................................ 375

3E. ................................................................................................................ 376

4E. ................................................................................................................ 377

5E. ................................................................................................................ 378

1F. ................................................................................................................ 378

1G. ................................................................................................................ 378

2G. ................................................................................................................ 379

3G. ................................................................................................................ 379

2F. ................................................................................................................ 379

6E. ................................................................................................................ 380

3C. Išvada..................................................................................................... 381

4B. Kito kapo teorija .................................................................................... 381

1C. Teorijos esmė ........................................................................................ 381

2C. Paneigimas............................................................................................. 382

1D. ................................................................................................................ 382

2D. ................................................................................................................ 382

3D. ................................................................................................................ 383

4D. ................................................................................................................ 383

5D. ................................................................................................................ 383

6D. ................................................................................................................ 383

7D. ................................................................................................................ 384

8D. ................................................................................................................ 384

9D. ................................................................................................................ 384

10D. .............................................................................................................. 385

11D. .............................................................................................................. 385

12D. .............................................................................................................. 385

8A. Išvada: Jis prisikėlė! Jis iš tiesų prisikėlė! ................................................ 385

10 skyrius ................................................................................................................. 387

Dievystės pagrindimas: didžioji teorema ............................................................. 387

1A. Įžanga ........................................................................................................ 387

2A. Išskirtinai unikalus Kristaus atsiradimas žmonijos istorijoje .................... 389


1B. Biblijoje liudijamas Jo gimimas iš mergelės ......................................... 389

1C. Pradžios knyga 3,15 .............................................................................. 389

2C. Izaijo knyga 7,14 ................................................................................... 390

1D. Ką reiškia žodis alemāh? ...................................................................... 390

1E. Pradžios knyga 24,43 ............................................................................. 390

2E. Išėjimo knyga 2,8 .................................................................................. 391

3E. Psalmynas 68,26 .................................................................................... 391

4E. Patarlių knyga 30,19 .............................................................................. 391

5E. Giesmių giesmės knyga 1,3 ................................................................... 392

6E. Giesmių giesmės knyga 6,8 ................................................................... 392

7E. Izaijo knyga 7,14 ................................................................................... 392

1F. Istorinė aplinka ...................................................................................... 393

2F. Ženklo pobūdis ...................................................................................... 393

3F. Papildomi argumentai, remiantis vertimais į kitas kalbas ..................... 395

2D. Kas yra alemāh? .................................................................................... 395

3C. Evangelijos pagal Matą ir Luką ............................................................. 397

1D. Atsakymai į prieštaravimus ................................................................... 399

1E. Įvaikintas arba biologinis palikuonis ..................................................... 399

2E. Tėvas arba senelis .................................................................................. 400

3E. Juozapas abiem atvejais ......................................................................... 401

4E. Juozapas arba Marija ............................................................................. 401

4C. Morkaus, Jono ir Pauliaus liudijimas .................................................... 403

2B. Kitoje literatūroje liudijamas Jo gimimas iš mergelės .......................... 405

1C. Laikas .................................................................................................... 405

2C. Ankstyvosios Bažnyčios tėvų liudijimas ............................................... 406

3C. Ankstyvųjų žydų liudijimas ................................................................... 408

4C. Koranas .................................................................................................. 409

3B. Jėzaus gimimo iš mergelės teiginių apibendrinimas ............................. 409

3A. Jei Dievas yra tapęs žmogumi, tai turėtume tikėti Jį esant be nuodėmės . 410

1B. Jėzaus požiūris į save ............................................................................ 410

2B. Jo draugų liudijimas .............................................................................. 411

3B. Jo priešų liudijimas ................................................................................ 413

1C. Istorinis įvertinimas ............................................................................... 414

2C. Keleto žinomiausių skeptikų pasisakymai ............................................ 415

4A. Jei Dievas yra tapęs žmogumi, tai turėtume tikėti jį apreiškiant savo

antgamtinę esamybę antgamtiniais veiksmais – stebuklais ................................... 416

1B. Šventraščio liudijimas ........................................................................... 416

Fizinio išgydymo stebuklai .......................................................................... 416

Stebuklai gamtos srityje: .............................................................................. 417

Mirusiųjų prikėlimo stebuklai ...................................................................... 417

2B. Jo stebuklų komentarai .......................................................................... 417

3B. Pirmieji žydų paliudijimai ..................................................................... 418

4B. Atkirtis kritikams ................................................................................... 419

5A. Jei Dievas yra tapęs žmogumi, tai turėtume tikėti, kad Jis gyventų tobuliau

nei bet kuris kada nors gyvenęs žmogus ................................................................ 420


1B. Ką sako Jo draugai ................................................................................ 420

2B. Ką sako priešininkai .............................................................................. 422

6A. Jei Dievas yra tapęs žmogumi, tai Jo sakomi žodžiai tikrai turėtų būti patys

svarbiausi ............................................................................................................... 423

1B. Kas užrašyta Naujajame Testamente ..................................................... 423

2B. Svarbiausi žodžiai.................................................................................. 424

7A. Jei Dievas yra tapęs žmogumi, tai turėtume tikėti, kad Jo įtaka būsianti

visuotinė ir išliekanti .............................................................................................. 426

8A. Jei Dievas yra tapęs žmogumi, tai turėtume tikėti, kad jis patenkins dvasinį

žmonijos alkį .......................................................................................................... 430

9A. Jei Dievas yra tapęs žmogumi, tai turėtume tikėti, kad Jis nugalės labiausiai

paplitusį ir bijomą priešą – mirtį ............................................................................ 432

1B. Jo mirtis ................................................................................................. 432

2B. Jo palaidojimas ...................................................................................... 432

3B. Jo prisikėlimas ....................................................................................... 433

3 dalis ....................................................................................................................... 434

Krikščionybės byla ............................................................................................... 434

1 sekcija.................................................................................................................... 434

Įvadas ................................................................................................................... 434

11 skyrius ................................................................................................................. 434

Ar Biblija yra iš Dievo? ....................................................................................... 434

1A. Kas tvirtinama Biblijoje ............................................................................ 435

1B. Senojo Testamento tvirtinimai apie jo įkvėptumą ................................. 435

1C. Įstatymo įkvėptumas.............................................................................. 435

2C. Pranašų įkvėptumas ............................................................................... 436

3C. Ar visos knygos įkvėptos ...................................................................... 437

1D. Jos visos sudaro tam tikrą dalį .............................................................. 437

2D. Istorinių ir poetinių knygų prigimtis ..................................................... 437

3D. Knygų rašytojai buvo Dievo įgalioti žmonės ........................................ 438

2B. Naujojo Testamento tvirtinimai apie jo įkvėptumą ............................... 438

3B. Ar Dievo žodis yra neklaidingas ........................................................... 439

1C. Dievo charakteris ................................................................................... 439

2C. Kas yra neklaidingumas ........................................................................ 440

1D. Dievas panaudojo išraiškos įvairovę ..................................................... 440

2D. Dievas panaudojo skirtingas asmenybes bei išraiškos stilius ............... 440

3D. Kartais Dievas naudoja nebiblinius šaltinius ........................................ 441

3C. Kas nėra neklaidingumas ....................................................................... 441

1D. Neklaidingumas nėra griežtai gramatiškas ............................................ 441

2D. Naudojamos įvairios kalbos stiliaus figūros ......................................... 441

3D. Kiek Šventasis Raštas yra istoriškai tikslus .......................................... 442

4D. Biblijoje vartojama nemokslinė kalba ................................................... 442

5D. Tikslūs žodžiai? ..................................................................................... 443

6D. Išsamūs pasakojimai? ............................................................................ 444

7D. Autografai ............................................................................................. 444

2A. Prieštaravimai minėtiems teiginiams ........................................................ 445


1B. Argumentavimas ydingu ratu ................................................................ 445

2B. Biblijoje nemokoma neklaidingumo ..................................................... 446

3B. Neklaidingumas yra nesvarbus .............................................................. 447

4B. Neklaidingumas yra dabartinis išradimas.............................................. 447

5B. Biblijoje yra klaidų ................................................................................ 448

6B. Ribotumo požiūris ................................................................................. 449

7B. Neegzistuojantys originalai ................................................................... 449

8B. Ar Dievui rūpi? ...................................................................................... 450

9B. Per daug apibūdinimų ............................................................................ 450

3A. Išvada ........................................................................................................ 451

12 skyrius ................................................................................................................. 452

Išankstinė prielaida: antisupernatūralizmas ......................................................... 452

1A. Išankstinė prielaida.................................................................................... 453

1B. Apibrėžtis .............................................................................................. 453

2B. Sinonimiški žodžiai ............................................................................... 453

3B. Tai neišvengiama ................................................................................... 453

4B. Ar turime teisę į išankstinę nuomonę .................................................... 454

2A. Antisupernatūralizmas ............................................................................... 454

1B. Apibrėžtis .............................................................................................. 454

2B. Paaiškinimas .......................................................................................... 455

1C. Formuluotė ............................................................................................ 455

2C. Pamatiniai principai ............................................................................... 455

1D. Mes gyvename uždaroje sistemoje (tikrovė aiškinama remiantis

priežastingumo principu). .................................................................................. 455

2D. Dievo nėra. (Tiesa, daugelio kritikų manymu, labiau derėtų sakyti: „Tam

tikrais praktiniais sumetimais tarkime, kad Dievo nėra“) ................................. 455

3D. Antgamtis neegzistuoja ......................................................................... 455

4D. Stebuklai nevyksta ................................................................................ 455

3B. Keletas pavyzdžių.................................................................................. 455

1C. Pirmojo šios knygos leidimo istorija ..................................................... 455

2C. Kitame universitete................................................................................ 456

3C. Dar kitame universitete ......................................................................... 456

4C. Įžanga, kurioje išdėstau savo požiūrį į istoriją ...................................... 456

5C. Kai žmogus užsispyręs laikosi savo… .................................................. 457

4B. Antisupernatūralistų požiūris ................................................................ 458

1C. Dokumentų hipotezės šalininkai ........................................................... 458

2C. Formų kritika ......................................................................................... 459

3C. Kiti kritikų mokyklos atstovai ............................................................... 460

3A. Mokslas ir stebuklai .................................................................................. 461

1B. Stebuklo apibrėžtis ................................................................................ 461

2B. Stebuklų vaidmuo krikščionių religijoje ............................................... 462

3B. Mokslas yra ribotas ir negali paaiškinti stebuklų ir antgamčio ............. 462

4B. Hume’o filosofinė teorija ...................................................................... 464

1C. Hume’o pozicija .................................................................................... 464

2C. Paneigimas............................................................................................. 464


4A. Teisingas istorijos traktavimas .................................................................. 466

1B. Reliatyvisto argumentų paneigimas ............

Įrodymai, reikalaujantys nuosprendžio -...

Documents