İŞ gÜvenlİĞİ kurs notlari

8/6/2019 GVENL KURS NOTLARI

1/27

GVENL KURS NOTLARIY.Do.Dr. Uur MNGEN

T naat Fakltesi Yapletmesi Anabilim Dal

NDEKLER : Sayfa No

1.GR1.1. TEMEL KAVRAMLARIN TANIMLARI................. 1

2. TRKYEDE GVENL KONUSUNDAK HUKUKSALSORUMLULUK VE YAPTIRIMLAR....................... 6

3. TRKYEDEK GVENL MEVZUATI.............. 11

4. TRKYEDE GVENL KONUSUNDAK DEVLETDENETM VE LGL BR MLER................... 14

5. SAYISAL DURUM VE BAZI KARILATIRMALAR.......... 16

6. TRKNAAT SEKTRNDEK KAZALARINA ATARATIRMA BULGULARINDAN RNEKLER.............. 18

7. TRKYEDE NAAT KAZALARINA NEDENOLAN GVENSZ DURUM VE DAVRANILAR.............. 21

8. NAAT UYGULAMALARINDA GVENLNSALAMANIN TEMEL PRENSPLER................... 25


2/27

2

1.GR

1.1 TEMEL KAVRAMLARIN TANIMLARI1.1.1.i, veren, veren Vekili, yeri, Sigortal

Kavramlar

Bu temel kavramlardan ilk drd, 1475 sayl Kanununun1.maddesinde aklanmtr. nemli olmas bakmndan, yasamaddesinin tam metni aada sunulmutur:

Madde-1: Bir hizmet akdine dayanarak herhangibir ite cret

karl alan kiiye ii, ii altran tzel veyagerek kiiye iveren, iin yapld yere iyeri denir.

in nitelii ve yrtm bakmndan iyerine balbulunan yerlerle, dinlenme, ocuk emzirme, uyku, ykanma,muayene ve bakm, beden veya mesleki eitim yerleri ve avlugibi sair eklentiler ve aralar da iyerinden saylr.

yerinde iveren adna hareket eden ve iin veiyerinin ynetiminde grev alan kimselere iveren vekilidenir. veren vekilinin bu sfatla iilere kar muameleve yklemlerinden dorudan doruya iveren sorumludur.

Bu kanunda iveren iin ngrlen her eit sorumlulukve zorunluluklar iveren vekilleri hakknda da uygulanr.veren vekillii sfat, iilere tannan hak vevecibeleri ortadan kaldrmaz.

Bir iverenden belirli bir iin blmnde veyaeklentilerinde i alan ve iilerini mnhasran o iyerindeve eklentilerinde altran dier bir iverenin kendiiilerine kar o iyeri ile ilgili ve bu kanundan veyahizmet aktinden doan yklemlerinden asl iveren de

birlikte sorumludur.


3/27

3

Sigortal kavram, 506 sayl Sosyal SigortalarKanununda aklanmtr. Kanunun 2.maddesinde bir hizmetakdine dayanarak bir veya birka iveren tarafndanaltrlanlar bu kanuna gre sigortal saylrlar hkmbulunmaktadr.

1.1.2. Kaza Kavram ve KazasGenel olarak kaza, kast sz konusu olmakszn meydanagelen, beklenmedik ve sonucu arzu edilmeyen bir olaybelirtmektedir.

Kaza kavramnn bu genel tanm zerinde yaygn bir fikirbirlii bulunmasna karn i kazas kavramnn tanmnda

farkl

yaklamlar

n bulunduu, kavram zerindekitartmalardan ve uzmanlar arasndaki gr ayrlklarndan

anlalmaktadr. alma hayatnda i kazalarnn ii,iveren, sigorta kurumlar ve dier baz kurulularilgilendiren hukuksal sorunlara neden olmas ve bu arada,iinin korunmas ana kural, i kazas anlamnngenilemesine neden olmu ve tanmn gletirmitir.

Hangi olaylarn i kazas olduu, hangilerinin olmadhususunda yaplan tartmalar deerlendirilince, bukavramn iki ayr yaklamla incelenmesinin uygun olaca

gr a

rl

k kazanmaktad

r:

- Teknik adan i kazas kavram- Hukuksal adan i kazas kavram

1.1.2.1. Teknik Adan Kazas Kavram

kazas kavramn teknik adan inceleyenaratrmaclardan bazlar kavram geni anlamdadeerlendirmilerdir. Bu gruptaki aratrmaclarn kavramla

ilgili tanmlarndan bazlar aada sunulmutur:

- kazas (ya da genellikle kaza), ncedenplanlanmam ve kontrol altna alnamam olan,evresinde sakncalar yaratabilecek olaylardr. gvenlii teknii asndan olayn, evredeki canlveya canszlara zarar getirmesi olasl szkonusudur.

- kazas, olaylar zincirinde beklenmedik ve hatalbir davran ya da teknik bir arza nedeniyleortaya kan, sonucunda her zaman bir sakatlanma,

lm ya da tahrip grlmese bile belirli birfaaliyetin tamamlanmasn engelleyen bir olaydr.


4/27

4

- kazas, kiilere ve/veya eyaya zarar verdiiiin iletmedeki faaliyetin durmasna veyakesintiye uramasna neden olan, istenmeyen ani bir

olayd

r.- Kaza, beklenmeyen bir abuklukla bir zarar douranbtn sebepler kompleksidir.

Sadece kiilere zarar veren olaylarn i kazassaylabilecei grn savunan aratrmaclardan FederalAlman Dr.Skiba, i kazasnyle tanmlamaktadr.

- Kaza, dtan ve ani bir etkiyle meydana gelen vekiilere zarar veren istenmeyen bir olaydr.

Kazann oluumunu inceleyen aratrmaclarn, ilgin bir

aklama rnei olarak dik duran domino talar modelinikullandklar grlmektedir.Bu modele gre Kaza zincirifaktrleri yle sralanmaktadr:

1. Doa koullar (doal yap)2. Kiisel eksiklikler3. Gvensiz durum ve davranlar4. Kaza5. Zarar (lm, yaralanma)

1.1.2.2. Hukuksal Adan Kazas Kavram

Hukuk sisteminde i kazas tanmlanrken,alannkorunmas amacyla, ile ilikili olan ve alana zararveren olaylarn i kazas kapsamna alnmasna alldgrlmektedir.Sosyal Sigortalar Kanununun 11.maddesinde, i kazas vemeslek hastalnn tanm yaplmtr. Bu maddenin (A)fkrasyledir:

- kazas, aadaki hal ve durumlardan birindemeydana gelen ve sigortaly hemen veya sonradan

bedence veya ruhca arzaya uratan olaydr:

a) Sigortalnn iyerinde bulunduu sradab) veren tarafndan yrtlmekte olan i

dolaysyla,c) Sigortalnn, iveren tarafndan grev ile baka

bir yere gnderilmesi yznden asl iiniyapmakszn geen zamanlarda,

d) Emzikli kadn sigortalnn ocuuna st vermekiin ayrlan zamanlarda,

e) Sigortalnn, iverence salanan bir tatlaiin yapld yere toplu olarak gtrlpgetirilmeleri srasnda.


5/27

5

1.1.3. Meslek Hastal Kavram

Sosyal Sigortalar Kanununun 11.maddesinin (B) fkrasndau aklama yer almaktadr.

- Meslek hastal, sigortalnn altrld iinniteliine gre tekrarlanan bir sebeple veya iinyrtm artlar yznden urad geici veyasrekli hastalk, sakatlk veya ruhi arzahalleridir. Bu kanuna gre tesbit edilmi olanhastalklar listesi dnda herhangi bir hastalnmeslek hastal saylp saylmamas zerinekabilecek uyumazlklar Sosyal Sigorta Yksek

Sal

k Kurulunca karara balan

r.

1.1.4. Geici Gremezlik, Srekli Gremezlik,Malullk Kavramlar

Sosyal Sigortalar Kanununda, i kazas veya meslekhastal dolaysyla geici olarak i grememe durumugeici igremezlik kavramyla tanmlanmaktadr. Yasann19.maddesinde, i kazas veya meslek hastal sonucumeslekte kazanma gcnn en az %10 azalm bulunduudurumlar srekli igremezlik terimiyle ifade

edilmektedir.

Ayn yasann malullk sigortasyla ilgili Beinci Blm53.maddesinde, alma gcnn en az te ikisinikaybedenlerin veya bu oranda kaybetmemi olduu haldey.aplan tedavi sonunda alabilir durumda olmad salkkurulu raporlaryla saptananlarn malul sayldklarbelirtilmektedir.

1.1.5. Gvenlii Kavram

kazalarn ve bunlarn neden olduklar kayplar en azaindirmek amacyla, bilimsel aratrmalara dayal gvenliknlemlerinin saptanmas ve uygulanmas dorultusundakialmalar ksaca i gvenlii terimi iindetoplanmaktadr.

Genel anlamda i gvenlii kavram alanlarn, iletmeninve retimin her trl tehlike ve zararlardan korunmasniermektedir.nsan hayatnn ncelik tamas nedeniyle,iletme ve retim gvenlii konularnn ikinci plandakald ve uluslar aras alanda i gvenlii kavramyla

genel olarak alanlarn gvenliinin ifade edildii


6/27

6

grlmektedir. Bu yaklam esas alndnda, kavram iinaadaki tanm uygun grlmektedir:

yerinde, alma koullarndan kaynaklanan,alanlara ynelik tehlikelerin aratrlmas venlenmesi amacyla yaplan yntemli almalarntmne i gvenlii denir

2.TRKYEDE GVENL KONUSUNDAK HUKUKSALSORUMLULUK VE YAPTIRIMLAR

gvenli

inin sa

lanamamas

sonucu meydana gelen ikazalar, Devlet, iveren, ii, sigorta kurumlar ve dier

baz kurulular arasnda eitli hukuksal sorunlarndomusana neden olmakta, yrrlkteki yasa tzk veynetmeliklerde konuyla ilgili ok sayda hkmyeralmaktadr.

2.1. verenin Sorumluluu- Borlar Kanununa Gre verenin Sorumluluu:

verenin i gvenlii tedbirlerini alma borcunun ya da

hukuk dilindeki ifadesiyle iiyi gzetme borcunun ennemli zel hukuk kural Borlar Kanununun 332.maddesindeyeralmtr. Madde metni aadaki gibidir:

Madde-332: sahibi, akdin hususi halleri ve iinmahiyeti noktasndan hakkaniyet dairesinde kendisindenistenilebilecei derecede, almak dolaysyle maruzkald tehlikelere kar icap eden tedbirleriittihaza ve mnasip ve shhi alma mahalleri ile,ii birlikte ikamet etmekte ise, shhi yatacak biryer tedarikine mecburdur.

sahibinin yukarki fkra hkmlerine aykrhareketi neticesinde iinin lmesi halinde onunyardmndan mahrum kalanlarn bu yzden uradklarzararlara kar isteyecekleri tazminat dahi akde aykrhareketten doan tazminat davalar hakkndaki hkmleretabi olur.

- Kanununa Gre verenin Sorumluluu Kanununun 73.maddesine gre, her iveren, iyerinde

iilerin saln ve i gvenliini salamak iin gerekliolan yapmak ve bu husustaki artlar aralar noksansz


7/27

7

bulundurmakla ykmldr. iler de bu yoldaki usullere veartlara uymak zorundadrlar. Kanununun bu maddesinde dikkati eken husus gerekliolan yapmak deyiminin kullanlm olmasdr. BorlarKanununun 332.maddesindeki hakkaniyet ls esasalnmamtr.

- Sosyal Sigortalar Kanunundaki HkmlerYasann, Kazasn Bildirme baln tayan27.maddesinde; iverenin, i kazasn o yer yetkilizabtasna derhal ve Kuruma da en ge kazadan sonraki ikign iinde yazl olarak bildirmekle ykml olduubelirtilmitir. Kasden veya ar ihmal sonucu bu madde

gereince kazan

n bildirilmemesinden, verilen bilginineksik veya yanl olmasndan doan ve ileride doacak olanKurum zararlarndan iveren sorumlu tutulmutur.

15.maddede, iverenin, i kazasna urayan sigortalya,Kurumca ie el konuncaya kadar, salk durumunungerektirdii salk yardmlarn yapmakla ykml olduu,yaplan masraflarn Kurum tarafndan iverene denecei,iverenin savsama ve gecikmesinden dolay tedavininuzamas, sigortalnn malul kalmas veya malullkderecesinin artmas nedeniyle Kurumun urayaca her trl

zarar

iverenin demekle ykml olduu belirtmilmitir.

Sosyal sigortalar Kanununun konuyla ilgili nemli birmaddesi de 26.madde olup madde metni aada sunulmutur.

Madde-26: kazas veya meslek hastal, ivereninkasd veya iilerin saln koruma ve i gvenliiile ilgili mevzuat hkmlerine aykr hareketi veyahutsu saylr bir eylemi sonucunda olmusa, Kurumcasigortalya veya hak sahibi kimselerine yaplan veileride yaplmas gerekli bulunan her trl giderlerin

tutar ile, gelir balanrsa bu gelirlerin 22.ncimaddede sz geen tarifeye gre hesap edileceksermaye deerleri toplam iverenden alnr.

kazas veya meslek hastal, 3.nc birkiinin kast veya kusuru yznden olmusa, Kurumcabtn sigorta yardmlar yaplmakla beraber zararasebep olan 3nc kiilere ve ayet kusuru varsabunlar altranlara Borlar Kanunu hkmlerine grercu edilir.


8/27

8

2.2. inin, Gvenlii Tedbirlerine Uyma YkmllKamu Hukuku asndan, iilerin i gvenliiyle ilgilitedbirlere uyma ykmll Kanununun 73.maddesininikinci fkrasnda aklanmtr. Bu fkrada iilerin, iisal ve i gvenliini salamak yolundaki usuller veartlara uymak zorunda olduklar belirtilmitir.

inin, yasada belirtilen bu ykmlle aykrdavranmas, iverenden tazminat isteme hakknazaltabilecei veya tamamen ortadan kaldrabilecei gibiiten hakl sebeple karlmasna da yol aabilir.

2.3. Hukuki Sonular, Tazminat Davalar- Sosyal Sigortalar Kurumunun Salad Yardmlar ve

Rcu Hakk:

Meydana gelen olayn, 506 sayl Sosyal SigortalarKanununun 1l.maddesinde aklanan i kazas (veya meslekhastal) kapsamnda olmas kouluyla Kurum, zarar greniiye 12.madde uyarnca eitli salk yardmlaryapmaktadr

Meydana gelen i kazasnda, ii kusurlu olsa dahi Kurum

yine bu yard

mlar

yapmaktad

r. Ancak ii, kasd

veya susaylr bir hareketi nedeniyle kazaya uram ise butakdirde sadece salk yardmlarnn yaplaca, geiciigremezlik denei, srekli igremezlik geliriverilmeyecei yasann 110.maddesinde belirtilmitir. Yinekazaya urayan iinin balanmaz kusuru var ise,verilecek geici igremezlik deneinin veya srekliigremezlik gelirinin, bu kusurun derecesine gre,yarsna kadar eksiltilebilecei 111.maddedebelirtilmitir. Ayrca balanmaz kusurun tanm da yineayn maddede aklanmtr.

Sosyal Sigortalar Kurumu, yukarda aklanan yardmlaryapmakla ykml olduu gibi 26.maddedeki koullarnvarl halinde iverenlere, nc kiilere veya bunlaraltranlara rcu etme hakkna sahiptir.

- inin Tazminat steme Hakk kazas sonucu zarar gren ii, olayda ivereninsorumluluu bahis konusu olduu takdirde zararnntazminini iverenden talep etmek hakkna sahiptir. Bukonuda, Kanununda herhangibir hkm yeralm deildir.

Ancak ii ile iveren arasnda akdi bir balant mevcutolduundan Borlar Kanununun tatbiki bahis konusu olur.


9/27

9

Borlar Kanununun 46.maddesinin birinci fkrasnda,Cismani bir zarara dar olan kimse klliyen veya ksmenalmaya muktedir olamamasndan ve ileride iktisaden maruzkalaca mahrumiyetten tevellt eden zarar ve ziyann vebtn masraflarn isteyebilir, denmektedir. Bu maddeuyarnca genellikle iverene kar alan tazminatdavalar, ayet zarara neden olan nc bir kii var isebunun aleyhine de alabilir. Eer ii, bir aracnn emirve kumandas altnda alyorsa dava hem arac ve hem deiveren aleyhine alabilir.

- inin lm Halinde, Yaknlarnn Tazminat stemeHakk:

kazas sonucu hayatn kaybeden iinin yardmndanyoksun kalan yaknlarnn da iverenden tazminat istemehakk vardr. Borlar Kanununun 45.maddesinin ikincifkrasnda lm neticesi olarak dier kimselermteveffann yardmndan mahrum kaldklar takdirde onlarnbu zararn da tazmin etmek lazm gelir denmektedir. Yineayn yasann 332.maddesinin ikinci fkras da iininyaknlarna bu hakk tanmtr.

- Manevi Tazminat steme HakkBorlar Kanununun 47.maddesinde zarar grenin ve lmhalinde de ailesinin manevi zarar ad altnda tazminattalep edebilecei hususu aklanmtr.

Manevi tazminat ile gdlen amacn ne olduu hususundahukukular arasnda farkl grler bulunmaktadr. Zararaneden olann cezalandrlmas, madurun intikam hissinintatmin edilmesi gibi amalara ynelik olduunu ne srenlerbulunmakla birlikte, genellikle amacn, zdrap eken,yaam zvkini kaybeden kiinin acsn hafifletmek, bir

tatmin duygusu vermek olduu kabul edilmektedir.

- Tazminat Davalarnda Zaman Am (Mruru Zaman):inin, iveren aleyhine aaca tazminat davas, BorlarKanununun 332.maddesi gereince bir hizmet akdinedayandndan yine ayn yasann 125.maddesine gre 10yllk zaman amna tabiidir. inin lm halindeyaknlarnn iveren aleyhine aacaklar tazminat davalarile, Sosyal Sigortalar Kurumunun iveren aleyhine aacarcu davalar da yine ayn yasal esaslar uyarnca 10 yllk

zaman amna tabiidir.


10/27

10

inin veya lm halinde yaknlarnn nc kiileraleyhine aacaklar tazminat davalar ile Sosyal SigortalarKurumunun nc kiiler aleyhine aaca rcu davalarBorlar Kanununun 60.maddesi uyarnca haksz fiil zamanamna tabi olup sresi 1 yldr.

2.4. Cezai Sonular, Kamu Davalar gvenliinin salanamamas nedeniyle meydana gelen ikazalar ceza hukuku asndan da nem tamakta sulularhakknda ceza davalar almaktadr. lenen bir sunedeniyle sadece sutan zarar gren kiinin deil, aynzamanda tm toplumun maduriyeti sz konusudur. Bu nedenleceza davalar toplumun yani kamunun temsilcisi olarak

Cumhuriyet Savc

s

taraf

ndan takip edilir ve Kamu Davas

olarak adlandrlr.

Trk Ceza Hukukunda i kazalaryla ilgil sular taksirlisular olarak adlandrlmtr. Taksir szc kusurdabulunma, kusurlu olma durumu anlamndadr. Kaza yaralanmaile sonulanm ise olayda kusuru bulunan kii taksirlemessir fiil suunu, kaza lmle sonulanm ise taksirleadam ldrme suunu ilemitir.

Daha nce bahsedilen tazminat davalarnda, genel olarak

madur olan kii veya kurumun, zarar

n

n kar

lanmas

talebiyle dava at grlmt. Kamu davalarnda isemadur olanan ikayet etmesi gerekmemektedir. Olay, adlimerciler tarafndan haber alndnda adli mekanizmakendiliinden almaya balar ve gerekli ilemler usulnegre yrtlr. Bir i kazas meydana geldiinde, ivereninolay derhal o yer yetkili zabtasna bildirmekle ykmlolduu 506 sayl yasann 27.maddesinde belirtilmitir.veren bu ykmlln yerine getirmese dahi olayherhangi bir ekilde haber alan mahalli zabta hareketegeerek gerekli inceleme ve tespitleri yapar ve olay

Cumhuriyet Savc

s

na intikal eder.

- Hazrlk Tahkikat ve Davann Almas:Savcnn yapt tm aratrma ve delil toplama iinehazrlk tahkikat denir. Tahkikat sonucunda toplanandeliller kamu davasnn almasna yeterli ise CumhuriyetSavcs bir iddianame hazrlayarak mahkemeye sunar. Olaydakusurlu bulduu sanklarn Trk Ceza Kanunu uyarncacezalandrlmalarn talep ederek ceza mahkemesinde kamudavasn aar. Hazrlk tahkikat srasnda, yeterli delil

bulunmamas veya durumun takibe deer grlmemesi halindeCumhuriyet Savcs takipsizlik karar verir.


11/27

11

- Kamu Davasnn Sonulanmas ve Cezalar:

Cumhuriyet Savc

s

n

n yapt

tahkikat sonucunda kusurlubulduu kiiler aleyhine alan ve ceza mahkemesindeyrtlen dava sonucunda suu sabit grlen sanklarhakknda Trk Ceza Kanununun ilgili maddesine gre kararverilir. Olay lmle sonulanmsa 455.madde uyarnca, 1kiinin lm halinde 2 yldan 5 yla kadar,1 den fazlakiinin lm veya 1 lm + yaralanma halinde 4 yldan 10yla hapis cezas ve ayrca para cezasuygulanmaktadr.Olay yaralanma ile sonulanmsa 459.maddehkmleri uyarnca, yaralanmann niteliine gre eitlihapis ve para cezalar uygulanmaktadr.Ayrca kusurun

derecesine gre bu cezalar sekizde birine kadarindirilebilmektedir.

3. TRKYEDEK GVENL MEVZUATI

Trkiyede, yrrlkte bulunan nemli yasalarn biroundai gvenliini dorudan veya dolayl olarak ilgilendirenmaddeler bulunmaktadr. zellikle 1971 ylnda yrrlegiren 1475 sayl Kanununun ilgili maddeleri uyarnca,

ii sal

ve i gvenlii konusunu dorudan ilgilendirentzkler ve ynetmelikler karlmtr.

Aada, konuyla ilgili yasa, tzk ve ynetmelikler ksacatantlmtr. yaplmtr.

3.1 YasalarTrkiye Cumhuriyeti Anayasas No:2709, Tarih 18.10.1982Anayasamzn alma artlar ve dinlenme hakk ile ilgili50.maddesi yledir:

Madde-50: Kimse yana, cinsiyetine ve gcne uymayanilerde altrlamaz.

Kkler ve kadnlar ile bedeni ve ruhi yetersizliiolanlar alma artlar bakmndan zel olarak korunurlar.

Dinlenmek alanlarn hakkdr. cretli hafta vebayram tatili ile cretli yllk izin haklar ve artlarkanunla dzenlenir.

- Trk Ceza Kanunu No: 765, Tarih: 1.3.1926- Borlar Kanunu No: 818, Tarih: 8.5.1926

- Umumi Hfzshha Kanunu: No:1593, Tarih: 6.5.1930- Belediyeler Kanunu: No:1580, Tarih:14.4.1930


12/27

12

- Maden Kanunu: No:6309, Tarih:11.3.1954- Sosyal Sigortalar Kanunu: No:506, Tarih:20.7.1964- Kanunu: No:1475, Tarih:25.8.1971- mar Kanunu No:3194, Tarih: 3.5.1985- raklk ve Mes.E. Kanunu No:3308, Tarih: 5.6.1986- Dier Yasalar

gvenlii konusuyla dolayl olarak ilgili dieryasalardan bazlarunlardr:

. Radyoloji, Radyum ve Elektrikle Tedavi ve DierFizyoterapi Messeseleri Hakknda Kanun (1937)

. Mh. Ve Mim.Hakknda Kanun (1938)

. Basn Kanunu (1952)

. Trk Mh. ve Mim.Odalar Birlii Kanunu (1954)

. Trk Tabipler Birlii Kanunu (1954). Kimyagerlik ve Kimya Mh.Hakknda Kanun (1954)

. Deniz Kanunu (1967)

. Toplu Szlemesi Grev ve Lokavt Kanunu (1983)

. Sendikalar Kanunu (1983)

. Karayollar Trafik Kanunu (1985)

3.2 TzklerTzkler (nizamnameler), yasalarn uygulanmasn gstermek

veya yasan

n emrettii ileri belirtmek zere Dan

tay

nincleemesinden geirilerek Bakanlar Kurulunca karlanhukuk kurallardr (Anayasa Madde 115).

gvenlii konusunda yrrlkte bulunan tzkler, inaatsektrmz asndan nemli olanlarn ierikleri hakkndazet bilgiler verilmek suretiyle aada tantlmtr.

- i Sal ve Gvenlii TzKararname No:7/5583, Tarih:4.12.1973Resmi Gazete:ll.l.l974/14765

- Yap

lerinde i Sal

ve Gvenlii TzKararname No : 7/8602 Tarih:2.7.1974Resmi Gazete : 12.9.1974/15004

- Ar ve Tehlikeli ler TzKararname No:6174 Tarih: 29.3.1973Resmi Gazete: 9.4.1973/14502

- Parlayc, Patlayc, Tehlikeli ve Zararl Maddelerleallan yerlerinde ve lerde Alnacak TedbirlerHakknda Tzk No. 7/7551 Tarih: 27.11.l973

- i Sal

ve Gvenlii Kurullar

Hakk

nda TzkKararnameNo:7/5734 Tarih: 31.1.1973


13/27

13

Resmi Gazete: 19.2.1973/14453- yerlerinde in Durdurulmas veya yerininkapatlmasna likin Tzk

Kararname No: 7/5736 Tarih: 31.1.1973Resmi Gazete: 19.2.1973/14453

- Fazla alma TzKararname No:7/6147 Tarih: 27.3.l973Resmi Gazete: 4.4.l973/14497

- Maden ve Ta Ocaklarletmelerinde ve Tnel YapmndaAlnacak i Sal ve Gvenlii nlemlerine likinTzk Kararname No:84/8428 Tarih: 13.8.l984

Resmi Gazete: 22.10.1984/18553- Teftii Tz

Kararname No:7/17925 Tarih: 6.8.l979

Resmi Gazete: 28.8.l979/16738- Dier Tzkler

. Barut ve Patlayc Maddelerle Silah ve Teferruatnnve Av Malzemesinin Sureti Murakabesine Dair Tzk(1956)

. Radyasyon Sal Tz (1967)

. Hazrlama,Tamamlama ve Temizleme leri Tz(1973)

. Sreleri Tz (1973)

. Haftalk Srelerine Blnemeyen alma Sreleri

Tz (1973). Postalar Halinde i altrlarak Yrtlenlerle, almalara likin Baz zel Usul veKurallar Hakknda Tzk (1973)

. i alma ve Kimlik Karnesi Tz (1973)

. Gebe ve Emzikli Kadnlarn altrlma Koullarile Emzirme Odalr ve ocuk Bakm Yurtlar (Kre)Hakknda Tzk (1973)

. Kadn ilerin Sanayie Ait lerde, GecePostalarnda altrlma Koullarna Ait Tzk(1973)

. Askeri yerleriyle Yurt Emniyeti in GerekliMaddeler mal Olunan yerlerinin Denetim ve TeftiiHakknda Tzk (1973)

. Kollar Tz (1983)

. Salk Kurallar Bakmndan Gnde Ancak 7.5 saatveya Daha Az allmas Gereken ler HakkndaTzk(1984)

3.3. YnetmeliklerYnetmelikler, Babakanlk, bakanlklar ve kamu tzel

kiilerince, kendi grev alanlarn ilgilendiren yasalarn

ve tzklerin uygulanmas

n

salamak zere

kard

klar

hukuk kurallardr (Anayasa madde 124).


14/27

14

i sal ve i gvenlii konusunu dolaylolarak ilgilendiren ok sayda ynetmelik bulunmaktadr.Burada sadece i gvenliini dorudan ilgilendiren nemliynetmeliklerin tantlmas yeterli grlm ve bunlar,yaynlandklar Resmi Gazetelerin tarih ve saylar ilebirlikte aada sunulmutur.

- Gayrshhi Messeselere Ait Ynetmelik(19.3.l968/12852)

- Elektrik Tesisat Ynetmelii (27.3.1971/13806)- Elektrik Kuvvetli Akm Tesisat Ynetmelii

(21.11.1978/16466)- Elektrik Enerji Tesisleri Ynetmelii

(9.12.l978/16484)

- Kuvvetli Akm Elektrik Datm ve Bakm Ynetmelii(29.6.l979/16681)- yeri Hekiminin alma artlaryla Grev ve

Yetkileri Ynetmelii (9.7.l980/17037).- Makina Koruyucular Ynetmelii (17.5.l983/18050)- Grlt Kontrol Ynetmelii (11.12.l986/19308)

3.4. TSE Standartlari sal ve i gvenlii konusundaki yasa, tzk veynetmeliklerin yansra, Trk Standartlar Enstits (TSE)tarafndan konuyla ilgili ok sayda standartkarlmtr.

3.5. Uluslararas Szlemeler (ILO Szlemeleri)

Uluslar aras alma rgt (ILO), kuruluundan (1919)bugne kadar alma hayatyla ilgili 173 uluslar arasszleme ve 180 tavsiye kararn kabul etmitir

4. TRKYEDE GVENL KONUSUNDAK DEVLET DENETMVE LGL BRMLER

Trkiyede genel olarak i hayatn denetleme yetkisiDevlete aittir. Bu husus, Kanununun 88.maddesindeaklanm olup maddenin birinci fkrasnda alma hayatile ilgili mevzuatn uygulanmasn Devlet izler, denetlerve tefti eder denmektedir. Ayn maddenin ikincifkrasnda, bu devin alma Bakanlna bal, ihtiyacayetecek say ve zellikte tefti ve denetlemeye yetkilimemurlarca yaplaca aklanmtr. alma ve SosyalGvenlik Bakanlnn ii sal ve i gvenliikonusundaki denetimden sorumlu birimi Tefti Kuruludur.


15/27

15

Denetim konusunda ayrca Sosyal Sigortalar Kurumu GenelMdrl bnyesinde grev yapan mfettiler de bazyetkilere sahiptirler. Bakanlk bnyesinde, denetimledorudan ilikili olmayan ancak ii sal ve igvenlii konusunda hizmet veren i Sal DaireBakanl ve bnyesindeki i Sal ve GvenlieiMerkezi (GM) ile Yakn ve Orta Dou alma EitimMerkezi (YODEM) bulunmaktadr.

4.1. Tefti Kurulualma ve Sosyal Gvenlik Bakanlna dorudan balolarak faaliyet gsteren Tefti Kurulu, 28.8.l979

tarihinde

kar

lan

Tefti

Tz uyar

ncakurulmutur. Halen gerek teknik ve gerekse sosyal alandainceleme, aratrma ve denetim yapan tm Mfettileri buKurula bal olarak grev yapmaktadrlar.

4.2 Sosyal Sigortalar Kurumunun Denetimi506 sayl Sosyal Sigortalar Kanununun 130.maddesi,Kurumun teftie yetkili memurlarnca, Kanunundabelirtilen tefti, kontrol ve denetleme yetkisine sahipolduklarn belirtmektedir. yerlerinde, ii sal ve

i gvenlii a

s

ndan yap

lan kontroller mfettilercedzenlenen bir raporla Kuruma bildirilmektedir. Budenetimler sonucunda iyerinde yeterli tedbirlerinalnmad saptanrsa bu durum o iyerinin tehlikederecesinin ykseltilmesine ve buna bal olarak da Kurumadenen prim miktarnn artmasna neden olmaktadr(S.S.Kanunu Mad.74).

4.3 Devlet Denetiminin DeerlendirilmesiTrkiyedeki tm i yerlerinin yrrlkteki mevzuat

erevesinde ve yeterli s

kl

kta denetlenmesiyle, yararl

sonularn elde edilecei anlalmaktadr. Zira,teftilerle saptanan eksikliklerin ve mevzuata aykrdurumlarn giderilmemesi halinde iin durdurulmasn vegerektiinde iyerinin kapatlmasn ngren yasal hkmlerbulunmaktadr. Ancak mfetti saysndaki yetersizliknedeniyle bir ylda i yerlerinin en ok %10 udenetlenebilmektedir.


16/27

16

5. SAYISAL DURUM VE BAZI KARILATIRMALAR5.1.Trkiyedek Kazalarnn Saysal Durumu

lkemizde meydana gelen i kazalaryla ilgili saysalveriler, Sosyal Sigortlar Kurumu Genel Mdrl tarafndanher yl yaynlanan istatistik yllklarndan eldeedilmektedir. 1998-2000 yllarnda meydana gelen i kazassaylar Tablo 1-1 de sunulmutur.

Tablo 5-1 : Trkiye Genelinde ve naat SektrndeMeydana Gelen Kazas Saylar

Toplam Say Sr. gremezlik lm

Trkiye naat Trkiye naat Trkiye naatYl Geneli Sektr Geneli Sektr Geneli Sektr

1998 91.895 12.355 2.667 613 1.252 3801999 77.955 15.940 3.407 721 1.333 4072000 74.847 7.845 1.493 399 1.173 379

-------- --------- ------- ------ ------- -----Ort. 81.566 12.047 2.522 578 1.253 389

Bu yln ortalama deerleri dikkate

alnarak ve gnde 8 saat , ylda yaklak 300 gnalld kabulyle, inaat sektrmzde :

Her i gn yaklak 40,her i saati 5 ,her 12dakikada 1 i kazasm meydana gelmektedir.

Her i gn yaklak 2 kii srekli igremezduruma dmekte , ve yine her i gn 1 2kii kaza sonucu yaamn yitirmektedir.

naat sektrmzdeki i kazalarnn birolumsuz zellii de lmle sonulanan kaza orannnbykldr. Trkiyedeki tm i kazalarnn % 1.3 lmle sonulanrken inaat sektrmzdeki ikazalarnn % 3.2 si lmle sonulanmaktadr.

5.2. Dier Kollaryla Saysal KarlatrmalarSSK statistiklerinden yararlanlarak inaat sektrTrkiyedeki dier i kollaryla karlatrldndau bulgular dikkati ekmektedir :o Toplam kaza says bakmndan naat Sektru birincisrada yer almakta,Metalden Eya mali,Kmr Madenciliive Dokuma Sanayii i kollar onu izlemektedir.


17/27

17

o lmle sonulanan kaza says bakmndanyine naat Sektr birinci srada yeralmakta, Kmr Madencilii,Nakliyat Koluve Gda Maddeleri Sanayii onu izlemektedir.

5.3. Karlatrma ltleriKonuyla ilgili aratrmalarda eitli karlatrmaltleri kullanlmaktadr. Aada, bu ltlerden nemliolanlar tantlmtr.

5.3.1. Kaza Skl (ks)

ks = K.10 = kaza says_x 10A alan ii says

Kaza skl, lke, sektr veya iletmeler dzeyinde,genellikle bir yl olarak seilen belirli bir almadnemi iin, alan 1000 kii bana den i kazassaysn gstermektedir.

5.3.2. Kaza Tekrarlama Oran (kf) (Kaza Frekans)

kf = K x 106 = kaza says x 106

H allan saat toplam

Kaza tekrarlama oran, belirli bir dnem iinallan bir milyon i saati bana den kaza saysnvermektedir.

5.3.3. Kaza Arlk Oran (ka)

Tk x 103 kaybedilen ign saysx103

ka = ------- = ---------------------------H allan saat toplam

Bu lt, belirli bir dnemde meydana gelen i kazalarnn

saysal durumunu deil, neden olduu i gn kaybasndan nemini saptamak iin kullanlmaktadr. Kazaiddet Oran olarak da adlandrlan bu lt, kazalarnedeniyle, allan bin saat bana ne kadar i gnkaybedildiini gstermektedir.

5.4. Kaza Skl Bakmndan naat Sektrmzn Dier Kollar ve D lkelerin naat SektrleriyleKarlatrlmas

Kaza says bakmndan Trkiyedeki i kollar arasnda ilksrada yer alan inaat sektrmz kaza skl bakmndann sralarda yer almamaktadr.D lkelerle


18/27

18

karlatrldnda, dikkati eken husus, kaza skldeerlerinin batl lkelerdeki deerlerden birka katdaha byk olmasdr. Ayrntl bilgi kurs srasndasunulacaktr.

6. TRKNAAT SEKTRNDEK KAZALARINA AT ARATIRMABULGULARINDAN RNEKLER

Yazarn doktora teziyle ilgili aratrmalar kapsamnda,SSK Genel Mdrl arivlerinde bulunan 3347 inaat ikazas incelenmi, eitli kriterlere gre analizler vedeerlendirmeler yaplmtr. Kurs Notu nda birka rnekbulguya yer verilebilmitir. Ayrntl bilgi, kursun

ilenmesi s

ras

nda kat

l

mc

lara sunulacakt

r.

Ayrca, tablolardaki deerlerin kurs srasnda,katlmclarn da katksyla yorumlanp tartlmasnndaha yararl olaca dnlerek metin blmlerinde buhususa yer verilmemitir.

6.1 Zamansal Dalm rnekleri

Tablo 6-1: ncelenen Gelen Kazalarnn, Saatlerine

Gre Say

sal Da

l

mlar

LM YARALANMA TOPLAMSaatleri Say % Say % Say %

1.(08-09) 94 10.4 226 15.5 320 13.52.(09-10) 121 13.4 191 13.1 312 13.23.(10-11) 130 14.4 212 14.5 342 14.54.(11-12) 132 14.6 194 13.3 326 13.85.(13-14) 75 8.3 107 7.3 182 7.7

6.(14-15) 98 10.8 173 11.8 271 11.57.(15-16) 123 13.6 166 11.4 289 12.28.(16-17) 132 14.6 192 13.1 324 13.7

905 1461 2366


19/27

19

Tablo 6-2 : ncelenen Kazalarnn Haftann GnlerineGre Saysal Dalmlar

LM YARALANMA TOPLAMGnler Say % Say % Say %

Pazartesi .. 238 16.2 320 17.0 558 16.7Sal ....... 227 15.5 280 14.0 507 15.2aramba.... 222 15.1 282 15.0 504 15.1Perembe.... 217 14.8 266 14.2 483 14.4Cuma........ 194 13.2 290 15.4 484 14.5Cumartesi... 185 12.6 259 13.8 444 13.3Pazar....... 165 11.2 173 9.2 338 10.lSaptanamayan 20 1.4 9 0.5 29 0.9

1468 1879 3347

Tablo 6-3: ncelenen Kazalarnn Yln AylarnaGre Saysal Dalmlar

LM YARALANMA TOPLAM

Aylar Say % Say % Say %

Ocak......... 79 5.4 127 6.8 206 6.2ubat ....... 56 3.8 105 5.6 161 4.8Mart......... 80 5.5 135 7.2 215 6.4Nisan........ 133 9.1 155 8.3 288 8.6Mays........ 147 10.0 152 8.1 299 8.9Haziran...... 159 10.8 194 10.3 353 10.6Temmuz ...... 179 12.2 190 10.1 369 11.0Austos ..... 149 10.2 173 9.2 322 9.6

Eyll ....... 143 9.7 173 9.2 316 9.4Ekim ........ 133 9.1 167 8.9 300 9.0Kasm ....... 111 7.6 174 9.3 285 8.5Aralk ...... 84 5.7 127 6.8 211 6.3Saptanamayan 15 1.0 7 0.4 22 0.7

1468 1869 3347


20/27

20

Tablo 6-4: ncelenen Kazalarnn antiye Trlerine

Gre Saysal Dalmlarantiye LM YARALANMA TOPLAMTr Say % Say % Say %

Bina....... 835 56.9 1155 61.5 1990 59.5Yol ....... 192 13.1 220 11.7 412 12.3Demiryolu.. 26 l.8 52 2.8 78 2.3Kanal ..... 92 6.3 58 3.1 150 4.5Kpr ..... 19 1.3 96 5.1 115 3.4Tnel ..... 17 1.2 20 1.1 37 1.1Liman ..... 22 1.5 27 1.4 49 1.5Baraj ..... 58 4.0 74 3.9 132 3.9

Y

k

mleri 49 3.3 4 0.2 53 1.6Enerji Nakil 53 3.6 83 4.4 136 4.1

Dier ...... 105 7.2 90 4.8 195 5.81468 1879 3347

Tablo 6-5: ncelenen Kazalarnn antiyelerinByklklerine Gre Saysal Dalmlar

antiyede alan LM YARALANMA TOPLAMi Says Say % Say % Say %

1 100 827 56.3 951 50.6 1778 53.1

11 - 50 272 18.5 341 18.2 613 18.351 100 70 4.8 116 6.2 186 5.6101 500 88 6.0 159 8.5 247 7.4500 + 41 2.8 48 2.6 89 2.7Saptanamayan 170 11.6 264 14.1 434 13.0

1468 1879 3347

Tablo 6-6: ncelenen Kazalarnn, KazayaUrayanlarn teki Unvanlarna GreSaysal Dalmlar

Kazaya Urayan

n LM YARALANMA TOPLAMteki nvan Say % Say % Say %

Dz (Vasfsz)i 786 53.5 907 48.3 1693 50.6Usta ............. 369 25.1 598 31.8 967 28.9rak ............ 12 0.8 21 1.2 33 1.0Nezareti Personel 54 3.7 29 1.5 83 2.5 Mak.Operatr 74 5.0 36 1.9 110 3.3Tat ofr ..... 22 1.5 50 2.7 72 2.2Operatr-ofr Yard. 67 4.6 80 4.3 147 4.4Teknik Personel ... 49 3.3 41 2.2 90 2.7

Dier Elemanlar ... 35 2.4 117 6.2 152 4.51468 1879 3347


21/27

21

Tablo 6-7: ncelenen Kazalarnn Kaza Tiplerine

Gre Saysal Dalmlar (Ana Gruplar)

LM YARALANMA TOPLAMNo. Kaza Tipi Say % Say % Say %

01 nsan Dmesi.... 538 36.6 426 22.7 964 28.802 Malzeme Dmesi.. 139 9.5 202 10.8 341 10.203 Malzeme Sramas 5 0.3 158 8.4 163 4.904 Kaz Kenarnn

Gmesi .......... 98 6.7 40 2.1 138 4.105 05 Yap Ksmnn

kmesi .......... 86 5.9 24 1.3 110 3.306 Elektrik arpmas 212 14.4 34 1.8 246 7.307 Patlayc Madde

(Dinamit)Kullan-mndaki Kazalar... 37 2.5 65 3.5 102 3.0

08 Yap Mak.Kazalar.. 162 11.0 59 3.1 221 6.609 Tezgahlara ve Mak.

Elemanlarna UzuvKaptrma ......... - - 525 27.9 525 15.7

10 Malzeme Arasnda-Altnda Uzuv

S

k

mas

........ 1 0.1 180 9.6 181 5.411 El Alet.Ele Vurma - - 36 1.9 36 1.112 Sivri Ulu, Keskin

Kenarl Cis.Yaral. - - 70 3.7 70 2.113 antiye i Trafik

Kazalar ......... 151 10.3 26 1.4 177 5.314 Dier Tipteki Kaz. 39 2.7 34 1.8 73 2.2

1468 1869 3347

7. TRKYEDE NAAT KAZALARINA NEDENOLAN GVENSZ DURUM VE DAVRANILAR

Bu aratrmada, mahkemelerde dava konusu olan 400 inaat ikazas dosyas iin uzman bilirkiiler tarafndandzenlenen raporlar incelenmi, kazalara yol aan gvensizdurum ve davranlar saptanm, zet bilgiler aadasunulmutur.


22/27

22

Tablo 7-1: Trkiyedeki naat Kazalarna Neden OlanGvensiz Durum ve Davranlar:

Etkili OlduuKod KazaNo. Gvensiz Durum veya Davran Says %

01 lerin, Yetkili ve Sorumlu TeknikElemanlarn Denetiminde Yrtl-memesi ........................... 47 11.8

02 Uygun Nitelikte ve Yeterli SaydaNezareti Elemanlarn Grevlendi-

rilmemesi ........................ 10 2.503 lerin, Uygun Olmayan NiteliktekiEkiplere veya Kiilere Yaptrlmas 31 7.8

04 Gzetim ve Denetim GrevininGerektii gibi Yaplmamas ........ 74 18.5

05 alanlarn Gvenlii KonusundaEitilmemesi, Gerekli UyarlarnYaplmamas ...................... 21 5.3

06 Korkuluk, Tahta Perde, ksa GibiKoruyucu Tertibatlarn HiYaplmamas ...................... 103 25.8

07 Korkuluk, Tahta Perde, ksa GibiKoruyucu Tertibatlarn YetersizDzeyde Bulunmas ................ 25 6.3

08 Kiisel Koruyucu Aralarn yerin-De Bulundurulmamas veya alan-lara Verilmemesi ................. 41 10.3

09 Salam ve Yeterli Miktarda Malzemesinin ve Aralarn yerindeBulundurulmamas ................. 9 2.3

10 Fen ve Sanat Kurallarna AykrUygulamalar Yaplmas ............ 101 25.3

11 al

ma S

ras

ndaki Hatal

(Tedbirsiz ve Dikkatsiz)Davranlar 179 44.812 Yaplan uyarlarn Dikkate

Alnmamas ....................... 11 2.813 Makine, Ara ve Gerelerin Amaca

Aykr veya Tehlikeli BiimdeKullanlmas ..................... 26 6.5

14 Verilen Kiisel KoruyucununKullanlmamas ................... 15 3.8

15 Koruyucu Tertibatlarn Yaptrlma-snn verenden stenmemesi .... 22 5.5

16 Kiisel Koruyucu Aralar

n veUygun Nitelikteki Malzemesinin


23/27

23

verenden stenmemesi .......... 10 2.5

17 Bilgi ve Tecrbe Alan DndaKalan lerde allmas ....... 18 4.5

18 Yaplarn, Ruhsata Uygunluk ve Gvenlii Asndan, KamuKurulularnca Denetlenmemesi ... 21 5.3

19 Yetkililerden zin AlnmadanTehlikeli Sahasna Girilmesi.. 28 7.0

20 Dier Gve.Dur. ve Davr.......... 24 6.021 Kanlmaz Durumlar ............. 36 9.0

Tablo 7-2: Kazalarnda Kusurlu Bulunanlar ve Ortalama

Kusur Oranlar

SraNo. Kusurlu Bulunan

KazaSays

%

OrtalamaKusurOran

1 veren 277 69.3 4.3/8 (%54)2 Kazaya Urayan 271 67.8 3.7/8 (%46)3 Taaron 57 14.3 3.3/8 (%41)4 antiye efi 54 13.5 2.5/8 (%31)5 Usta 39 9.8 2.6/8 (%33)

6 Kalfa-Formen 36 9.0 2.4/8 (%30)7 i 22 5.5 3.0/8 (%38)8 Mak.Operatr 22 5.5 2.8/8 (%35)9 nc ahs 22 5.5 1.7/8 (%21)10 Belediye v.b.Kurulu 20 5.0 2.3/8 (%29)11 Fenni Mesul(T.U.S) 16 4.0 1.9/8 (%24)12 avu 13 3.3 3.0/8 (%38)13 antiye Bekisi 6 1.5 1.8/8 (%23)14 Dierleri 13 3.3 2.8/8 (%35)

Tablo 7-3: verenlerin Kusurlu Bulunma Nedenleri

Sra Kaza Grup GenelNo. Kusurlu Bulunma Nedenleri Says % %

1 Korkuluk,Tahta Perde,ksa gibiKoruyucu tertibatlar yaptrmamak 75 27.1 18.8

2 leri,Yetkili ve Sorumlu TeknikElemanlar Denetiminde Yrtmemek 45 16.3 11.3

3 Fen ve Sanat Kurallarna Aykr

Uygulamalar Yaptrmak .......... 38 13.7 9.54 Kiisel Koruyucularyerinde


24/27

24

Bulundurmamak veya alanlaraVermemek........................ 36 13.0 9.0

5 Gzetim ve Denetim GreviniGerektii Gibi Yapmamak 27 9.8 6.8

6 leri, Uygun Olmayan NiteliktekiKiilere veya Ekiplere Yaptrmak 17 6.1 4.3

7 Korkuluk,Tahta Perde,ksa gibiKoruyucu Tertibatlar YetersizDzeyde Yaptrmak............... 13 4.7 3.3

8 Salam ve Yeterli Miktarda Malzemesini ve AracyerindeBulundurmamak................... 8 2.9 2.0

9 alanlar, GvenliiKonusunda Eitmemek, Gerekli

Uyar

lar

Yapmamak.............. 7 2.5 1.810 Uygun Nitelikte ve Yeterli SaydaNezareti Elemanlar Grevlendir-memek .......................... 6 2.2 1.5

11 Dier Nedenler ................. 5 1.8 1.3277

Tablo 7-4: antiye eflerinin Kusurlu Bulunma Nedenleri

S

ra Kaza Grup GenelNo. Kusurlu Bulunma Nedenleri Says % %

1 1 Gzetim ve Denetim GreviniGerektii gibi Yapmamak.... 25 46.3 6.3

2 Korkuluk,Tahta Perde,ksaGibi Koruyucu TertibatlarYaptrmamak................ 12 22.2 3.0

3 Fen ve Sanat KurallarnaAykr Hatal UygulamalarYaptrmak.................. 6 11.1 1.5

4 al

anlar

GvenliiKonusunda Eitmemek, Gerek-li uyarlar Yapmamak...... 3 5.6 0.8

5 leri, Yetkili ve SorumluTeknik Elemanlar Denetimin-de Yrtmemek............. 2 3.7 0.5

6 Koruyucu TertibatlarYetersiz Dzeyde Yaptrmak 2 7.4 1.0

7 Dier Nedenler............ 4 7.4 1.054


25/27

25

8. NAAT UYGULAMALARINDA GVENLN SALAMANIN

TEMEL PRENSPLER

nat sektrmzn i kazas says bakmndan tmi kollar arasnda birinci srada yer ald, srekliigremezlikle ve lmle sonulanan kaza oranlarnn dierikollarndan ok daha fazla olduu, inaat uygulamalarnnar ve tehlikeli iler snfnda olduu gznndebulundurularak her projenin ilk admndan itibaren almahayatyla ilgili mevzuat hkmlerine kesinlikleuyulmaldr. ilerin ie giri salk raporlar alnmas,periyodik salk kontrolleri yaptrlmal, 18 yandoldurmayanlar istihdam edilmemeli, sigortasz ii

al

t

r

lmamal

, yap

i defteri, i teftii defteri v.b.belgeler mevzuata uygun biimde bulundurulmal vedzenlenmeli yasal adan eksik ya da yetersiz bir hususkalmamaldr. i Sal ve Gvenlii Kurulununbulunmas gereken nitelikteki iyerlerinde bu kuruloluturulmal ve ilgili tzkteki esaslar erevesindeaktif grev yapmas salanmaldr.

gvenliini dorudan ilgilendiren yasalar (Kanunu, Sosyal Sigortalar Kanunu v.b.), i Sal ve Gvenlii Tz, Yap lerinde i Sal ve Gvenlii Tz ile uygulama konusuyla ilgili olan dier

tzk ve ynetmelikler el altnda bulundurulmal, izlenmelive uygulanmaldr.

Her iverenin yap ilerini, fenni yeterliibulunan kiilerin teknik gzetimi ve sorumluluu altndayrtmesinin yasal zorunluluk olduu gznndebulundurularak uygulama kk lekli olsa dahi mutlaka birteknik eleman (antiye efi) grevlendirilmelidir.

antiyede salkl bir i gvenlii organizasyonuoluturulmal, rgt yaps, yetki ve sorumluluk dalmnet olarak belirlenmelidir.

Byk lekli antiyelerde en uygun zm olarak,tm mesaisini dorudan bu konuya ayracak i gvenliimhendisleri istihdam edilmelidir. Koullara gre firma yada antiye dzeyinde, bu konuda uzman kiilerin danmanolarak grevlendirilmelerinin yarar salayaca dikkatealnmaldr.

zlenmesi ve uygulanmas gereken yrrlkteki igvenlii mevzuatnn yansra, antiyedeki uygulamalarladorudan ilgili olan i gvenlii kurallarndan oluanbiri ynetmelik hazrlanmaldr. Pratik adan byk yararsalayan byle bir ynetmelik tm alanlara okutulmal,

gerekli a

klamalar yap

lmal

ve al

anlar

n, buynetmelii okuyup rendiklerini ve belirtilen gvenlik


26/27

26

kurallarna uyacaklarn taahht ettiklerini gsterirbiimde imzalar alnmaldr.

Yukardaki i ynetmeliin yansra nemi ve

zellii bulunan iler ve bu ileri gerekletirecek elemanveya ekipler iin uyulmas gereken gvenlik kurallarnieren talimatlar, ya da kk el kitapklarhazrlanmal, konuyla ilgili elemanlara (tutanakimzalatlarak) verilmelidir. rnein, beton ileri gvenliktalimatlar, vin operatrleri iin gvenlik talimatlar,frler iin gvenlik talimatlar v.b.gibi.

Yaplan ilerin zelliine gre alanlaraverilmesi gereken kiisel koruyucu aralar (baret, gvenlikkemeri, lastik eldiven, lastik ayakkab, maske v.b.)alanlara tek tek verilmeli, teslim-tesellm tutanaklar

dzenlenmeli, iinin, szkonusu kiisel koruyucu aralarsalam ve kullanlabilir durumda teslim ald, herhangibiruyarya gerek kalmakszn alrken kullanmay taahhtettii tutanakta belirtilmeli ve imzas alnmaldr.

Alt yklenicilerle (gtr usulle i yapan kkekipler de dahil) mutlaka yazl szlemeler dzenlenmelive szlemelerde yaptklar ilerle ilgili gvenliknlemlerinin alnmasndan sorumlu olduklar tartmaya yolamayacak biimde ak ve net ifadelerle belirtilmelidir.Bunlarn seimine zen gsterilmeli yaptklar ileryeterli dzeyde denetlenmelidir.

gvenlii eitimine nem verilmeli, iilere,yapacaklar ilerle ilgili gvenlik nlemleri retilmelive bu husus tutanakla (iinin imzas alnarak)belgelenmelidir.

Firma dzeyinde ve byk antiyelerde periyodikolarak i gvenlii eitim seminerleri dzenlenmeli ayrcaformenler, ustalar, i makinas operatrleri gibi meslekgruplar iin, uzmanlk alanlaryla ilgili zel programlaruygulanmaldr. Szkonusu programlarn yapldtutanaklarla belgelenmeli, katlanlara ve baarylatamamlayanlara belgeleri verilmelidir.

Vasfsz iiler sorunu ve zellikle bu grubun igvenlii konusundaki olumsuz etkileri ihmal edilmemeli,eitimlerine zen gsterilmeli, deneyim gerektiren vetehlike arzeden ilerde altrlmamaldr.

Uzmanlk gerektiren ve gvenlik asndan nemtayan iler (patlayc madde kullanm, elektrik ileriv.b.) kesinlikle o konuda yeterlik belgesine sahip kii(veya ekiplere) yaptrlmaldr.

gvenlii kurallarna uymaya zen gsterenelemanlar takdir edilmeli, rnek gsterilmelidir. Aykr

davrananlar nce szl, tekrar halinde yazl olarakuyarlmal, buna ramen i disiplinine, gvenlik


27/27

27

kurallarna uymamakta srar eden ve bu tutumuyla kendisininve i arkadalarnn can gvenliini tehlikeye sokanelemanlar derhal iten karlmaldr.

makinalar

n

n, ta

tlar

n, dier makine vearalarn, gvenlik asndan nem tayan malzemelerin vetehlikeli yap ksmlarnn periyodik kontrolleri vebakmlar tzk ve ynetmeliklerde belirtilen esaslara vezaman aralklarna uygun biimde gerekletirilmeli,saptanan bulgular, yaplan ilemler iin raporlardzenlenmeli, kullnmnda saknca grlenler devre dbraklmaldr.

gvenlii konusundaki denetimler srekli olmal,haftalk raporlarda konuyla ilgili almalar ve nemlihususlar belirtilmeli, en ge ayda bir yaplacak

toplantlarda durum deerlendirilmesi yaplarak ileriyednk aktiviteler belirlenmelidir.

antiyede meydana gelen i kazalarnn, yaralanmaveya lmle sonulanmayp hafif atlatlan tm olaylarnanalizi yaplmal, nedenleri aratrlmal hangi gvensizdurum veya davrantan kaynakland, hangi elemanlarnihmalinin ya da hatal davrannn olayda etkili olduuv.b. ayrntlar saptanmal ve ileriye dnk nlemlerplanlanarak uygulamaya konmaldr.

Yukarda sralanan hususlarn temel prensipler olup,

ayrntya girilmediinden yasa, tzk ve ynetmeliklerdeyeralan i gvenlii uygulama nlemlerine bu kapsamda yerverme olana bulunamamtr. Bu temel prensipler ndailgili yasal dzenlemelerin izlenip uygulanmas yetkili vesorumlu teknik elemanlara ve ilgili dier kadrolara denbalca grevdir.

gvenliini salamaya ynelik abalarn insanyaamna verilen deerin bir ls olduu, bazen ok basitve masrafsz bir nlemin alan bir insann yaamnkurtard unutulmamaldr.

İŞ gÜvenlİĞİ kurs notlari

Documents