SALII VE GVENLYRD. DO. DR. OYA CENGZ

Sal ve Gvenliinin Tanm, Amac ve nemi i Sal ve Gvenlii mevzuatlar Kazas ve Meslek Hastalklar ve Maliyetleri: Giri, lkemizdeki Kazalar ve Meslek Hastalklar statistikleri, Kazas ve Meslek Hastalklarnn Nedenleri: Fiziksel, Kimyasal ve Mekanik Tehlikeler, Elektrikle alma ile Meydana Gelen Tehlikeler, Tehlikeli Yntem ve lemler, yeri Ortamndan Kaynaklanan Tehlikeler Kaza Oluum Teorileri: Tek faktr teorisi, Enerji teorisi, nsan faktrleri kuram, Kaza/olay kuram, Sistem kuram, Kombinasyon kuram, ok etken teorisi, Domino teorisi

Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemleri

Giri, Genel Prensipleri, Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemlerinin Faydalar, Risk Ynetim Gereksinimleri ve Kltr

Sal ve Gvenlii Risk Ynetim Yaps: Genel, Yetki ve Sorumluluklar, Yntem, Risk Ynetimi Uygulamas

Sal ve Gvenlii Standartlarnn Geliimi

OHSAS 18001-1999 Sal ve Gvenlii Ynetim SistemiOHSAS 18002-2000 Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemi Uygulama Klavuzu: OHSAS 18001- Sal ve Gvenlii Ynetim Sisteminin Yararlar SG Ynetim Sistemi Elemanlar, OHSAS 18001in Maddeleri

Risk Tanm ve Risk Deerlendirmesi

Giri, lkemizdeki Mevzuat Risk Analizinin ve Ynetiminin Yararlar, Risk Analizinin ve Ynteminin Problemleri, Risk Ynetim Prosesi, Meslek Hastal Risk Ynetim Prosesi

Risk Deerlendirme MetodolojileriGiri, Risk Haritas, Tehlike Analiz Tipleri: n Tehlike Analizi, Gvenlik Analizi Olursa Ne Olur?, Birincil Risk Analizi, Risk Deerlendirme Karar Matrisi,

Tehlike ve letilebilme almas, Hata Aac Analizi, Olas Hata Trleri Etkileri Analizi, Gvenlik Denetimi, Olay Aac Analizi, Neden-Sonu Analizi, Tehlike Snflandrma ve Derecelendirme

1. Avc, A. 2003. Yerlerinde i Sal ve Gvenlii Mevzuat, Alfa Yaynlar, stanbul.

2. Centel, T. 2005. i Sal ve Gvenlii Mevzuat, Trkiye Metal Sanayicileri Sendikas, ktisadi letmesi MES Yaynlar,

3. zkl, . ...... Sal, Gvenlii ve evresel Etki Deerlendirmesi, Trkiye Metal Sanayicileri Sendikas, ktisadi letmesi MES Yaynlar, 510 sayfa.

4. zkl, . 2005. Sal ve Gvenlii, Ynetim Sistemleri ve Risk Deerlendirme Metodolojileri, Trkiye veren Sendikalar Konfederasyonu, Yayn No: 246, 502 sayfa.

5. zdemir, N.K. 2004. Sal ve Gvenlii, stanbul Barosu Yayn, 95 s.

6. TSK, 2004. Sal ve Gvenlii Mevzuatndaki Deiiklikler ve veren Ykmllkleri Semineri, TSK PERYN, Yayn No: 241, Mays, stanbul.

7. Yiit, A. 2005. Gvenlii ve i Sal, Aktel Yaynlar, stanbul.

8. 2010. yeri ve Ortak Salk Gvenlik Birimleri Mevzuat Asndan veren Ykmllkleri Semineri, TSK Yayn No: 304, stanbul.

sal ve gvenlii almalarnn amac,

i kazalar ve meslek hastalklarndan alanlar korumak, daha salkl bir ortamda almalarn salamaktr.

Ancak iki husus daha vardr ki bunlar da gz ard etmemek gerekir, bunlardan biri retim gvenliini salayarak verimi artrmak dieri ise iletme gvenliini salamaktr.

kazalar ile meslek hastalklarnn neden olduklar kayplar en aza indirmek amacyla, bilimsel aratrmalara dayal gvenlik nlemlerinin saptanmas ve uygulanmas dorultusundaki almalar ise ksaca i gvenlii terimi iinde toplanmaktadr.

Genel anlamda i gvenlii kavram alanlarn, iletmenin ve retimin her trl tehlike ve zararlardan korunmasn iermektedir. nsan hayatnn ncelik tamas nedeniyle, iletme ve retim gvenlii konularnn ikinci planda kald ve uluslararas alanda i gvenlii kavramyla genel olarak alanlarn gvenliinin ifade edildii grlmektedir.

Dnya Salk rgt (WHO) ile Uluslararas alma rgt (ILO)

Sal ve Gvenliini,

Tm mesleklerde iilerin bedensel, ruhsal, sosyal iyilik durumlarn en st dzeye ulatrmak ve bu dzeyde srdrmek, iilerin alma koullar yznden salklarnn bozulmasn nlemek, iileri altrlmalar srasnda sala aykr etmenlerden oluan tehlikelerden korumak, iileri fizyolojik ve psikolojik durumlarna en uygun mesleksel ortamlara yerletirmek ve bu durumlar srdrmek,

zet olarak, iin insana ve her insann kendi iine uyumunu salamak olarak tanmlamtr.

sal ve gvenlii denildiinde genel anlamda yalnzca alanlarn deil tm iletmenin ve retimin gvenliinin dnlmesi gerekir. Bu ayr alandaki almalarn birlikte mevcut olmas halinde alanlarn gvenliini tam olarak salamak mmkn olacaktr.

sal ve gvenliinin genel amac, gerek iiye ve gerekse ailesine, iyerine ve dier mercilere gelen ykmllklerin azaltlmas ve buna bal olarak, lke ekonomisine verdii zararlar nlemektir.

Uluslararas alma rgt'nn (ILO) tespitlerine gre dnyada her dakikada bir ii i kazas veya meslek hastalndan lmektedir. Yine ayn kaynaa gre her yl dnyada ortalama 110 milyon ii i kazas geirmekte veya meslek hastalna yakalanmaktadr. Bunlardan 180 bini yaamn yitirmektedir.

1475 sayl Kanunundaki i Sal ve Gvenlii kavram yerine, 4857 sayl yeni Kanunu muzda daha geni kapsaml ve evrensel bir kavram olan Sal ve Gvenlii (Occupational Health and Safety) kavram kullanlmtr. AB uyum almalar erevesinde 4857 sayl Kanununun 78. maddesine gre kartlan yeni ynetmeliklerle birok yenilikler ngrlmektedir.

Sal ve Gvenlii kavram, i Sal ve Gvenlii kavramndan farkl olarak, tehlikelerin nlenmesinin yannda risklerin ngrlmesi, deerlendirilmesi ve bu riskleri tamamen ortadan kaldrabilmek ya da zararlarn en aza indirebilmek iin yaplacak almalar da iermektedir.

Evrensel anlamda Sal ve Gvenlii; henz bir tehlike olumam, iletmede bir arza olumamken bile iletmede oluabilecek tehlikelerin ve risklerin ngrlerek bunlarn kabul edilebilir olup olmadna karar verme almalarn da beraberinde getirmektedir. Yani yeni kavramla eski reaktif yaklamlar yerini proaktif yaklamlara brakmtr.

BLM 1- KAZASI VE MESLEK HASTALIKLARI

1.1. GR

kazasnn bir ok tanm bulunmaktadr. Dnya Salk Tekilat (WHO) i kazasn nceden planlanmam, ou zaman yaralanmalara, makina ve tehizatn zarara uramasna veya retimin bir sre durmasna yol aan olay olarak tanmlamaktadr.

Uluslararas alma rgt (ILO) ise i kazasn "belirli bir zarar veya yaralanmaya yol aan, nceden planlanmam beklenmedik bir olay" eklinde tanmlamtr.

kazasn alanlarn iyerinde alrken, ie giderken veya eitim esnasnda alana zarar veren, malda hasar oluturan, proseste yavalamaya neden olan ve rn kaybna sebep olan istenmeyen olaylar olarak tanmlayabiliriz.

Meslek hastalnn tanm ise 506 sayl Sosyal Sigortalar Kanununa gre yledir.

"Sigortalnn altrld iin niteliine gre tekrarlanan bir sebeple veya iin yrtm artlar yznden urad geici veya srekli hastalk, sakatlk veya ruhi arza halleri meslek hastaldr."

Meslek hastalklar, Sosyal Sigortalar Kanunu Salk lemleri Tzne ekli meslek hastalklar listesinde 5 ana grupta toplanmtr. Bunlar;

1. kimyasal maddelerle olan meslek hastalklar, 2. mesleki cilt hastalklar, 3. mesleki solunum sistemi hastalklar, 4. mesleki bulac hastalklar ve 5. fiziksel etkenlerle olan meslek hastalklar olarak adlandrlmtr.

yerinde bir i kazas veya meslek hastal ile sonulanan bir durum ortaya ktnda, i kazas veya meslek hastal geirenlerin yaralanmas, sakatlanmas sonucu tbbi mdahale gerekmekte yada ii veya iiler kaybedilmektedir.

Byle bir durum karsnda i kazas veya meslek hastalklarnn mevcut yasalara gre incelenmesinde idari para cezas, maddi ve manevi tazminat davalarna varan sonulara neden olabilmektedir.ilerin zarar grmesinin yannda iletme ierisindeki makineler, prosesler zarar grebilmekte, malzeme veya ekipman kayb yaanabilmektedir.

yerlerinde i kazalar ile meslek hastalklarnn getirdii direkt maliyetlerin yannda dolayl maliyetlerde hesaplansa, i sal ve gvenlii politikalar byk bir titizlikle hazrlanr ve i sal ve gvenlii ile ilgili kurallar ok daha nemle uygulanabilirdi.

25 yl nce ngiltere Endstri Konfederasyonunun (CBI), Sal ve gvenlii konusunda yaplan Robens Komisyonu'nda yapt bir aklamada;

"irket baznda, i kazalar ve meslek hastalklarnn dourduu maliyetleri derhal ve basit bir ekilde lebilecek bir formln gelitirilmi olunmas halinde i kazalarnn ve bunun sonucunda meydana gelen yaralanmalarn, sakatlanmalarn ve lmlerin azaltlmasnda ok nemli bir katk olaca" belirtilmitir.

Bununla birlikte , yaptrma sahip bir birim olan ngiltere Sal ve Gvenlii Kurulu (HSE) yllarca i sal ve gvenlii ile karllk arasnda bir balant olduunu savunmutur.

letmeler, kazalarn gerek maliyetini belirleyemedii ve bu bilince sahip olmadklar srece kazalar azaltmak veya kazalarn nne gemek mmkn deildir.

kazalar ve meslek hastalklar dolaysyla meydana gelen zararn bykl, iyerindeki yneticilerin tehlikeleri belirlememesi ve kontrol edilebilecek riskleri nceden tespit edememesi halinde tamamen ansa kalmtr.

kazalar ile meslek hastalklar nedeniyle oluabilecek zarar azaltabilmek iin iletmelerin i sal ve gvenlii iin btelerinde bu konulara ayracaklar fon bulunmal, ynetimin i sal ve gvenliikonularnn nemi asndan bilinli olmas ve bu konularda kararl ve etkili kurallarn uygulanmasnn salanmas gerekmektedir.

ngiltere Sal ve Gvenlii Kuruluu, (HSE - Health and Safety Executive) nlenebilir i kazalar nedeniyle oluan kayplarn maliyetini belirlemek ve firmalarn karlaacaklar kayplarn nedenlerini kontrol edebilmelerini amalayan bir "Maliyet Metodolojisi gelitirmitir.

Bu amac gerekletirmek iin bu metodoloji " Kazas" tanmn ok geni kapsaml olarak ele almaktadr.

Kazas sonucu yaralanma, sakatlanma, lm veya kiinin iini yaparken hastalanmas, binaya, tesise, ekipmanlara veya malzemelere yahut evreye zarar vermesiyle ilgili kayplar veya i kayb ile sonulanan herhangi planlanmam olaylarn tm i kazas olarak deerlendirilmitir.

HSE kaza maliyetlerinin gerek maliyetlerini belirleyebilmek amacyla eitli endstri alanlarndaki firmalarda meydana gelmi i kazalar zerinde almalara balam ve be ayr i kolundaki iletmelerde alma yrtmtr.

Yaplan almalarda zerinde allan olaylarn tm, yukarda belirtilen kaza tanmna uygun olarak kayplar belirlenen eie gre kaydedilmitir.

Daha sonra, her kazann maliyeti hesaplanm ve kazalarn nedenlerine gre kazay nleme nlemleri ile kaza maliyeti arasnda balant olup olmad aratrlmtr.

Be ayr i kolunda yaplan sz edilen bu aratrma yaklak 18 hafta iinde 3626 kaza incelenerek tamamlanm, bu aratrmaya katlan firmalarn hi birinde aratrma sresince byk boyutlarda kaza meydana gelmemitir. Bunun yan sra i kaybn artracak lde sakatlanmalara, davalara ve zel tazminatlara maruz kalnmtr.

almalar sonucunda elde edilen kaza maliyetleri;

Bu iletmelerin toplam finansal kaybnn, 87.507 ngiliz Sterlin'i ve bu kazalarda retim durmas nedeniyle oluan i kaybnn 157.568 Sterlin olduu, toplam kaybn 245.075 Sterlin'e ykseldii tespit edilmitir.

Bu lekteki kayplar, projenin tm sresi zerine uyarlandnda;

naat yapan bir firmann proje bedelininin % 8'ini, Mandra ilerini yapan bir firmann isletme maliyetinin %1.4'n, Nakliyat iini yapan bir firmann krnn % 37'sini, Petrol arama iini yapan bir firmann potansiyel retiminin % 14. 1'ini, Salk hizmeti veren bir hastanenin yllk iletme maliyetinin % 5'ini oluturmaktadr.

1.2. lkemizdeki Kazalar Ve Meslek Hastalklar statistikleri

"Neden iyerlerinde Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemi uygulayacaz?" ya da "neden risk deerlendirmesi yapmamz gerekli?" gibi sorularn yantn en iyi ekilde lkemizdeki i kazalar istatistiklerine bakarak verebiliriz.

lkemizde kazalar ve meslek hastalklar ile ilgili en nemli kaynak SSK istatistikleridir.

SSK istatistiklerinin lkenin genel durumunu yanstacak dzeyde olmad dnlse bile istatistikler incelenirse bir ok ey sylenebilir.

ekil-1 Yllara Gre Kazas ve Meslek Hastalklar DalmSSK istatistik yllna gre yllar itibariyle i kazas ve meslek hastalklarnn dalm aada verilmitir.

Yllara gre i kazas ve meslek hastalna urayan ii saylarnda azalma olduu grlmekte ise de, kaza saysnn mutlak bir deer olmasndan dolay kyaslama yapmak iin yeterli deildir.

gren saysnn, allan saatler toplamnn iletmeden iletmeye hatta ayn iletmenin deiik birimleri iin farkl olmasndan dolay, salt kaza saysnn bilinmesi fazla bir anlam ifade etmemektedir. zellikle kyaslama asndan i kazas sklk hz ve i kazas arlk oranlarna ihtiya vardr.

Bir iyerinde i kazas veya meslek hastalna urayan ii, en yakn salk kuruluuna kaldrlarak ayakta veya yatarak tedavi altna alnr. Bu dnem iinin "geici igremezlik" halinde bulunduu bir dnemdir.

506 sayl Sosyal Sigortalar Kanununun 19. maddesine gre, geici i gremezlik hali sonunda Kuruma ait veya Kurumun sevk edecei salk tesisleri salk kurullar tarafndan verilecek raporlarda belirtilen arzalarna gre, i kazas veya meslek hastal sonucu meslekte kazanma gcnn en az % 10 azalm bulunduu Kurumca tespit edilensigortal, srekli i gremezlik gelirine hak kazanr.

Yani iinin, meslekte kazanma gcnn en az %10 azalm bulunduu salk kurulu raporu ile belirlenmi ise bu iiye Sosyal Sigortalar Kurumu tarafndan srekli i gremezlik geliri balanr.

SSK istatistiklerine gre lkemizdeki srekli i gremezlik denei deme sebeplerinin yllara gre dalm ekil- 2 de verilmitir.Yllara gre srekli i gremezlik geliri balanan iilerin saysna bakldnda byk bir azalma olmad gzlemlenmektedir.ekil-2 Srekli Gremezlik Nedenlerinin Yllara Gre Dalm

SSK istatistiklerine gre lkemizdeki i kazas, meslek hastal veya dier nedenlerden len iilerin lm sebeblerinin yllara gre dalm ekil-3de verilmitir. lm nedenlerinin yllara gre dalm grafii incelendii takdirde zellikle i kazas geirmi iilerin lm oranlarnda son ylda ok byk bir deiiklik olmad gzlemlenmektedir.ekil-3 lm Nedenlerinin Yllara Gre Dalm

SSK istatistiklerine gre, 2002 ylnda Trkiyede 72 bin 344 i kazas meydana gelmi, 601 ii de meslek hastalna yakalanmtr.

kazas geiren 72 bin 344 kiinin % 1,2si lm, % 2,5una da Sosyal Sigortalar Kurumu tarafndan srekli i gremezlik deneibalanmtr.

Meslek hastal nedeniyle lmlerde ise dier yllara oranla azalma olduu gzlemlenmektedir, 2002 yl itibariyle meslek hastalna yakalanan 601 kiiden %1i lm, %44ne de srekli i gremezlik denei balanmtr. Ancak meslek hastalklarnn bir ounun sigortaya bildirilmediini de unutmamak gerekir.

SSK statistik Yllna gre geici i gremezlik srelerinin dalm ekil-4de verilmitir.

Grafik incelendiinde geici i gremezlik sresinin 4-7, 8-15, 16-30 ve 31-90 aralklarnda younlat gzlemlenmektedir.ekil-4 Kazalarnn Gecii Gremezlik Srelerine Gre Dalm

SSK yllk istatistiklerine gre meslek hastalklar sonucu oluan geici i gremezlik sreleri ekil-5de verilmitir.

Bu grafie baktmz zaman da ayn i kazas sonucu oluan geici i gremezlik srelerindeki aralklarda younlamann yaand grlmektedir.ekil-5 Meslek Hastalklarnn Geici Gremezlik Srelerine Gre Dalm

Grld zere i kazalar ve meslek hastalklar sonucu ii ve ailesi geri dnlemez kayplara urayabilmekte, iveren ise manevi kayp yannda byk bir maddi kayba uramaktadr, bununla birlikte lkemiz ekonomisi de meydana gelen bu i kazalar ve meslek hastalklar sonucunda denen srekli ve geici i gremezlik denei, maluliyet denei vb. demeler nedeniyle byk kayplara uramaktadr.

2002 yl iin SSK verilerine gre lkemiz i kazas sklk ve arlk hzlar Tablo-1de verilmitir.Tablo-1 2002 Yl Kazalar Sklk Ve Arlk Hzlar

Yaralanma ve hastalk maliyetleri toplam maliyetin kk bir parasdr. kazas ve meslek hastal sonucu meydana gelen toplam maliyeti buzda rneinde inceleyecek olursak asl nemli maliyetin buz dann zerinde grnen ksmda deil suyun altndakalan kayalk ksmda olduunu grrz (ekil-6).

Suyun yznde kalan ksm yani grnen ksm direkt (grnr maliyet) maliyeti, suyun altnda kalan yani grnmeyen ve buz dann 2/3 'n oluturan byk ksm indirekt (grnmez maliyet)maliyetleri ifade etmektedir.

ndirekt maliyetlerin nelerden ibaret olduunu ve nasl belirlenebileceini kesin olarak bilmek ise olduka zordur.

ndirekt maliyetler, genellikle i kazas sonucunda hemen ve nceden hesaplanamayan, uzun zaman ierisinde oluan maliyetlerdir.

kazalar ve meslek hastalklar sonucu meydana gelen grnr ve grnmez maliyetleri inceleyecek olursak;

Direkt (Grnr) Maliyetler;

lk mdahale, ambulans ve tedavi masraflar, Geici veya srekli i gremezlik ve lm demeleri, iye veya yaknlarna denen maddi ve manevi tazminatlar Sigortaya denen tazminatlar

ndirekt (Grnmez) Maliyetler;

letmenin, makinelerin, prosesin yada fabrikann bir blmnn yada tamamnn kaybedilmesi, inin retimde almamas nedeniyle i gc ve maliyet kayb, Adli masraflar (Mahkeme) e yeni bir iinin alnmas gerekiyorsa veriminin dk olmasnn getirdii maliyet, Kazann getirdii fazla mesainin maliyeti, Kaza esnasnda, bu blmde iin durmas nedeniyle zaman ve maliyet kayb, Proses, makine veya tezgahn ksmen yada tamamen zarar grmesi nedeniyle tamir yada yeni makine almnn getirdii maliyet, rnn yada hammaddelerin zarara uramas, alanlarn moral bozukluu nedeniyle dolayl yada dolaysz i yavalatmalar, Yeni ii alm gerekiyorsa, iiye verilen eitim ve iinin ii renmesi esnasnda geen srenin getirdii maliyet Brokratik ilemlerle ilgili harcanan zaman ve maddi kayp, Sipariin zamannda teslim edilememesi nedeniyle uranlacak kayplar

vereni maddi ve manevi olarak kayba uratan i kazas ve meslek hastalklarn meydana getiren nedenler nelerdir? Bu nedenlere gz atacak olursak;

1. Fiziksel Tehlikeler:

Titreim Grlt Yetersiz havalandrma Ar Is, nem ve hava hareketleri Yetersiz veya ar aydnlatma

2. Kimyasal Tehlikeler:

Toksik gazlar, organik svlarn buharlar, ergimi haldeki metal gazlar Radyasyona maruz kalma (X nlar, doal ve yapay radyoaktif maddeler, kzltesi ve mor tesi nlar Asitler, bazlar nedeniyle yanma nert tozlar, fibrojenik tozlar, toksik tozlar, kansorejonik tozlar, alerjik tozlar

3. Elektrikle alma le Meydana Gelen Tehlikeler:

Topraklamas yaplmam tezgahlar veya el aletleri Topraklamann belli periyotlarla kontrolnn yaplmamas Elektrik ve aydnlatma tesisatnn periyodik kontrolunun yaptrlmamas Ypranm ve hatal onarlm el aletleri Yetkisiz kiilerin mdahale etmek istemesi Krk ypranm el aletleri Koruyucu baret, eldiven, izme, staka veya tabure gibi kiisel koruyucularn bulunmamas Zeminin yaltlmamas Yksek gerilim ile almada gerekli kurallara uyulmamas

4. Mekanik Tehlikeler:

Makina ve tezgahn ezen, delen, kesen, dnen operasyon koruyucusunun bulunmamas Preslerde ift el kumanda kullanlmamas Preslerde ayak pedal koruyucusu olmamas Transmisyon kaylarnn koruyucusunun taklmam olmas Makina ve tezgah tehlike annda durduracak stop butonun yada swichnin bulunmamas Yetersiz ve uygun olmayan makina ve koruyucu techizat Yetersiz uyar sistemleri Dzensiz ve dank iyeri ortam Makinalarn, kaldrma aletlerinin, kazanlarn, kompresrlerin vb. gerekli bakm ve periyodik kontrollerinin yaplmamas

5. Tehlikeli Yntem ve lemler:

Makina veya tezgahlarda alrken koruyucu techizatn devre d braklmas Baret, gzlk, siper, maske vb. kiisel koruyucularn kullanlmamas Ar yk kaldrma

3mden yksek malzeme istifleme Etiketlenmemi veya yetersiz etiketlenmi malzeme Gereken uyar,ikaz iaret ve yazlarnn konmam olmas Gvenlik kart olmayan kimyasalla alma e yeni balayan iiye alt ile ve i sal ve gvenlii konularnda eitim vermeden altrma Belli aralklarla iilere i sal ve gvenlii konularnda eitim verilmemesi Yeterli ikaz vermeden aralarn altrlmas veya durdurulmas Elektrik kesilmeden tehizat zerinde onarm Onarm esnasnda alter veya beklenmedik bir harekete kar g dmesinin emniyete alnmam olmas alr haldeki tehizatn yalanmas, temizlenmesi, ayarlanmas, Depo ve konteynerlerin tam olarak boaltlp temizlenmeden zerinde onarm ve kaynak yaplmas Yksekten atlama Parlama, patlama ve yangn ihtimali olan yerlerde elektrik tesisatnn exproof olmamas Parlama patlama tehlikesi olan yerlerde sigara iilmesi Ykleme ve boaltma ilemlerinin uygun yntemle yaplmamas Malzemelerin, makinalarn ve tehizatn uygun yerletirilmemesi

6. yeri Ortamndan Kaynaklanan Tehlikeler:

yeri zemini Yetersiz Geitler Yetersiz k yerleri Yetersiz i alan Dzensiz iyeri Merdivenlerde korkuluk olmamas Dularn ve tuvaletlerin alr durumda veya temiz olmamas

Yukarda belirtilen eitli tehlikelerin iyeri ortamnda bulunmas alanlarn srekli i kazas ve meslek hastalna uramalar ihtimali ile kar karya brakmaktadr.

2001 SSK statistik yllna gre lkemizde meydana gelen i kazalarnda en byk yzdeye sahip kaza nedenlerinin dalm ekil-7 de verilmitir. Grafik incelendiinde kaza nedenleri arasndaki en byk yzdeleri, %16 ile den bir cismin yapt travmatizma, %13 ile kesici, batc bir alet, %13 ile dme, %12 ile tat kazalar, %11 ile iki cisim arasnda skma ve %10 ile bir cisim arpmas veya bir cisim altnda kalmaya bal nedenlerin oluturduu grlmektedir.ekil-7 2001 Yl in Kaza Nedenlerinin Dalm

1.3. Kaza Oluum Teorileri

Kaza ani istenmeyen ve planlanmam, genellikle lm, yaralanma veya maddi hasarla sonulanan bir olay olarak tanmlanabilir yada nceden bilinmeyen istem d bir olgu sonras aniden meydana gelip kontrol dna kan ve kiinin bedensel btnlne zararverebilecek yada maddi hasara neden olabilecek nitelikteki olaylardr.

Bize bir bak as kazandrmas asndan kaza ile ilgili baz teorilere ksaca deineceiz;

Tek Faktr Teorisi :

Bu teori, bir kazann tek bir nedenin sonucu olarak ortaya ktn ileri sren grten doar.

Eer bu tek neden tannabilir ve ortadan kaldrlabilir ise kaza tekrar etmeyecektir.

Bu teori genellikle temel salk ve gvenlik eitimi alm kiilerce kabul edilmemektedir.

Enerji Teorisi :

Bu teoriye gre (William Haddon tarafndan ortaya atlmtr) kazalar daha ok muhtemelen enerji transferinde yada enerji transferi esnasnda meydana gelir.

Bu enerji boalmasnn oran nemlidir nk enerji boalmas ne kadar bykse, hasar potansiyeli de o kadar byktr. Tehlikelerin tannmasnda bu kavram ok snrlandrlm ve bu haliyle tek etken teorisine benzemektedir.

Tek faktr teorisinden farkl olarak enerji boalmas nemlidir.

nsan Faktrleri Kuram :

Bu teori kazalar, eninde sonunda insan hatasndan kaynaklanan olaylar zincirine balar.

Teori, insan hatasna yol aan nemli faktr ierir:

Ar yk, uygun olmayan tepki veyerinde olmayan faaliyetler.

Bu teorileri de kaza sebepleri teorileri geni kategorialtnda snflandrlmtr:

Kaza-yatknlk teorileri, ii kabiliyetlerine karlk i talebi teorileri ve psikososyal teoriler.

Kazalarn insan hatalarndan kaynaklanmas bir ok faktre dayanr.

Kukusuz,

kaza yapan iinin eitimsizlii,ie uygun olmay, uyumsuzluu, eitim ve bilgi eksiklii, tecrbesizlii, yorgunluu, heyecanl veya zntl oluu, dalgnl, dikkatsizlii,ilgisizlii, dzensizlii, meleke noksanl ve hastalklar vb. nedenler; ya da iinin her eye karn kurallara uymam olmas da insan faktrne bal temel sebepler arasndadr.

Kaza/Olay Kuram :

Bu teori insan faktrleri teorisinin geniletilmi bir halidir. Ek olarak; ergonomik yetersizlikleri, hata yapma karar ve sistem hatalar gibi yeni elemanlar ortaya karr.

Sistem Kuram :

Teori bir kazann oluabilecei herhangi bir durumu, paradan oluan bir sistem olarak grr: nsan, makine ve evre.

Kombinasyon Kuram :

Bir tek teorinin tek bana btn hadiseleri aklayamayacan savunur. Teoriye gre kazalarn gerek sebebi iki veya daha fazla modelin kombinasyonu ile elde edilebilir.

Epidemiyoloji Kuram :

Teori, evre faktrleri ve hastalk arasndaki ilikiyi belirleme ve alma iin kullanlan modellerin, evre faktrleri ile kazalar arasndaki sebepsel ilikinin aklanmasnda da kullanlabileceini savunur.

ok Etken Teorisi:

Kaza bir ok etken ile birlikte deerlendirilerek analiz edilir. Bu teori ve analiz yntemleri bir ok deneyimli salk ve gvenlik uzmanlar tarafndan da kabul edilip uygulanmaktadr.

Kazalar ok etkenlidir, standart alt uygulamalar, standart alt artlarn olumas sonucu bir hatalar zinciri sonucu meydana gelir.

Domino Etkisi :

Bu teoride olaylar be domino tann arka arkaya sralanarak, birbirini drmesine benzetilerek aklanmtr.

Her kaza be tane temel nedenin arka arkaya dizilmesi sonucu meydana gelir, buna Kaza Zinciri de denir (ekil-8,9).

artlardan biri gereklemedike bir sonraki gereklemez ve dizi tamamlanmadka kaza meydana gelmez.

ekil -8 Domino Etkisi

Kazalarn oluumunu; nsan kaynaklarndaki baz olumsuz unsurlarn, gvensiz durum ve hareketlerle birlikte meydana geldiinde, yaralanma ve kayba sebep olduu eklinde aklayan Domino teorisine, Gvenliinin verdii cevap;

kazann, yine bu olumsuzluk ve eksiklikleri bnyesinde tayan NSAN tarafndan nlenebilecei eklindedir.ekil -9 Kazalar Oluturan elerin (Dominolarn) Anm

BLM 2 - SALII VE GVENL YNETM SSTEMLER

2.1. Giri

ilerin i kazalarna uramalarn ve meslek hastalklarna tutulmalarn nlemek, salkl ve gvenli alma ortamn oluturmak iin alnmas gereken nlemler dizisine i sal ve gvenlii diyebiliriz.

Uluslararas alma rgt (ILO) ile Dnya Salk rgt'nn (WHO) ii sal ve i gvenlii ortak komisyonunda ii salnn esaslar yle belirlenmitir:

1. Btn i kollarnda iinin fiziksel, ruhsal ve sosyo-ekonomik bakmdan saln en st dzeye karmak ve bunun devamn salamak.

2. alma artlar ve kullanlan zararl maddeler nedeni ile ii salnn bozulmasn engellemek.

3. Her iiyi kendi fiziksel ve ruhsal yapsna uygun ite altrmak.

4. zet olarak iin, iiye ve iinin ie uyumunu salamaktr.

Belirlenen amalara ulamak, dolaysyla, i kazalarn ve meslek hastalklarn nlemek Sal ve Gvenlilii Ynetiminin sorumluluundadr.

Sal ve Gvenlilii ynetimine 3 temel grev dmektedir. Bunlar:

1. Tehlikeleri tanmlamak.2. Her tehlike iin riskin boyutunu tahmin etmek ve saptamak.3. Riskin kabul edilebilir olup olmadna karar vermek ve riski kontrol altna almaktr.

alma hayatn, retkenlii ve bunlara bal olarak iletmelerin krllklarn etkileyen bu tip olaylara nlem almak iin, ncelikle mevcut durumun analizi yaplarak risklerin tespit edildii, bu riskleri yok etmek iin yasal ynetmelik, mevzuat ve kanunlara entegre programlarn oluturulduu ve uyguland, btn almalarn belli bir sistematik ierisinde dokmante edildii ve ilgilenenlere duyurulduu, bu yrtlmekte olan almalarn izlenip denetlendii bir takm ynetim sistemleri uygulanmaktadr. Bu sistemlere Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemleri denmektedir.

sal ve gvenlii ynetim sistemi ile ilgili dnyada uygulanan standartlar, kanunlar ve dkmantasyonlar hazrlayan organizasyonladan bazlar unlardr:

American Petroleum Institute (API) National Fire Protection Association (NFPA) American Society of Mechanical Engineers (ASME) Standards New Zealand (SNZ) British Standards Institute (BSI) Occupational Safety and Health Administration (OHSA) Occupational Safety and Health Service NZ Chemical Industry Council Standards Australia International Organization for Standardization (ISO)

Uygulanan baz standartlar ise QS 9000, BS 8800 (Guide To Occupational Health and Safety Management Systems), ILO (International Labor Organisation) Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemi Rehberi:2001, ISA 2000, NPR 5001, OSHA AS/NSZ 4360, OSHA AS/NSZ 4804, OHSAS (Occupational Health and Safety Assessment Series) 18001, OHSAS 18002 Uygulama Rehberidir.

2.2. Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemleri Genel Prensipleri:

Sal ve Gvenlii Standartlar; Sal ve Gvenlii Ynetim sisteminin en iyi ekilde uygulanabilmesi iin, kriterlerden, uygulamalardan ve prensiplerden oluan birletirilmi bir ereve sunarlar. Sal ve Gvenlii Risklerini idare edebilmek iinrisk ynetimi srecinin nasl uygulanaca zerinde pratik tavsiyeler salarlar.

Sal ve Gvenlii Riskleri; Sal ve Gvenliine az nem verilmesinden oluan riskler, ahslarn hastalanmas, sakatlanmas veya lm riski, bununla beraber firmaya ve ahslara kar mali mesuliyet riskleri, organizasyon veya iletmedeki ekipmann, prosesin bir ksmnn yada tmnn kaybedilmesi risklerini btnyle kapsar.

Bu noktada nemli olan, hastalk ve kazalar nlemek iin, risk ynetimi srelerinin bir tanmnn yaplmasdr. Bununla beraber risk ynetimi sreci, organizasyonun finansal ve dier risklerinin ynetiminde de uygulanabilir.

Sal ve Gvenlii Risk Ynetiminin genel prensipleri;

Organizasyonel faktrler, yanl bilgilendirme ve dier konular, iilerin salk ve emniyet sonularna ve irketin nihai karllna etki eder. Hastalk ve sakatlkla sonulanan sreler zaman iinde gelitirilir ve mdahale imkanlar salanabilir. Ancak mdahale iin en iyi zaman bu srecin balangcdr. Hastalk ve sakatlkla sonulanan enerji ve dier stres eitleri, allan iteki ve btnyle toplumdaki kii ve organizasyonlara byk maliyetler yaratr. Sal ve Gvenlii Risklerinin kabul edilebilirlii hakkndaki deer yarglar alglamaya dayanr. Deiik menfaat gruplarnn bu alglamalarn mantkl klmak iin iletiim ve danma iki nemli faktrdr. Sal ve Gvenlii risklerinin ynetimi ve bunlar hakknda karar verilmesi, verilerin mantksal analizine dayanr. Sal ve Gvenlii risklerinin en etkin kontrol, insanlar deitirmektense, gvenli bir alma yeri salamaktr. Sal ve Gvenlii Ynetimi; iinde bulunulan artlarn ayarlanmasn, risklerin tanmlanmasn, analizini, muamelesini, izlenmesini ve bu sre boyunca iletiim ve danmanln temin edilmesini ihtiva eder. Risk ynetimi sreci, Sal ve Gvenlii risklerinin tahmin edilemez doasna proaktif bir yolla muamele etmek iin bir teknik salar.

2.3. Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemlerinin Faydalar: Sal ve Gvenlii Risk Ynetimi, Sal ve Gvenlii konular ile ilgili karar alacak yneticilere yaplandrlm sistematik bir yaklam salar. Modern Sal ve Gvenlii Kanunu, risk ynetimi prensipleri zerine kurulur. Risk ynetimi, bir ok teknik deerlendirmeyi ve danmanlk isteyen yntemleri srecin iine katarak, desteklenmi, tutarl ve savunmaya dayal karar verebilme gc salar. Sal ve Gvenlii Risk Ynetimi aktiviteleri, bir organizasyona, operasyonlar ile ilgili tehlikeleri iyi kavrama, i ve d durumlardaki deiikliklere ok etkin cevap verebilme kabiliyeti salar. Sal ve Gvenlii Risk Ynetimi; bir organizasyona direkt faydalar salamak iin yol gstericidir; Hastalk ve sakatlklar azaltarak, alanlarn ve toplumun iyiletirilmesini salar, Kaynaklarn etkin tahsisi ile katma deer ve para tasarrufu salar, Ynetimin hazr bilgi kalitesini iyiletirerek , karar verme kabiliyetini gelitirir, Sal ve Gvenlii kanunlar ile uyumu salar, Firmann imajn ve nn gelitirir

Etkin bir Sal ve Gvenlii Risk Ynetimi programnn muhtemel, geni anlaml ve uzun vadeli faydalar ise;

nemli risklere maruz kalma ile ilgili artan anlay ve bilgi sonucu etkin stratejik planlama yaplmas, Arzu edilmeyen Sal ve Gvenlii sonularnn nceden grlebilmesi hneri nedeniyle dk ii tazminatlar, Pozitif Sal ve Gvenlii sonular ve bunun tesisi iin iyi hazrlk, Denetim srecinin gelitirilmesi, Sal ve Gvenlii programlarnn uygunluu, verimlilii ve etkinlii anlamnda iyi sonular elde edilmesi, Organizasyon iinde ve dndaki gruplar arasnda gelimi haberlemedir.

2.4. Risk Ynetim Gereksinimleri:

Sal ve Gvenliinin ynetimi iin, bir risk ynetimi yaklamnn kabul ve bunun ynetimce taahhd gerekir. Yetki ve sorumluluklar tanmlanmal ve kaynaklar tahsis edilmelidir.

Organizasyonel risk ynetim felsefesinin gelitirilmesi ve organizasyon iinde her seviyede risk bilinci iin st ynetimin destei zorunludur.

Riskin ok saydaki kaynaklar pek ok alan zerinde etkili olacaktr. rnein i emniyeti, retim, kalite, evre arasnda var olan bu yakn ilikiler bir firmann nne ve finansal durumuna etki eder. Bir eit riskin ynetimi zerindeki kararlar bu yzden, dier alanlar iindeki fayda ve maliyetleri hesaba katmay gerektirir.

Organizasyonun ve ona ait risklerin ynetimi iin Sal ve Gvenlii risk ynetimi birletirilmi btn sistemin bir paras olmaldr.

Genel olarak risk ynetimi iin yntemler ve zellikle Sal ve Gvenlii riski, dier planlama ve ynetim aktiviteleri ile birletirilmelidir.Risk ynetimi srelerinin uyduu veya karlkl etkilendii dier bir ynetim sistemi iin, Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemi ve dier ynetim sisteminin sreci birletirilir. Bylece kaynaklarn gereksiz olarak tekrar tekrar kullanm nlenecektir.

2.5. Risk Ynetim Kltr: Sal ve Gvenlii ynetimi, yalnzca st ynetimin sorumluluunda olmayp, mdrlerin her birini veya firma danmanlarn veya Sal ve Gvenlii Uzmanlar ile tm alanlar iin iine sokar. Organizasyonel ncellikleri belirleyen st ynetimden, bir kazay veya potansiyel tehlikeyi gzlemleyebilecek iiye kadar herkesi kapsar ve taahhdn gerektirir.

Etkin bir risk ynetimi kltrne sahip olmak demek, insanlarn iinde birlikte alabilecekleri ve herhangi bir kayp olmadan nce potansiyel problemleri tanyabilecekleri ve bunlar ortadan kaldrabilecekleri proaktif bir yaklama sahip olmalar demektir.

Etkin bir Sal ve Gvenlii Risk Ynetim Kltr iin herkesin buna gerekten inanmas gerekir. emniyeti ncelii hakknda ynetimden gelen istikrar sinyalleri, tehlikelerin ve risklerin kontrol edilmesi ve tannmas iin nemlidir.

Uygun bir Emniyeti Kltr n baarmak iin, bir organizasyonun risklere kar sahip olacai genel davran biiminin byk nemi vardr.

2.6. Sal ve Gvenlii Risk Ynetim Yaps:

Bir organizasyonun her yerinde Risk Ynetiminin uygulanmas, her seviyesinde riskleri ynetecek programlarn tesis edilmesini gerektirir.

Organizasyon iinde, Sal ve Gvenlii Riskleri ile dier risklerin karlkl etkiletii ve ynetildii bu yol gz nne alnmaldr.

Genel olarak bir Sal ve Gvenlii ynetim sistemine uygunluk iin u unsurlar gerekir:

Sal ve Gvenlii Politikas, Planlama, Uygulama ve Operasyon, Kontroller ve Kusur Giderici Eylemler, Ynetimce Gzden Geirme ve Srekli Gelitirme.

rnein AS/NZS 4804;2001de tanmlanan Sal ve Gvenlii ynetim elemanlar u anlamda tanmlanr;

Politika ve taahht Planlama Uygulama lme ve deerlendirme Gzlemleme ve gzden geirme

Politikann ve programlarn uygulanmas ve iletiimi iin yntemler gereklidir.

2.6.2. Yetki ve Sorumluluklar:

Bir organizasyonun Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemi nispeten gayri resmi veya resmi olabilir. Buna ramen i iinde Sal ve Gvenlii Risk Ynetimini etkileyen ilerle uraan personelin, yetkileri, sorumluluklar ve otoriteleri ile karlkl ilikileri tanmlanmal ve dkmanlatrlmaldr.

Bu organizasyon iinde unlardan birini veya birkan yapan, serbestlie ve otoriteye ihtiya duyan kiilerin zellikle yetkileri, sorumluluklar ve otoriteleri tanmlanmal ve dkmante edilmelidir;

Riskin zararl, etkilerini azaltan veya nleyen eylemleri balatanlar, Risk seviyesi kabul edilir snra gelene kadar bir risk davran usuln kontrol edenler, Risk ynetimi ile ilgili problemleri anlayp kaydedenler, Belirlenen kanallar yoluyla zmleri salayan, tavsiye eden ve balatanlar, zmlerin uygulanmasn tasdik edenler, Uygun olduunda dahili ve harici danma ve iletiimde bulunanlar.

2.6.3.Yntem:

Risk Ynetim yntemi; risk tanmlamas, analizi, deerlendirmesi, muamelesi, izlenmesi ve iletiimi erevesinin tesisi grevlerine ynetim politikalarnn, prosedrlerinin ve tatbikatlarnn uygulanmasdr (AS/NZS 4360).

En temel risk ynetim yntemi ekil-10da gsterilmektedir.

Yntem, bir srekli gelitirme yntemine liderlik ederek, ilave veya deitirilmi risk deerlendirme kriteri ile birok kez tekrar edebilmektedir.

Risk ynetimi ynteminin her bir adm, izlenebilirlii garanti etmek iin sonular, veri kaynaklar, metotlar ve kabulleri de ihtiva ederek dkmanlatrlmaldr.

(a) letiim ve Danma:

ereveyi oluturan allm yntemler; riskleri tanmlama, analiz etme, deerlendirme, muamele etme, izleme ve gzden geirme sistematik olmal ve alanlar, alt iverenler (belli koullar tamal) ile dier menfaat guruplarnn da danmanln iermelidir. Bylece herkes sonulara gven duyar. Sal ve gvenlii risk ynetimi ile ilgili olarak, bu adm genel olarak kanunlarla zorunlu klnmtr.

Etkin ve iki tarafl iletiim, zamannda raporlama Sal ve Gvenlii Ynetimi iin nemlidir. Bunlar, risk ynetimi sreci iinde her bir admn en nemli paralardr ve bir ok davada (yarglamada) kanunen ihtiya duyulabilir.

Bir organizasyon, ilgili Sal ve Gvenlii bilgilerinin ihtiya duyan herkes tarafndan paylaldn kantlamak iin prosedrlere sahip olmaldr. Bu bilgi ihtiyalarn belirlemek ve bu ihtiyalarn karlandn kantlamak iin dzenlemeler gereklidir. Bu aamada danma kavram ortaya kar, danma ile alanlar ve dier ilgililer bu konulara direkgirmi olurlar.

alanlar ve dier ilgilerle danmann yararlar;

Salk, emniyet ile ilgili bilginin alanlar, mteahhitler ve ziyaretiler ile paylalmas, alanlara sal ve Gvenlii risklerinin zm konularnda, katklarn ve grlerini belirtmek iin frsat salanmas, lgililerin grlerinin deerlendirilerek bu grlerden yararlanlmas

alanlara danma u durumlarda olmaldr.

yerinde, i metodu veya sisteminde, kullanlan maddelerde deiiklik olduunda, Salk ve emniyet riskleri deerlendirildiinde, Riskleri indirgeyen veya elimine eden tedbirler hakknda kararlar verildiinde Risklerin izlenmesi iin prosedrlerde deiiklik veya yenileme olduunda, alanlarn refah iin tesisler ile ilgili kararlar verildiinde, Danma prosedrleri hakknda kararlar verildiinde, Yeni bilgiler gndeme geldiinde danma yaplmaldr.

Danma mekanizmas; Sal ve Gvenlii Kurulu, Sal ve Gvenlii temsilcileri, Sal ve Gvenlii i temsilcileri ile oluturulur.

(b) erevenin Tesisi:

Bu adm, organizasyonun genel stratejik pozisyonunu gz nne alarak riskin ynetimi yolu iin artlar ayarlar. Bir organizasyonun, risk ynetimini neden kabul ettiini stratejik bir bak asndan tanmlar.

Riskleri organizasyonun erevesi olan kltr, deerler, i ihtiyalar vs. bakmndan izleyerek, alma yeri iinde Sal ve Gvenlii riskinin alt yapsn ihtiva eder.

Menfaat gruplar belirlenir, iletiim ve danma politikalar tanmlanr. alanlarn Sal ve Gvenlii riskleri, organizasyonun ynetmesi gereken birok eit riskten biri olacaktr. Sal ve Gvenlii riskleri ile dier risk alanlar arasndaki balarn tespitine ihtiya vardr. Bu n admda bilgiler tanmlanr ve Sal ve Gvenlii Risk Ynetimprogram planlanr.

Riskin ynetimindeki ilk adm, organizasyonun btn ile ilgili bilgilerin toplanmas ve kararlarn verilmesidir. Bu bilgiler stratejik, organizasyonel ve risk ynetimi meseleleri olarak ele alnr.erevenin tesisi; organizasyonun ve iletmenin gl ve zayf ynlerinin, tehlikelerinin, frsatlarnn ve tehditlerinin tannmas ve organizasyonla evresi arasndaki ilikinin tanmlanmas ile oluturulur.

(c) Risklerin Tannmas: Sal ve Gvenlii risklerinin tannmas, kayp veya zarara neden olacak potansiyele sahip her eyin tannmasn gerektirir. Zararn esas kaynann tannmas ( Sal ve Gvenlii Tehlikeleri), hastalk ve sakatlanma neticesine neyin sebep olabileceinin de tannmas gerekmektedir.

(d) Risklerin Analizi: Mevcut kontroller erevesi iinde, olaslk ve sonu bakmndan riskler analiz edilir.

ereve Tesisi notu, riskin kontrolsz planlanm deerlendirmesini de ihtiva edebilir.

Bir dizi sonu gz nne alnabilir, bir risk seviyesi tahmini retmek iin olaslk ve sonu tahmini yaplr. Risk analizi yapmak iin bir ok metodoloji mevcuttur, bunlardan en uygun olan seilir. Risk analizi, nicel veya yar nitel metotlarn kullanm ile gerekletirilir.

(e) Riskleri Deerlendirme: Risk seviye kabul edilebilirliinin nceden tesis edilmi kriterleri ile kyaslamas yaplr. Uygulama nizamnamelerinde veya standartlar iinde bulunan kriterler kullanlr ve eylem gerektirip gerektirmedii hakknda karar verilir. Muamele gerektiren riskler, muamele nceliinin tannmas iin sralanr.

Risk Ynetim Sistemi

(f) Risklerin Muamelesi: Risk muamelesi, risk ile alakadar olmak iin seeneklerin dizisini tanmlamay, en iyi eyleme kadar vermeyi, bir plan hazrlamay ve bunun nasl izleneceini tanmlamay ihtiva eder.

sal ve Gvenlii erevesi ierisinde, makul uygulanabilir bir Kontrol Hiyerarisi takip edilerek riskler en dk seviyeye getirilmelidir.

(g) zleme ve Gzden Geirme: Risk ynetimi sreci, riskin seviyesini etkileyecek muhtemel faktrlerde veya erevelerde, rnein malzeme, i yeri, yntemler veya metotlarda deiiklik olduu durumlarda, dzenli gzden geirmelere tabi tutulmaldr.

Denetimler ve emniyeti kontrollerinde olduu gibi aktivitelerin gzden geirilmesi ve izlenmesi skl ve eidi ile ilgili belli kanuni gereksinimler varsa buna gre uygulama yaplr.

Pek az Sal ve Gvenlii riski deiim gstermez, zaman ierisinde ilave bilgilerin gn na kmas ile risk ynetim dngs dzenli olarak tekrarlamaya ihtiya duyar.

2.6.4. Risk Ynetimi Uygulamas:

Risk ynetimi bir organizasyonun btn seviyelerinde uygulanabilir. Uygulama stratejik ve operasyonel seviyede yaplr.

(a) Stratejik Seviyede:

Stratejik seviyede Sal ve Gvenlii Ynetimi, Sal ve Gvenlii risklerinin bir organizasyonu nasl etkileyeceini, misyonunu ve amalarn ihtiva eder. sal ve Gvenlii Risk Ynetiminin stratejik seviyede uygulanmas ile;

Organizasyonun Sal ve Gvenlii politikas ve ynetim sisteminin yaratlmas veya gncellenmesi, Bir risk temeline dayanan yaklamla, organizasyon iin stratejik planlamann stlenilmesini, Risk ynetim kavram iinde risk deerlendirme ynteminin belirlenmesini, Sal ve Gvenlii risk kabl kriterini ayarlamay, Toplum beklentilerinin karlanabilirlii salanr.

(b) Operasyonel Seviyede:

Operasyonel risk ynetimi, bir organizasyonun sreklilie dayanan karalarn verilmesini ve organizasyonun gn be gn aktivitelerinin birletirilmesini ihtiva eder. Sal ve Gvenlii Risk Ynetiminin operasyonel seviyede uygulanmas ile; Organizasyonun ncelikle dikkat gerektiren alanlarn veya Sal ve Gvenlii risklerinin genel alanlarn tanmlamak iin Sal ve Gvenlii risklerinin bir n incelemesinin yaplmas, ilerin katlm ile belli risklerin ynetimi, Belirli bir proje veya alan iinde Sal ve Gvenlii risklerinin ynetimi, Sal ve Gvenlii temeli zerinde deiik yntemler ve techizat arasnda seim yaplabilmesi, Amalar baarmak iin Sal ve Gvenlii risklerini minimize ederek yeni projelerin planlanmas, stenmeyen bir kazann muhtemel yansmas ile ilgili acil planlarn salamas, Nizamnameler veya organizasyonel risk kabul kriterleri veya standartlarna uygunluun belirlenmesi, Sal ve Gvenlii raporlamasna yardm iin bilgi salanr.

2.7. Sal ve Gvenlii Standartlarnn Geliimi:

yerleri almalarn gvenli bir biimde yaptklarn ve i sal ve gvenlii almalar ile i gvenlii ynetim sistemleri uygulamalarn en iyi ekilde tatbik ettiklerini topluma gsterebilecekleri bir ara olmak zere bir sertifikasyon ekli talep etmilerdir. Bylece iletmeler, i sal ve gvenlii adna yapt almalar tetkik edilebilecek vebelgelendirilebileceklerdir. Bu boluu doldurmak zere eitli organizasyonlar kendi standartlarn gelitirerek yaymlamlardr.

Sal ve Gvenlii ile ilgili ilk standart ngiliz Standart Tekilat (BSI) tarafndan BS 8800 olarak 1996 ylnda yaynlanmtr. Bu standart ok sayda ngiliz kuruluunun katlm ile ngiliz Standart Tekilat bnyesinde oluturulan HS/1 teknik Komitesi tarafndan hazrlanmtr.

Bu kurulular arasnda ngiliz Akreditasyon Kuruluu, naat Mhendisleri Enstits, Kimya Mhendisleri Enstits, naat ileri Konfederasyonu, Mteahhitler Birlii, Kk letmeler Federasyonu, Risk Ynetimi Enstits, Ticaret Odas vb. birok kurulu saylabilir.

BS 8800 standard hazrlanrken ISO 9000 standartlar, ISO 14000 standartlar da dikkate alnmtr.

BS 8800 standard Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemine ynelik artlar iermeyen ancak baz klavuz bilgiler ve tavsiyeleri ieren bir standart olarak hazrlanmtr. BS 8800 standardnn bu yzden belgelendirme amacyla kullanm tavsiye edilmemektedir.

BS 8800 standardnn yaynlanmasndan sonra Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemi konusunda uluslararas bir standart yaynlanmas iin almalar hzlanm ve 15 Nisan 1999 tarihinde rlanda Ulusal Standartlar Tekilat, ngiliz Standartlar Tekilat vb. bir ok kuruluun katlm ile OHSAS 18001 standard yaynlanmtr.

Kasm-1999da ise OHSAS 18002 yaynlanmtr (18002, kurulularda sistemin nasl uygulanacan anlatan destek dokmandr). OHSAS 18001 hazrlanrken; BS 8800 Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemi Klavuzu ile SGS, BCQI NSAI, BSI, UNE vb. bir ok kurulu tarafndan yaynlanan Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemi Klavuzlar dikkate alnmtr.

BS 8800 veya ISA 2000nin aksine OHSAS 18001, bir SG ynetim sisteminin ierisinde bulunmas gereken kritik ynetim elemanlarn tanmlamaktadr.

OHSAS 18001, organizasyonlarn kalite, evre ve ii sal ve i gvenlii sistemlerini birbirlerine entegre etmelerini kolaylatrmak iin, ISO 9001 (1994) Kalite ve ISO 14001(1996) evre ynetim Sistemi Standartlar ile uyumlu olarak gelitirilmitir. Tek bana da uygulanabilen bir standarttr.

OHSAS 18001 standard Trk Standartlar Enstits Genel Sekreterliine bal Akreditasyon ve Belgelendirme zel Daimi Komitesince hazrlanm ve TSE Tetkik Kurulunun 9 Nisan 2001 tarihli toplantsnda Trk Standard olarak kabul edilerek TS 18001/Nisan 2001 Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemleri artlar olarak yaynlanmtr.

OHSAS 18801e gre Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemi, organizasyonun ynetim sisteminin, faaliyet alan ile ilgili SG risklerini ynetmek iin kullanlan parasdr.

2.8. OHSAS 18001-1999 SALII VE GVENL YNETMSSTEM (Occupational Health & Safety Assesment Series OHSAS)ve OHSAS 18002- 2000 SALII VE GVENL YNETMSSTEM UYGULAMA KILAVUZU (Occupational health and safetymanagement systems - Guidelines for the implementation ofOHSAS 18001)

OHSAS 18001, organizasyonlarn i sal ve gvenlii risklerini kontrol etmek ve performanslarn gelitirmek maksadyla ngiliz Standartlar Enstits - BSI (British Standards Institution) tarafndan gelitirilen, tm dnyada kabul grm ve risk deerlendirmesine dayal bir ynetim sistemidir.

OHSAS 18001 Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemleri standardnn asl amac nleyici olmasdr. Bununla beraber sistem her ne kadar nleyicilik zerine kurulmusa da, gerekli kontrol mekanizmalarn, dzeltici faaliyetleri ve geri besleme mekanizmalarn da iermektedir.

nleyici sistem yaklamnda hatalar ortaya kmadan nlemeye alldndan i sal ve gvenlii ynetim sisteminde gelime ve iyileme salanmakta ve bylece maruz kalnabilecek risklerde azaltlabilmektedir.

OHSAS 18001 standard, kurululara ekonomik ve i sal ve gvenliine ynelik amalarna ulaabilmeleri konusunda yardmc olmak iin, dier ynetim gerekleriyle btnletirilmi olan etkin bir SG ynetim sisteminin balca unsurlarn salama niyetiyle dzenlenmektedir. Bu yaklamn temeli PUK dngsdr.

PUK dngs deikenliin sebeplerini tespit etmek ve kaliteyi iyiletirmek iin kullanlan sistematik bir yntem olarak tanmlanabilir.

Bu dng organizasyonlarn retim sistemlerini iyiletirmenin bir yolu olarak Walter Shewhart (1939) tarafndan gelitirilmi ve uygulanmtr.

ekil-11 de Deming tarafndan uyarlanm PUK dngs grlmektedir.

PUK dngsnn aamalarn inceleyecek olursak;

PLANLA

Sal ve Gvenlii asndan amacn belirlenmesi ( neyi baarmak istiyoruz,nerede, ne zaman ) Mevcut durumu analiz etme Hedeflerin belirlenmesi Kaytlarn analizi Tehlikelerin Belirlenmesi Risk deerlendirme metodlarnn belirlenmesi Detayl plan hazrlamas ( uygulama plan ) talimatlar hazrlama

UYGULA

Riskleri Deerlendirme Risklerin kabul edilebilir olup olmadna karar verme Kontrol nlemlerinin seimi ve uygulamas Her blmdeki lgili kiileri bilgilendirme, eitme ve katlmn salama Faaliyet plann izleme ve gerekletirme Uygulama sonularn yakn takip etme

KONTROL ET

Hedef veya hedeflere ulald m? talimatlar ve ynergeleri gzden geirme Olas sapmalar tespit etme ve kaydetme lgili kiileri bilgilendirme

NLEM AL

Kalc bir denetleme sistemi kurma Etkili nlemleri standartlatrma Gerekli eitim ve ynlendirmeleri salama

OHSAS 18001in oluturulmasna katkda bulunan organizasyonlar aada sralanmtr.

- ngiliz Standartlar Enstits (British Standards Institution)- Avustralya Standartlar (Standards Australia)- rlanda Ulusal Standart Kurumu (National Standards Authority of Ireland)- Gney Afrika Standart Brosu (South African Bureau of Standards)- Malezya- Endstriyel Aratrma ve Standart Enstits (Standards and Industry Research Institute of Malaysia-Quality)- spanya Standart ve Sertifikasyon Birlii (Asociacion Espaola de Normalizacion Certificacion)- Uluslararas Gvenlik Ynetimi Organizasyonu (International Safety Management Organisation Ltd)- SFS Sertifikasyon (SFS Certification)- SGS Yarsley Uluslararas Sertifikasyon Servisi (SGS Yarsley International Certification Services)- Ulusal Kalite Gvence (National Quality Assurance)- Gvence Servisleri (Assurance Services)- Uluslararas Sertifikasyon Servisleri (International Certification Services)- Bureau Veritas Uluslararas Kalite (Bureau Veritas Quality International)- Det Norske Veritas (Det Norske Veritas)- Lloyds Register Kalite Gvence (Lloyds Register Quality Assurance)

OHSAS Spesifikasyonu gelitirilirken referans alnan dokmanlar aada sralanmaktadr.

* BS 8800 i Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemleri in Rehber (BS 8800: 1996 Guide To Occupational Health and Safety Management Systems)* Taslak AS/NZ 4801: AS/NZ 4801 i Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemi Spesifikasyonu ve Kullanma Klavuzu (Draft AS/NZ 4801 Occupational Health and Safety Management Systems - Specification With Guidance For Use)* NPR 5001 : 1997 i Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemleri in Rehber (Technical Report NPR 5001 : 1997 Guide To an Occupational Health and Safety Management System)* BVQI i Sal ve Gvenlii Ynetim Standard (BVQI Safety Cert: Occupational Safety and Health Management Standard)* Taslak NSAI SR 320 : i Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemi in neriler (Draft NSAI SR 320 : Recommendation For an Occupational Health and Safety (OH and S) Management System) * SGS & ISMOL ISO 2000 i Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemleri in artlar (SGS & ISMOL ISO 2000 : 1997 Requirements For Safety and Health Management Systems)

* Taslak BS I PAS 088 i Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemi (Draft BSI PAS 088 Occupational Health and Safety Management Systems)* DNV i Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemleri Belgelendirme Standard (DNV Standard For Certification of Occupational Health and Safety Management Systems (OHSMS):1997)* Taslak LRQA SMS 8800 i Sal ve Gvenlii Denetim Kriterleri(Draft LRQA SMS 8800 Health & Safety Management Systems Assessment Criteria)* UNE 81900 Serisi Riskleri nleme n- Standard (UNE 81900 Series of Pre-Standards On The Prevention of Occupational Risks)

i Sal ve Gvenlii Deerlendirme serisi (OHSAS) spesifikasyonu, bir kuruluun S&G risklerin kontrol etmesini ve performansnn iyiletirmesini salamak iin bir i Sal ve Gvenlii (S&G) ynetim sistemine dair artlar verir. Belirli S&G performans kriterleri belirtilmedii gibi, bir ynetim sisteminin tasarmna dair detayl spesifikasyonlarda vermez.

OHSAS 18002ye gre OHSAS spesikasyonu, aadakileri yapmak isteyen her kurulua uygulanabilir:

a) faaliyetleriyle ilikili olarak S&G risklerine maruz kalabilecek almalar ve dier ilgili taraflar zerindeki riski bertaraf etmek zere en aza indirmek amacyla bir S&G ynetim sistemi oluturmak;b) Bir S&G Ynetim sistemini uygulamak, muhafaza etmek ve srekli iyiletirmek;c) Kendisinin belirledii S&G politikasna kendisinin uyduundan emin olmak;d) Byle bir uygunluu bakalarna gstermek;e) S&G ynetim sisteminin dardan bir kurulua belgelendirilmesini / tescilini istemek veyaf) Bu OHSAS spesifikasyonuna uygunluu kendi kendine tespit ve beyan etmek.

OHSAS 18001, 09 NSAN 2001'de TSE tarafndan Trk standard olarak kabul edilmitir(TS 18001). Ancak u husus da unutulmamaldr ki OHSAS 18001 i sal ve gvenlii deerlendirme serisi yayn ile uyumlu olmak, tek bana yasal gerekliliklerin yerine getirildii anlamna gelmemektedir.

2.8.1. OHSAS 18001- Sal Ve Gvenlii Ynetim Sisteminin Yararlar:

Bu ynetim sistemi ile zararla sonulanabilecek olas tehlikelerin nceden tespitive gerekli nlemlerin alnmas salanr. alanlar iyerinin olumsuz etkilerinden korunur, rahat ve gvenli bir ortamdaalmalar salanr. kazalar ve meslek hastalklar sebebiyle oluabilecek i gc ve i gnkayplarnn en aza indirgenmesi, dolaysyla i veriminde artn salanmasylaretimin (rn ve/veya hizmet) korunmas salanr. alanlarn memnuniyeti, mteri memnuniyeti ve retim maliyetlerinde azalmasalanr. kazas ve meslek hastalklarnn olduka yksek maliyetleri en aza indirilir. alma ortamlarnda alnan tedbirlerle, iletmeyi tehlikeye sokabilecek yangn,patlama, makine arzalar ve devre d kalmalarn ortadan kaldrlmas iletmegvenlii salanr. Resmi makamlar nnde, organizasyonun i gvenliine kar duyarl olduukantlanr ve yasal ceza riski azaltlr. OHSAS 18001, ISO 9001:2000 ve ISO 14001 ile uyumludur, mevcut kalite sistemi OHSAS 18001i de iererek var olan alt yap gelitirilir ve daha kapsaml hale getirilir. steyen iyerleri, OHSAS 18001'e gre oluturduklar ynetim sisteminibelgelendirebilirler. Bu ynetim sistemi, iletmede alanlarn saln dolays ile verimlilii veretimi de arttran bir faktrdr.

2.8.2. Sistem inde Geen Tanmlar:

Kaza : lme, salk bozulmasna, yaralanmaya, hasara, zarara ya da dier kayplara yol aan istenmeyen olay

Tehlike : Yaralanmaya, salk bozulmasna, alma ortamnn bozulmasna, maln/mlkn hasar grmesine veya bunlardan birkann bir arada bulunmasna neden olabilecek potansiyel zararl kaynak veya durum.

Olay : Bir kazaya yol aan veya bir kazaya neden olabilecek potansiyeli olan durum. OHSAS 18002ye gre hibir salk bozulmas sakatlanma, hasar veya baka kaybn olmad bir olay ayrca "yakn -skalama" olarak da adlandrlr. "Olay" terimi "yakn - skalama" y da kapsar.

Risk : Bir tehlikeli durumun meydana gelme olasl ve nem derecesinin bilekesi.

Gvenlik : Zarar, ziyan riskinin olmad durum. Kabul edilmez zarar riskinden uzak kalma ISO /IEC Klavuz

Objektifler : Organizasyonun baarmak zere setii, sistemin performansn belirleyen amalar.

Sal ve Gvenlii : alanlarn, geici ilerin, szlemeli personelin, ziyaretilerin veya i ortam iindeki dier kiilerin salkl ve gvende olmalarn etkileyen koullar ve faktrler.

Risk Deerlendirme: Risk byklnn tahmin edilmesi ve riskin tolere edilip edilemeyecei konusunda karar vermeye ynelik kapsaml proses.

Tetkik : Faaliyetlerin ve ilgili sonularnn planlanm dzenlemelere uygunluunu, bu dzenlemelerin etkili bir biimde uygulandn ve politika ve hedefleri gerekletirmek iin uygun olduunu belirlemek amacyla yaplan sistematik bir deerlendirme

Srekli yiletirme : Organizasyonun SG politikasna bal olarak genel ii sal ve i gvenlii performansnda gelimeler salamak iin; i sal ve i gvenlii ynetim sistemini gelitirme sreci

Tehlike Tanmlanmas : Tehlikenin farkna varma ve zelliklerini (karakteristiklerini) tanmlama sreci ilgili taraflar organizasyonun SG performans ile ilgilenen ya da bundan etkilenen birey ve gruplarOHSAS 18002ye gre Tehlike Tanmlamas; bir tehlikenin var olduunun tannmas ve bunu karakteristiklerinin tanmlanmas

Uygunsuzluk : Dorudan ya da dolayl olarak insan yaralanmas ya da hastal, maln hasar grmesi, i yeri evresinin zarar grmesi ya da bunlarn kombinasyonuna neden olabilecek i standartlar, pratikler, prosedrler, kurallar, ynetim sistemi performans ve benzerlerinden, herhangi bir sapma

Hedefler : Organizasyonun SG performans anlamnda elde etmek istedii sonu

Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemi : Organizasyonun ynetim sisteminin, faaliyet alan ile ilgili SG risklerini ynetmek iin kullanlan paras. Bu sistem, organizasyonun yapsn, planlama faaliyetlerini, sorumluluklar, i pratiklerini, prosedrleri, sreleri ve SG sisteminin gelitirilmesi, uygulanmas, iyiletirilmesi,gzden geirilmesi ve srekliliinin salanmas iin kaynaklar kapsar.

Organizasyon : irket, iletme, firma, giriim, enstit ya da birlik

Performans : Organizasyonun SG ynetim sisteminin; SG politika ve amalarna dayanan, ii sal ve i gvenlik risklerinin kontrol ile ilgili llebilir sonular

Gvenlik : Kabul edilemez zarar riskinden uzak olma durumu (ISO/IEC Rehber 2)

Katlanlabilir Risk : Organizasyonun yasal ykmllkleri ve SG politikas erevesinde tahamml edilebilir dzeye indirilmi risk.OHSAS 18002 NOT: BS 8800 dahil baz referans dkmanlar, tehlike tanmlanmas, risk belirlenmesi ve uygun risk azaltma veya risk kontrol nlemlerinin seimiyle ilgili prosesin tamamn kapsayacak ekilde "risk deerlendirmesi" ifadesini kullanmaktadr. OHSAS 18001 ve OHSAS 18002 bu prosesin her elemanna ayn olarak atf yapmaktadr ve "riskdeerlendirmesi" ifadesini admlarn ikincisine, yani riskin belirlenmesine atfta bulunmak iin kullanmaktadr.

lgili Taraflar: Bir kurulusun S&G performansyla alakal olan veya bu performanstan etkilenen kii veya grup

Uygunsuzluk: Olduundan veya dolayl olarak sakatlanmaya, hastala, mlke zarara, iyeri ortamna veya bunlarn bazlarna veya hepsine yol aabilecek ekilde alma standartlarndan, uygulamalardan, prosedrlerden, dzenleyici kuralardan, ynetim sistemi performansndan v.s. herhangi sapma.

Amalar: Bir kuruluun kendisinin ulamas iin belirledii S&G performansna ynelik hedefler

Not: Uygulanabildii yerlerde amalar rakamlarla ifade edilmelidir.

i Sal ve Gvenlii: yerindeki almalarn, geici iilerin, mteahhit personelinin, ziyaretilerin veya herhangi baka bir kimsemin esenliini etkileyen artlar ve faktrler.

S&G Ynetim Sistemi: Kuruluun faaliyet alan ile ilgili olarak S&G risklerinin ynetimini kolaylatran tm ynetim sisteminin paras. Bu organizasyon yapsn, planlama faaliyetlerinin sorumluluklar, uygulamalar, prosedrleri, prosesleri ve kuruluun S&G politikasnn gelitirilmesi, uygulanmas, baarlmas ve muhafaza edilmesi iin kaynaklar iine alr.

"Organizasyon" bir devamllk seviyesi ifade eder ve btn elemanlar gzlenebilir ekilde uygulanmadka sistem kurulmu olarak dnlmemelidir.

"Muhafaza", bir kere tesis edildikten sonra sistemin ilemeye devam ettiini ifade eder. Bu organizasyon asndan aktif aba gerektirir. Birok sistem iyi balad halde muhafaza edilmedii iin zayflamaktadr. OHSAS 18001'in birok eleman sistemin aktif ekilde muhafaza edilmesini salamak amacyla tasarlanmtr.

2.8.3. SG Ynetim Sistemi Elemanlar :

OHSAS 18001 i sal ve gvenliini ynetim sisteminin bir paras olarak ele almakta ve bu erevede aadaki basamaklardan olumaktadr;

Sal ve Gvenlii Politikas Planlama Uygulama ve letme Kontrol ve Dzeltici Faaliyetler Ynetimin Gzden Geirmesi

2.8.4. OHSAS 18001'in Maddeleri :

Genel artlar :

Organizasyon, bu artnamede yer alan gerekli artlar karlayacak biimde bir Sal ve Gvenlii (SG) Ynetim Sistemi kurmal srdrmelidir. Sistem kurulurken geerli kanuni ve dier SG ynetmelik artlar da dikkate alnmaldr.S&G ynetim sisteminin detay ve karklk derecesi, dokmantasyonun miktar ve buna ayrlan kaynaklar bir kuruluun byklne ve faaliyetlerinin zelliine ve baldr.

Bir organizasyon, sisteminin snflarn tanmlama serbestliine ve esnekliine sahiptir ve OHSAS 18001i tm organizasyon apnda uygulamay tercih edebilecei gibi organizasyonun belirli iletim birimlerine veya faaliyetlerine de uygulayabilir.

Ynetim sisteminin snflar ve kapsam tanmlanrken dikkatli olunmaldr.

Organizasyonlar, tm iletim iin gerekli veya alanlarnn ve dier ilgili taraflarn S&G zerinde etkisi olabilecek bir ilemi veya faaliyeti deerlendirmenin dnda tutmak amacyla kapsam snrlamay dnmemelidirler.

OHSAS 18001 belirli bir iletme birimi veya faaliyeti iin uyguland takdirde OHSAS 18001'in artlarnn karlanmasna yardmc olmak amacyla belirli iletme birimi veya faaliyeti tarafndan organizasyonun dier ksmlarnca gelitirilen S&G politikalarndan ve prosedrlerinden yararlanlabilinir. Buna, belirli iletme birimi veya faaliyeti iin geerli olmasn salamak iin S&G politikalarnn veya prosedrlerinin kk revizyonlarna veya dzeltmelere tabi tutulmasn gerekli klabilir.

SG Politikas :

Organizasyonun en st makam tarafndan onaylanm bir i sal ve gvenlii politikas olmaldr. letmenin, st ynetim tarafndanonaylanm, tm salk ve gvenlik hedeflerini ve bu performansn gelitirme taahhdn aka ortaya koyan bir i sal ve gvenlii politikas olmaldr. Dokmante edilmi SG politikas organizasyonun tm i kollaryla ve dier ynetim disiplinleri (kalite ynetimi, evre ynetimi) ile tutarl olmaldr.

Organizasyon ynetimi SG politikasn olutururken aadaki hususlar dikkate almaldr;

Bir btn olarak kuruluun i alanyla balantl politika ve amalar, Organizasyonun S&G teknikleri, Kanuni ve dier gerekler, Organizasyonun gemi ve imdiki S&G performans, Dier ilgili taraflarn ihtiyalar, Srekli iyiletirme iin firsatlar ve ihtiyalar, htiya duyulan kaynaklar, alanlarn katklar, Mteahhitlerin ve dier harici personelin katklar,

Sal ve Gvenlii Politikas;

Organizasyonun SG risklerinin zelliine ve leine uygun olmaldr Srekli iyiletirme iin bir karallk iermelidir En azndan mevcut geerli SG mevzuatna ve kuruluun bal olduu dier artlara uymak iin bir kararllk iermelidir SG politikasnn etkili olmas iin dokmante edilmeli, yeterliliinin srdrlmesi bakmndan periyodik olarak gzden geirilmeli ve gerektiinde dzeltilmeli veya deiiklik yaplmaldr SG politikas alanlarn birer fert olarak SG ykmllkleri konusunda bilgilendirilmeleri amacyla tm alanlara duyurulmaldr lgili taraflar iin hazr bulundurulmaldr Uygunluunun ve etkili olmasnn devam ettirilmesini salamak amacyla kuruluun SG politikas ve ynetimin sistemini dzenli olarak gzden geirmesi gerekmektedir.

SG sorumluluklar btnyle st ynetimle ilgilidir. En gzel uygulama, st ynetimden ( byk organizasyonlarda Ynetim Kurulu yelerinden biri olabilir) birisinin, SG ynetim sistemiyle ilgili btn sorumluluu alarak, iletmede uygulama ve organizasyonusalamasdr. st dzey Yneticiler, SG performansnn daha da artmas iin aktif olarak kendi katlmlarn gstermelidirler.Organizasyonun st ynetimi aada sralanan noktalar dikkate alarak bir S&G politikas hazrlayp onaylamaldr. S&G politikasnn kurulu iinde st ynetim tarafndan duyurulmas ve tantlmas arttr.

Planlama :Kaza Tanmlamas, Risk deerlendirmesi ve Risk Kontrol iin Planlama

Tehlikelerin belirlenmesi, risklerin deerlendirilmesi ve gerekli kontrol lmlerinin yaplmas iin organizasyonda, lme, hastala, yaralanmaya, hasara veya dier kayplara sebebiyet verebilecek tm istenmeyen olaylar tanmlanmal, bu tr olaylarn ortaya kmaolasl ve ortaya ktnda maruz kalnabilecek sonular belirlenmeli, riskler deerlendirilmeli, derecelendirilmeli ve gerekli kontrol lmlerinin yaplmas iin gerekli yntemleri aklayan prosedrler oluturulmal ve ilemler aklanmaldr.Bu prosedrler aadaki balklar ierecek ekilde hazrlanmaldr, Rutin ve rutin olmayan faaliyetleri iermeli, Organizasyonun yerine getirmekle ykml olduu yasal artlar naslkarlayaca bir prosedrde aklanmal, Her dzey ve faaliyet iin i sal ve gvenlii hedefleri belirlenmelidir. Hedefleri yakalamak iin bir i sal ve gvenlii ynetim program hazrlanmal, Planlama, taeronlar ve ziyaretilerde dahil olmak zere iyerindeki tm personelin faliyetlerini ve grev tanmlarn iermeli,

Organizasyonun tehlikeleri tanmlama ve risk deerlendirme konusundaki metodolojisi; kapsam, yaps ve zamanlamasna gre reaktif deil proaktif (llebilen, nleyici faaliyet ieren) olarak tanmlanmal, Risklerin snflandrlmasn ve tanmlanan lmlerle kontrol edilebilecek ya da ortadan kaldrlabilecek olan risklerin belirlenmesini salamal, letme pratikleri ve uygulanan risk kontrol yntemlerinin yeterlilii bazalndnda tutarl olmal, yerindeki gereksinimlerin belirlenmesi, eitim ihtiyalarnn tanmlanmas ve/veya iletme kontrollerinin gelitirilmesi iin girdi salamal, Gerekli faaliyetlerin etkili ve de zamannda uygulandnn izlenmesini salamaldr.

letme, tehlike analizlerini, risk deerlendirmesini ve kontrol ltlerini, dokmante etmeli srekli gncel tutmaldr.

letmenin tehlike tanmlama ve risk deerlendirmesindeki metedolojisi;

Kapsam, yaps ve zamanlamasna gre reaktif deil proaktif olarak tanmlanmal. Risklerin snflandrlmasn ve Madde 4.3.3. ve 4.3.4. te tanmlanan lmlerle kontrol edilebilecek ya da ortadan kaldrlabilecek olan risklerin belirlenmesini salamal, letme pratikleri ve uygulanan risk kontrol yntemlerinin yeterlilii bazalndnda tutarl olmal, yerindeki gereksinimlerin belirlenmesi, eitim ihtiyalarnn tanmlanmas ve/veya iletme kontrollerinin gelitirilmesi iin girdi salamal, Gerekli faaliyetlerin etkili ve de zamannda uygulandnn izlenmesini salamaldr.

Risk deerlendirmedeki ama; tehlike tanmlanmas, risk deerlendirme ve risk kontrol proseslerini kullandktan sonra organizasyon kendi alanndaki tm nemli S&G tehlikeleri hakknda tam bir bilgiye sahip olmasdr.

Yasal artlar ve Dier Gereklilikler :Organizasyon, yasal ve dier uygulanabilir i sal ve gvenlii koullarn tanmlamal, uygulamaya koymal, bu bilgileri gncelletirerek tutmaldr ve bu konulardan tm alanlar ile ilgili taraflar haberdar etmelidir.

Organizasyonun tabii olduu yasal ve dier artlar belirlenirken;

Kuruluun retim veya servis gerekletirme proseslerinin detaylar Tehlike belirleme, risk deerlendirme ve risk kontrol sonular En iyi uygulamalar Kanuni artlar/ynetmelikler Bilgi kaynaklarnn listesi Ulusal, blgesel, uluslar aras standartlar Kuruluun mensubu olduu i koluna tatbik edilenler Kamu kurulularnn grleri yaynlar Ticari veri tabanlar Hukuk alannda hizmet veren meslek mensuplar. lgili taraflarn artlar, dikkate alnmaldr.

Hedefler:

Organizasyon, iyerindeki tm sreler iin dokmante edilmi i sal ve gvenlii hedeflerini belirlemeli, hayata geirmeli ve srekliliini salamaldr. Hedefler i sal ve gvenlii politikas ile uyumlu olmal, mmkn olan hallerde llebilir olmaldr.

Hedefler belirlenirken; yasal artlar, i sal ve gvenlii tehlike ve riskleri, teknolojik olanaklar, mali olanaklar ve iletme artlar dikkate alnmaldr.

Sal ve Gvenlii Ynetimi Program Planlanmas:

Belirlenen hedefler erevesinde, her bir hedef iin yetki ve sorumluluklarn tanmland, kullanlan yntemleri, gerekleme zamanlarn ve izelgelerini ieren bir i sal ve gvenlii program oluturulur. Bu programlar dzenli ve planl aralklarla gzden geirilir.

SG ynetim program oluturulmas;

Belirlenen hedeflere gre gerekletirilecek faaliyetlerin belirlenmesi, Bu faaliyetlerin gerekletirilmesi iin ihtiya duyulacak insan ve finansman kaynaklarnn belirlenmesi, Ama,hedefler ve iSG ynetim program iin fayda maliyet analizinin yaplmas, Programlarn oluturulmas, Gerekli insan ve finansman kaynaklarnn temini, Birim/blm/kii sorumluluklarnn belirlenmesi, Faaliyetlerin muhtemel biti tarihlerinin belirlenmesi, Programn onaylanmas ve yaynlanmas eklinde olmaldr.

Uygulama ve letim:

i sal ve i gvenlii konusunda en byk sorumluluk sk ynetimindir, bu nedenle ynetim temsilcisinin belirlenmi rol, sorumluluu ve harcama yapmakta dahil olmak zere yetkisi olmaldr. sal ve gvenlii almalar dokmante edilmeli ve budkmantasyon ierisinde risk altnda alan ve sistemin ileyiinden sorumlu tm personelin yetki ve sorumluluklarnn tanmlamas yaplmal ve ilgili taraflara duyurulmaldr. Risk altndaki her personel i sal ve gvenlii almalarna katlmaldr.Organizasyon, risklerin tanmlamasn, deerlendirmesini, kontrol nlemlerini ve uygulama faaliyetlerini, acil eylem ve planlamasn yapmaldr.

Yapsal A ve Sorumluluklar :

Politikann uygulanmas ve etkin bir SG ynetimi iin bir organizasyon unlara sahip olmaldr ; Yeterli SG bilgisine ulalmas, kanuni yaptrmlar erevesinde gvenli aktiviteler yaplmas iin beceri ve kabiliyet, Ynetim yaps iinde sorumluluklarn dalmnn tanmlanmas vegerekletirilmesi

Kiilerin sorumluluklarn yerine getirebilmeye ynelik gerekli yetki ile donatlmas, Organizasyon yapsna ve byklne uygun gerekli kaynaklarn salanmas, Organizasyonun tm seviyelerinde ihtiyalarn tanmlanmas ve gerekli eitimlerin organize edilmesi, SG bilgisinin etkin ekilde ve uygun yerde paylalmasna, iletiim salanmasna ynelik organizasyon yaplmas, Uzmanlardan neri ve hizmet almaya ynelik organizasyon yaplmas, alanlarn katlmnn salanmasna ynelik organizasyonlar yaplmas, Birimlerinde alan btn insanlarn salndan ve gvenliinden sorumlu olmal, Birimlerindeki ortamlardan, salk ve gvenlik ynnden etkilenenlerinsorumluluunun da kendilerine ait olacan bilmeli, Alacaklar kararlarn SG Ynetim sistemi performansn etkileyecek dzeyde olduunun bilincinde olmaldrlar.

st ynetim, ynetim temsilcisi, organizasyonun dier ynetim kademelerinin grev ve sorumluluklar tanmlanmal ve dokmante edilmelidir. Bu tanmlamalar aadaki personel iin de yaplmaldr;

Organizasyon ierisindeki tm kademe yneticileri, Proses operatrleri ve genel i gc, Mteahhitler ve mteahhit personeli, SG eitimlerinden sorumlu olanlar, SG iin kritik tehizattan sorumlu olanlar, Organizasyon ierisinde SG niteliklerine sahip alanlar veya dier SG uzmanlar, Danma toplantlarnda yer alan SG temsilcileri.

Yetki ve sorumluluklar tanmlanrken;

a) Ynetim Hiyerarisi: Kargaaya neden olunmamas ve sorumluluklarn tam olarak anlalabilmesi iin ynetim hiyerarisini gsteren akm emasnn izilmesi,

b) Liste Yapm: Tm makinalarn, aletlerin, materyallerin, koullarn, alanlarn ve pratiklerin listesinin ilgili personel tarafndan vazife olarak dzenlenmesi ,

c) alma Alanlar : Personelin hangi alma alanlarnda bulunmas gerektiinin belirlenmesi,

d) Bakm Personeli: Bakm personellerinin hangi alet, ekipman veya proseste bakm yaptnn ve hangi tr durumlarda dardan teknik servise bavurulmas gerekliliinin tanmlamasnn yaplmas,

e) Denetim Sorumluluklar: Salk, emniyet ve i yrtm asndan yneticilerin sorumluluklarnn tanmlanmas ve i sal ve gvenlii asndan yaplacak denetimlerin programnn belirlenmesi,

f) Eitim ve Bilgilendirme: Personeli eitecek, bilgilendirmeyi yapacak ve alanlarn katlmn salayacak personelin belirlenerek sorumluluklarnn tanmlanmas,

Eitim, Bilgilendirme ve Yeterlilik:

Tm alanlar, i sal ve gvenlii politikas, prosedrleri ve i sal ve gvenlii ynetim sisteminin gerekliliklerine uyumun nemi hakknda bilgilendirilmelidir.

zellikle de risk altnda alan personel ie girite ve belli aralklarla i sal ve gvenlii riskleri, sorumluluk ve yetkiler hususlarnda eitime tabii tutulmaldr. alanlarn eitimi, bilgilendirmesi ve yeterliliklerinin salanmas konusunda izlenecek yntemleri anlatan bir prosedr oluturulmaldr.

Organizasyon, ihtiya duyulan konularda eitim programlar hazrlamal ve uygulamaldr.

Bu kapsamdaki eitim konular; SG politikas, SG el kitab, SG prosedrleri, SG talimatlar, SGformlar vb. SG riskleri Acil haller/kazalar, kazalarnn nedenleri Gvenlik tedbirleri, lk yardm, sal ve gvenlii bilinci, Yangn, Kimyasallar, Elektrik,

Hareketli ekipmanlar, Kiisel koruyucular, Grlt, Enerji ynetimi, SG mevzuat, OHSAS 18001 standart, Yetki ve sorumluluklar vb. olabilir.

Bu eitimlere ilgili tm personel ve mteahhit kuruluun personeli gerektiinde ziyaretiler de katlabilir. Eitim dzeyi belirlenirken kiilerin sahip olmas gereken yetkinlik ve kiilerin grevlerindeki farkllklar dikkate alnmaldr. sal ve gvenlii mevzuat da dikkate alnarak forklift, vin kullanclar, kazanclar vb. gibi kiiler ilgili kurulular tarafndan verilecek belgelere sahip olmaldrlar.

Danma ve Bilgi Paylam:

sal ve gvenlii ile ilgili bilgilerin; alanlara ve dier ilgili taraflara iletildiini ve onlardan gelen bilgilerin alndn garanti altna alan prosedrler oluturulmal, bu faaliyetler dkmante edilmeli ve ilgili taraflara bilgi verilmelidir.

alanlarn i sal ve gvenlii hususlarnda grlerinin alnmas, alanlar temsilen bir temsilcinin seilmesi ve bu temsilci hakknda alanlar bilgilendirilmelidir.

Organizasyon ii iletiim;

SG politikasn ve amalarnn duyurulmas, Tehlike belirleme, risk deerlendirme ve risk kontrol prosedrlerinin duyurulmas, SG grev ve sorumluluk tanmlarnn anlalmasnn salanmas, Ynetimle alanlar arasndaki SG istiaresinin salanmas, alanlarla yaplan istiarelerden elde dilen bilgilerinin yaygnlatrlmas, Eitim program detaynn duyurulmas,

SG ile ilgili, izleme, denetim ve gzden geirme ilemlerinin sonularnn duyurulmas, Ynetimin SG ne kar taahhtlerinin gsterilmesi, alanlarn gr, endie ve ikayetlerine cevap verilmesi , neri vememnuniyetlerinin alnmas, SG ile ilgili konularda srekli iyiletirmeyi desteklemeye ynelik bilgilerinaktarlmas, Ynetim sistemi ve performansna ynelik bilgilerin aktarlmas, Acil haller ve kazalara hazrlkl olma, acil haller ve kazalardaki davranbiimlerinin duyurulmas ve uygulanmasnn salanmas, SG ynetim programnn ihdas ve idamesi iin ilgili birimler arasndakikoordinasyonun salanmasna ynelik bilgi ve yntemlerin duyurulmas, Politikalarn gelitirilmesi ve gzden geirilmesi, SG amalarnn gelitirilmesi ve gzden geirilmesi ve tehlikenin belirlenmesinin yaplmas dahil riskleri ynetmek zere prosesler ve prosedrler ile ilgili kararlar zerinde istiarede bulunma ve kendi faaliyetleri ile balantl risk deerlendirmelerinin ve risk kontrollerinin gzden geirilmesi, Yeni veya deiiklik yaplm tehizat, malzeme, kimyasallar, teknolojiler, prosesler, prosedrler ve alma ekillerinin uygulamaya konmas gibi iyeri SG ni etkileyen deiiklik zerinde istiarede bulunma vb. eklinde olabilir.

Organizasyon d iletiim:

Ynetimin SG ne taahhtlerinin gsterilmesi, Kuruluun faaliyet, rn ve hizmetlerinden kaynaklanan endielerinin giderilmesi ve sorularnn cevaplandrlmas, Kuruluun SG politikalar, ama, hedef ve programlar hakknda bilgi verilmesi ve kamu bilincinin arttrlmas, SG ile ilgili konularda srekli iyiletirmeyi desteklemeye ynelik raporlarn duyurulmas, Kamu kurulular, belediyeler, dernekler ve dier ilgililere uygun bilgilerin verilmesi, gelen yazlarn cevaplandrlmas iin kurulu iindeki ilgili kiilere duyurulmas ve cevaplandrlmasnn salanmas, Kuruluun SG ile ilgili konularda kazand baarnn duyurulmas, vb. amalarla yaplabilmesi iin organizasyonun yaps, bykl, faaliyet alan, alanlarn saylar vb. konularda uygun iletiim kanallar belirlenmelidir. Bu iletiim kanallar toplant, yz yze grmeler, ilan/duyuru tahtalar, telefon e-posta, yazmalar vb. eklinde olabilir.

Dkmantasyon:

Organizasyon yazl, elektronik vb. uygun ortamlarda ynetim sisteminin ana unsurlar ve bilgi akn tanmlayan bilgi oluturmal ve sreklilii salamaldr.

Dokmantasyon ve Veri Kontrol:

Dokmanlarn ve verilerin kontrol edildiini ve srekliliini garanti altna alan, bu amala; dokmanlarn bulunduklar yeri, periyodik olarak gerekli olduunda revize edildiklerini, ilgili yerlerde son revizyonlarnn yer aldklarn, yrrlkten kalkm dkman ve verilerin de ilgili tm kullanm noktalarndan kaldrldn yada istenmeyen kullanma kapal olduunu tanmlayan ve arivlenen prosedr oluturulmaldr.

SG Ynetim sistemi dokmantasyonunda;

Belgeler anlalabilir olmal, Periyodik olarak gzden geirilmeli,gncelletirilmeli, ve organizasyondaki ilgili kiiler tarafndan kolayca elde edilmesi salanmal, Geersiz hale gelmi dokmanlar kullanld yerden uzaklatrlmal veya istenmeyen kullanmlar engellenmeli, Tanmlanabilir ve izlenebilir olmal ve yasalara uygun muhafaza zamanlar belirlenmeli, letme kontrol olmaldr.