(iso 19114 geographic information – quality evaluation … · 2017-05-22 ·...
TRANSCRIPT
รายงานการศกษา มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล
(ISO 19114 Geographic Information – Quality Evaluation Procedures)
References:
And: รายงานผลการศกษา
โครงการศกษามาตรฐานคณภาพและการประเมนคณภาพขอมล
โดย สานกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน)
กรกฎาคม 2550
รายงานการศกษา มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล
(ISO 19114 Geographic Information – Quality Evaluation Procedures)
สารบญ หนา
1บทท 1 บทนา1 ..................................................................................................................................1
11.1 ทมาและความสาคญ1 1
11.2 วตถประสงคและเปาหมายของการศกษา1 2
11.3 ขอบเขตการศกษา1 3
1บทท 2 แนวทางในการศกษา1 .............................................................................................................4
12.1 แนวคดหลกของการศกษา1 4
12.2 แนวทางในการศกษา1 4 12.2.1 ศกษาเอกสารรายงานโครงการศกษามาตรฐานคณภาพและการประเมนคณภาพขอมล1 4
12.2.2 ศกษาเอกสารมาตรฐานระหวางประเทศ ISO 19114: 20031 5
12.2.3 การศกษามาตรฐานและขอมลทเกยวของกบมาตรฐานดานการประเมนคณภาพขอมล1 5
12.2.4 แนวทางการพฒนาและใชงานมาตรฐานดานการประเมนคณภาพขอมลในประเทศไทย1 5
1บทท 3 มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) ..................6
13.1 เนอหาของมาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19114 Quality Evaluation Procedures) 6
13.2 เนอหาของมาตรฐาน ISO 19115: Metadata สวนทเกยวกบคณภาพขอมล1 14
13.3 มาตรฐานเกยวกบคณภาพขอมลของ OGC 17
13.4 รายการคณภาพขอมลในมาตรฐาน SDTS 23
13.5 มาตรฐานความถกตองทางตาแหนงของขอมลปรภมของ FGDC 25
1บทท 4 การใชงานมาตรฐานดานคณภาพขอมลในประเทศไทย1 ............................................................28
14.1 การใชงานรายการคณภาพขอมลตามมาตรฐานกบขอมลประเทศไทย1 28 14.1.1 คณภาพของขอมลเสนชนความสง1 28
14.1.2 คณภาพของขอมลขอบเขตอาเภอ1 30
14.1.3 คณภาพของขอมลโรงเรยน1 31
14.1.4 คณภาพขอมลสภาพการใชทดน1 34
14.1.5 คณภาพขอมลขอบเขตพนทอทยานแหงชาต1 36
14.2 มาตรฐานการอธบายขอมล GIS (GIS Metadata) และการอธบายคณภาพขอมล1 38
14.4 แนวทางการพฒนาและใชงานมาตรฐานดานการประเมนคณภาพขอมลในประเทศไทย1 45
เอกสารอางอง..............................................................................................................................................47
ภาคผนวก ก International Standard ISO 19114 (First Edition 2003-08-15)………………………...48
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 1
บทท 1 บทนา
1.1 ทมาและความสาคญ
ประเทศไทยตระหนกถงความสาคญ และประโยชนของมาตรฐานกลาง ระบบ ภมสารสนเทศ แต
เนองจากยงขาดความรความเขาใจเกยวกบการพฒนามาตรฐานหรอการใชงานมาตรฐานระบบภมสารสนเทศ
การดาเนนงานทผานมาจงเปนไปในลกษณะการศกษาทาความเขาใจและตดตามการพฒนามาตรฐานของ
องคกรระหวางประเทศเพอสรางความเขาใจและเผยแพรขอมลทางดานวชาการ อยางไรกตามการศกษา
พฒนาหรอกาหนดมาตรฐานขององคกรระหวางประเทศ ไดมความกาวหนาขนตามลาดบ คอมการประกาศ
และเผยแพรมาตรฐานระหวางประเทศทกาหนดโดย ISO/TC211 ทาใหมการนาเอามาตรฐาน ตางๆ ไปสการ
ใชงาน รวมถงการนาไปประยกตใชรวมกบการพฒนาซอฟตแวร สงผลใหการศกษาทาความเขาใจและการใช
งานมาตรฐาน รวมทง การดาเนนงานเพอพฒนามาตรฐานระบบภมสารสนเทศของประเทศไทย มความ
คบหนาอยางเหนไดชด เพอใหทกหนวยงานมความเขาใจในหลกการ ขอบเขตเนอหา และนาเอามาตรฐานไป
ประยกตใชงานดานระบบภมสารสนเทศ สานกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (สทอภ.) ใน
ฐานะหนวยงานทดาเนนงานดานการพฒนาและผลกดนใหเกดมาตรฐานกลาง ระบบภมสารสนเทศ 2จงได
ดาเนน โครงการพฒนามาตรฐานระบบภมสารสนเทศ โดยใชแนวทางของมาตรฐานระหวางประเทศ
คอ ISO/TC211 เพอสรางความเขาใจในเนอหาของมาตรฐานระบบภมสารสนเทศ ตลอดจนการสารวจและ
รวบรวมขอมลทเกยวของกบมาตรฐานนนๆ เปนพนฐานการศกษาตอยอดหรอการนาไปประยกตใชงาน
ตอไป 2 2หรอเพอใช เปนเอกสาร ทางวชาการประกอบการประกาศใช มาตรฐาน ของประเทศไทย 2ซงจะเปน
ประโยชนตอการพฒนาและใชงานระบบภมสารสนเทศของประเทศไทยโดยรวม
ปญหาหรออปสรรคของการพฒนาและใชงานภมสารสนเทศรวมกนระหวางหนวยงานตางๆ คอการท
ขอมลซงถกจดทาขนมาไมสามารถนามาใชงานรวมกนได อนมสาเหตเนองมาจากการขาดมาตรฐานกลางใน
การดาเนนงาน ทาใหเกดความแตกตางในดานคณภาพของขอมล สงผลตอประสทธภาพการนาไปใชงาน
และการตดสนใจลงทนดานภมสารสนเทศ แนวทางของการพฒนามาตรฐานระบบภมสารสนเทศ มเปาหมาย
ในการพฒนาเพอใหเกดมาตรฐานกลางทสามารถใชเปนกรอบของการดาเนนงานเพอพฒนาระบบ
ภมสารสนเทศ ทงทางดานผลตภณฑขอมล กระบวนการทางาน ตลอดจนการพฒนาศกยภาพของบคลากร
ดานภมสารสนเทศ ซงถอเปนองคประกอบทสาคญในการพฒนาระบบโครงสรางพนฐานภมสารสนเทศของ
ประเทศ (National Spatial Data Infrastructure: NSDI) ใหเปนไปอยางมประสทธภาพ ชวยประหยดในเรอง
งบประมาณ และเกดผลคมคากบการลงทน สรางระบบฐานขอมลทมคณภาพสาหรบใชในการบรหารจดการ
หรอประกอบการวเคราะหและตดสนใจ
การพฒนาและประยกตใชเทคโนโลยระบบสารสนเทศทางภมศาสตร (GIS) หรอระบบภมสารสนเทศ
ของประเทศไทยทมการขยายตวอยางรวดเรวและกวางขวาง มการใชเงนงบประมาณและกาลงบคลากรไปเปน
จานวนมากในการรวบรวมจดสรางฐานขอมลสาหรบระบบ GIS ของแตละหนวยงาน การเผยแพรแลกเปลยน
ขอมล GIS กนระหวางหนวยงานตางๆ ยงมไมมากนก สวนหนงเกดจากปญหาเกยวกบคณภาพขอมล
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 2
เนองจากผใชขอมลจาเปนตองทราบถงคณภาพของชดขอมล เพอประกอบการตดสนใจในการใชงาน
ชดขอมลนน แตมกไมสามารถหาขอมลเกยวกบคณภาพของชดขอมลทมการจดสรางไวสวนใหญได
เหตผลสาคญอกประการหนงททาใหเกดปญหาดงกลาว คอการทผทเกยวของในการพฒนาและ
ประยกตใช GIS ในประเทศไทยสวนใหญ ขาดความตระหนก ความร และวธการปฏบตเกยวกบการควบคม
และการประเมนคณภาพของชดขอมล GIS นกวชาการและผปฏบตงานดาน GIS ทงหลายยงมความเขาใจ
เกยวกบขอบเขตและความหมายขององคประกอบคณภาพขอมล GIS ไมตรงกน จงเปนทมาของการศกษา
มาตรฐานเกยวกบคณภาพของขอมลขน โดยการศกษารวบรวมขอมลมาตรฐานขององคการระหวางประเทศ
วาดวยการมาตรฐาน (ISO) โดยคณะกรรมการทางเทคนค คณะท 211 (ISO/TC211) ดานมาตรฐานการ
ประเมนคณภาพขอมล หรอ ISO 19114: Quality Evaluation Procedures โดยมาตรฐานดงกลาวประเทศไทย
ไดเรมดาเนนการศกษารวบรวมขอมลในป พ.ศ. 2544 โดย ศนยขอมลขอสนเทศ สานกงานปลดกระทรวง
วทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม ในฐานะหนวยงานเลขานการของคณะกรรมการประสานและสงเสรม
การพฒนาระบบสารสนเทศทางภมศาสตร และคณะอนกรรมการมาตรฐานระบบสารสนเทศทางภมศาสตร
ไดจดทา “โครงการศกษามาตรฐานคณภาพและการประเมนคณภาพของขอมล” โดยไดมอบหมายให
ศนยบรการวชาการแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลยเปนผดาเนนโครงการ ตอมาโครงการศกษามาตรฐาน
คณภาพและการประเมนคณภาพของขอมลนไดถกโอนมาให สานกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและ
ภมสารสนเทศ (องคการมหาชน) ดแลแทน
ในการศกษาและรวบรวมขอมลเกยวกบมาตรฐานดานการประเมนคณภาพขอมลในขณะนน เอกสาร
มาตรฐานของ ISO ทนามาอางองยงอยในขนตอนการพฒนา ปจจบนมาตรฐานดงกลาวไดรบการประกาศเปน
มาตรฐานระหวางประเทศ (IS) เมอป พ.ศ. 2546 (ค.ศ.2003) ดงนน สทอภ. จงไดทาการศกษา ทบทวน
เพอปรบปรงเนอหาของมาตรฐานดงกลาวใหสอดคลองกบเอกสารมาตรฐานระหวางประเทศ เพอนาไปใช
อางองในการดาเนนงานตอไป
1.2 วตถประสงคและเปาหมายของการศกษา
การศกษามาตรฐานดานหลกการคณภาพขอมลระบบภมสารสนเทศ มวตถประสงค ดงน
1) เพอศกษาและปรบปรงเนอหาของรายงานการศกษาเดมใหสอดคลองกบเอกสารมาตรฐาน
ระหวางประเทศ (IS) ทไดประกาศใชงานแลว คอ ISO 19114: 2003
2) เผยแพรความรความเขาใจ ดานการประเมนคณภาพขอมลระบบภมสารสนเทศ ในหมนกวชาการ
และผปฏบตงานในประเทศไทย
3) สรางความเขาใจถงวธการ ขนตอน แนวทาง รวมทงลาดบความสาคญในการพฒนามาตรฐานการ
ประเมนคณภาพขอมลในประเทศไทย ใหสอดคลองกบมาตรฐานระหวางประเทศ
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 3
การดาเนนการศกษากาหนดเปาหมายไวดงน
1) ไดเอกสารทางวชาการดานมาตรฐานการประเมนคณภาพขอมลระบบภมสารสนเทศ
2) ไดแนวทาง ขนตอนและลาดบความสาคญในการพฒนามาตรฐานดานการประเมนคณภาพขอมล
ระบบภมสารสนเทศในประเทศไทย
1.3 ขอบเขตการศกษา
1) ศกษาเอกสารรายงานผลการศกษา โครงการศกษามาตรฐานคณภาพและการประเมนคณภาพ
ของขอมล รวมทงขอมลตางๆ ทเกยวของ
2) ศกษา และทบทวน รายงานเอกสารวชาการ เพอการปรบปรงเนอหาของผลการศกษาดาน
หลกการ ความหมาย และองคประกอบตางๆ เกยวกบการประเมนคณภาพขอมลระบบภมสารสนเทศ ให
สอดคลองกบเอกสารมาตรฐานระหวางประเทศ ISO 19114: 2003
3) ศกษา วเคราะหและทบทวนขอมลทเกยวของในการประยกตใชมาตรฐานดานการประเมน
คณภาพขอมลกบขอมลภมสารสนเทศทมอยในประเทศไทย
4) ศกษา ทบทวน แนวทางและขนตอนในการพฒนามาตรฐานเกยวกบการประเมนคณภาพขอมล
ระบบภมสารสนเทศในประเทศไทย โดยการวเคราะหตามมาตรฐานระหวางประเทศ ISO 19114: 2003
5) จดทาเอกสารทางวชาการมาตรฐานดานการประเมนคณภาพขอมลระบบภมสารสนเทศ เพอเปน
แนวทางการนาไปประยกตใชงานในประเทศไทย
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 4
บทท 2 แนวทางในการศกษา
2.1 แนวคดหลกของการศกษา
การศกษา และจดทาเอกสารทางวชาการดาน มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมลระบบภมสารสนเทศ
เปนการศกษาทบทวน เพอปรบปรงเนอหารายงานผลการศกษาทไดจดทา และ รวบรวมองคความรท
เกยวของกบการพฒนามาตรฐานดานคณภาพ และวธการประเมนคณภาพขอมล GIS มาวเคราะห ซงไดม
การสรปแนวทางของการพฒนามาตรฐานไวเพอใหงายตอการทาความเขาใจ และเผยแพรใหเปนทรบทราบ
ของนกวชาการ และผปฏบตงานทเกยวของกบการพฒนาและประยกตใชงานเทคโนโลย ระบบภมสารสนเทศ
ในประเทศไทย โดย รายงานผลการดาเนนโครงการศกษามาตรฐานคณภาพและการประเมนคณภาพของ
ขอมล ทไดทาการศกษาและรวบรวมขอมลในเบองตนไวแลว ซงในการศกษาครงนน อางองมาตรฐานระหวาง
ประเทศดานระบบสารสนเทศภมศาสตร ชดมาตรฐาน ISO 19100 ไดแก ISO/DIS 19113 และ ISO/DIS
19114 ซงเปนมาตรฐานฉบบรางทอยในระหวางการจดทาโดยคณะกรรมการทางเทคนค ISO/TC211 เพอ
การทาความเขาใจในหลกการเกยวกบคณภาพขอมล GIS รวมทงวธการประเมนคณภาพ ทกาหนดไวในราง
มาตรฐานระหวางประเทศ รวมถงแนวทางในการประยกตหลกการดงกลาว มาพฒนาเปนมาตรฐานใน
ระดบประเทศ ทเหมาะสมและเปนทตองการสาหรบสภาพการณในประเทศไทย
ปจจบนมาตรฐาน ISO 19114 ไดประกาศเปนมาตรฐานระหวางประเทศ รวมถงการอางองใน
มาตรฐานตางๆ ของชด 19100 ทงนในสวนของประเทศไทย มการประกาศใชมาตรฐานทเกยวของกบการ
ประเมนคณภาพขอมลไดแก มาตรฐานการอธบายขอมล หรอ Metadata (ISO 19115) แตเนองจาก
รายละเอยดของการศกษามาตรฐานดานการประเมนคณภาพขอมลตามทไดเคยจดทาไวนน เปนการศกษาท
อางองจากเอกสารฉบบรางของมาตรฐานระหวางประเทศ ดงนนเมอองคกรมาตรฐานระหวางประเทศ
ประกาศมาตรฐานดงกลาวเปนมาตรฐานระหวางประเทศแลว การทประเทศไทยจะนามาตรฐานดงกลาวมา
ประกาศใชงาน หรอใชอางองในการดาเนนงาน จงจาเปนตองมการศกษาเพอทบทวนเนอหาของรายงานผล
การศกษา และปรบปรงเนอหามาตรฐานใหถกตองและสอดคลองตามมาตรฐานระหวางประเทศ โดยแนวคด
หลกของการศกษาในครงน เปนการศกษา ทบทวนเนอหาของมาตรฐานจากรายงานผลการศกษาเดมเปรยบ
กบเอกสารมาตรฐานระหวางประเทศฉบบทประกาศไดแก ISO 19114: 2003 เพอปรบปรงเนอหาให
ถกตองและสมบรณ
2.2 แนวทางในการศกษา
การศกษา รวบรวมและปรบปรงเนอหาของเอกสาร มาตรฐานดานการประเมนคณภาพขอมล กาหนด
แนวทางการดาเนนงานดงตอไปน
2.2.1 ศกษาเอกสารรายงานโครงการศกษามาตรฐานคณภาพและการประเมนคณภาพขอมล
เอกสารรายงาน ผลการดาเนนโครงการศกษามาตรฐานคณภาพและการปะเมนคณภาพขอมล
เปนโครงการศกษาทมงเนนเนอหาของมาตรฐานตางๆ ทเกยวกบคณภาพขอมลรวมถง ก ารรวบรวมจดทา
คาศพททาง GIS พรอมคานยามเปนภาษาไทยเพอใชเปนจดเรมทจะทาใหเกดมาตรฐานดานคาศพท ทงน
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 5
มาตรฐานตางๆ ทนามาอางองในการศกษาบางเรองยงอยในสถานทเปนฉบบราง หรออยในระหวางการ
พฒนาขององคกรมาตรฐานระหวางประเทศ
2.2.2 ศกษาเอกสารมาตรฐานระหวางประเทศ ISO 19114: 2003
การศกษามาตรฐานระหวางประเทศ ISO 19114: 2003 ซงเปนเอกสารมาตรฐานระหวาง
ประเทศดานการประเมนคณภาพขอมลระบบภมสารสนเทศ โดยทาการศกษาเอกสารฉบบ First Edition
(2003-08-15) ทองคกรมาตรฐานระหวางประเทศเผยแพร เพอทาการศกษาเปรยบเทยบกบเนอหาของ
การศกษาในรายงานโครงการฯ (ฉบบเดม) ดาน ความหมายขององคประกอบของคณภาพขอมล หลกการ
ดานคณภาพขอมล กระบวนการประเมนคณภาพขอมล รวมถงผล การศกษาองคประกอบคณภาพขอมลจาก
แหลงอนๆ ทไดมการรวบรวมขอมลความรเพมเตมเกยวกบคณภาพขอมลระบบภมสารสนเทศ เพอ
ตรวจสอบความสอดคลองกนของการนาเสนอรายการองคประกอบคณภาพขอมลทกาหนดไวใน ISO 19114
รวมถงการศกษาองคประกอบคณภาพขอมลกบขอมลจรงของประเทศไทย และการศกษาความเปนไปไดของ
การนาเอาองคประกอบคณภาพขอมลทไดทาการศกษามาใชกบขอมลจรงในประเทศไทย
2.2.3 การศกษามาตรฐานและขอมลทเกยวของกบมาตรฐานดานการประเมนคณภาพขอมล
เมอไดศกษาทาความเขาใจ ในหลกการและองคประกอบของการประเมนคณภาพขอมลระบบ
ภมสารสนเทศแลว ประเดนสาคญตอมากคอกระบวนการในการตรวจวดคณภาพของขอมล GIS ชดหนงๆ
โดยการศกษาเนอหาของมาตรฐานทเกยวของ ไดแกการศกษามาตรฐานระหวางประเทศดานหลกการ
คณภาพขอมล GIS หรอ ISO 19113: Geographic Information - Quality principles ซงประกาศเปนมาตรฐาน
ระหวางประเทศในป พ.ศ.2545 (ค.ศ.2002) รวมทงการศกษาวธการประเมนคณภาพขอมล GIS จากแหลง
อนๆ เปนการศกษารวบรวม เอกสารทางวชาการตางๆ เพมเตมเกยวกบวธการในการตรวจวด หรอการ
ประกนคณภาพขอมล GIS
นอกจากนยงมเนอหาดานคณภาพขอมลทเกยวของ ไดแก การศกษามาตรฐานระหวางประเทศ
ดานการอธบายขอมล GIS หรอ ISO 19115: Geographic Information - Metadata ซงกาหนดวธการในการ
อธบายคณสมบตรวมทงคณภาพของชดขอมล GIS ท ไดทาการศกษาเพอแสดงใหเหนถงลกษณะของการ
อธบายคณภาพขอมลในรายการตางๆ ทไดจากวธการประเมนคณภาพขอมลทแตกตางกนมาอธบายลงใน
Metadata รวมถงกระบวนการทดลองอธบายคณภาพขอมล GIS ใน Metadata โดยการทดลองนาเอาคณภาพ
ของขอมล GIS จรงในประเทศไทยมาบนทกไวในโครงสรางของขอมล Metadata
2.2.4 แนวทางการพฒนาและใชงานมาตรฐานดานการประเมนคณภาพขอมลในประเทศไทย
เปนการวเคราะหถงขอจากดตางๆ ทยงอาจมอยในมาตรฐานระหวางประเทศ และรายละเอยดท
ตองมการศกษากาหนดเพมเตม เพอใหสามารถกาหนดเปนมาตรฐานในระดบประเทศทหนวยงานตางๆ จะ
สามารถปฏบตตามไดอยางไมมปญหา โดยไดนาเสนอเปนแนวทางในการพฒนามาตรฐานการประเมน
คณภาพขอมลภมสารสนเทศในประเทศไทยตอไป
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 6
บทท 3 มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล
(ISO 19114: Quality Evaluation Procedures)
การศกษาเนอหาของมาตรฐานระหวางประเทศ ดานการประเมนคณภาพขอมลภมสารสนเทศ หรอ
มาตรฐาน ISO 19114: Geographic Information - Quality Evaluation Procedures ซงเปนมาตรฐานระหวาง
ประเทศทวาดวยเรองเกยวกบการประเมนคณภาพและการรายงานดานคณภาพของขอมลภมสารสนเทศ โดย
มาตรฐานดงกลาวอยในชดมาตรฐานระหวางประเทศ ISO 19100 ทจดทาโดยคณะกรรมการวชาการชดท
211 ของ International Standardization Organization (ISO/TC211)
3.1 เน อหาของมาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19114 Quality Evaluation Procedures)
การศกษาเอกสารมาตรฐาน ISO 19114 Geographic Information – Quality Evaluation Procedures
(ISO 19114: 2003) เนอหาสาระสาคญของมาตรฐาน มดงน
โครงสรางของเนอหาในรางมาตรฐาน ISO 19114 นนแบงออกเปน 19 สวนดงน
1. คานา (Forward) และบทนา (Introduction)
2. มาตรา 1 ขอบเขตของมาตรฐาน (Scope)
3. มาตรา 2 การไดมาตรฐาน (Conformance)
4. มาตรา 3 รายการเอกสารอางอง (Normative References)
5. มาตรา 4 คาศพทและคาจากดความ (Terms and definitions)
6. มาตรา 5 สญลกษณและคายอ (Symbols and abbreviations)
7. มาตรา 6 กระบวนการประเมนคณภาพขอมล (The process for evaluating data quality)
8. มาตรา 7 วธการประเมนคณภาพขอมล (Data quality evaluation methods)
9. มาตรา 8 การรายงานขอมลเกยวกบการประเมนคณภาพ (Reporting quality evaluation
information)
10. ภาคผนวก A ชดทดสอบนามธรรม (Appendix A Abstract test suite)
11. ภาคผนวก B การใชงานกระบวนการประเมนคณภาพ (Appendix B Uses of quality evaluation
procedures)
12. ภาคผนวก C การประยกตกระบวนการประเมนคณภาพกบชดขอมลทมการเปลยนแปลงไม
หยดนง (Appendix C Applying quality evaluation procedures to dynamic datasets)
13. ภาคผนวก D ตวอยางการวดคณภาพขอมล (Examples of data quality measures)
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 7
14. ภาคผนวก E คมอแนวทางสาหรบวธการสมตวอยางทใชกบชดขอมลภมศาสตร (Guidelines
for sampling methods applied to geographic datasets)
15. ภาคผนวก F ตวอยางของการทดสอบความถกตองของขอมลเฉพาะเรองและความครบถวน
(Example of testing for thematic accuracy and completeness)
16. ภาคผนวก G ตวอยางของการวดและรายงานความครบถวนและความถกตองของขอมลเฉพาะ
เรอง (Example of measurement and reporting of completeness and thematic accuracy)
17. ภาคผนวก H ตวอยางของการรวมผลคณภาพขอมล (Example of an aggregated data quality
result)
18. ภาคผนวก I การรายงานขอมลเกยวกบคณภาพในรายงานการประเมนคณภาพ (Reporting
quality information in a quality evaluation report)
19. ภาคผนวก J การรวมผลคณภาพขอมล (Aggregation of data quality results)
โดยเนอหาแตละสวนสามารถสรปไดดงน
คานา (Forward) และบทนา (Introduction)
แนะนา ISO และแนวทางในการจดทามาตรฐานระหวางประเทศโดยยอ หลกการ ความสาคญของการ
ประเมนคณภาพของชดขอมลภมศาสตร แนวคดโดยสรปของการใชประโยชนในการประเมนคณภาพขอมล
โดยกลมผผลต และกลมผใชขอมล และวตถประสงคของมาตรฐานระหวางประเทศฉบบน
มาตรา 1 ขอบเขตของมาตรฐาน (Scope)
ขอบเขตของเนอหาในมาตรฐานฉบบน เปนใหกรอบแนวทางของกระบวนการประเมนคณภาพขอมล
ทสามารถใชไดกบขอมลภมศาสตรในรปแบบดจตอล โดยทกระบวนการประเมนคณภาพขอมลจะถกใชใน
การหาและรายงานขอมลเกยวกบคณภาพตามหลกการทกาหนดไวในมาตรฐาน ISO19113 ซงมาตรฐาน
ฉบบนใชไดกบผผลตขอมล ในการประเมนวาขอมลมคณภาพเปนไปตามทกาหนดไวในขอกาหนดผลตภณฑ
ไดดเพยงใด และใชไดกบผใชขอมลในการประเมนชดขอมลวามคณภาพเพยงพอเหมาะสมกบการ
ประยกตใชงานขอมลหรอไม และถงแมวามาตรฐานฉบบนจะใชไดกบขอมลภมศาสตรแบบดจตอลทกชนด
หลกการของมนยงสามารถขยายไปใชกบขอมลภมศาสตรในรปแบบอนๆ เชนแผนท แผนภมและเอกสาร
ตวอกษรไดอกดวย
มาตรา 2 การเปนไปตามมาตรฐาน (Conformance)
เปนสวนทอธบายวามาตรฐานฉบบนแบงการทดสอบการเปนไปตามมาตรฐาน ออกเปน 2 สวนคอ
การประเมนคณภาพ และการรายงานขอมลคณภาพ รายละเอยดของชดทดสอบทง 2 ประเภทนนแสดงอยใน
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 8
ภาคผนวก A ของมาตรฐานน และกระบวนการประเมนคณภาพขอมลใดทจะกลาวอางวาเปนไปตาม
มาตรฐานนจะตองผานการทดสอบของชดทดสอบดงกลาว
มาตรา 3 รายการเอกสารอางอง (Normative References)
เปนสวนทแสดงรายการเอกสารทใชอางองในการกาหนดเนอหาของมาตรฐานน ซงเอกสารอางองมอย
เพยง 2 รายการคอ
ISO 19113: Geographic Information - Quality Principles
ISO 19115: Geographic Information – Metadata
โดยผใชมาตรฐานควรศกษาเอกสารอางองทเปนฉบบปรบปรงลาสดเสมอหากเปนไปได
มาตรา 4 คาศพทและคาจากดความ (Terms and definitions)
เปนสวนทแสดงรายการคาศพททเปนคาสาคญในเนอหาของมาตรฐานฉบบน พรอมทงความหมาย
และคาจากดความของคาศพทดงกลาว และยงระบวาใหนารายการคาศพทและความหมายทอธบายไวใน
มาตรฐาน ISO19113 และ ISO19115 มาใชในทนดวย รายการคาศพททแสดงไวในมาตรฐานนมดงน
Conformance quality level
Identifiable collection of data
Dataset series
Direct evaluation method
Full inspection
Indirect evaluation method
Item
Population
Reference data
มาตรา 5 สญลกษณและคายอ (Symbols and abbreviations)
เปนรายการคายอทมใชในมาตรฐานฉบบน ม 2 คาไดแก
AQL ยอจาก acceptable quality level [ISO 2859]
RMSE ยอจาก root mean square error
มาตรา 6 กระบวนการประเมนคณภาพขอมล (The process for evaluating data quality)
เปนสวนทกาหนดหลกการของขนตอนการประเมนคณภาพขอมลภมศาสตร และมเนอหาโดยสรปไดดงน
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 9
มาตรา 6.1 บทนา
กระบวนการประเมนคณภาพขอมลนนอาจถกใชในขนตอนตางๆ ของวงจรชวตของผลตภณฑ
(Product life cycle) ซงประกอบดวย การจดทาขอกาหนด (specification) การผลต (production) การสงมอบ
(delivery) และการใชและการปรบปรง (use and update) โดยมรายละเอยดเพมเตมอยในภาคผนวก B ของ
มาตรฐานน
กระบวนการประเมนคณภาพขอมลนนใชไดกบทงชดขอมลทไมเปลยนแปลง (Static dataset) และชด
ขอมลทมการเปลยนแปลง (dynamic dataset) ภาคผนวก C ของมาตรฐานนอธบายหลกการในการใช
กระบวนการประเมนคณภาพขอมลกบชดขอมล dynamic
มาตรา 6.2 องคประกอบของกระบวนการ (Components of process)
กระบวนการประเมนคณภาพขอมลนนเปนลาดบขนของขนตอนตางๆ เพอใหไดมาซงคณภาพขอมล
ดงสรปไดดวยแผนผงในรปท 3-1
รปท 3-1 ผงแสดงขนตอนการประเมนคณภาพขอมล
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 10
รายละเอยดเพมเตมของขนตอนตางๆ นนแสดงในตารางท 1
ขนตอน การกระทา คาอธบาย
1 ระบหาองคคณภาพขอมล (data
quality elements) ทใชได รวมทง
ขอบเขตขอมลทจะทาการ
ทดสอบ (data quality scope)
เปนขนตอนการระบหาองคคณภาพขอมล (data quality
elements) และองคยอย (subelements) ทใชได และขอบเขต
ขอมลทจะทาการทดสอบ (data quality scope) ตามหลกการ
ของ ISO19113 ขนตอนนจะถกทาซาสาหรบการทดสอบ
คณภาพดานตาง ๆ ตามทกาหนดไวในขอกาหนดผลตภณฑ
2 ระบหาตววดคณภาพขอมล
(data quality measure)
เปนการระบหาตววดคณภาพขอมล ชนดของคาคณภาพ
ขอมล รวมทงหนวยของคาคณภาพขอมลสาหรบการทดสอบ
แตละการทดสอบ ตวอยางของขนตอนนแสดงไวใน
ภาคผนวก D
3 เลอกวธการประเมนคณภาพ
ขอมล (data quality evaluation
method) และดาเนนการ
เปนการเลอกวธการประเมนคณภาพขอมลสาหรบแตละตว
วดคณภาพขอมล ซงวธการนนอาจเปนแบบโดยตรง (direct
evaluation method) หรอโดยออม (indirect evaluation
method)
4 หาผลลพธคณภาพขอมล ผลลพธเชงปรมาณ ซงเปนคาหรอชดของคาคณภาพขอมลท
ไดจากการประเมนคณภาพขอมล
5 ระบความไดตามเกณฑ
(conformance)
ในกรณทมการกาหนดเกณฑในการไดตามขอกาหนดไวใน
ขอกาหนดของผลตภณฑ ผลจากการประเมนคณภาพจะถก
นามาเปรยบเทยบกบเกณฑเพอกาหนดความไดตามเกณฑ
(ผาน – ไมผาน)
มาตรา 7 วธการประเมนคณภาพขอมล (Data quality evaluation methods)
เปนการแนะนาหลกการและแนวทางตาง ๆ ของวธการประเมนคณภาพขอมล มเนอหาโดยสรปดงน
มาตรา 7.1 การจาแนกวธการประเมนคณภาพขอมล (Classification of data quality evaluation methods)
วธการประเมนคณภาพขอมลสามารถจาแนกเปน 2 ประเภทหลกคอ ประเภทแรกคอการประเมนแบบ
โดยตรง (Direct evaluation methods) คอการเปรยบเทยบขอมลกบขอมลอางองทงภายใน (internal) และ
ภายนอก (external) ประเภททสองคอการประเมนแบบโดยออม (Indirect evaluation methods) คอการ
ประมาณคาคณภาพขอมลจากขอมลเชนประวตความเปนมา (Lineage)
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 11
มาตรา 7.2 วธการประเมนแบบโดยตรง (Direct evaluation methods)
วธการประเมนแบบโดยตรงยงจาแนกออกเปนแบบใชขอมลภายใน (Internal) กบแบบใชขอมล
ภายนอก (External) โดยทในการประเมนแบบใชขอมลภายในนนจะอาศยเฉพาะขอมลทมอยในชดขอมลททด
การทดสอบนน
ในการทดสอบทงแบบใชขอมลภายในและแบบใชขอมลภายนอกนน มขอพจารณาอย 2 ประเดน คอ
เปนแบบอตโนมต (automatic) หรอแบบไมอตโนมต (non-automatic) และเปนแบบทดสอบขอมลทงหมด
(full inspection) หรอแบบสมตวอยาง (sampling)
วธการประเมนคณภาพสาหรบรายการองคคณภาพบางรายการนนสามารถทาไดแบบอตโนมต เชน
Format consistency, topological consistency, domain consistency, omission, commission, และ temporal
consistency
วธการประเมนคณภาพแบบทดสอบขอมลทงหมดนนหมายถงการทดสอบขอมลทกรายการในขอบเขต
ขอมลททาการประเมนคณภาพ สวนการประเมนคณภาพแบบสมตวอยางนนตองการการทดสอบขอมล
จานวนหนงจากขอมลทงหมด
มาตรา 7.3 วธการประเมนแบบโดยออม (Indirect evaluation methods)
วธการประเมนแบบโดยออมนนเปนการประเมนคณภาพของชดขอมลโดนอาศยความรภายนอก
เกยวกบขอมลนน ความรดงกลาวสวนหนงมาจาก Data quality overview elements และรายงานคณภาพของ
ชดขอมลดงกลาว หรอของชดขอมลทใชจดสรางชดขอมลนน
มาตรา 7.4 ตวอยางการประเมนคณภาพ (Quality evaluation examples)
ตวอยางของวธการประเมนคณภาพทมการใชงานกบชดขอมลภมศาสตร แสดงอยในภาคผนวก F, G
และ H ของมาตรฐานฉบบน
มาตรา 8 การรายงานขอมลเกยวกบการประเมนคณภาพ (Reporting quality evaluation information)
เปนหลกการในการรายงานขอมลคณภาพทไดจากกระบวนการประเมนคณภาพขอมล มเนอหาโดย
สรปดงน
ขอมลคณภาพเชงปรมาณตองถกรายงานใน Metadata ซงเปนไปตามมาตรฐาน ISO19115 อยางไรก
ตามมอย 2 เงอนไขทควรมการจดทารายงานการประเมนคณภาพ (quality evaluation report) คอ (1) เมอ
ผลลพธคณภาพถกรายงานใน metadata เพยงคา ผาน-ไมผาน เทานน และ (2) เมอมการรวมผลคณภาพ
ขอมล (aggregate data quality) ซงการจดทารายงานการประเมนคณภาพตองเปนไปตามหลกการซงกาหนดไว
ในภาคผนวก I ของมาตรฐานน
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 12
เมอมการรวมผลลพธคณภาพหลายๆ รายการเขาเปนผลลพธคณภาพรายการรวมรายการเดยว
ผลลพธดงกลาวตองถกรายงานใน Metadata และในรายงานการประเมนคณภาพ ภาคผนวก J อธบายการ
จดทาผลลพธคณภาพรายการรวมรายการเดยว และภาคผนวก K แสดงตวอยางของการจดทา
ภาคผนวก A ชดทดสอบนามธรรม (Appendix A Abstract test suite)
ภาคผนวก A ของมาตรฐานนเปนเนอหาสวนบงคบ (Normative) ทกาหนดรายการการทดสอบตางๆ
สาหรบความไดมาตรฐาน ISO19114 น ประกอบดวยการทดสอบ 2 รายการคอ
การทดสอบการประเมนคณภาพขอมล (Evaluating data quality)
การทดสอบการรายงานคณภาพขอมล (Reporting data quality)
ภาคผนวก B การใชงานกระบวนการประเมนคณภาพ (Appendix B Uses of quality evaluation procedures)
ภาคผนวกนเปนขอมลเสรม (Informative) ทอธบายถงการใชงานกระบวนการประเมนคณภาพขอมล
ในขนตอนตางๆ ของวงจรชวตของขอมล ไดแกการใชในการจดทาขอกาหนดผลตภณฑ (product
specification) หรอความตองการของผใช (user requirement) การใชในการควบคมคณภาพในระหวางการ
จดสรางขอมล การใชในการทดสอบความไดตามเกณฑของขอกาหนดผลตภณฑ และการใชในการทดสอบ
ความไดตามเกณฑของความตองการของผใช
ภาคผนวก C การประยกตกระบวนการประเมนคณภาพกบชดขอมลทมการเปลยนแปลงไมหยดนง
(Appendix C Applying quality evaluation procedures to dynamic datasets)
ภาคผนวกนเปนขอมลเสรม (Informative) ทอธบายวากระบวนการประเมนคณภาพขอมลนนอาจถกใช
กบชดขอมลทมการเปลยนแปลง (dynamic dataset) อยางไร โดยสาหรบมาตรฐานน Dynamic dataset คอชด
ขอมลทไดรบการปรบปรงบอยมากจนอาจกลาวไดวามการเปลยนแปลงอยางตอเนอง
ภาคผนวก D ตวอยางตววดคณภาพขอมล (Examples of data quality measures)
ภาคผนวกนเปนขอมลเสรม (Informative) ทแสดงถงตวอยางของตววดคณภาพขอมลทสามารถใชกบ
แตละรายการองคคณภาพขอมลทกาหนดไวในมาตรฐาน ISO19113 โดยจะแสดงตวอยางตววดคณภาพ 3
ตววดสาหรบแตละรายการองคคณภาพขอมล
ภาคผนวก E คมอแนวทางสาหรบวธการสมตวอยางทใชกบชดขอมลภมศาสตร (Guidelines for sampling
methods applied to geographic datasets)
ภาคผนวกนเปนขอมลเสรม (Informative) ทอธบายวธการสมตวอยางทเปนไปไดสาหรบการทดสอบ
ขอมลภมศาสตร โดยใชหลกการจากมาตรฐาน ISO 2859 และ ISO 3951
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 13
ภาคผนวก F ตวอยางของการทดสอบความถกตองของขอมลเฉพาะเรองและความครบถวน (Example of
testing for thematic accuracy and completeness)
ภาคผนวกนเปนขอมลเสรม (Informative) ทแสดงตวอยางของการทดสอบความถกตองของขอมล
เฉพาะเรอง (thematic accuracy) และความครบถวนของขอมล ซงใช ในการจดทาฐานขอมลภมประเทศ
(Topographic Database/ TDB) ของหนวยงานสารวจระดบชาตแหงหนงในทวปยโรป
ภาคผนวก G ตวอยางของการวดและรายงานความครบถวนและความถกตองของขอมลเฉพาะเรอง (Example
of measurement and reporting of completeness and thematic accuracy)
ภาคผนวกนเปนขอมลเสรม (Informative) ทแสดงตวอยางอกตวอยางหนงของวธการทดสอบและการ
รายงานขอมลคณภาพดานความถกตองของขอมลเฉพาะเรอง (thematic accuracy) และความครบถวนของ
ขอมล
ภาคผนวก H ตวอยางของการรวมผลคณภาพขอมล (Example of an aggregated data quality result)
ภาคผนวกนเปนขอมลเสรม (Informative) ทแสดงตวอยางของเทคนควธการในการวดและรวมผล
คณภาพ 3 ดาน คอดานความถกตองของขอมลเฉพาะเรอง ความครบถวน และความถกตองดานตาแหนง
เขาดวยกนเปนผลลพธรวม ตวอยางนจดทาขนจากเทคนคทใชกบฐานขอมลถนน โดยอตสาหกรรมเอกชนใน
ทวปยโรป อเมรกาเหนอและเอเชย
ภาคผนวก I การรายงานขอมลเกยวกบคณภาพในรายงานการประเมนคณภาพ (Reporting quality
information in a quality evaluation report)
ภาคผนวกนเปนสวนบงคบ (Normative) ทกาหนดโครงสรางและรายการเนอหาทตองมในรายงานการ
ประเมนคณภาพ (Quality evaluation report)
ภาคผนวก J การรวมผลคณภาพขอมล (Aggregation of data quality results)
ภาคผนวกนเปนขอมลเสรม (Informative) ทแสดงถงเทคนควธการตางๆ สาหรบการรวมคาคณภาพ
ขอมลดานตางๆ เขาเปนคาคณภาพรวมเพยงคาเดยว
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 14
3.2 เน อหาของมาตรฐาน ISO 19115: Metadata สวนทเกยวกบคณภาพขอมล
การศกษาเอกสารมาตรฐาน ISO19115 Geographic Information – Metadata (ISO 19115 : 2003)
และทาการสรปสาระสาคญของมาตรฐานดงกลาวเฉพาะในสวนการบนทกขอมลเกยวกบคณภาพไดดงน
มาตรฐาน ISO 19115 Metadata นนมขอบเขตเนอหาในการกาหนดแบบแผน (schema) สาหรบการ
อธบายสารสนเทศ (ขอมล) ทางภมศาสตรและการบรการอนๆ (services) โดยการอธบายนจะใหขอมล
เกยวกบการระบตว (identification) ขอบเขต (extent) คณภาพ (quality) แบบแผนเชงปรภมและเชงเวลา
(spatial and temporal schema) ระบบอางองตาแหนง (spatial reference) และการเผยแพร (distribution) ของ
ชดขอมลภมศาสตรใดๆ รปท 3-2 แสดงผงองคประกอบตางๆ ของการอธบายคณสมบตของชดขอมล และ
ขอมลเกยวกบคณภาพกเปนหนงในองคประกอบเหลานน
รปท 3-2 ผงแสดงสวนประกอบของ Metadata ตามรางมาตรฐาน ISO 19115
<<Leaf>> Spatial representation information
<<Leaf>> Data quality information
<<Leaf>> Extent information
<<Leaf>> Reference system information
<<Leaf>> Metadata entity set information
<<Leaf>> Identification information
<<Leaf>> Units of Measure
<<Leaf>> Citation and responsible
party information
<<Leaf>> Content
information
<<Leaf>> Constraint information
<<Leaf>> Portrayal catalogue
information
<<Leaf>>
Maintenance information
<<Leaf>> Application schema
information
<<Leaf>> Distribution information
<<Leaf>> Metadata extension
information
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 15
มาตรฐาน ISO 19115 นนอธบายแบบแผนของการอธบายคณสมบตของชดขอมลภมศาสตรโดยใช
ภาษาแบบจาลองทเรยกวา Unified Modeling Language (UML) และในสวนของขอมลคณภาพนนไดมการ
กาหนดหลกการในการอธบายใน metadata ตามผงแสดงในรปท 3-3, รปท 3-4, และรปท 3-5
ผง UML ทแสดงในรปท 3-3 นนแสดงใหเหนวาสาหรบแตละ entity หลก MD_Metadata นนจะม
entity DQ_DataQuality ไดมากกวา 1 entity (สงเกตจากทมระบ 0..* ทเสนเชอมระหวาง entities) โดยสาหรบ
แตละ entity DQ_DataQuality นนจะตองม attribute scope ซงโดยตวมนเองกเปน entity อกประเภทหนงชอ
DQ_Scope เปนตวอธบายวา DQ_DataQuality นนๆ ใชกบขอมลในระดบใด เปนขอมลทงชดขอมล หรอเปน
บางสวน และถาเปนบางสวนกจะตองมขอมลอธบายขอบเขตของขอมลบางสวนนนดวย EX_Extent
Entity DQ_DataQuality แตละอนนนกจะประกอบขนจาก entity 2 ประเภทคอ entity DQ_Element
และ entity LI_Lineage โดย DQ_Element นนใชสาหรบอธบายองคคณภาพขอมลตางๆ ตามหลกการท
กาหนดไวใน ISO 19113 คออธบายดวยตวบอก (descriptors) สวน LI_Lineage ใชสาหรบอธบายประวต
ความเปนมาของขอมล
รปท 3-3 ผง UML แสดงหลกการอธบายคณภาพขอมลใน Metadata
รายการองคคณภาพขอมลทสามารถนามาอธบายดวย Entity DQ_Element นนประกอบไปดวยรายการ
คณภาพขอมลทไดถกระบไวในรางมาตรฐาน ISO 19113 ดงแสดงในผง UML ในรปท 3-4
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 16
รปท 3-4 ผงแสดงองคประกอบยอยของ DQ_Element
สาหรบ Entity LI_Lineage นนกจะประกอบไปดวยการอธบายคณลกษณะของแหลงขอมลทใชในการ
จดสรางชดขอมล ดวย entity LI_Source และการอธบายขนตอนการประมวลผลจดสรางชดขอมล ดวย entity
LI_ProcessStep ซง entity LI_Source และ entity LI_ProcessStep นนสามารถมการเชอมโยงอางองระหวางกน
ไดเพอแสดงใหทราบวาแหลงขอมลใดถกประมวลผลอยางไรบาง ดงรายละเอยดแสดงดวยผง UML ในรปท
3-5
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 17
รปท 3-5 ผง UML แสดงสวนประกอบของ LI_Linage
นอกจากนในการศกษายงไดรวบรวมขอมลมาตรฐานเกยวกบคณภาพขอมลภมศาสตรจากแหลงอนๆ
อาท มาตรฐานขอกาหนดทางเทคนคดานคณภาพขอมลภมศาสตรซงจดทาโดยองคกร Open Geospatial
Consortium (OGC) มาตรฐานสาหรบการแลกเปลยนขอมลเชงปรภม (Spatial Data Transfer Standard/ SDTS)
และมาตรฐานความถกตองทางตาแหนงของขอมลปรภมซงจดทาโดยองคกร F ederal Geographic Data
Committee (FGDC)
3.3 มาตรฐานเกยวกบคณภาพขอมลของ OGC
OGC เปนชอยอของ Open Geospatial Consortium ซงเปนองคกรทมบทบาทสาคญในการกาหนด
มาตรฐานดานระบบสารสนเทศภมศาสตร OGC เปนองคกรธรกจแบบไมหวงผลกาไรซงกอตงขนโดยการ
รวมตวกนของสมาชกซงมทงบรษทซอฟทแวรดาน GIS บรษทซอฟทแวรดานฐานขอมล บรษทคอมพวเตอร
หนวยงานสอสารโทรคมนาคม มหาวทยาลย หนวยงานผผลตขอมล รวมทงองคกรชองรฐ มวตถประสงคเพอ
สงเสรมการพฒนาเทคโนโลยระบบเปด (open system) ในการประมวลผลขอมลภมศาสตร (Geoprocessing)
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 18
โดยการรวมกนพฒนาขอกาหนดตางๆ ( Abstract & Implementation Specification) สาหรบการพฒนา
ซอฟทแวร โปรแกรมประยกต และฐานขอมลซงจะสามารถตดตอทางานรวมกนได ( Interoperable) เนองจาก
บรษทพฒนาซอฟทแวร GIS ทสาคญลวนเปนสมาชกของ OGC ดงนนเชอวาขอกาหนดทจะถกพฒนาขนโดย
OGC นจะกลายเปนมาตรฐานนยม (de facto standard) อยางรวดเรว นอกจากนน OGC ยงเขารวมมบทบาท
ในกระบวนการพฒนาชดมาตรฐานระหวางประเทศ ISO 19100 ของ ISO/TC211 อยางมาก โดยผลกดน
ใหขอกาหนดของ OGC ไดรบการพจารณาเปนสวนหนงของชดมาตรฐาน ISO19100 ดวย ( Open GIS
Technical Committee 1998)
ในสวนทเกยวกบคณภาพขอมลภมศาสตรนน OGC ไดจดทาเอกสาร Abstract Specification หวขอท 9
วาดวยคณภาพ (OGC 2000) ไวโดยเนอหาในเอกสาร Abstract Specification สาหรบ Quality นเปนการ
แนะนาสาระทางเทคโนโลยและมงเนนไปทความถกตองทางดานตาแหนง และความถกตองทาง geometry
การศกษาเอกสาร Abstract Specification วาดวย Quality ของ OGC สรปสาระสาคญของเอกสารไดดงน
OGC ไดกาหนดความหมายและหลกการของคาสาคญทเกยวของในการอธบายองคประกอบของ
คณภาพขอมลไวดงน
Absolute Accuracy (ความละเอยดถกตองสมบรณ) คอความคลาดเคลอนของตาแหนงของจด
หนงๆ โดยอางองกบระบบพกดอางองหนงๆ (เชน WGS-84)
Relative Accuracy (ความละเอยดถกตองสมพทธ) คอความคลาดเคลอนของระยะทางระหวางจด
2 จด หรอคอคา accuracy ของจดจดหนงเมอเทยบกบจดอน กรณทความคลาดเคลอนของจดทงสอง
ไมมความสมพนธระหวางกน (not correlated) แลว คาความคลาดเคลอนสมพทธจะมคาเทากบ Root
Mean Square (RMS) ของความคลาดเคลอนของแตละจด และหากจดทงสองมความคลาดเคลอน
สมบรณเทากนแลวความคลาดเคลอนสมพทธจะมคาเทากบ 1.4 เทาของคาคลาดเคลอนสมบรณ
ของจดแตละจด อยางไรกตามหากคาคลาดเคลอนของจดทงสองมความสมพนธกนอยางมาก
(Highly correlated) ความคลาดเคลอนสมพทธอาจมคานอยกวาความคลาดเคลอนสมบรณของจด
เหลานนมาก
Value Accuracy (ความละเอยดถกตองของคาตวเลข) โดยปกต การอธบายความละเอยดถกตอง
ของคาจานวนเลขหนงๆ มกใชคาวดทางสถตของคาคลาดเคลอนทคาดวาจะเปนของจานวนเลขนนๆ
และโดยหลกการแลวคาคลาดเคลอนของขอมลจานวนเลขใดๆ กจะมการกระจายตวของความนาจะ
เปน (probability distribution) ลกษณะใดลกษณะหนง อยางไรกตามรายละเอยดทครบถวนของการ
กระจายตวของความนาจะเปนนนมรายละเอยดมากกวาทตองการมาก ดงนนจงมกใชการอธบายดวย
คาคลาดเคลอนคาหนงพรอมดวยความเปนไปไดทคาคลาดเคลอนจรงจะนอยกวาคาคลาดเคลอนนน
ต.ย. เชน เราอาจอธบายความละเอยดถกตองของขอมลความยาวถนนวามความนาจะเปน 0.9 ทจะม
คาคลาดเคลอนนอยกวา 500 เมตร
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 19
Vertical Linear Error (คาคลาดเคลอนเชงเสนทางดง) เปนการอธบายความละเอยดถกตองของ
คาพกดในแกนดง (คาระดบหรอคาความสง) ของจดหนง ๆ บนพนดน โดยใชการอธบายดวยคาท
เรยกวา คาคลาดเคลอนเชงเสน (Linear Error) หรอ “LE” ซงกคอการอธบายคาความนาจะเปนทคา
คลาดเคลอนจะนอยกวาระยะทางคาหนง เชน เราอาจกลาววาขอมลมความนาจะเปนเทากบ 0.95 ท
จะมคลาดเคลอนนอยกวา 8 เมตร
Horizontal Circular Error (คาคลาดเคลอนเชงวงกลมทางราบ) เปนการอธบายความละเอยด
ถกตองของคาพกดทางราบซงประกอบดวยคาพกดสองแกน ( X,Y หรอ Latitude, Longitude) โดย
อาศยคาคลาดเคลอนเชงวงกลม (Circular Error) หรอ “CE” โดยหลกการทวาตาแหนงทางราบของ
จดใดๆ มคาความนาจะเปนเทากบคาทกาหนด ทจะมขนาดของเวคเตอรของคาคลาดเคลอน (vector
error magnitude) นอยกวาระยะทางทกาหนด การใชคาคลาดเคลอนเชงวงกลมนเหมาะกบกรณท
ความละเอยดถกตองของคาพกดในแกนทงสองนนมคาเทาหรอใกลเคยงกน
3-D Spherical Error (คาคลาดเคลอนเชงทรงกลม 3 มต) เปนการอธบายความละเอยดถกตอง
ของคาพกด 3 มต (X,Y,Z) โดยอาศยหลกการของคาคลาดเคลอนเชงทรงกลม (Spherical Error) ทวา
ตาแหนง 3 มตของจดใดๆ มคาความนาจะเปนเทากบคาทกาหนด ทจะมขนาดของเวคเตอรของคา
คลาดเคลอน (vector error magnitude) นอยกวาระยะทางทกาหนด การใชคาคลาดเคลอนเชงทรง
กลมนเหมาะกบกรณทความละเอยดถกตองของคาพกดในแกนทงสามนนมคาเทาหรอใกลเคยงกน
Covariance Matrix (เมทรกซของความแปรปรวนรวม) การอธบายความละเอยดถกตองของ
ตาแหนงของจด ๆ หนงซงประกอบไปดวยคาพกด 2 หรอ 3 แกนนน ทาไดโดยการใชเมทรกซของ
ความแปรปรวนรวม ( Covariance Matrix) ซงจะมขนาด 3 x 3 ในกรณขอมลคาพกด 3 แกนของ
จดๆ หนง โดยแตละแถวและแตละสดมภ (column) ของเมทรกซแทนแตละแกนคาพกด และคาแต
ละคาในเมทรกซจะเทากบผลคณระหวางคาคลาดเคลอนของคาพกดตามแกนของแถว กบคา
คลาดเคลอนของคาพกดตามแกนของสดมภ ดงนนคาตามแนวทแยงมมของเมทรกซของความ
แปรปรวนรวมนกจะเปนความแปรปรวน (Variances) ของคาพกดในแกนตางๆ
Confidence Probability (ระดบความเชอมนของความนาจะเปน) มการใชคาความนาจะเปนคา
ตาง ๆ เชน 0.5, 0.6827, 0.9 และ 0.95 ในการแสดงระดบความเชอมนของความนาจะเปน โดยคา
ความนาจะเปน 0.6827 นนมาจากคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) ของขอมลทม
คณสมบตการกระจายตวแบบปกต (Normal Distribution) คาความนาจะเปน 0.9 นนใชในมาตรฐาน
แหงชาตความละเอยดถกตองของแผนทในประเทศสหรฐอเมรกา คาความนาจะเปน 0.95 นนใชใน
รางมาตรฐานความละเอยดถกตองของการกาหนดตาแหนงทางภมศาสตร และคาความนาจะเปน
0.5 นนใชในการประยกตใชงานทางการทหารบางประเภท
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 20
Normal Error Distribution (การกระจายตวแบบปกตของคาคลาดเคลอน) ถงแมวาเราจะไม
สามารถทราบถงการกระจายตวทางสถตทแทจรงของคาคลาดเคลอน แตโดยทวไปเราจะสมมตให
เปนการกระจายตวแบบปกต
ในเอกสาร Abstract Specification สาหรบ Quality เวอรชนน OGC ระบรายการคณภาพของขอมลไว 9
รายการ ไดแก
o Absolute Position Accuracy
o Relative Position Accuracy
o Monoscopic Image Absolute Accuracy
o Monoscopic Image Relative Accuracy
o Stereoscopic Images Absolute Accuracy
o Stereoscopic Images Relative Accuracy
o Metric Property Accuracy
o Non-metric Property Accuracy
o Intersection Threshold
รายการคณภาพขอมลทง 9 รายการขางตนสามารถจาแนกออกเปน 4 รายการหลก และมรายละเอยด
ความหมายโดยสรปไดดงน
1. Positional Accuracy ประกอบดวย
a. Absolute Position Accuracy คอคาการวดทางสถตของความละเอยดถกตองทางตาแหนงของ
Geometry (vector) และ Coverage (raster) เทยบกบระบบอางองปรภมหนงๆ (Specified spatial
reference system) รายละเอยดทใชอธบายคาความละเอยดถกตองทางตาแหนงแบบสมบรณ คอ
i. Covariance Matrix เปน symmetrical square matrix ทมขนาดเทากบจานวนคาพกด
หนวยของคาแตละคาเปนเมตรยกกาลงสอง
ii. Estimation Method เปนการอธบายวธการทใชในการประมาณคาใน Covariance Matrix
b. Relative Position Accuracy คอคาการวดทางสถตของความละเอยดถกตองทางตาแหนง
ระหวางจดสองจดใน Geometry (vector) และ Coverage (raster) รายละเอยดในการอธบาย
Relative Position Accuracy กคอ
i. Bin Minimum Distance คาตวเลขระยะทางหนงคามหนวยเปนเมตร
ii. Bin Maximum Distance คาตวเลขระยะทางหนงคามหนวยเปนเมตร
iii. Covariance Matrix
iv. Estimation Method
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 21
2. Image Position Accuracy เปนการอธบายความละเอยดถกตองของคาพกดพนดนทคานวณไดจาก
คาพกดตาแหนงในภาพ (image) และเนองจากคาพกดบนพนดนนนคานวณโดยใช image geometry model
และ image support data ดงนนคา Image Position Accuracy ในทนจะสะทอนคาคลาดเคลอนของ image
geometry model และ image support data มใชคาคลาดเคลอนในการวดคาพกดบนภาพ ประกอบดวย
c. Monoscopic Image Absolute Accuracy คอความละเอยดถกตองแบบสมบรณของขอมล
ตาแหนงในภาพ รายละเอยดในการอธบาย ประกอบดวย
i. Estimation Method วธการทใชในการประมาณคา horizontal shear
ii. Horizontal Shear คาตวเลขหนวยเปนเมตรทไดจากคา root-mean-square ของระยะทาง
ราบระหวางตาแหนงบนพนดนทคานวณไดจากภาพทเกยวของกบตาแหนงทคานวณได
จากภาพอนๆ ทมสวนซอนอย
iii. Second Image List รายการภาพอนๆ ทมสวนซอนทบและใชในการคานวณ Horizontal
Shear
d. Monoscopic Image Relative Accuracy คอการอธบายความละเอยดถกตองแบบสมพทธของ
ขอมลตาแหนงในภาพ รายละเอยดในการอธบาย ประกอบดวย
i. Bin Minimum Distance คาตวเลขระยะทางหนงคามหนวยเปนเมตร
ii. Bin Maximum Distance คาตวเลขระยะทางหนงคามหนวยเปนเมตร
iii. Estimation Method
iv. Second Image List
e. Stereoscopic Images Absolute Accuracy คอความละเอยดถกตองแบบสมบรณของขอมล
ตาแหนงในภาพ รายละเอยดในการอธบาย ประกอบดวย
i. Estimation Method วธการทใชในการประมาณคา Y Parallax, Horizontal shear, vertical
shear และเมทรกซความแปรปรวนรวม (จะมองไมเหน)
ii. Left Image List รายการภาพสาหรบภาพคซอน ทจะถกมองดวยตาซาย
iii. Right Image List รายการภาพสาหรบภาพคซอน ทจะถกมองดวยตาขวา
iv. Y parallax คา root-mean-square ของระยะทางนอยทสดระหวางตาแหนงพกดบนพนดนท
คานวณจากภาพคซอนคแรกในรายการภาพ
v. Horizontal shear คอคา root-mean-square ของระยะ ทางราบระหวางตาแหนงพกดบน
พนดนทคานวณจากภาพคซอนคแรก กบตาแหนงทคานวณจากภาพคซอนอนๆ ทมพนท
ซอนทบกน
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 22
vi. Vertical shear คอคา root-mean-square ของระยะทางดงระหวางตาแหนงพกดบนพนดนท
คานวณจากภาพคซอนคแรก กบตาแหนงทคานวณจากภาพคซอนอนๆ ทมพนทซอนทบ
กน
f. Stereoscopic Images Relative Accuracy คอการอธบายความละเอยดถกตองแบบสมพทธของ
ขอมลตาแหนงในภาพ รายละเอยดในการอธบาย ประกอบดวย
i. Bin Minimum Distance คาตวเลขระยะทางหนงคามหนวยเปนเมตร
ii. Bin Maximum Distance คาตวเลขระยะทางหนงคามหนวยเปนเมตร
iii. Estimation Method
iv. Left Image List
v. Right Image List
3. Property Accuracy เปนการอธบายความละเอยดถกตองของคาของ property รายการตางๆ ของ
feature ใน dataset ประกอบดวย
g. Metric Property Accuracy เปนการอธบายความละเอยดถกตองของ Feature property ทมคา
เปนจานวนเลข รายละเอยดในการอธบายประกอบดวย
i. Property Name ชอของ property นน
ii. Property Error คาคลาดเคลอน
iii. Probability คาความนาจะเปนหนงในคา 0.5, 0.6827, 0.9 และ 0.95
iv. Estimation Method
h. Non-metric Property Accuracy เปนการอธบายความละเอยดถกตองของ Feature property ทม
คาเปนตวเลอก หรอเปนตวอกษร รายละเอยดในการอธบายประกอบดวย
i. Property Name ชอของ property นน
ii. Probability คาความนาจะเปนทคาขอมลนนจะมคาถกตอง
iii. Estimation Method
4. Intersection Threshold ใชแสดงเงอนไขในการตรวจสอบวารปทรงเรขาคณต (Geometry) หนงๆ
มการตดกนกบตวมนเองอยางไมถกตองหรอไม รายละเอยดประกอบดวย
i. Threshold Distance เปนคาระยะทางหนวยเปนเมตร
ii. Intersection Dimension คาตวเลขจานวนเตมทระบวาเปนการพจารณารปทรงเรขาคณต
แบบ 2 หรอ 3 มต
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 23
3.4 รายการคณภาพขอมลในมาตรฐาน SDTS
SDTS ยอมาจาก Spatial Data Transfer Standard (ANSI 1998) ซงเปนมาตรฐานของรปแบบกลาง
สาหรบการแลกเปลยนขอมลเชงปรภม พฒนาขนและประกาศใชเปนมาตรฐานอยางเปนทางการ ในประเทศ
สหรฐอเมรกา เปนมาตรฐานทมการใชงานแพรหลายพอสมควรโดยเฉพาะในประเทศสหรฐอเมรกา
ในเนอหาของมาตรฐาน SDTS นนไดอธบายแนวทางในการรายงานคณภาพของขอมลปรภมไปพรอม
กบชดขอมลในรปแบบกลาง SDTS โดยไดระบรายการคณภาพขอมลปรภมไว 5 รายการคอ ประวตความ
เปนมา (Lineage), ความถกตองทางตาแหนง (Positional Accuracy), ความถกตองทางขอมลอรรถาธบาย
(Attribute Accuracy), ความสมาเสมอทางตรรกะ (Logical Consistency), และ ความครบถวน (Completeness)
โดยขอมลคณภาพแตละสวนตองแสดงการอางองกบเวลาดวย รายละเอยดเพมเตมของรายการคณภาพ
ดงกลาวไดมการอธบายไวในมาตรฐาน SDTS และสามารถสรปไดดงน
3.4.1) Lineage
Lineage ควรตองประกอบไปดวยขอมลคาอธบายลกษณะของวสดแหลงขอมลทงหมดทใชในการจดทา
แฟมขอมลดจตอล รวมทงขนตอนวธการในการแปลงและประมวลผลจากแหลงขอมลมาเปนขอมลในขน
สดทายดวย สาหรบฐานขอมลทสรางขนจากการผสมผสานขอมลจากหลายแหลงขอมล กจะตองถกอธบาย
อยางละเอยดเพยงพอใหทราบถงแหลงขอมลของแตละองคขอมลในแฟมขอมลนน
ขอมลทถอวาเปนสวนหนงของประวตความเปนมาของขอมลและควรรวมอยใน Lineage นน
ประกอบดวย ขอมลเกยวกบหมดควบคมสาหรบระบบพกดอางองของขอมล ขอมลเกยวกบวธการในการ
แปลงคาพกด และขอมลตาแหนงของจดควบคมทใชในการแปลงคาพกด
3.4.2) Positional Accuracy
การอธบายความถกตองทางตาแหนงควรพจารณาจากคณภาพของขอมลขนสดทายทผานกระบวนการ
แปลงคาพกดตางๆ หมดแลว โดยขอมลเกยวกบกระบวนการแปลงคาพกดควรเปนสวนหนงของ Lineage
กรณทความถกตองทางตาแหนงมความไมสมาเสมอในชนแผนทนน อาจรายงานความถกตองทางตาแหนง
เปนขอมลอรรถาธบายรายการหนงของวตถเชงปรภม (Spatial object) แตละอน หรออาจใชชนแผนทแสดง
ความนาเชอถอ (Reliability diagram) การวดความถกตองทางตาแหนงสามารถทาไดดวยวธการตางๆ ดงน
1) การประมาณคาโดยอนมาน (Deductive Estimate) เปนการประมาณคาความถกตองทางตาแหนง
จากความรเกยวกบความผดพลาดทอาจเกดขนในขนตอนตางๆ ในการจดทาขอมล
2) หลกฐานภายใน (Internal Evidence) เปนการใชการทดสอบจากการวดซาเพอหาคาแยง เชนการ
รงวดวงรอบปด
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 24
3) การเปรยบเทยบกบแหลงขอมล (Comparing to Sources) เปนการเปรยบเทยบขอมลผลลพธกบ
แหลงขอมลดวยสายตา
4) แหลงขอมลอนทเปนอสระและมความถกตองสงกวา (Independent Source of higher accuracy) เปน
การทดสอบหาความถกตองทางตาแหนงของขอมลโดยการเปรยบเทยบกบขอมลจากแหลงขอมล
อนทมความถกตองสงกวา ซงวธการทดสอบควรเปนไปตามกฎเกณฑทกาหนดไวใน “ASPRS
Accuracy Standard for Large Scale Maps”
กรณทขอมลจดสรางจากแผนทเดม SDTS กาหนดวาควรระบในรายงานความถกตองของขอมลทาง
ตาแหนงวาขอมลอาจเปนผลจากการเลอนตาแหนงหรอเปลยนแปลงรปรางเนองจากกระบวนการเยเนอรลไล
เซชนแผนท (Map Generalization)
3.4.3) Attribute Accuracy
การประเมนความถกตองของขอมลอรรถาธบายทมลกษณะเปนคาตวเลขแบบตอเนอง Attributes
measures on a continuous scale) นนสามารถใชวธการทคลายกบวธการทใชกบความถกตองของขอมลเชง
ตาแหนงได สวนสาหรบขอมลอรรถาธบายทมลกษณะเปนคาทไดจากการจดกลมจาแนกเปนประเภท
(Categorical attributes) นนอาจไดจากการทดสอบดวยวธการตางๆ ตอไปน
1) การประมาณคาโดยอนมาน (Deductive Estimate) เปนการประมาณคาความถกตองของขอมลจาก
ความรตางๆ แมกระทงจากการคาดเดาดวยประสบการณ โดยควรอธบายหลกการทใชในการ
ประมาณคาดวย
2) การทดสอบโดยการสมตวอยางแบบอสระ (Tests Based on Independent Sampling) เปนการ
ตรวจสอบความถกตองของคาขอมลของขอมลตวอยาง แลวนาเสนอในรปของ Misclassification
matrix โดยควรอธบายถงกระบวนการการสมตวอยางดวย
3) การทดสอบโดยการซอนทบพนท (Tests Based on Overlay) เปนการซอนทบแผนทขอมลททาการ
ทดสอบกบแผนทขอมลทใชอางอง และรายงานความถกตองในรปของ Misclassification matrix
ของคาพนททมความผดพลาดของคาขอมลอรรถาธบาย ซงแผนทขอมลทใชอางองนนควรเปน
อสระจากขอมลททาการทดสอบและควรมระดบความถกตองสงกวาดวย
3.4.4) Logical Consistency
การรายงานความสอดคลองทางตรรกะ (Logical Consistency) ของขอมลควรอธบายถงความถกตอง
ของความสมพนธตางๆ ระหวางขอมลในโครงสรางฐานขอมล จากการทดสอบดวยวธการตางๆ ตอไปน
1) การทดสอบคาทใชได (Tests of Valid Values) เปนการตรวจสอบคาของขอมลวาเปนคาทอนญาต
ใหตามทกาหนดไวในโครงสรางฐานขอมล
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 25
2) การทดสอบทวไปของขอมลกราฟก (General Tests for Graphic Data) เปนการตรวจสอบคณสมบต
ทวๆ ไปของขอมล กราฟก เชน การทเสนตดกนในจดทควรจะเปนเทานน , การทเสนซากน, การ
ปดของพนทรปปด, หรอการทมพนทรปปดทมขนาดเลกผดปกต เปนตน
3) การทดสอบโทโปโลย (Specific Topological Tests) เปนการตรวจสอบความเรยบรอยของการ
จดสรางพนทรปปดขนจากขอมลเสนขอบเขต โดยพจารณาจากเงอนไขตางๆ เชน เสนทกเสนตอง
ตดกนทจดปม (node) เทานน, การวนรอบของเสนและจดปมเปนไปอยางสอดคลองกนรอบพนท
รปปด, และพนททมลกษณะเปนวงแหวนดานใน (Inner rings) ถกลอมรอบอยางสอดคลองดวย
พนทรปปดอน เปนตน
ในกรณของขอมล Raster นน Logical consistency ตองระบคาจากดความของคา Null ของขอมลไวดวย
เพอใหสามารถทราบวาเปนการขาดหายไปของขอมล หรอการทไมสามารถกาหนดคาได หรอคาขอมลเทากบ
ศนย
3.4.5) Completeness
รายงานความครบถวน (Completeness) ควรอธบายความสมพนธระหวางวตถทนาเสนอในฐานขอมล
กบวตถทมอยจรงในเอกภพทกาหนด (Abstract universe) นนคอการอธบายความครอบคลมของขอมลทงใน
แงพนทและความหมาย (Taxonomic properties) นอกจากนนควรมการอธบายเงอนไขในการเลอกขอมล คา
จากดความทใช และกฎเกณฑอนๆ ในการทาแผนท ตวอยางเชนขนาดของพนททเลกทสดทจะทาการสารวจ
และนาลงมาไวในฐานขอมลดวย
3.5 มาตรฐานความถกตองทางตาแหนงของขอมลปรภมของ FGDC
FGDC ไดจดทามาตรฐานเกยวกบการทดสอบและอธบายความถกตองทางตาแหนงของขอมลปรภมขน
โดยมชอเรยกเปนภาษาองกฤษวา Geospatial Positioning Accuracy Standards (FGDC 1998) มาตรฐาน
ดงกลาวมวตถประสงค เพอกาหนดวธการทเปนทยอมรบรวมกนสาหรบการรายงานความถกตองของคาพกด
ทางราบและทางดงของวตถทกาหนดไดชดเจนซงบนทกตาแหนงดวยคาพกดของจดๆ หนงเทานน ตวอยาง
ของวตถดงกลาวคอหมดหลกฐาน หมดควบคมในการสารวจรงวด หรอหมดควบคมในงานสารวจดวย
ภาพถายทางอากาศ มาตรฐานนจะทาใหสามารถเปรยบเทยบความถกตองของคาพกดตาแหนงของจดๆ
เดยวกน ทไดจากวธการสารวจรงวดแบบหนงกบคาทไดจากการสารวจวธอน
มาตรฐาน Geospatial Positioning Accuracy Standards นปจจบนประกอบดวยเนอหาแบงออกเปน 5
บท ไดแก
บทท 1 วธการรายงาน (Reporting Methodology)
บทท 2 มาตรฐานสาหรบโครงขายหมดควบคมยโอเดตก (Standards for Geodetic Networks)
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 26
บทท 3 มาตรฐานแหงชาตเกยวกบความถกตองของขอมลปรภม (National Standards for Spatial
Data Accuracy)
บทท 4 มาตรฐานสาหรบงานดานสถาปตยกรรม วศวกรรม งานกอสราง และการจดการ
สาธารณปโภค (Standards for Architecture, Engineering, Construction (A/E/C) and Facility
Management) และ
บทท 5 มาตรฐานสาหรบงานสารวจอทกศาสตรและแผนทการเดนเรอ (Standards for Nautical
Charting Hydrographic Surveys)
เนอหาของมาตรฐานในบทท 1 เปนการแนะนาวตถประสงคและขอบเขตของมาตรฐาน รวมทงระบ
แนวทางการใชงานมาตรฐานนวา สามารถใชในการประเมนและรายงานความถกตองทางตาแหนงของขอมล
ปรภมทผลต ปรบปรงแกไข และเผยแพรโดยหนวยงานของรฐ นอกจากนนยงไดอธบายหลกการเบองตน
เกยวกบมาตรฐานความถกตองไววา มาตรฐานการรายงานความถกตองทางตาแหนงในแนวราบ (Horizontal
positional accuracy) คอการใชระยะรศมของวงกลมของความไมแนนอน (Circle of Uncertainty) ทซงโอกาสท
ตาแหนงจรงของจดจะตกอยในวงกลมมอย 95% สวนมาตรฐานในการรายงานความถกตองทางตาแหนงใน
แนวดงใชคาไมแนนอนเชงเสน (Linear Uncertainty Value) ซงโอกาสทคาจรงจะตกอยในชวงของคาไม
แนนอนเชงเสนนอย 95% มาตรฐานนกาหนดใหมการอธบายวธการในการทดสอบความถกตองเอาไวดวย
บทท 2 ของมาตรฐานฉบบนกาหนดรายละเอยดวธการทดสอบและรายงานความถกตองทางตาแหนง
ของโครงขายหมดควบคมยโอเดตก โดยมการกาหนดมาตรฐานการจาแนกระดบความถกตองของโครงขาย
ออกเปนระดบชนตางๆ และกาหนดขนตอนแนวทางในการประเมนระดบชนของความถกตองของโครงขาย
นอกจากนนกมการระบหลกการในการรายงานความถกตองทางตาแหนงของโครงขาย โดยใหรายงานวา
ขอมลพกดของหมดควบคมในโครงขายนนมระดบความถกตองทางตาแหนงอยในระดบชนใด ทงความ
ถกตองทองถน (Local accuracy) และความถกตองของโครงขาย (Network accuracy) ทงนควรรายงานแยกกน
ระหวางความถกตองทางราบและทางดง
บทท 3 เปนมาตรฐานแหงชาตเกยวกบความถกตองของขอมลปรภม (NSSDA) มวตถประสงคในการ
กาหนดวธการทางสถต และวธการทดสอบสาหรบการประมาณคาความถกตองทางตาแหนงของจดบนแผนท
และในฐานขอมลปรภมในรปแบบดจตอล ทงแบบราสเตอรและเวคเตอร มาตรฐานนถกจดอยในประเภท
มาตรฐานในการใชงานขอมล (Data Usability Standard) มาตรฐานนมไดกาหนดเกณฑคาความถกตองขนตา
โดยหนวยงานตางๆ จะตองกาหนดคาเกณฑความถกตองทตองการสาหรบการประยกตใชของตนขนเอง
มาตรฐาน NSSDA นใชคา root-mean-square error (RMSE) ในการประมาณคาความถกตองทางตาแหนง
และรายงานผลในรปของคาระยะทางบนผวดนทความเชอมน 95% มาตรฐาน NSSDA นยงไดกาหนด
แนวทางในการทดสอบความถกตองทางตาแหนงของแผนทหรอชดขอมลใดๆ ไวโดยใหใชแนวทางการ
ตรวจสอบกบแหลงขอมลอสระอนทมระดบความถกตองสงกวา และกาหนดใหใชจดทดสอบอยางนอย 20
จดซงกระจายอยางเหมาะสมในพนทของขอมล มาตรฐาน NSSDA กาหนดแนวทางในการรายงานผลคาความ
ถกตองทางตาแหนงสาหรบชดขอมลในกรณตางๆ เชนกรณทความถกตองทางตาแหนงในแนวราบกบใน
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 27
แนวดงไมเทากน กรณทขอมลมเฉพาะคาตาแหนงในแนวราบ กรณทขอมลมความถกตองทางตาแหนงไม
สมาเสมอเทากนทงพนทเปนตน ในภาคผนวกของบทท 3 มาตรฐาน NSSDA นยงไดอธบายถงความสมพนธ
ระหวางคาความถกตองตามมาตรฐาน NSSDA กบคาความถกตองตามมาตรฐานอนๆ ไดแกคา RMSE, คา
ความถกตองตามมาตรฐานความถกตองของแผนทแหงชาต ( U.S. National Map Accuracy Standard) เดม,
และคาความถกตองตามมาตรฐานความถกตองสาหรบแผนทมาตราสวนใหญของ American Society for
Photogrammetry and Remote Sensing (ASPRS) ดวย
บทท 4 เปนมาตรฐานความถกตองทางตาแหนงสาหรบงานดานสถาปตยกรรม วศวกรรมและการ
กอสราง (A/E/C) และการจดการสาธารณปโภค (Facility Management) เปนมาตรฐานทใชกบขอมลแบบทาง
วศวกรรม (engineering drawing) แผนท และขอมลการสารวจทใชสนบสนนการวางแผน การออกแบบ
กอสราง การปฏบตงาน การบารงรกษา และการจดการระบบสาธารณปโภค สงกอสราง ระบบขนสงและ
โครงการอนๆ ทเกยวของ เนอหาของมาตรฐานสวนนประกอบดวย : หลกการความหมายของความถกตองเชง
ปรภม (ทางตาแหนง) ซงกคอหลกการของวงกลมของความคลาดเคลอนทความเชอมน 95% ดงทกาหนดไว
ในบทท 1 ของชดมาตรฐานน; หลกการในการอางองระบบพกดและ datum และแนวทางการดาเนนการ
เกยวกบความถกตองของขอมลในกรณขอมลเปนระบบพกดแบบทองถน และกรณขอมลอยในระบบพกด
แหงชาต; หลกการในการกาหนดมาตรฐานความถกตองเชงปรภมสาหรบแผนทและแบบในงาน A/E/C ซง
ระบวามาตรฐานความถกตองอาจถกกาหนดจากความตองการเฉพาะของโครงการ หรออาจกาหนดขนจาก
มาตรฐานอนทมอยแลว เชน NMAS หรอ ASPRS เปนตน รวมทงระบแนวทางในการกาหนดมาตรฐานความ
ถกตองเชงปรภมในกรณทขอมลมความถกตองไมสมาเสมอเทากนทกชนขอมล; หลกการในการกาหนด
มาตรฐานความถกตองของงานสารวจควบคมสาหรบงาน A/E/C; หลกการในการทดสอบและตรวจสอบคา
ความถกตอง; และทายทสดคอหลกการในการรายงานและการรบรองความถกตอง โดยมภาคผนวกแสดง
ตวอยางของมาตรฐานของการสารวจและการทาแผนทในงาน A/E/C ทแนะนาใหใชดวย
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 28
บทท 4 การใชงานมาตรฐานดานคณภาพขอมลในประเทศไทย
4.1 การใชงานรายการคณภาพขอมลตามมาตรฐานกบขอมลประเทศไทย
เพอใหสามารถเขาใจในความหมายของรายการคณภาพตางๆ ทระบไวในมาตรฐาน การจดทา
โครงการศกษามาตรฐานคณภาพและการประเมนคณภาพของขอมล ไดทดลองประยกตใชรายการคณภาพ
ขอมลภมศาสตร ในการอธบายคณภาพของขอมลภมศาสตรพนฐานบางชนขอมลของประเทศไทย โดยสมมต
รายละเอยดตางๆ ทเกยวของจากสภาพความเปนจรงทมความเปนไปไดมากสาหรบขอมลภมศาสตรของ
ประเทศไทย โดยจดทาขอมลตวอยางจากขอมลเสนชนความสง ขอมลขอบเขตอาเภอ ขอมลโรงเรยน ขอมล
สภาพการใชทดน และขอมลขอบเขตอทยานแหงชาต เปนตวแทนในการศกษา
4.1.1 คณภาพของขอมลเสนชนความสง
ในการศกษาพจารณาใชขอมลเสนชนความสงท Digitize จากแผนทภมประเทศมาตราสวน 1:50,000
ของกรมแผนททหาร จดเกบในรปแบบขอมลแบบเวคเตอร ตวอยางของการวดและอธบายคณภาพของขอมล
เสนชนความสงโดยการประยกตใชมาตรฐานหลกการคณภาพขอมล และมาตรฐานกระบวนการประเมน
คณภาพขอมล สามารถสรปไดดงแสดงในตาราง 4-1
ตาราง 4-1 ตวอยางการวดคณภาพขอมลเสนชนความสงโดยใชรายการคณภาพตามมาตรฐาน
รายการคณภาพขอมล ตวอยางการประยกตใชกบขอมลเสนชนความสง หมายเหต
Completeness of Feature
(Omission/Commission)
ต.ย.1 – นบจานวนเสนชนความสงรวมในชด
ขอมลแลวเปรยบเทยบกบจานวนเสนชนความ
สงรวมในแผนทตนฉบบในพนทเดยวกน
รายงานผลลพธเปนจานวนเสนชนความสงทขาด
หายไปหรอทเกนมา
- ใชแผนทตนฉบบเปนขอมล
อางอง
- อาจรายงานผลเปนคารอย
ละของเสนทขาดหายไป
(หรอเกนมา)
ต.ย. 2 – เปรยบเทยบเสนชนความสงแตละเสน
ในชดขอมลกบเสนชนความสงในแผนทตนฉบบ
ตรวจสอบวาเสนชนความสงเสนใดในชดขอมล
ขาดหายไป หรอเกนมา รายงานผลลพธเปน
จานวนเสนชนความสง (และความยาวรวม) ท
ขาดหายไป และจานวนเสนชนความสง (และ
ความยาวรวม) ทเกนมา
- ใชแผนทตนฉบบเปนขอมล
อางอง
- ความคลาดเคลอนทาง
ตาแหนง อาจทาใหการ
จบคเพอเปรยบเทยบ
ผดพลาดไป
Completeness of
Attribute
ตรวจหาเสนชนความสงทไมมคาขอมลระดบ
ความสง รายงานผลเปนจานวน (หรอรอยละ)
เสนชนความสงทตรวจพบ
- เปนคณภาพของขอมล
อรรถาธบาย คาระดบความ
สง
Logical Consistency
(Domain consistency)
ตรวจสอบคาระดบของเสนชนความสงปกต วา
เสนใดมคาระดบซงหารดวย 20 ไมลงตว หรอม
- เปนคณภาพของขอมล
อรรถาธบาย คาระดบความ
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 29
ตาราง 4-1 ตวอยางการวดคณภาพขอมลเสนชนความสงโดยใชรายการคณภาพตามมาตรฐาน
รายการคณภาพขอมล ตวอยางการประยกตใชกบขอมลเสนชนความสง หมายเหต
คาเกน 2000 เมตร รายงานผลเปนจานวนเสน
ชนความสงทตรวจพบ
สง
- เปนการตรวจสอบโดยไม
ตองใชขอมลอนๆ จาก
ภายนอก
Logical Consistency
(Conceptual consistency)
ตรวจสอบหาเสนชนความสงทตอเนองกนแตม
คาระดบไมเทากน รายงานผลเปนจานวนกรณท
ตรวจพบ
- เปนคณภาพของขอมล
อรรถาธบาย คาระดบความ
สง
- เปนการตรวจสอบโดยไม
ตองใชขอมลอนๆ จาก
ภายนอก
Logical Consistency
(Topological consistency)
ตรวจสอบหาการตดกนของเสนชนความสง
รายงานผลเปนจานวนการตดกนทพบ
ตรวจสอบหาเสนชนความสงทมปลายขางใดขาง
หนงหรอทงสองขางเปนอสระไมเชอมกบเสนอน
ใดเลย รายงานผลเปนจานวนเสนชนความสงท
ตรวจพบ
- ขอมลเสนชนความสงตองม
เสนขอบเขตพนทเปน
กรอบลอมรอบอย
- เปนการตรวจสอบโดยไม
ตองใชขอมลอนๆ จาก
ภายนอก
Positional Accuracy
(Absolute accuracy)
ต.ย.1 ซอนทบขอมลเสนชนความสงกบแผนท
ตนฉบบ วดระยะความคลาดเคลอนระหวางเสน
ชนความสงแตละเสนในชดขอมลกบเสนชน
ความสงเดยวกนในแผนทตนฉบบ รายงานผล
เปนระยะคลาดเคลอนสงสด และคาระยะ
คลาดเคลอนเฉลย Root Mean Square Error
พรอมทงคาเบยงเบนมาตรฐาน
- ใชแผนทตนฉบบเปนขอมล
อางอง
ต.ย.2 สมเลอกจดทอยบนเสนชนความสงมา
จานวนหนง อานคาพกดตาแหนงของแตละจด
ออกสนามไปทตาแหนงพกดดงกลาวและหาคา
ระดบผวดน ณ ตาแหนงนนดวยอปกรณระบบ
GPS ทสามารถหาพกดทางราบผดพลาดไมเกน
5 เมตร และสามารถหาคาระดบผดพลาดไมเกน
1 เมตร เปรยบเทยบคาระดบทวดไดจรงใน
สนามกบคาระดบของเสนชนความสงนน นบ
จานวนจดตรวจวดทมคาระดบของเสนชนความ
- ใชขอมลรงวดภาคสนาม
เปนขอมลอางอง
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 30
ตาราง 4-1 ตวอยางการวดคณภาพขอมลเสนชนความสงโดยใชรายการคณภาพตามมาตรฐาน
รายการคณภาพขอมล ตวอยางการประยกตใชกบขอมลเสนชนความสง หมายเหต
สงผดจากคาระดบทวดไดในสนามเกนกวา 10
เมตร (ครงหนงของชวงชนความสง) รายงานผล
เปนรอยละของจานวนจดทนบไดเทยบกบ
จานวนจดทสมวด
Thematic Accuracy (non-
quantitative attribute
correctness)
สมเลอกเสนชนความสงมาจานวนหนง
ตรวจสอบความถกตองของคาระดบของเสนชน
ความสงทสมมาแตละเสน กบคาระดบของเสน
ชนความสงเดยวกนในแผนทตนฉบบ รายงาน
ผลในรปของรอยละของจานวนคาระดบทผด
จากตนฉบบ
- ใชแผนทตนฉบบเปนขอมล
อางอง
- คาระดบในกรณนไมถอ
เปนขอมลเชงปรมาณ
4.1.2 คณภาพของขอมลขอบเขตอาเภอ
การศกษาพจารณาใชขอมลขอบเขตพนทอาเภอของหนงจงหวดโดยท Digitize จากแผนทภมประเทศ
มาตราสวน 1:50,000 ของกรมแผนททหาร จดเกบในรปแบบขอมลแบบเวคเตอร ตวอยางของการวดและ
อธบายคณภาพของขอมลขอบเขตพนทอาเภอโดยการประยกตใชมาตรฐานหลกการคณภาพขอมล และ
มาตรฐานกระบวนการประเมนคณภาพขอมล สามารถสรปไดดงแสดงในตาราง 4-2
ตาราง 4-2 ตวอยางการวดคณภาพขอมลขอบเขตพนทอาเภอโดยใชรายการคณภาพตามมาตรฐาน
รายการคณภาพขอมล ตวอยางการประยกตใชกบขอมลขอบเขตอาเภอ หมายเหต
Completeness of Features
(Omission/Commission)
ต.ย.1 – นบจานวนอาเภอรวมในชดขอมลแลว
เปรยบเทยบกบจานวนอาเภอของจงหวดนน
ตามขอมลรายชออาเภอลาสดทใชอย ณ ศาลา
กลางจงหวด รายงานผลลพธเปนจานวนอาเภอท
ขาดหายไปหรอทเกนมา
- ใชขอมลรายชออาเภอ
ลาสดท ศาลากลางจงหวด
เปนขอมลอางอง
- อาจรายงานผลเปนคารอย
ละของอาเภอทขาดหายไป
(หรอเกนมา)
ต.ย.2 – เปรยบเทยบรายชออาเภอทมอยใน
ฐานขอมลกบรายชออาเภอลาสดทใชอย ณ
ศาลากลางจงหวด ตรวจสอบวาอาเภอใดในชด
ขอมลขาดหายไป หรอเกนมา รายงานผลลพธ
เปน จานวนและรายชออาเภอทขาดหายไป และ
ทเกนมา
- ใชรายชออาเภอลาสดท
ศาลากลางจงหวดเปน
ขอมลอางอง
- ความผดพลาดหรอ
แตกตางของชออาเภอ อาจ
ทาใหการจบคเพอ
เปรยบเทยบผดพลาดไป
Completeness of
Attribute
ตรวจหารปปดขอบเขตอาเภอทไมมคาขอมล
รหสประจาอาเภอ หรอชออาเภอ รายงานผล
- เปนคณภาพของขอมล
อรรถาธบาย รหสประจา
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 31
ตาราง 4-2 ตวอยางการวดคณภาพขอมลขอบเขตพนทอาเภอโดยใชรายการคณภาพตามมาตรฐาน
รายการคณภาพขอมล ตวอยางการประยกตใชกบขอมลขอบเขตอาเภอ หมายเหต
เปนจานวน (หรอรอยละ) รปปดทตรวจพบ อาเภอ และชออาเภอ
Logical Consistency
(Domain consistency)
ตรวจสอบคารหสประจาอาเภอวาตวเลขสอง
หลกแรกซงเปนคารหสประจาจงหวดของรปปด
ใดมคาแตกตางไปจากอาเภออนๆ รายงานผล
เปนจานวนอาเภอทตรวจพบวารหสสองตวแรก
แตกตางจากอาเภออน
- เปนคณภาพของขอมล
อรรถาธบาย คารหสประจา
อาเภอ
- เปนการตรวจสอบโดยไม
ตองใชขอมลอนๆ จาก
ภายนอก
Logical Consistency
(Conceptual consistency)
ตรวจสอบหารปปดทมคารหสอาเภอซากน และ
ไมใชพนทเกาะ รายงานผลเปนจานวนรปปดท
ตรวจพบ
- เปนคณภาพของขอมล
อรรถาธบาย คารหสประจา
อาเภอ
- เปนการตรวจสอบโดยไม
ตองใชขอมลอนๆ จาก
ภายนอก
Logical Consistency
(Topological consistency)
ตรวจสอบหาเสนขอบเขตทมปลายปลอย
(Dangle arc) รายงานผลเปนจานวนปลายปลอย
ทพบ
- เปนการตรวจสอบโดยไม
ตองใชขอมลอนๆ จาก
ภายนอก
Positional Accuracy
(Absolute accuracy)
ซอนทบขอมลเสนขอบเขตอาเภอแผนทตนฉบบ
วดระยะความคลาดเคลอนระหวางเสนขอบเขต
อาเภอแตละเสนในชดขอมลกบเสนขอบเขต
อาเภอเดยวกนในแผนทตนฉบบ รายงานผลเปน
ระยะคลาดเคลอนสงสด และคาระยะ
คลาดเคลอนเฉลย Root Mean Square Error
พรอมทงคาเบยงเบนมาตรฐาน
- ใชแผนทตนฉบบเปนขอมล
อางอง
Thematic Accuracy (non-
quantitative attribute
correctness)
ตรวจสอบความถกตองของขอมลชออาเภอของ
รปปดแตละรป กบแผนทตนฉบบ รายงานผลใน
รปของจานวน (รอยละของ) ขอมลทผดไปทผด
จากตนฉบบ
- ใชแผนทตนฉบบเปนขอมล
อางอง
- เปนคณภาพของขอมล
อรรถาธบาย ชออาเภอ
4.1.3 คณภาพของขอมลโรงเรยน
ในการศกษาพจารณาใชขอมลโรงเรยนในพนทหนงจงหวด ไดจากการ Digitize แผนทภมประเทศ
มาตราสวน 1:50,000 ของกรมแผนททหาร รวมกบขอมลจากแหลงอนๆ ประกอบเชน ขอมลจากการสารวจ
ภาคสนามดวยเครอง GPS จดเกบเปนขอมลจดในรปแบบขอมลแบบเวคเตอร ตวอยางของการวดและ
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 32
อธบายคณภาพของขอมลโรงเรยนของประเทศไทย โดยการประยกตใชมาตรฐานหลกการคณภาพขอมล และ
มาตรฐานกระบวนการประเมนคณภาพขอมล สามารถสรปไดดงแสดงในตาราง 4-3
ตาราง 4-3 ตวอยางการวดคณภาพขอมลโรงเรยนโดยใชรายการคณภาพตามมาตรฐาน
รายการคณภาพขอมล ตวอยางการประยกตใชกบขอมลเสนชนความสง หมายเหต
Completeness
(Omission/Commission)
ต.ย.1 – นบจานวนโรงเรยนรวมในชดขอมลแลว
เปรยบเทยบกบจานวนโรงเรยนรวมในขอมล
ทาเนยบโรงเรยนของกระทรวงศกษาธการใน
พนทจงหวดเดยวกน รายงานผลลพธเปน
จานวนโรงเรยนทขาดหายไปหรอทเกนมา
- ใชขอมลทาเนยบโรงเรยน
ของกระทรวงศกษาธการ
เปนขอมลอางอง
- อาจรายงานผลเปนคารอย
ละของโรงเรยนทขาด
หายไป (หรอเกนมา)
ต.ย.2 – เปรยบเทยบโรงเรยนเฉพาะทไดจาก
การ digitize แตละโรงเรยนในชดขอมล กบ
โรงเรยนเดยวกนในแผนทตนฉบบ ตรวจสอบวา
โรงเรยนใดในชดขอมลขาดหายไป หรอเกนมา
รายงานผลลพธเปน รอยละของจานวนโรงเรยน
ทขาดหายไป และรอยละของจานวนโรงเรยนท
เกนมา
- ใชแผนทตนฉบบเปนขอมล
อางอง
- ความคลาดเคลอนทาง
ตาแหนง อาจทาใหการ
จบคเพอเปรยบเทยบ
ผดพลาดไป
Logical Consistency
(Domain consistency)
ตรวจสอบคาขอมลรหสประเภทโรงเรยน วามคา
ใดไมอยในรายการรหสประเภทโรงเรยนท
กาหนดไวในโครงสรางขอมล รายงานผลเปน
จานวน (หรอรอยละ) ของโรงเรยนทตรวจพบ
- เปนคณภาพของขอมล
อรรถาธบาย รหสประเภท
โรงเรยน
- เปนการตรวจสอบโดยไม
ตองใชขอมลอนๆ จาก
ภายนอก
Logical Consistency
(Conceptual consistency)
ตรวจสอบหาโรงเรยนทมขอมลทอยของ
โรงเรยนไมสอดคลองกบตาแหนง โดยการ
ซอนทบขอมลตาแหนงโรงเรยนกบขอมล
ขอบเขตการปกครอง (ซงอยในฐานขอมล
เดยวกน) รายงานผลเปนจานวนโรงเรยนท
ตรวจพบ
- เปนคณภาพของขอมล
อรรถาธบาย คาทอย
โรงเรยน
- สมมตวาขอมลเขตการ
ปกครองถกตอง
- เปนการตรวจสอบโดยไม
ตองใชขอมลอนๆ จาก
ภายนอก (ฐานขอมล)
Positional Accuracy
(Absolute accuracy)
ต.ย.1 - ซอนทบขอมลโรงเรยนกบแผนท
ตนฉบบ วดระยะความคลาดเคลอนระหวางแต
ละโรงเรยนในชดขอมลกบโรงเรยนเดยวกนใน
แผนทตนฉบบ รายงานผลเปนระยะ
- ใชแผนทตนฉบบเปนขอมล
อางอง
- วดเฉพาะโรงเรยนทปรากฏ
อยทงในชดขอมล และใน
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 33
ตาราง 4-3 ตวอยางการวดคณภาพขอมลโรงเรยนโดยใชรายการคณภาพตามมาตรฐาน
รายการคณภาพขอมล ตวอยางการประยกตใชกบขอมลเสนชนความสง หมายเหต
คลาดเคลอนสงสด และคาระยะคลาดเคลอน
เฉลย Root Mean Square Error พรอมทงคา
เบยงเบนมาตรฐาน
แผนทตนฉบบ
ต.ย.2 – สมสารวจรงวดตาแหนงโรงเรยนจานวน
หนงโดยใชเครอง GPS ทใหคาความละเอยด
ถกตองทางตาแหนงสง (เชนผดพลาดไมเกน 1
เมตร) นาตาแหนงโรงเรยนทไดไปเปรยบเทยบ
กบตาแหนงของโรงเรยนเดยวกนในชดขอมล
วดระยะความคลาดเคลอนของตาแหนง
รายงานผลเปนระยะคลาดเคลอนสงสด และคา
ระยะคลาดเคลอนเฉลย Root Mean Square
Error พรอมทงคาเบยงเบนมาตรฐาน
- ใชการสมตวอยาง
- ใชขอมลสารวจทมความ
ถกตองสงกวาเปนขอมล
อางอง
- ตองใหแนใจวาการจบค
โรงเรยนถกตอง
Positional Accuracy
(Relative accuracy)
สมโรงเรยนมา 10 ค (20 โรงเรยน) อานคา
พกดตาแหนงของโรงเรยนจากฐานขอมล ใช
คานวณระยะทางในฐานขอมลระหวางโรงเรยน
ในแตละค ออกสนามไปวดคาพกดของโรงเรยน
ดงกลาวดวยระบบ GPS ทใหความถกตองของ
พกดทางราบดกวา 10 เมตร คานวณระยะทาง
ราบจรงระหวางโรงเรยนแตละค เปรยบเทยบ
ระยะทางในฐานขอมลกบระยะทางจรงสาหรบ
โรงเรยนแตละค หาความคลาดเคลอนสงสด
ความคลาดเคลอนเฉลย RMSE และคา
เบยงเบนมาตรฐาน
- ใชขอมลระยะทางทรงวดได
จากภาคสนามเปนขอมล
อางอง
Thematic Accuracy
(quantitative attribute
accuracy)
สมสารวจภาคสนามโรงเรยนจานวนหนง ทาการ
เกบขอมลจานวนหองเรยน เปรยบเทยบคา
ขอมลจานวนหองเรยนทสารวจไดกบขอมล
จานวนหองเรยนของโรงเรยนเดยวกนใน
ฐานขอมล วดคาความคลาดเคลอนของจานวน
หองเรยน รายงานผลเปนคาคลาดเคลอนสงสด
และคาคลาดเคลอนเฉลย Root Mean Square
Error พรอมทงคาเบยงเบนมาตรฐาน
- เปนคณภาพของขอมล
อรรถาธบาย จานวน
หองเรยน
- ใชการสมตวอยาง
- ใชขอมลสารวจทมความ
ถกตองสงกวาเปนขอมล
อางอง
- ตองใหแนใจวาการจบค
โรงเรยนถกตอง
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 34
ตาราง 4-3 ตวอยางการวดคณภาพขอมลโรงเรยนโดยใชรายการคณภาพตามมาตรฐาน
รายการคณภาพขอมล ตวอยางการประยกตใชกบขอมลเสนชนความสง หมายเหต
Temporal Accuracy
(Accuracy of Time
Measurement)
สมสารวจภาคสนามโรงเรยนจานวนหนง ทาการ
เกบขอมลวนทกอตงโรงเรยน เปรยบเทยบกบ
ขอมลวนทกอตงโรงเรยนของโรงเรยนเดยวกน
ในฐานขอมล วดคาความคลาดเคลอนของวนท
กอตงโรงเรยน รายงานผลเปนคาคลาดเคลอน
สงสด และคาคลาดเคลอนเฉลย Root Mean
Square Error พรอมทงคาเบยงเบนมาตรฐาน
- เปนคณภาพของขอมล
อรรถาธบายวนทกอตง
โรงเรยน
- ใชการสมตวอยาง
- ใชขอมลสารวจทมความ
ถกตองสงกวาเปนขอมล
อางอง
- ตองใหแนใจวาการจบค
โรงเรยนถกตอง
Temporal Accuracy
(Temporal Consistency)
จากขอมลวนทกอตงโรงเรยนทสมสารวจไดใน
ขอทแลว ตรวจสอบการเรยงลาดบการกอตง
โรงเรยน แลวเปรยบเทยบกบการเรยงลาดบจาก
ขอมลในฐานขอมล นบจานวนโรงเรยนทขอมล
วนทกอตงไมเรยงอยในลาดบทถกตอง รายงาน
ผลเปนจานวน (หรอรอยละ) ของโรงเรยน
เหลานน
- เปนคณภาพของขอมล
อรรถาธบายวนทกอตง
โรงเรยน
- ใชการสมตวอยาง
- ใชขอมลสารวจทมความ
ถกตองสงกวาเปนขอมล
อางอง
- ตองใหแนใจวาการจบค
โรงเรยนถกตอง
4.1.4 คณภาพขอมลสภาพการใชทดน
ในการศกษาพจารณาใชขอมลสภาพการใชทดนในพนทหนงจงหวดแหง ซงไดจากการ Digitize จาก
แผนทสภาพการใชทดนมาตราสวน 1:100,000 ของกรมพฒนาทดน จดเกบในรปแบบขอมลแบบเวคเตอร
เปนขอมลพนทรปปด ตวอยางของการวดและอธบายคณภาพของขอมลสภาพการใชทดนของประเทศไทย
โดยการประยกตใชมาตรฐานหลกการคณภาพขอมล และมาตรฐานกระบวนการประเมนคณภาพขอมล
สามารถสรปไดดงแสดงในตาราง 4-4
ตาราง 4-4 ตวอยางการวดคณภาพขอมลสภาพการใชทดนโดยใชรายการคณภาพตามมาตรฐาน
รายการคณภาพขอมล ตวอยางการประยกตใชกบขอมลเสนชนความสง หมายเหต
Completeness
(Omission/Commission)
ต.ย.1 – วดขนาดเนอทรวมของพนทรปปด
ทงหมดในชดขอมล แลวเปรยบเทยบกบเนอท
ของจงหวดนนตามตวเลขของทางจงหวด
รายงานผลลพธเปนจานวนเนอทขาดหายไปหรอ
ทเกนมา
- ใชขอมลเนอทของจงหวด
นนตามตวเลขของทาง
จงหวด เปนขอมลอางอง
- อาจรายงานผลเปนคารอย
ละของเนอททขาดหายไป
(หรอเกนมา)
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 35
ตาราง 4-4 ตวอยางการวดคณภาพขอมลสภาพการใชทดนโดยใชรายการคณภาพตามมาตรฐาน
รายการคณภาพขอมล ตวอยางการประยกตใชกบขอมลเสนชนความสง หมายเหต
ต.ย.2 – ซอนทบขอมลสภาพการใชทดนกบ
ขอบเขตจงหวด ตรวจสอบวามพนทสวนใดของ
ขอมลสภาพการใชทดนขาดไป (ไมครอบคลม
เขตจงหวด) หรอเกนมา (ออกนอกเขตจงหวด)
รายงานผลลพธเปน รอยละของเนอทของพนทท
ขาดหายไป และรอยละของเนอทของพนททเกน
มา
- ใชขอมลเขตจงหวดเปน
ขอมลอางอง
Logical Consistency
(Domain consistency)
ตรวจสอบคาขอมลรหสประเภทการใชทดนของ
พนทรปปดแตละรป วามคาใดไมอยในรายการ
รหสประเภทการใชทดนทกาหนดไวใน
โครงสรางขอมล รายงานผลเปนจานวน (หรอ
รอยละ) ของพนทรปปด (รวมทงพนทรวม) ท
ตรวจพบ
- เปนคณภาพของขอมล
อรรถาธบาย รหสประเภท
การใชทดน
- เปนการตรวจสอบโดยไม
ตองใชขอมลอนๆ จาก
ภายนอก
Logical Consistency
(Conceptual consistency)
ตรวจสอบหาพนทรปปดทอยตดกนและมคา
รหสประเภทการใชทดนเหมอนกน รายงานผล
เปนจานวนพนทรปปด (รวมทงเนอทรวม) ท
ตรวจพบ
- เปนคณภาพของขอมล
อรรถาธบาย รหสประเภท
การใชทดน
- เปนการตรวจสอบโดยไม
ตองใชขอมลอนๆ จาก
ภายนอก (ฐานขอมล)
Logical Consistency
(Topological consistency)
ตรวจสอบหาเสนขอบเขตทมปลายปลอย
(Dangle arc) รายงานผลเปนจานวนปลายปลอย
ทพบ
- เปนการตรวจสอบโดยไม
ตองใชขอมลอนๆ จาก
ภายนอก
Positional Accuracy
(Absolute accuracy)
ต.ย.1 - ซอนทบขอมลสภาพการใชทดนกบแผน
ทตนฉบบ วดระยะความคลาดเคลอนระหวาง
เสนขอบเขตพนทรปปดในชดขอมลกบเสน
ขอบเขตเดยวกนในแผนทตนฉบบ รายงานผล
เปนระยะคลาดเคลอนสงสด และคาระยะ
คลาดเคลอนเฉลย Root Mean Square Error
พรอมทงคาเบยงเบนมาตรฐาน
- ใชแผนทตนฉบบเปนขอมล
อางอง
Thematic Accuracy
(Classification
correctness)
ต.ย.1 - สมสารวจภาคสนามสภาพการใชทดน
ในตาแหนงตาง ๆ มาจานวนหนง วดคาพกด
ของตาแหนงดวยเครอง GPS เปรยบเทยบคา
ขอมลประเภทการใชทดนของจดเกบตวอยางกบ
ขอมลประเภทการใชทดนของตาแหนงเดยวกน
- เปนคณภาพของขอมล
อรรถาธบาย ประเภทการ
ใชทดน
- ใชการสมตวอยาง
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 36
ตาราง 4-4 ตวอยางการวดคณภาพขอมลสภาพการใชทดนโดยใชรายการคณภาพตามมาตรฐาน
รายการคณภาพขอมล ตวอยางการประยกตใชกบขอมลเสนชนความสง หมายเหต
ในฐานขอมล รายงานผลเปน Classification
Error Matrix หรอคา Percentage Correctly
Classified (PCC)
- ใชขอมลสารวจทมความ
ถกตองสงกวาเปนขอมล
อางอง
ต.ย.1 - หาขอมลสภาพการใชทดนทมความ
ถกตองสงกวา เชนขอมลสารวจใหมจาก
ขอมลภาพจากดาวเทยม ซอนทบกบขอมล
สภาพการใชทดนในฐานขอมล ตรวจสอบหา
พนททมประเภทการใชทดนไมตรงกน รายงาน
ผลเปนเนอทรวมของพนทดงกลาว หรอรายงาน
เปน Classification Error Matrix (ทมขอมล
ขนาดเนอททผดพลาดแทนจานวนจดท
ผดพลาด)
- เปนคณภาพของขอมล
อรรถาธบาย ประเภทการ
ใชทดน
- ใชขอมลสารวจทมความ
ถกตองสงกวาเปนขอมล
อางอง
4.1.5 คณภาพขอมลขอบเขตพนทอทยานแหงชาต
ในการศกษาพจารณาใชขอมลขอบเขตพนทอทยานแหงชาตในพนททวประเทศ ซงไดจากการ Digitize
จากแผนทขอบเขตพนทอทยานแหงชาตมาตราสวน 1:250,000 ของกรมปาไม จดเกบในรปแบบขอมลแบบ
เวคเตอรเปนขอมลพนทรปปด ตวอยางของการวดและอธบายคณภาพของขอมลขอบเขตขอบเขตพนท
อทยานแหงชาต โดยการประยกตใชมาตรฐานหลกการคณภาพขอมล และมาตรฐานกระบวนการประเมน
คณภาพขอมล สามารถสรปไดดงแสดงในตาราง 4-5
ตาราง 4-5 ตวอยางการวดคณภาพขอมลขอบเขตพนทอทยานแหงชาตโดยใชรายการคณภาพตามมาตรฐาน
รายการคณภาพขอมล ตวอยางการประยกตใชกบขอมลเสนชนความสง หมายเหต
Completeness
(Omission/Commission)
ต.ย.1 –นบจานวนอทยานแหงชาตทมอยใน
ฐานขอมล เปรยบเทยบกบจานวนอทยาน
แหงชาตทวประเทศตามขอมลของกรมปาไม
รายงานผลลพธเปนจานวนอทยานแหงชาตขาด
หายไปหรอทเกนมา
- ใชขอมลจานวนอทยาน
แหงชาตทวประเทศของ
กรมปาไม เปนขอมลอางอง
ต.ย.2 – ตรวจสอบเปรยบเทยบรายชอของ
อทยานแหงชาตในฐานขอมลกบรายชออทยานฯ
ในทะเบยนรายชออทยานแหงชาตของกอง
อทยานแหงชาต กรมปาไม รายงานผลลพธเปน
จานวนอทยานแหงชาตขาดหายไป และจานวน
อทยานแหงชาตทเกนมาในฐานขอมล
- ใชขอมลทะเบยนรายชอ
อทยานแหงชาตของกอง
อทยานแหงชาต เปนขอมล
อางอง
- ความผดพลาดของขอมล
ชออทยานในฐานขอมลอาจ
ทาใหการจบคเปรยบเทยบ
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 37
ตาราง 4-5 ตวอยางการวดคณภาพขอมลขอบเขตพนทอทยานแหงชาตโดยใชรายการคณภาพตามมาตรฐาน
รายการคณภาพขอมล ตวอยางการประยกตใชกบขอมลเสนชนความสง หมายเหต
กนคลาดเคลอน
ต.ย.3 – ซอนทบแผนทขอบเขตอทยานแหงชาต
ในฐานขอมล กบแผนทตนฉบบ ตรวจสอบวาม
รปปดใดในฐานขอมลขาดหายไปหรอเกนมา
รายงานผลลพธเปน จานวนพนทรปปดทขาด
หายไป และทเกนมา
- ใชแผนทตนฉบบเปนขอมล
อางอง
Completeness of
Attribute
ตรวจหารปปดขอบเขตอทยานแหงชาตใน
ฐานขอมล ทไมมคาขอมลรหสประจาอทยานฯ
หรอชออทยานฯ รายงานผลเปนจานวน (หรอ
รอยละ) รปปดทตรวจพบ
- เปนคณภาพของขอมล
อรรถาธบาย รหส และชอ
อทยานแหงชาต
Logical Consistency
(Domain consistency)
แสดงแผนทขอบเขตอทยานแหงชาตทงหมดขน
ซอนกบขอมลขอบเขตประเทศไทย ตรวจสอบ
พนทของรปปดทอยนอกขอบเขตประเทศไทย
รายงานผลเปนขนาดเนอทของพนทรปปดทเกน
ออกไป
- เปนการตรวจสอบ Spatial
Domain consistency
- เปนการตรวจสอบโดยใช
ขอมลขอบเขตประเทศเปน
ขอมลอางอง
Logical Consistency
(Conceptual consistency)
ตรวจสอบหาพนทรปปดทอยตดกนและมคา
รหสอทยานหรอชออทยานเหมอนกน รายงาน
ผลเปนจานวนพนทรปปด (รวมทงเนอทรวม)
ทตรวจพบ
- เปนคณภาพของขอมล
อรรถาธบาย รหสและชอ
อทยาน
- เปนการตรวจสอบโดยไม
ตองใชขอมลอนๆ จาก
ภายนอก (ฐานขอมล)
- อาจชวยใหตรวจพบความ
ผดพลาดทางตาแหนง หรอ
ทางโทโปโลยดวย
Logical Consistency
(Topological consistency)
ตรวจสอบหาเสนขอบเขตทมปลายปลอย
(Dangle arc) รายงานผลเปนจานวนปลายปลอย
ทพบ
- เปนการตรวจสอบโดยไม
ตองใชขอมลอนๆ จาก
ภายนอก
Positional Accuracy
(Absolute accuracy)
ต.ย.1 – ซอนทบขอมลขอบเขตอทยานฯ ใน
ฐานขอมลกบแผนทตนฉบบ วดระยะความ
คลาดเคลอนระหวางเสนขอบเขตอทยานฯ ใน
ชดขอมลกบเสนขอบเขตเดยวกนในแผนท
ตนฉบบ รายงานผลเปนระยะคลาดเคลอนสงสด
และคาระยะคลาดเคลอนเฉลย Root Mean
- ใชแผนทตนฉบบเปนขอมล
อางอง
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 38
ตาราง 4-5 ตวอยางการวดคณภาพขอมลขอบเขตพนทอทยานแหงชาตโดยใชรายการคณภาพตามมาตรฐาน
รายการคณภาพขอมล ตวอยางการประยกตใชกบขอมลเสนชนความสง หมายเหต
Square Error พรอมทงคาเบยงเบนมาตรฐาน
Thematic Accuracy
(Quantitative attribute
accuracy)
เปรยบเทยบคาขอมลเนอทเขตอทยานฯ ของแต
ละอทยานทบนทกไวในฐานขอมล กบตวเลขเนอ
ทของอทยานฯ เดยวกน ตามขอมลทะเบยนเขต
อทยานแหงชาต ของกรมปาไม รายงานผลเปน
คลาดเคลอนสงสด และคาระยะคลาดเคลอน
เฉลย Root Mean Square Error พรอมทงคา
เบยงเบนมาตรฐาน
- เปนคณภาพของขอมล
อรรถาธบาย เนอทอทยาน
แหงชาต
- ใชขอมลเนอทตามประกาศฯ
ในทะเบยนเขตอทยาน
แหงชาต เปนขอมลอางอง
Thematic Accuracy
(Non-quantitative
attribute accuracy)
ซอนทบแผนทขอบเขตอทยานแหงชาตใน
ฐานขอมล กบแผนทตนฉบบ เปรยบเทยบคา
ขอมลชออทยานแหงชาตของแตละรปปดวาตรง
กบในแผนทตนฉบบหรอไม รายงานผลลพธ
เปน จานวนพนทรปปดทมขอมลชออทยาน
แหงชาตไมถกตอง
- เปนคณภาพของขอมล
อรรถาธบาย ชออทยาน
แหงชาต
- ใชขอมลแผนทตนฉบบเปน
ขอมลอางอง
4.2 มาตรฐานการอธบายขอมล GIS (GIS Metadata) และการอธบายคณภาพขอมล
มาตรฐานดานการอธบายขอมลระบบสารสนเทศภมศาสตร (Metadata) หรอ ISO 19115 Geographic
Information – Metadata ปจจบนประกาศเปนมาตรฐานระหวางประเทศเมอป พ.ศ.2546 (ค.ศ. 2003)
เนอหาวธการอธบายคณภาพขอมลในสวนของ Metadata มรปแบบของการอธบายคณภาพขอมล ดงน
- รายการอธบายคณภาพขอมล ถกจดโครงสรางแบงเปน entity ยอยๆ เพอชวยใหมความ
คลองตวในการบนทกขอมล
- การอธบายขอมลสาหรบบนทกประวตการใชงาน (Usage) ของชดขอมล (ซงเปนหนงใน Quality
overview element ทระบไวในมาตรฐาน ISO 19113 Quality Principles) ถกบนทกอยภายใต
สวนของ Lineage มรายการอธบายขอมลชอ resourceSpecificUsage (idSpecUse) ทอยภายใต
สวนของ MD_Identification สาหรบบนทกประวตการใชงาน โดยชไปท entity MD_Usage ใน
การบนทกขอมล
- การอธบายคณภาพเชงปรมาณของขอมล จะใชรายการ metadata ตอไปนเปนกรอบหลกสาหรบ
รายการคณภาพทกประเภท คอ
♦ nameOfMeasure - ชอของชนดการทดสอบ
♦ measureIdentification - รหสระบกระบวนการมาตรฐาน
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 39
♦ measureDescription - คาอธบายประเภทของการวด
♦ evaluationMethodType - ชนดของวธการทใช
♦ evaluationMethodDescription - คาอธบายวธการทใช
♦ evaluationProcedure - แหลงอางองถงกระบวนการประเมนคณภาพขอมล
♦ result - ผลลพธ
คณภาพขอมลจะมประโยชนมากหากไดถกอธบายอยางเปนระบบไวใน Metadata ทเปนมาตรฐาน ทงน
เพอใหผอนสามารถเขาใจความหมายของขอมลเกยวกบคณภาพเหลานนไดอยางถกตอง เหมาะสม
ISO/TC211 ไดกาหนดแนวทางในการรายงานคณภาพของขอมลภมศาสตรซงไดจากการประเมนตาม
หลกการของมาตรฐาน ISO 19114 ไวใน Metadata ตามมาตรฐาน ISO 19115
เพอใหเกดความเขาใจในแนวทางและวธการรายงานคณภาพของขอมลใน Metadata ตามมาตรฐาน
ISO 19115 โครงการศกษามาตรฐานคณภาพและการประเมนคณภาพขอมลไดทดลองทาการอธบาย
คณภาพของชนขอมลเสนชนความสงของประเทศไทยซงไดจากแผนทภมประเทศมาตราสวน 1:50,000 โดย
ใชมาตรฐาน Metadata ตามมาตรฐาน ISO 19115 แตเนองจากการศกษามไดมการประเมนคณภาพของ
ขอมลจรง คาคณภาพทนามาอธบายบางคาจงเปนคาทสมมตขนเพอเปนตวอยางใหเกดความเขาใจเทานน ดง
ตารางท 4-4
ตารางท 4-4 ตวอยางการอธบายคณภาพขอมลใน Metadata ตามมาตรฐาน ISO 19115
MD_Metadata
FileIdentifier: TESTQUALITY10001
language: Th
CharacterSet ??
parentIdentifier: TEST1000001
hierarchyLevel: 010 (feature type)
hierarchyLevelName: ขอมลเสนชนความสง
Contact:
CI_ResponsibleParty
individualName: ชนนทร ทนนโชต
organizationName: ภาควชาวศวกรรมสารวจ จฬาลงกรณมหาวทยาลย
Role: 010 (publisher)
DateStamp: 2001-08-22
metadataStandardName: ISO 19115
metadataStandardVersion: DIS
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 40
ตารางท 4-4 ตวอยางการอธบายคณภาพขอมลใน Metadata ตามมาตรฐาน ISO 19115
+identificationInfo
MD_DataIdentification
language: Th
characterSet: ??
TopicCategory: 006 (elevation)
geographicDescription:
.EX_GeographicDescription
.extentTypeCode 1 (inclusion)
.geographicIdentifier:
.RS_Identifier
.code จงหวดเพชรบร
citation:
.CI_Citation
.title: เสนชนความสง 1:50,000
.date:
. CI_Date
. date:
. dateType:
abstract: ขอมลเสนชนความสง ดจไทสจากแผนทภมประเทศมาตรา
สวน 1:50,000
purpose: สาหรบเปนขอมล GIS พนฐานใหหนวยงานตางๆ ใชงาน
+resourceSpecificUsage
.MD_Usage
.specificUsage ใชในการศกษาทดลองวเคราะหวางแผนพฒนาแหลงนา
ถนน และการใชทดน
.userContactInfo:
. CI_ResposibleParty
. organizationName: ศนยสารสนเทศ สานกงานปลดกระทรวงมหาดไทย
. positionName: หวหนาฝายพฒนาระบบคอมพวเตอร
. role: 004 (user)
+resourceSpecificUsage
.MD_Usage
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 41
ตารางท 4-4 ตวอยางการอธบายคณภาพขอมลใน Metadata ตามมาตรฐาน ISO 19115
.specificUsage ใชในการศกษาวเคราะหความออนไหวทางสงแวดลอมตอ
การพฒนาอตสาหกรรม
.userContactInfo:
. CI_ResposibleParty
. organizationName: สานกงานนโยบายและแผนสงแวดลอม
. positionName: ผอานวยการกองประสานนโยบายและแผนสงแวดลอม
. role: 004 (user)
+dataQualityInfo
DQ_DataQuality
Scope
.DQ_Scope
.level: 005 (dataset)
+lineage
.LI_Lineage
+source
.LI_Source
.description: สาเนาภาพถายแผนตนรางเสนชนความสงทใชในการพมพ
แผนทภมประเทศ มาตราสวน 1:50,000 ระวางเลขท
4045IV, 4046II, 4046III
.scaleDenominator
.MD_RepresentativeFraction
. denominator 50000
.sourceCitation
. CI_Citation
. title: ภาพถายแผนตนรางเสนชนความสง 1:50,000
. date:
..CI_Date
..date: 1990-08-10
..dateType: 003 (revision)
. citeResponsibleParty
..CI_ResponsibleParty
..organizationName: กรมแผนททหาร
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 42
ตารางท 4-4 ตวอยางการอธบายคณภาพขอมลใน Metadata ตามมาตรฐาน ISO 19115
..role: 006 (originator)
+sourceStep
.LI_ProcessStep
.description: นาสาเนาภาพถายแผนตนรางมา scan ท resolution 250 dpi
.rational เพอแปลงจากสาเนาภาพ analog เปนขอมล raster digital
+sourceStep
.LI_ProcessStep
.description: นาขอมลทไดจากการ scan มาทาการ vectorize พรอมทง
แกไข และกาหนดคา attribute ระดบความสง โดยวธ semi-
interactive ดวยโปรแกรม R2V
.rational จดสรางขอมล GIS ในรปแบบ vector แกไขความผดพลาด
ของรปกราฟก และกาหนดคา attribute หลก
+sourceStep
.LI_ProcessStep
.description: ใชโปรแกรม PC Arc/Info อานขอมล vector ทไดจาก R2V
สรางเปน coverage แลวใชคาสง clean เพอสราง topology
แลวใชคาสงใน arcedit ตรวจหา/แกไข dangle node
.rational ตรวจสอบ/สราง topology consistency
+sourceStep
.LI_ProcessStep
.description: ใชคาสง transform แปลงคาพกดของขอมลใหเปนระบบ
พกด UTM โดยใชจด มมขอบทง 4 ของเสนกรอบแผนท
เปนจด tic ควบคมคา RMS ไมเกน 0.03 นว
.rational แปลงคาพกดของขอมลใหเปนระบบพกด UTM
+report
.DQ_Completeness
.nameOfMeasure: การนบ
.measureDescription นบจานวนเสนชนความสงทขาดหายไปหรอเกนมา
.evaluationMethodType: 002 (directExternal)
.evaluationMethodDescription นบจานวนเสนชนความสงในชดขอมลเปรยบเทยบกบ
ขอมลอางอง (ในทนคอแผนทตนฉบบ)
.result:
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 43
ตารางท 4-4 ตวอยางการอธบายคณภาพขอมลใน Metadata ตามมาตรฐาน ISO 19115
. DQ_QuantitativeResult
. valueType: Number
. valueUnit เสน <หรอ เปอรเซนต>
. value 15 <หรอ 1.5>
+report
.DQ_CompletenessOmmission
.nameOfMeasure: การนบ
.measureDescription นบจานวนเสนชนความสงทขาดหายไป
.evaluationMethodType: 002 (directExternal)
.evaluationMethodDescription นบจานวนเสนชนความสงในชดขอมลทขาดหายไปเมอ
เปรยบเทยบกบขอมลอางอง (ในทนคอแผนทตนฉบบ)
โดยการซอนภาพขอมลในชดขอมลกบขอมลอางอง
.result:
. DQ_QuantitativeResult
. valueType: Number
. valueUnit เสน <หรอ เปอรเซนต>
. value 10 <หรอ 1.0>
.result:
. DQ_ConformanceResult
. specification
..CI_Citation
..title ขอกาหนดโครงการจดสรางฐานขอมล GIS จงหวด
..date
.. CI_Date
.. date: 1996-05-27
.. dateType: 001 (creation)
..citeResponsibleParty:
.. CI_ResponsibleParty
.. organizationName: กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม
.. role: 006 (originator)
. explanation จานวนเสนชนความสงทขาดหายไปจะตองไมเกน 0.5 %
. pass 0 (No)
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 44
ตารางท 4-4 ตวอยางการอธบายคณภาพขอมลใน Metadata ตามมาตรฐาน ISO 19115
.DQ_AbsoluteExternalPositionalAccuracy
.measureDescription ระยะคลาดเคลอนของตาแหนงของเสนเทยบกบตนฉบบ
.evaluationMethodType: 002 (directExternal)
.evaluationMethodDescription ซอนขอมลเสนชนความสงกบขอมลอางอง (ในทนคอแผน
ทตนฉบบ) วดระยะคลาดเคลอนระหวางเสนชนความสง
เสนเดยวกนในชดขอมลทงสอง หาคา RMSE ของคา
คลาดเคลอนทวดมาทงหมด
.result:
. DQ_QuantitativeResult
. valueType: Number
. valueUnit เมตร
. value 18.342
+dataQualityInfo
DQ_DataQuality
Scope
.DQ_Scope
.level: 011 (property type) ???
.levelDescription เสนชนความสงทกเสนทมคา attribute ประเภทเสนชน
ความสงเปน “เสนชนความสงปกต”
+report
.DQ_DomainConsistency
.nameOfMeasure: การนบ
.measureDescription นบจานวนเสนชนความสงปกตทมคาระดบไมเขาเกณฑ
.evaluationMethodType: 001 (direct internal)
.evaluationMethodDescription ตรวจสอบคา attribute คาระดบความสง ของเสนชนความ
สงปกต นบวาเสนใดมคาระดบทหารดวย 20 ไมลงตว
.result:
. DQ_QuantitativeResult
. valueType: Integer
. valueUnit เสน
. value 40
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 45
4.4 แนวทางการพฒนาและใชงานมาตรฐานดานการประเมนคณภาพขอมลในประเทศไทย
จากผลการศกษามาตรฐานระหวางประเทศ และมาตรฐานขององคกรวชาชพตางๆ ทมเนอหาเกยวกบ
คณภาพขอมลภมศาสตร สามารถตงขอสงเกตดงตอไปน
ขอกาหนดเกยวกบหลกการ และวธการประเมนคณภาพขอมลภมศาสตร มกจะถกบรรจอยเปน
สวนประกอบสวนหนงในมาตรฐานประเภทอน เชนในมาตรฐานรปแบบของการแลกเปลยนขอมล
(เชนในมาตรฐาน SDTS) หรอในมาตรฐานวธการอธบายขอมล (เชน มาตรฐาน OGC) เปนตน
ในขณะทมาตรฐานระหวางประเทศ ISO19113 และ ISO19114 นนเปนมาตรฐานสาหรบหลกการ
และวธการประเมนคณภาพขอมลภมศาสตรโดยตรง จงมเนอหาครอบคลมประเดนตางๆ ทเกยวของ
ไวคอนขางครบถวนกวา
มาตรฐานบางฉบบยงเนนเฉพาะรายการคณภาพดานความถกตองเชงตาแหนงเทานน เชนมาตรฐาน
ของ FGDC และมาตรฐานของ OGC
มาตรฐาน ISO19113 จะกาหนดหลกการพนฐานและระบรายการคณภาพทหลากหลายคอนขาง
ครบถวนรวมทงมการกาหนดวธการทจะสามารถเพมเตมรายการคณภาพอนๆ อกได ในขณะท
มาตรฐาน OGC กาหนดรายละเอยดของรายการคณภาพดานความถกตองเชงตาแหนงทครอบคลม
ไปถงขอมลคาพกดจากแบบจาลองภาพคซอน สวนมาตรฐานของ FGDC ซงเปนมาตรฐาน
ระดบประเทศ มเนอหาครอบคลมไปถงขอมลหมดควบคมยโอเดตก และกาหนดเกณฑคณภาพขน
ตาไวดวย
จากการวเคราะหลกษณะของประเดนเนอหาเกยวกบคณภาพขอมลภมศาสตร ทไดมการระบไวใน
มาตรฐานฉบบตางๆ สามารถสรปแนวของเนอหาเปน 6 กลมคอ
1) หลกการ ขอบเขตความหมายของคณภาพขอมลภมศาสตร หลกการในการประยกตใชงาน
2) รายการองคประกอบของคณภาพขอมลภมศาสตร นยามและการอธบายความหมาย รวมทง
อาจมตวอยางประกอบคาอธบาย
3) หลกการ แนวคด และแนวทางขนตอนทวไปสาหรบการประเมนคณภาพขอมล
4) รายละเอยดของตวชวด และเทคนควธการตาง ๆ สาหรบการวดรายการคณภาพขอมล
5) เกณฑขนตาของคณภาพขอมลสาหรบรายการคณภาพขอมลแตละรายการ โดยอาจเปนเกณฑ
ขนตาของคณภาพสาหรบการประยกตใชงานขอมลในกรณตาง ๆ
6) รปแบบ วธการรายงานขอมลเกยวกบคณภาพของขอมลภมศาสตร
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 46
ขอเสนอแนวทางการพฒนาและใชงานมาตรฐานดานหลกการคณภาพขอมลในประเทศไทย ดงน
1. สงเสรมการศกษาพฒนามาตรฐานเกยวกบหลกการ ขอบเขตความหมายของคณภาพขอมล
ภมศาสตร รวมทงรายการและคานยามขององคประกอบของคณภาพขอมลภมศาสตร ใหเกด
ความเขาใจทตรงกนในหมผพฒนาและผใชงานกอนเปนอนดบแรก โดยเหนควรนาเอาเอกสาร
มาตรฐานระหวางประเทศ ISO19113: 2002 มา ประกาศใชมาตรฐานของประเทศไทย ทงน
เนองจากเปนมาตรฐานระหวางประเทศซงพฒนาโดย ISO และประเทศไทยเองกเปนสมาชกของ
คณะกรรมการเทคนค ISO/TC211 และไดมสวนรวมในการพฒนามาตรฐานดงกลาวดวย
2. สงเสรมการศกษาพฒนามาตรฐานเกยวกบหลกการ แนวคด และขนตอนในการดาเนนการ
ประเมนคณภาพขอมลภมศาสตร เปนการสรางขอตกลงเพมเตมในหลกการเกยวกบการวด
คณภาพขอมล รวมถงประเดนเรองการเลอกใชแหลงขอมลสาหรบอางองในการวดคณภาพของ
ชดขอมล การสมตวอยาง การวดความคลาดเคลอน การเลอกและคานวณตวชวดคณภาพ และ
การคานวณคาคณภาพรวมจากรายการคณภาพหลายรายการ ซงเอกสารมาตรฐาน ISO19114:
2003 ควรถกประกาศใชเพอเปนกรอบอางองในการพฒนามาตรฐานดานนในประเทศไทย
รวมถงประเดนเกยวกบการเลอกใชแหลงขอมลอางอง ซง ISO/TC211 ไดประกาศมาตรฐาน
ดานขอกาหนดผลตภณฑขอมล (ISO 19131: Data Product Specifications) ซงจะตองม
การศกษาในรายละเอยดของมาตรฐานขอกาหนดดงกลาวเพอการนามาใชงานตอไป
3. สงเสรมการศกษาพฒนามาตรฐานทเกยวกบรายการคณภาพขอมลตางๆ ไดแกรายการ
องคประกอบยอยของแตละรายการคณภาพ ประเภทของตวชวดตางๆ ทสามารถนามาใชในการ
อธบายคณภาพขอมลแตละรายการได ทงนโดยการศกษาจากเอกสารมาตรฐานอนๆ ทมการ
ระบรายละเอยดดงกลาวไว เชน มาตรฐานของ OGC มาตรฐานของ FGDC รวมทงเอกสารทาง
วชาการอนๆ เชนตารา บทความทางวชาการ เปนตน
4. สงเสรมการศกษาพฒนามาตรฐานรปแบบ วธการอธบาย รายงานคณภาพขอมล โดยอาศย
หลกการ วธการทกาหนดไวในมาตรฐาน ISO 19115 เปนหลก เพอความสอดคลองกบ
หลกการของการอธบายคณภาพขอมลทกาหนดไวในมาตรฐาน ISO 19113 และ ISO 19114
5. ศกษาพฒนามาตรฐานเกณฑคณภาพขนตาของขอมลภมศาสตรรายการพนฐานทมการใชงาน
โดยกลมผใชจานวนมาก เชนเกณฑคณภาพขนตาของขอมลแผนทฐานของประเทศไทย
6. ศกษาพฒนามาตรฐานหลกการแนวทางในการกาหนดเกณฑคณภาพของการเลอกใช หรอจดทา
ขอมลภมศาสตรสาหรบการประยกตใชงานดานตาง ๆ
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 47
เอกสารอางอง (References)
International Organization for Standardization (ISO) ISO 19114: 2003 (E). ISO 19114 Geographic
information – Quality Evaluation Procedures.
สานกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน) (2544). รายงานฉบบสมบรณ
โครงการศกษามาตรฐานคณภาพและการประเมนคณภาพขอมล จดทาโดยศนยบรการวชาการแหง
จฬาลงกรณมหาวทยาลย
มาตรฐานการประเมนคณภาพขอมล (ISO 19114: Quality Evaluation Procedures) 48
ภาคผนวก ก
International Standard ISO 19114 (First Edition 2003-08-15)