istoria 11

44
nata axmeteli, bondo kupataZe, gvanca abdalaZe, niko murRulia istoria 11 maswavleblis wigni saxelmZRvanelo grifirebulia ganaTlebis xarisxis ganviTarebis erovnuli centris mier (brZ. #375, 18. 05. 2012 weli)

Upload: donguyet

Post on 31-Jan-2017

277 views

Category:

Documents


3 download

TRANSCRIPT

Page 1: istoria 11

nata axmeteli, bondo kupataZe, gvanca abdalaZe, niko murRulia

istoria 11

maswavleblis wigni

saxelmZRvanelo grifirebulia ganaTlebis xarisxis

ganviTarebis erovnuli centris mier

(brZ. #375, 18. 05. 2012 weli)

Page 2: istoria 11

nata axmeteli, bondo kupataZe, gvanca abdalaZe, niko murRulia

istoria 11

maswavleblis wigni

redaqtorebi solomon nozaZe, Tamar zaaliSvili, lela metreveli

© gamomcemloba diogene, 2012

yvela ufleba daculia.

Nata Akhmeteli, Bondo Kupatadze, Gvantsa Abdaladze, Niko Murghulia

History 11

teachers book

Editors solomon Nozadze, tamar Zaalishvili, Lela Metreveli © Diogene Publishers, 2012

All rights reserved.

isBN 978-9941-343-2

gamomcemloba `diogene~, Tbilisi, afaqiZis q. 9, telefoni 221 33 21

www.diogene.ge

Page 3: istoria 11

sarCevi

sazogadoebrivi mecnierebebi skolaSi ........................................................................................5

standarti .........................................................................................................................6

Sedegebis da indikatorebis ruka ..................................................................................12

saxelmZRvanelos miznebi ................................................................................................15

gakveTilis scenarebi ....................................................................................................29

testebis pasuxebi ............................................................................................................37

Sefasebis komponentebi sazogadoebriv mecnierebebSi ...............................................38

Page 4: istoria 11
Page 5: istoria 11

5

sazogadoebrivi mecnierebebi skolaSi

miznebi da amocanebi

sazogadoebrivi mecnierebebis sagnobriv jgufSi gaerTianebulia msgavsi miznebis, Sina-arsisa da Seswavlis meTodebis mqone disciplinebi _ istoria, geografia da samoqalaqo ga-naTleba. zogadi ganaTlebis samive safexurze (dawyebiTi, sabazo da saSualo skola) es sagne-bi iswavleba koordinirebulad moswavlis asakobrivi Taviseburebebisa da SesaZleblobebis gaT valiswinebiT. saswavlo procesi agebulia memkvidreobiTobisa da uwyvetobis principze.

sazogadoebrivi mecnierebebis swavlebis mizania: • moswavles gamoumuSaos istoriisa da geografiis codna. • daexmaros moswavles, aRiqvas samyaro mTlianobaSi da gansazRvros saqarTvelos adgili

msoflio procesebSi.• xeli Seuwyos moswavlis patriotad da pasuxismgeblobis mqone moqalaqed Camoyalibebas.• daexmaros moswavles kulturuli, esTetikuri da sulieri msoflmxedvelobis Camo­

yalibebaSi.mSobliuri qveynisa da msoflios mniSvnelovani istoriul-geografiuli movlenebis Ses-

wavlis procesSi moswavles unda ganuviTardes Semdegi unarebi:

specifikuri unarebi• drosa da sivrceSi orientacia • istoriuli interpretacia• istoriul-geografiuli saSualebebis gamoyeneba da Seqmna• drosa da sivrceSi ganawileba • poziciis SemuSaveba, kritika da dacva

zogadi unarebi• problemis gaazreba da kavSirebis dadgena• informaciis mopoveba da organizeba• SemoqmedebiTi unari• komunikacia• kvleva• problemis gadaWra • modelireba• swavlis unari• TanamSromloba

moswavle unda aRizardos maRalzneobriv Rirebulebebze:• adamianis Rirsebisa da uflebebis pativiscema• TanagrZnoba da mzrunveloba • samSoblos siyvaruli• principuloba da moqalaqeobrivi simamace • keTilsindisiereba da Sromismoyvareoba• Tanasworoba • tolerantoba• samarTlianoba da kanonis pativiscema codnis gamomuSavebaSi vgulisxmobT, rom moswavles informaciis dauflebis paralelurad

uviTardeba specifikuri da zogadi unar-Cvevebi, uyalibdeba maRalzneobrivi Rirebulebebi.

Page 6: istoria 11

6

standarti

wlis bolos misaRwevi Sedegebi mimarTulebebis mixedviT

garemo da ekonomikasaxelmwifo mmarTveloba

da politika

adamiani da

sazogadoebareligia da kultura

ist.XI.1. moswavles SeuZlia msoflio istoriul procesebSi ekonomikuri faqtoris mniSvnelobaze msje-loba.ist.XI.2. moswavles SeuZlia resursebisa da ekonomikis urTierTgavlenis analizi.

ist.XI.3. moswavles SeuZlia saxelmwifos raobisa da mniSvnelobis analizi.ist. XI .4. moswavles SeuZlia mmarTvelobiTi struqturebis Camoyalibebisa da droSi cvalebadobis analizi.ist. XI.5. moswavles SeuZlia saqarTvelosa da msoflioSi saSinao da sagareo politikis sakvanZo sakiTxebis kvleva.

ist.XI.6. moswavles SeuZlia socialuri struqturebis urTierT mimarTebebis kvleva.

ist.XI.7. moswavles SeuZlia ama Tu im qveynis materialur da sulier kulturazereligiis gavlenisanalizi.ist.XI.8. moswavles SeuZlia sxvadasxva kulturebis urTierTzegavlenis sakiTxebis kvleva.

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da indikatorebimimarTulebebis mixedviT

mimarTuleba: garemo da ekonomika

ist.XI.1.moswavles SeuZlia msoflio istoriul procesebSi ekonomikuri faqtoris mniSvne­lobaze msjeloba. Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

• irCevs ekonomikuri urTierTobebis or formas da adarebs maT erTmaneTs (mag., saxe­losno Sua saukuneebSi da manufaqtura XVIII saukuneSi);

• irCevs ekonomikuri urTierTobebis erT-erT formas da adarebs saqarTvelosa da sxva romelime qveyanaSi mis Camoyalibebasa da ganviTarebas (mag.: feodaluri meurneoba saqarTvelosa da dasavleT evropaSi);

• msjelobs, Tu ra gavlenas axdens geografiuli garemo, mosaxleobis raodenoba da simWidrove ama Tu im saxelmwifosa da xalxis ekonomikur ganviTarebaze;

• irCevs sxvadasxva epoqaSi momxdar or migraciul process da adarebs maT mizezebsa da Sedegebs;

• wers Temas, romelSic msjelobs romelime konfliqtis (omis) ekonomikur winapirobebsa da Sedegebze;

• irCevs or imperias da erTmaneTs adarebs maT ekonomikur politikas periferiebsa da koloniebSi (mag., inglisisa da espaneTis politika maT koloniebSi);

• icnobs ama Tu im epoqis ekonomikur Teorias da gamoTqvams mosazrebas, moaxdinaTu ara gavlena man ama Tu im qveynis (regionis) ekonomikur ganviTarebaze.

ist.XI.2.moswavles SeuZlia resursebisa da ekonomikis urTierTzegavlenis analizi.Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

• msjelobs, Tu ra gavlenas axdens bunebrivi da anTropogenuli cvlilebebi ekonomikur ganviTarebaze (mag.: gamyinvareba, sairigacio faqtoris mniSvneloba Zvel aRmosavlur civilizaciebSi... );

• irCevs erT-erT epoqas da msjelobs teqnologiuri cvlilebebisa da ekonomikis ganvi-Tarebis urTierTzegavlenaze;

Page 7: istoria 11

7

• irCevs erT-erT saxelmwifos da msjelobs, Tu ra gavlenas axdens am qveynis ekonomikur prioritetebze is nedleuli, romelic mis teritoriaze moipoveba.

mimarTuleba: saxelmwifo mmarTveloba da politika

ist.XI.3. moswavles SeuZlia saxelmwifos raobisa da mniSvnelobis analizi.Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

• msjelobs saxelmwifos maxasiaTeblebis Sesaxeb;• tipologiurad ajgufebs sxvadasxva epoqis saxelmwifoebs, adarebs maT erTmaneTs;• adarebs saxelmwifos socialuri organizaciis sxva formebs; msjelobs mis dadebiT

da uaryofiT mxareebze.

ist.XI.4. moswavles SeuZlia mmarTvelobiTi struqturebis Camoyalibebisa da droSi cvaleba­dobis analizi.Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

• msjelobs Tu ra iwvevs saxelmwifo mmarTvelobiT struqturebSi cvlilebebis auci leblobas;• gamoTqvams sakuTar mosazrebas, Tu ratom iyo mmarTvelobis esa Tu is forma dama-

xasiaTebeli ama Tu im epoqisTvis;• adarebs saqarTveloSi sxvadasxva periodSi arsebul mmarTvelobiT struq turebs sxva-

dasxva qveyanaSi Tanadroul mmarTvelobiT struqturebTan;• irCevs or revolucias da adarebs maT gamomwvev mizezebs.

ist. XI.5.moswavles SeuZlia saqarTvelosa da msoflioSi saSinao da sagareo politikis sakvanZo sakiTxebis kvleva.Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

• irCevs erT-erT saxelmwifos da ajgufebs romelime epoqaSi misi gaerTianebis an daSlis ganmapirobebel sagareo da saSinao faqtorebs;

• irCevs erT-erT epoqas da adarebs sxvadasxva saxelmwifos interesebs saqarTvelos mimarT;• wers Temas msoflioSi ganviTarebuli umniSvnelovanesi istoriuli movlenis Sesaxeb, ro-

melmac aseve gavlena moaxdina qarTuli saxelmwifos (saxelmwifoebis) Semdgom ganvi Tarebaze;• Tanaklaselebis jgufTan erTad irCevs politikur moRvawes da msjelobs mis mier

arCeuli sagareo Tu saSinao politikuri kursis Sedegebze (mag., erekle II­is mier georgievskis traqtatis dadeba);

• irCevs romelime konkretul epoqas, gamoyofs im periodis msoflio saxelmwifos (saxel mwifoebis) interesebs. gansazRvravs qarTuli saxelmwifos (saxelmwifoebis) adgil sa da rols am konkretul epoqasTan mimarTebiT.

mimarTuleba: adamiani da sazogadoeba

ist.XI.6. moswavles SeuZlia socialuri struqturebis urTierTmimarTebis kvleva.Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

• gamoTqvams sakuTar mosazrebas pirovnebis qonebriv da socialur mdgomareobas Soris urTierTmimarTebis Sesaxeb;

• adarebs erTi da imave epoqis ori an sami qveynis socialur struqturebs da miuTiTebs maT Soris gansxvavebebsa da msgavsebebze;

• ajgufebs sxvadasxva sazogadoebaSi gansxvavebuli socialuri fenebis warmomadgenlebs da msjelobs maT uflebebsa da movaleobebze;

• adarebs miwaTmoqmedi da mesaqonle xalxis an mTisa da baris socialur struqturebs da poulobs maT Soris msgavsebebsa da gansxvavebebs.

Page 8: istoria 11

8

mimarTuleba: religia da kultura

ist.XI.7. moswavles SeuZlia ama Tu im qveynis materialur da sulier kulturazereligiis gavlenisanalizi.Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

• adarebs saqarTvelosa da sxva qveynebis winaqristianul religiur warmodgenebs da maT gavlenas xelovnebasa da yofaze;

• msjelobs ZiriTad monoTeistur religiebs Soris arsebuli msgavsebebisa da gansxva-vebebis Sesaxeb;

• icnobs msoflio monoTeisturi religiebis wiaRSi arsebul dogmatur gansxvavebebs;• saklaso diskusiisas msjelobs, Tu ra gavlena moaxdina qristianobam qarTveli xalxis

xelovnebasa da yofaze; avlebs paralelebs sxva romelime qristianul qveyanasTan;• msjelobs, Tu rogor icvleboda urTierTdamokidebuleba saero da sasuliero

xelisuflebas Soris sxvadasxva epoqasa Tu qveyanaSi da ra gavlenas axdenda es cvlilebebi qveynis kulturul ganviTarebaze.

ist.XI.8. moswavles SeuZlia sxvadasxva kulturebis urTierTzegavlenis sakiTxebis kvleva.Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

• msjelobs da asaxelebs istoriul magaliTebs, roca ama Tu im xalxis kulturampoziti-uri an negatiuri gavlena moaxdina sxva qveynis istoriul-kulturul sinamdvileze (mag.: arabebi da espaneTi, monRolebi da ruseTi);

• individualuri an jgufuri muSaobisas asaxelebs qarTuli xelovnebis im Zeglebs (mag.: literatura, saxviTi xelovneba), romlebzec sxva kulturam moaxdinagavlena; asabuTebs Tavis arCevans;

• irCevs qarTul sakulto Tu saero daniSnulebis Zeglebs da avlebs paralelebs ana-logiuri daniSnulebis mqone sxva qveynebis Zeglebis arqiteqturasTan;

• axdens sxvadasxva epoqis urbanuli centrebis erTmaneTTan Sedarebas (mag., romauli xanis qalaqi da Sua saukuneebis qalaqi);

• adarebs Sua saukuneebis saqarTvelos erT-erT qalaqs romelime aRmosavlur an ev-ropul qalaqs da msjelobs mis arqiteqturasa da yofaze sxvadasxva kulturebis gav-lenaze;

• saklaso diskusiisas msjelobs evropuli da aRmosavluri kulturebis urTierTmi-marTebaze da TiToeulis gavlenaze qarTveli xalxis xelovnebasa da yofaze.

programis Sinaarsi

savaldebulo Sinaarsobriv sakiTxTa CamonaTvali XI klasisaTvis(qvemoT warmodgenili sakiTxebi Seadgens am klasisaTvis gankuTvnili mTliani Sinaarsis 80%-s)

1. uZvelesi adamiani:a) Teoriebi adamianis warmoSobis Sesaxeb (kreaciuli da evoluciuri)b) uZvelesi adamiani (ganviTarebis anTropologiuri safexurebi, dmanisis aRmoCenebi da

maTi mniSvnebloba)2. pirvelyofili sazogadoeba:

a) socialuri struqturebi: gvari, Temi (lideris roli da funqcia, ierarqiulobis prin -cipi, SromiTi funqciebi gvarSi da TemSi); pirvelyofili religia da xelovneba; `so-cialur-ekonomikuri~ sistema

b) pirvelyofili sazogadoebis ganviTarebis etapebi msofliosa da saqarTveloSi

Page 9: istoria 11

9

3. saxelmwifos warmoSoba:a) Teoriebi saxelmwifos warmoSobis Sesaxebb) saxelmwifos ZiriTadi maxasiaTeblebi: damwerloba, mmarTvelobis sistema da a. S.g) ra aris civilizacia? uZvelesi samdinaro civilizacia _ egvipte, Sumeri, babilonie) asureTi, xeTebi, urartu; uZvelesi qarTuli saxelmwifoebrivi erTeulebi Zvel aRmo-

sav lur xanaSi 4. saxmeleTo imperia _ aqemenianTa irani Zv.w. VI-IV ss. (dapyrobebi,urTierToba mcireaziul

berZnul qalaqebTan da saberZneTTan; urTierToba egrisTan, samxreT-dasavleT qarTuli tomebi iranis SemadgenlobaSi, zoroastrizmi)

5. sazRvao­saqalaqo civilizaciebi:a) finikiuri qalaq-saxelmwifoebi da kolonizacia b) berZnuli polisebi, saxelmwifos mmarTvelobis formebig) didi berZnuli kolonizacia da misi Sedegebi SavizRvispireTSi, berZnuli kulturis

gavrcelebis arealid) berZen-sparselTa omebie) aTenis kavSiri _ pirveli sazRvao `imperiis~ Seqmnis mcdelobav) peloponesis omebiz) egrisi da antikuri saberZneTi

6. aleqsandre makedoneli da elinisturi epoqa:a)aleqsandre makedonelis imperia,elinizacia da elinisturi saxelmwifoebi b) qarTuli

saxelmwifoebi da elinisturi samyaro7. romi:

a) romis warmoSoba; romauli sazogadoeba, saxelmwifo wyoba _ mefoba/respublikab) romauli dapyrobebi (punikuri omebi, omi selevkidebTan, miTridatuli omebi da sa-

qarTvelo); respublikis dacema8. romi imperiis epoqaSi:

a) principati da dominati _ romis ekonomika, kultura, sazogadoebrivi urTierTobebi: karakalas ediqti

b) romis imperia da saqarTvelo, romis urTierToba parTiasTan da sasanianTa iranTan9. xalxTa didi gadasaxleba:

a) romi da `barbarosuli samyaro~, cvlilebebi evropasa da axlo aRmosavleTSi IV-VI sa uku-neebSi (germanul tomTa gaerTianebebi, hunebi; romis dacema, evropis politikuri ruka)

b) aRmosavleT romis imperia _ bizantia10. qristianoba _ msoflio religia: katakomburi eklesiidan milanis ediqtamde, misionerobis

Sedegebi romis imperiasa da mis gareT, `saswaulis~ fenomeni gaqristianebisas(frankebi, qar Tli, somxeTi da sxva); netari avgustine da kapadokieli mamebi; qarTuli eklesia, msof-lio qristianuli saeklesio krebebi da saqarTvelo

11. Zveli metoqeebi axal realobaSi _ qristianuli bizantia da mazdeanuri irani V­VI saukuneSi:a) iranisa da bizantiisbrZola maxlobel aRmosavleTsa da samxreT kavkasiaSi V saukuneSib) iustiniane I (romis aRdgenis mcdelobebi dasavleTSi da Zveli imperiuli pretenziebi

aRmosavleTSi (urTierToba xosro anuSirvanTan, didi omianoba egrisSi)g) iustinianes samarTali(misi gavlenis mniSvneloba da masStabi), kultura da aRmSenebloba

12. Sua saukuneebis evropuli civilizaciis Camoyalibeba (politikur istoriis konteqtSi):a) papizmib) evropuli feodalizmi, qalaqebi Sua saukuneebSi: komuna evropaSig) feodalizmi saqarTveloSi

13. brZola gavlenisTvis qristianul samyaroSi Sua saukuneebSi:a) herakle keisari da misi epoqa, misi laSqrobebi aRmosavleTsa da saqarTveloSi, sagareo

politikuri orientaciis sakiTxisamxreT kavkasiis qveynebSi

Page 10: istoria 11

10

b) xatmebrZoleoba da misi politikur-religiuri Sedegebi dasavleTsa da aRmosavleTSig) translacio imperii _ erTiani dasavleT evropa karlos didis saimperio gvirgvinis

qveS, dapirispireba romis papsa da konstantinopolis patriarqis Soris;makedonuri di-nastia da saqarTvelo, saeklesio ganxeTqileba da saqarTvelo, qarTvel mefeTa sa gareo politikuri miswrafebebi

14. arabebi _ islamis warmoSoba, Siitebi da sunitebi, omaianebi da abasianebi, arabebi evropaSi, araboba saqarTveloSi, arabuli kultura

15. Turq­selCukebi _ selCukTa saxelmwifos Seqmna, dapyrobebi, manaskertis brZola, Turq-selCukebi da saqarTvelo

16. jvarosnuli epoqa _ jvarosnuli laSqrobebis mizezebi, movlenaTa qronika, saraindo ordenebi, Sedegebi, jvarosnebi da saqarTvelo

17. monRolTa dapyrobebi da misi Sedegebi, monRolebi saqarTveloSiaxali realoba Sua saukuneebSi: a) `universitetebis xana~ evropasa da aRmosavleTSi (maT Soris saqarTveloSic),evropuli da

aRmosavluri filosofiuri azri, mecniereba, mwerloba; qarTuli kulturis `oqros xana~b) wodebriv-warmomadgenlobiTi organoebi: TavisuflebaTa didi qartiidan parlamentamde

(generaluri Statebi, kortesebi, landstagebi da sxv., wodebriv-warmomadgenlobiTi organos Seqmnis mcdeloba saqarTveloSi)

19. renesansis epoqa _ bizantiis dekadensi da aRorZinebis dasawyisi italiaSi, renesansisa da humanizmis maxasiaTeblebi, aRorZinebis evropuli centrebi

20. konstantinopolis dacema:a) osmalTa saxelmwifos warmoSoba da pirveli dapyrobebib) kaTolikuri evropa da bizantia; bizantiis dacemis mniSvneloba evropisTvis da saqar-

TvelosTvis (kulturuli, ekonomikuri da politikuri aspeqtebi); antiosmaluri koali-cia da saqarTvelo

21. didi geografiuli aRmoCenebi: a) axali samimosvlo gzebisa da kontinentebis aRmoCenab) kolumbamdeli amerika g) kolonialuri epoqis dasawyisid) didi geografiuli aRmoCenebis mniSvneloba saqarTvelosTvis

22. reformacia da kontrreformacia: a) reformaciis mizezebi, martin luTeri,erTiani kaTolikuri sivrcis daSla;b) karl V-is

moRvaweobis ori mimarTuleba g) anglikanuri eklesia, luTeranizmi, kalvinizmi.religiuri omebi evropaSi; iezuitebis

ordeni da kaTolikobis renovacia, kaTolike misionerebi saqarTveloSi23. saqarTvelo da misi mezoblebi XVI­XVIII saukuneebSi:

a) brZola osmaluri eqspansiis winaaRmdeg evropaSib) ruseTis gamoCena msoflio asparezze da reC-pospolita g) iranisa da TurqeTis interesebi amierkavkasiaSi da saqarTvelos sakiTxi

24. holandiis da inglisis revoluciebi:a) feodaluri urTierTobis rRveva, holandiis revolucia da misi mniSvnelobab)inglisis dawinaurebis safuZveli XVI-XVII saukuneebSi; inglisis revoluciis winapirobebi, msvleloba; kromvelis proteqtorati

25. axal kontinentze axali saxelmwifo _ aSS:a) amerikis kolonizaciab) `damoukideblobis deklaracia“ _ tomas jefersonig) aSS-s Seqmna

26. kontinenturi evropa safrangeTis did revoluciamde:a) absolutizmi:riSelie, mazarini, lui XIV

Page 11: istoria 11

11

b) absolutizmis xanis ekonomikuri ideebi: merkantilistebi da fiziokratebig) vaxtang VI da misi epoqis kulturad) petre pirvelis reformebie) Svidwliani omi evropaSiv) saqarTvelos sagareo orientaciis sakiTxi, georgievskis traqtati

27. safrangeTis didi revolucia: a) ganmanaTlebloba, ganmanaTleblobis xanis ideebis gavlena saqarTvelozeb) safrangeTis revoluciis winapirobebi, msvlelobag) 18 briumeris gadatrialeba

saWiro TvalsaCinoebebi: Tematuri istoriuli rukebi

Page 12: istoria 11

12

Sedegebis da indikatorebis ruka

paragrafis an Temisdasaxeleba

Sedegebi da indikatorebi

I Tavi. uZvelesi adamiani

1. Teoriebi samyarosa da adamianis warmoSobis Sesaxeb 2.1,2

2. uZvelesi adamiani

3. pirvelyofili sazogadoeba 2.1,2.1,22; 6.4

4. pirvelyofili xelovneba da religia 7.1

II Tavi. uZvelesi saxelmwifoebi

5. ra aris saxelmwifo 3.1,2,3

6. ra aris civilizacia 3.3;8.1

7. uZvelesi samdinaro civilizaciebi 1.3;2.1;5.1; 6.2

8. uZvelesi saxelmwifoebi axlo aRmosavleTSi 1.3;5.1,2;6.2

9. aqemenianuri irani 5.1,2,3;

10. finikiuri qalaq-saxelmwifoebi da kolonizacia 1.3,4;2.1

III Tavi. Zveli saberZneTi. elinisturi samyaro

11. berZnuli kolonizacia 1.3,4; 2.1

12. aTeni 4.1,2; 6.1;8.1

13. sparta 4.1,2;6.1,2,3

14. berZen-sparselTa omi 1.5;5.4

15. peloponesis omebi 1.5

16. aleqsandre makedoneli da elinisturi samyaro 1.5;5.1,3,4

17. qarTuli saxelmwifoebi elinistur xanaSi 4.1,2,3;5.1,5

IV Tavi. Zveli romi

18. romis warmoSoba, mefobis periodi, respublika 1.2,3; 4.1,2;5.1; 6.3

19. romauli dapyrobebi _ punikuri omebi, omi selevkidebTan 1.5;5.4

20. miTridates omebi da saqarTvelo 1.5;5.2,3

21. respublikuri mmarTvelobis dasasruli romSi. romis sazogadoeba da kultura

4.1,2;6.3;8.1

22. romis imperia da saqarTvelo. urTierToba parTiasa da sasanur iranTan 5.2,3,5

23. xalxTa didi gadasaxleba da evropis politikuri ruka V-VI saukuneebSi 1.4,5;4.1,2;6.2,4

V Tavi. qristianoba _ msoflio religia

24. katakomburi eklesiidan milanis ediqtamde. qristianuli eklesia IV-V saukuneebSi

7.2,3,5;

25. saqarTvelos gaqristianeba 7.2,3,4,5

Page 13: istoria 11

13

VI Tavi. bizantia da irani V-VI saukuneebSi

26. irani da bizantia maxlobel aRmosavleTsa da samxreT kavkasiaSi V-VI s. I naxevarSi

1.4;5.2,3,4

27. iustiniane I. „didi omianoba“ egrisSi 1.4;5.2,3,4

28. iustinianes saSinao politika-samarTali. kultura da aRmSenebloba 6.1,3

VII Tavi. Sua saukuneebis evropuli civilizaciis Camoyalibeba

29. karlos didis imperia 4.1,2;5.1

30. papizmi da `saRvTo romis imperia~ 3.3,5

31. evropuli feodalizmi. qalaqebi Sua saukuneebSi 1.2;6.1,2,3,4; 8.4

32. feodalizmi saqarTveloSi. qalaqebi Zvel drosa da Sua saukuneebSi 1.2;6.1,2,3,4; 8.4,5

VIII Tavi. brZola gavlenisTvis qristianul samyaroSi

33. herakle keisari da sagareo orientaciis sakiTxi samxreT kavkasiaSi 5.2,3,5

34. xatmebrZoloba 7.3,4,5

35. bizantia makedonelTa dinastiis xanaSi 5.3,4;8.1

36. bizantia-saqarTvelos urTierTobebi X-XI saukuneebSi 5.2,3

IX Tavi. axali msoflio religia. axali dampyroblebi da saqarTvelo

37. islamis warmoSoba, Siitebi da sunitebi 7.2,3,5

38. omaianebi da abasianebi, arabebi evropaSi 1.5;4.2;5.1

39. „araboba“ saqarTveloSi 5.2,3

40. arabuli kultura 8.1,6

41. selCukTa saxelmwifos Seqmna. Turq-selCukebi da saqarTvelo 4.1;5.1,2,3,4,5;

X Tavi. erTiani saqarTvelo

42. saqarTvelos gaerTianeba 4.1;5;1,2,4,5

43. daviT aRmaSenebeli 4.1,3;5;1,2,4,5

44. saqarTvelo daviT aRmaSeneblis memkvidreeebis dros 5.2,4

45. saqarTvelos saxelmwifos mmarTveloba 4.1,2,3; 6.3

XI Tavi. jvarosnuli epoqa

46. jvarosnuli laSqrobebi 1.5;5.3;7.5.

47. jvarosnebi da saqarTvelo 5.3,5

XII Tavi. monRolebi

48. monRolTa dapyrobebi 5.3,4; 6.4

49. monRolTa batonoba saqarTveloSi 1.2;5.2,3,5;

50. giorgi brwyinvale da monRolTa batonobis dasasruli 5.1,3,4

XIII Tavi. axali realoba Sua saukuneebSi

51. `universitetebis xana~ evropasa da aRmosavleTSi 7.5; 8.1,2, 6

52. TavisuflebaTa didi qartiidan parlamentamde 1.5; 4.1, 2, 3; 6.3

53. humanizmi. bizantiis dekadansi da aRorZineba 7.5; 8.1, 4, 5

Page 14: istoria 11

14

XIV Tavi. konstantinopolis dacema

54. osmalTa saxelmwifos warmoSoba 3.3; 5.1

55. kaTolikuri evropa da bizantiis dacema 1.5; 5.1.3.4

56. antiosmaluri koalicia. saqarTvelos daSla samefo-samTavroebad 1.5; 5.1,2,3

XV Tavi. didi geografiuli aRmoCenebi

57. kolumbamdeli amerika 1.3, 4; 7.1; 8.1

58. didi geografiuli aRmoCenebi 2.2; 5.5

59. didi geografiuli aRmoCenebis Sedegebi 1.6; 5.3; 8.1

XVI Tavi. reformacia da kontrreformacia

60. reformacia evropaSi 6.3; 7.5

61. luTeranoba, kalvinizmi da anglikanuri eklesia 7.3, 5

62. kaTolikobis ganaxleba da religiuri omebi evropaSi 5.1, 4, 5

63. kaTolike misionerebi saqarTveloSi 5.2

XVII Tavi. saqarTvelo da misi mezoblebi XVI-XVII saukuneebSi

64. iran-osmaleTis omebi da saqarTvelo 5.2,3

65. brZola osmaluri eqspansiis winaaRmdeg evropaSi 5.1

66. ruseTis gamoCena msoflio asparezze da reC-pospolita 1.5;3.3;4.1;5.1,4

XVIII Tavi. axali epoqis dasawyisi

67. niderlandis revolucia 6.1,3; 7.5; 8.4

68. inglisis XVI-XVII saukuneebSi 1.1; 3.1;4.4;5.4;6.1

69. CrdiloeT amerikis kolonizacia 1.3,4

70. amerikis SeerTebuli Statebis Seqmna 1.6;5.1

XIX Tavi. evropa safrangeTis did revoluciamde

71. absolutizmi safrangeTSi 1.4, 7.3.1, 3; 4.1.

72. absolutizmis xanis ekonomikuri ideebi 1.1, 7;6.1

73. vaxtang VI-is epoqa 4.3;5.2, 4, 5; 8.6

74. ruseTi petre pirvelis epoqaSi 1.5;2.3;3.1;4.1;5.4

75. Svidwliani omi evropaSi 5.4

76. saqarTvelo XVIII saukunis meore naxevarSi 4.1;5.1, 2, 4

XX Tavi. safrangeTis didi revolucia

77. ganmanaTlebloba 7.5;8.1, 2, 6

78. safrangeTis revolucia 4.1, 4;6.3

79. safrangeTis pirveli respublika 3.3; 4.1,2; 5.4

Page 15: istoria 11

15

saxelmZRvanelos miznebi

winamdebare saxelmZRvanelo `istoria~ efuZneba erovnuli saswavlo gegmis im standarts, romelic SeimuSava saqarTvelos ganaTlebis da mecnierebisa saministrom.

am saxelmZRvanelos ZiriTadi mizania, moswavlem SeiZinos istoriis codna, rac parale-lurad ganaviTarebs mis specifikur da zogad unar-Cvevebs da maRalzneobriv Rirebulebebs.

specifikuri unar­Cvevebia:• istoriuli drois gageba da epoqis gancda• istoriuli kvleva da interpretacia• sivrceSi orientacia• rukebis, sqemebis, diagramebis, cxrilebis Seqmna da gamoyeneba• sakuTari qveynis kulturul memkvidreobaze pasuxismgeblobis da zrunvisaTvis auci-

lebeli unar-Cvevebis ganviTareba• qveynis, qalaqis, raionis, dabis, ubnis, skolis politikur da sazogadoebriv cxovre-

baSi aqtiuri monawileobazogadi unar­Cvevebia:• problemis gaazreba da kavSirebis dadgena• informaciis mopoveba da organizeba• SemoqmedebiTi unari• komunikacia• kvleva• problemis gadaWra• modelireba• swavlis unari• TanamSromlobaXII klasis saxelmZRvanelo ̀ istoria~ Sedgeba 20 Tavisa da 81 paragrafiasgan. gakveTilebi

gaTvlilia rogorc 1, aseve 2 akademiur saaTze da iTvaliswinebs 88 saaTs. 20 saaTi eTmoba masalis gameorebas da saskolo gamocdisTvis momzadebas.

saxelmZRvanelo Sedgeba 20 Tavisgan.I Tavi. uZvelesi adamiani am Tavis mizania, moswavle gaecnos Teoriebs samyaros da adamianTa warmoSobis Sesaxeb,

uZvelesi adamianis ganviTerbis process da Sedegebs, pirvelyofili sazogadiebis meurneo-bis dargebsa da mmarTvelobis formebs, socialur struqturas.

II Tavi. uZvelesi saxelmwifoebiam Tavis mizania, moswavlem gaanalizos saxelmwifos warmoSobis is Teoriebi, romelic

am sakiTxze Seiqmna. aseve saxelmwifos mmarTvelobis tipebi, civilizaciis arsi. imsjelos Zvel aRmosavlur saxelmwifoebze, maTi mmarTvelobis formebze, samdinaro civilizaciebis warmoSobis mizezebze da ganviTarebaze.

III Tavi.Zveli saberZneTi.elinisturi samyaroam Tavis mizania moswavle gaecnos Zvel berZnul sazogadoebas, gaanalizos mmarTvelo-

bis formebi, romlebic saberZneTis sxvadasxva qalaqebSi damyarda, berZnuli kolonizaciis mizezebze da mis Sedegebze mTeli maxlobeli aRmosavleTisTvis.

IV Tavi. Zveli romiam Tavis mizania moswavlem gaanalizos romis saxelmwifos Camoyalibebis, ganviTarebis da

dacemis procesi, imsjelos mmarTvelobis sxvadasxva formebze, romlebic romis saxelmwi-foSi iyo damyarebuli. moswavle romis sagareo agresiul politikaze dakvirvebiT Seafasebs imperiis Camoyalibebis process, romis sazRvrebSi barbarosuli tomebis Semosvlasa da ev-ropaSi axali saxelmwifoebis Camoyalibebas.

Page 16: istoria 11

16

V Tavi. qristianoba _ msoflio religiamoswavle gaecnoba masalas axali msoflio religiis _ qristianobis Sesaxeb, imsjelebs pirveli

msoflio krebebis gadawyvetilebebze, saqarTveloSi qristianobis gavrcelebis etapebze.VI Tavi. bizantia da irani V­VI saukuneebSimoswavle gaanalizebs maxlobel aRmosavleTSi bizantiasa da irans Soris dapirispirebebis

mizezebs, am dapirispirebebis Sedegad warmoebuli omebis sababebs da am politikis Sedegs saqar-TvelosTvis.

VII Tavi. Sua saukuneebis evropuli civilizaciis Camoyalibebamoswavle imsjelebs evropaSi axali imperiis Camoyalibebis (karlos didis imperia) da misi

daSlis mizezebze, damokidebulebaze romis papebsa da germanel imperatorebsSoris, maT So-ris konfliqtis mizezebze.is gaanalizebs feodalizmis geneziss evropasa da saqarTveloSi, imsjelebs am dros Camoyalibebul socialur fenebze soflad da qalaqSi.

VIII Tavi. brZola gavlenisTvis qristianul samyaroSi Sua saukuneebSimoswavle gaanalizebs qristianul eklesiaSi aRmosavleTsa da dasavleTs Soris ganxeT-

qilebis mizezebs, xatmebrZoleobis arss da process, bizantia-saqarTvelos politikur da religiur urTierTobebs adreuli Sua saukuneebis bolos.

IX Tavi. axali msoflio religia. axali dampyroblebi da saqarTvelomoswavle am TavSi gaecnoba axal msoflio religias _ islams, misi Seqmnis process, arab-

Ta saxalifos Seqmnasa da daprobiT omebs. arabul-qarTul da Turq-selCukeb-qarTul ur-TierTobebs sagareo da saSinao politikis WrilSi.

X Tavi. erTiani saqarTvelomoswavle imsjelebs erTiani qarTuli saxelmwifos Camoyalibebis procesze, Seafasebs

daviT aRmaSeneblis moRvaweobas, saqarTvelos mdgomareobas maxlobel aRmosavleTSi misi memkvidreebis da Tamaris dros.

XI Tavi. jvarosnuli epoqamoswavle gaecnoba jvarosnul laSqrobebs, gaanalizebs TiToeuli am laSqrobis mizezebs

da Sedegebs, am laSqrobebis kavSirs saqarTvelosTan.XII Tavi. monRolebimoswavle imsjelebs aRmosavleTSi gamoCenil axal dampyrobelze, monRolebze, maT meur-

neobasa da ganviTarebaze, maT daprobiT omebze, urTierTobaze saqarTvelosTan.XIII Tavi. axali realoba Sua saukuneebSimoswavle gaanalizebs evropaSi ganaTlebis ganviTarebis procesze, universitetebis Cam-

oyalibebasa da aq moRvawe moazrovneebis saqmianobaze, humanizmis Camoyalibebasa da wode-briv-warmomadgenlobiTi organoebis Seqmnaze.

XIV Tavi. konstantinopolis dacemamoswavle Seafasebs bizantiis imperiis dacemis mniSvnelobas evropisa da saqarTvelosT-

vis, am imperiis aRdgenis cdebis araadekvaturobas, saqarTvelos erTiani saxelmwifos daS-lis mizezebs.

XV Tavi. didi geografiuli aRmoCenebimoswavle imsjelebs konstantinopolis dacemis Semdeg evropaSi dawyebul axali gzebis

Ziebis mcdelobebze da mis Sedegebze _ kolumbis, vasko da gamas, magelanis da sxvebis mog-zaurobebze.

XVI Tavi. reformacia da kontrreformaciamoswavle imsjelebs reformaciis mniSvnelobaze, protestantizmis arssze, misi aRmoce-

nebis mizezebze, martin luTeris da Jan kalvinis moRZvrebebze.XVII Tavi. saqarTvelo da misi mezoblebi XVI­XVII saukuneebSimosawavle gaecnoba osmaleTisa da sefianTa sparseTis dapirispirebebis mizezebs, qar-

Tul samefo-samTavroebTan maT urTierTobebs, maTi dapirispirebebis Sedegad saqarTvelos orad danawilebis Sedegebs.

Page 17: istoria 11

17

XVIII Tavi. axali epoqis dasawyisimoswavle imsjelebs demokratiul revoluciebsa da am revoluciebis Sedegad Camoyali-

bebul Tavisufal sazogadoebebze (holandia, inglisi), aSS-s Seqmnis mizezebze da Sedegebze. XIX Tavi. evropa safrangeTis did revoluciamdemoswavle gaanalizebs absolutizmis arss, absolutizmis droindel ekonomikur ideebs,

imave periodSi ruseT saqarTvelos urTierTobebis dinamikas, sagareo orientaciis sakiTxebs.XX Tavi. safrangeTis didi revoluciamoswavle imsjelebs safrangeTis ervoluciis mizezebze, mis mimdinareobaze, I respubli-

kis damyarebasa da dapirispirebaze evropul monarqiul saxelmwifoebTan.

TiToeuli Tavis Semdeg mocemulia rubrika _ movemzadoT gamocdisTvis, testi. testi agebulia erovnuli sagamocdo centris saatestato da erovnuli gamocdebis davalebebis analogiiT. testebi amowmebs da afasebs mxolod moswavlis faqtobriv codnas, anu rasac amJamad maTgan iTxoven saatestato gamocdebze. rac Seexeba werilobiTi wyaros an rukis analizs, rac mocemulia erovnuli gamocdebis davalebebSi da amowmebs abiturientis ana-lizis da istoriuli procesis Sefasebis unars, saxelmZRvanelos yvela TavSi, sxvadasxva paragrafebSi uxvadaa mocemuli aseTi tipis davalebebi. amitom Cven ar CavTvaleT saWirod saxelmZRvanelos am rubrikaSi gagvemeorebina es davalebebi.

Sedegebi da indikatorebisaxelmZRvanelo orientirebulia Sedegze, anu saswavlo wlis bolos moswavlem unda mi-

aRwios im Sedegebs, romlebic mocemulia XII klasis standartSi:1. moswavles SeuZlia msoflio sistoriul procesSi momxdari ekonomikuri faqtorebis

mniSvnelobaze msjeloba;2. moswavles SeuZlia resursebis daekonomikis urTierTgavlenis analizi;3. moswavles SeuZlia saxelmwifos raobisa da mniSvnelobis analizi;4. moswavles SeuZlia mmarTvelobiTi struqturebis Camoyalibebisa da droSi cvaleba-

dobis analizi; 5. moswavles SeuZlia saqarTvelosa da msoflioSi saSinao da sagareo politis sakvanZo

sakiTxebis kvleva;6. moswavles SeuZlia socialuri struqturebis urTierTmimarTebis kvleva;7. moswavles SeuZlia ama Tu im qveynis materialur da sulier kulturaze religiis

gavlenis analizi. 8. moswavles SeuZlia sxvadsxva kulturebis urTiergavlenis sakiTxebis kvleva.

gavixsenoT, ra aris Sedegi? Sedegi aris is, rasac moswavlem unda miaRwios saswavlo wlis an kursis bolos. magram rogor mixvdeba maswavlebeli, midis Tu ara moswavle konkre-tuli Sedegis miRwevisken. TiToeul Sedegs erovnul saswavlo gegmaSi Tan axlavs indika-torebi, riTac maswavlebeli zomavs, amowmebs moswavlis Sedegisken svlis warmatebulobas. erT gakveTilze Tqven SegiZliaT moswavlis Sesamowmeblad gamoiyenoT erTi an meti indika-tori. amave dros, unda aRiniSnos, rom erovnul saswavlo gegmaSi mocemuli indikatorebi ar aris dogma da Tqvenc SegiZliaT sxva, axali indikatorebis mofiqreba, romlebic gazomaven, Seamowmeben moswavlis Sedegisken svlas. yvelafrisTvis ki aucilebelia, winaswar sworad dagegmoT TiToeuli gakveTili.

Page 18: istoria 11

18

gakveTilis dagegmvis sqema

rogor unda dagegmoT gakveTili?yoveli gakveTili unda daigegmos. amisTvis arsebobs gakveTilis dagegmvis cxrili:

1. Tema 2. saswavlo

miznebi

3. Semowmeba-

Sefaseba

4. aqtivobebi 5. moswavlis

organizeba

6. drois

ganawileba

7. resursebi

1. Tema _ am svetSi iwereba konkretuli Tema, romelsac ganixilavT gakveTilze.2. saswavlo miznebi _ TiToeul gakveTils aqvs konkretuli saswavlo miznebi. saswavlo

mizani maswavleblisTvis saswavlo procesis dagegmvis mniSvnelovani instrumentia, ro-melic gansazRvravs gakveTilis dros saswavlo aqtivobebs da Sefasebas; saswavlo miznebi gamoxataven imas, rasac swavlis procesSi mivaRwevT, anu ra codnasa da unar-Cvevebs Sei-Zenen moswavleebi. saswavlo mizani maswavleblisTvis saswavlo procesis dagegmvis mniS-vnelovani instrumentia, romelic gansazRvravs gakveTilis dros saswavlo aqtivobebs da Sefasebas; anu imis mixedviT, Tu ra mizani daisaxeT konkretul gakveTilze, dagegmavT sas-wavlo aqtivobebs da SeafasebT moswavlis warmatebas. Tqven SeafasebT imas, Tu ramdenad Sesrulda dasaxuli saswavlo mizani. mizani iwereba konkretulad, martivad da realis-turad. magaliTad, gakveTils bolos moswavleebi gaigeben, axsnian, aRweren, Seadareben, gaanalizeben, problemas gadaWrian, Seafaseben, gamoikvleven da a.S.

3. Sefaseba _ SefasebiT vigebT mivaRwieT Tu ara mizans, ramden moswavleze SegviZlia vTqvaT, rom Sedegs mivaRwieT? Sefaseba aris ori tipis _ ganmsazRvreli da ganmaviTarebeli. Tu Tqven moswavles afasebT mxolod quliT _ es aris ganmsazRvreli Sefaseba. ganmsazRvre li Sefaseba SesaZloa iyos saSinao davalebis, saklaso davalebis, Semajamebeli samuSaoebis da a. S. Sefaseba. Sefaseba ganmaviTarebelia im SemTxvevaSi, Tu qulas ar vwerT da moswavles vafasebT komentarebiT (werilobiT an zepirad). amisaTvis Tqven gamoiyenebT sxvadasxva xerxs (kiTxva-pasuxi, zepiri da weriTi davalebebi, prezentacia, diskusia, Semajamebeli samuSaoebi) da Sefasebis cxrilebs (es cxrilebi qvemoT aris mota nili konkretul gakve-Ti lebTan).

4. aqtivobebi _ aqtivobebis SerCevis dros viTvaliswinebT saswavlo mizans da Cveni kla-sis saWiroebebidan gamomdinare SevarCevT maT. aqtivobebia is, rasac gakveTilis dawyebis pirveli wuTidan bolomde akeTebT Tqven da akeTeben moswavleebi. aqtivobebis dagegmvis da Catarebis dros sasurvelia gamoiyenoT swavlebis sxvadasxva meTodebi.sanam airCevT saswavlo aqtivobebs, aucilebelia dafiqrdiT moswavleebis codnasa da unarebze, maT SesaZleblobebsa da gamocdilebaze. SesaZloa, saxelmZRvaneloSi an maswavleblis wignSi mocemuli iyos aqtivoba (aqtivobebi), romelic ar Seesabameba Tqveni klasis yvela moswav-lis SesaZleblobebs. am SemTxvevaSi gakveTilis aqtivobebs dagegmavT klasis saWiroebebi-dan gamomdinare.

5. moswavleTa organizeba _ moswavleTa organizebis sul oTxi forma arsebobs. esenia _ mTel klasTan muSaoba, moswavlis individualurad muSaoba, wyvilebSi da jgufuri muSa-obebi. moswavleTa organizeba pirdapir kavSirSia aqtivobebTan; anu gakveTilis dagegmvis dros Cven varCevT, TiToeul aqtivobas romeli organizebis formiT CavatarebT.

wyvilebSi muSaoba moswavleTa organizebis formaa, romelsac im SemTxvevaSi iyenebT, roca Sesasrulebeli samuSao ar aris Zalian martivi an gsurT, moswavleebs ganuviTaroT TanamSromlobis unari. davalebis micemis Semdeg daawyvileT moswavleebi. moswavleeb-ma individualurad unda waikiTxon gakveTili davalebamde, gascen kiTxvebze pasuxi da

Page 19: istoria 11

19

CainiSnon TavianTi mosazrebebi rveulSi. Semdeg dawyvilebuli moswavleebi erTmaneTs acnoben Sesrulebul samuSaos da msjelobis safuZvelze saerTo mosazrebas ayalibeben. TiToeuli wyvili irCevs momxsenebls (prezentators), romelic Tanaklaselebs gauzi-arebs konkretuli wyvilis saerTo azrs.jgufuri muSaobac moswavleTa organizebis formaa. jgufebSi muSaobisas moswavleebma

kar gad unda icodnen Sesabamisi wesebi da icavdnen maT. zogierTi rCeva jgufuri muSaobis efeq turad Casatareblad:

• klass yofT 4-5 kacian jgufebad da maT aZlevT saerTo davalebas;• uxsniT maT jgufSi muSaobis wesebs;• moswavleebi davalebas asruleben mkacrad gansazRvrul droSi;• yvela jgufma unda Seasrulos micemuli davaleba;• jgufi unda muSaobdes SeTanxmebulad da yoveli wevri unda CaerTos saqmianobaSi;• jgufis wevrebi unda mividnen saerTo gadawyvetilebamde;• jgufi irCevs liders, romelic jgufis namuSevars klasis winaSe waradgens.aseTi tipis samuSaos Sesrulebisas maswavlebeli meTvalyureobas uwevs muSaobis pro-

cess. sasurvelia, moswavleebma Tavad Seafason erTmaneTis namuSevari. TiToeuli moswavle asaxelebs, misi azriT, saukeTeso jgufur namuSevars (garda sakuTarisa) da asaxlebs, ra kriteriumebiT ixelmZRvanela Sefasebisas. maT kargad unda icodnen Sefasebis procedura:

a) moswavleebi sakuTari jgufis namuSevars ar afaseben; b) Sefasebis procesSi mTeli klasi unda CaerTos;g) moswavleebi asaxeleben im jgufs, romlis namuSevaric yvelaze metad moewonaT da

asabu Teben TavianT arCevans.rogorc wyvilebSi, aseve jgufuri muSaoba xels uwyobs Semdegi unar-Cvevebis ganviTarebas:• aqtiuri mosmena;• sakuTari azris mosmena da argumentacia;• sxvisi azris mosmena da gaTvaliswineba;• daskvnebis gamotana;• TanamSromloba;• komunikacia.

6. drois ganawileba pirdapir kavSirSia aqtivobebTan. gakveTilis dagegmvis dros Tqven gan-sazRvravT, Tu romel aqtivobas ramden dros dauTmobT. mag. saxelmZRvanelos teq stze muSaobas _ 7 wT.; am teqstis davalebebis Sesrulebas (zepiri, weriTi) _ 10 wT.; diskusiis Catarebas _ 15 wT. da a. S. im SemTxvevaSi, Tu romelime aqtivoba Zalian kargad mimdina-reobs (mag. diskusia an debatebi), moswavleebi aqtiurad arian CarTuli sagakveTilo pro-cesSi da saswavlo mizani sruldeba, anu Sedegs aRwevT, SegiZliaT gadauxvioT gegmas da aqtivobis winaswar gansazRvruli dro gaagrZeloT.

7. resursebi _ saswavlo procesis dagegmvis dros winaswar gansazRvravT, Tu konkretuli saswavlo miznis misaRwevad ra resursebi gWirdebaT. ZiriTadi resursi saxelmZRvaneloa. sxva resursebia: damxmare da samecniero literatura, nivTieri masala, rukebi, fotoebi, plakatebi da a. S.; anu yvelaferi is, rasac gamoiyenebT sagakveTilo procesis dros. am dros unda gansazRvroT, saswavlo procesis da miznis uzrunvelsayofad ra resursebia saWiro? aris isini xelmisawvdomi saklaso oTaxSi, skolaSi an TemSi? xSirad is resurse-bi, romelic gWirdebaT ar gaqvT an ver SeiZenT siZviris gamo. am dros SesaZlebelia Ca nacvleba imiT, rac xelmisawvdomia. rodesac nivTier wyaroebze saubrobT SegiZliaT ga moiyenoT Zveli da axali yofiTi da saojaxo nivTebi (Tixis, liTonis, xis nakeTobebi), saojaxo fotoalbomebi, werilebi, xelmisawvdomi damxmare literatura. wyaroebTan da TvasaCinoebebTan muSaoba xdeba rogorc saklaso oTaxSi, aseve klasis gareT _ skolis ezoSi, eqskursia-laSqrobaSi, SesaZleblobis SemTxvevaSi _ muzeumebSi da a.S.).

Page 20: istoria 11

20

saswavlo meTodebi

swavlebis dros mniSvnelovania gamoviyenoT gansxvavebuli meTodebi. aq SemoTavazebuli meTodebi uSualo kavSirSia saSualo skolis maswavleblis standartSi aRweril maswavlebelTa sagnobriv kompetenciebTan.

moswavleebi ukeT swavloben, Tu maswavlebeli iyenebs mravalferovan meTodebs. TiTqmis yvela gakveTili Seicavs:

• verbalur informacias (saxelmZRvaneloSi mocemuli masala, mini-leqcia);• swavlebis vizualizacias (rukebi, suraTebi, plakatebi, sxva TvalsaCino masalebi);• savarjiSoebs (daxuruli da Ria kiTxvebi, demonstracia, TamaSebi);• diskusias maswavlebelsa da moswavleebs, moswavleebs Soris;• fiqrs, azrovnebas (sxvadasxva tipis wyaroebze da savarjiSoebze muSaoba).qvemoT warmogidgenT sxvadasxva strategiis, meTodebis, teqnikis, didaqtikuri xerxisa

da aqtivobebis gamoyenebis instruqcias.

diferencirebulad swavlebis meTodi diferenciacia gansazRvravs TiToeuli davalebis da savarjiSos Sesatyvisobas mos-

wavleTa moTxovnilebebTan maTi SesaZleblobebis gaTvaliswinebiT. es moswavleTa garkveuli jgufis SesaZleblobebTan saswavlo davalebis morgebas gulisxmobs. gakveTilis dagegmvisas diferenciaciis strategiebi SesaZloa sxvadasxva gziT gamovlindes. SesaZlebelia dava le-bis an Sedegis mixedviT diferenciacia. Tu maswavlebeli davalebis mixedviT axdens di-ferenciacias, es niSnavs, rom sxvadasxva jgufebs sxvadasxva savarjiSoebi miecemaT, anu ga danawileba moswavleebis SesaZleblobebis mixedviT moxdeba, Tumca isini erTi da imave miz nis miRwevisTvis imuSaveben. gakveTilis erT-erTi mizani isic iqneba, rom moswavleebma erTmaneTs gauziaron miRebuli codna.

Tu maswavlebeli diferenciacias Sedegebis mixedviT axdens, maSin man, SesaZloa, yvela mos-wavles identuri savarjiSo misces, magram gakveTilis miznebi gansazRvros TiToeuli mos wav-lis SesaZleblobebidan gamomdinare. misaRwevi Sedegebi ase daxasiaTdeba: yvelam unda icodes... zogierTma unda icodes... diferencirebuli gakveTilebis arsebiTi mniSvneloba isaa, rom maswavlebels SeuZlia swavlis procesis individebis an jgufebis SesaZleblobebis mixedviT war marTava.

saxelmZRvaneloze muSaoba da teqstis analizi

Sesavali: saxelmZRvanelo aris is umTavresi resursi, romelic moswavles aZlevs ZiriTad codnas. gakveTilze is maswavleblis daxmarebiT da sxva resursebis gamoyenebiT ganamtkicebs am codnas da iswavlis cxovrebaSi mis gamoyenebas.

mizani da arsi: moswavleebi saxelmZRvaneloebidan (ZiriTadi teqsti, werilobiTi da vizu-aluri wyaroebi, kiTxvebi da savarjiSoebi) SeiTviseben istoriul terminologias da cne-bebs, iswavlian teqstidan ZiriTadis gamoyofas, moipoveben informacias sxvadasxva tipis wya roebidan, martiv doneze gaiazreben am wyaroebSi gadmocemuli monacemebis sandoobas. saxelmZRvaneloze muSaobisas moswavleebs uviTardebaT iseTi unar-Cvevebi, rogoricaa:

• informaciis mopoveba da organizeba;• swavlis unari;• sivrceSi orientacia;• istoriuli da geogarafiuli kvleva;• problemis gaazreba da kavSirebis dadgena.samoqmedo gegma: maswavlebeli konkretuli gakveTilisTvis winaswar gansazRvravs aqti-

Page 21: istoria 11

21

vobebis Catarebis Tanamimdevrobas, am aqtivobebis dros moswavleTa organizebis formebs, SearCevs damxmare resursebs (Tu aseTi sWirdeba), winaswar gansazRvravs aqtivobebis Catarebis savaraudo dros da Sefasebis xerxebsa da kriteriumebs.

riskebi: aqtivobebis da masalis SerCevisas unda gaiTvaliswinoT klasis Semadgenloba. mag., Tu klasSi gyavT erovnuli umciresobis an sxva religiuri aRmsareblobis warmomadgeneli, ar aris saWiro xazgasma ama Tu im istoriul faqtze, romelic am eris (religiis) warmomadgenels negatiurad warmoaCens. es ar niSnavs imas, rom istoria davamaxinjoT; ubralod, SeecadeT, win wamowioT saqarTveloSi mcxovreb sxva erebTan urTierTobis pozitiuri momentebi. aseve gaiTvaliswineT yvela gansakuTrebuli saWiroebebis mqone moswavleebis SesaZleblobebi (mag., SezRuduli SesaZleblobebis mqone (SSm) da gansakuTrebulad niWieri).

iseTi aqtivobebis Catarebis dros, rogoricaa diskusia an jgufuri da wyvilebSi mu Sa-oba, SesaZlebelia kamaTma umarTavi xasiaTi miiRos an sxva mimarTulebiT wavides; aseve Se-saZlebelia, yvela moswavlem ar miiRos monawileoba diskusiaSi.

kiTxviT swavla

kiTxva is saSualebaa, romliTac adamiani mTeli cxovreba swavlobs da iRebs axal infor-macias. saxelmZRvanelodan informaciis miReba kiTxviT swavlis mTavari mi zani araa mxolod. mTavaria moswavlem icodes risTvis kiTxulobs da rogor waikiTxos mice muli masala. ki-Txva yovelTvis gulisxmobs interpretacias, romelsac win uZRvis gagebis procesi. imisaT-vis, rom moswavlem kargad gaigos saxelmZRvaneloSi gadmocemuli informacia, aucilebe lia sxvadasxva tipis kiTxvebi. aseTi kiTxvebi teqsts Tan axlavs, Tumca maswavlebelma SeiZ leba Tavadac moifiqros.

Ria da daxuruli tipis kiTxvebi

daxuruli tipis kiTxvaa is, romelic pirdapir pasuxs moiTxovs. magaliTad, meored romel kunZulze gadaasaxles napoleon I? am SemTxvevaSi XII klasis moswavlisgan Tqven moiTxovT pirdapir pasuxs _ wm. elenes kunZulze. aseTi tipis kiTxvebi kargia moswavleTa codnis Sesamowmeblad.

Ria kiTxva moswavleebisgan codnis garda moiTxovs fiqrs, azrovnebas da xels uwyobs zogadi da sagnebisTvis damaxasiaTebeli specifkuri unar-Cvevebis ganviTarebaSi. mag., Seni azriT, SeuZliaT Tu ara arqiteqturul Zeglebs, Zvel plakatebs, raime gviambon warsulis Sesaxeb? pasuxi daasabuTe.

gonebrivi ieriSi

meTodi, romelic Tanamedrove pedagogikaSi cnobilia gonebrivi ieriSis saxelwodebiT, TiToeuli moswavlis individualur aqtivobas moiTxovs da saerTo saqmeSi monawileobis gziT Tqven dasmul kiTxvaze mravalferovan pasuxebs iRebT. Tqven klass usvamT kiTxvas da sTxovT, adgilidan gascen pasuxi. maTi yvela pasuxi gadagaqvT dafaze.

moswavleTa azris gamoTqmisas daculi unda iyos Semdegi principebi:• azris gamoTqma nebayoflobiTi da Tavisufalia;• maT SeuZliaT gamoTqvan ramdenime mosazreba (idea SeiZleba iyos rogorc originaluri,

ise sxvisi ideis ganviTarebis Sedegi);• moswavleTa mier mosazrebis gamoTqmis dros ar unda dauSvaT kamaTi, mosazrebis kri-

tika an Sefaseba, unda imuSavoT principiT _ yvela mosazreba misaRebia;• moswavleTa mier mosazrebis gamoTqmisas mniSvnelovania ideebis raodenoba da ara xa-

risxi. xarisxze unda imsjeloT mosazrebebis gamoTqmis dasrulebis Semdeg;

Page 22: istoria 11

22

• dafaze unda daweroT moswavleTa yvela idea, maT Soris yvelaze miuRebelic ki.amis Semdeg moswavleebTan erTad dafaze ajgufebT msgavs mosazrebebs. am davalebis

Sesasruleblad SegiZliaT gamoiyenoT jon venis (ingliseli maTematikosi, 1834-1923 ww.) diagrama.

venis diagrama

I III II

venis diagrama Sedgeba 2 rgolisagan. diagrama SedarebiTi analizis saSualebas iZleva da

uaRresad efeqturia istoriis swavlebisas. Sevsebis wesi:

a) varianti: I da II nawilSi faqtis, movlenis an istoriuli piris gansxvavebuli monacemebi iwereba, xolo III nawilSi _ msgavsi.

b) varianti: calk-calke ivseba I da II nawili, xolo is, rac oriveSi erTnairi aRmoCndeba, gadadis III-Si.

maswavlebeli dafaze avsebs venis diagramas jgufebis mier miwodebuli informaciis safuZvelze.

prezentacia prezentacia aris moswavlis individualuri aqtivobis forma, sadac Cans codna, Txrobis,

msjelobis, auditoriasTan kontaqtis da kiTxvebze adekvaturi pasuxebis gacemis unars. prezentacia SegiZliaT gamoiyenoT jgufuri muSaobis Sesafasebladac. prezentacia sami nawilisgan Sedgeba:

1. namuSevris Sesavali;2. ZiriTadi nawili;3. daskvna.moswavlem SesavalSi 3-5 winadadebaSi mkafiod unda Camoayalibos micemuli davalebis ar-

si. ZiriTad nawilSi moswavle unda warmoadginos informaciis kvlevis safuZvelze miRebu li Sedegebi. sasurvelia am Sedegebis vizualuradac warmodgena (mag., naxatebiT, plakatebiT). daskvnaSi 2-3 winadadebaSi unda Camoyalibdes miRebuli Sedegebis mniSvneloba.

weriTi samuSao

saklaso da saSinao, Semajamebeli weriTi davalebebis saSualebiT Tqven SegiZliaT SeamowmoT moswavlis codna, saazrovno da weriTi unar-Cvevebi. weriT samuSaos miekuTvneba testebic, romliTac Tqven SegiZliaT SeamowmoT moswavlis an mxolod informaciuli codna (im SemTxvevaSi, Tu testi erT swor pasuxs moiTxovs, Tundac oTxidan erTis SemoxazviT) an misi azrovnebis unari (Ria tipis testebis SemTxvevaSi).

diskusia

interaqtiuli meTodikis erT-erT efeqtur xerxs warmoadgens diskusia. saklaso diskusiis ori forma arsebobs: 1. moswavleebs Soris, mcire jgufebSi muSaobis dros; 2. maswavlebelsa da moswavleebs Soris, mTeli klasis erTad muSaobis dros. saklaso diskusia sam ZiriTad mizans

Page 23: istoria 11

23

emsaxureba: 1. moswavleebis CarTvas swavlis procesSi da maTTvis sakuTari azris gamoTqmis SesaZleblobis micemas; 2. sagakveTilo masalis ukeT gagebas; 3. sakomunikacio unar-Cvevebis SeZenas, sakuTari Tavisadmi rwmenis ganmtkicebas. is xels uwyobs iseTi mniSvnelovani unar-Cvevebis Camoyalibebas, rogoricaa:

• aqtiuri mosmena;• sakuTari azris mosmena da argumentacia;• sxvisi azris mosmena da gaTvaliswineba;• daskvnebis gamotana.

diskusiis warmatebiT CatarebisTvis maswavlebelma moswavleebTan erTad unda SeimuSavos wesebi, rac klasSi Seqmnis ndobis da urTierTpativiscemis atmosferos. diskusiis warmarTvis wesi SeiZleba aseTi iyos:

• roca erTi laparakobs, sxvebi usmenen;• aswie xeli, roca raimes Tqma gsurs;• ar gaawyvetino sxvas sityva;• ar unda gaicino, rodesac sxva laparakobs;• kamaTSi yvela monawileobs.

nebismieri xasiaTis diskusiis agebis mravali xerxi arsebobs. maTi sworad SerCeviT da monacvleobiT maswavlebeli advilad axerxebs imgvarad warmarTos diskusia, rom mos-wavleebis kamaTma umarTavi xasiaTi ar miiRos da SeuZlebeli ar gaxdes maTi gakontroleba. maswavlebelma Tvali unda miadevnos diskusiis msvlelobas, raTa igi winaswar dagegmili miznisken warimarTos. Tu kamaTi sxva kuTxiT warimarTa, maswavleblis moqnili moqmedeba mas saWiro kalapotSi daabrunebs.

diskusiis formas maSin viyenebT, Tu amas gakveTilis Tema moiTxovs.

debatebi

istoriis gakveTilebi da debatebi erT mTlian saswavlo procesad SeiZleba warmovidginoT. istoriaSi Zalian xSirad gvxvdeba iseTi Temebi, romlebic debatebs saWiroeben da romlis gamoyenebac moswavleebSi CarTulobas, agreTve, kvlevis, argumentirebuli msjelobis unars kidev ufro ganaviTarebs.

debatebi meTodia, romelSic moswavleebma unda gaiTvaliswinon warsulis gamocdileba, is mniSvnelovani sakiTxebi, rac istoriaSi kvals tovebs. am movlenebis Rrma Seswavla, analizi moswavleebs exmareba imsjelos ara marto warsulze, aramed dRevandeli dRec obieqturad Seafasos, gaavlos paralelebi. istoriis gakveTilze xSiria sadavo sakiTxebi, rodesac erTi moswavlis azri, informacia, daskvna ewinaaRmdegeba sxva moswavlis azrs. aseT SemTxvevaSi SeTanxmebis misaRwevad kamaTi gardauvalia.

moswavleebs unda mivceT saSualeba, sakiTxi sxvadasxva kuTxidan dainaxon, gaerkvnen ur-TierTsawinaaRmdego azrebSi, daafiqsiron sakuTari poziciebi.

organizebuli debatebis dros moswavleebi eCvevian gundur muSaobas, Zlier da sust mxareebze yuradRebis gamaxvilebas, damoukidebel muSaobas, msjelobas, euflebian orato-rul xe lovnebas, sxvisi azris yuradrebiT mosmenas, sakuTari da oponentis azris susti da Zlieri mxareebis dapirispirebas, sakuTari poziciis sxvadasxva gziT mtkicebas, prob leme-bis gadaWraze yuradRebis gamaxvilebas da sxva. xSirad sakamaTo sakiTxi bunebrivad wamoiW-reba gakveTilze. maswavlebels SeuZlia gamarTos debati or moswavles Soris, an 2-2 Tu 3-3-moswavles Soris. skolaSi, gakveTilze debatis nebismieri formaa misaRebi. mas wavlebels

Page 24: istoria 11

24

SeuZlia gakveTilisTvis Tavad Seqmnas forma. Tumca yvela am formats sWirdeba organizeba. ra upiratesoba aqvs organizebul debatebs Cveulebrivi kamaTisagan gansxvavebiT? moswavleebma ician sakuTari ufleba-movaleoba-funqciebi; eCvevian gundur muSaobas; erTad

iReben gadawyvetilebas; reagireben oponentebis azrebze; iZenen sakiTxis ori sawinaaRmdego mxridan Seswavlis unar-Cvevebs; TamaSis bolos maswavleblisgan da danarCeni moswavleebisagan iReben komentarebs, rCevebs, waxalisebas, rac maT Semdgom zrdas uwyobs xels.

gTavazobT debatebis formatis procesis organizebis erT-erT gegmas:

mtkicebiTi gundi uarmyofeli gundi

I momxsenebeli 6 wT I momxsenebeli 6 wT

II momxsenebeli 5 wT II momxsenebeli 5 wT

III momxsenebeli 5 wT III momxsenebeli 5 wT

maswavlebels SeuZlia daamatos an Seamciros momxsenebelTa raodenoba. aseve SeuZlia gansazRvros da Secvalos TiToeuli momxseneblisTvis gankuTvnili dro.

moxsenebebs Soris gundis wevrebi kiTxvebs usvamen erTmaneTs.

debatebis Sefasebis sqema

1­3 4­5 6­7 8­1

moswavles uZneldeba azris gamoxatva. aradamajerebelad msjelobs. dabneulia da saubrobs araorganizebulad. gankuTvnil droze adre asrulebs.

argumentacia aradamakmayofilebelia upirispirdeba mowinaaRmdegis pozicias, magram zedapirulad da akeTebs araorganizebul analizs. argumentacia ar aris damajerebeli.

kargi gamosvla. argumentacia damakmayofilebeli. momxsenebeli srulad iyenebs dros, Tumca aklia damajerebloba.

Zalian kargi gamosvla. damajerebeli argumentacia. analizi, prezentacia, argumentacia damarwmunebelia.

rukaze muSaoba

Sesavali: rukasTan muSaoba saSualebas mogcemT, moswavleebs aswavloT geografiuli da istoriuli informaciis wakiTxva, am informaciis dakavSireba naswavl masalasTan. geog-rafiuli garemos da istoriuli faqtebis erTmaneTTan dakavSireba xels Seuwyobs Se saswavli masalis gamtkicebas da ganzogadebas.

mizani da arsi: es meTodi saSualebas aZlevs moswavles saqarTvelos da msoflios politi-kur, fizikur da istoriul rukebze adgilebis, movlenebis da procesebis amocnobis saSuale-biT gaimyaros Teoriuli codna, gaiazros da gaanalozos geografiuli informacia, iswavlos maTi saWiroebisamebr gamoyeneba da martivi analogis Seqmna, istoriuli geografiis sakiTxeb ze dasabuTebuli msjeloba. es meTodi, codnis garda, moswavles uviTarebs Semdeg unar-Cvevebs:

• sivrceSi orientacia;• informaciis mopoveba da organizeba;• modelireba;• istoriul-geografiuli kvleva _ analizi da Sefaseba.samoqmedo gegma: moswavle rukaze uCvenebs romelime qveynis mdebareobas msoflioSi, mis

Page 25: istoria 11

25

sazRvrebs, regionebs da qalaqebs, daukavSirebs istoriul faqtebs da geografiul garemos. magaliTebi: Seadare ori istoriul ruka _ napoleonis omebi da evropis qveynebi venis kon-gresis Semdeg da werilobiT an zepirad imsjele sazRvrebis cvlilebebis Sesaxeb. an sqemaze warmoadgineT da Semdeg rukaze uCveneT daviT aRmaSeneblis mier aRebuli qalaqebi da cixeebi, I msoflio omis Semdeg momxdari teritoriuli cvlilebebi.

qalaqi­cixe TariRi

samSvilde 1110

rusTavi 1114

Tbilisi 1122

dmanisi 1123

Sirvani 1124

anisi 1124

wyaroebze muSaoba

Sesavali: werilobiTi wyaro aris is resursi, romelic moswavles ganumtkicebs da gaum-didrebs saxelmZRvanelos saSualebiT miRebul codnas, gauRviZebs interess sagnis mimarT, gamoumuSavebs klasifikaciis, analizis da fantaziis unars. am meTodis gamoyenebisaTvis maswavlebeli winaswar amzadebs wyaroebs, masalas, kiTxvebs, romelTa daxmarebiTac moswavle nabij-nabij midis aRmoCenisken. am meTodiT muSaobisas moswavle asrulebs iseT saazrovno operaciebs, rogorebicaa analizi, sinTezi, daskvnebis gakeTeba, hipoTezis wamoyeneba, Sefaseba. es meTodi xels uwyobs moswavleTa aqtiur CarTulobas, aRZravs motivacias, aZlierebs pasuxismgeblobas da damoukideblobas, aviTarebs SemoqmedebiT da problemebis gadawyvetis unar-Cvevebs, moswavleebi iyeneben sakuTar gamocdilebas.

werilobiTi wyaroebi mizani da arsi: wyaroebis wakiTxva moswavleebs aswavlis saxelmZRvanelodan naswavli ma-

salis da werilobiTi wyaros dakavSirebas, istoriul terminologias da cnebebs, teqstidan ZiriTadis gamoyofas da sxvadasxva tipis informaciis dajgufebas, am wyaroebSi gadmocemuli monacemebis sandoobis, martiv analizs. werilobiT wyaroebze muSaobisas moswavleebs uvi-TardebaT iseTi unar-Cvevebi, rogorebicaa:

• istoriuli da geografiuli informaciis mopoveba da organizeba;• istoriuli drois gageba da epoqis gancda;• istoriuli da geografiuli kvleva;• problemis gaazreba, identifikacia da kavSirebis dadgena.samoqmedo gegma: maswavlebeli konkretuli gakveTilisTvis winaswar amzadebs werilobiT

wyaros, romelsac gamoiyenebs gakveTilis Catarebis procesSi. gansazRvravs aqtivobebis Catarebis Tanamimdevrobas da moswavleTa organizebis formebs, maTi Catarebis savaraudo dros da Sefasebis xerxebs da kriteriumebs.

riskebi: aqtivobebis da masalis SerCevisas unda gaiTvaliswinoT moswavleTa asaki, unda SearCioT Sesabamisi wyaro da gamoiyenoT gasagebi an adaptirebuli teqsti.

nivTieri wyaroebi mizani da arsi: nivTier wyaroebze dakvirveba moswavleebs aswavlis saxelmZRvanelodan

naswavl masalasTan maT dakavSirebas, sxvadasxva tipis informaciis mopovebas da dajgufebas, martiv analizs. nivTier wyaroebze muSaobisas moswavleebs uviTardebaT iseTi unar-Cvevebi, rogorebicaa:

Page 26: istoria 11

26

• istoriuli da geografiuli informaciis mopoveba da organizeba;• istoriuli drois gageba da epoqis gancda;• istoriuli da geogarfiuli kvleva;• nivTieri wyaroebis identifikacia da Sesabamis istoriul periodebTan kavSirebis dad-

gena.

samoqmedo gegma: maswavlebeli konkretuli gakveTilisTvis winaswar amzadebs nivTier wyaroebs, romelsac gamoiyenebs gakveTilis Catarebis procesSi. wyaroebTan muSaoba xde-ba rogorc saklaso oTaxSi, aseve klasis gareT _ skolis ezoSi, eqskursia-laSqrobaSi, SesaZleblobis SemTxvevaSi _ muzeumebSi da a.S.). winaswar moamzadeT kiTxvebi da davalebebi: magaliTad: ra masalisganaa damzadebuli esa Tu is nivTi da ra gamoyeneba (samuSao Tu sabrZolo) hqonda mas? SegiZliaT am wyaroebis mixedviT imsjeloT im xalxze, vinc isini daamzada?

riskebi: aqtivobebis da masalis SerCevisas unda gaiTvaliswinoT moswavleTa asaki da unda SearCioT Sesabamisi wyaro. am dros unda gansazRvroT, saswavlo procesis da miznis uzrunvelsayofad ra resursebia saWiro. aris es resursebi xelmisawvdomi? xSirad is resursebi, romelic gWirdebaT, ar gaqvT an ver SeiZenT siZviris gamo. am dros SesaZlebelia maTi Canacvleba imiT, rac xelmisawvdomia. SegiZliaT gamoiyenoT Zveli da axali yofiTi da saojaxo nivTebi (Tixis, liTonis, xis nakeTobebi).

aRmoCeniT swavla

aRmoCeniT swavla aris gamokvlevaze dafuZvnebuli meTodi. am meTodis gamoyenebisaTvis maswavlebeli winaswar amzadebs wyaroebs, masalas, kiTxvebs, romelTa daxmarebiTac moswavle nabij-nabij midis aRmoCenisken. am meTodiT muSaobisas moswavle asrulebs iseT saazrovno operaciebs, rogorebicaa analizi, sinTezi, daskvnebis gakeTeba, hipoTezis wamoyeneba, Se-faseba. es meTodi xels uwyobs moswavleTa aqtiur CarTulobas, aRZravs motivacias, aZ-lierebs pasuxismgeblobas da damoukideblobas, aviTarebs SemoqmedebiT da problemebis gadawyvetis unar-Cvevebs, moswavleebi iyeneben sakuTar gamocdilebas.

eqskursia da laSqroba

istoriis Seswavlisas didi mniSvneloba aqvs laSqrobasa da Tematur eqskursiebs, romle-bic moswavleebs exmareba, gacilebiT ukeT Seiswavlos kulturuli memkvidreobis obieq tebi, dainaxos maTi damokidebuleba da kavSiri geografiul garemosTan. eqskursiis (laSqro bis) Sinaarsi uSualod unda ukavSirdebodes wina gakveTilebze miRebul codnasa da gamocdi le-bas, aseve kavSirSi unda iyos momavl, gasavlel masalasTan. eqskursiis Tu laSqrobis dros miRebu li dakvirvebis Sedegebi, informacia Tu Segrovili masala unda gamoiyenoT Semdgomi swav lebis dros. es meTodi SesaZleblobas gaZlevT moswavleebs SeaswavloT adgilze ori-enti reba, istoriul obieqtebze dakvirveba, kulturuli memkvidreobis Zeglebis, rogorc wya rod gamoyeneba, ise maTi garkveul geografiul garemoSi arsebobis mizezebi, gavuRvivoT gare moze zrunvisa da pasuxismgeblobis grZnoba. es procesi moswavleebs daexmareba ara mxo-lod Teoriuli codnis praqtikulTan Serwymasa da am codnis gaRrmavebaSi, aramed zogadi da specifikuri unar-Cvevebis CamoyalibebaSic, iseTebi rogoricaa: informaciis mopoveba da organizeba, sivrceSi orientacia, komunikacia, TanamSromloba, sakuTari qveynis kultu-rul memkvidreobaze pasuxismgeblobis da zrunvisaTvis aucilebeli unar-Cvevebis ganviTa-reba, rukebis, sqemebis, diagramebis, cxrilebis Seqmna da gamoyeneba, problemis gaazreba da kavSirebis dadgena, istoriuli drois gageba da epoqis gancda.

laSqroba (eqskursia) sami etapisgan Sedgeba; mosamzadebeli (saorganizacio), ZiriTadi da

Page 27: istoria 11

27

Semajamebeli (Segrovili informaciis prezentacia). pirvel etapze winaswar unda daigegmos laSqroba an eqskursia, SeirCes laSqrobis (eqskursiis) adgili da obieqtebi, ganisazRvros marSruti, gaCerebis mosaxerxebeli adgili, dakvirvebis da samuSaoebis Catarebis xasiaTi da organizebis forma (yvelaze optimaluria jgufuri samuSaoebi). meore ZiriTadi etapi daeTmoba uSualod laSqrobas (eqskursias). am dros mTavaria moswavleTa aqtiuri monawileoba saqmianobaSi. gaiTvaliswineT riskebi, kerZod, moswavleebma unda daicvan usafrTxoebis wesebi. mesame etapze jgufebi klasSi gaakeTeben prezentaciebs. am SemTxveveaSi gamoiyeneT TviTSefasebis an urTierTSefasebis formebi.

roluri TamaSi

dawyebiT safexurze moswavlis ganviTarebis TvalsazrisiT mniSvnelovania saswavlo TamaSebi. isini xels uwyoben saswavlo procesisi gaaqtiurebas, moswavles uviTareben dakvirvebis, mosmenis da damaxsovrebis unars, sistemur azrovnebas, epoqis gancdas. aseTi TamaSis dros maswavlebeli wamyvanis, gezis mimcemis da damkvirveblis funqcias asrulebs. is unda darCes neitralur mayureblad da qmnides sasiamovno atmosferos. roluri TamaSi mTlianad moswavleTa aqtivobaze unda aigos.

gakveTilis davalebis Sesasruleblad gamoiyeneT roluri TamaSi.roluri TamaSi: moswavleebs Soris nawildeba rolebi. roluri TamaSi xels uwyobs: sa-

kiTxis gaazrebis, diskusiis, prezentaciis unar-Cvevebis ganviTarebas. roluri TamaSebis Catarebis etapebia:

• rolebis ganawileba • gaTamaSeba• diskusia• Sejameba

rolebis ganawileba SeiZleba moxdes maswavleblis mier, moswavleTa arCevanis mixedviT an SemTxveviT SerCevis principiT.

zemoT ganxiluli TiToeuli komponenti SeiZleba erTmaneTs faravdes. mag., diskusiis dros moswavleebma SeiZleba imuSaon saxelmZRvaneloSi mocemul rukebze, vizualur an werilobiT wyaroebze da upasuxon Ria kiTxvebze, rac moiTxovs fiqrs, azrovnebas. yvela SemTxvevaSi mniSvnelovania, Tu konkretuli gakveTilisTvis romel saswavlo aqtivobebs SevarCevT. maswavleblis wigni moicavs yvela tipuri gakveTilis, aqtivobis Tu savarjiSos meSveobiT swavlebis rekomendacias, miTiTebas da gakveTilis scenarebis nimuSebs. swavlebis sxvadasxva meTodebs uSualod konkretuli gakveTilebis scenarebis dros warmogidgenT, rac dagexmarebaT sagnisa da sagnobrivi meTodikis mimarTulebiT sakuTari SesaZleblobebis srulyofaSi, mogcemT mimarTulebas saswavlo procesis ukeT organizebisa da saxelmZRvane-los ukeT gamoyenebisTvis. amave dros, qvemoT motanili scenarebi sarekomendacio xasiaTs ata rebs da Tqven SegiZliaT, nebismieri gakveTili sxvagvarad dagegmoT da sxva, aqve aRwerili meTodebi gamoiyenoT.

kiTxvebi gakveTilis Catarebis Semdeg anu refleqsia

refleqsia niSnavs maswavleblis mxridan TviTSefasebisa da sakuTar moqmedebebze meT-valyureobis mudmiv process. Catarebul gakveTilebze informaciis mogroveba, analizi da Sefaseba saSualebas gvaZlevs ganvsazRvroT sakuTari praqtika da gavaumjobesoT igi. refleqsia Secvlis da gaaumjobesebs Cvens swavlebas.

Tu gakveTili kargad warimarTa, Cven unda vecadoT, aRmovaCinoT is faqtorebi, romlebmac xeli Seuwyo gakveTilis warmatebul msvlelobas.

Page 28: istoria 11

28

Tu moswavleebi ver gaigeben sakiTxs, Cven unda davfiqrdeT, ratom ver gaiges? Tu moswavleebi araorganizebulad muSaoben, unda ganvsazRvroT rodis da ratom? refleqsuri swavleba aris mudmivi procesi. amdenad, maswavlebelma sistematurad unda

gasces kiTxvebs pasuxebi:ras vakeTeb?ratom vakeTeb?ramdenad Sedegiania Cemi moqmedeba?rogoria moswavleTa sapasuxo qmedebebi?vin aris klasSi aqtiuri? ratom?vin aris klasSi pasiuri? ratom?mivaRwie Tu ara mizans?ra iyo moswavleebisaTvis rTuli? martivi?ra iswavles klasSi?gamoviwvie da SevinarCune moswavleebis interesi gakveTilze?rodis iyo Cemi instruqciebi naTeli?miveci Tu ara yvela moswavles gakveTilSi monawileobis saSualeba? SevZeli Tu ara, da-

menaxa mos wavleebis progresi? ras gaviTvaliswineb momdevno gakveTilis dagegmvis dros?rogor SemiZlia, gavakeTo ukeTesad?

Page 29: istoria 11

29

gakveTilis scenarebi

warmogidgenT aTi dagegmili gakveTilis sarekomendacio scenars.

gakveTili # 19. romauli dapyrobebi _ punikuri omebi, omi selevkidebTan

ist.XI.1.moswavles SeuZlia msoflio isto riul procesebSi ekonomikuri faqtoris mniS vnelo­baze msjeloba.

• wers Temas, romelSic msjelobs romelime konfliqtis (omis) ekonomikur winapirobebsa da Sedegebze;

ist. XI.5.moswavles SeuZlia saqarTve losa da msoflioSi saSinao da sagareo politikis sakvan­Zo sakiTxebis kvleva.

• Tanaklaselebis jgufTan erTad irCevs politikur moRvawes da msjelobs mis mier ar Ceuli sagareo Tu saSinao politikuri kursis Sedegebze (mag., erekle II­is mier georgievskis traqtatis dadeba);

gakveTilis miznebi Sefaseba aqtivobebi moswavleTa organizeba

drois ganawileba

resursebi

moswavlee gaanalizebs romis da karTagenis dapirispirebis politikur da ekonomikur mizezebs da imsjelebs politikuri moRvawis mier arCeuli kursis Sedegebze

analizis unari

ganmaviTarebeli komentarebi

saSinao davalebis prezentacia

mini-leqcia

gakvTilis teqstze da wyaroze muSaoba

prezentacia

saSinao davaleba

individualuri

mTeli klasi

individualuri

individualuri

mTeli klasi

15 wT

5 wT

10 wT

13 wT

2 wT

saxel-mZRvanelo, rveuliruka

rekomendacia:saSinao davalebis ganxilvis Semdeg, romelsac komentarebiT SeafasebT, gaaxseneT mos-

wavleebs finikiuri kolonizacia da am koloniebs Soris yvelaze cnobili karTageni. isaubreT karTagenis ganviTarebis peripetiebze. ar gamoyoT romTan dapirispirebis eko nomikuri faq-torebi. sjobs, es Tavad moswavleebma gaakeTon. mini-leqciis Semdeg moswavleebi unda ga-ecnon saxelmZRvanelos teqsts da Seasrulon I davaleba (rukaze muSaoba). moswavleebis Sesrulebul samuSaoebs kvlav komentarebiT SeafasebT da teqstis darCenili nawili (wyaro b-Ti) mieciT saSinao davalebad.

gakveTili #20. miTridates omebi da saqarTvelo

ist.XI.1.moswavles SeuZlia msoflio isto riul procesebSi ekonomikuri faqtoris mniS vnelo­baze msjeloba.

• wers Temas, romelSic msjelobs romelime konfliqtis (omis) ekonomikur winapirobebsa da Sedegebze;

Page 30: istoria 11

30

ist. XI.5.moswavles SeuZlia saqarTve losa da msoflioSi saSinao da sagareo politikis sakvanZo sakiTxebis kvleva.

• irCevs erT-erT epoqas da adarebs sxvadasxva saxelmwifos interesebs saqarTvelos mimarT;

• wers Temas msoflioSi ganviTarebuli umniSvnelovanesi istoriuli movlenis Sesaxeb, romelmac aseve gavlena moaxdina qarTuli saxelmwifos (saxelmwifoebis) Semdgom gan-viTarebaze;

gakveTilis miznebi Sefaseba aqtivobebi moswavleTa organizeba

drois ganawileba

resursebi

moswavleebi gaaanalizeben sxvadasxva saxelmwifoebis interesebs saqarTvelos mimarT

kvlevis unari

ganmsazRvreli; saklaso davaleba

kiTxva-pasuxi

mini leqcia

saklaso weriTi davaleba

mTeli klasi

mTeli klasi

individualuri

10 wT

5 wT

30 wT

saxel-mZRvanelo, rveuli, ruka

rekomendacia:kiTxva-pasuxiT SeamowmeT Sesrulebuli saSinao davalebebi. amis Semdeg esaubreT pon-

tos samefoze da mis gaZlierebaze Zv. w. II-I ss-Si miTridate evpatoris mefobis pe riodSi. amis Semdeg dausviT kiTxva: ra smeniaT pompeusis saqarTveloSi laSqrobis Sesa xeb? mosalodnelia, rom gaixseneben IX klasis masalas da, SesaZlebelia, mcxeTaSi SemorCe nil pompeusis xidis naSTebs. amis Semdeg moswavleebi gaecnobian saxelmZvanelos teqsts da werlobiT pasuxoben kiTxvebs da asruleben davalebas. Sesrulebuli samuSaoebi sax lSi waiReT da iq gaasworeT.

gakveTili 31. evropuli feodalizmi. qalaqebi Sua saukuneebSi

ist.XI.1. moswavles SeuZlia msoflio isto riul procesebSi ekonomikuri faqtoris mniS­vnelobaze msjeloba.

• irCevs ekonomikuri urTierTobebis erT-erTformas da adarebs saqarTvelosa da sxva romelime qveyanaSi mis Camoyalibebasa da ganviTarebas (mag.: feodaluri meurneoba sa­qarTvelosa da dasavleT evropaSi);

ist.XI.6. moswavles SeuZlia socialuri struq turebis urTierT mimarTebiskvleva.• gamoTqvams sakuTar mosazrebas pirovnebis qonebriv da socialur mdgomareobas Soris

urTierTmimarTebis Sesaxeb;• adarebs erTi da imave epoqis ori an sami qveynis socialur struqturebs da miuTiTebs

maT Soris gansxvavebebsa da msgavsebebze;• ajgufebs sxvadasxva sazogadoebaSi gansxvavebuli socialuri fenebis warmomadgenlebs

da msjelobs maT uflebebsa da movaleobebze;• adarebs miwaTmoqmedi da mesaqonle xalxis an mTisa da baris socialur struqturebs

da poulobs maT Soris msgavsebebsa da gansxvavebebs.

ist.XI.8. moswavles SeuZlia sxvadasxva kulturebis ur TierTzegavlenis sakiTxebis kvleva.• axdens sxvadasxva epoqis urbanuli centrebis erTmaneTTan Sedarebas (mag., romauli

xanis qalaqi da Sua saukuneebis qalaqi);

Page 31: istoria 11

31

gakveTilis miznebi Sefaseba aqtivobebi moswavleTa organizeba

drois ganawileba

resursebi

moswavle imsjelebs sxvadasxva qveynis socialur struqturebze, daajgufebs gansxvavebul socialur fenebs da erTmaneTs Seadarebs sxvadasxva urbanul centrs

kvlevis unari

ganmsazRvreli; diskusia

kiTxvebze pasuxi

mini-leqcia

gakvTilis teq stze da wyaro ebze muSaoba

kiTxvebze pasuxi

diskusia

saSinao davaleba

mTeli klasi

mTeli klasi

individualuri

mTeli klasi

jgufebi

mTeli klasi

5 wT

5 wT

7 wT

8 wT

18 wT

2 wT

saxelmZRvanelo, rveuli

rekomendacia: gakveTilis dasawyisSi kiTxeT moswavleebs: ra ician feodalizmis Sesaxeb? pasuxebis miRebis Semdeg esaubreT am Temaze, uCveneT soflisa da qalaqis ararTanabari ganviTarebis mizezebi. Semdeg moswavleebma waikiTxon gakveTilis teqstis pirveli nawili da zepirad upasuxon pirvel 5 kiTxvas. amis Semdeg moswavleebi jgufebSi asruleben gakveTilis bolo davalebas da warmoadgenen prezentaciebs. bolos mieciT saSinao davalebad gakveTilis meore nawili (b. qalaqebi Sua saukuneebSi) kiTxvebianad. kiTxvebze pasuxi unda Caweron rveulebSi.

gakveTili 32. feodalizmi saqarTveloSi. qalaqebi Zveldrosa da Sua saukuneebSi

ist.XI.1. moswavles SeuZlia msoflio isto riul procesebSi ekonomikuri faqtoris mniS vne­lobaze msjeloba.

• irCevs ekonomikuri urTierTobebis erT-erTformas da adarebs saqarTvelosa da sxva romelime qveyanaSi mis Camoyalibebasa da ganviTarebas (mag.: feodaluri meurneoba saqarTvelosa da dasavleT evropaSi);

ist.XI.6. moswavles SeuZlia socialuri struq turebis urTierT mimarTebiskvleva.• gamoTqvams sakuTar mosazrebas pirovnebis qonebriv da socialur mdgomareobas Soris

urTierTmimarTebis Sesaxeb;• adarebs erTi da imave epoqis ori an sami qveynis socialur struqturebs da miuTiTebs

maT Soris gansxvavebebsa da msgavsebebze;• ajgufebs sxvadasxva sazogadoebaSi gansxvavebuli socialuri fenebis warmomadgenlebs

da msjelobs maT uflebebsa da movaleobebze;• adarebs miwaTmoqmedi da mesaqonle xalxis an mTisa da baris socialur struqturebs

da poulobs maT Soris msgavsebebsa da gansxvavebebs.

ist.XI.8. moswavles SeuZlia sxvadasxva kulturebis ur TierTzegavlenis sakiTxebis kvleva.• axdens sxvadasxva epoqis urbanuli centrebis erTmaneTTan Sedarebas (mag., romauli

xanis qalaqi da Sua saukuneebis qalaqi);• adarebs Sua saukuneebis saqarTvelos erT-erT qalaqs romelime aRmosavlur an evropul

qalaqs da msjelobs mis arqiteqturasa da yofazesxvadasxvakulturebis gavlenaze;

Page 32: istoria 11

32

gakveTilis miznebi Sefaseba aqtivobebi moswavleTa organizeba

drois ganawileba

resursebi

moswavle gaanalizebs feodalizmis geneziss da imsjelebs qalaqis da soflis ara Tanabari ganviTrebis mizezebze; saqarTvelos qalqebs Seadarebs evropisas, uCvenebs msgavseba-gansxvavebebs.analizis unari

ganmsazRvreli; saSinao davaleba, prezentacia

saSinao davalebis prezentacia

gakvTilis teqstze da wyaroze muSaoba da

prezentacia

saSinao davaleba

individu-aluri

individu-aluri

individu-aluri

mTeli klasi

15 wT

10 wT

18 wT

2 wT

saxel-mZRvanelo, rveuli

rekomendacia:

gakveTilis dasawyisSi moswavleebi warmoadgenen saSinao davalebebis prezentaciebs. amis Semdeg isini gaecnobian saxelmZRvanelos teqsts da wyaroebs, adareben saqarTvelos qalaqebs evropul qalaqebs da amzadeben prezentaciebs. Semdeg prezentaciis saSualebiT SegiZliaT SeafasoT ramdenime moswavle. bolos avalebT, rom ori-sami kviris Semdeg warmoadginon prezentaciebi im Temaze.

gakveTili # 34. xatmebrZoloba da misi Sedegebi

ist.XI.7. moswavles SeuZlia ama Tu im qveynis materia lur da sulier kulturaze religiis gavlenisanalizi.

• icnobs msoflio monoTeisturi religiebis wiaRSi arsebul dogmatur gansxvavebebs;• saklaso diskusiisas msjelobs, Tu ra gavlena moaxdina qristianobam qarTveli xalxis

xelovnebasa da yofaze; avlebs paralelebs sxva romelime qristianul qveyanasTan;• msjelobs, Tu rogor icvleboda urTierTdamokidebuleba saero da sasuliero xe-

lisuflebas Soris sxvadasxva epoqasa Tu qveyanaSi da ra gavlenas axdenda es cvli-lebebi qveynis kulturul ganviTarebaze.

gakveTilis miznebi Sefaseba aqtivobebi moswavleTa organizeba

drois ganawileba

resursebi

bizantiis magaliTze moswavle imsjelebs saxelmwifos eklesiis saqmeebSi Carevis mizanSewonilobaze

analizis unari

ganmaviTarebelikomentarebiT

saSinao davalebis Sefaseba

kiTxvebze pasuxi

mini-leqcia

gakveTilis teq-stze da wyaroze muSa oba

prezentacia

individu-aluri

mTeli klasi

mTeli klasi

individu-aluri

individu-aluri

15 wT

5 wT

5 wT

10 wT

10 wT

saxel-mZRvanelo,rveuli,

Page 33: istoria 11

33

rekomendacia:gakveTili daiwyeT saSinao davalebebis ganxilviT, romelic SeafaseT komentarebiT. amis

Semdeg moswavleebs dausviT SekiTxva: Tqveni azriT, ra aris xatmebrZoloba? ratom SeiZleba, qristianma xatze uari Tqvas? pasuxebis miRebis Semdeg CaatareT mini-leqcia xatmebrZolobis Sesaxeb. amis Semdeg moswavleebi gaecnobian saxelmZRvanelos teqstsa da wyaroebs da zepi-rad pasuxoben kiTxvebs. aqac gamoiyeneT ganmaviTarebeli Sefaseba da komentarebiT SeafaseT mos wavleebi. am gakveTilze maT saSinao davaleba ar aqvT.

gakveTili # 37. islamis warmoSoba, Siitebi da sunitebi

ist.XI.7. moswavles SeuZlia ama Tu im qveynis materia lur da sulier kulturaze religiis gavlenis analizi.

• msjelobs ZiriTad monoTeistur religiebs Soris arsebuli msgavsebebisa da gan-sxvavebebis Sesaxeb;

• icnobs msoflio monoTeisturi religiebis wiaRSi arsebul dogmatur gansxvavebebs;• msjelobs, Tu rogor icvleboda urTierTdamokidebuleba saero da sasuliero xe-

lisuflebas Soris sxvadasxva epoqasa Tu qveyanaSi da ra gavlenas axdenda es cvli-lebebi qveynis kulturul ganviTarebaze.

gakveTilis miznebi

Sefaseba aqtivobebi moswavleTa organizeba

drois ganawileba

resursebi

imsjelebs monoTeisturi religiis mniSvnelobaze qveynis gaerTianebis saqmeSi

analizis unari

ganmsazRvreli; diskusiis rubrika

Sedegebis gacnoba

kiTxvebze pasuxi

gakvTilis teqstze da wyaroze muSaoba

kiTxvebze pasuxi

teqstze da wyaroze muSaoba

diskusia

saSinao davaleba

mTeli klasi

mTeli klasi

individualuri

mTeli klasi

individualuri

mTeli klasi

mTeli klasi

5 wT

2wT

8 wT

5 wT

8 wT

15 wT

2 wT

saxel-mZRvanelo

rekomendacia: gakveTilis dasawyisSi moswavleebs gaacaniT Semajamebeli testirebis Sedegebi. Semdeg

dausviT kiTxva: ra iciT islamis Sesaxeb? mravalferovani pasuxebis miRebis Semdeg, mokled esaubreT am religiis Sesaxeb. Semdeg gaecnon gakveTilis teqstis nawils da wyaro a-s. upasuxon kiTxvebs da kvlav gaecnon darCenil teqsts. amis Semdeg gamarTeT diskusia Temaze: religiis mniSvneloba qveynis gaerTianebis saqmeSi. Tqveni molodinebia, rom moiyvanen magaliTebs naswavli masalidan: farnavazi-armazis kerpi, qristianoba _ bizantia da a.S. bo-los mieciT saSinao davaleba, kiTxvebi da davaleba (cxrilis Sevseba).

Page 34: istoria 11

34

gakveTili # 38. omaianebi da abasianebi, arabebi evropaSi

ist.XI.1.moswavles SeuZlia msoflio isto riul procesebSi ekonomikuri faqtoris mniS­vnelobaze msjeloba.

• wers Temas, romelSic msjelobs romelime konfliqtis (omis) ekonomikur winapirobebsa da Sedegebze;

ist. XI.5.moswavles SeuZlia saqarTve losa da msoflioSi saSinao da sagareo politikis sakvanZo sakiTxebis kvleva.

• irCevs erT-erT saxelmwifos da ajgufebs romelime epoqaSi misi gaerTianebis an daS-lis ganmapirobebel sagareo da saSinao faqtorebs;

gakveTilis miznebi

Sefaseba aqtivobebi moswavleTa organizeba

drois ganawileba

resursebi

dasavleT saqarTvelos magaliTze imsjelebs arabebis dapyrobebis warmatebis politikur, ekonomikur da socialur mizezebze.analizis unari

ganmsazRvreli; saSinao davaleba

saSinao davalebis ganxilva

gakveTilis teqstze da wyaroze muSaoba

kiTxvebze pasuxi

rukaze muSaoba da cxrilis Sevseba

saSinao davaleba

individu-aluri

individu-aluri

mTeli klasi

individu-aluri

mTeli klasi

15 wT

10 wT

10 wT

8 wT

2 wT

saxel-mZRvanelo, rveuli,ruka

rekomendacia: gakveTili daiwyeT saSinao davalebis Semowmeba-SefasebiT. Tqveni SerCeviT 2-3 moswavle

klass gaacnobs Sesrulebul samuSaos, upasuxebs kiTxvebs. amis Semdeg moswavleebi unda gaecnon saxelmZRvanelos teqstis nawils da wyaroebs (a da b) da upasuxon kiTxvebs. Semdeg, rukis daxmarebiT iwyeben cxrilis Sevsebas. bolos aZlevT saSinao davalebas: waikiTxon darCenili teqsti da rveulSi Seavson cxrili. Tqveni SerCeviT moswavleebi indi vidualurad akeTeben Sesrulebuli samuSaos prezentaciebs. bolos klass mieciT saSinao davaleba.

gakveTili # 39. „araboba“ saqarTveloSi

ist. XI.5.moswavles SeuZlia saqarTve losa da msoflioSi saSinao da sagareo politikis sakvanZo sakiTxebis kvleva.

• irCevs erT-erT epoqas da adarebs sxvadasxva saxelmwifos interesebs saqarTvelos mimarT;

• wers Temas msoflioSi ganviTarebuli umniSvnelovanesi istoriuli movlenis Sesa-xeb, romelmac aseve gavlena moaxdina qarTuli saxelmwifos (saxelmwifoebis) Semdgom ganvi Tarebaze;

Page 35: istoria 11

35

gakveTilis miznebi

Sefaseba aqtivobebi moswavleTa organizeba

drois ganawileba

resursebi

adarebs sxvadasxva dampyroblis interesebs da msjelobs arabuli civilizaciis swrafi ganviTarebis mizezebze

kvlevis unari

ganmsazRvreli; prezentacia

prezentacia

mini-leqcia

gakveTilis teqstze da wyaroze muSaoba

diskusia

saSinao davaleba

individu-alurimTeli klasi

individu-aluri

mTeli klasi

mTeli klasi

15 wT

5 wT

5 wT

18 wT

2 wT

saxel-mZRvanelo, rveuli.ruka

rekomendacia:gakveTilis dasawyisSi moswavleebi Tqveni SerCeviT gaakeTeben saSinao davalebis pre zen-

taciebs. amis Semdeg mTel klass CautareT mini-leqcia arabTa saqarTveloSi laS qrobebis Sesaxeb. Semdeg moswavleebi unda gaecnon saxelmZRvanelos teqstis da wyaroebis nawils, amis safuZvelze gamarTon diskusia da upasuxon SekiTxvas: ram gamoiwvia arabTa laSqrobebis aseTi swrafi warmateba? imsjelon politikur, ekonomikur da sulier faqtorebze, maT Soris, saqarTveloSic. bolos mieciT saSinao davaleba: darCenili teqsti Tavisi kiTxvebiT.

gakveTili # 40. arabuli kultura

ist.XI.8. moswavles SeuZlia sxvadasxva kulturebis ur TierTzegavlenis sakiTxebis kvleva.• msjelobs da asaxelebs istoriul magaliTebs, roca ama Tu im xalxis kulturam pozi-

ti uri an negatiuri gavlena moaxdina sxva qveynis istoriul-kulturul sinamdvileze (mag.: arabebi da espaneTi, monRolebi da ruseTi);

• saklaso diskusiisas msjelobs evropuli da aRmosavluri kulturebis urTierTmi-marTebaze da TiToeulis gavlenaze qarTveli xalxis xelovnebasa da yofaze.

gakveTilis miznebi

Sefaseba aqtivobebi moswavleTa organizeba

drois ganawileba

resursebi

aanalizebs arabul kulturasda afasebs mis gavlenaa msoflio kulturazeanalizis unari

ganmsazRvreli;

saSinao

davaleba

prezentacia

prezentacia

mini-leqcia

gakvTilis teqstze da wyaroze muSaoba

kiTxvebze pasuxi

saSinao davaleba

individualuri

mTeli klasi

individu-aluri

mTeli klasi

mTeli klasi

15 wT

5 wT

12 wT

10 wT

3 wT

saxel-

mZRvanelo,

rveuli

rekomendacia:saSinao davalebis prezentaciebis Semdeg, CaatareT mini-leqcia arabuli kulturis Sesaxeb.

aq SegiZliaT gamoiyenoT proeqtori an kompiuteri da uCvenoT arabuli kulturis Sedevrebi. amis Semdeg moswavleebi ecnobian gakveTilis teqsts. kiTxvebze pasuxiT SeamowmeT, Tu rogor gaiazres es masala. saSinao davalebad mieciT gakveTilis bolo davaleba; werilobiT unda warmoadginon moZiebuli masala arabul kulturasa da filosofiaze.

Page 36: istoria 11

36

gakveTili # 41. Turq­selCukTa saxelmwifos Seqmna. Turq­selCukebi da saqarTvelo

ist.XI.4. moswavles SeuZlia mmarTvelobiTi struqturebis Camoyalibebisa da droSi cvale­badobis analizi.

• msjelobs Tu ra iwvevs saxelmwifo mmarTvelobiT struqturebSi cvlilebebis auci-leblobas;

ist. XI.5.moswavles SeuZlia saqarTve losa da msoflioSi saSinao da sagareo politikis sakvanZo sakiTxebis kvleva.

• irCevs erT-erT saxelmwifos da ajgufebs romelime epoqaSi misi gaerTianebis an daSlis ganmapirobebel sagareo da saSinao faqtorebs;

• irCevs erT-erT epoqas da adarebs sxvadasxva saxelmwifos interesebs saqarTvelos mimarT;• wers Temas msoflioSi ganviTarebuli umniSvnelovanesi istoriuli movlenis Sesaxeb,

romelmac aseve gavlena moaxdina qarTuli saxelmwifos (saxelmwifoebis) Semdgom ganviTarebaze;

• Tanaklaselebis jgufTan erTad irCevs politikur moRvawes da msjelobs mis mier arCeuli sagareo Tu saSinao politikuri kursis Sedegebze (mag., erekle II­is mier georgievskis traqtatis dadeba);

• irCevs romelime konkretul epoqas, gamoyofs im periodis msoflio saxelmwifos (saxelmwifoebis) interesebs. gansazRvravs qarTuli saxelmwifos (saxelmwifoebis) adgilsa da rols am konkretul epoqasTan mimarTebiT.

gakveTilis miznebi

Sefaseba aqtivobebi moswavleTa organizeba

drois ganawileba

resursebi

aanalizebs Turq-selCuk-Ta saxel-mwifos gaZli erebis mize zebs da msjelobs saqar TveloSi maTi laSqro-be bis mize zeb sa da Sede gebze

ana li zis unari

ganmaviTarebelikomentarebi

prezentacia

gonebrivi ieriSi

mini-leqcia

gakvTilis teqstze da wyaroze muSaoba

werilobiTi saklaso davaleba

saSinao davaleba

individu-alurimTeli klasi

mTeli klasi

individu-aluri

mTeli klasi

mTeli klasi

10 wT

5 wT

5 wT

10 wT

13 wT

2 wT

saxel-mZRvanelo, rveuli, ruka

rekomendacia:gakveTili daiwyeT saSinao davalebebis prezentaciebiT. amis Semdeg gamoiyeneT gonebrivi

ieriSis meTodi da dasviT SekiTxva: vin arian Turq-selCukebi? ra iciT maTze? moswavleeb ma SesaZloa gaixsenon IX klasis masala. amis Semdeg CautareT mini-leqcia Turq-selCukeb ze, Se-saZleblobebis farglebSi gamoiyeneT TvalsaCinoebebi an ruka. Semdeg moswavleebi ga ecno bian gakveTilis teqsts da wyaroebs da asruleben saklaso weriT davalebas. pasuxoben saxel mZRva-neloSi dasmul kiTxvebs. namuSevrebi gaasworeT gakveTilis Semdeg. mieciT saSinao dava leba.

zemoT motanilia mxolod aTi paragrafis sarekomendacio gakveTilis scenari. am sce na­rebSi gamoyenebulia sxvadasxva saswavlo meTodi: mini­leqcia, kiTxva­pasuxi, gonebrivi ieriSi, prezentacia, saklaso da saSinao wera, diskusia, wyaroebis analzi, rukaze muSaoba. rac Seexeba diferencirebuli swavlebis meTods an debatebs, zemoT dawvrilebiT gawerilia am meTo debis gamoyenebis instruqcia da SegiZliaT, nebismier Sesabamis gakveTilze gamoiyenoT isini.

Page 37: istoria 11

37

testebis pasuxebi

I Tavi: 1 _ b; 2 _ b; 3 _ a, d, g, b; 4 _ a; 5 _ g, b, a, d; 6 _ d; 7 _ d; 8 _ g; 9 _ g; 10 _ b.

II Tavi: 1- g; 2- d; 3-d; 4 _a; 5 _ g; 6 _ d; 7 _ a; 8 _ b; 9 _ d; 10 _ a; 11 _ XII-VIII, Woroxis, samxreT;

12 _ b, d, g, a; 13 _ g; 14 _ d; 15 _ b; 16 _ b; 17 _ a; 18 _ g; 19 _ d; 20 _ a

III Tavi: 1 _ a; 2 _ 594, arqontad, moqalaqis; 3 _ a; 4 _ b; 5 _ b; 6 _ g; 7 _ g, a, b, d; 8 _ b; 9 _ a;

10 _ g; 11 _ g; 12 _ g; 13 _ a; 14 _ berZnuli, elinisturi aqemenianTa; 15 _ b; 16 _ a; 17 _ g;

18 _ g; 19 _ a; 20 m_ b

IV Tavi: 1 _ b; 2 _ plebeebad, senati, 100; 3 _ d; 4 _ d, g, a, b; 5 _ d; 6 _ alpebis, apeninis, 216;

7 _ a; 8 _ g; 9 _ b; 10 _ a, d, b, g; 11 _ g; 12 _ d; 13 _ a; 14 _ g; 15 _ b; 16 _ d; 17 _ a, g, b, d;

18 _ a; 19 _ b; 20 _ b

V Tavi: 1 _ b; 2 _ d; 3 _ a; 4 _ b; 5 _ g; 6 _ a; 7 _ g; 8 _ b; 9 _ g; 10 _ d

VI Tavi: 1 _ dasavleT, qarTli, albaneTi; 2 _ g, a, b, d; 3 _ b; 4 _ g; 5 _ d; 6 _ a; 7 _ g; 8 _ g;

9 _ g; 10 _ b

VII Tavi: 1 _ g; 2 _ a; 3 _ b; 4 _ b; 5 _ g; 6 _ a; 7 _ g; 8 _ a; 9 _ g; 10 _ b

VIII Tavi: 1 _ a; 2 _ b; 3 _ d; 4 _ b; 5 _ b; 6 _ g; 7 _ a; 8 _ a; 9 _ d; 10 _ g

IX Tavi: 1 _ b; 2 _ g; 3 _ d; 4 _ b, d, g, a; 5 _ g; 6 _ b; 7 _ g; 8 _ d; 9 _ a; 10 _ a; 11 _ b; 12 _ b;

13 _ g; 14 _ a; 15 _ b; 16 _ d; 17 _ b, a, d, g; 18 _ d; 19 _ g; 20 _ a

X Tavi: 1 _ g; 2 _ b; 3 _ b; 4 _ a; 5 _ g; 6 _ a; 7 _ d; 8 _ b; 9 _ a; 10 _ d; 11 _ g, d, b, a; 12 _ a; 13 _ b;

14 _ a; 15 _ b; 16 _ a; 17 _ d; 18 _ d, b, a, g; 19 _ d; 20 _ g

XI Tavi: 1 _ a; 2 _ b; 3 _ b: 4 _ d; 5 _ g; 6 _ g; 7 _ b: 8 _ a: 9 _ a; 10 _ g

XII. Tavi: 1. g-b-a-d; 2. b; 3. g-d-b-a; 4. g; 5. g; 6. g; 7. d-a-b-g; 8. b-g-a-d; 9. b; 10. g

XIII. Tavi: 1. b; 2. b; 3. g; 4. a; 5. b; 6. b; 7. g; 8. a; 9. b; 10. a

XIV. Tavi: 1. g-d-a-b; 2. b; 3. b; 4. g; 5. g; 6. a; 7. b; 8. a; 9. b-g-a-d; 10. g

XV. Tavi: 1. g; 2. g; 3. a; 4. b; 5. a; 6. b; 7. b; 8. g; 9. a; 10. b

XVI. Tavi: 1. a; 2. g; 3. b; 4. g; 5. a; 6. a; 7. b; 8. g; 9. g; 10. a

XVII. Tavi: 1. g; 2. a; 3. g; 4. g-b-a-d; 5. b; 6. b; 7. g; 8. a; 9. a; 10. b

XVIII. Tavi: 1. g; 2. a; 3. g; 4. a; 5. b; 6. b; 7. g; 8. b; 9. b-g-d-a; 10. g;

XIX. Tavi: 1. b-g-d-a; 2. g; 3. b; 4. a; 5. g; 6. b; 7. a; 8. b; 9. g-d-a-b; 10. g;

XX. Tavi: 1. g; 2. b; 3. g; 4. g-a-d-b; 5. b; 6. g; 7. a; 8. b; 9. a; 10. b;

Page 38: istoria 11

38

Sefasebis komponentebi sazogadoebriv mecnierebebSi

1. saklaso samuSao2. saSinao davaleba3. Semajamebeli davaleba

1. saklaso samuSao

fasdeba Semdegi codna* da unarebi:• problemis gaazreba • komunikacia• swavla • TanamSromloba• sazogadoebriv cxovrebaSi aqtiuri monawileoba• SemoqmedebiToba• drois istoriuli gageba • garemoze pasuxismgebloba da zrunva • istoriuli kvleva• geografiuli kvleva• sivrceSi orientireba• istoriuli epoqis gancda• TvalsaCinoebebis gamoyeneba da Seqmna

unarebi fasdeba Semdegi aqtivobebiT: • TemasTan dakavSirebiT dasmuli kiTxvebiT• dasmul kiTxvaze gacemuli pasuxiT• gansaxilvel sakiTxTan dakavSirebuli msjelobiTa da analiziT• ganxiluli movlenebisa da procesebisadmi sakuTari damokidebulebis gamo xatviT• dasmuli problemis gadaWris gzis SeTavazebiT• jgufur muSaobaSi Setanili wvliliT• diskusiaSi monawileobis sixSiriT• axsnili cnebebisa da terminebis ganmartebebiTa Tu gamoyenebiT• movlenebisa da procesebis ganxilvisas sakuTari mosazrebis dasabuTebiT• TvalsaCinoebebis gamoyenebiTa da SeqmniT• prezentaciiT• drois limitis dacviT• diskusiaSi gamoTqmuli mosazrebebiTa da argumentebiT

2. saSinao davaleba

fasdeba Semdegi codna da unarebi:• problemis gaazreba • informaciis mopoveba da organizeba• kavSirebisa da mimarTebebis dadgena • komunikacia• swavla • TanamSromloba• problemis gadaWra • SemoqmedebiToba• istoriuli drois gageba

* codna fasdeba TiToeuli sagnisa da klasis programuli Sinaarsis Sesabamisad

Page 39: istoria 11

39

• garemoze pasuxismgeblobisa da zrunva • istoriul-geografiuli kvleva• sivrceSi orientireba• istoriuli epoqis gancda• TvalsaCinoebebis gamoyeneba da Seqmna • kritikuli azrovneba•

unarebi fasdeba Semdegi aqtivobebiT:

• cnebebisa da terminebis ganmartebebiTa Tu gamoyenebiT• movlenebisa da procesebis ganxilvisas mosazrebebis argumentirebiT• dasmul kiTxvaze gacemuli pasuxiT• gansaxilvel sakiTxTan dakavSirebuli msjelobiTa da analiziT• dasmuli problemis gadaWris gzis CamoyalibebiT• TvalsaCinoebebis gamoyenebiTa da SeqmniT• prezentaciiT• diskusiaSi gamoTqmuli mosazrebebiTa da argumentebiT• weriTi namuSevris SeqmniT

3. Semajamebeli Sefaseba**

fasdeba Semdegi unarebi:

• kritikul pirobebSi (testi, sakontrolo da sxva) codnisa da unar-Cvevebis gamomJRavneba• problemis gaazreba • informaciis mopoveba da organizeba• kavSirebisa da mimarTebebis dadgena • komunikacia• istoriul-geografiuli kvleva • problemis gadaWra • SemoqmedebiToba• sivrceSi orientireba• istoriuli epoqis gancda • TvalsaCinoebebis gamoyeneba da Seqmna • garemoze pasuxismgebloba da zrunva • kritikuli azrovneba•

Semajamebeli davalebebis tipebi:

• sakontrolo wera• testireba• kiTxva-pasuxi• Tema/ese• prezentacia• proeqti• referati• kvleva• diskusia/debatebi• konferencia

** Semajamebeli samuSaoebi sruldeba rogorc zepiri (diskusia, inscenireba) da weriTi (testi, naSromi, isto-riul-geografiuli Tma), ise Sereuli (prezentaciis an proeqtis wardgena,) formiT saswavlo Temis, Temebis blokisa Tu sawavlo procesis garkveuli etapis dasrulebis Semdgom.

Page 40: istoria 11

40

moTxovnebi, romlebsac unda akmayofilebdes Semajamebeli davalebebi• davalebis TiToeul tips unda axldes Tavisi Sefasebis zogadi rubrika;• zogadi rubrika unda dazustdes konkretuli davalebis pirobisa da ganvlili masalis

gaTvaliswinebiT;• 10 qula unda gadanawildes rubrikaSi Semaval kriteriumebze;• miTiTebuli unda iyos sagnobrivi standartis is Sedegebi, romelTa Sefasebasac emsa-

xureba Semajamebeli davaleba.

Sefasebis rubrikis nimuSebi:

prezentaciis Sefasebis rubrika

am SemTxvevaSi moswavleebs TiToeul kriteriumSi eniWebaT nuli an erTi qula da saboloo qulis gamosayvanad iTvleba maTi jami. maqsimaluri jami aris aTi qula.

moswavlis saxeli, gvari

saintereso Sesavali (problemis identificireba) 1

kvlevebis/naSromis warmoCenis unari 1

SemoqmedebiTi unari 1

problemis gadaWris gzebis SeTavazeba 0

Temis gasagebad warmodgena (logikuri jaWvi) 0

saubari (gamarTuloba, tembri) 1

TvalsaCinoebebis gamoyeneba 0

auditoriasTan kontaqti 1

informaciis flobis unari (adekvaturi kiTxva­pasuxi) 1

drois limitis dacva 0

jami 6

Page 41: istoria 11

41

proeqtis Sefasebis ganzogadebuli rubrika

maqsimaluri jamuri qulis gayofiT samze moxdeba mogrovili qulebis aTqulian Sefasebaze gadayvana

elementaruli1 qula

misaRebi2 qula

ostaturi3 qula

1. mizani ar aris kargad gamokveTili, bundovania

xdeba erT mizanze fokusireba

kargad gamokveTili miznebi, martivad aRsaqmeli

2. organizeba sustad organizebuli, ar aris ideebs Soris logikuri jaWvi, rac abnevs mkiTxvels/msmenels

gaazrebulia Tanmimdevruloba, organizebis niSnebiT, zogi gadasvla ideebs Soris aris martivi, zogi gaugebari

kargad organizebuli formati, logikuri gadasvla erTi ideidan meoreze, organizeba zrdis proeqtis efeqturobas

3. Sinaarsis koreqtuloba

xSirad gvxvdeba Seusabamo, mcdari informacia,

ZiriTadad koreqtulia, zogierTi Seusabamo an mcdari informaciiT

mTlianad koreqtuli, faqtebi zusti da mkafio

4. enobrivi gamarTuloba

enobrivad gaumarTavi, xSiri SecdomebiT

enobrivad gamarTuli, mcire SecdomebiT

enobrivad gamarTulia, daculia punqtuaciis niSnebi

5. kvleva kvleva araefeqturadaa dagegmili, gamoyenebuli wyaroebi ar aris sando, analizi zedapirulia

kvleva dagegmilia, magram jgufis potenciali mTlianad ar aris gamoyenebuli, SezRuduli raodenobis wyaroebia gamoyenebuli, analizi misaRebia

kvleva aris dagegmili, gamoyenebulia araerTi wyaro da analizi siRrmiseulia

6. TvalsaCi­noebebi

TvalsaCinoebebi xSirad SinaarsTan Seusabamoa, an ar aris jgufis mier Seqmnili

TvalsaCinoebebis kavSiri SinaarsTan naTelia, magram erTferovania,

mravalferovani, Sinaarsis Sesatyvisi, akuratulad Sesrulebuli

7. Semoqmede­biToba

mcire SemoqmedebiTi energiis danaxarji jgufis mxridan

zogjer Cans jgufis originaluri azrebi, rac exmareba proeqtis ukeT warmoCenaSi

Cans jgufis originaloba, siaxle da Taviseburi xedva, rac proeqts sainteresos xdis

8. kavSirebi sagnebTan

ar Cans jgufis kompetencia sagnebSi, gvxvdeba faqtebis uzusto interpretireba

mosazrebebi dakavSirebulia erTi an ori sagnidan miRebul codnasTan

xdeba mTavari mosazrebebis dakavSireba sxvadasxva sagnidan miRebul codnasTan, rac miuTiTebs jgufis mravali mimarTulebiT kompetenturobaze

9. daskvnebi ar aris Camoyalibebuli daskvnebi

daskvnebi Camoyalibebulia kvlevis adekvaturad, magram ar aris mkafio

daskvnebSi aris siaxle (originaloba), logikuri kavSiri igrZnoba kvlevasTan, isini mkafiodaa Camoyalibebulia

10. prezen tacia efeqturad ar aris warmoCenili proeqtis arsi, uWirs azris Camoyalibeba da pasuxebis gacema, ar aris miznobrivad gamoyenebuli TvalsaCinoebebi

bundovnad ayalibebs proeqtis arss, iyenebs TvalsaCinoebebs, pasuxobs SekiTxvebis umetesobas

naTlad Camoyalibebuli proeqtis arsi, mkafio metyveleba, auditoriaze gaTvlili, ZiriTadi ideebia gaSlili, iyenebs TvalsaCinoebebs da pasuxobs yvela kiTxvas

Page 42: istoria 11

42

referatis Sefasebis rubrika

am SemTxvevaSi me-3 da me-5 kriteriumebi fasdeba 0-2 quliT, xolo yvela danarCeni 0 an 1 quliT. maqsimaluri jami aris aTi qula.

moswavlis saxeli, gvari

1.

1. mizani/Tezisi _kvlevis Sedegad gamoTqmuli ZiriTadi idea 1

2. referatis organizeba 1

3. Sinaarsis koreqtuloba, faqtobrivi saimedooba 2

4. enobrivi gamarTuloba 0

5. kvleva 2

6. ilustraciebi/TvalsaCinoebebi1 1

7. SeTavazebuli mosazrebis argumentebiTa da magaliTebiT gamyareba 1

8. daskvnebi 1

jami 9

diskusiis Sefasebis rubrikakonkretul moswavles TiToeuli kriteriumis gaswvriv eniWeba Sesabamisi qula,

jamdeba yvela kriteriumSi miRebuli qulebi da iyofa eqvsze (gamoiTvleba maTi saSualo ariTmetikuli).

III done (8­10 qula) II done (5­7 qula) I done (1­4 qula)

mosmena yovelTvis usmens da Tvalyurs adevnebs orators

xSirad usmens da uyurebs orators

iSviaTad usmens da uyurebs orators

saubari mkafiod metyvelebs da uyurebs msmenelebs

ZiriTadad metyveleba gasagebia da uyurebs msmenelebs

metyveleba aramkafioa, msmenelebs uWirT gageba

araverbaluri komunikacia

SeuZlia efeqturad aRiqvas da gamoiyenos araverbaluri komunikaciis formebi (TvaliT, JestebiT, gamometyvelebiT, xmiT)

xSirad SeuZlia daamyaros araverbaluri kontaqti

iSviaTad iyenebs araverbalur komunikaciis formebs

monawileoba uCvenebs interess diskusiis Temisadmi saWiro komentarebiTa da azrebis gamoTqmiT

ZiriTadad gamoxatavs interess. komentarebi da azrebi yovelTvis araa Temis Sesatyvisi

mcire interesi aqvs. ar gamoxatavs an ver ukavSirebs Tavis mosazrebebs sadiskusio Temas

kooperacia TanamSromlobs TanaklaselebTan, aclis sxvebs azris gamoTqmas da icavs diskusiis wesebs

ZiriTadad TanamSromlobs TanaklaselebTan, zogjer erTveba sxvis saubarSi, ZiriTadad icavs diskusiis wesebs

iSviaTad TanamSromlobs da icavs diskusiis wesebs

mosazrebis argumentireba

mosazreba originaluria da gamyarebulia faqtebiT, cnebebiT. aris logikuri kavSiri sakiTxTan

mosazrebis gasamyareblad gamoyenebulia sadavo faqtebi da cnebebi

mosazreba moklebulia logikur kavSirs sakiTxTan da ar aris gamyarebuli faqtebiT

Page 43: istoria 11

43

Semajamebeli davalebis konkretuli magaliTi istoriaSi:

dawereT Tema: `pirveli jvarosnuli laSqroba~. a) CamoayalibeT kvlevis ZiriTadi idea, Tezisi;

b) daicaviT referatis struqtura (Sesavali, ZiriTadi nawili, daskvna) da Temas daurTeT gamoyenebul literaturis nusxa;

g) saTanado faqtobrivi masala daamuSaveT imgvarad, rom saSualeba mogeceT imsjeloT Semdeg sakiTxebze:

• ratom da rogor ganviTarda evropelTa eqspansia axlo aRmosavleTSi;• ra iyo misi ganmapirobebli mizezebi;• ra Sedegebi mohyva am laSqrobas.

d) msjelobisas ganixileT gansxavebuli poziciebi, SeajereT isini, CamoayalibeT Tqveni pozicia da daasabuTeT igi;

e) referatis srulyofilad dasamuSaveblad: gaecaniT da daamuSaveT sakiTxis Sesaxeb arsebuli pirveladi da meoradi wyaroebi.

referatis Sefasebis rubrika

1. mizani/Tezisi _ kvlevis ZiriTadi ideis Camoyalibeba

0-1 0 qula _ kvlevis mizani ar aris gansazvruli / marTebulad ar aris kvlevis mizani gansazRvruli

_ 1 qula _ SesavalSi, SerCeul TemasTan mimarTebaSi, mkafiodaa warmocenili is kiTxvebi, romlebzec aris referatSi pasuxi gacemuli

2. referatis org­anizeba (refe­ratis struq ­tu ra­Sesa vali, Ziri Tadi nawili, das kvnebi) da gamo yenebuli re sur si, ris ba­zazec Seiqmna refe rati

0-1 0 qula _ araa gamok veTili resursebi, ris safuZvelzec Sesrulda refe-rati, naSroms ar aqvs struqtura, referats ar aqvs adeqvaturi bibliografia

_ 1 qula _ kargad Cans ra bazaze Seasrula moswavlem referati; SemoTavazebuli bibliografia samecniero naSromebiTaa dakompleqtebuli

3. Sinaarsis koreqtuloba, faqtobrivi saimedooba

0-2 0 qula _ moZiebuli masala Zalian mwiria, ar icnobs pirvelad wyaroebs, meoradi wyaroebic araa damuSavebuli.

1 qula _ moZiebuli masala Seicavs pirvelad da meorad wyaro ebs, Tumca warmod-genili wyaroebi zedapiruladaa damuSavebuli, anu moswavle mxolod nawilobrivad gaiazrebs masalas

2 qula _ icnobs pirvelad da meorad wyaroebs, moxmobili faqtebi sandoa, radgan marTebulad xdeba wyaros amokiTxva; pirveladi da meoradi wyaroebi saTanadodaa damuSavebuli, moswavle avlens kritikuli damokidebulebas wyarosadmi

4. enobrivi gamarTuloba

0-1 0 qula _ ena gaumar Tavia, azrebi ara Tan-mimdev ru ladaa gadmocemuli

_ 1 qula _ ena naTeli da gasagebia,msjeloba Tanamimdevruli

Page 44: istoria 11

44

5. kvleva (wyaroebis urTierT­Sejerebisa da Sepirispirebis safuZvelze sakuTari varaudebis SemuSaveba)

0-2 0 qula _ moswavles ar gaaCnia pozicia TemasTan mimarTebaSi, misi referati origi-naluri naS romis STabeWdilebas ar tovebs; moswavle ar avlens wyaroebis analizis unars, SeimCneva plagiatoba

1 qula _ moswavle avlens wyaroebis analizis unars, Tumca uWirs wyaroebSi faqtebisa da vara-udebis garCeva, Sesabamisad mis mier gamoTqmuli zogierTi varaudi safuZvels moklebulia

2 qula _ moswavle damajereblad ganasxvavebs faqtsa da varauds erTmaneTisagan, saTanadod amuSavebs pirvelad da meorad wyaroebs, maTi gaana lizebis safuZvelze gamoTqvams saTanado vara-udebs, Tanamimdevrulad dalagebuli masalis safuZvelze axerxebs TavisTvis saintereso kiTxvebze pasuxis gacemas

6. ilustraciebi/ TvalsaCinoebebi2

0-1 _ _ _

7. SeTavazebuli mosazrebis argumentebiTa da magaliTebiT gamyareba

0-2 0 qula _ ar aqvs sakuTari pozicia

1 qula _ cdilobs SemogvTavazos sakuTari xedva sakiTxTan mimarTebaSi, Tumca sakuTar poziciis dacva uWirs.

2 qula _ avlens sagnis karg codnas, damuSavebuli masalis moSveliebiT kargad ayalibebs sakuTar pozicias da amyarebs mas argumentebiT

msjelobs Tamamad, angariSs uwevs, magram brmad ar endoba avtoritetebs.

8. daskvnebi 0-1 0 qula _ referat-Si mocemuli daskvnebi ara-argumen tirebuli da mcdaria

1 qula _ ajamebs kvlevis Sedegebs, kargad axerxebs amis mkiTxvelamde mitanas.

jamuri qula

standarTan Sesabamisoba _ magaliTi SesabamisobaSia X klasis istoriis standartis mimar-Tulebis _ istoriuli interpretacia da kvleva _ me-4, me-5, me-6, me-7 Sedegebsa da mimar-Tulebis _ komunikacia _ me-8 SedegTan; aseve XI klasis istoriis standartis mimarTulebis _ saxelmwifo mmarTveloba da politika _ me-5 SedegTan.

damxmare eleqtronuli resursebi

http://history.ge/http://istoria.ge/http://saunje.ge/http://www.amisi.ge/istoria