Jaarverslag 2016

2

Jaarverslag 2016

Inhoud

Voorwoord 5

Leeswijzer 6

1 Bestuurlijke hoofdlijnen 9 1.1 Inleiding 10 1.2 Sociaal 11 1.3 Bouwen,wonenenruimte 13 1.4 Economie,duurzaamheid,verkeerenvervoer,dierenwelzijn enkunstencultuur 14

2 Financiële hoofdlijnen 17

2.1 Inleiding 18 2.2 Rekeningresultaatjaarverslag2016 18 2.3 Reservesenvoorzieningen 23 2.4 Schuld 23 2.5 Weerstandsvermogen 24 2.6 Bezuinigingenenfrictiekosten 24 2.7 Balans 26 2.8 Overigeonderwerpen 27

3 Programma’s 30

Inleiding 32 3.1 Dienstverleningeninformatie 36 3.2 Openbareordeenveiligheid 56 3.3 Verkeerenopenbareruimte 88 3.4 Werk,inkomenenparticipatie 138 3.5 Onderwijs,jeugdendiversiteit 184 3.6 Welzijn,zorgensport 220 3.7 Economieencultuur 268 3.8 Duurzaamheidenwater 300 3.9 Stedelijkeontwikkelingenwonen 332 3.10 Bestuurenondersteuning 374 3.A Algemenedekkingsmiddelen 399

4 Verplichte paragrafen 421

4.1 Bedrijfsvoering 422 4.2 Financiering 450 4.3 Grondbeleid 461 4.4 Lokaleheffingen 463 4.5 Onderhoudkapitaalgoederen 466 4.6 Verbondenpartijen 475 4.7 Weerstandsvermogenenrisicobeheersing 481

2 3

Jaarverslag 2016

5 Overige paragrafen 491

5.1 Bezuinigingsmonitorenfrictiekosten 492 5.2 StedelijkMobiliteitsfonds 498 5.3 Duurzaamheid 504 5.4 Investeringsparagraaf 511 5.5 Vereveningsfonds 525 5.6 RekeningISV 532 5.7 Subsidies 518 5.8 Fondsenenreserves 534 5.9 Voortgangaanbevelingenrekeningencommissie,ACAMenRekenkamer 542

6 Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling 563

6.1 Inleiding 564 6.2 Algemenegrondslagenvoorhetopstellenvandejaarrekening 564 6.3 Vasteactiva 565 6.4 Vlottendeactiva 566 6.5 Vastepassiva 567 6.6 Vlottendeactiva 568

7 Overzicht baten en lasten per programma(onderdeel) 569

8 Balans 577

8.1 Balansmettoelichting 578 8.2 Verloopstaatreserves 603 8.3 Verloopstaatvoorzieningen 641 8.4 Verloopstaatontvangendoeluitkeringen 657 8.5 Nietuitdebalansblijkendeverplichtingen 659 8.6 Kasstroomoverzicht 660

9 Verantwoordingsinformatie specifieke uitkeringen (SiSa-bijlage) 663

10 Verantwoordingsinformatie WNT 669

11 Bijlagen 671

11.1 Kengetalstructureleexploitatieruimte 672 11.2 Bijlagebezuinigingsmonitor 675 11.3 Investeringen 687 11.4 Europesekengetallen 713

12 Afkortingen 715

13 Controleverklaring accountant 721

4

Jaarverslag 2016

16mei2017

DitiseenpublicatievandegemeenteAmsterdamDirectieMiddelenenControlPostbus2021000AEAmsterdam

BezoekadresStadhuis,Amstel1

www.amsterdam.nl

4 5

Jaarverslag 2016

Voorwoord

BesteAmsterdammer,

VooruligtdefinanciëleverantwoordingvanhetbeleidinAmsterdamin2016.Wewonenineenprachtige,groeiendestad,diesteedsaantrekkelijkerwordt.Achterstalligonderhoudindeopenbareruimtewordtaangepakt,eeuwigdurendeerfpachtisingevoerdvoornieuwbouw,5.700woningenzijninaanbouwgenomen,2.057statushouderszijngehuisvesten2.000lerarenhebbeneenlerarenbeursgekregen.Honderdenvluchtelingenhebbeneenspeciaalvoorhenontwikkeldassessmentgedaan,waardoorzesnelpassendwerkofeenopleidingkunnenvinden.HetEKAtletiekwaseengrootsucces,AmsterdamslooteenovereenkomstmetAirbnboverillegalewoningverhuurendejeugdwerkloosheiddaaldevoorheteersttotonderhetlandelijkgemiddelde,van13,3naar9,3procent.Hetaantalkinderenmetovergewichtenobesitasdaaldemet12procent.

Ditjaarverslagvertelthetverhaalachterdiecijfers,hetverhaalvandestad.Eenverhaalomtrotsoptezijn.

Definanciëleafwijkingentussenbegrotingsmomentenzijninzichtelijkgemaaktenperprogrammaonderdeelisverantwoordwaarombepaaldedoelenwelofnietbehaaldzijn,enofgeplandetakenwelofnietzijnuitgevoerd.Ookwordtdekoppelinggemaaktmetbestaandbeleid.Hetcollegeheeftdezejaarrekeningmeerverhalendeninzichtelijkergemaakt.Ikbendanooktrotsopdezevernieuwdejaarrekening.

2016wasnatuurlijkookhetjaarwaarinderaadsenquêteFinanciëlefunctieAmsterdam2002-2014werdgepresenteerd.Hetstadsbestuurzetaldriejaarlangallesopallesomdestadsfinanciënendefinanciëleorganisatieopeengoedniveautekrijgen,enheeftookalleaanbevelingenvanderaadsenquêteovergenomen.Stapvoorstapkomendefinanciënoporde.Eenaantalbehaalderesultaten:Amsterdamheefteenherzienfundamentvanregelsvoorhaarfinanciën,eenopgeschoondebegroting,geenoverbodigereserves,eenaantalkredietenbeëindigd,beterefinanciëlecontrol,beterebalansprojecties,eenopenbaaronlinesubsidieregistereneenmethodeomdebegrotingvandestadmeetelatenbewegenmetgroei.

Waarwenogmiddeninzittenisderealisatievanéénconcernadministratie,vanuiteenwirwarvan44verschillendefinanciëleadministratiesdieallemaalhuneigensystemenenregelshadden.Hetiseenomvangrijkeoperatiedietijdnodigheeftominteslijpenbijhonderdenmedewerkersverspreiddoordehelestad,bijalleafdelingenenstadsdelen.TegelijkertijdisheteenessentiëlestapvoorAmsterdam.Hetishétsluitstukvanhetopordekrijgenvandefinanciën,endiebasisligterbijna.Omvanuitdaarvanafvolgendjaarverdertebouwenaaneenfinanciëleadministratieopeennoghogerniveau.

Vriendelijkegroet,

Udo KockWethouder Financiën

6

Jaarverslag 2016

Leeswijzer

DitishetjaarverslagvandegemeenteAmsterdam.DeindelingvanhetJaarverslag2016istenopzichtevandeindelingvandeJaarrekening2015veranderd.Dewijzigingindenaamgevingendeindelingishetgevolgvandeverplichtenieuwestructuurvandecontroleverklaringvandeaccountant.Binnenhetjaarverslagishetjaarrekeningdeelopgenomen,datbestaatuithetgeheelvan:■ debalansper31december2016mettoelichtingen■ hetoverzichtvanbatenenlasten2016perprogrammaenprogrammaonderdeel■ deindeprogramma’sopgenomenparagrafenFinanciëlerealisatieendeAlgemenedekkingsmiddelen■ hetoverzichtvandegehanteerdegrondslagenvoorwaarderingenresultaatbepaling■ deverantwoordingsinformatieoverspecifiekeuitkeringenenWNT

Omhetonderscheiddirectduidelijktemakengevenwedebladzijdenvanhetjaarrekeningdeelaandebovenzijdeeengrijzebandendebladzijdenvanhetjaarverslageenrodeband.HetgeheleJaarverslag2016bestaatuitdevolgendeonderdelen:

Inditonderdeeliseenbeschrijvingvandebestuurlijkeenfinanciëlehoofdlijnenopgenomenoverhetjaar2016.HierinstaandebelangrijksteontwikkelingenvoordegemeenteAmsterdamin2016enwordthetrekeningresultaatbesproken.

Deopbouwvandeprogramma’swijktinditjaarverslagafvandeopbouwdieisgebruiktbijdeBegroting2016.DitheeftvooreengrootdeeltemakenmetmotieB(inzakeverbeterenverant-woordingsinformatie).DezemotieheeftderaadtijdensdebesprekingvandeJaarrekening2015aangenomen,terverbeteringvandeinhoudelijkekwaliteitendeleesbaarheidvandejaarrekening.Deaanbevelingenuitdezemotiezijnalsbasisgebruiktvooronderanderedeindelingvandeprogramma’sinditjaarverslag.Eenverderetoelichtingopdeuitvoeringvandemotiegevenweindeinleidingbijdeprogramma’s.

HetJaarverslag2016isopgebouwduittienprogramma’sdiezijnverdeeldinprogrammaonderdelen.Alleprogramma’sopenenmeteeninfographic,waarinwebelangrijkeresultatenvanhetafgelopenjaarinvogelvluchtweergeven,gevolgddoordeprogramma-inleiding.Samenvormendeinfographicsendeinleidingeneenjaarverslagophoofdlijnen.Indeprogrammaonderdelenbesprekenwederesultatenvandespecifiekedoelstellingenenactiviteiten,gaanweinophetstaandebeleidendekostendaarvanenookdefinanciëlerealisatiekomtaandeorde.Verderiseraandachtvoor(belangrijkemutatiesinde)reservesenvoorzieningen,voorrisicobeheersing,degeldendebeleidskadersen(belangrijke)subsidies.Wesluitenachtvandetienprogramma’sofmeteenparagraafoverdestadsdelen.

Inartikel9lid2vanhetBBV(BesluitBegrotingenVerantwoording)staandeparagrafengenoemddievoorgemeentenverplichtzijnomoptenemeninhetjaarverslag.Hetgaathieromdeparagrafenbedrijfsvoering,financiering,grondbeleid,lokaleheffingen,onderhoudkapitaalgoederen,verbondenpartijenenweerstandsvermogenenrisicobeheersing.

Inditonderdeelkomenspecifiekeonderwerpenaanboddienietverplichtzijnomalsparagraafoptenemeninhetjaarverslag,maarwaarvoornaderetoelichtingwelisgewenst.Voorhetjaarverslagvande

Hoofdlijnen

Programma’s

Verplichte paragrafen

Overige paragrafen

6 7

Jaarverslag 2016

gemeenteAmsterdamgaathetomdevolgendeonderwerpen:bezuinigingsmonitorenfrictiekosten,stedelijkmobiliteitsfonds,duurzaamheid,investeringen,vereveningsfonds,rekeningISV(Investerings-budgetStedelijkeVernieuwing)ensubsidies.

Daarnaastis,opverzoekvandegemeenteraad,eenparagraafopgenomenwaarininzichtwordtgegevenindiversefondsenenreserves,zoalshetStedelijkMobiliteitsfondsenhetVereveningsfonds.Methetopnemenvandezeparagraaf,genaamdfondsenenreserves,wordtingegaanophetverzoekvandegemeenteraaddatisingediendinmotieB(aangenomenbijdeJaarrekening2015)enmotie1125(inzakehetrapportReservesEconomievandeRekenkamerAmsterdam).

TotslotishierookdeparagraafVoortgang aanbevelingen rekeningencommissie, ACAM en Rekenkameropgenomen.DezeparagraafgeeftdehuidigestandvanzakenvandeaanbevelingendiebijhetJaarverslag2016(envooreendeeleerder)zijngedaan.

Ditoverzichtgeeftperprogrammaenprogrammaonderdeeleenoverzichtvandebatenenlastenindejaarrekening,afgezettegendebegroting.

Debelangrijksteontwikkelingindebalanspostengedurende2016wordenindithoofdstuktoegelicht.ErisveelenergiegestokeninhetverenigenvandegeconsolideerdebalansendebijbehorendetoelichtingmetdeverslaggevingsrichtlijnenuithetBBV.Ditisgedaandoormiddelvanuitgebreideverloopoverzichten,waarbijdevermeerderingenenverminderingenzijnopgenomen,metdaarbijeengedetailleerdetoelichting.

Inhetlaatstedeelvanhetjaarverslagzijndefinanciëleoverzichtenopdetailniveauopgenomen.Hierinwordtinzichtgegevenininvesteringen,lopendekredieten,despecifiekeuitkeringen(SiSa)endenoglopendebezuinigingsmaatregelen.

Indezelijstwordteenverklaringgegevenvoordeafkortingendieinhetjaarverslagzijngebruikt.

HetJaarverslag2016wordtafgeslotenmetdecontroleverklaringvandeaccountant.

Alsuitwerkingvanmotie491(aangenomenbijdeJaarrekening2015)wordtbijdejaarstukkeneenoverzichtopgenomenmetdestandvanzakenvanalleaangenomenmotiesdienognietzijnafgedaan.Geziendeomvangvanditoverzicht,iservoorgekozenomhetoverzichtvoortgangmotiesalsinternetbijlagebijhetboektepresenteren.

Ookhetsubsidieoverzichtis,zoalsvoorgaandejarenookgebruikelijkwas,alsinternetbijlagegepubliceerd.

Overzicht van baten en lasten

Balans met toelichting

Bijlagen

Afkortingen

Controleverklaring accountant

Internetbijlagen

8

Jaarverslag 2016

8

Bestuurlijkehoofdlijnen 11.1 Inleiding 10

1.2 Sociaal 11

1.3 Bouwen,wonenenruimte 13

1.4 Economie,duurzaamheid,verkeerenvervoer,

dierenwelzijnenkunstencultuur 14

10

Jaarverslag 2016

1.1 Inleiding

In2014zijnwijgestartmethetuitvoerenvanhetcoalitieakkoord,datin2016volopstoomlag.Inhetonderwijsisvoorhuisvesting€120miljoengeïnvesteerdenwordtdelerarenbeursendescholenbeursvolopgebruikt.Hetvernieuwdestelselvoordeerfpachtisingevoerd.Eriseenforselastenverlichtingdoorgevoerdmetdeafschaffingvandehondenbelasting,dereclamebelastingendeprecario1.Erzijn6.000jongerenterugnaarschoolofnaarwerkbegeleid.Erwordenmeermensenbereiktmetdearmoederegelingen.MetdeAmsterdamseaanpakvoorstatushouderszijnruim223statushoudersbegeleidnaarwerk,717naareenopleidingen8.022naareenvoortrajectvooropleidingofwerk.Methetrenteresultaatover2015heeftvoorheteerstverminderingvandeschuldplaatsgevonden.DaarnaastzijnindeVoorjaarsnota2016,inhetverlengdevandehernieuwingvanhetcoalitieakkoord,deambitiesversterktenverbreedmetextraaandachtvoorthema’sdestadinbalansenschoon,heelenveiligeneenintensieve,versterkteenintegraleaanpakbijasielzoekers.Deuitvoeringhiervanisin2016ookdirectopgepakt.

Inhetkadervanhetprogrammadoorontwikkelingfinanciëleadministratie(DFA)vandegemeenteAmsterdam,heefteenintensievevoorbereidingplaatsgevondenvandeintroductievannieuweprocessenendeovergangnaaréénadministratie(van44)metingangvan2017.RaadencollegehebbendeaanbevelingenvandeenquêtecommissieFinanciëleFunctieomarmd.Hetcollegeisaandeslagmetdeaanbevelingenenligtopschemametdeuitvoeringervan.DeeersterapportagevanFinanciënopOrdeisinoktobermetdecommissieFinanciënbesprokenenpositiefontvangen.

Wehebben2016afgeslotenmeteengoedkeurendeverklaringvandeACAMvoordezerekening,eenrekeningresultaatvan€104,4miljoeneneenschuldvan€3,85miljard,diedaarmeenogsteedslagerisdanin2014.

Amsterdambeleeftmomenteelopvelefacetteneenforsegroei.NuhetinNederlandeconomischbetergaat,groeitdestadnogsneller.Inhetstraatbeeldisdeafgelopenjareninpopulairegebiedenvooraldegroeivanhetaantalbezoekerszichtbaar.DeschaalsprongwaarAmsterdamzichnuinbevindthangtsamenmetdetoenamevanhetaantalinwoners,bedrijvenenbezoekers.DegroeibiedtkansenvoorAmsterdammers,bijvoorbeelddoordatdewerkgelegenheidvooralleleeftijdenenopleidingsniveaustoeneemtenereenkwalitatiefhoogwaardigendiversaanbodaancultuur,horecaenwinkelsis.Daarnaastprofiterengebiedenaanderandvandestadvandegroeidoordatookhiernieuweontwikkelingenplaatsvinden.

Tegelijkertijdgaatdegroeigepaardmetoverlastvooromwonenden.Hettoenemendaantalmensendieindestadbewegen,verblijvenenrecreëren,leidtopmomenteneninsommigedelenvandestadtothinder,bijvoorbeelddoorgeluidsoverlastenvervuiling.Ookzijnerbewonersdiezichvervreemdvoelenvanhuneigenbuurtofplekkenindestadvermijden,bijvoorbeeldvanwegeeenverschralingvanhetaanbodvanwinkelsenhoreca.

Metdein2015gestartebestuursopdrachtStad in Balanszethetcollegeeropinomgriptekrijgenenknelpuntenaantepakken.Daartoezijndiversebeleidsagenda’sopgesteldenmaatregelengenomen.Wehebbenonderzoekgedaanommeerinzichttekrijgeninhetfeitelijkegebruikvandestadendebelevingdaarvandoorbewonersenondernemers.Ookzijndiverseexperimentenuitgevoerdomopkleineschaalnieuwetoepassingenuittetestenenbijsuccesteherhalenenopteschalen.EenvoorbeelddaarvanishetautovrijmakenvandePrinsengrachttijdensGaypride.In2016heeftdegemeenteraad€1miljoenbeschikbaargesteldvoorhetuitvoerenvanexperimenten.

Eind2016iscapaciteitvrijgemaaktomhetBinnenstad Offensief testartenomdeproblemenalsgevolgvandetoenemendedrukteaantepakken.Sinds1decemberbestrijden70agentenen70gemeentelijkehandhaverssamencriminaliteitenoverlastinhetgebiedomdeleefbaarheidteverbeteren.

1 Met uitzondering van de precario op terassen.

10 11

Jaarverslag 2016

Wezetteninopbehoudenverbeteringvandediversiteitvanhetwinkel-envoorzieningenaanboddoorconcentratiesvanwinkelsenhorecapuurgerichtopdesnelleconsumptiedoordetoeristtegentegaan.Voormonitoringenonderzoekisin2016€0,6miljoenbeschikbaargesteld.Metdeoprichtingvan1012InckrijgenwemeergripophetbeheervanvastgoedopdeWallen.DenieuwecitymarketingstrategierichtzichopdereputatievanAmsterdam,opcultuurparticipatiedoorbewoners,ophetaantrekkenvanbuitenlandsebedrijvenentalent,ennietmeeractiefophetaantrekkenvanmeerbezoekers.

Wewerkenhierbijnauwsamenmetbewoners,winkeliers,ondernemersverenigingen,vastgoedeigenaren,onderwijsinstellingenendetoeristischesector.HetBestuurlijkTeam‘Drukte’isvanstartgegaanenheeftdeambitieomdegripopdegroeivandestadteverstevigen.Nieuwemaatregelenzijnuitgewerktenwordendekomendetijdaangevuldmetverdergaandestappenomdedrukteindestadhethoofdtebieden.

Metnieuweuitgangspuntenvoorevenementenbeleidstuurthetcollegenadrukkelijkophetverhogenvandekwaliteitindeuitvoeringenhetreducerenvanoverlast.Vanaf2017heeftAmsterdameenzeerlimiterendhotelbeleidgebaseerdophetprincipe‘nee,tenzij’.Erwordtintensieverdanvoorheengehandhaafdophorecaovertredingenenvooreenschonestadheefthetcollege€11miljoenextraterbeschikkinggesteld.Ookwordtermeerruimtegecreëerdvoorfietserenvoetganger.OphetgebiedvanvakantieverhuurzijnflinkestappengezetdoorvergaandeafsprakenmetAirbnbtemakenendehandhavingopillegaleverhuurteintensiveren.

Deinstroomvannieuwevluchtelingendaaldefors.Hetbeheervandenoodopvangwerdperapril2016overgedragenaanhetCentraalOrgaanopvangAsielzoekersenslootofficieelop1augustus2016.Opdezelfdedatumopendehetasielzoekerscentrum(azc)Wenckebachwegwaar600vluchtelingenwordenopgevangen,waarvaneensubstantieeldeelstatushoudersgekoppeldaanAmsterdam.DegemeenteAmsterdamisgestartmetdeAmsterdamse Aanpak Vluchtelingen,waarversneldetoeleidingnaarwerk,opleidingenparticipatiestartendvanuithetazccentraalstaat.Deeersteresultatenvandenieuweaanpakzijnpositief.Hetaantalstatushoudersdatintrajectzitisgestegenvan63%naar73%.Mededoorintezettenoptijdelijkehuisvestingsprojectenzijn2.057statushoudersgehuisvestwaarmeedetaakstellingvan2016(nagenoeg)isbehaald.InNieuwWestisbijvoorbeeldStartblokRiekerhavengeopend.Eenlandelijkvoorbeeldvantijdelijkehuisvestingvoorerkendevluchtelingen,mededoormengingvanjongestatushoudersenjongerenenstudenten,inclusief‘buddy’project.

In2016heeftdetransitievandedriedecentralisatieszorg,jeugdhulpenwerk,verdervormgekregen.

Belangrijkuitgangspuntisdatdecliëntzoveelmogelijkzelfderegiehoudtopdeinrichtingvanzijnleven,professionalssluitendaaropaan.Watkaniemandzelf,alleenofmetzijnofhaarnaasten.DitheeftbijvoorbeeldvormgekregenindeinkoopWmodooraanbiedersinnovatieruimtetoetekennenvooranderevormenvanzorgeneenbetereaansluitingtussenformeleeninformelezorg.Tevensisbeslotenomhetwijkzorgstelselverderteversterkenviahetinvoerenvanalliantiesvanzorgaanbiedersinde22gebieden.Dealliantieszorgenvooreenherkenbaretoegangtotzorgwaarbijdeomslagwordtgemaaktvan‘uheeftrechtop’naar‘erisondersteuningalsudatnodigheeft’.VoordehulpbijdehuishoudingheeftAmsterdameennieuwemaatstafvastgesteldwaaraanallecliëntenmoetenwordengetoetst.DeuitsprakenvandeCentraleRaadvanBeroependeRechtbankAmsterdaminmei2016noodzakendegemeentehaarbeleidaantepassen.Cliëntendieniettevredenwarenkregenhetaanbodtijdelijkterugtekerennaarhunoudeureninafwachtingvanaanpassingvanhetbeleideneennieuwebeschikking.Omzorgmijdentevoorkomenheeftdegemeenteraadin2016beslotentotafschaffingvandeeigenbijdragevoorambulanteondersteuningendagbestedingper1januari2017enverlagingvandeeigenbijdragevooralleWmovoorzieningenpermedio2017.In2016heeftAmsterdamtevensingezetopondersteuningenwaarderingvanmantelzorgersenvrijwilligers,bijvoorbeeldviadeDagvandeMantelzorgendoordecampagne‘Amsterdambedanktzijnvrijwilligers’.DestadsdelenhebbenhetvoorzieningenaanbodaangepastzodatdezebeteraansluitbijdehuidigeWmo-doelstellingen.

1.2 Sociaal

12

Jaarverslag 2016

Methetvaststellenvanhet Koersbesluit Thuis in de wijk ishetuitgangspuntvanzelfregieookvoorbeschermdwonenenmaatschappelijkeopvangvastgelegd.Waarmensenvoorheen,vaakvia24-uurszorg,vanbegeleidwonenovergingennaar(begeleid)zelfstandigwonen,krijgenzenumaximalezelfstandigheid,inverhoudingtothetperspectiefvandepersoon.Voordezeomslagishetnodigomdekomendejarenstevigintezettenophetrealiserenvanwoonruimtevoordezedoelgroep.

In2016isAmsterdamgestartmetdeopzetendoorontwikkelingvaneenaantalgebiedsgerichteprogramma’sgerichtoppreventie:eenbredeaanpakomeenzaamheidtegentegaan,Age Friendly City, deAanpak personen met Verward GedragendeAmsterdamse Aanpak Gezond Gewicht.

In2016geeftdegemeenteraaddeSportvisievastgesteldenisaanzienlijkgeïnvesteerdinsportaccommodaties,clubhuizenendeaanlegvansportvelden.AmsterdamkanterugzienopeengeweldigEKatletiek,opeenUrbanSportsweekenverschillendeloopevenementen,veelalgekoppeldaaneenuitgebreidprogrammavanbreedtesportensideevents.

OphetgebiedvandejeugdhulpisteziendatderolvandelokaleOuder-enKindteamsendeSamenDOEN-teamssterkerisgeworden.In2016zijnmeerjongerenenoudersbereiktdoordezeteamsmetlichtejeugdhulp,opvoed-enopgroeiondersteuningenwaarnodigbredeondersteuningomdezelfredzaamheidtevergroten.

Destadgroeitsnelendatbetekentdatookdedrukopdeontwikkelingvanscholengrootis.Afgelopenjaarzijn27scholenopgeleverdeniseenaantalkavelsvooronderwijshuisvestinggereserveerd.Ruim2.000lerarenen215scholenhebbeninmiddelsgebruiktgemaaktvandeleraren-enscholenbeurzen,diedekwaliteitvanhetonderwijsendeprofessioneleontwikkelingvandocentenbevorderen.

ErisextrainzetopkansengelijkheidinhetonderwijsdoorhetprojectStadscholen020,waarmeeAmsterdamtwaalfbasisscholeninbuurtenmetgestapeldeproblematiekextraondersteunt.KansengelijkheidisookhetuitgangspuntbijhetaanboddatalleAmsterdamsepeutersvanaf2016minimaalzesuurperweeknaareenpeutervoorzieningmetvoorschoolkunnengaan.Sommigegroepenkinderenkunnenzelfsdaartwaalfuurperweekgebruikvanmaken.Ditaanbodwordtin2018uitgebreidnaarvijftienuurperweek.HetaantalvoortijdigschoolverlatersisgedaaldendaardoorbehalenmeerAmsterdamsejongerentot23jaareenstartkwalificatie.DegoedesamenwerkinginAmsterdamtussenonderwijs,zorg,leerplichtenjongerenpuntenisdaarbijcruciaalgebleken.

Meermensendedenin2016actiefmeeindestad,doortewerkenofteparticiperen.In2016hebbenwe5.927Amsterdamsewerkzoekendenaanhetwerkgeholpen.In2016zijn6.919jongerenterugnaarschoolofdirectnaarwerkbegeleid,waarhetdoel5.250was.Nadezomerisdewerkbrigadevanstartgegaan.Mensendienietviaderegulierewegaanhetwerkkonden,zijnviadewerkbrigademetveelplezieraanhetwerkomdestadopteknappen.Zoslaanwetweevliegeninéénklap.Ookdooractieveinzetopparticipatiehebbenweervoorgezorgddatveelmeermensenmeedoenindestad.In2016zijn18.000Amsterdammersmeteenafstandtotdearbeidsmarktwaarlangetijdgeencontactmeeisgeweest,weergesproken.Intotaalsprakenwe5.000mensenmeerdanvorigjaar.Waarnodigzijnzenaarpassendehulpbegeleidenwaarmogelijkzijnzijviatrajectenofvrijwilligerswerkactiefgaanparticiperen.DedoelenvanhetprogrammaMeedoen Werkt! zijndaarmeeruimschootsbehaald.Wehebbenbovendienmeermensenbereiktmetdearmoedemiddelen.MeerAmsterdammershebbenbijvoorbeeldeenstadspas,makengebruikvandescholierenvergoedingofvandetegemoetkomingindemeerkostenvoorchronischzieken.OokopdiemanierzorgenweervoordatiedereeninAmsterdammeekandoen,ongeachtdediktevandeportemonnee.Datisbelangrijk,wantondanksdeaantrekkendeeconomieblijftdefinanciëlepositievanminimakwetsbaar.

Indezomervan2016vonddezeersuccesvolleenfeestelijkeEuroprideplaats.Zo’n600.000mensenhebbeninAmsterdamdevrijheidgevierdenzichsterkgemaaktvoorgelijkerechtenenacceptatievanLHBTI’ersinalleEuropeselanden.

In2016heeftdeAmsterdamsegemeenteraadopvoorstelvanhetcollege€10miljoenvrijgemaaktalscollectievetegemoetkomingaandeAmsterdamseJoodsegemeenschap.Ditgebaarisbedoeldomrechttezettenwatrechtgezetkanwordennadebureaucratischeopstellingvanhetgemeentebestuurjegens

12 13

Jaarverslag 2016

JoodseAmsterdammersdienadeoorlogterugkeerdennaardestadenerfpachtmoestenbetalen.DitnaaraanleidingvanhetrapportOpenstaandeRekeningenvanhetNIOD.

In2016is1012Incopgericht,samenmetSyntrusAchmeaRealEstateandFinanceenwoningcorporatieStadgenoot.Hetdoelisduurzaaminvestereninmaatschappelijkedoelstellingeninhetgebied,enmetalseffectomdeleefbaarheid,kwaliteitendefunctiemenginginhetgebiedteverbeteren.RabobankPensioenfondsenhetBedrijfspensioenfondsvoordeLandbouwinvesterendekomendejarensamen€60miljoeninhetgebied,enStadgenootheefthetvastgoedvandochterNVStadsgoedingebracht.DegemeenteAmsterdamzetteeenleningvan€21miljoenaanStadgenootominaandelenkapitaal.

HetaantalAmsterdammersgroeidein2016metruim15.000personen.Diegroeiisaljarenhoog.In2016isdaaromdeontwikkelstrategievoordemiddellangetermijnvastgesteld(Koers2025,RuimtevoordeStad)enzijnaantalconcreteprojectenin2016verderopgepakt.Eristotenmet2022voldoendeplanvoorraadomjaarlijksminimaal5.000woningenterealiseren.Daarmeezorgenweervoordatertempokanblijvenindebouwvanwoningen.In2016zijninAmsterdam5.705woningeninaanbouwgenomenenzijnerruim1.370woningenbijgekomendoorhettransformerenvanongebruiktekantoorpanden.Vanhetaantalnieuwewoningenin2016bestaatbijnaeenkwartuitsocialehuurwoningenvancorporatiesennogeenseenkwartuitmiddeldurehuurwoningen.Desterkaangetrokkenmarktvraagnaarwoningenenandervastgoedheeftin2016wederomvooreenhooggronduitgifteniveaugezorgd.In2016zijngeslaagdetendersuitgevoerdvoordiverseontwikkelprojecten;onderandereindeHouthavens,CAN-gebied,Sloterdijk,KopWeespertrekvaart,Amstelkwartier,SteigereilandenPodiumLelylaan.Naastdegebiedsontwikkelingsprojectenisdoorspecifiekeprojectteamsgewerktaandetijdelijkehuisvestingvanstatushouders,transformatievanbestaandvastgoed,zelfbouw,studenten-enjongerenhuisvesting,woningbouwpromotieenvastgoedmarketing.

Medio2016ismetdeinvoeringvanhetnieuweeeuwigdurendeerfpachtstelselvoornieuwegronduitgifteneenbelangrijkemijlpaalbereikt.Deoverstapregelingiseind2016vastgesteldinhetcollegewaarnahetinjanuari2017deinspraakisingegaan.

In2016hebbenveleAmsterdammersenorganisatiesmeegedachtengesprokenoverdeSprongoverhetIJ,eennieuweverbindingoverhetIJ.Eriseengrotebetrokkenheid,dieookblijktuitdeinspraakoverhetprincipebesluitvanbegin2017omtekiezenvooreenfietsersbrug.

Deverbredingvanhuurdersondersteuningnaarbewonersondersteuningisgemaaktmet!WOON,waarhuurderseneigenaar-bewonersterechtkunnenmetvragenenklachtenoverwonen.

In2016isdeindeStructuurvisiegeagendeerdeWatervisieAmsterdam2040vastgesteld,waarmeeeenbelangrijkonderdeelvandeAmsterdamsepubliekeruimteeenintegraalentoekomstgerichtontwikkelingskaderheeftgekregen.In2016isdoorWaternet90,6miljoenm³aandrinkwatergeleverd.Datis2%meerdanverwacht.Degroeivanhetwaterverbruikkomtvoortuitdegroeivandestadendegroeivanhetaantaltoeristen.Dekwaliteitvanhetgeleverdewaterheeftdedaarvoorvastgesteldenormovertroffen.In2016isdegrondslagvoor2017voorderioolheffingherzien.Grootverbruikersgaanbijeenverbruikbovende300m3eentariefopbasisvanditverbruikbetalen.Particulierenbetalen€22,50minder.

Dekwaliteitvanhandhavingophetwaterwordtverbeterd.Ondermeeromdatviainformatiegestuurdeactiesissamengewerktmetdepolitie.Ookisdevaarsnelheidopdegrachtenverlaagdvan7,5naar6kilometerperuur.VerderisbijdeSloterplaseenzwemstrandjegecreëerd.

1.3 Bouwen, wonen en ruimte

14

Jaarverslag 2016

Inhetkadervande Uitvoeringsagenda Mobiliteit zijnookin2016denodigemaatregelengenomenomAmsterdambereikbaarenaantrekkelijktehouden.DeMuntisafgeslotenvoordoorgaandautoverkeerominditgebiedmeerruimtetecreërenvoorvoetgangerenfietser.Hetautoverkeerwordtbeterdoordestadgeleidviaderingenerkomenmeergaragesomderuimtebetertebenutten.DevoorbereidingvoordebouwvandeSingelgrachtgarageendeWilibrordusgarageisin2016ganggezet.Weblijveninzettenopbereikbaarheid,hetbeterregulerenvandeverkeersstromeneneenslimenefficiëntgebruikvanderuimte,doorhetgebruikvaninnovaties.VanuithetactieprogrammaSmart MobilityisdaarnuookmeeraandachtvoorgekomenenwordtuitvoeringgegevenaaneendigitaalbereikbaarheidsplatformZuidasenMAAS,hetcrowdmanagementsysteemenhetprogrammazelfrijdendvervoer.In2016isookgestartmetdevoorbereidingvandeaanbestedingvoorhetdoelgroepenvervoerwaarbijinnovatieenmobilityasaservice,vooropstaan.

DaarnaastzijndiverseanderemaatregelenuitdeUitvoeringsagendaMobiliteitgerealiseerd(zoalsOVfietsstraatSarphatistraat,deversneldevernieuwingvanhetLeidseplein,hetuitrollenvandeRodeLopermeteennieuweEntreevoordestadendeaanpakvanparkeeroverlastopdeGroenburgwal),diemeerruimtecreëren,dedoorstromingindestadverbeterenenzorgenvoorbetereverbindingenindeverschillendedelenvandestad.

DeADAM-regelingisverlengd.Metdezeregelingkunnenminimaéénkeerperjaarmethunhuisdiergratisnaardedierenarts.

In2016zijnbelangrijkestappengezetnaareengroenerenleefbaarderAmsterdam.In2016iseenstartgemaaktmetdeinvesteringenvantientallenmiljoeneninhetopknappenvandeopenbareruimte,indeaanlegvanbuurtparken,devernieuwingvanstadsparkenendereinigingvanstraten,pleinenenbuurten.Zozijnin2016structureelvervuildeplekkenaangepakt,dezogenaamdehotspots,enhetschoonhoudenvanevenementen.OokzijninonderanderehetAmsterdamseBoseninZuidOost(KruitbergenGravesteijn)projectenuitgevoerddiehetachterstalligonderhoudopgroenenstratenhebbenweggewerkt.

In2016iseenaantalbelangrijkebesluitengenomenomAmsterdamduurzamertemaken:heteerstestedelijkeplanvoordeinzamelingenverwerkingvanafval,eenstrategieomAmsterdamaardgasloostemakenennajarenlangepolitiekediscussieeenbesluitoveruitbreidingvandemilieuzonesomdeluchtschonertemaken.UitdemonitorStaat van Duurzaam Amsterdamblijktdatdebenodigdeinhaalslagopduurzaamheidingangisgezet.Zoisermeerduurzameenergieopgewektenerzijnmeerwoningengeïsoleerd.MooieresultatenzijndeafsprakenmetdecorporatiesoverlabelstappenendeafsprakenmethetGVB,taxibrancheenBOVAG,zodathetOV,taxi’senbestelvoertuigenin2025uitstootvrijzijn.OpstraatenvoordeAmsterdammerszijndeveranderingenookzichtbaar.Zoiseronderanderemeerplastic,drankenkartonsentextielgescheideningezameld,ishetaantaloplaadpuntenvoorelektrischvervoerweergegroeidenzijnzonnepanelenopdakenvanbijvoorbeeldscholengeplaatst.

DeinternationalepositievanAmsterdamisverstevigddoorhetaantrekkenvanmeerdan150nieuwebuitenlandsebedrijvendiena3jaar3.312banenhebbengecreëerd,hetstartenmethetprogrammaAmsterdam Trade enverderegroei(17%)vanhetaantalinternationalsdatgebruiktmaaktvanhetExpatcenterAmsterdam.Daarnaastisin2016ingezetopeenDeltaplanInternationaalOnderwijs,omtezorgenvoormeerplekkenvoorinternationalekinderenopinternationalescholenenookinhetreguliereonderwijs.Eind2016ishetnieuweKunstenplan 2017-2020vastgesteld.Desubsidiëringismeeropafstandgezet.DeuitbreidingvansubsidiemogelijkhedenbinnenhetKunstenplaneneentoenamevanhetbudgetmoetenleidentotmeerruimtevoornieuwtalent,vernieuwingenexperiment.MeteenAmsterdamsebasisinfrastructuurvan21instellingenensubsidieregelingenbijhetAmsterdamsFondsvoordeKunst(AFK)makenwedesubsidiëringeenvoudigerenflexibelerenstimulerenweinnovatieensamenwerkingmeer.Hetiseennieuwemaniervansubsidiering,waarbijhetAmsterdamsFondsvoordeKunsteendeel

1.4 Economie, duurzaamheid, verkeer en vervoer, dierenwelzijn en kunst en cultuur

14 15

Jaarverslag 2016

vandeKunstenplansubsidiesverstrektenmeerinnovatieendynamiekmogelijkmaakt.DeaanvragendieinditkaderzijngedaanzijntijdigdoordeAmsterdamseKunstraadenhetAmsterdamsFondsvoordeKunstbeoordeeld.

Inoktoberheeftdegemeenteraadde Visie Zuidas 2016vastgesteld.Hieriseenuitgebreidparticipatietrajectaanvoorafgegaan.ZuidasisinrelatiefkortetijduitgegroeidtoteenstukjeAmsterdammetinternationaleallure.Tegelijkertijdwordthetooksteedsmeereenlevendigestadswijk.EnZuidasisnognietaf,integendeel.Zuidasstaataandevooravondvaneenomvangrijkebouwoperatie:deaanlegvanZuidasdok.

Voordegemeentelijkeorganisatiewas2016opnieuweenjaarwaarinopveleterreinenhardgewerktisaandeuitvoeringvandeambitiesvanhetcollege.Datgeldtnetzohardvoordezichtbareuitvoeringop,aan,inofonderde(nieuwe)straatofachterdebalie,alsdeondersteunendefunctiesdieminderdirectzichtbaarzijn,maarnetzobelangrijk.Hetcollegeheeftgrotewaarderingvoorhetenthousiasme,deinzetenvolhardingwaarmeegewerktis.

Almetalzijnookin2016belangrijkestappengezetinhetrealiserenvanonzeambitiesvoordeAmsterdammersendestad.ZodatAmsterdamervooriedereenisenvaniedereenblijft.Datkanalleenmaarsamenmetdestadendaaromdankvooreeniedersbijdrage,Amsterdammers,ondernemers,organisatieseninstellingen.

16

Jaarverslag 2016

16

Financiëlehoofdlijnen 22.1 Inleiding 18

2.2 Rekeningresultaatjaarverslag2016 54

2.3 Reservesenvoorzieningen 23

2.4 Schuld 23

2.5 Weerstandsvermogen 24

2.6 Bezuinigingenenfrictiekosten 24

2.7 Balans 26

2.8 Overigeonderwerpen 27

18

Jaarverslag 2016

DezeparagraafbevatdefinanciëlehoofdlijnenvoordegemeenteAmsterdamover2016.Inparagraaf2.2wordtophoofdlijneningegaanophetrekeningresultaat.HierbijwordtperprogrammaaangegevenwelkemutatieszichhebbenvoorgedaantenopzichtevanNajaarsnota2016enwordtingegaanophetrekeningresultaat.Indeparagrafen2.3-2.8wordtingegaanopeenaantalspecifiekeonderwerpendiedirectbetrekkinghebbenophetdoordegemeentegevoerdefinanciëlebeleid.

Hetjaarrekeningresultaatover2016bedraagt€159,8miljoenpositief.NabestemmingsvoorstellenbedraagthetbijdeVoorjaarsnotatebetrekkenrekeningresultaat€104,4miljoen.Hieronderisopgenomenhoehetresultaatisopgebouwd.

Bedragenx€1miljoen

+=positiefsaldo Rekening Begroting Begroting Rekening Verschil 2015 2016 2016 2016 Rekening Programma (najaarsnota) Begroting

1Dienstverleningeninformatie -72,6 -64,1 -61,7 -79,5 -17,8

2Openbareordeenveiligheid -130,5 -147,4 -147,9 -142,1 5,8

3Verkeerenopenbareruimte -317,5 -304,4 -306,8 -307,6 -0,8

4Werk,inkomenenparticipatie -349,9 -354,5 -356,4 -359,4 -3,0

5Onderwijs,jeugdendiversiteit -473,8 -493,7 -499,2 -466,5 32,7

6Welzijn,zorgensport -560,5 -583,6 -574,1 -561,2 12,9

7Economieencultuur -210,6 -206,1 -239,7 -227,6 12,1

8Duurzaamheidenwater -65,9 -66,2 -67,3 -56,6 10,7

9stedelijkeontwikkelingenwonen -109,3 -42,7 -48,7 -31,5 17,1

10BestuurenOndersteuning -114,6 -90,4 -92,7 -113,4 -20,7

Algemenedekkingsmiddelen 2.557,2 2.353,1 2.443,2 2.505,3 62,1

Rekeningresultaat 159,8

Waarvan bestemd voor:

- Schuldaflossing -/- € 55,7

- Overige bestemmingsvoorstellen /+ 0,3

Resultaat voor Voorjaarsnota € 104,4

Eendeelvanhetresultaatwordtconformdenotarentestelsel(raadsbesluitd.d.5-11-2014)ingezetvoorschuldreductie.Datdeelbedraagt€55,7miljoenenbestaatuithethogerdanbegroterenteresultaat(€35,32miljoen),hetresultaatuitdeverkoopvandeelnemingen(€19,2miljoen1)eneendeelvanhetresultaatvanverkoopvanvastgoed(€1,2miljoen3).Daarnaastwordtvoorpersaldo€0,3miljoenpositief

2.1 Inleiding

2.2 Rekeningresultaat Jaarverslag 2016

1 Nader toegelicht en onderbouwt in de paragraaf Algemene dekkingsmiddelen, Financiering

2 Het totale directe (cash-)effect van de verkopen en de liquidatie is een verlaging van de schuldpositie van de gemeente met

€ 24,3 miljoen in 2016. Het boekhoudkundige resultaat bedraagt € 21,1 miljoen in 2016. Deze € 21,1 miljoen is tevens de

voorgestelde dotatie aan de reserve schuldreductie, waarvan bij Najaarsnota 2016 reeds € 1,9 miljoen gedoteerd is, waardoor

€ 19,2 miljoen bij de jaarrekening wordt bestemd voor de reserve bijdrage schuldreductie.

3 Het totale (cash-)effect uit de verkoop vastgoed bedraagt € 18 miljoen. Het boekhoudkundige resultaat is € 16 miljoen waarvan

€ 14,8 miljoen worden aangewend voor de zogenaamde vastgoedknoop (pagina 72 van de Voorjaarsnota 2016). De resterende

€ 1,2 miljoen worden gedoteerd aan de reserve schuldreductie.

18 19

Jaarverslag 2016

aanoverigebestemmingsvoorstellengedaan.Dezevoorstellenzijnhetgevolgvanraadsbesluiten,voorgeschrevenverantwoordingsregelsofadministratievetechniek.

Ditsaldobestaatuitdevolgendeposten.■ Conformhetraadsbesluitvan21december2016‘InstemmenmethetbestedingsvoorstelJeugd

vrijvalnoodfondsZorg,WerkenJeugdzorg’stellenwijvoor€10miljoentebetrekkenbijdevrijvalvanhetnoodfondsdatbijdeVJN2017wordtgeëffectueerd.

■ Voortsstellenwijvoor€2,3miljoentedoterenaandereservenieuweKalfjeslaan.■ Wijstellenvooreenbedragvan€0,5miljoentedoterenaandereserveraadsonderzoekengriffie.■ Ookstellenwijvooreenbedragvan€1,0miljoentedoterenaandeintestellenbestemmingsreserve

‘OogstvandeFloriade’.■ Totslotwordtvoorgesteldeenextraonttrekkingaandefrictiekostenreservetedoenvan €14,1miljoenvoorhogeredanbegrotefrictiekosten.

Ophoofdlijnenishetrekeningresultaatalsvolgtopgebouwd.Dealgemenedekkingsmiddelenlateneenpositiefresultaatzienvan€62,1miljoen,metnamedoorhetrenteresultaatendeverkoopvandeelnemingen.Opdeprogramma’s5–9ispersaldosprakevaneenpositiefresultaatvan€85,5miljoen.Bijdezeprogramma’sissprakevanlagerelastenbijondermeerinkoopjeugdzorg,deWmoenhulpbijhethuishouden,eneenlangereaanloopfasevanprojectenbijhetprogrammaEconomieencultuur.Daarnaastissprakevaneentoenamevandeinkomstenvoordeafvalstoffenheffingenreinigingsrecht,eneenpositiefresultaatvoorWABO-vergunningen(bouwleges)dooreenaantrekkendegroeiindebouwsector.

Daartegenoverheeftprogramma1eennegatiefresultaatvan€17,8miljoenvanwegetegenvallersvooronderandereContactcenterAmsterdam(CCA).Ookissprakevaneennegatiefresultaatopprogramma10,medealsgevolgvanhetopwaartsbijstellenvandevoorzieningpensioenenDB-ledenenwethouders.Hetrekeningresultaatwordthieronderperprogrammanadertoegelicht.

Programma 1 Dienstverlening (negatief € 17,8 miljoen)Hetnegatieveresultaatisondermeerhetgevolgvan:■ Eennegatiefresultaatvan€5,9miljoeninverbandmethetnietkunnendoorbelastenvande

gemaaktekostenvoorhetContactcenterAmsterdamCCA(€4miljoen)enhogereinhuurlastenvoorhetContactcenterAmsterdam(€1,9miljoen).

■ Eennegatiefresultaatvan€5,2miljoenvoorfrictiekostenvoorhetproject1Stad,1Dienstverleningenopbasisvanraadsbesluitprogrammapostkanaal.Conformhetimplementatieplan1Stad,1Dienstverleningwordenindeperiode2013-2020frictiekostengemaaktwaarvan€4,7miljoenin2016.DaarnaastzijnervoorhetprogrammaPostkanaal,opbasisvaneeneerderraadsbesluit,in2016

€0,5miljoenaanfrictiekostengemaakt.■ Eennegatiefresultaatvan€2,8miljoenvanwegehogerelastenvoorklantcontactkanalenveroorzaakt

doorondermeerhogereinhuurlastenvoordeStadslokettenenhetContactcenterAmsterdam(CCA)enOperations.

Programma 2 Openbare orde en veiligheid (positief € 5,8 miljoen)Hetpositieveresultaatishetgevolgvan:■ Eenpositiefresultaatvan€2,6miljoenvoornietafgerondeplannenin2016zoalsTop600/1000en

bedreigdeinstellingenwaarvoorincidenteelmiddelennaar2017wordenovergeheveld.■ Eenpositiefresultaatvan€1miljoenvoorlagerepersoneelslasten,doordatin2016sprakewas

vanmeer(incidentele)vacatureruimtedangewoonlijk,vanwegevereistespecifiekekwaliteitenvanmedewerkers.

■ Eenpositiefresultaatvan€0,8miljoenvoorlagerelastenvoorbrandweerencrisisbeheersing.■ Eenpositiefresultaatvan€1,4miljoenvooreenlagervastgesteldsubsidiebedragvoorSpirit (circa€0,3miljoen),lagerelastendoorlatereopleveringvanhetPenitentiairComplexZaanstad (circa€0,2miljoen),eenpositiefresultaatvoorgebiedsgerichtwerken(€0,3miljoen),enoverige

lagerelasten(intotaalcirca€0,6miljoen).

20

Jaarverslag 2016

Programma 3 Verkeer en openbare ruimte (negatief € 0,8 miljoen)Hetnegatieveresultaatishoofdzakelijkhetgevolgvan:■ Eenpositiefresultaatvan€5,2miljoenvoorParkerenveroorzaaktdoorhogerebatenvoor

garageparkeren(€1,5miljoen)enlagerelastenvanwegeprojectendiezijnvertraagd,vrijvalvanparkeergarageP10enlagereafschrijvingslasten(totaal€3,7miljoen).

■ Eenpositiefresultaatvan€2,2miljoenvoorVeren.Ditbetrefthoofdzakelijkeensubsidie(beterbenutten)van€1,8miljoenvanhetRijkvoordeaanschafvanheteersteextraIJ-veerdienietalsbatemaaralslagerelastwasbegroot.Verderissprakevan€0,4miljoennietbegroteoverigeopbrengsten.

■ Eennegatiefresultaatvan€8,8miljoenvoordiversemutatiesingebiedsgerichtwerkenvoorwegen,stratenenpleinen.

■ DefinanciëleeffectenvandeNoord/Zuidlijnhebbengeeneffectophetresultaatvanwegeeengelijkblijvendtotaalprojectbudget.DehogerebatenvoordeNoord/Zuidlijnvan€121,9miljoenbetrefteenverschuivingvandepostenrisico’senonvoorziennaardepostbouwkosten.TegenoverdezebatenstaatdanookeenhogeretoevoegingaandereserveNoord/Zuidlijn.

■ Definanciëleeffectenvanstraatparkerenhebbengeeneffectophetresultaatvanwegeeendotatieaandereserve.Detoenamevanhetaantalbetalendebezoekersenhogereinkomstenuitopgelegdenaheffingsaanslagen(€3,2miljoen)enlagereuitvoeringskostenvoorparkeren(€2,1milj0en)zijngedoteerdaandereserveMobiliteitsfonds.

Programma 4 Werk, inkomen en Participatie (negatief € 3,0 miljoen)Hetnegatieveresultaatisondermeerhetgevolgvan:■ Eennegatiefresultaatvan€5,8miljoendoorlagereopbrengstenvoorbijstandsverlening.Doorde

invoeringvandekostendelersnormzijnmeerbijstandsgerechtigdenmeteenuitkeringsschuldnietinstaatomdezeaftebetalen.

■ Eennegatiefresultaatvan€7,7miljoendooreenstijgingvanhetaantaluitkeringsgerechtigden,voornamelijkdooreengrotereinstroomvanstatushoudersenlatereuitstroomvanuitkeringsgerechtigdennaardeAOW(doordeverhoogdeAOWleeftijd).

■ Eenhogereonttrekkingaandiversereservesvanpersaldo€10,1miljoendoormetnamedehogerelastenbijInkomen.

Programma 5 Onderwijs, Jeugd en diversiteit (positief € 32,7 miljoen)Hetpositieveresultaatisondermeerhetgevolgvan:■ Eenpositiefresultaatvan€33,0miljoendoorlagerelastenbijhetprogrammaonderdeelJeugd,

waarvan€20,9miljoenhetgevolgisvandeafrekeningoverhetjaar2015(inclusiefvrijvalfonds €10miljoen)en€12,1miljoenbetrekkingheeftop2016.Delagerelastenin2016zijnhetgevolgvan

lagereuitgavenopcontractenspecialistischejeugdhulpinstellingen(€9,3miljoen)eneenlagerdanverwachtevraagnaarhetpersoonsgebondenbudget(€2,8miljoen).

■ Eennegatiefresultaatvan€2,1miljoendoorhogerelastendooronderwijshuisvestingvanwegeextrakostenvoorhetbeheervanschoolgebouwen,gezondeschoolgebouwen,sloopkostenenhogerekapitaallasten.

Programma 6 Welzijn, sport en zorg (positief € 12,9 miljoen)Hetpositieveresultaatisondermeerhetgevolgvan:■ €19miljoenlagerelasten,verdeeldovermeermaatschappelijkedienstverlening(€9miljoen),

vervoer-enwoonvoorzieningen(€5miljoen),opvangenzorgvandaklozen(€3,6miljoen),vrouwenopvangenopvangvanasielzoekers(€2,6miljoen).

■ Eennegatiefresultaatvan€4miljoenvoordeactiviteitengezondheidszorgdoordatingevuldetaakstellingennietwordengerealiseerd.

■ Eennegatiefresultaatvan€3,2miljoenvoorhogerelastenvoorzoweldeexploitatiealshetdagelijkseonderhoudvansportaccommodaties.

■ Eennegatiefresultaatvan€2miljoenvoorsportactiviteitenbijstadsdelen.

Programma 7 Economie en cultuur (positief € 12,1 miljoen)Hetpositieveresultaatishetgevolgvan:■ Eenpositiefresultaatvan€4,5miljoenophetregiobudgetPlatformRegionaalEconomischeStructuur

(PRES)dooreenlangereaanloopfasenaardeuitvoeringvandiverseprojecten,waardoormiddelenlatertotbestedingzullenkomen.

20 21

Jaarverslag 2016

■ Eenpositiefresultaatvan€5,0miljoenopeconomischestructuurmiddelen,dooreenlangereaanloopfasenaardeuitvoeringvandiverseprojecten,waardoormiddelenlatertotbestedingzullenkomen.

■ Eenpositiefresultaatvan€1,6miljoendiemetnameveroorzaaktwordtdooreenteruglopendebezettingopdemarktenlagerelastenvoorVerbeterenondernemersklimaat.

Programma 8 Duurzaamheid en water (positief € 10,7 miljoen)Hetpositieveresultaatisondermeerhetgevolgvan:■ Eenpositiefresultaatvan€7,4miljoendooreentoenamevandeinkomstenvoorde

afvalstoffenheffingenreinigingsrechtalsgevolgvanareaaluitbreiding,eneendalingvandelastenvoorafvalstoffenheffingeneenpositiefresultaatvan€1,8miljoenopkwijtschelding.

■ Eenpositiefresultaatvan€2,0miljoenvoorLuchtkwaliteitvoorderealisatievaneenuitstootvrijopenbaarvervoer.

Programma 9 Stedelijke ontwikkeling en wonen (positief € 17,1 miljoen)Hetpositieveresultaatisondermeerhetgevolgvan:■ Eenpositiefresultaatvan€17,9miljoenvoorWABO-vergunningen(bouwleges)dooreen

aantrekkendegroeiindebouwsector.DitisvooralzichtbaarindestadsdelenOost(€8,5miljoen),Zuidoost(€2,8miljoen)enNoord(€2,2miljoen).

■ Eenpositiefresultaatvan€6,0miljoendoordetoenamevanhetaantalopdrachteneneenhogereproductiviteitbijstedenbouwkundigeplannen.

■ Eennegatiefresultaatvan€6,1miljoenvoorVastgoedalsgevolgvandeverkoopvanpandenvoor €1,2miljoenenhetafboekenvanderesterendeboekwaarden(€5,9miljoen).■ Eennegatiefresultaatvan€9,5miljoenvoorGrondenOntwikkelingafwijkingenalsgevolgvan

discrepantiestussendebatenendelasten.■ DebudgettairneutraleopheffingvanhetStimuleringsfondsVolkshuisvestingiszichtbaarinde

realisatiecijfers.Inverbandmetdeopheffingzijndegrondexploitaties,reservesenvoorzieningenuithetGronddeelvanhetStimuleringsfondsVolkshuisvestingovergeheveldnaarhetVereveningsfonds.DaarnaastiseendeelvanuithetGronddeelovergegaannaardereserveVastgoeddeelStimuleringsfondsVolkshuisvesting.

Programma 10 Bestuur en organisatie (negatief € 20,7 miljoen)Hetnegatieveresultaatisondermeerhetgevolgvan:■ Eennegatiefresultaatvan€4,9miljoen,datbestaatuitnietbegrotelastenvoorhetprogramma

‘InnovatieenSlagvaardigDoen’,datonderanderedeFocusAanpak,deChiefTechnologyOfficer(Innovatie)eneendeelvanDataLabomvat.

■ Eennegatiefresultaatvancirca€17,5miljoenalsgevolgvanhetopwaartsbijstellenvandevoorzieningpensioenenDB-ledenenwethoudersbijdervePersoneelenOrganisatieadvies.

Algemene dekkingsmiddelen en bedrijfsvoering (positief € 62,1 miljoen)Hetpositieveresultaatvan€62,1miljoenisondermeerhetgevolgvan:■ Eenpositiefrenteresultaatvan€35,3miljoenin2016omdatminderisgeleenddanbegroot,de

gemeentegoedkoperkonlenendoordegunstigerenteniveausopdegeld-enkapitaalmarktendevrijvalvanderenterisicobufferdieongebruiktblijftomdatzichgeenrentestijgingheeftvoorgedaan.Ditwordt,volgensbesluitvormingdoorderaadbijvaststellingvandenotaRentestelsel,ingezetvoorschuldaflossing(endaarvoorgedoteerdaandereserveinzetschuldaflossing);

■ Eenpositiefresultaatvan€17,2miljoenvoorhetverkopenvanhetbelangvandegemeenteinN.V.HetHavengebouwAmsterdamenGlasvezelnetAmsterdamB.V.Deelnemingen.Hetresultaatopdeelnemingenbedraagthierdoortotaal€119,7miljoen.Ditwordt,volgensdeafsprakeninhetcoalitieakkoord,ingezetvoorschuldaflossing(endaarvoorgedoteerdaandereserveinzetschuldaflossing);

■ Eenpositiefresultaatvan€9,4miljoenvoorhetgemeentefondsvanwegeeenpositieveontwikkelingvandeaantallenopbasiswaarvanhetgemeentefondswordtverdeeld(€2,1miljoen),eentoenamevandedecentralisatie-enintegratie-uitkeringen(€4,6miljoen)enOverigeontwikkelingen(€2,7miljoen).Detoenamevandedecentralisatie-enintegratie-uitkeringenheefteentegenhangerindeverschillendeprogramma’senisgemeentebreedneutraal,deaanpassingvandeaantallenendeoverigeontwikkelingen(€4,8miljoen)leidentoteengemeentebreedvoordeel.Ditzijndeeffecten

22

Jaarverslag 2016

vandedecembercirculairevanhetgemeentefondsdieinverbandmetdemaandvanverschijningvandecirculairenietindebegrotingverwerktwordenenleidentoteenafwijkingindejaarrekening.

■ Eenpositiefresultaatvan€9miljoeninkomstenvoorBelastingendoorhogereopbrengstenvoortoeristenbelasting(€6,2miljoen)mededoorafwikkelingsverschillenovereerderejarenenhogereopbrengstenOZBdoorareaaluitbreiding(€2,8miljoen).

■ Eennegatiefresultaatvan€20miljoenalsgevolgvanondermeerdedotatieaandereservebudgetoverhevelingrestantenincidentelemiddelenvan€32,8miljoen.

Totale baten en lasten naar categorieInonderstaandefigurenzijndetotalegerealiseerdebatenenlastenin2016vandegemeenteAmsterdamonderverdeelnaarcategorie.Bijdelastenmakenwedetotaleuitgavenperbeleidsprogrammainzichtelijk,bijdebatengevenwedeinkomstenbronweer,verdeeldnaarfinancieringsbron.

Baten (inkomsten) per categorie in 2016

€ 6,8miljard

Gemeentefonds

Specifiekeuitkeringen

LokaleBelastingenenLeges

Parkeergelden

Erfpacht

Reserves(onttrekkingen)

Overigeeigeninkomsten/internebaten

€ 6,7miljard

1 Dienstverleningeninformatie

2 Openbareordeenveiligheid

3 VerkeerenOpenbareRuimte

4 Werk,inkomenenparticipatie

5 Onderwijs,jeugdendiversiteit

6 Welzijn,zorgensport

7 Economieencultuur

8 Duurzaamheidenwater

9 Stedelijkeontwikkelingenwonen

10Bestuurenondersteuning

A Algemenedekkingsmiddelen

Lasten (uitgaven) beleidsprogramma in 2016

22 23

Jaarverslag 2016

Bedragenx€1miljoen

10.000

9.000

8.000

7.000

6.000

5.000

4.000

3.000

2.000

1.000

0

2012 2013 2014 2015 2016

Voorzieningen

Reserveafkoopsommenerfpacht

Bestemmingsreserves

Algemenereserve

Indeafgelopenjarenheeftde‘Bestuursopdrachtopschonenreserves’geleidtoteenaanzienlijkedalingvanhetaantalreserves(envoorzieningen).Hetcollegewasin2016wederomterughoudendbijhetdoenvanvoorstellenvoorhetinstellenvannieuwereserves.In2016isde‘beleidsnotareservesenvoorzieningen2017’voorbereid,waarmeehetverderterugbrengenvanhetaantalreservesenvoorzieningenwordtgerealiseerd.Debestuursopdrachtrichtzichvooralophetverbeterenvanhetinzicht.Hijheeftgeenfinanciëledoelstelling,hetfinanciëleeffectvandeopschoningismedeomdieredengering.Onderstaandegrafieklaatditzien.

Degrafiektoontophoofdlijnendeontwikkelingvandereservesendevoorzieningenindeafgelopenvijfjaar.Tenopzichtevan2015zijndevoorzieningenaanzienlijkafgenomenendereserveslichttoegenomen.Devoorzieningendaaldenin2016met€262miljoen(-33%),dereserveafkoopsommenerfpachtnamtoemet€81miljoen(+2%),deoverigebestemmingsreservesstegenmet€124miljoen(+5%),deAlgemenereserveisopdezelfdehoogteals2015gebleven.

DedalingvandevoorzieningenwordtdeelsveroorzaaktdooreenaanpassingaanBBV-voorschriftenmetbetrekkingtotverliesvoorzieningenopgrondexploitaties.Heteffecthiervanis€129miljoen.DaarnaastheefteenoverhevelingplaatsgevondenvanderisicovoorzieningNoord-ZuidlijnnaardebestemmingsreserveNoord-Zuidlijnvan€122miljoen.Deoverhevelingvanderisicovoorzieningnaardebestemmingsreserveheefteenzelfde,maardanpositief,effectopdehoogtevandereserves.

In2016isveelgeïnvesteerdindestad.Degemeenteheeftvooralgeïnvesteerdinonderwijshuisvesting,deinfrastructuurvoordrinkwaterenriolering,deopenbareruimtezoalsparkeervoorzieningen,kades,bruggen,tunnels,wegen,verlichtingenverkeerssystemenenindegemeentelijkebedrijfsvoeringvoorICTeninformatievoorziening.

Doordatdegemeenteblijftinvesterenismeergelduitgegevendanisontvangen.Investeringenwordengefinancierdmetexterneeninternefinancieringsmiddelenenhetwerkkapitaal.Deexternefinancieringsmiddelenzijnleningenvanexternepartijenwaaroverrentewordtbetaald.Deinterne

2.3 Reserves en voorzieningen

2.4 Schuld

Ontwikkeling reserves en voorzieningen 2012 - 2016

24

Jaarverslag 2016

financieringsmiddelenwordengevormddoordereservesenvoorzieningen.Hetwerkkapitaalishetverschiltussendewaardevandevoorradenplusdenogteontvangenbedragenenerzijdsendenogtebetalenbedragenanderzijds.Deexternefinancieringsmiddelenzijnin2016gestegenmet€302miljoennaar€3.853miljoen.Onderstaandegrafiektoonthetverloopvandeexternefinancieringsmiddelenvandeafgelopenvijfjaar.

BijdeNajaarsnota2016wasdeverwachteomvangvandeexternefinancieringsmiddelenvoorultimo2016begrootop€4,2miljard.Dezeisuiteindelijk€0,3miljardlageruitgekomenop€3,9miljardultimo2016.Delagereomvangvandeexternefinancieringsmiddelenishetresultaatvaneenaantaleffectendienaderwordentoegelichtindefinancieringsparagraaf.

Deexterneschuldisin2016gestegen,maarderentelastenzijntenopzichtevan2015met€10miljoengedaaldvan€98miljoenin2015naar€88miljoenin2016.Ditishetresultaatvandegedaaldemarktrentewaardoordegemeentein2016tegeneenlagerrentepercentageleningenheeftkunnenaantrekken.

IndeparagraafFinancieringisdeontwikkelingvandeschuldnadertoegelicht.

Hetweerstandsvermogenwordtbepaalddoordebeschikbareweerstandscapaciteit–metnamedeAlgemeneReserve-endebenodigdeweerstandscapaciteitdieisonderbouwddoorderisicoinventarisaties.

Weerstandsvermogen

Bedragenx€1miljoen 2012 2013 2014 2015 2016

BeschikbareWeerstandscapaciteit €267 €269 €371 €371 €359

BenodigdeWeerstandscapaciteit €267 €249 €273 €270 €270

Weerstandsvermogen(WSV) 1,00 1,15 1,36 1,37 1,33

5,00

4,50

4,00

3,50

3,00

2,50

2,00

1,50

1,00

0,50

0

2012 2013 2014 2015 2016

3,67 3,85 3,95 3,553,85

Bedragenx€1miljardOntwikkeling externe schuld 2012 - 2016

2.5 Weerstandsvermogen

24 25

Jaarverslag 2016

Uitdetabelblijktdatdebeschikbareweerstandscapaciteitvoldoendeisomdebenodigdeweerstandscapaciteitoptevangen.Meteenweerstandsvermogenvan1,33voldoetdegemeenteaanhetdoordegemeenteraadvastgesteldebeleidomtesturenopeenweerstandsvermogenaandebovenkantvandebandbreedtevan1,0-1,4.DitisvastgelegdinindeNota Risicomanagement 2014-2018(raadsbesluit7november2014).

Inhetrisicoprofielisin2016eenaantalverschuivingenopgetredendatleidttoteenlagerebenodigdeweerstandscapaciteittenopzichtevan2015.FactorendienuminderrisicoveroorzakenzijndedalinginhetfiscalerisicoendanvooralindeteverwachtenVennootschapsbelasting(VpB).HetHavenbedrijf(HbA)isVpB-plichtiggeworden,hetgevolgvoorhetdividendisdaarmeeeenzekerheidgewordenenditwordtnietmeeralsrisicoinhetweerstandsvermogenverwerkt.DemeestrecentefinanciëleprognosesvanHbA,waarbijtevensdeVpB-plichtisverwerkt,geeftgeenaanleidingtotbijstellingvandegeraamdedividendenzoalsopgenomenindebegrotingvandegemeente.HetresterendrisicooptekortenindeonderhoudsbudgetenvoorVastgoedisin2016weggenomen.Deverbeterdeomstandighedenopdevastgoedmarktzorgenvooreenverminderdrisicoopboekwaardeverliezenindevastgoedportefeuille.Risicoopmogelijkeplanschadesisin2016lageringeschatdanin2015,zoookhetrisicoophogeruitvallenvangemeentelijkebijdragenaanprojectendiedoordeStadsregiowordengefinancierd.

Factorendienuvoornieuwresterendrisicozorgenzijnhetmogelijkbtw-plichtigwordenvanhetstraatparkeren.EenanderefactordierisicoverhogendwerktisdeingebruiknamevandeNoord/Zuidlijn,diegepaardgaatmeteengroteaanpassingvanhettramvervoersnet.DitbrengteensysteemsprongmeevoorhetGemeentelijkVervoerbedrijfwaarophetzichzalaanpassenenwaarvandepositieveeneventueelnegatievegevolgenzichovereenlangeretijdlatenaanzien.Hetresterendefinanciëlerisicovoordegemeentezitdaninlageredividendafdrachtenenmogelijkkapitaalbijstorting.

Conclusie ten aanzien van het niveau van de Algemene ReserveMeteenweerstandsvermogenvan1,33voldoetdegemeenteaanhetdoordegemeenteraadvastgesteldebeleidomtesturenopeenweerstandsvermogenaandebovenkantvandebandbreedtevan1,0tot1,4.EenweerstandsvermogenindezebandbreedtewordtopbasisvanempirischonderzoekonderNederlandsegemeentesalsvoldoendebeschouwd.Erisbinnendebandbreedtevoldoendecomfortvoorderisicodekking.Alsbijhethuidigerisicobeelddebeschikbareweerstandscapaciteitbovende€378miljoenuitzoukomendanzouerbegrotingsruimtebeschikbaarkomentenlastevandeAlgemeneReserve.Onderde€270miljoenzalgestreefdmoetenwordennaarhetoppeilbrengenvandeAlgemeneReserve.WijstellenvastdatditopditmomentnietaandeordeisenerdusgeenaanleidingisvooreentoevoegingofeenonttrekkingaandeAlgemeneReserve.

Stand van de bezuinigingenIndeBezuinigingsmonitorgaanwijuitgebreidinopdestandvanzakenvandeverschillendelopendebezuinigingsoperaties.Onderstaandetabelgeefthettotaleeffectvandeoperatiesaanin2016.

Bezuinigingsopgave in totaal

Bedragenx€1miljoen 2016

InzetopHerstel 192,5

InzetopHerstel2 19,5

1Stad1Opgave 122,9

Bestuursopdrachten 81

Totaal 415,9

2.6 Bezuinigingen en frictiekosten

26

Jaarverslag 2016

Demonitorzelfgaatovermaatregelendiein2016nognietafgerondzijn.Detaakstellingvoor2016is€116,2miljoen,waarvan€110,3miljoengerealiseerdis(95%).Definanciëleeffectenperoperatiein2016waren:

Effect op resultaat

Bedragenx€1miljoen 2016

InzetopHerstel 14,4

InzetopHerstel2 0,6

1Stad1Opgave 32,7

Bestuursopdrachten 68,5

Totaal 116,2

FrictiekostenIn2016iseenbegrootbedragvan€22,1miljoenonttrokkenaandereservefrictiekosten.Bijhetopmakenvanderekeningisgeblekendatin2016intotaaleenbedragvan€36,2miljoenalsfrictiekostenwordtaangemerkt.Datzoueenaanvullendeonttrekkingaandefrictiekostenreservevan€14,1miljoenrechtvaardigen.Wijstellendaaromviaeenbestemmingsvoorstelvooreenextraonttrekkingaandereservefrictiekostenvan€14,1miljoen.Defrictiekostenwordenindejaarrekeningverantwoordindebewustebegrotingsprogramma’salsgeaccordeerdekostenoverschrijdingen.

Balans en toelichtingNadejaarafsluitingvanhetjaar2016isveelenergiegestokenomdegeconsolideerdebalansmetdebijbehorendetoelichtingteverenigenmetdeverslaggevingsrichtlijnen(BesluitBegrotingenVerantwoording).DezeinzetwaserookopgerichtomdeAmsterdamsebezittingenenschuldentransparanterenmethogereinformatiewaardetepresenterenindejaarrekening.Metdeactiesdiewehiermeeinganghebbengezet,isdebalansendetoelichtingdaaroptenopzichtevandeJaarrekening2015verbeterd.

Ditisgedaandoormiddelvandeopnamevanverloopoverzichten,waarbijdevermeerderingenenverminderingenzijnopgenomen,metdaarbijeengedetailleerdetoelichtingvandeopbouwvandeverschillendebalansposten.Zoalsdemateriëlevasteactiva(inerfpachtuitgegevengronden,gebouwenetcetera),devorderingen(nogteontvangenbedragen),heteigenvermogen(algemeneenbestemmingsreserves)etcetera.

KasstroomoverzichtOminzichttebiedenindegeldstromenvandegemeenteAmsterdam,isditjaareenkasstroomoverzichtopgesteld.Hetkasstroomoverzichtverklaartdemutatievanhetsaldoliquidemiddelenendebanksaldiopdebalans.Degemeenteheeftin2016€365miljoenontvangenuithaaroperationeleactiviteiten.Degeldstroomvoordeinvesteringsactiviteitenbedraagt€671miljoen(=persaldouitgaandekasstroom),bestaandeuitinvesteringeninkapitaalgoederen(€766miljoen)eneenpersaldoafnamevandefinanciëleactivamet€95miljoen,diemetnameverklaardkunnenwordendoordeontvangenextraaflossingenvanverstrektegeldleningenaandeelnemingen(€60miljoen),geldleningenvanoverigeverbondenpartijen(€36miljoen).Voordebenodigdegeldstroomvoorinvesteringsactiviteitenheeftdegemeenteadditionelefinancieringaangetrokkenenwelvooreenbedragvan€334miljoen,waarvanhetmerendeelkortlopend(€282miljoen)isaangetrokken(=ontvangengeldstroomuitfinancieringsactiviteiten).

Vergelijkbaarheid in EuropaDeCity Economic and Financial Governance Group (CEFG Group)isinjuni2014opgerichteniseenEuropesesamenwerkingtussendeCFO’senfinancieeldirecteurenvandevolgendesteden:Amsterdam,Barcelona,Bordeaux,Dublin,Hamburg,London,MilaanenVilnius.DeCEFGGroupheeftzichonder

2.7 Balans

26 27

Jaarverslag 2016

meertendoelgesteldomtepleitenvoorgoed,transparantenduurzaamfinancieelbeheerindeEuropesesteden.

Eenvandeeersteresultatenisdeontwikkelingvaneensetvanfinanciëlekengetallen,welkeinlijnzijnmetdeverslaggevingsregelsvandeESA,IPSAS,IMFendeWereldbank.OmdevergelijkbaarheidmetdeandereEuropesestedentekunnenrealiserenzijndeEngelsedefinitiesgehanteerdmetdaarbijeenNederlandsetoelichting.Metingangvan2016hebbenwijdezekengetallenopgenomenindejaarrekeningomeenbijdrageteleverenaandevergelijkbaarheidbinnenEuropa.

Motie BDeopzetvandejaarrekeningisvernieuwd.VoorliggenderekeningisuitgewerktconformderaadsmotieB,waarindegemeenteraadhetcollegeoproeptdejaarrekeninginzichtelijkertemaken.Defocusheeftgelegenophetverbeterenvanderedengevendeverklaringen,eenbetereverantwoordingvandoelenenactiviteitenperprogrammaonderdeeleneentoelichtingbijhetstaandebeleid,naasteentoelichtingopdemutatiestenopzichtevannajaarsnota.Opdezemanierkomthet‘verhaalachterdecijfers’totlevenenisbeterinzichtelijkopwelkewijzedemiddelenzijnbesteed.Ookzijnaanbevelingenvanderekeningencommissieendegemeenteaccountantbetrokken.Ditheeftbijvoorbeeldgeleidtoteenbeterleesbarebalans,metverbeterderedengevendeverklaringen.

Financiën op ordeFinanciënopordeisalseenvandeprioriteiteninzowelhetcoalitieakkoord‘Amsterdamisvaniedereen’alshethernieuwdcoalitieakkoord‘Amsterdamblijftvaniedereen’benoemd.CollegeenraadziengoedfinancieelbeheeralsdebasisvaneengoedbestuurvoorAmsterdamenzettensindsdestartvandezecollegeperiodezichinopverbeteringvandefinanciëlefunctie.Hetcollegeheeft,medeinantwoordophetinhetvoorjaarverschenenrapportvanderaadsenquêtenaardefinanciëlefunctie,hiervooreeneindbeeldvoordefinanciëlefunctievastgesteldenvijfspeerpuntenbenoemdiedeafgelopenperiodeeenuitwerkinghebbengekregen.Totenmet2018ligtdefocusophetopordebrengenvandeoperationeletaken,endaarbijvoortdurendaandachttehoudenvoor(gedragvan)mensenorganisatie.

Erzijnsindsdestartvanhetcollegegrotestappengezet.Deeersteperiodeisgebruiktvoorhetneerzettenvandecontrolorganisatie,zoalsdejuistemensenopdejuisteplaats,hetstartenvaneenverbeterprogrammawaarbijveelisgeïnvesteerdinmedewerkers,nieuwemensenaangenomeneneentraineeprogrammaisgestart.EriseencontrolstrategievastgesteldeneencontrolorganisatieneergezetdieonderéénparapluvanDMCvalt.Ookisereentrainingsprogrammaopgezetvoorbetrokkenenindefinanciëlefunctie.Eenanderelementdatisopgepaktengereedisgekomenisdeverordeningennota’svan1Stad,1Financieelstelsel.Ditbiedteenonmisbaarhandvatvoorhetgoedfunctionerenvandefinanciëlefunctie.

HetverderopordebrengenvandefinanciëleadministratiebinnendegemeenteAmsterdamheefthetafgelopenjaarondermeerzijnbeslaggekregenviahetprogrammaDoorontwikkeling Financiële Administratie(DFA).Ditbrengtdehuidigelosse44administratiesbinnendegemeentesamentotééntransparantgeheel.Definanciëleadministratiegebeurtgeconcentreerd.Eénadministratiewerktefficiënter,levertbetrouwbarefinanciëlecijfersop,maakteenbeterecontrolemogelijkenleverteenbijdrageaaneenbeterfinancieelbeheer(voorkomenvanfraude).Innovember2016ishetGo-besluitgenomenomper1januari2017‘live’tegaanmetAFS2.0;vanafdiedatumwordtgemeentebreedmetéénfinancieelsysteemgewerkt.Hetprogrammawordtgeleidmiddelsviersporen:organisatieontwikkeling,implementatie,informatievoorzieningensystemen.Erisdaarbijveelaandachtvoordeveranderingvoordemedewerker.

Naaraanleidingvanhetanti-fraudeoffensiefendetaskforceAO/ICiserindegemeenteeengroterbewustwordingontstaanoverrisico’senbenodigdemaatregelenvoordenalevingvangemeentelijkeafsprakentenaanzienvanondermeerhetinkoopbeleidenbetaalproces.Erwordtopgemeentelijk

2.8 Overige onderwerpen

28

Jaarverslag 2016

niveaugerapporteerdoverdebeheersingvanderisico’s.Opdezemanierwordtzoweloprve/stadsdeelniveaualsophetniveauvanhetGemeentelijkManagementTeam,gestuurdopnalevingvanafsprakenenisbekendbijwelkeonderdelenditkwetsbaaris.Inallerve-enstadsdeelplannenzijnbeheersmaatregelengeformuleerdomrisico’sindeprocessentebeheersenengemeentelijkeafsprakennateleven.HetActieplanBetalingenishetafgelopenjaarvanstartgegaan.Hetplantelt23projecten(metdaarbinnen64verbetermaatregelen)enheefteenlooptijdtoteind2017.Eind2016zijnervande64maatregelen22afgerondengeborgd.26maatregelenlopenconformplanningdoorin2017.Wehebbenbij16maatregelennadereafsprakengemaaktomdevoortgangteversterken.Indetweedehelftvan2016zijnwegestartmetdegefaseerdeconcentratievanhettotnutoeversnipperdebetalingsverkeer.Dezeconcentratieversterktdecontroleoponjuistebetalingenenverlaagtdefraudegevoeligheidvanbetalingsprocessen.Wehebbeneengestandaardiseerdbetaalprocesingevoerd,inclusiefadequaatwerkendecontrolesentechnischefunctiescheiding.In2016isdaarmeehetaantalmedewerkersdatbetalingenmagautoriserenteruggebrachtvan150naarcirca30.Eenselectievanandereactiviteitendiein2016vormhebbengekregenzijn:eengoedwerkendemaandafsluitingwaarbijdeadministratieisopgeschoondenhetbewustzijnvanfinanciënvergroot,medewerkersvanderveFinanciënzijngehuisvestopeenbeperktaantallocaties,erheefteeninventarisatieplaatsgevondeneneenplanopgesteldvoorhettransparantermakenvandeboekhoudingengebruikvanopendataenhetprojectmoderniseringvpbisafgerond.

Versterken gewenst gedrag en lerende organisatieWanneerdeinstrumentenzoalsprocessenenstructurenbeteropordezijnenerafsprakenzijngemaaktovertaken,bevoegdhedenenelkaarsverantwoordelijkhedenzijnbelangrijkestappengezet.Hetdraaitechternietalleenomduidelijkerolleneninstrumenten,hetzijntenslottedemensendiehetdoen.Hetonderwerpgedragzaleenkernpuntblijvenvoordekomendeperiode.Ditvraagtruimteenbegripvoorhetproceswaarindingenniet(meteen)lukkenenéchtebereidheidopalleniveausomtelerenenbeterteworden.

Bestuursopdracht Reserves en voorzieningenHetcoalitieakkoord2014-2018bevatdeafspraakdatereenopschoningkomtvandegemeentelijkereserves.Dedaartoeopgesteldebestuursopdrachtwaarinhetcollegenutennoodzaakvanallebestemmingsreservesheeftlatenonderzoekenislateruitgebreidmeteenzelfdeonderzoeknaardevoorzieningen.Opbasisvandeinhetkadervandebestuursopdrachtgedaneinventarisatiewordenvoorstellenaancollegeenraadgedaanvoorheroverwegingvanreservesenvoorzieningen.Bijhetuitvoerenvandeopdrachtzijnallerve’senallebestuurscommissiesbetrokken.

Debestuursopdrachtkentdevolgendeactielijnen:■ stadsdeelreservesonderbrengeninhetbeleidvandecentralestad■ doorlichtingsysteemreservesenoverigebestemmingsreserves(inclusiefbestuurscommissies)■ rentedotatiestegenhetlichthouden

Momenteelwordtdebestuursopdrachtlangsdehierbovengeschetsteactielijnenverderuitgewerkt.Dedoorlichtingvandereserves(envoorzieningen)heeftmedegeleidtoteennieuwebeleidsnotaReservesenVoorzieningendieinjanuari2017isvastgesteld.Deverderedoorlichtingaandehandvandenieuwebeleidsnotawordtin2017gerealiseerd.DeeersteuitkomstenhiervanwordenbijVoorjaarsnota2017betrokken.

Bestuursopdracht Investeringen en KredietenInfebruariheefthetcollegedebestuursopdrachtInvesteringenenKredietenvastgesteld,vanuitdebehoefteaanbeteresturingopdebesluitvormingovernieuweinvesteringenendeverantwoordingoverdeuitvoeringvanlopende(investerings)kredieten.

Deopdrachtkenteenviertalactielijnen.■ VerbeteringvandeverantwoordingoverlopendekredietenbijdeJaarrekening.■ Bestuurlijkheroverwegingtenaanzienvandewenselijkheidvanlopendekredietenuithetverleden.■ Opstellenvaneennotabeoordelinginvesteringsvraagstukken.■ Doorontwikkelingenuniformeringfinanciëleprocessentenaanzienvaninvesteringenenkredieten

opdatoptimaalgebruikwordtgemaaktvanhetfinancieelsysteem.

28 29

Jaarverslag 2016

indeJaarrekening2015isvoorheteersteenInvesteringsparagraafopgenomen.Daarbijisdebestuurlijkebesluitvormingopordegebrachttenaanzienvanhetverlengenvandelooptijdvankredietenenhetwaarnodigcompenserenvanvoorzieneoverschrijdingenopkredieten.Dezelijnishetafgelopenjaarvoortgezet.Eendeelvanderesterendekredietenisaaneennaderonderzoekonderworpen.Hetgaatdaarbijomkredietenwaaropin2015geenuitgavenzijnverantwoordenkredietendieallangerdanvijfjaarwordengebruikt.Dezekredietenwordenindejaarrekening2016afgesloten,tenzijerzwaarwegenderedenenzijnomdezetochopentehouden.

Actielijn3heeftgeresulteerdineenop9februari2016doorB&WvastgesteldeNotabeoordelinginvesteringsvraagstukken(BIV).Doelvandenotaisdewegtebereidennaarquainformatiewaardegoedvergelijkbareengoedonderbouwdevoorstellenterondersteuningvandepolitiekebesluitvorming.Denotaisalgemeengeldend.OpdeelgebiedenkanB&WaanvullendeToepassingsregelsvaststellen,alsditbijdraagtaaneenbetereintegraleafweging.Dergelijketoepassingsregelszijnin2016opgesteldvoorinvesteringeninduurzaamheideninvesteringenininformatievoorziening.

30

Jaarverslag 2016

30

Inleiding 32

3.1 Dienstverleningeninformatie 36

3.2 Openbareordeenveiligheid 56

3.3 Verkeerenopenbareruimte 88

3.4 Werk,inkomenenparticipatie 138

3.5 Onderwijs,jeugdendiversiteit 184

3.6 Welzijn,zorgensport 220

3.7 Economieencultuur 268

3.8 Duurzaamheidenwater 300

3.9 Stedelijkeontwikkelingenwonen 332

3.10Bestuurenondersteuning 374

3.A Algemenedekkingsmiddelen 399

Programma’s 3

32

Jaarverslag 2016

Inleiding

Deprogramma’sinditjaarverslagwijkennaarinhoudenvormafvandeprogramma’suitdeJaarrekening2015.Zoalsalvermeldindeleeswijzervolgtdegewijzigdenaamgevingvandezejaarstukken(‘jaarverslag’inplaatsvan‘jaarrekening’)uitdenieuwestructuurvandecontroleverklaringvandeaccountant.Dewijzigingenindeprogramma’svolgenuitdeuitvoeringvandedoordegemeenteraadaangenomenmotieinzakedejaarrekening2015(verbeterenverantwoordingsinformatie),verdertenoemen:Motie B.Ooknieuwisdatwedeprogramma’sinditjaarverslagopenenmeteeninfographic.

TijdensdebesprekingvandeJaarrekening2015namdegemeenteraadMotieBaan.IndiemotiegafderaadhetcollegedeopdrachtbijdeNajaarsnota2016eenplanvanaanpakInhoudelijke kwaliteit en leesbaarheid van de jaarrekening opteleveren.DaarnaastverwachttederaadbijdeNajaarsnota2016eenactieplanmeteenreactievanhetcollegeopelkvandedertienaanbevelingenuitdemotie.WijpubliceerdendezereactiesconformdeopdrachtindenajaarsnotaenkondigdendaarbijaandatweMotieBdirecttenuitvoerzoudenbrengeninhettrajectvandeJaarrekening2016.

MotieBheeftgroteinvloedopdeprogramma’svandejaarrekening.Wijontwikkeldendaarom,innauwesamenwerkingmetderve’sendestadsdelen,eenproefprogramma,alsbasisvooreennieuwsjabloonvoordeprogrammabladenvandeJaarrekening2016.Webesprakenditproefprogrammaop6december2016tijdenseentechnischesessiemetraadsleden.Zijbetuigdenhuninstemmingmetdeingezettelijn.Dezelijnzienweterugindevormeninhoudvandeprogramma’svanditJaarverslag2016.Wekijkennietmeer(bijnauitsluitend)naarafwijkingenvandelaatstvastgesteldebegroting,maarnaarhetjaaralsgeheel,naardebeleidsrealisatieendekostendiedaarvoorgemaaktzijngedurendehetgehelejaar.

DevolgendevijfaanbevelingenuitdeMotieBzijnspecifiekvantoepassingopdeprogramma’sindejaarrekeningendanvooralopdeprogrammaonderdelen:

■ Doelenaltijdtevoorzienvaneenindicator,streefwaardeenjaarlijksemeting.Alsergeenjaarlijksemetingis,overwegenditoptezetten,dittweejaarlijkstedoen,ofeenandereindicatortekiezen.

■ Financiëleafwijkingentussenbegroting,najaarsnotaenjaarrekeningtoelichtenmetredengevendeverklaringen.

■ Perprogrammaonderdeeleenverantwoordingopnemenwaaromdoelenwelofnietgehaaldzijnenofgeplandeactiviteitenwelofnietzijnuitgevoerd.■ Perprogrammaonderdeelaangevenwatstaandbeleidisenwatdaaraanuitgegevenwordt.■ Perprogrammaonderdeelaangevenwatdeveranderingenzijninhetbeleidenwatdaaraan

uitgegevenwordt.

1.1 Uitvoering motie B voor de programma’s (en de programmaonderdelen)Hetisonzeopzetdebeleidsmatigeendefinanciëleverantwoordingindeprogramma’sineenlogischverbandtepresenteren,omzowelhetdoorderaadgewenste‘verhaalachterdecijfers’tekunnenvertellenalsdefinanciëleafwijkingenredengevendtekunnenverklaren.Inelkprogrammaonderdeellatenwe,ondersteunddooreengrafischevoorstelling,perbeleidsveldderealisatiecijfersvanbatenenlastenzien.Hetbeleidendebudgettaireconsequentiesdaarvankomenimmerssamenindeprogramma’s.

Deprogramma’sbestaanuitvieronderdelen.■ Infographic■ Programma-inleiding■ Programmaonderdelen■ Paragraafstadsdelen(metuitzonderingvandeprogramma’s1en10)

1 Motie B

2 Opzet programma

32 33

Jaarverslag 2016

2.1 Infographic

Deinfographicslateninvogelvlucht(inhigh-lights)zienwaarhetin2016indeprogramma’somging.Deinhoudspreektvoorzichzelf.Decijfersvanbegrotingenjaarverslagendesaldidaarvanwordenzowelvoorhetgeheleprogrammaalsvooriederprogrammaonderdeelgrafischweergegevenmetbehulpvaneencirkeldiagram,datalsvolgtisopgebouwd.

Debegrotingscijfersdieindeinfographicszijnopgenomenzijnnietdecijfersuitdelaatste(bijdeNajaarsnota2016)vastgesteldeBegroting2016.Opverzoekvanraadsledenhebbenwedaardecijfersuitdezogeheteninitiëlebegrotingopgenomen.DezeinitiëlebegrotingstaatalskolomBegroting 2016 BijgesteldindeBegroting2017(ziepagina474:5.1Batenenlastenperprogrammaonderdeelenpagina489:5.2Samenvattendoverzichtprogrammabegroting).

2.2 Programma-inleiding Deprogramma-inleidingvormt–metdeinfographic–deaanhefvanhetprogramma.Wekoppelendaarhetmaatschappelijkeffectvanhetprogrammaaandebeleidsrealisatieophoofdlijnenvandeprogrammaonderdelen.Zogevenwe,inovereenstemmingmetMotieB,ookhiereenjaarbeeld–ophoofdlijnen–vandebeleidsuitvoeringinhetprogrammaendekostendaarvan.

Indeprogramma-inleidingwijzenwevooruitnaardeaparteparagraafoverdestadsdelen,waarmeedeprogramma’s2totenmet9beslotenworden1.Debetrokkenheidvandestadsdelenbijdeuitvoeringvanhetstedelijkbeleidbesprekenweindeprogrammaonderdelenwaarinstadsdelenactiefzijn.Daarnaastiserhetgebiedsgerichtwerkenwaarvoordegemeenteisopgedeeldintweeëntwintiggebieden,verspreidoverdezevenstadsdelen.Indeaparteparagrafenoverdestadsdelenpresenterenwedegerealiseerdebatenenlasten(inclusiefdemutatiesindereserves)over2016vanhetgebiedsgerichtwerken.Zogevenweookeenjaarbeeldvanhetbeleidendekostendaarvanindestadsdelen.Wesluitendeprogramma-inleidingafmetdefinanciëlerealisatiewaarinophoofdlijnenwordtingegaanopdeafwijkingenvandelaatste(bijdeNajaarsnota2016)vastgesteldeBegroting2016.VooreenmeergedetailleerdetoelichtingwordtverwezennaarderubriekFinanciëlerealisatieindeprogrammaonderdelen.2.3 ProgrammaonderdeelIndeprogrammaonderdelengevenweeenoverzichtvanconcreteenspecifiekedoelstellingenenactiviteiten,metdebijbehorendeindicatorenenstreefwaarden.Ookgaanweinopdefinanciëleimplicatiesvanhetstaandebeleidendekostendaarvan.Daarnaastiserindeprogrammaonderdelenaandachtvoor(belangrijkemutatiesinde)reservesenvoorzieningen,voorrisicobeheersing,degeldendebeleidskadersen(belangrijke)subsidies.

Begroting2016

Baten

Begroting2016

Jaarrekening2016

Saldo

Lasten

Begroting2016

Jaarrekening2016

Jaarrekening2016

1 De reden dat er in de programma’s 1 en 10 geen aparte paragraaf over de stadsdelen is opgenomen, lichten we in de programma-inleiding van die programma’s toe.

34

Jaarverslag 2016

HieronderlichtenwedecomponentenvanhetprogrammaonderdeeltoedievanbelangzijnvooreenbeterbegripvandeveranderingenenvernieuwingendievolgenuitdeuitvoeringvanMotieB.Wekoppelendezeveranderingenenvernieuwingendirectaandeaanbevelingenuitdemotie.

Specifieke beleidsdoelenMotieBbeveeltaandoelen altijd [te] voorzien van een indicator, streefwaarde en jaarlijkse meting. Als er geen jaarlijkse meting is, overwegen dit op te zetten, dit tweejaarlijks te doen, of een andere indicator te kiezen(aanbeveling1).

Vooreenaantalprogrammaonderdelenzijnvooreenofmeerderedoelenenactiviteiten(nog)geenindicatorenenstreefwaardenbepaald.WaarmogelijkzijnbijdeNajaarsnota2016enindeaanloopnaarhetJaarverslag2016verbeteringenenaanvullingengedaan.HetwasdaarbijechterwelzaakdeindeBegroting2016vastgesteldestreefwaardendaarbijnietinhetgedingtebrengen.Dejaarrekeningisniethetinstrumentomnieuweindicatorenenstreefwaardentoetevoegen.

Wenemenconformaanbeveling3welper programmaonderdeel een verantwoording op […] waarom doelen wel of niet gehaald zijn en of geplande activiteiten wel of niet zijn uitgevoerd. We geven voor ieder specifiek beleidsdoel een verantwoording onder het kopje Wat wij in 2016 gedaan hebben om doel x te bereiken.

BeleidsresultatenInderubriekBeleidsresultatengevenweuitvoeringaanaanbeveling4.Per programmaonderdeel aangeven wat staand beleid is en wat daaraan uitgegeven wordt en aanbeveling5. Per programma-onderdeel aangeven wat de veranderingen zijn in het beleid en wat daar aan uitgegeven wordt.

Naasthet(alsactiviteitengeformuleerde)beleiddatwordtuitgevoerdvoorhetbereikenvandespecifiekedoelen,iserdeuitvoeringvanhetroutinematigebeleid.Datroutinematigeofstaandebeleidiscruciaalvoordeverwezenlijkingvanhetmaatschappelijkeffectdatwemethetprogrammaonderdeelproberentebereiken(eninhetverlengdedaarvanmethetprogrammaalsgeheel).Voordeuitvoeringvanditbeleidzijngeenspecifiekeindicatoren,activiteitenenstreefwaardengeformuleerd.Omditstaandebeleidendekostendaarvaninzichtelijktemakengebruikenwedeindeadministratievooriederprogrammaonderdeelvastgelegdebeleidsvelden(producten).Perbeleidsveld(product)presenterenwedein2016gerealiseerdebatenenlasten(inclusiefdemutatiesindereserves)getalsmatigengrafisch:

Vervolgensgaanweinopdebeleidsrealisatieenopdeeventueleveranderingeninhetbeleidendekostendaarvan.

Despecifiekedoelenendebijbehorendeactiviteitenmakenonderdeeluitvandetotalebeleids-uitvoeringvandegemeentebinneneenprogrammaonderdeel.Vaakbeslaandeactiviteitenmeerderebeleidsvelden.Ominzichttegeveninhetbeslagvandezeactiviteitenopdemiddelenkoppelenwezeaandebeleidsvelden.Wedoendatopdevolgendewijze:

Letwel,hetgaatinderubriekBeleidsresultatenomhetzichtbaarmakenvandebeleidsuitvoeringendebelangrijkebeleidsontwikkelingenoverhethelejaar2016endecijfersdaarachterennietomeenfinanciëleverantwoordingtenopzichtevandebegroting.Designificanteafwijkingeninderealisatieten

Baten 0,1

Lasten 0,6

Doel 1 Activiteiten A B C

34 35

Jaarverslag 2016

opzichtevandelaatstvastgesteldebegrotingbesprekenweonderFinanciëlerealisatie.

Financiële realisatieIndezerubriekkomtaanbeveling2aandeorde:Financiële afwijkingen tussen begroting, najaarsnota en jaarrekening toelichten met redengevende verklaringen.

WegevenredengevendeverklaringenvoordeafwijkingenvandebegrotingstandNajaarsnota2016indelastenendebatenendeonttrekkingenendotatiesaandereserves.Westrevenernaarafwijkingenincijfersinsamenhangtelatenzienentekoppelenaanactiviteiten.

Reserves en voorzieningenHierwordendereservesenvoorzieningenbesprokendiesignificantemutatieskennen(>€0,5miljoen)tenopzichtevandeBegroting2016(standNajaarsnota2016)ofwaarvanhetverloopin2016bestuurlijkrelevantis.

36

■ Degemeentestreeftnaardienstverle-ningwaarindewensenenverwachtin-genvandeAmsterdammerscentraalstaan.Datluktsteedsbeter:deklant-tevredenheidistoegenomenvan7,0naar7,4.

■ Sinds2016kunnendeAmsterdammersookviaWhatsappensocialmediavra-genenopmerkingendoorgevenaandegemeente.Diegaanmetnameoverdeopenbareruimte.

■ DegemeentedoetveelonderzoeknaargedragenwensenvandeAmster-dammer:hoewilhijofzijcontactmet

degemeentehebben?HoevindtdeAmsterdammerons?Vindthijofzijhetjuiste?Opeenmakkelijkemanier?

■ ViaonderzoekeninsamenspraakmetdeAmsterdammerszijndertignieuweformulierenonlinegebrachtentienverbeterd.

■ In2016zijnruimeenhalfmiljoenformu-lierenonlineingevuld.Datis40%

meerdanhetjaardaarvoor.Deklant- tevredenheidvoorhetonlineklant- contactkanaalsteegvan5,6naar6,8.■ In2016zijn1,6miljoentelefoontjesaan-

genomeninhettelefonieKlant-contact-centrum.Deklanttevredenheidismeteen7,4ietshogerdanhetjaardaarvoor.

Lasten

124,6 138,0

Saldo

-64,1 -79,5

Baten

Begroting 60,5 Jaarrekening 58,5

Lasten

93,2 104,0

Saldo

-39,0 -52,9

Baten

Begroting 54,2 Jaarrekening 51,1

Financiën 2016

Bedragenx€1miljoen

Portefeuillehouder:burgemeester Van der Laan en wethouder ChohoProgramma

Één gemeentelijke organisatie waarin informatie makkelijk wordt gedeeld om de Amsterdammer beter te ondersteunen en te adviseren. De klant staat centraal in onze fysieke en digitale dienstverlening.

1 Dienstverlening en informatie

Diensten verlenen aan Amsterdammers via Stadsloketten, telefoon, online en

sociale media.

1.1 Dienstverlening

Stadsdelen Belangrijk in de gebieden

De7Stadslokettenindestadsdelenzijnnuéénjaaropenenontvingen800.000klanten.Diehebbengemiddeldslechts6,5minuutgewachtvoorzeaandebeurtkwamenengavenmaarliefsteen8,2voordedienstverlening.In2016kanmenookmetvragenenaanvragenoverparkeren,belastingenenvoorproductenendienstenvanWerkParticipatieenInkomenaandebaliesterecht.

400 WhatsApp chats per dag

1.600.000

Klanttevredenheid Stadsloket en Stadsbankvan Lening 8,2

Gedetailleerdeinformatieoverfinanciën,doelenenactiviteiten,oppagina38t/m87

i

36 37

Jaarverslag 2016

■ In2016ishetDataPuntwaarmeeallegemeentelijkrelevanteinformatieeen-voudigtoegankelijkwordtvoorinternenexterngebruikverderontwikkeld.Speerpuntin2016wasdevernieuwingvandekaartapplicatieAtlasAmster-dam.Hiermeekunnengeografischebasisgegevenswordenopgezocht,insamenhangmetdataoverparkeren,milieu,externeveiligheid,hetHandels-register,buurtstatistieken,monumenten,enzovoort.In2016isdeviewer21.909keerbezochtwaarbijintotaal3.735.248uniekepagina’szijngeraadpleegd.

■ MethetAmsterdamsedataportaalmaaktdegemeentemogelijkdatdeopendataoverdestad,dienietteher-leidenzijntotpersonen,ookbeschik-baarkomenvoorburgers,ondernemersenonderwijsinstellingen.HetzijndatavandegemeenteAmsterdamenvanandereoverheidsinstellingen,bedrijvenenorganisaties.MedewerkersvandegemeenteAmsterdamkunnenookeendeelvandedata(opdekaart)bekijken,doorzoekenenselecteren;datazoalsbedrijven,buurten,pandenraadplegen,adressendownloaden.Erzijnactuele‘streetview’beeldenvanstraten,dehavenenbinnenkortvandegrachtenvanAmsterdam.

■ In2016iseengezamenlijkInformatie-beheerplanopgesteldomtekomentoteenduidiginformatiebeheerbinnendegemeenteAmsterdam.

■ HetaantaluniekebezoekersvandeArchief-enBeeldbankwasin20161.250.000.Hetaantaldigitalebezoekers

vertoontjaarlijksgroeidankzijhettoenemendeaantalbeschikbaredocumenten.

■ In2016ishetStadsarchiefgestartmethetProjectOmegaomachterstandeninontsluitingvandearchievenaantepakken.Inheteerstejaarisbinnenhetproject2,2kilometerarchiefontsloten,200metermeerdanbegroot.

Lasten

31,5 34,0

Baten

6,47,4

Begroting

Jaarrekening

Saldo

-25,1 -26,6

Gemeentelijke en externe informatie beschikbaar stellen aan burgers, ondernemers en overheden.

1.2 Informatie

317 datasetsdata.amsterdam.nl

21.909

3.735.248

Atlas Amsterdam

viewer

unieke pagina’s geraadpleegd

InalleStadslokettenenoptwintigwijklocatiesiseenSociaalLoketgeopendwaarmenwelkomismetvragenoverzorg,welzijn,zelfstandigwonen,urgentieverklaring,kwijtschelding,geldproblemenenminimaregeling.Voorhetomlaagbrengenvanderegeldrukzijntwaalfvergunningenvereenvoudigd.De2.500gemeentebredeRVV(Reglementverkeersregelsenverkeerstekens)vergunningengingenvan8wekennaar5dagenbehandeltijd.

Zoeklicht,waarAmsterdammersonrechtmatigetoeristischverhuurkunnenaanmelden,iseenmooivoorbeeldvanaangescherptemaatregelenomfraudetevoorkomen.DeStadsbankvanLeningheefteenevenhogeklant-waarderingalshetjaardaarvoor:een8,2.Op309locatiesindestadkonden583.924kiesgerechtigdenhunstemuitbrengeninhetOekraïne-referendum.DeBazelontving108.000bezoekersbijtentoonstellingenendeopeningvandeMuseumnacht2016.

open data

Buurten

Monumenten Geodata

Parkeren

Milieu

Panden

Streetviewbeelden

38

Jaarverslag 2016

De gemeente Amsterdam streeft naar excellente dienstverlening, waarbij de wensen en verwachtingen van de Amsterdammer centraal staan. Steeds meer Amsterdammers regelen hun zaken online en daar spelen we met onze dienstverlening op in. We hebben de Amsterdammers actief benaderd om er achter te komen wat we aan onze online dienstverlening kunnen verbeteren. Door samen met burgers achter de computer te zitten, en mee te kijken hoe ze zaken digitaal aanvragen en informatie opzoeken, hebben we veel waardevolle informatie opgehaald. Met deze informatie over het gedrag en de wensen van de Amsterdammer hebben we onze producten en diensten gemakkelijker vindbaar, completer of eenvoudiger weten te maken.

De klanttevredenheid van online dienstverlening heeft mede hierdoor een sprong gemaakt van een 5,6 naar een 6,8. De klanttevredenheid over alle contactmogelijkheden met de gemeente is toegenomen van 7,0 naar 7,4.

We willen bereiken dat iedereen overal eenduidige informatie krijgt, of dit nu algemene of specifieke informatie is. Dit ondersteunt ons om een efficiënte en effectieve organisatie te zijn waarmee het contact goed en prettig is.

DienstverleningIn2016hebbenwedevernieuwingenindeAmsterdamsedienstverleningdoorgevoerd:dezevenstadslokettenzijngelijkaanelkaar,erisgewerktaanhetstabiliserenvandetelefonischedienstverleningendeonlinedienstverleningisuitgebreid.Formulieren,processenzijnvereenvoudigd,dedoorlooptijdopeenaantalvergunningenisteruggebracht.EenaantalproductenendienstenvanAmsterdamisin2016naardegemeentebredeklantcontact-kanalendeStadsloketten,telefonieenonlinegegaan.In2016zijndevoorbereidingengetroffenomooke-mailenpostviaéénkanaaltelateninstromen,tebehandelenenaftehandelen.

DedienstverleningvandeStadsbankvanLeningisgelijkgeblevenendeklantenhebbendieookin2016meteen8,2gewaardeerd.In2016zijnvoorbereidingengetroffenomdedienstverleningtemoderniserenenisgestartmetdevoorbereidingvandepilotActiefadviseren.Hetdoelhiervanisklantenmeerdanalleendedienstverlening‘belenen’aantebiedenenmeermetdeklantnatedenkenoverdefinanciëleondersteuningdiedegemeentekanbieden.Hierbijwerkenwesamenmethetsocialedomein.

InformatieWebeschikkenalsgemeenteovereenschataandataeninformatie.Diewillenwebeschikbaarstellen,zowelbinnendegemeentelijkeorganisatiealsaanburgers,ondernemersenbezoekers.Wezijnverdergegaanmethetefficiëntinwinnenvangegevensvooronzebasis-enkernregistratiesenhetverhogenvandekwaliteitentoegankelijkheidvandegegevens.

In2016ishetDataPuntwaarmeeallegemeentelijkrelevanteinformatieeenvoudigtoegankelijkwordtvoorinternenexterngebruikverderontwikkeld.Speerpuntin2016wasAtlasAmsterdam.Hierinvindjegeografischebasisgegevenssamenmetdataoverparkeren,milieu,externeveiligheid,hetHandelsregister,buurtstatistieken,monumenten,etcetera.

Dekennis-,informatie-endatagerelateerdeproductenkwamenin2016innauwesamenwerkingmetdegebruikerstotstand,waardoorheteenmeerintegraalonderdeelvandebeleidsontwikkelingis

Maatschappelijk effect

Wat hebben we bereikt

Jaarrekening2016

programma Portefeuillehouder: burgemeester van der Laan en wethouder Choho

1 Dienstverlening en informatie

38 39

Jaarverslag 2016

1 Dienstverlening en informatiegeworden.Daarbijisaandachtvoorbasisinformatie,zowelvoordetrendmatigedomeinoverstijgendeinformatiealsdemeerspecifiekbeleidsgerichteinformatie.Voorbeeldenzijndebijdrage(enquêtes,data-analyses)aan Balans in de Stad enerzijdsendebevolkings-endewoningbehoefteprognosesenbeleidsevaluatiesanderzijds.ViadewebsitevanOIS(Onderzoek,InformatieenStatistiek),symposiaentalrijkepresentaties,waaronderDe Staat van de Stad,isbredebekendheidgegevenaandespecifiekebevindingenenmeeralgemeenaantrendsenontwikkelingenindestad.

BurgerskunnenbijhetStadsarchiefdegeschiedenisvanAmsterdamonderzoeken.Daarisinformatiedigitaalbeschikbaar,maarookviatentoonstellingen.In2016iseenInformatiebeheerplanopgesteldomtekomentoteenduidiginformatiebeheerbinnendegemeenteAmsterdam.Indatkaderheeftdegemeenteeennieuwdepotnodigwaarvoorin2016devoorbereidingenzijngestart.

Destadsdelenzijnbetrokkenbijdeuitvoeringvanhetstedelijkbeleidindeprogramma’s.Dezebetrokkenheidwordtbesprokenindeprogrammaonderdelenwaarinstadsdelenactiefzijnendaarvindtookdefinanciëleverantwoordingplaats.Daarnaastiserhetgebiedsgerichtwerkenwaarvoordegemeenteisopgedeeldintweeëntwintiggebieden,verspreidoverdezevenstadsdelen.Binnendegebiedenwordt,opbasisvaneenjaarlijksegebiedsanalyseendegemeentelijkebeleidskaders,eninoverlegmetbewoners,ondernemers,enmaatschappelijkeorganisaties,inkaartgebrachtwaterspeeltenwatvooreengebieddedoelenendeprioriteitenzijn.

Destadsdelenhebbenbinnenprogramma1eenbeperktaantaltakenenbevoegdhedenendievallenallebinnenhetprogrammaonderdeel1.1Dienstverlening.HetgaatonderandereomvergunningverleningdieviahetStadsloketwordtuitgevoerd,detelefonischebereikbaarheidenhetbehandelenenafdoenvanklachten.IndestadsdelenNoordenOostbevindenzichdegemeentelijke–maarinternverzelfstandigde–begraafplaatsenDeNieuweNoorderenDeNieuweOoster,waarvoorbeidestadsdelenbeheerstakenverrichten.

Totaal programma 1 Baten58,5 Lasten 138,0 Saldo -79,5

1.1 Dienstverlening

Baten 51,1

Lasten 104,0

Saldo -52,9

1.2 Informatie

Baten 7,4

Lasten 34,0

Saldo -26,6

Jaarrekening 2016Bedragenx€1miljoen

Stadsdelen

4040

Jaarrekening 2016

Toelichting baten en lastenHetprogrammaDienstverleningeninformatiekenttenopzichtevandebegrotingeennegatiefresultaatvan€17,8miljoen.Opstedelijkniveauiseennegatieveafwijkingopgetredenvan€16,7miljoenenbijdestadsdelenisdeafwijking€1,2miljoennegatief.

Hetstedelijkresultaatwordtbijnageheelveroorzaaktdoorde€14,2miljoenhogerelastendanbegroot,dievoorhetovergrotedeelbinnenhetprogrammaonderdeelDienstverleningvallen:€5,9miljoenaanlastenvoorhetContactCenterAmsterdam,€2,8miljoenvoordeklantcontactkanalenen€5,2miljoenincidentelefrictiekostenvoorhetproject1Stad1DienstverleningenhetPostkanaal.BinnenhetprogrammaonderdeelInformatiewarendelastenvoordebasis-enkernregistraties€1,2miljoenhogerdanbegroot.Voorhetgebiedsgerichtwerkenwarendelasten€1,8miljoenhogerdanbegroot,voornamelijkalsgevolgvanhetcentraliserenvanhetfrontofficevanhetStadsloket(uitgiftevergunningen)enTelefonie.

Financiële realisatie programma

Verschil

Bedragenx€1miljoen Rekening 2015 Begroting 2016 Rekening 2016 Rekening

(najaarsnota) > Begroting

Stedelijk

Baten 52,8 52,2 50,3 -1,9

Lasten 123,9 113,9 128,1 14,2

- Saldo van baten en lasten -71,1 -61,7 -77,8 -16,1

Onttrekkingreserves 0,8 0,4 - -0,4

Toevoegingreserves 0,0 - 0,2 0,2

- Saldo van onttrekkingen en toevoegingen 0,8 0,4 0,2 -0,6

Subtotaal stedelijk -70,3 -61,4 -78,0 -15,5

Gebiedsgericht werken

Baten 7,3 7,5 7,6 0,1

Lasten 10,0 7,9 9,7 1,8

- Saldo van baten en lasten -2,7 -0,4 -2,2 -1,8

Onttrekkingreserves 0,4 0,2 0,7 0,5

Toevoegingreserves - 0,2 - -0,2

- Saldo van onttrekkingen en toevoegingen 0,4 0,1 0,7 0,6

Subtotaal gebiedsgericht werken -2,3 -0,3 -1,5 -1,2

Totalen programma 1 -72,6 -61,7 -79,5 -17,8

40 41

Jaarverslag 2016

40

Diensten verlenen aan burgers, ondernemers en bezoekers via de balie en de

telefoon, per post en e-mail, online en via sociale media.

Devolgendeproductenendienstenhebbenwein2016opeennieuwemanierofviaeennieuweingangdoelmatigerenklantgerichteraangeboden.■ Parkeren:allevragenenaanvragenviaStadslokettenenonline.■ Productenendienstenrondwerk,inkomenenparticipatieviadeStadslokettenen(deels)online.■ HetSociaalLoket–waarookdeaanvraagvooreenwoonurgentiegedaankanworden–functioneert

bijalleStadsloketten,aangevuldmettwintigwijklocaties.■ Eenverhuizingkanonlinewordendoorgevenenwordt(mitsbinnenAmsterdam)binneneendag

afgehandeld.■ Voordeburgerlijkestand,vergunningen,belastingenenimmigratie-ennaturalisatiezakenkanmen

bijalleStadslokettenopafspraakterecht.■ Eennieuwevormvandienstverleningisdethuisbezorgingvaneennieuwpaspoort.

Inhetkadervan Vermindering Regeldrukzijntwaalfvergunningenvereenvoudigd.Hetnieuwestedelijkvergunningensysteemisuitgeroldwaarmeetweeënvijftigduizendvergunningenafgegevenzijn,waarbijdedoorlooptijdisafgenomenvan5naar3,7dagen.

Deobjectvergunningisvooreendeelnaareenmeldinggebracht:vijfentwintighonderdkeerge