jak analizować utwór literacki na egzaminie maturalnym?
TRANSCRIPT
![Page 1: Jak analizować utwór literacki na egzaminie maturalnym?](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022030320/586d0d1d1a28abf6518bc3f5/html5/thumbnails/1.jpg)
JAK ANALIZOWAĆ UTWÓR LITERACKI NA EGZAMINIE MATURALNYM
W ROKU 2011?
prof. dr hab. Sławomir Jacek Żurek
Instytut Filologii PolskiejKatolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
![Page 2: Jak analizować utwór literacki na egzaminie maturalnym?](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022030320/586d0d1d1a28abf6518bc3f5/html5/thumbnails/2.jpg)
Co to jest szkolna interpretacja tekstu?
Szkolna interpretacja tekstu jest zdyscyplinowaną
formą wypowiedzi, której najważniejszym zadaniem jest udowodnieniedanej hipotezy interpretacyjnej.
koncepcyjnie
kompozycyjnie
językowo
![Page 3: Jak analizować utwór literacki na egzaminie maturalnym?](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022030320/586d0d1d1a28abf6518bc3f5/html5/thumbnails/3.jpg)
Co to jest szkolna interpretacja tekstu?
Wypowiedź ta musi być przekonująca,
tzn. zawierać argument
y
literaturoznawstwa
kulturoznawstwa
językoznawstwa
zbudowana na wiedzy z zakresu
![Page 4: Jak analizować utwór literacki na egzaminie maturalnym?](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022030320/586d0d1d1a28abf6518bc3f5/html5/thumbnails/4.jpg)
Analiza (obserwacja)
utworu literackiego
jest więc narzędziem służącym
interpretacji,czyli
wydobyciu sensów
znaczeniowych z utworu.
![Page 5: Jak analizować utwór literacki na egzaminie maturalnym?](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022030320/586d0d1d1a28abf6518bc3f5/html5/thumbnails/5.jpg)
• postawienie hipotezy interpretacyjnej, która wskaże na całościowe odczytanie utworu.
• wyselekcjonowanie elementów tekstu, które będą służyły udowodnieniu hipotezy.
• uporządkowanie logiczne argumentów popierających hipotezę.
• przywoływanie właściwych kontekstów wspierających hipotezę.
• wnioskowanie cząstkowe i końcowe.• otwarcie na szersze, nowe, inne perspektywy
interpretacyjne w podsumowaniu.• funkcjonalne zastosowanie terminologii.• kwestie językowe: urozmaicona składnia,
bogaty słownictwo, poprawna fleksja, ortografia i interpunkcja.
Co jest ważne w szkolnej analizie oraz interpretacji tekstu?
![Page 6: Jak analizować utwór literacki na egzaminie maturalnym?](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022030320/586d0d1d1a28abf6518bc3f5/html5/thumbnails/6.jpg)
Schemat oceniania i jego stosowanie
Czy należy się „wstrzelać” w maturalny klucz?
NIE !Po pierwsze, dlatego, że
nie ma klucza, lecz istnieje tzw. analityczny model
odpowiedzi
Po drugie, dlatego, że to jest po prostu
nieracjonalne, ponieważ w chwili pisania matury
jeszcze nie ma analitycznego modelu
wypowiedzi…
![Page 7: Jak analizować utwór literacki na egzaminie maturalnym?](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022030320/586d0d1d1a28abf6518bc3f5/html5/thumbnails/7.jpg)
Co zawiera analityczny model wypowiedzi?
Zawiera obszary kryteriów, które zdający powinien
uwzględnić w swoim wypracowaniu, te z kolei
podzielone są na konkretne wskazania.
![Page 8: Jak analizować utwór literacki na egzaminie maturalnym?](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022030320/586d0d1d1a28abf6518bc3f5/html5/thumbnails/8.jpg)
Co wyznacza obszar kryteriów?
Obszar kryteriów wyznacza sposób formułowania tematu:
• czyli najważniejszą kwestią jest odpowiednia jego analiza
analiza
• która pozwala na przyjęcie odpowiedniej struktury wypowiedzi
struktura wypowiedz
i • oraz dobór właściwego materiału rzeczowego
materiał rzeczowy
![Page 9: Jak analizować utwór literacki na egzaminie maturalnym?](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022030320/586d0d1d1a28abf6518bc3f5/html5/thumbnails/9.jpg)
Analiza tematu z 2010 roku (poziom podstawowy)
Na podstawie podanych fragmentów komedii Moliera „Świętoszek”
scharakteryzuj głównego bohatera oraz omów postawy Orgona, Kleanta
i Elmiry wobec tytułowej postaci.
Na podstawie podanych fragmentów komedii Moliera „Świętoszek”
scharakteryzuj głównego bohatera oraz omów postawy Orgona, Kleanta
i Elmiry wobec tytułowej postaci.Obszary kryteriów
były przyporządkowane
kolejnym segmentom tematu
Segment pierwszy: charakterystyka
Tartuffe’a (postawa bohatera „dla świata” i
rzeczywista = hipokryzja) na
podstawie podanych fragmentów (wraz z otwarciem na cały
utwór)
Segment drugi: postawy wymienionych
w temacie trzech postaci wobec Świętoszka na
podstawie podanych fragmentów (wraz z otwarciem na cały
utwór).
Segment trzeci: podsumowanie (dostrzeżenia przez zdających
hipokryzji Tartuffe’a, różnych postaw bohaterów wobec niego oraz
interpretacji postaw bohaterów w kontekście przesłania utworu.
![Page 10: Jak analizować utwór literacki na egzaminie maturalnym?](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022030320/586d0d1d1a28abf6518bc3f5/html5/thumbnails/10.jpg)
Umiejętności, które sprawdza ten temat
Zdający:• rozpoznaje bohaterów w utworze i określa relacje między
nimi,• dostrzega najistotniejsze zagadnienia utworu, wskazuje
sposoby kreacji bohatera,• problematyzuje odczytanie tekstu, • dobiera przykłady z tekstu dla uzasadnienia oceny
postawy bohatera,• podsumowuje obserwacje analityczne, wartościuje
postawy bohaterów,• pisze tekst spójny, stosując właściwą dla interpretacji
zasadę kompozycyjną, nadaje mu właściwy kształt graficzny,
• pisze stylem o cechach indywidualnych, komunikatywnym, żywym, dostosowanym do formy wypowiedzi,
• pisze językiem zgodnym z obowiązującą normą,• pisze zgodnie z zasadami ortografii i interpunkcji.
![Page 11: Jak analizować utwór literacki na egzaminie maturalnym?](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022030320/586d0d1d1a28abf6518bc3f5/html5/thumbnails/11.jpg)
Oczekiwane czynności, które powinien wykonać maturzysta
przedstawienie postaci i relacji między nimi,
określenie postawy Tartuffe’a „dla świata” (fałsz),
określenie prawdziwej twarzy Tartuffe’a, określenie postawy Orgona wobec
Tartuffe’a, określenie postawy Kleanta wobec
Tartuffe’a, określenie postawy Elmiry wobec
Tartuffe’a, podsumowanie:
określenia cech bohatera na podstawie jego wypowiedzi i zachowań (elementy bezpośredniej charakterystyki postaci), określania relacji między Świętoszkiem a innymi bohaterami i na ich podstawie wnioskowania o cechach charakteru i osobowości Tartuffe’a (elementy charakterystyki pośredniej).
![Page 12: Jak analizować utwór literacki na egzaminie maturalnym?](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022030320/586d0d1d1a28abf6518bc3f5/html5/thumbnails/12.jpg)
Tylko fragment czy cały utwór?
Stworzenie pełnej krytycznej charakterystyki bohatera wiązało się ze znajomością całego
utworu, ponieważ tylko ona mogła dać piszącym możliwość wartościowania i
odróżniania:
hipokryzji i zakłamania od prawdy i szczerości
pozorów od rzeczywistości
oceny subiektywnej
od obiektywnej
![Page 13: Jak analizować utwór literacki na egzaminie maturalnym?](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022030320/586d0d1d1a28abf6518bc3f5/html5/thumbnails/13.jpg)
Na egzaminie maturalnymtrzeba więc znać utwory w
całości,bo tylko to gwarantuje
pełneodczytanie sensu
podanego fragmentu!
![Page 14: Jak analizować utwór literacki na egzaminie maturalnym?](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022030320/586d0d1d1a28abf6518bc3f5/html5/thumbnails/14.jpg)
Umiejętności
niezbędne do
napisania maturalneg
o wypracowa
nia
doskonalenie analizy bohaterów literackich i świata przedstawionego
rozumienie znaczeń
dosłownych i przenośnych w
tekście literackim na wszystkich
poziomach jego odczytań
określanie funkcji środków
stylistycznych, niezbędnych do
interpretacji całości utworów łączenie wiedzy o
języku z analizą i interpretacją
tekstów literackich
doskonalenie kompozycji rozprawki
interpretacyjnej
![Page 15: Jak analizować utwór literacki na egzaminie maturalnym?](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022030320/586d0d1d1a28abf6518bc3f5/html5/thumbnails/15.jpg)
Temat a kryteria oceniania
kryteria oceniania nie są sztywnym, jedynie
słusznym zapisem, są tylko możliwością, która
pomaga w ocenie
wśród kryteriów oceniania są również walory pracy, jeżeli
zaprezentowałeś wiedzę i umiejętności
wykraczające poza oczekiwania, uzyskasz
dodatkowe punkty
ciekawa, funkcjonalna kompozycja pracy
szczególnie bogate, urozmaicone słownictwo i
styl wypowiedzi wnikliwa analiza tekstu
umiejętność funkcjonalnego wykorzystania w
interpretacji odwołań do innych tekstów, które podejmują ten sam problem czy motyw
![Page 16: Jak analizować utwór literacki na egzaminie maturalnym?](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022030320/586d0d1d1a28abf6518bc3f5/html5/thumbnails/16.jpg)
Analiza tematu z 2010 roku (poziom podstawowy)
Porównaj konwencje literackie podanych tekstów. Zwróć uwagę na wykreowane w nich przestrzenie i bohaterów
literackich (fragment Lalki Prusa oraz opowiadania Schulza)
Segment pierwszy: przestrzeń w Lalce Prusa i opowiadaniu Schulza
– realistyczne i mimetyczne obrazowanie Prusa a fantastyczne i
kreacyjne Schulza
Segment drugi: bohaterowie Lalki
Prusa i opowiadania Schulza
Segment trzeci: podsumowanie
Uwaga! Należy pamiętać o posługiwaniu się
kategoriami: określenie narratora, typy narracji
oraz inne elementy świata przedstawionego
![Page 17: Jak analizować utwór literacki na egzaminie maturalnym?](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022030320/586d0d1d1a28abf6518bc3f5/html5/thumbnails/17.jpg)
• Np.: „Autorem Świętoszka jest Szekspir”; akcja dramatu Świętoszek rozgrywa się na Litwie w XIX w.;
• Takich prac jest kilkanaście!
Błędy kardynalne
• Np.: „Marek Edelman podczas wojny pracował w getcie jako lekarz” (piszący nie znał jednej z podstawowych lektur, ale ponieważ poprawnie analizował fragment zamieszczony w arkuszu, a praca była poprawna językowo i stylistycznie, egzaminator może ją oceniać).
• Takich prac jest niemało!
Błędy rzeczowe
![Page 18: Jak analizować utwór literacki na egzaminie maturalnym?](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022030320/586d0d1d1a28abf6518bc3f5/html5/thumbnails/18.jpg)
Formuła wypracowań
•Abiturient interpretując fragment utworu musi uczynić to w kontekście jego całości (znajomość całej powieści Sienkiewicza).
Jaki obraz Polaków XVII wieku wyłania się z
Potopu Henryka Sienkiewicza? Punktem
wyjścia swoich rozważań uczyń wnioski z analizy
danych fragmentów powieści. Zwróć uwagę
na ich znaczenie dla całości utworu (2005)
•Abiturient, obok analizy fragmentów zawartych w arkuszu egzaminacyjnym, powinien znać dramat Szekspira, jeden dramat antyczny, rozumieć pojęcie tragizmu oraz wiedzieć, na czym polega różnica pomiędzy tragizmem antycznym a SzekspirowskimCharakteryzując
Makbeta na podstawie danych fragmentów dramatu Szekspira,
określ, na czym polega tragizm postaci i
porównaj go z tragizmem bohatera ze znanego Ci dramatu
antycznego (2006)
![Page 19: Jak analizować utwór literacki na egzaminie maturalnym?](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022030320/586d0d1d1a28abf6518bc3f5/html5/thumbnails/19.jpg)
Formuła wypracowań
Analizując i interpretując wiersze Tadeusza Różewicza „Ocalony” i Józefa Barana „Mam dwadzieścia
pięć lat”, porównaj poetyckie kreacje doświadczeń
pokoleniowych i egzystencjalnych.
Dokonaj analizy i interpretacji opowiadania „Zabawa w klucz” Idy Fink, zwracając uwagę na
sposób podjęcia tematu zagłady Żydów w czasie II wojny
światowej.
Analizując i interpretując wiersz Anny Świrszczyńskiej „Budując
barykadę” oraz fragment „Pamiętnika z powstania warszawskiego” Mirona
Białoszewskiego, przedstaw i porównaj dwa sposoby
prezentacji dramatu zwykłych ludzi uwikłanych w historię.
![Page 20: Jak analizować utwór literacki na egzaminie maturalnym?](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022030320/586d0d1d1a28abf6518bc3f5/html5/thumbnails/20.jpg)
Wszystkie pytania proszę kierować na adres: [email protected]
Odpowiem na wszystkie e-maile na 100%!