jak dobrze wykorzystać żywność - smaczne i proste przepisy ... · • do ziemniaków doda ć...

Jak dobrze wykorzystać żywność

- smaczne i proste przepisy na

domowe potrawy z produktów

pochodzących z Banków Żywności

oraz z wykorzystaniem czerstwego

pieczywa

Elbląg 2017

Wstęp.

Każdego dnia, konsumenci marnują tyle jedzenia, ile wynosi cała produkcja netto żywności w całej środkowej Afryce. Najbardziej przerażają ilości żywności, która trafia niestety na śmietnik.

W samej Polsce w koszu ląduje 9 mln ton żywności. Te dane sytuują Polskę na 5 pozycji państw marnujących jedzenie w UE, za Wielką Brytanią, Niemcami, Francją i Holandią. Najwięcej wyrzucamy produktów, które szybko się psują oraz są przez nas powszechnie spożywane. Są to pieczywo, ziemniaki, wędliny, warzywa oraz owoce.

Dlaczego marnujemy? Przede wszystkim nie potrafimy planować i myśleć przyszłościowo – marnujemy, bo przegapiamy termin do spożycia, przygotowujemy zbyt duże porcje posiłków oraz robimy zbyt duże zakupy. Za taki stan rzeczy odpowiedzialne są także reklamy, zwiększające nasz apetyt – „Tylko dzisiaj 20% taniej„ , „Kup 3, zapłać za 2” lub „2+1 gratis”.

Podczas gdy duża część społeczeństwa marnuje jedzenie, około 2 miliony rodaków żyje w skrajnym ubóstwie. Marnowanie żywności, to nie tylko problem społeczny czy ekonomiczny. Żywność jest surowcem, którego wyprodukowanie wiąże się ze sporym obciążeniem dla środowiska. Produkt spożywczy to produkcja, opakowanie, transport, energia i emisja odpadów przemysłowych. Wyrzucona żywność to zmarnowane hektolitry wody i energia zużyta do jej produkcji, transportu, przechowywania i przygotowania – alarmuje Federacja Polskich Banków Żywności. By dokładniej zobrazować problem wystarczy przytoczyć przykłady: wyrzucona do kosza kanapka z serem to aż 90 litrów zmarnowanej wody, z kolei kilogram ziemniaków to aż 300 litrów, a mięso wołowe - na wyprodukowanie jednego kilograma wołowiny potrzeba od 5 to 10 tysięcy litrów wody.

Jednym ze sposobów zapobieganiu marnotrawieniu żywności, jest przestrzeganie zasad „4P” które obejmują: planowanie zakupów, przetwarzanie produktów, podzielenie się żywnością i posegregowanie, czyli oddzielanie bioodpadów od innych. Innym sposobem jest właściwe wykorzystanie produktów, a zwłaszcza czerstwego pieczywa.

Potrawy zawarte w broszurce powstały dzięki pomysłowości i zaangażowaniu uczniów Zespołu Szkól Gospodarczych w Elblągu, którzy przygotowali receptury potraw z wykorzystaniem czerstwego chleba i bułek oraz rywalizowali o tytuł najsmaczniejszej, najciekawszej potrawy. Różnorodność i atrakcyjność potraw przeszła wyobrażenie zarówno uczestników konkursu, jak i jurorów oraz napawa optymizmem, że zamiast wyrzucać żywność, można ją doskonale wykorzystać, sporządzając wyśmienite rarytasy

Zachęcam do wypróbowania ciekawych i smacznych potraw.

mgr inż. Barbara Bukowska

1.1.1.1. I MIEJSCE I MIEJSCE I MIEJSCE I MIEJSCE ---- Brownies chlebowe z sosem malinowym i Brownies chlebowe z sosem malinowym i Brownies chlebowe z sosem malinowym i Brownies chlebowe z sosem malinowym i

musem z białej czekoladymusem z białej czekoladymusem z białej czekoladymusem z białej czekolady –––– 3 porcje3 porcje3 porcje3 porcje

Składniki Technika wykonania

• 0, 25 kg chleba

czerstwego

• 0,25 l mleka 2%

• 2 szt jaj

• 1,5 szklanki cukru

• 0,05 kg masła

• 0,06 kg kakao

• 0,30 kg malin

• 0,22 kg białej czekolady

• 0,05 kg cukru pudru

• 3 szt żółtek

• 0,50 l śmietanki 36%

• 1 szt cytryny

• 1 szt limonki

• Chleb pokruszyć, zalać wrzącym mlekiem, odczekać aż chleb

nasiąknie mlekiem i zblendować, • Masło utrzeć z cukrem, dodać jaja, kakao i wszystko

zmiksować, • Ciasto przelać do formy, wyłożonej papierem i upiec w

temperaturze 180ᵒC około 40 minut,

• Maliny opłukać, włożyć do garnka, dodać 60 ml wody,

cukier i zagotować, • Sos malinowy przetrzeć dokładnie przez sito,

• Czekoladę rozpuścić i lekko schłodzić, • Żółtka utrzeć z cukrem pudrem, dodać startą skórkę z

cytryny i połączyć z czekoladą. Pozostawić do ostygnięcia,

• Śmietankę ubić i połączyć z zimną masą, • Z ciasta wykroić okrągłe placki, położyć na talerzu i

udekorować musem i sosem malinowym

2.2.2.2. II MIEJSCE II MIEJSCE II MIEJSCE II MIEJSCE ---- SzarlotkaSzarlotkaSzarlotkaSzarlotka –––– 1 blacha okrągła1 blacha okrągła1 blacha okrągła1 blacha okrągła (tortownica)(tortownica)(tortownica)(tortownica)


• 0,5 kg bułki czerstwej,

• 0,5 l mleka 2%,

• 0,10 kg margaryny,

• 2 szt jajka,

• 0,10 kg cukier ,

• 0,50 kg jabłek

• 0,03 kg rodzynek

• 0,03 kg skórki

pomarańczowej

• 0,04 kg cukru pudru,

• bułka tarta do wysypania

blachy,

• cynamon do smaku

• Bułkę pokroić w cienkie plastry i rozłożyć na półmisku,

• Mleko rozmieszać z jajami i równomiernie nasączyć pokrojoną bułkę,

• Tortownicę wysmarować połową ilości margaryny i

wysypać bułką tartą, • Jabłka obrać, wydrążyć i zetrzeć na grubych oczkach

tarki, wymieszać z cukrem, cynamonem, rodzynkami i

drobno posiekaną skórką pomarańczową, • Rozmiękłą bułkę podzielić na 3 części,

• Pierwszą część bułki przełożyć do blachy, wyrównać i wyłożyć połowę jabłek,

• Następnie wyłożyć kolejną warstwę bułki, resztę jabłek i

przykryć ostatnią częścią bułki,

• Wierzch ciasta wyrównać, polać roztopionym tłuszczem i

posypać lekko bułką tartą

• Piec w rozgrzanym piekarniku na złoty kolor w 180° C

przez ok. 45 minut.

• Po upieczeniu posypać cukrem pudrem i podać najlepiej

na ciepło

3.3.3.3. III MIEJSCEIII MIEJSCEIII MIEJSCEIII MIEJSCE –––– Biała wyspa 3Biała wyspa 3Biała wyspa 3Biała wyspa 3 porcjeporcjeporcjeporcje


• 0,2 kg ryżu

• 3 szklanki mleka 2%

• 1 pacz. cukru

wanilinowego

• 1 słoik powideł

śliwkowych

• 2 kromki chleba

czerstwego


• 2 łyżki masła

klarowanego

• 0,3 kg cukru

• 3 szt jabłek

• 1 szt cytryny

• 2 op. herbatników

szkolnych

• 1 łyżeczka miodu

• Ryż ugotować na mleku z cukrem,

• 1 jabłko umyć, przekroić na pół i pokroić połówkę na

bardzo cienkie plasterki, skropić sokiem z cytryny

• Plastry ułożyć na papierze do pieczenia i upiec w

temperaturze 130° C przez 40 minut,

• Na dobrze rozgrzanej patelni, rozpuścić masło, dodać pokrojony w kostkę chleb i zrumienić, posypać cynamonem wymieszanym z cukrem,

• Jabłka umyć, obrać, zetrzeć na tarce o małych oczkach,

przesmażyć, • Powidła śliwkowe upłynnić w rondelku, doprawić miodem

i cynamonem

• Do ugotowanego ryżu można dodać odrobinę cynamonu i

wyłożyć na talerz, formując koło na pokruszone herbatniki,

• Na wierzch położyć przesmażone jabłka, plaster

upieczonego jabłka, a obok powidła z grzankami

4. WYRÓŻNIENIE Fraszynki z mięsem w sosie śmietanowo - grzybowym - 4 porcje


Ciasto:

0,9 kg ziemniaków

0,25 kg mąki ziemniaczanej

2 szt jaj

Sól do smaku

Farsz:

0,2 kg mięsa gotowanego

2 jajka ugotowane na twardo

1 szt cebuli

Sos:

0,15 kg grzybów

1 łyżka masła

0,1 l śmietanki 12%

Olej do smażenia

Pieprz, sól do smaku

• Ziemniaki umyć, obrać, ugotować, odcedzić, schłodzić, zmielić,

• Do ziemniaków dodać surowe jajka, sól, mąkę, następnie

wyrobić ciasto.

• Przygotować farsz: mięso zmielić razem z podsmażoną cebulą, pieprzem i ugotowanymi jajkami.

• Wszystko wymieszać na jednolitą masę. • Z ciasta uformować wałek, który pokroić na kawałki,

uformować placuszki.

• Na placuszki nakładać farsz, zawijać i formować kotlety.

• Podsmażyć je na oleju aż do uzyskania złocistej barwy.

• Na rozgrzanej patelni roztopić masło, dodać pokrojone w

kosteczkę dowolne grzyby, podsmażyć na złoty kolor,

• Do grzybów wlać śmietankę i smażyć, aż sos zgęstnieje,

• Doprawić do smaku i podać z fraszynkami

5. Mleczna droga śliwek- 4 porcje


• 1,5 l mleka 2%

• 3 paczki herbatników

• 2 czerstwe bułki

• 0,5 kg ryżu

• 0,15 kg cukru

• 1 paczka żelatyny

• 1 galaretka truskawkowa


śliwkowych

• Do garnka wlać litr mleka, dodać opłukany ryż, doprawić cukrem i gotować do miękkości.

• W drugim garnku zagotować resztę mleka, dodać żelatynę i dokładnie wymieszać. Gdy żelatyna się rozpuści, dodać bułki pokrojone, pokruszone herbatniki i wszystko

zmiksować, przełożyć na dno tortownicy, schłodzić, • Masę ryżowo-mleczną wyłożyć na schłodzony spód.

• Galaretkę rozpuścić zgodnie z przepisem na opakowaniu,

schłodzić i połączyć z powidłami śliwkowymi.

• Pozostawić do stężenia, tężejącą masę wylać na ryż i pozostawić do całkowitego stężenia.

• Deser można udekorować skórką cytrynową lub

pomarańczową.

6. Chlebek górski z trio konfitur- 4 porcje


• 0,25 kg bułki czerstwej

• 3 jajka

• 0,5 l mleka

• 0,60 kg cukru

• 0,1 kg konfitury morelowej

• 1 szt cytryny


• 0,25 l wina białego

• 0,15 kg marchwi

• Bułki pokroić w paluszki o grubości 1,5cm i rozłożyć na półmisku.

• Wino zagotować z 0,1 kg cukru, cynamonem i skórką z cytryny i gotować na małym ogniu prze 10 minut.

• Żółtka ubić na parze z 0,1 kg cukru i dodawać stopniowo ogrzane wino.

• Gdy sos zgęstnieje polać nim bułki. Nasączone bułki

podsmażyć na złoty kolor i posmarować konfiturą morelową.

• Paluszki wyłożyć do naczynia żarodopornego.

• Białka ubić z 0,1 kg cukru i położyć na paluszki.

• Naczynie wstawić do średnio nagrzanego piekarnika i

upiec na złoty kolor.

• Mleko połączyć z 0,15 kg cukru i gotować na małym

ogniu aż do zgęstnienia. Konfiturę mleczną schłodzić. • Marchew umyć, obrać i pokroić w kostkę. Ugotować

w małej ilości wody do miękkości i zblendować. Konfiturę marchewkową schłodzić

• Chlebek podać z konfiturami

7. Naleśniki z bułki czerstwej - 3 porcje


• 3 szt bułki czerstwej

• 1 szt jaja

• 0,3 l mleka

• 4 łyżki mąki

• szczypta soli

• 2 łyżeczki cukru pudru

• olej do smażenia


śliwkowych

• 1 op. małe jogurtu

greckiego

• Listki mięty

• 3 łyżeczki syropu

malinowego

• Zetrzeć skórkę z bułki i namoczyć bułkę w mleku.

• Wszystko zmiksować oraz dodać jajko, mąkę, szczyptę soli i ponownie zmiksować wszystko na

gładką masę. • Na patelni rozgrzać olej i wylać ciasto, smażyć z obu

stron na złoty kolor.

• Po usmażeniu położyć na ręczniku papierowym, a

następnie posmarować powidłami

• Ułożyć na soku malinowym i posypać cukrem

pudrem.

• Na środku ułożyć łyżeczkę jogurtu połączonego z

niewielką ilością skórki z limonki i cukru pudru,

• Całość udekorować listkami mięty

8. 8. 8. 8. Ciasto czekoladowe- 1 blacha (tortownica)

Składniki

Technika wykonania

• 4 szt bułki czerstwe

• 0,5 l mleka

• 0,2 kg kakao

• 0,1 kg cukru

• 1 p cukru wanilinowego

• 0,1 kg wiórek kokosowych

• 1 p herbatników

• 1 tabliczka czekolady

• Bułki pokroić na małe kawałki,

• Mleko podgrzać , zalać pokrojone bułki i pozostawić na ok.

10 minut,

• Do namoczonych bułek dodać cukier, cukier wanilinowy,

kakao i dokładnie wymieszać, • Na dno formy pokruszyć herbatniki, wylać ciasto, posypać

wiórkami,

• Nagrzać piekarnik do 180°C, wstawić ciasto i piec 45

minut,

• Po upieczeniu, ciasto schłodzić • Czekoladę rozpuścić w kąpieli wodnej i udekorować ciasto

9.9.9.9. Ciasto RESZTKOWIECCiasto RESZTKOWIECCiasto RESZTKOWIECCiasto RESZTKOWIEC –––– 1 blacha (korytko)1 blacha (korytko)1 blacha (korytko)1 blacha (korytko)


• 35 dag czerstwego

chleba (może być dowolne pieczywo,

także bułki)

• 0,8 litra mleka

• 10-20 dag rodzynek

(przy 20 dag ciasto jest

bardzo rodzynkowe)

• łyżka kandyzowanych

ananasów (lub innych

bakalii)

• 10 dag masła

• 20 dag cukru

• 5 jajek

• masło i bułka tarta do

wyłożenia formy

• Pieczywo kroimy na małe kawałki i wrzucamy do miski. Rodzynki

wsypujemy do szklanki i zalewamy wodą, • Ananasy ścieramy na tarce (powinny mieć konsystencję wiórków).

Wrzucamy je do garnka razem z masłem i cukrem. Zalewamy mlekiem

i gotujemy do rozpuszczenia się masła,

• Masą zalewamy pokrojony chleb. Dokładnie mieszamy i odstawiamy

na chwilę, aby chleb wchłonął mleko i rozdrobnił się. Po około 10

minutach masę mieszamy powtórnie, dodajemy lekko roztrzepane jajka

i odsączone rodzynki. Znów mieszamy bardzo dokładnie, na jak

najbardziej jednolitą masę • Formę do ciasta smarujemy masłem i obsypujemy bułką tartą.

Przekładamy do niej całą przygotowaną masę. Wkładamy do piekarnika

rozgrzanego do 190°C na około 35 minut,

• Ciasto jest dobre po przestudzeniu (gorące może być trochę wodniste).

• Ciasto można udekorować polewą czekoladową

10.10.10.10. Zapiekanka z ziemniaków i wędzonej makreliZapiekanka z ziemniaków i wędzonej makreliZapiekanka z ziemniaków i wędzonej makreliZapiekanka z ziemniaków i wędzonej makreli –––– 4 4 4 4

porcjeporcjeporcjeporcje

Składniki

Technika wykonania

• 5 szt ziemniaków

• 1 średni por

• 3 kromki czerstwego

chleba

• 0,05 kg masła

• Olej do smażenia

• 1 szt makreli wędzonej

• 2 łyżki śmietany

• 3 łyżeczki musztardy

• 3 łyżeczki chrzanu

• Sól, pieprz do smaku

• Ziemniaki umyć, obrać i pokroić w cienkie plastry,

• Makrelę obieramy ze skóry i ości i rozdrabniamy widelcem,

• Por pokroić w drobną kostkę, przesmażyć na maśle.

• Chleb namoczyć w wodzie, odcisnąć i połączyć z makrelą, doprawić do smaku.

• Naczynie wysmarować masłem, ułożyć warstwami: ziemniaki, por,

makrela, czynność powtórzyć, • Chrzan wymieszać z połową śmietany, a drugą cześć śmietany

połączyć z musztardą. Sosami polać ziemniaki

• Piekarnik nagrzać do 180°C.

• Piec ok 40 minut.

11.11.11.11. Miseczki z kajzerek i sosem MornayMiseczki z kajzerek i sosem MornayMiseczki z kajzerek i sosem MornayMiseczki z kajzerek i sosem Mornay –––– 3 porcje3 porcje3 porcje3 porcje


• 3 bułki czerstwe

• 0,15 kg pieczarek

• 1 szt cebuli

• 0,10 kg boczku

wędzonego


• Olej do smażenia

Sos Mornay


• 2 łyżki mąki

• 1,5 szkl mleka

• 0,2 kg sera żółtego

• Bułki przekroić w 1/3 wysokości, wydrążyć z miąższu dół bułki .

• Pieczarki i cebulę umyć, pokroić w drobną kostkę. • Na rozgrzanym oleju podsmażyć cebulę, pieczarki i gdy pieczarki

będą miękkie, dodać pokrojony w kostkę boczek, krótko

podsmażyć, Farsz podzielić na 3 porcje ,

• Do wydrążonych bułek dodać wyporcjowany farsz,, przykryć górną częścią bułki i zapiec na złoty kolor w piekarniku

• Sos: Do rozpuszczonego w rondelku masła dodać mąkę i intensywnie mieszając zrobić zasmażkę, ucierać by nie było

grudek.

• Następnie stopniowo (partiami) dolewać zimne mleko i gotować aż masa zgęstnieje. Na koniec dodać ser, mieszać do

rozpuszczenia, ewentualnie dodać mleko, gdy sos jest za gęsty.

Całość doprawić • Podać kajzerki z sosem

12.12.12.12. Knedle z wędzonką w sosie Knedle z wędzonką w sosie Knedle z wędzonką w sosie Knedle z wędzonką w sosie pieczarkowympieczarkowympieczarkowympieczarkowym –––– 4444 porcjeporcjeporcjeporcje


• 1 cebula


• 4 czerstwe pszenne

• 100 g surowego

wędzonego boczku

• pęczek natki pietruszki

• ok. 100 ml mleka

• 2 jajka

• 4-6 łyżek mąki

Sos

• 1 łyżka masła

• 0,2 kg pieczarek

• 0,25l śmietanki

• Pieprz, sól do smaku

• Na patelni rozgrzać masło, zeszklić drobno posiekaną cebulę, dodać pokrojone w kostkę pieczywo i drobniutko posiekany

boczek oraz natkę pietruszki.

• Smażyć do lekkiego zrumienienia pieczywa. Całość przełożyć do miski, zalać mlekiem rozbełtanym z jajkami, odstawić na pół

godziny.

• Dodać mąkę, wymieszać, nawilżonymi dłońmi formować knedle

wielkości mandarynek.

• Gotować w osolonym wrzątku ok. 15 min.

• Na rozgrzane masło wrzucić oczyszczone pieczarki, posolić, smażyć 5-8 min. Zalać śmietaną. Dusić ok. 10 min. Doprawić do

smaku pieprzem, podawać z ciepłymi knedlami.

13.13.13.13. Tarta z czerstwego chleba z pesto Tarta z czerstwego chleba z pesto Tarta z czerstwego chleba z pesto Tarta z czerstwego chleba z pesto ---- 3 porcje3 porcje3 porcje3 porcje

Składniki

Technika wykonania

• 5 małych kromek

czerstwego chleba

• 4 jajka

• 80 ml śmietanki UHT

• 200 g boczku pokrojonego

w kosteczkę • 1 cebula

• sól

• olej rzepakowy

• posiekana natka pietruszki

Pesto:

• 2 szkl bazylii świeżej

• 2 ząbki czosnku

• Oliwa


• Kromki chleba ułożyć na dnie naczynia żaroodpornego

(wyłożonego papierem do pieczenia) i włożyć do piekarnika

nagrzanego do 180°C na 8 minut.

• W tym czasie podsmażyć boczek i cebulkę pokrojoną w pół-

plasterki, a jajka wymieszać ze śmietanką. • Na podpieczony chleb nałożyć boczek z cebulką, a całość zalać

masą jajeczną.

• Piec 20 minut w 180°C.

• Gotową i nieco ostygniętą tartę posypać natką pietruszki.

• Czosnek obrać, drobno posiekać, • Bazylię opłukać, osuszyć i przełożyć do blendera, dodać

czosnek, oliwę i zblendowac,

• Pesto doprawić do smaku i przełożyć na talerz obok tarty

Potrawy zawarte w broszurze wykonano w Zespole Szkół Gospodarczych w Elblągu dzięki

uprzejmości dyrektora szkoły pani Marii Dobosz z udziałem uczniów klasy III a ZSZ, II a TG, II b

TG, III a TG oraz uczennicy IV a TG:

Ewy Dutkiewicz, Patrycji Cendrowskiej, Klaudii Białopiotrowicz, Magdaleny Wiatr, Justyny

Binkowskiej, Karoliny Stempniewskiej, Natalii Urbanowskiej, Marty Szymarek, Darii Bober,

Mateusza Mazuryka, Nikol Mitek, Moniki Nieroszczuk, Magdaleny Dereckiej oraz nauczycieli

Marzeny Szczech i Barbary Bukowskiej.

Zdjęcie i projekt okładki: Jolanta Kutowska

Wstęp i opracowanie potraw: Barbara Bukowska Do opracowania wstępu wykorzystano materiały informacje ze stron: www.niemarnuje.pl i www.bankizywnosci.pl

jak dobrze wykorzystać żywność - smaczne i proste przepisy ... · • do ziemniaków doda ć...

Documents