0,50

“Ti idi pravim putem, kao što ti je naređeno, i nek tako postupe i vjernici koji su uz tebe,

i obijesni ne budite, jer On dobro vidi ono što radite”

Kur’an

• Podgorica • godina VIII/IX • broj 56, 57 • decembar 2008. / januar 2009. • viti VIII/IX • numri 56, 57 •dhjetor 2008. / janar 2009.

Svečanost otvaranja Medrese

Kadrovi za bolju budućnost

Podgorica, 5. decem-bra - U Milješu je,nakon klanjanja džu-me namaza, u pris-ustvu velikog brojaimama i vjernika izsvih područja CrneGore, svečano otvorena Medresa,prva islamska sred-njoškolska ustanova u Crnoj Gori, čiji početak rada su, simboličnim presije-canjem vrpce, obilježilicrnogorski predsje-dnik Filip Vujanović ireis Islamske zajed-nice u Crnoj Gori,Rifat ef. Fejzić.

strane 3, 4

Foto: Shaqir ÇAUSHI

Bajramska poruka reisa Rifata ef. Fejzića

Pomaganje nemoćnima

strana 2

Mekka dhe Qabeja

Razgovor sa koordinatorom TIKA-ine kancelarije u Podgorici, drGokcenom Kalkanom

Zaslužni za dobre odnose Turske i Crne Gore

Dodatak Hadžije izCrne Gore

faqe 12 , 13

Strana 6

EELLIIFF decembar, 2008. / januar, 2009.islamske novinegazetë islame 2DRUGA STRANA

DIREKTOR: Behljulj KanaćevićREDAKCIJSKI KOLEGIJUM: Zamjenik gl. urednika: Džemo Redžematović; tehnički urednik: Samir Kajošević; članovi: Bajro Agović, Omer Kajoshaj, Enis Burdžović, Rifat Jusufi, Ramiz Luboder; Lektori: Zuvdija Hodžić, Brunilda Brasha "ELIF" izlazi na bosanskom i albanskom jezikuAdresa: "Elif", Gojka Radonjića 42, P.Fah 54, 81000 Podgorica · Tel/fax: 381 81 623 813, fax: 381 81 623 812 · E-mail: redakcijaelif@cg.yuUplata: Žiro račun za Crnu Goru 55100-672-8-383 Mešihat Islamske zajednice,za inostranstvo: Field 56A: COBADEFF Commerzbank AG Frankfurt, Field 57A: /400876894701 EUR PDBPYU2P Podgorička banka ad Podgorica, Field 59: /22498080-02039257 MESIHAT ISLAMSKE ZAJEDNICE CRNE GORE PODGORICA SERBIA AND MONTENEGRO; sa naznakom "Za Elif"Uvjerenjem Ministarstva Kulture br. 05-2079/2, «Elif» je oslobođen plaćanja poreza na dodatnu vrijednost Štampa: NJP "Pobjeda" · Rukopisi i fotografije se ne vraćaju (203854056)

IZDAVAČ: Mešihat Islamske zajednice u Republici Crnoj GoriGLAVNI I ODGOVORNI UREDNIK: Muharem DEMIROVIĆ

Bajramska poruka reisa Rifata ef. Fejzića

Pomaganje nemoćnimaDan Arefata je kruna obre-

da hadža i pečat spremnostina žrtvu. Stajanje na Arefatuje kruna hadža, ali je ujedno itrenutak spoznaje. Arefat unajpunijem obliku predstavljaspoznaju. Obredi hadža musli-mane uče da koliko god razl-ičiti ljudi bili, koliko god serazlikovala boja njihove kože,jezika, kulture, nacija, podne-blje... svi mogu stati na jed-nom mjestu, u miru, i svi im-ati zajednički cilj.

Kurbanski, ili hadžilarskibajram je višemilionska, inter-nacionalna poruka mira i su-života. Ta poruka svake go-dine pulsira našim životima,kroz blagdansko veselje. Zatoprinošenjem žrtve, krunisan-jem poruke koja traje i živi unama, proslavljamo kurbanskibajram.

Kao vjernici, praznujućiBajram okupljamo se i okozajedničkog djela – pomaganjanemoćnim i ugroženim. Zatoje ovaj naš praznik najbolja po-tvrda da muslimanu ne smijesmetati različito.

U duhu ovih veličanstve-nih poruka, u ime Islamskezajednice u Crnoj Gori, i usvoje lično ime, svim musli-manima u Crnoj Gori i dijas-pori upućujem najsrdačniječestitke povodom nastupanjaKurban – bajrama.

Molim Svemilostivog Bogada nam pomogne da ove mu-barek dane dočekamo i isptra-timo u miru, blagostanju,jedinstvu i vjerničkoj radosti.

BAJRAM ŠERIF MUBAREK OLSUN!GEZUAR KURBAN

BAJRAMIN!

Bajramske čestitke musli-manima i reisu Fejziću uputilisu i najviši predstavnici vlasti,lideri stranaka i mnogi pojedin-ci.

''Neka radosti vrlina darivan-ja, dobrote i zbližavanja nađuput do svih nas, da u našojCrnoj Gori uvijek budu širomotvorena vrata međukonfesion-alnom skladu, saradnji i pov-jerenju'', kaže se u čestitci pred-sjednika FFiilliippaa VVuujjaannoovviiććaa. Onje poželio da praznični dani pro-teknu u atmosferi univerzalnihduhovnih vrijednosti, oličenimu žrtvovanju i milosrđu.

''Veliki islamski praznik Kur-ban-bajram podstiče zbližavanjeljudi i daje nadahnuće izgradnjiskladnih odnosa u društvu. Os-im što pozivaju na utemeljenjevjere, praznični dani podsjećajuna dužnost njegovanja dijaloga,zajedništva i međusobnog razu-

mijevanja'', naveo je premijer Cr-ne Gore MMiilloo ĐĐuukkaannoovviićć. On jepoželio da duh Kurban-bajramadonese mir, radost i blagostanje,osnaži nadu za bolji život i afir-miše uzvišene ideje napretka iopšteg dobra, čemu su Islamskazajednica i njeni vjernici istinskiposvećeni.

''S nadom da ćete i u naredn-om periodu biti aktivan činilac uprocesima koji vode evropskojperspektivi Crne Gore kao otvo-renom multikulturnom društvu,iskreno želim da bajramske da-ne provedete u radosti i zadovol-jstvu'', rekao je Đukanović.

Predsjednik Skupštine CrneGore, RRaannkkoo KKrriivvookkaappiićć, naveoje u čestitci da Kurban-bajramkao praznik mira, sloge i razu-mijevanja, treba da bude podsti-caj vjernicima da afirmišuuniverzalne vrijednosti suživotarazličitih naroda, vjera i kul-

tura.''Uvjeren sam da će Kurban-

bajram donijeti sreću u Vaše do-move a Crnoj Gori novu snaguda nastavi putem izgradnje slo-bodnog drzuštva za dobro svihnjenih građana'', ocijenio jeKrivokapić.

Predsjednik SosijalističkeNarodne partije, SSrrđđaann MMiilliićć,poželio je Fejziću, vjerskim služ-benicima i vjernicima islama dapraznične dane provedu u duh-ovnoj radosti, dob-rom zdravlju,međusobnoj slozi i razumijevan-ju.

''Svi zajedno moramo na sva-ki način da doprinesemo pošto-vanju kulturnih i vjerskihrazličitosti u našoj zemlji radidobrobiti i napretka svih njenihgrađana'', naveo je Milić.

RRaaffeett HHuussoovviićć, predsjednikBošnjačke stranke je u čestitciFejziću i pripadnicima islama

naveo da Kurban-bajram podsje-ća na važnost i stalnu potrebuuzajamne pomoć, ljubavi i paž-nje, za dobro i prosperitet pojed-inaca i zajednice.

''Kurban je put do čovjeko-vog približavanja Stvoritelju,kao što se u molitvi svaki iskre-ni vjernik približava Bogu Uzv-išenom. U ovim danima mu-slimani iz čitavog svijeta obavlja-ju hadž u kojem čovjek spoznajesvoje mjesto u univerzalnom svi-jetu'', kazao je Husović. On jerekao da je vjera zbližavanjeljudi u ljubavi, dobročinstvu iplemenitosti. ''Radost kojuosjećamo dijelimo sa svima -našim porodicama, prijateljima ikomšijama, jer najveća srećaživota je kada čovjek može podi-jeliti radost sa drugima''.

''Neka bajramski dani unesuradost i toplinu u domovevjernika, podstaknu na milos-

rđe, dobra djela i solidarnost.Organi Glavnog grada dopri-nosiće poštovanju kulturne ivjerske različitosti u Podgorici iučiniti sve da svaka nacionalna ivjerska zajednica slobodnorazvija i afirmiše svoje duhovnevrijednosti.

Nadam se da ćete ovaj pra-znik kao i uvijek do sada podi-jeliti sa prijateljima i komšijama,jer je najveća sreća života kadase radost dijeli sa svima'', kažese u čestitci koju je muslimani-ma i reisu Fejziću uputiogradonačelnik Podgorice, drMMiioommiirr MMuuggooššaa.

Čestitke povodom Kurban-bajrama vjernicima islama ireisu Rifatu Fejziću, uputila jepredsjednica Hrvatske građans-ke inicijative, Marija Vučinović,predsjednik Opštine Pljevlja, drFilip Vuković i drugi.

B.Agović

Bajramske čestitke

EELLIIFFdecembar, 2008. / januar, 2009.islamske novine

gazetë islame3 MEDRESA

PPooddggoorriiccaa,, 55.. ddeecceemmbbrraa -- UUMMiilljjeeššuu jjee,, nnaakkoonn kkllaannjjaannjjaa ddžžuu--mmee nnaammaazzaa,, uu pprriissuussttvvuu vveelliikkooggbbrroojjaa iimmaammaa ii vvjjeerrnniikkaa iizz ssvviihhppooddrruuččjjaa CCrrnnee GGoorree,, ssvveeččaannoooottvvoorreennaa MMeeddrreessaa,, pprrvvaa iissllaammss--kkaa ssrreeddnnjjoošškkoollsskkaa uussttaannoovvaa uuCCrrnnoojj GGoorrii,, ččiijjii ppooččeettaakk rraaddaa ssuu,,ssiimmbboolliiččnniimm pprreessiijjeeccaannjjeemm vvrrpp--ccee,, oobbiilljjeežžiillii ccrrnnooggoorrsskkii pprreeddssjjee--ddnniikk FFiilliipp VVuujjaannoovviićć ii rreeiiss IIssll--aammsskkee zzaajjeeddnniiccee uu CCrrnnoojj GGoorrii,,RRiiffaatt eeff.. FFeejjzziićć..

Reis Rifat ef. Fejzić kazao jeda je otvaranje medrese istorijs-ki trenutak za tu instituciju,muslimane i ukupno CrnuGoru.

"Posljednja medresa u CrnojGori nestala je neposredno ilinakon Podgoričke skupštine.Gubljenjem državnosti CrneGore, muslimani su izgubili me-dresu. Sada dobijanjem države,muslimani ponovo dobijajuobrazovne institucije", kazao jereis Fejzić. On je istakao da je tomožda i slučajnost, ali i danešto znači.

"Muslimani imaju obavezuda uče, jer je prva riječ kojunam je uzvišeni Bog naredioglasila: “Uči u ime Gospodarasvoga Koji stvara“. Znači, prvariječ nije bila klanjaj i posti, jersu to obaveze, nego uči. Islams-ka zejdnica je rukovođena timekrenula u ovaj projekat u izgra-dnju škole", rekao je reis.

On je citirajući ajet izKur’ana kazao da je Bog sve nasstvorio od jednog čovjeka i jed-ne žene i podijelio nas na naro-de i plemena da bi se upoznali,

a ne ratovali. - Otvaranje Medrese dobar

je prilog odnosima Islamskezajednice i države Crne Gorekoji su poštujući odvojenost vje-re i države uvijek djelovali ufunkciji afirmacije multikonfen-sionalne saradnje, ocijenio je,tom prilikom, predsjednik FilipVujanović.

On je, govoreći na otvaranjuMedrese, kazao da je ta vrijed-nost naslijeđena iz crnogorskeistorije i da je zaloga za budu-

ćnost. "Siguran sam da će vjerska

nastava u Medresi biti u funkci-ji afirmacije univerzalnih vrijed-nosti na kojima počivaju svereligije, pa i islam, a to je afir-macija mira, sklada, tolerancije,ljubavi i suživota", kazao jeVujanović.

Podsjećajući da je Medresaotvorena nakon više od osamgodina gradnje, crnogorski pred-sjednik je istakao da se radi oizuzetnom arhitektonskom zdan-

ju, koje nudi izvanredne usloveza široko obrazovanje, kako mul-tidisciplinarno, tako i vjersko.

"Istorija Crne Gore nas jenaučila da je uslov opstanka irazvoja u međunacionalnoj,međuvjerskoj i međukulturalnojsaradnji. Raduje me da ćepolaznici Medrese nastavupohađati u Crnoj Gori i da nećeimati potrebu da idu van nje",rekao je crnogorski predsjednik.

"Želio bih da iskažem pošto-vanje svim donatorima, a poseb-

no izdvojim Tursku agenciju zameđunarodnu saradnju i rekon-strukciju (TIKA) koja je, osimMedrese, finansirala i brojneprojekte u svim opštinama uCrnoj Gori", kazao je Vujanović.

Državni ministar turskeVlade, Mustafa Said Jazikioglu(Yaziciouglu), kazao je da dobriodnosi dvije države potiču odsultana Abdulhamida i kraljaNikole i da su se zadržali dodanas.

On je podsjetio da je Turskabila jedna od prvih država kojaje priznala državnost Crne Gorenakon sticanja nezavisnosti.

Prisutnima se obratio idirektor Medrese u Skadru,Shuajb ef. Basha, koji je istakaovažnost medrese u islamskomobrazovanju i uputio čestitkeIslamskoj zajednici.

Ceremoniji svečanog otvara-nja medrese, pored Vujanovića iturskog državnog ministra Ja-

Svečanost otvaranja Medrese

Kadrovi za boljubudućnost

PPrreeddssjjeenniikk VVuujjaannoovviićć,, uu ddrruuššttvvuu rreeiissaa FFeejjzziiććaa ii ttuurrsskkoogg mmiinniissttrraa JJaazziikkiioogglluuaa,, ssvveeččaannoo pprreessiijjeeccaa vvrrppccuu oottvvaarraannjjaa MMeeddrreessee

Na svečanosti su pročitane čestitke ko-je su, povodom otvaranja Medrese, uputilicrnogorski premijer Milo Đukanović igradonačelnik Podgorice Miomir Mugoša,čije poruke izražavaju uvjerenje da ćeotvaranje Medrese doprinijeti još većempribližavanju crnogorskih građana, bezobzira na njihovo različito vjersko opred-jeljenje, te da će to biti još jedan doprinosstabilnosti države.

- Otvaranje Medrese predstavlja značajančin koji svjedoči o utemeljenosti islamskekulture na našim prostorima, ali istovr-emeno i o demokratskom sazrijevanj CrneGore i jačanju njenog multikulturalnog bića.Osnivanjem Medrese na najbolji način senastavlja tradicija iz vremena Kralja Nikole,kojom se njegovalo vjersko obrazovanje iafirmisalo poštovanje različitosti – kaže se,pored ostalog, u čestitci Đukanovića.

- Ovaj datum je značajan za vjernikeIslamske zajednice zato što se prvi put uCrnoj Gori poslije Drugog svjetskog ratavjerski službenici obrazuju za vršenje svojeduhovne misije - kaže se u čestitci gradon-ačelnika Miomira Mugoše. On je izraziouvjerenje da će medresanti predstavljatiznačajan faktor u približavanju građanaCrne Gore različitih religijskih, kulturolo-ških i nacionalnih opredjeljenja.

Čestitke premijera i gradonačelnika

Nastavak na sljedećoj strani

zikioglua, prisustvovali su pred-sjednik i potpredsjednik Sku-pštine, Ranko Krivokapić i Ri-fat Rastoder, ministri Jusuf Ka-lamperović, Branislav Mićuno-vić, Fuad Nimani i Suad Numa-nović, ombudsman Šefko Crno-vršanin, direktor UP Veselin Ve-ljović, gradonačelnici Ulcinja iPlava, Gzim Hajdinaga i Ske-nder Šarkinović, predstavnicipolitičkih partija, brojni poslan-ici crnogorske Skupštine i dru-gi politički i javni zvaničnici.

Svečanost je počela učenj-em Kur’ana, a nakon zvaničnogdijela nastupio je hor „Mlađak ipalma“ Fakulteta islamskih na-uka iz Sarajeva, predvođen pro-fesorom dr Džemaludinom La-tićem.

Mešihat je, po završetkuprograma, priredio koktel zazvanice u prostorijama Med-rese.

GGRRAADDIILLAA SSEE OOSSAAMM GGOODDIINNAA

Izgradnja medrese započetaje u maju 2000. godine. Znača-jnu finansijsku pomoć pružilaje Islamska banka za razvoj izSaudijske Arabije, a obavezudovršetka medrese preuzela jeturska vladina organizacija zameđunarodnu saradnju i razvoj- TIKA, koja je i najveći dona-tor ovog objekta. Projekat jeuradio arhitekta Rifat Aliho-džić.

Medresa je zvanično počelasa radom 6 . oktobra, a pohađa-ju je 64 učenika iz Podgorice,Tuzi, Rožaja, Bijelog Polja, Ber-ana i Nikšića.

Internatskog je tipa, a njenrad usklađen je sa obrazovnimprogramima ostalih medresa uokruženju.

Muharem Demirović

EELLIIFF decembar, 2008. / januar, 2009.islamske novinegazetë islame 4MEDRESA

ZZvvaanniiččnniiccii nnaa oottvvaarraannjjuu DDeettaalljj ssaa oottvvaarraannjjaa

OObbrraaććaannjjee mmiinniissttrraa JJaazziikkiioogglluuaa OObbrraaććaannjjee pprreeddssjjeenniikkaa VVuujjnnoovviiććaa

Zahvalnice najzaslužnijimaReis Rifat ef. Fejzić uručio je zahvalnice zaslužnima za izg-

radnju medrese. Zahvalnice su uručene: predsjedniku Crne Go-re, Filipu Vujanoviću, gradonačelniku Podgorice, MiomiruMugoši, turskom ministru dr Saidu Jazikiogluu, generalnomdirektoru TIKA-e, Musi Kulaklikayau, Bošnjačkom islamskomcentru „Plav-Gusinje“ iz Njujorka, Albansko-američkom islams-kom centru iz Queens-a (Njujork) i zaslužnim pojedincima -Huseinu Canu Đokoviću iz Los Angeles-a i Ahmetu Ahmatovi-ću iz Kassel-a (Njemačka)

RReeiiss FFeejjzziićć uurruuččuujjee zzaahhvvaallnniiccuu ĐĐookkoovviiććuu

Foto

:Sha

qir Ç

AU

SHI

Foto

:Sha

qir Ç

AU

SHI

Foto: Shaqir ÇAUSHI

EELLIIFFdecembar, 2008. / januar, 2009.islamske novine

gazetë islame5 MEDRESA

Piše: DR DžEMALUDIN LATIĆ, profesor na Fakultetu islamskih nauka u Sarajevu

U Podgorici sam posljednjiput bio prije blizu trideset godi-na. Bilo je ljeto, moj razred izGazi Husrev-begove medrese,koga je predvodio profesorOmer Nakičević, krenuo je tegodine na ekskurziju po Bosni,Sandžaku, Crnoj Gori i Primo-rju kako bi se bolje upoznao samuslimanima u ovim dijelovimanekadašnje Jugoslavije. U Podg-orici, koja se tada zvala Tito-grad, zadržali smo se kratko, najednom od dnevnih namaza. Jošse sjećam neke stare i tijesnedžamije i nekolicine starijihljudi. Poslije toga smo išli u Plavi Gusinje te u Bar. U Gusinjusmo učili mevlud u nekoj staroj,niskoj džamiji, a na vratima jestajao neki tajanstveni čovjek ušeširu, koji je samo šutio i pratiošta to mi radimo.

Hvala dragom Allahu po hil-jadu hiljada puta, situacija sedanas promijenila: u duhovnomsmislu, muslimani nekadašnjihrepublika Jugoslavije danas suslobodni, a sve više stiču i ostalesvoje slobode. U Podgoricu samdošao sa Horom Fakulteta isla-mskih nauka iz Sarajeva na po-ziv Mešihata Islamske zajedniceu Crnoj Gori. Bila je noć kadsmo stigli; negdje na kraju Gra-da dočekao nas je naš ljubaznidomaćin, Bajro-ef. Agović. Kadasmo, u noćnim svjetlima, ugled-ali novopodignutu medresu idžamiju u njezinom dvorištu,nismo mogli povjerovati svojimočima: tako lijepih medresa da-nas nema ni u Bosni! Ko bi tomogao zamisliti? A ujutro smovidjeli još dvije-tri džamije u pr-ostranom polju gdje leži Podg-orica.

Razgledao sam ovaj lijepigrad i zahvaljivao Bogu što CrnaGora nije prošla kroz muke krozkoje je prošla Bosna i Hercegov-ina. Nigdje tragova rata, rušen-

ja, paljevina, nigdje šehidskihmezarja i grobalja – kao po na-šoj državi.

GGOOVVOORR RREEIISS--EEFFEENNDDIIJJEE IIPPRREEDDSSJJEEDDNNIIKKAA

VVUUJJAANNOOVVIIĆĆAA -- UU SSJJEENNIISSTTRRAAŠŠNNEE HHIISSTTOORRIIJJEE

A sutrašnji dan, petak, 5.12.,bio je prilika da još bolje upoz-namo stanje muslimana u dan-ašnjoj Crnoj Gori. Susreo sam sesa crnogorskim Reis-efendijom,Fejzićem, i nakratko popričao.On je mlad čovjek, sa velikomodgovornošću koju mu je Allah,dž.š., dodijelio. Čestitao sam muna Medresi i zaželio mnogo usp-jeha njemu i njegovim saradnici-ma. Upoznao sam i mlade funk-cionere Mešihata i profesorealbanske nacionalnosti. Islams-ka zajednica u Crnoj Gori jeetnički raznovrsna, ali nacional-na pripadnost za sljedbenike isl-ama samo je znak Allahove mil-osti, mudrosti i berićeta. Sreosam i svoga dragog studenta,Amer-ef. Šukuricu, koji je diplo-mirao na našem Fakultetu uSarajevu, kao i svoga studentaNijaz-ef. sa nekadašnje Islamskeakademije (danas Fakulteta zaislamske studije) iz N. Pazara,koji mi je prenio selame od osta-lih mojih studenata. Zatim samsreo brojne imame, među njimai one koji su sa mnom bili u Me-dresi. Posebno sam se obradov-ao susretu sa Sinan-ef. Latićem,koga zovem svojim rođakom.

Ali činjenica da su na sveča-no otvorenje Medrese došli najv-iši politički predstavnici ove drž-ave: predsjednik Filip Vujanov-ić, predsjednik Skupštine Krivo-kapić, (premijer Đukanović jeposlao telegram u kome je česti-tao IZ-i ovaj veliki uspjeh i izvi-nio se što nije mogao biti prisu-tan, isto je to učinio i gradon-ačelnik), ministar vjera, minist-ar obrazovanja, kao i neki drugiministri, za nas je bila posebnoiznenađenje. Prisjetio sam seonih teških vremena, onog šeši-rdžije na vratima gusinjske dža-

mije koji se nije ni stidio daprati obično izvođenje mevludai da o tome odmah izvijesti taj-nu službu Komunističke partijei „drugove“ koji su bili uspješnisamo u gušenju vjerskih osjeća-nja i eliminaciji vjerske svijestikod „radnih ljudi i građana“ iAllahu zahvaljivao na ovom obr-atu: On je zaista Muhavvilu'l-ahval - Onaj koji mijenja stanja!

VVJJEERRSSKKOO OOBBRRAAZZOOVVAANNJJEEVVOODDII MMIIRRUU II

PPRROOSSPPEERRIITTEETTUU;; VVJJEERRSSKKOO NNEEOOBBRRAAZZOOVVAANNJJEE

JJEE OOPPAASSNNOO

I pored brojnih lijepih trenu-taka, impresija, viđenja, susre-ta..., mene ipak najviše raduječinjenica da su muslimani u Cr-noj Gori poštovani kao korektandržavni faktor, da država respek-tuje Mešihat IZ-e i da ona naislam, kao i na vjeru općenito,gleda s razumijevanjem i pov-jerenjem. Na žalost, crnogorskadržava još nije uspjela donijetizakon o vjerskim zajednicama izakon o vjeronauci u školama,ali za to - kako sam obaviješten-nisu krivi ni muslimani ni nji-hov Mešihat. Molimo Boga,dž.š., da se to što prije desi – zadobro ove države i svih njezinihgrađana, jer obrazovanje u sva-koj oblasti, pa tako i u vjeri,donosi mir i prosperitet, a nez-nanje o vjeri može biti opasno;ono može poroditi mržnju, fana-tizam i šovinizam...

Zadivljen sam poštovanjemkoje muslimani Crne Gore, uskladu sa kur'anskim i hadiskimnalozima, iskazuju prema svo-jim vjerskim i političkim pred-stavnicima, prema Reis-efendijiFejziću, čiji su govor pozdravljaliaplauzima, ali i prema predsjed-niku Vujanoviću, čije su politi-čke ocjene i stavove okupljenimuslimani također pozdravljaliaplauzima. Imao sam prilikuslušati brojne političke govore, istekao čulo da razlučim licem-jerno od iskrenog obraćanja

političara. Neobično sam biosretan što predsjednik Vujano-vić o Medresi, muslimanima, Is-lamskoj zajednici, Bajramu i isl-amu općenito govori s iskrenimpoštovanjem, s najboljim nam-jerama i bez ikakvih predrasu-da. (Danas, na prostoru nekada-šnje Jugoslavije, a možda i u svi-jetu, tako iskreno, kad je riječ oislamu i muslimanima, govori inastupa još predsjednik Republ-ike Hrvatske, gosp. Mesić.) Mojibrojni prijatelji i saradnici uSarajevu porijeklom iz C. Gorekoliko- toliko instruirali su me ustrašnu historiju muslimana naovom prostoru (masovno pokrš-tavanje s početka XX. st., slučajšehida Ibrahim-ef. Redžepagića,o kome pišem tragediju, Ranko-vićev državni teror, prisilno isel-javanje u Tursku, kasnije u Am-eriku, oskudicu...), i zato je, valj-da, govor predsjednika Vujanov-ića u našim dušama izazivaotakvo divljenje, povjerenje i poš-tovanje! Neka se nikad ne po-novi naša strašna prošlost među-vjerskog primitivizma i nasilja!

NNAASSTTUUPP NNAAŠŠEEGG HHOORRAA IIPPOODDSSJJEEĆĆAANNJJEE NNAA HHAAFFIIZZAA GGAAŠŠEEVVIIĆĆAA

Bio sam sretan i što je crno-gorska publika s neobičnompažnjom saslušala i pozdravilaHor Fakulteta islamskih nauka„Mlađak i palma.“ Znam šta toznači ovim „slavujima islama“,ali i našoj ukupnoj musliman-skoj javnosti kojoj ilahije ikaside svugdje razgale srca, pod-sjete ih na njihove islamske kori-jene, razbude vizije i vidike,vrate nadu... Razgovarao sam i

sa učenicima Podgoričke medre-se koji su razrogačenih očijugledali u svoje starije kolege izSarajeva i obećao im da ćemoim pomoći da i oni formirajusvoj hor i da ovako razgaljujusrca svojim lijepim glasovima.Bilo nam je svima žao što je našdosadašnji vođa Hora, AlbanacŠpendi Fidani, završio dodiplo-mski studij i otišao na specijal-izaciju u Damask, tako da nismomogli da izvodimo ilahije naalbanskome jeziku. Obećali smoda ćemo, ako Bog da, jednog da-na, doći i sa Azizom Alilijem i saŠpendijem Fidanijem, i na nek-om velikom koncertu, u sredPodgorice, za sve građane C.Gore, učiti ilahije i kaside na:albanskom, bošnjačkom, crnog-orskom, turskom, arapskom,perzijskom i engleskom jeziku.Tokom programa sjetili smo senenadmašnog pjesnika Mevlu-da, hafiza Saliha Gaševića, kojije bio porijeklom iz Nikšića, ačiji se mezar nalazi u dvorištuČaršijske džamije u BijelomPolju. (Čini nam se da je njegovMevlud popularniji u Bosni ne-go u Sandžaku i Crnoj Gori!) Zaovu priliku izveli smo „Svestvoreno učini se veselo...“

Nadam se da će se naša sar-adnja nastaviti. Volio bih da Me-šihat IZ-e, zajedno sa državniminstitucijama, organizira javnetribine i slične manifestacije uPodgorici i za svu crnogorskujavnost na kojima bismo prezen-tirali islamska gledišta o svimvažnim pitanjima – kako bi seostvarivao kur'anski konceptte'arufa – upoznavanja i sarad-nje među različitim narodima,vjerama i kulturama.

Zapis povodom gostovanja Hora Fakulteta islamskih nauka na otvaranju Medrese u Podgorici

Dostojanstvena pozicija islamai muslimana u Crnoj Gori

Pored brojnih lijepih trenutaka, susreta, viđenja..., saznanje da crnogors-ka država na islam, muslimane i Islamsku zajednicu gleda sa respektomna nas je ostavilo najljepši utisak

HHoorr FFIINN--aa „„MMllaađđaakk ii ppaallmmaa””

Foto: Shaqir ÇAUSHI

EELLIIFF decembar, 2008. / januar, 2009.islamske novinegazetë islame 6INTERVJU

Turska Agencija za međuna-rodnu saradnju i razvoj (TIKA) jevladina agencija koja je otvorenau Podgorici u maju 2007. godine.Turska Vlada preko nje usmjera-va preko tri milijarde dolara po-moći zemljama u kojima ima otv-orena predstavništva. U CrnojGori su pokrenuli nekoliko pro-jekata, od kojih je, za Islamskuzajednicu, najvažniji projekatpreuzimanja dovršenja podgor-ičke Medrese. Ovaj projekat jeuspješno realizovan, što je i po-vod razgovora sa dr GokcenomKalkanom, koordinatorom TI-KA-ine kancelarije u Podgorici.

MMoožžeettee llii nnaamm rreeććii nneeššttoo ooTTIIKKAA oorrggaanniizzaacciijjii??

TIKA je skraćenica za Tu-rsku agenciju za međunarodnusaradnju i razvoj koja predstavl-ja važnu instituciju Vlade Rep-ublike Turske. Organizacija jeosnovana 1992 godine i sa svoje23 kancelarije djeluje u Albaniji,Azerbejdžanu, Bosni i Hercego-vini, Gruziji, Kazakisatanu, Kir-gistanu, Mongoliji, Moldaviji,Uzbekisatanu, Tadžakistanu,Turkmenistanu, Ukrajini, Avga-nistanu, Palestini, Makedoniji,Kosovu, Etiopiji, Sudanu i nov-ootvorena u Crnoj Gori...

NNaa kkoojjiimm ppoolljjiimmaa ddjjeelluujjee

TTIIKKAA?? DDaa llii ppoossttoojjii pprriioorriitteettmmeeđđuu sseekkttoorriimmaa??

Naša organizacija sprovodiprojekte i aktivnosti na poljuekonomije, trgovine, kulture,obrazovanja, tehičke i socijalnepomoći, odnosno na onim pro-jektima koji su neophodni zarazvoj države. Proriteti se formi-raju na osnovu potreba jednedržave. Na primjer: dok s jednestrane, u zemljama Afrike real-izujemo osnovne infrastruktu-rne projekte vodosnabdijevanjai sl., s druge strane, u državamaSrednje Azije sprovodimo pro-jekte kojim utičemo na pob-oljšanje ekonomske situacije. Uskladu sa programima drugihdonatorskih kuća koje djeluju utoj državi, uređujemo svojuposlovnu politiku i na taj načindjelujemo.

RReekkllii ssttee nnaamm ddaa TTIIKKAA sspprroo--vvooddii ssvvoojjee aakkttiivvnnoossttii ššiirroomm ssvviijjee--ttaa.. MMoožžeettee llii nnaamm nneeššttoo rreeććii oopprroojjeekkttiimmaa ii aakkttiivvnnoossttiimmaa vvaaššeekkaanncceellaarriijjee uu CCrrnnoojj GGoorrii..

Kancelarija u Podgorici jejedna od najmlađih kancelarijaTIKA-e i otvorena je sredinom2007 godine. Do sada smo real-izovali dosta projekata, međukojima je najznačajni projekatizgradnja Medrese o kojoj ste si-

gurno informisani. Kao što jepoznato, realizaciju ovog pro-jekta je započeo Mešihat Isla-mske zajednice Crne Gore u sa-radnji sa Islamskom Bankom zarazvoj. Po zahtjevu predsjedni-ka Crne Gore, Filipa Vujano-vića, upućenom Vladi Repu-blike Turske, zbog nedostatkasredstava neophodnih za real-izaciju ovog projekta, naša orga-nizacija se priključila i preuzelaobaveze na osnovu sporazumapotpisanog sa Crnom Gorom.Završetak projekta Medrese i

početak nove školske godinenas, vjerujte, činim jako srećn-im.

Pored projekta izgradnjeMedrese postoji niz drugih real-izovanih projektata koje smorealizovali u Crnoj Gori. Ne-moguće ih je sve nabrojati u ov-om trenutku, npr. škole, obdan-išta, bolnice i druge društveneustanove smo renovirali, oprem-ili kako materijalno tako i tehn-ički. Projekti su zastupljeni napodručiju Podgorice, Nikšića,Cetinja, Ulcinja, Bijelog Polja,Rožaja, Plava i Žabljaka.

PPoorreedd ssvveeggaa ššttoo ssttee ddoo ssaaddaauurraaddiillii,, ddaa llii iimmaattee nneekkee nnoovvoo--pprriissppjjeellee pprroojjeekkttee ii aakkttiivvnnoossttii??

Pored projekata koji su utoku realizacije, trudimo se da,sastajući se sa ljudima iz pri-vatnog i javnog sektora, istraži-mo i ispitamo nove oblasti sara-dnje. Na sastancima sa crnogo-rskim nadležnim organima kaoprioritet uzimamo njihove pred-loge i otvaramo nova polja sarad-nje. Nakon dosadašnjih razgovo-ra zaključili smo da, pored pro-jekta infrastrukture, intenzivni-je moramo poraditi na realizaci-ji projekta vezanih za razvojekonomije i povećanja životnogstandarda u Crnoj Gori. Jedanod ciljeva je, svakako, i povezi-

vanje državnih institucija ovedvije države i razmjene stečenihiskustava. Projekat elektronskevlade je upućen državnim insti-tucijama i nadamo se da ćemouskoro početi s njegovom real-izacijom. Pored projekata kojerealizujemo u Crnoj Gori, trudi-mo se da na što bolji način po-vežemo i pospješimo jačanje pri-vrede Crne Gore tako što orga-nizujemo sajmove na koje šalje-mo uvažene privrednike iz CrneGore. Pored toga organizujemo inaučne skupove, kongrese iseminare.

PPrriilliikkoomm rreeaalliizzaacciijjee pprroojjeekkaa--ttaa uu CCrrnnoojj GGoorrii ssaa kkoojjiimm pprroobb--lleemmiimmaa ssee nnaajjččeeššććee ssuussrreeććeettee??

Kao što sam maloprije nagla-sio naša kancelarija u Podgoricije jedna od najmalađih TIKA-e,tako da sam ja svega 8 mjeseci uCrnoj Gori. Zbog toga, prioritetnam je i upoznavanje sa njenimdržavnim institucijama a sve ucilju jačanja prijateljsko-bratskihodnosa, kako sa vlastima tako isa narodom Crne Gore. Nadle-žni organi nam u ovom slučajupružaju veliku pomoć i želimovom prilikom da im se zahval-im.

Razgovarao: Džemo Redžematović

Razgovor sa koordinatorom TIKA-ine kancelarije u Podgorici, dr Gokcenom Kalkanom

Zaslužni za dobre odnoseTurske i Crne Gore

GGookkcceenn KKaallkkaann

ZZggrraaddaa TTIIKKAA--ee uu PPooddggoorriiccii

EELLIIFFdecembar, 2008. / januar, 2009.islamske novine

gazetë islame7 ODGOJ

MMAAJJKKAA KKAAOO VVAASSPPIITTAAČČ

Za život svakog djeteta, odn-osno kasnije čovjeka, mnogovažnu ulogu za razvoj te ličnostiimaju roditelji, odnosno porod-ično okruženje. Odgoj djece jeoduvijek predstavljao područje ukome se želio istaknuti i dokaza-ti svaki pojedinac. Tako od prv-og čovjeka do danas, za sve rod-itelje (bez obzira na nivo obrazo-vanja i oblik posla) karakteris-tično je nastojanje da svoje dijetepoduče svim stvarima za kojesmatraju da će im trebati uživotu. Ova činjenica nam na-meće pitanje koje svaki roditeljsebi postavi barem jednom uživotu: Zašto i moja djeca nijesukao djeca tog i tog?

Odgovor na ovo pitanje jevrlo jednostavan. Za uspješanodgoj djece su pored želja i velik-ih ambicija, potrebni i znanje,strpljenje, istrajnost, mudrost,iskrenost itd.

Svi koji su proučavali djetin-jstvo- psiholozi, pedagozi, vaspi-tači, slažu se u ocjeni da je najv-ažnija osoba djetetu -majka. Za-mjena majke, u neizbježnimsituacijama, drugom osobom,može samo da ublaži mogućeposljedice, ali ne i da ih potpunootkloni. To je zbog toga što izm-eđu majke i djeteta postoji biol-oška veza koja prirodno prerastau čvrst psihološki odnos, u međ-uzavisnost. Druga osoba, makoliko plemenita bila, ne možepotpuno da se uživi u majčinskiodnos. Briga majke o djetetu po-činje prije rađanja, za vrijemetrudnoće. Majčinskih funkcijaima više, ali se one mogu svestina dvije grupe- jedna je zaštitna,a druga razvojna.

Zaštitna funkcija majke se is-poljava u više vidova. Jedan vidje čisto fizička zaštita. Djetetutreba obezbijediti zdravstveno-higijenske uslove, da mu pros-torija bude dovoljno topla, prov-jetrena, da dijete bude čisto,nahranjeno. Drugi vid je psihol-oška zaštita koja se ogleda u dje-tetovoj sigurnosti kad je majkauz njega. Ono može biti i nahr-anjeno i imati sve druge spoljneuslove za zadovoljstvo, ali majčinosmijeh, pogled, glas, imaju pre-sudnu ulogu u formiranju ličn-osti.

Druga važna grupa majčin-skih funkcija svodi se na brigu orazvoju djeteta- tjelesnom, emo-cionalnom i intelektualnom.

TTjjeelleessnnii rraazzvvoojj je tijesnouslovljen kvalitetom i načinomishrane, a podrazumijeva obave-zno dojenje djeteta do dvije go-dine, a kasnije ga hraniti premazdravstvenim normama- vita-minski i proteinski.

Za eemmoocciioonnaallnnii rraazzvvoojj djete-ta veoma je važna majčina stim-ulacija koja ovaj proces možeubrzati i, paralelno sa fizičkimrazvojem, doprinijeti da se djete-tov emocionalni svijet obogaću-je. Ovdje su potrebni podsticajiroditelja, i za ukupan razvoj dje-teta potrebna je interakcija izm-eđu njega i majke.

U iinntteelleekkttuuaallnnoomm rraazzvvoojjuudjeteta majka takođe ima veomavažnu ulogu. Po definiciji inteli-gencije svako dijete se snalazi usvakoj mogućoj situaciji, onda selako može zaključiti da je to za-datak roditelja. Nema uspješnograzvoja djeteta ako je ono ostavl-jeno samo sebi. Sa njim je po-t-rebna stalna komunikacija, kojase uspostavlja ubrzo po rođenju.

OOTTAACC KKAAOO VVAASSPPIITTAAČČ

Veoma važnu ulogu u vaspi-tanju djece ima i otac. Kako ćeotac ispunjavati svoje očinske,prije svega vaspitne obaveze zav-isi od dvije vrste uticaja: od onihkoje je doživljavao u prošlosti iod onih koje doživljava sada.Ako je on sam proveo djetinjstvoi odrastao u porodici o kojoj senjegov otac brinuo, on je već em-ocionalno pripremljen da budedobar otac. Bliskost oca i djetetase učvršćuje u prvim nedjeljamapo rođenju, ali njegova ulogakasnije postaje sve značajnija.Očev uticaj je važan u svimoblastima razvoja: saznajnoj,intelektualnoj, vaspitnoj i emo-cionalnoj. Neki psiholozi ističuvažnost očeve uloge u vrednos-nom formiranju djeteta, naroči-to muškog, kome on služi kaomodel za poistovjećivanje, dokmajka više utiče na razvoj djevo-jčica. Otac se mora materinskiodnositi prema svome djetetu,mora mu ugoditi i otac mu morabiti primjer u svemu.

DDJJEEDDAA II NNAANNAA KKAAOO VVAASSPPIITTAAČČII

Djeda i nana su kao čuvari izaštitnici djece poslije roditelja, ioni mogu dosta stvari da učine.Djeci koja su još mala, još ne iduu zabavište, djeda i nana će zam-jenjivati oca i majku ako oni ra-de. Oni će brinuti da djeci budetoplo, nahraniće ih, okupati,preobući, nadgledaće ih dok seigraju. Time oni potpuno ostva-ruju zaštitno- higijensku ulogu.Zadovoljavaju biološke potrebedjece u koje, pored hrane, spadai kretanje. Djeda i nana imaju isvoju funkciju u eemmoocciioonnaallnnoommrazvoju djeteta, i tu dijete okru-žuju ljubavlju i toplinom.

U mmoorraallnnoomm formiranju, onigovore djetetu svoja ranija isk-ustva i mudrosti, upućuju im vri-jedne savjete i pouke.

U ssaazznnaajjnnoomm formiranju dje-teta djeda i nana takođe imajusvoju ulogu. Malo je neobičnopitati njih o današnjoj tehnologi-ji ali djeca će ih stalno zapitki-vati bezbroj puta o svemu, i oniće im opdgovarati baš kakotreba i dovoljno prilagođeno dadjeca to razumiju.

AAUUTTOORRIITTEETT RROODDIITTEELLJJAA

Autoritet je uticaj, ugled, nad-moć koju neko ostvaruje za-hvaljujući svome znanju, moral-nim osobinama, položaju, fiz-ičkim odlikama. U pedagogiji jepoznat pojam autoritativnost uvaspitanju, kojim se označavavaspitanje zasnovano na bes-pogovornoj disciplini, prijetnji,kaznama. U patrijarhalnom poro-dičnom vaspitanju nastala jepoznata izreka: '' batina je iz rajaizašla''. Ta „batina“ je, razumlji-vo, bila namijenjena djeci kojustrahom treba natjerati da se pon-ašaju po želji prestrogih vaspi-tača. Dijete nije smjelo ništa dapita, nije imalo priliku da neštopredloži, da ispolji svoju želju iinteresovanje. Postoji nekolikočinilaca o kojima roditelji morajuvoditi računa. Prvo, oni ostvaru-ju najveći vaspitni učinak akosvoj autoritet izgrađuju na ljud-skim vrijednostima, toplini, oda-nosti, ljubavi, humanom pristu-pu djetetu. Nije dobro ako rod-itelji nervozno odgovaraju na

dječja pitanja. Roditelji morajuzauzeti jedan zajednički stavprema djeci, i nepotrebno je daotac zauzme jedan stav a majkadrugi. Roditelji treba da sarađu-ju, da nema uopšte među njimasvađe, vrijeđanja, i ako to postojimeđu njima, dijete će početi dase opredjeljuje za jednog roditel-ja, a drugog odbacuje. Naročito jepogrešno da se jedan roditeljtrudi da dijete privuče na svojustranu i da ga usmjerava protivsvoga supružnika.

ZZNNAAČČAAJJ IISSLLAAMMSSKKOOGG OODDGGOOJJAA

Da bi imali potpuniju sliku oodgoju djece, pored svega preth-odno navedenog, prezentiraću iislamski način odgoja djece,kako roditelji treba da vaspitava-ju svoju djecu, moguće greškekoje se mogu nepažnjom potkr-asti u odgoju i formiranju jednezdrave jedinke. Odgoj djece jetema koja je od velike važnosti.Ona je zajednička korist roditel-ja i djece, i zbog toga bitna jeummetu i zajednici.

Islam priznaje cijenu vrijed-nog odgoja, i kao islamski odga-jatelji, na čelu je najveći odga-jatelj Muhammed, a.s., koji je odAllaha, dž.š., poslat kao učitelj iupućivač i roditeljima i djeci, dabi išli sreći oba svijeta. Zato uKur'anu, u kome je naše dobro iuspjeh, spominje Allah dž.š. kor-isna kazivanja o odgoju.

Svi znamo za obaveze i duž-nosti djece spram roditelja, i mimoramo očekivati da se djecaponašaju u skladu s tim. Među-tim, većina nas zaboravlja da idjeca imaju svoja prava kod rod-itelja, odnosno da i roditelji imajuobaveze i dužnosti spram svojedjece. Kako god je Allah, dž.š.,naredio dobročinstvo premaroditeljima, isto tako je naredio idobročinstvo prema djeci. Lijepodnos prema djeci i njihov odgojjeste emanet kojim nas je zadužioAllah, dž.š., onog momenta kadanam je podario djecu. I kada gov-orimo o islamskom odgoju kaovažnom činiocu ljudskog i civili-zovanog usmjerenja, na prvommjestu trebamo kazati da jeAllah, dž.š., upravo sve Objaveslao da bi čovjeka vaspitao i odnjega načinio čovjeka u pravomsmislu te riječi. Allah dž.š. kaže: ''

II JJaa ssaamm uuččiinniioo ddaa ttee ssvvaakkoo vvoollii iiddaa rraasstteešš ppoodd ookkoomm mmoojjiimm.''

Da bi Božija objava doživjelarealizaciju, Allah, dž.š., je slaoposlanike koji su ljudima bili ži-vi primjer njene primjene, i po-slanici su nazvani uzorima, odn-osno odgajateljima naroda koji-ma su poslani. Allah, dž.š., kaže:

''VVii uu AAllllaahhoovvoomm PPoossllaanniikkuuiimmaattee ddiivvaann uuzzoorr zzaa oonnooggaa kkoojjiissee nnaaddaa AAllllaahhoovvoojj mmiilloossttii iinnaaggrraaddii nnaa oonnoommee ssvviijjeettuu,, ii kkoojjiiččeessttoo AAllllaahhaa ssppoommiinnjjee..''

Zato se kaže da je Muh-ammed, a.s., bio Kur'an kojizemljom hoda. I zaista je svijetupokazao kako treba živjeti ikako se vladati. Svoje ashabe bi,između ostalog, savjetovao dapodučavaju djecu pisanju, pli-vanju i streljaštvu. Njegov životo-pos je ispunjen naredbama, zab-ranama, uputama, savjetima.On je bio odgajatelj u pravomsmislu te riječi. Dakle, odgoj sene smije prepustiti samoj indi-vidui, bez obzira na starosnudob, već se vjernik mora ravnatipo Objavi i slijeđenju Božijih po-slanika i dobrih ljudi, ili dobrihroditelja. U našem vremenu pos-toji više loših roditelja, nego lošedjece. Danas postoji veliki brojroditelja koji koji su nemarni oovom pitanju i to olako shvatajui ne posvećuju potrebnu brigu ipažnju. Svjedoci smo da velikibroj takvih roditelja uopšte ne-ma predstavu gdje im se djecanalaze, u kakvom društvu sekreću i kakva mjesta posjećuju.Ti roditelji su u potpunostizanemarili i zapustili odgoj svojedjece, ne interesuju se za njihovrazvoj i rezultate, niti im dajuneophodne savjete, smjernice iupute u momentima kada suone najpotrebnije njihovoj djeci.Međutim, kada se ti roditelji su-oče sa drskošću i nepokornošćukod svoje djece, onda počnu sasvojim žalbama koje u svom jadui očaju iskazuju pred svima i nasvakom mjestu. Oni nijesu nisvjesni da su upravo oni ključnirazlog takvog stanja svoje djece.Greške u odgoju djece se pojavl-juju u mnogobrojnim i raznov-rsnim oblicima. Svaki taj oblik,svaka greška, direktno rezultiralošim stanjem, odgojem i ponaš-anjem kod djece.

NNiijjaazz MMuuššoovviićć

Roditelji i drugi članoviporodice kao vaspitači djece

EELLIIFF decembar, 2008. / januar, 2009.islamske novinegazetë islame 8KUR’ANSKA NAUKA

Piše: DR ALMIR FATIĆ

U ime Allaha, Svemilosn-og, Samilosnog!

1. Mi smo tebi, zbilja, mno-go dobro podarili,

2. pa, klanjaj radi Gospo-dara svoga i kurban kolji,

3. zbilja, mrzitelj će tvojbez ikakva spomena ostati!

UUVVOODD

Jednako kao što je svekoli-ka nadnaravnost (i'dţâz) Ku-r'ana sadržana u njegovim du-gim surama ona je, isto tako,sadržana i u onim njegovimkraćim surama. Dakle, i kra-tke kur'anske sure, koje pre-ma mushafskom i Božanskiustanovljenom rasporedu(tewqîf) dolaze u posljednjojcjelini Kur'ana (džuz'), imajudimenziju i'džaza. Njihov sei'džaz, između ostaloga, ogle-da i u tome što su one lahkopamtljive tako da ih veliki br-oj muslimana i muslimanskedjece znaju napamet. No oneu sebi kriju i mnoštvo drugihznačenja izraženih na jedansažet ali veličanstven, Božan-ski način.

Budući da su, kako veliznameniti komentator Kur'a-na Fakhruddîn er-Râzî1, ''na-jveće značenjske ljepote(letâ'if) Kur'ana pohranjeneu njegovom rasporedu (tert-îbât) i povezanostima (rewâ-bit)'',2 u tekstu koji slijediprikazat ćemo neka važnijaznačenja u vezi sa raspore-dom i značenjskim vezamajedne od najkraćih kur'an-skih sura – sure El-Kewther,uglavnom onako kako ih jeuočio i izložio već spomenutikomentator (mufessir) usvome slavnom i velikom tef-siru pod naslovom Mefâtî-hu'l-gajb ('Ključevi onost-ranog'). Ovaj komentatorskigenij ponudio je, po svemusudeći, originalno i zadivlju-juće tumačenje navedenihznačenjskih aspekata sureEl-Kewther.

Prije nego što se upustimou zadatu temu treba reći da sejedna posebna znanstvena dis-ciplina unutar nauke o tumač-enju Kur'ana (tefsîr) bavi izuč-avanjem i uočavanjem znač-enjske povezanosti sura i ajetau Kur'anu. U klasičnim djeli-ma propedeutičke tefsirskenaravi, tj. u onim djelima kojamufessira/komentatora Kur'a-na uvode u cjelinu ili spektar'nauka Kur'ana' ('ulűmu'l-Qur'ân) neophodnih za vjero-dostojno i odgovorno tuma-čenje Kur'ana, ova disciplinase terminološki naziva 'ilmu'l-munâsebât. Temeljna tefsirs-ka pravila i glavna načela dis-cipline 'ilmu'l-munâsebât sis-tematski su izložena i teorijskiuobličena u najpoznatijim dje-lima klasične tefsirske prope-deutike, kao što su Ez-Zerke-šijev el-Burhân i Es-Sujűtijevel-Itqân.3

Također je potrebno na-pomenuti da je Fakhruddîner-Râzî jedan od najveăih poz-navalac ove tefsirske discipl-ine. Ez-Zerkeđî i Es-Sujűtî usvojim tefsirskim uvodimasaglasni su da je imam Fakhr-uddîn er-Râzî najviđe uradiona polju ove tefsirske discipli-ne.4

PPOOVVEEZZAANNOOSSTT SSUURREE EELL--KKEEWWTTHHEERR

SSAA SSUURROOMM EELL--MMÂÂ''ŰŰNN

Jedna od značenjskih odli-ka ove sure jeste i njezina pro-finjena i zadivljujuća značen-jska povezanost sa suromispred nje, tj. surom El-Mâ'űn.Zapravo sura El-Kewther je

opozitnog značenja (el-muqâ-bele) u odnosu na suru isprednje. Ta semantička opozitnostpočiva u tome što su u suri El-Ma'űn licemjeri (munafici)opisani sa četiri karakteris-tike:

1) škrtošću – u ajetu: ...on-aj koji grubo odbija siroce / ikoji da se nahrani siromah –ne podstice (2-3);

2) izostavljanjem namaza -...koji namaz svoj ne obavljaju(5);

3) pretvaranjem u namazu-...koji se samo pretvaraju (6);

4) sprječavanjem davanjazekjata – .. i nikome ništa unaruc ne daju (7).

Naspram ove cetiri karak-terne karakteristike spomenu-te vrste ljudi u suri El-Kew-ther nalazimo na cetiri opoz-itne karakteristike kojima seodlikuju vjernici:

1) udjeljivanje - Mi smo te-bi, zbilja, mnogo dobro podar-ili (1). Onaj kome je dato mn-ogo dobro treba da dijeli a neda škrtari!;

2) klanjanje namaza -...pa, klanjaj (2);

3) iskrenost u ibadetima–...radi Gospodara svoga (2)– a ne radi ljudi ili bilo kakvihdrugih interesa;

4) davanje drugima –i kur-ban kolji, tj. dijeli kur'anskomeso, (ali i zekjat, sadaku...).5

Ovu zadivljujuću semanti-čku opozitnost možemo pred-staviti i na sljedeći način:

El-Mâ'űn

karakterstike licemjera

1. škrtost 2. izostavljanje namaza 3. pretvaranje u namazu (i

drugim ibadetima)4. oni koji sprječavaju dav-

anje zekjata (i druga mate-rijalna davanja)

El-Kewther

karakteristike vjernika1. udjeljivanje 2. ustrajnost u namazu3. iskrenost u namazu (i

drugim ibadetima) 4. oni koji daju zekjat (i

druga materijalna davanja).6

Sura El-Kewther završavase riječima: ...zbilja, mrzitelj ćetvoj bez ikakva spomena ostati!Dakle, licemjeri okrakterisanisa četiri svojstva u suri El-Mâ'űn okončat će tako što onjima poslije njihove smrtineće ostati nikakva spomenapo bilo kakvom dobru, dok ćespomen o Muhammedu, a.s., injegovom dobru ostati i trajatido konca svijeta, ali i poslijenjega. U ovo ne treba nikogauvjeravati: ime Muhammeda,a.s., danas se spominje gotovou svakom momentu širomzemaljske planete, a šta je saonima koji su Muhammedu,a.s., govorili da je ebter?7 Nikoih ne spominje! Daljna intenci-ja ovoga ajeta je kristalno jasna:Dobro koje činimo priskrbljujenam trajni spomen i nagradukod Gospodara: ...dobra djela,koja vjecno ostaju, bit ce odGospodara tvoga bolje nagra-dena i ono u što se covjek možepouzdati.8

PPOOVVEEZZAANNOOSSTT SSUURREE EELL--KKEEWWTTHHEERR SSAA DDRRUUGGIIMM

SSUURRAAMMAA KKOOJJEE JJOOJJ PPRREETTHHOODDEE

Zadivljujuća značenjska ilisadržinska povezanost sureEl-Kewther ne okončava sesamo sa surom koja joj nepos-redno prethodi već i sa vel-ikim brojem drugih sura kojejoj prethode. U čemu se ogle-da ta povezanost? Fakhruddîner-Râzî veli da sura El-Kew-ther ''kao da upotpunjuje surekoje joj prethode''9, i to nanačin da sve sure, počevši odsure Ed-Duhâ pa do sure El-Kewther, sadrže tri počasti ilitri dobra podarena Muhamm-edu, a.s., ili njegovom umme-tu.

U suri EEdd--DDuuhhââ::

1) Gospodar tvoj, zbilja,nije te napustio ni omrznuo(3);

2) Zbilja, Onaj Svijet boljije za tebe od Svijeta Ovoga(4);

3) Gospodar tvoj tebi ćepodariti, pa ćeš zadovoljanbiti (5).

Nadalje, ova sura završavasa tri stanja Vjerovjesnika,s.a.w.s., koja se odnose naovaj svijet:

1) Zar nisi siroce bio, pa tije On utocište pružio (6);

2) ...i zaboravan bio, pa teje na pravi put uputio (7);

3) ...i siromah si bio, pa teje imucnim ucinio (8).

U suri EEll--IInnššiirrââhh:

1) Zar ti Mi nismo gruditvoje prostranim učinili (1);

2) ...i breme tvoje s tebeskinuli / koje je pleća tvojapritislo (2-3);

3) ...i spomen tvoj podiglivisoko (4).

U suri EEtt--TTîînn:

1) Allah, dž.š., se kuneVjerovjesnikovim gradom: ..i

Dimenzije značenjakur'anske sure El-kewther

EELLIIFFdecembar, 2008. / januar, 2009.islamske novine

gazetë islame9 KUR’ANSKA NAUKA

grada ovog, bezbjednog (3);2) obavještava ga da je nje-

gov ummet oslobođen Džehe-nnema: ...samo ne one kojibudu vjerovali (6);

3) njegov ummet ''ceka''nagrada: ...njih ceka nagradaneprekidna (6).

U suri EEll--''AAlleeqq:

1) Citaj, u ime Gospodaratvoga (1);

2) Uzvišeni ce savladatiVjerovjesnikovog, s.a.w.s., pr-otivnika: ...pa neka on pozovedruštvo svoje / Mi cemo poz-vati zebanije (17-18);

3) Vjerovjesnik je odliko-van potpunom blizinom Uzvi-šenome: ...sedždu cini i takoMu se približi (19).

U suri EEll--QQaaddrr::

1) noc Kadr: Noc Kadr jeboja od hiljadu mjeseci (3);

2) spuštanje meleka u nociKadr: ...meleci i Džibril, sdozvolom Gospodara svoga,spuštaju se u njoj (4);

3) spas: Spas je u njoj svedok zora ne svane (5).

U suri EEll--BBeejjjjiinnee ummetMuhammeda, a.s., počastvo-van je trima počastima:

1) ...najbolja stvorenja (7);2) ...njih nagrada u Gosp-

odara njihova ceka (8);3) Allah ce biti njima zado-

voljan (8).

U suri EEzz--ZZiillzzââll:

1) zemlja će na Sudnjemdanu svjedočiti pokornost irobovanje Muhammedova,a.s., ummeta: ...toga Dana ceona (zemlja) vijesti svoje kazi-vati (4);

2) njegovom ummetu Uzv-išeni ce predociti njihovu

pokornost te ce zbog toga bitisretni i radosni: Tog Dana cese ljudi odvojeno pojaviti daim se pokažu djela nihova (6);

3) ...onaj ko bude uradiokoliko trun dobra – vidjet cega (7).

U suri EEll--''ÂÂddiijjââtt Uzvišenise kune konjima gazija Mu-hammedova, a.s., ummeta iopisuje ih sa tri svojstva:

1) Tako mi onih koji da-hcuci jure (1);

2) pa varnice vrcaju (2);3) i zorom napadaju (3).

U suri EEll--QQâârrii''aa ummet Mu-hammeda, a.s., odlikovan je:

1) ''težinom'' njihovih dje-la: Onaj u koga njegova dijelabudu teška (6);

2) ''ugodnim životom'': ...uugodnu životu ce živjeti (7);

3) time što ce svoje nepri-jatelje vidjet u užarenoj vatri(11).

U suri EEtt--TTeekkââtthhuurr Uzviše-ni je počastvovao Muhammed-

a, a.s., time što mu objašnjavada će oni koji se budu suprot-stavljali njegovoj vjeri i nje-govom šeri'atu biti kažnjenina tri načina:

1) tako što će sigurno vid-jeti Džehennem (6);

2) da će ga očigledno vid-jeti (7);

3) da ce za sladak životsigurno biti pitani (8).

U suri EEll--''AAssrr Muhammed-ovom, a.s., ummetu počast jeukazana:

1) vjerovanjem: ...samo neoni koji vjeruju (3);

2) dobrim djelima: ...idobra djela cine (3);

3) njihovim upucivanjemljudi na dobra djela, tj. prepo-rucivanjem istine i strpljivosti(3).

U suri EEll--HHuummeezzee počastMuhammedu, a.s., iskazana jeobaviješću da će klevetnik-podrugljivac biti kažnjen natri nacina:

1) imetak mu nece biti od

koristiti: ...i misli da ce ga bla-go njegovo besmrtnim uciniti(3);

2) bit ce bacen u Džehen-nem (4);

3) nece imati nadu da ceizaci iz njega: Ona (džehen-nemska vatra) ce iznad njihbiti zatvorena (9).

U suri EEll--FFîîll Vjerovjesnik-u, s.a.w.s., počast je ukazanatime što je Uzvišeni osujetiolukavstvo njegovih neprijatel-ja na tri načina:

1) tako što je lukavstvo nji-hovo omeo (2);

2) što je na njih jata pticaposlao (3);

3) što ih je On kao lišcekoje su crvi istocili ucinio (5);

U suri QQuurreejjšš Uzvišeni gaje pocastvovao time što je''brinuo'' o njegovim dobrimprecima na tri nacina:

1) tako što ih je zbližio i po-mirio zbog navike Kurejšija (1);

2) Koji ih je gladne hranio(4);

3) i od straha branio (5).U suri EEll--MMââ''űűnn Vjerovjes-

nik, s.a.w.s., počastvovan jetime što mu je Uzvišeni opis-ao poricatelje Sudnjega danasa tri pokudna svojstva:

1) pokvarenošću: ...gruboodbija siroce / i koji da senahrani siromah – ne podstice(2-3);

2) izostavljanjem velicanjaStvoritelja: ...koji namaz svojne obavljaju / koji se samopretvaraju (5-6);

3) ne koriste drugim ljudi-ma: ...i nikome ništa u narucne daju (7).

Nakon svih ovih sura, tj.nakon svih velikih pocastikoje su ukazane Muhammed-u, a.s., slijedi sura EEll--KKeewwtthheerr gdje u prvom ajetuUzvišeni Allah kaže: Mi smotebi, zbilja, mnogo dobropodarili (el-kewther). Tomnogo dobro jeste sve onošto je navedeno u prethod-nim surama. Uzvišeni kao daje jednom rijecju nadomjes-tio sve ono što je u prethod-nim surama kazao. Vrijedn-ost samo jednog dobra neiz-mjeriva je sa bilo cime ovoze-maljskim.

Ovdje nam se samo odsebe postavlja sljedece pitan-je: Zar onda da covjek nerobuje Gospodaru ovih doba-ra koji ih daruje? Odgovor naovo pitanje dat je u drugomajetu sure El-Kewther: Pa,klanjaj radi Gospodara svogai kurban kolji. Uočavamo dase ovdje spominju dvije formeibadeta: namaz kao tjelesniibadet i i kurban kao materi-jalni ibadet. Dakle, ovim dvje-ma formama ibadeta čovjek jeu poziciji robovanja spramsvoga Gospodara.

(nastavlja se)

1. Muhammad b. 'Umar b. al-Hasan b. al-Husayn at-Taymî al-Bakrî Abű 'Abdullâh Fakhruddîn ar-Râzî (u. 606/1210.) – imam, mufessir; jedinstveni poznavalac racionalnih, tradicionalnih i filozofskih znanosti u svome vremenu. Porijeklomje iz Tabristana, a rođen u gradu Rejju. Poznat je i pod imenom Ibn Khatîb. Umro je u Heratu. Napisao je brojna djela, između ostalih i veliki tefsir pod naslovom Mafâtîh al-gayb (Khayruddîn az-Ziriklî, al-A'lâm, VI, Dâr al-'ilm li al-malâyîn,Bayrűt, 1984, 313).

2. Navedeno prema: As-Suyűtî, al-Itqân fî 'ulűm al-Qur'ân, II, Dâr al-kutub al-'arabî, Bayrűt, 216.3. Vidi: Az-Zarkađî, al-Burhân fî 'ulűm al-Qur'ân, I, Dâr al-dţîl, Bayrűt, 1988, 35-52; As-Suyutî, al-Itqân, 216-231. Također v.: Mr. Dževad Šošić, ''Uzajamna povezanost kur'anskih dijelova i cjelina (tenâsubu'l-Qur'an)'', Zbornik radova FIN-

a, 12, Sarajevo, 2007, 71-85.4. Az-Zarkađî, al-Burhân, I, 36; As-Suyutî, al-Itqân, II, 216. Neki poznavaoci ove ''plemenite discipline'' (As-Suyutî) napisali su posebna djela o međusobnoj povezanosti kur'anskoga teksta kao cjeline, među kojima se posebno ističu šejh

Burhânuddin al-Biqâ'î (u. 885/1480.) sa djelom Nazm ad-durar fî tanâsub al-âyât wa's-suwar i imam As-Suyűtî (u. 911/1505.) sa djelom Tanâsuq ad-durar fî tanâsub as-suwar.5. Ar-Râzî, Mafâtîh al-gayb, XVI, Dâr al-fikr, Bayrűt, 1994, 118.6 Princip semantičke opozitnosti, kontrastiranja ili značenjske suprotstavljenosti (al-mudâdda) figurira kao važno pravilo tefsirske discipline 'ilmu'l-munâsebât u slučajevima kada je značenjska povezanost sura i ajeta skrivene naravi.

Znalci Kur'ana uočili su, npr., da se u Kur'anu nakon kazne (azaba) redovno spominje milost (rahmet), a nakon straha - radost. Također je slučaj da, kada se u Kur'anu navode šeri'atski propisi, nakon njih spominje se obećenje i prijetnja kaopoticajni faktori da se postupa po datom propisu, a zatim se navode dokazi Božijega tevhida (jednote i jedinstvenosti) kako bi se spoznala veličanstvenost Onoga ko naređuje i zabranjuje. Istinitost ovog opažanja moguće je zapaziti npr. u sura-ma Al-Baqara, An-Nisa' i Al-Ma'ida. Isto tako, kada se u Kur'anu spomene knjiga koja sadrži ljudska djela – a koja će svakom čovjeku biti predočena na Sudnjem danu – nakon te knjige spomene se i druga knjiga – knjiga koja sadrži vjerskepropise za život na dunjaluku, tj. Kur'an; v. npr. ajete u suri Al-Kahf, 49-54, ili u suri Al-Isra', 71-89. (V. As-Suyűtî, al-Itqân, II, 218, 222). Ovim se najbolje potvrđuje i dokazuje drevno pravilo da se 'stvari najbolje raspoznaju putem svojihsuprotnosti'.

7 Mekkanski idolopoklonici običavali su da kažu za onoga koji nema muškog poroda da je ebter. Kada je Poslaniku umrlo muško dijete, jedan od idolopoklonika je rekao: Betere Muhammedun, pa je tim povodom objavljen ovaj ajet (As-Suyűtî, Lubâb an-nuqűl fî asbâb an-nuzűl, Dâr al-kutub 'al-'ilmiyya, Bayrűt, s.a., 217).

8 Al-Kahf, 46.9 Mafâtîh al-gayb, XVI, 119.

EELLIIFF decembar, 2008. / januar, 2009.islamske novinegazetë islame 10POGLEDI

Zbog čega veliki broj musli-mana, posebno mladih, gubinadu da će u Crnoj Gori bitibolje i da će imati svoje mjestou društvu, pa gotovo svi sanjareda idu u inostranstvo iako zna-ju da će tamo biti miskini, rad-nici, stranci i da će jedva preži-vljavati. I to je jedan od velikihproblema s kojima se musli-mani susreću. Zbog mnogih ra-tnih zbivanja koja su se dešava-la kod nas i u okruženju, kao izbog teške ekonomske situaci-je, koja je, ne slučajno, najvišepogodila muslimansku popu-laciju, bili smo prinuđeni „koruhljeba“ tražiti u nekoj trećoj„obećanoj i tuđoj“ zemlji. Tinaši muhadžirluci počinju odonda od kada nas Turci ostavišeda deveramo dunjaluk izmeđudva krsta, prepušteni samimasebi i traju do današnjih dana.

Druga strana ovog proble-ma, koja je svakako bolnija, jes-te nemogućnost i nezaintereso-vanost povratka mladih, poseb-no onih koji su se školovali uinostranstvu i imaju radno isk-ustvo, koji predstavljaju izuze-tan intelektualni resurs za ovudržavu. Nekoliko desetina mus-limana porijeklom iz Crne Go-re, radi na raznim univerziteti-ma u inostranstvu. Samo iz Pla-va i Gusinja ima preko četrde-set doktora nauka i skoro da nijedan od njih ne radi u CrnojGori.

Mnogi naši ljudi su tamointeresantni samo kao potenci-jalna radna snaga na tržištu i ra-de mnogo teže poslove od onihkoje bi obavljali ovdje. Naši eko-nomisti i prosvjetni radnici,umjesto da ovdje rade posao usvojoj struci, idu tamo da berujabuke, muzu krave, prodajukaranfile, sade salatu i sl. Za-br-injavajuća je činjenica što našiljudi, ne samo da odlaze u Evr-opu, već se i tu ne zaustavljaju,nego većina njih odlazi u prek-ookeanske zemlje, u Ameriku iAustraliju. Preko dvadeset hilja-da Plavljana i Gusinjana boraviu Americi, kao i veliki broj mu-slimana iz Bara i Tuzi, što jesvakako razlog za brigu jer jevelika mogućnost da se ti ljudi

više nikada neće vratiti.Odlazak u te zapadne zeml-

je postao je „kultni trend“ zanašeg čovjeka. Za mnoge jenajbitnije samo da odu i pobjeg-nu ni od čega određenog, većjednostavno žele da budu diotog zapadnog svijeta i da promi-jene način monotonog življen-ja, jer su se ovdje ubijali od pre-više slobodnog vremena, kojeće im kasnije puno nedostajati,jer će ga vrlo malo imati.

Neki idu iz želje da se svjes-no utope u stil i način življenjazapadnog čovjeka. Imamo bez-broj primjera dobro situiranihljudi koji imaju perspektivanegzistencijalni status, koji se od-lučuju na taj poduhvat, zaklju-čavaju svoje četvorospratnekuće i odlaze u bijeli svijet.

Većina odlazi na Zapad jermisli da je tamo perspektiva, daih tamo čekaju „obješeni kol-ači“ i bolji život. Kao da jedvačekaju da im dođe naš čovjek,veliki stručnjak iz kafana, dačisti bjelosvjetska kupatila imete ulice. Fakat je da je u ne-kim drugim državama boljaekonomska situacija i da naš čo-vjek koji ode tamo, zahvaljujući

„povoljnim kreditima“ bržedođe do nekog „bijesnog“ auta,ili do neke drvene montažnekućice, u blizini gradske depon-ije, koju mora da isplaćuje tri-deset narednih godina, krvav-im fizičkim radom. Taman kadje crvi pojedu i kad totalno sat-ruhni, biće u njegovom vlas-ništvu.

Sve što je loše, na Zapadu jepostalo moderno. I sve te prl-javštine naši ljudi prenose nasebe, samo nek' ima prefiks“zapadno“, ne razmišljajućikoliko je to štetno za njih.Insan postaje kao onaj kamionza smeće, samo tovari. I zatomu sve te prividne vrijednostizauzimaju mjesto u njegovom„trezoru“ koje je predviđeno zanjegovanje tradicionalnih ljud-skih vrijednosti. Postaje robdinara, gazeći i svoje svetinjesamo da dođe do novca.

Osnivaju se i udruženja zaemancipaciju žena muslimankikoje su porijeklom sa našihprostora. A emancipacija značioslobađanje. Od čega se one to„emancipuju“? Emancipuju seod pameti, od odjeće, od mo-rala i svih stvari koje baštine

muslimani. Emancipovana jezato što ne ferma svekrvu, nepoštuje muža i neće djecu.

Roditelji ne mogu puno nida se obraduju njihovom sinukad im dođe iz inostranstva uonim širokim pantalonama koj-ima čisti naše prljave ulice i kojije stalno u društvu sa ljepšompolovinom, sa šezdesetogodišn-jom babom, koja vaga blizu tov-ara, koja je prošla „sito i rešeto“i koja ga prati u stopu. Pa đe damu se obraduju!

I san mnogih naših djevoja-ka je da se udaju za čovjeka kojiima „papire“, nije je ni brigašto ima djecu i nekoliko propal-ih brakova iza sebe, niti što imagodina kao njen babo, važno jeda su gume na njegovom nov-om „Bulju“ crne i da nijesu„ćelave“.

Sve te „povoljnosti“ kojenudi Zapad našem čovjeku nesmiju da obeshrabre našu oml-adinu, koja ostaje na svojimognjištima da budu pasivni uovoj zemlji.

Mi samo opisujemo stanjemladih, a najteže je da se uhva-timo u koštac sa tim proble-mom. Isto kao kad vas boli gla-

va i vi vičete čitav dan: „andol,andol“, a ne popijete ga. Na istinačin nećete riješiti ni našutešku ekonomsku situaciju, po-smatrajući samo kritički iz ka-fane na te naše slabosti. Mnogidanonoćno traže posao a moleAllaha da ga ne nađu. I viči tičitav dan: “andol, andol“... ičitav dan će te boljeti glava! Bo-lje je danas zaraditi pet eura,sjutra deset, i za dva dana daimaš petnaest eura nego daduplo više para potrošiš. Ali nesvojih, već babovih!

Moramo se boriti i biti svje-sni da u Crnoj Gori „ima hlje-ba“ i za nas, i da sada imamoneograničenu mogućnost udis-anja vazduha samo treba da seizborimo za „svoje mjesto podsuncem“.

Insan bi dao gomilu zlata,pa i koju godinu života, i nakraju bi sve dao samo da mirnoudahne onu havu koju je još unaninoj bešici unio u svojapluća, koja ga vuče do kraja živ-ota, da bude pošteđen onihhladnih, bolesnih i mutnih šva-pskih, kaubojskih i kojekakvihdrugih sličnih pogleda i dazaspi bez teških briga i mučnihsnova koji ga tamo sprže živog.Još kada se otisnuo u bijeli svi-jet, ponio je sa sobom jednutešku i neizlječivu bolest kojase zove nostalgija. Da mu je sa-mo sa svojom porodicom na sta-rom ognjištu dočekati sjutrašn-je jutro, stišano i prepuno sun-ca, makar se u tom jutru krilatajna o njegovoj smrti, dočekaobi to jutro sa osmjehom na licu.Nostalgija ga neprestano tjerana tu pomisao. Jer mu je ipaknaš hljeb najslađi, on je jedinonjegov i nije tuđi. Kaže to glas-no u sebi i odmah zaćuti, kaoda je naglo ostao bez glasa. Jerne smije dići avaz pored svojeakrebe da „Zapad“ mogu svizajedno praviti i u svojoj zemlji.To ostaje samo njegova pustamašta ali ne i njegove izgublj-ene, naturalizovane i utopljeneporodice, koja rodni kraj držisamo u svom „ohlađenom“ sr-cu, kojem se samo ponekad tur-istički vrati.

DDžžeemmaall DDaacciićć

Savjet onima koji napuštaju svoj vatan

PPllaavv

1111 dhjetor, 2008. / janar, 2009.

Falënderimi i takon Allah-ut të Lartësuar, Zotit të botëssë dukshme dhe të paduk-shme. Salavati dhe selami, pa-qja dhe bekimi i pandërprerëqofshin mbi pejgamberin e fu-ndit dhe të dashurin e Allahut,Muhammedin, s.a.v.s., famil-jen e tij të fisnike, shokët e tijdhe mbi të gjitha ata që epasuan dhe do ta pasojnë derinë Ditën e gjykimit.

Vëllezër të nderuar,

Sot gjendemi përballë pyet-jes thelbësore të vërtetimit tëmbijetesës sonë dhe fesë sonënë këtë pjesë të tokës. Ia kemivënë themelin aplikimit insti-tucional të shpalljes së parëkur'anore, për shkak të së cilësjanë dridhur shtatë qiej, dhe ecila na solli mesazhin: ““LLeexxoonnëë eemmëërr ttëë ZZoottiitt ttëënndd ii CCiillii kkrrii--jjoonn ççddoo ggjjëë““.. Duke ecur shekujme radhë nën hijen e kësajshpalljeje, duke u ushqyer meurtësinë e haditheve në të cilëtpejgamberi Muhamed, s.a.v.s.,thotë: “Dijetarët janë trashëgi-mtarët e pejgamberëve“, musli-manët ndërtuan civilizimin,kulturën e baraspeshës në mesmateries dhe shpirtit.

Fillimi me punë i medre-sesë është çast historik për tëcilin më së shumti ne, musli-manët e Malit të Zi, duhet tëjemi të vetëdijshëm. Ajo ështëgaranci e sigurisë së mësimeveislame, e njëkohësisht edhe ga-ranci e ekzistencës sonë. Fill-imi me punë i kësaj medresejeduhet të na mësojë që vlerattona më të vlefshme t'i ruajmënë mënyrë institucionale. Tëkesh institucion do të thotë tëdish të organizohesh dhe nëmënyrë të organizuar ta ruashatë që është me vlerë.

Të ruash mësimet e fesëfisnike të Allahut, në mënyrëtë organizuar, përmes institu-cionit edukativo-arsimor, ështënjë hap i madh dhe i mirë i Ba-shkësisë sonë islame në Mal tëZi. Sot, në sytë e botës shumëmë tepër kanë vlerë popujt qëjanë të organizuar, të cilëtkanë, ndërtojnë dhe vlerësojnëinstitucionet e veta, qofshinata edhe me numër të vogël,

në krahasim me ata popuj qëjanë shumë por të paorga-nizuar e pa institucione.

Nëse Islami është ai i cilina garanton sukses dhe mirëq-enie në këtë dhe në botëntjetër, ne duhet të jemi krena-rë që e kemi ngritur në këmbëinstitucionin arsimor i cili dota ruaj dinin tonë, me dije dheme moral. Le të kujtojmë fjalëte halifit të ndershëm Omer b.Hattabit, r.a., i cili ka thënë:“Kemi qenë popull pa farë vle-re, në fund të fundit, dhe na kangritur Allahu me islam. Kus-hdo që të kërkojë ngritje për-veç se me islam, Allahu do taposhtërojë“. Me siguri mund tëkonstatojmë se muslimanëtkëtu një kohë të gjatë kanëqenë të margjinalizuar, të lënëme një anë, të lënë rrjedhës sësprovave spontane. Besojmë seAllahu i Madhërishëm, me kë-të medrese do ta ngrejë vlerëntonë, do ta forcojë lidhshmëri-në tonë për mënyrën islame tëarsimimit.

Nëse hedhim një vështrimnë sistemet dhe entet e arsim-it në rrethinën tonë, do të sho-him se ai është kufizuar vetëmnë plasim formal të informa-tave, pa marrë parasysh edu-kimin. Medreseja sipas funk-sionit të vet është njëkohësishtinstitucion sa arsimor po aqedhe edukativ. Ajo është shkol-

lë e ekuilibrit në mes shpirtitdhe trupit, shkencës dhe mor-alit. Mësimet e medresesë nukjanë vetëm mësime mbi fenë.Ajo, si shkollë e mesme elite,edukon një personalitet të gjit-hanshëm, i cili mund të orien-tohet kah secila fushë e dijes,kah secili fakultet. Por, ajo çfa-rë medreseja ofron në edukim,nuk ka mundësi të ofrojë asnjëshkollë që na rrethon.

Vëllezër të respektuar, ne,muslimanët në Mal të Zi, du-het të jemi më të vetëdijshmitmbi vlerën e kësaj shkolle. Mekrenari duhet të theksojmë semedreseja është institucionarsimor e cila Evropës i kaofruar modelin e arsimimitbashkëkohor. Medreseja meshekuj ka ecur përpara institu-cioneve më të mëdha arsimoretë Evropës moderne. Në Med-resenë Nizamije, të cilën nëBagdad e ka themeluar Niza-mul-Mulku, në vitin 1065,janë studiuar shkenca të shum-ta natyrore, shoqërore dhefetare. Ajo, krahas xhamisë, kapasur edhe internatin, biblio-tekën, oborrin për aktivitete tëlira, etj. Në këtë shkollë ka qe-në mësues edhe i famshmiimam Gazali. Medresetë janëpërhapur anekënd botës isla-me, në lindje e në perëndim.Ato janë avancuar në univer-sitete, ndërsa Evropa me turpka huazuar përvojat e arsimim-

it institucional. Universiteti iparë evropian është themeluarnë Paris, në vitin 1200, Oxfo-rdi në vitin 1214, etj. Tre she-kuj, pra, Nizamijja është the-meluar para universiteteve mëtë njohura evropiane.

Me medresenë tonë, nenuk mund të mburremi metraditën e saj, por kjo bashkësifetare duhet të jenë e vetëdi-jshme për nderin që – në këtëmoment po ia vendos theme-lin traditës.

Të gjithë ne personalisht,secili që e ndien veten si mus-liman, duhet me sinqeritet tëbesojë se kjo shkollë ështëdhuratë nga i Madhi Zot. Beso-jmë, dhe e marrim përsipërdetyrën që medreseja e jonëpër Malin e Zi të jetë ajo çfarëka qenë Nizamijja për Evropë.Le t'i tregojmë arsimit në Maltë Zi se medreseja është shkol-lë e cila në mënyrën më të mi-rë di të bëjë sintezën e arsi-mimit dhe edukimit, mësimitdhe fisnikërisë, të bashkëko-hores dhe tradicionales.

Ata që e kanë vizituar ndë-rtesën e medresesë, kanë pa-sur rast mundësi të mahnitenme funksionalitetin e përkryerdhe bukurinë e saj. Kanë vënëre se mbi të dominojnë ngjyrae bardhë dhe e gjelbër. Ngjyrae bardhë simbolizon pastërt-

inë e moralit dhe të edukatës,ndërsa e gjelbërta simbolizongjallërinë dhe përparimin eshkencave të dobishme të cilatmedreseja do t'ia ofrojë nxën-ësve të saj.

Përmes institucionit të me-dresesë, më së miri janë thu-rur tri format e sadakasë sërrjedhshme, të mirat për tëcilat shpërblimi rrjedh edhepas vdekjes së ati që e jep ate.I dërguari i Allahut, s.a.v.s., kathënë: “Kur vdes njeriu i ndër-priten të gjitha punët e tija, pë-rveç tri: sadakaja e rrjedh-shme, dija prej të cilës përfito-jnë të tjerët dhe fëmija i eduk-uar islamikisht i cili lutet përprindin e tij.”

-Medreseja është vakuf, ha-jrat të cilin do ta shfrytëzojnëmuslimanët, e atyre që kanëlënë vakëf do t'i rrjedhë sevapi(shpërblimi).

-Në të do të qarkullojë dijae dobishme, të cilën nxënësit esaj do t'ia lënë gjeneratave tëardhshme të besimtarëve, dhenë këtë mënyrë medresejaështë burim i sadakasë së rrje-dhshme, për secilin që ta ndih-mojë punën e saj.

- Ajo do të edukojë gjenera-ta të cilat do ta falënderojnëAllahun, xh.sh., për mirësinë ebesimit, dhe do ta lusin Atëpër besimtarët që kanë jetuarpara tyre. Në lutjet e hajrit tëgjeneratave të ardhshme, sig-urisht do të kenë vend edhepër të gjithë bamirësit dhe ataqë e kanë përkrahur medrese-në në çfarëdo mënyre.

Vëllezër të ndershëm, medekada e kemi ndërtuar medr-esenë në zemrat tona, dhe jaajo me mëshirën e pakufishmetë Allahut, xh.sh., është bërërealiteti jonë. Le të jemi falën-derues Atij të Lartësuarit përkëtë dhuratë.

Lusim Allahun, xh.sh., qëkjo medrese të jetë thesar iditurisë, spiritualitetit, nëna earsimit dhe e edukatës fisnike.Le të jenë frytet e saja pishtar-ët e shkrim-leximit, moralitdhe suksesit, të cilët do të jeto-jë për islam e jo prej islamit.

EEnniiss BBuurrxxhhoovviiqq

Medreseja jonë

EELLIIFF oktobar 2008.islamske novinegazetë islame 12VENDET E SHENJËTA dhjetor, 2008. / janar, 2009. 12

MMeekkkkaaNë krahinën e Hixhazit,

në pjesën perëndimore të Ara-bisë, jo larg Detit të Zi, qëndr-on qyteti i Mekkës. Në qendërtë këtij qyteti gjendet një ndë-rtesë e vogël në formë katrori.Mekka dhe ndërtesa e saj prejguri njihen nga udhëtarët dheudhëpërshkruesit botëror qënga lashtësia. Ajo ndërtesëështë Bejtullahu – Shtëpia eAll-llahut. Lashtësia dhe shen-jtëria e saj, tejkalojnë edhe vetëhistorinë e njerëzimit.

Tradita thotë që All-llahu(xh. sh.) kishte dhënë urdhërqë në qiell të ndërtohet një te-mpull me emrin Bejtu-l-Ma'mur.

EEll--bbeejjtt eell--mmaa''mmuurr –– sshhttëëppiiaannëë qqiieelllliinn ee sshhttaattëë,, ee cciillaa ggjjeenn--ddeett ssaakkttëëssiisshhtt ppëërrmmbbii QQaabbee

Në studimet më të rejashkencërisht është argumentu-ar që Mekka është qendra e bo-tës. Në një rast Pejgamberi ipyeti as'habët: "A e dini ç'ështëEl-Bejt el-Ma'mur” (tempulli qi-ellor dendësisht i banuar)?"As'habët u përgjigjen: "Këtë edinë më mirë All-llahu dhePejgamberi i Tij". Pejgamberi(a.s) u tha: "Ajo është shtëpia nëqiellin e shtatë (nën Arsh), ecila gjendet saktësisht përmbiQabe. Çdo ditë në të hyjnë 70mijë melaqe dhe nuk kthehenmë." Ajo që secili haxhi duhettë jetë i vetëdijshëm gjatë tërëkohës së qëndrimit në Mekkeështë se gjendet në vendin mëtë nderuar të rruzullit tokësor.Në hadithin tjetër Pejgamberi(a.s.) thotë: "O banorë tëMekkës, o pjesëtarë të Kure-jshit, vërtetë, ju gjendeni nënvetë qendrën e qiejve".

Aty është zemra e botës Isl-ame, e madje edhe e kozmositIslam, ngase në qendrën e tijështë Qabeja, pika ku boshtibotëror i universit Islam qëlidh Qiellin dhe Tokën e prekbotën tonë njerëzore. Ky ështëqyteti në truallin e të cilit kanëecur Ibrahimi dhe Ismaili,qytet në të cilin lindi krijesamë e përkryer njerëzore,Muhammedi, i biri Abdulla-hut, Zoti e bekoftë dhe i dh-ashë paqen, vend ku Zoti zbri-ti shpalljen e parë në Kur'an.Aty lindi bashkësia e parëIslame, aty Pejgamberi përjetoisprovat dhe triumfet e tij më të

mëdha. Rrugëve të saj kanëecur as'habët e mëdhenj sikurEbu Bekri, Omeri, Osmanidhe Aliu. A ka ndonjë qytettjetër që ka dhënë gjithë atënumër personalitetesh, të cilëte ndërruan historinë botërore?Aty janë të gjithë ata dijetarëIslam, teologë, filozofë dhe su-fijë, të cilët me shekuj e kanëvizituar Mekken. Fryma e tyre,si dhe fryma e të gjithë atyrenjerëzve të mëdhenj prej aksi-oni, të cilët kanë ardhur te dy-ert e saj si haxhinj të devot-shëm, sikur rri pezull mbiqytet.

Mekka është qyteti i Zotitqë pasqyron anën absolute tëTij. Të jesh aty do të thotë tëjesh në qendër. Të qëndroshpara Qabesë do të thotë të kup-tosh fundin e udhëtimit. Nukka nevojë të shkohet në ndonjëvend tjetër në tokë, sepse atyështë qëllimi i të gjitha udhë-timeve tokësore. Prej njëritskaj të dynjasë në tjetrin, mus-limanët në zemrat e tyre kul-tivojnë dashurinë ndaj Mekës,Nënës së qyteteve dhe gjakojnëtë vijnë në gjirin e saj mikpr-itës, të qëndrojnë para Shtë-pisë së Zotit në qytetin i cilipati nderin të jetë vendi i lind-jes dhe veprimtarisë së mikuttë Zotit, Habibullahut, Pejga-mberit, triumfi kulmor i të cilitishte që para udhëtimit të tijtokësor të fundit, të kthehet singadhënjimtar në Mekke dheqë në tokën, e cila qysh herëtkishte qenë dëshmitare e thi-

rrjes në Zotin e Vetëm nga anae Ibrahimit, babait të monote-izmit, përsëri të vendose bes-imin e Njëshit, tevhid. Mekkakurrë më nuk do ta harrojëbesimin e njësisë së Zotit dhederi në fund të kohës do tëmbetet qendër shpirtërore efesë Islame për të cilën ështëvetë ajo rasion d'etre e dësh-mimit të Njëshit, i cili është ivetmi Realitet, sepse “çdo gjëqë është në të (në tokë) ështëkalimtare. E do të mbetet ve-tëm Zoti yt që është i madhëru-ar e i nderuar!"

QQaabbeejjaaNjëri nga nocionet e pat-

jetërsueshme që lidhen me fe-nomenin e besimit në përgjit-hësi, gjithsesi është nocioni itempullit. Domethënë, besiminë thelbin e tij paraqet rapo-rtin midis Zotit dhe besim-tarëve që e adhurojnë Atë, e airaport gjithnjë lidhet në njëmënyrë të caktuar për vendinnë të cilin bëhet adhurimi, pë-rkatësisht ibadeti. Ai vend gji-thmonë ka karakter të veça-ntisë por edhe të shenjtërisëpër arsye se vazhdimisht kup-tohet dhe emërohet si "Te-mpulli i Zotit" apo "shtëpia eZotit", d. m th. shtëpia apo ve-ndi ku Zoti në njëfarë mënyreështë i pranishëm dhe ku ështëlëshuar mëshira e Tij. Në këtëkuptim besimtarët në mënyrëtë veçantë i shënojnë dhe izbukurojnë tempujt dhe i viz-itojnë duke bërë ibadet dheduke bërë sakrifica.

Vendi dhe roli i tempullitnë Islam, në fenë natyrore tënjeriut, është shumë-kuptimordhe në këtë kuptim tempulliemërohet si "mesxhid" (vendku bëhet sexhdeja), përkatë-sisht si "Bejtull-llah" (Shtëpia eAll-llahut, vend i bekuar kuAll-llahu lëshon rahmetin dhebereqetin e Tij). Këta dy emraaludojnë në dy role themeloretë cilat i ka tempulli në Islam:rolin e vendit të sexhdes përk-atësisht ibadetit dhe rolin evendit të shenjtë (të bekuar),vend ku pastrohet dhe rilindetshpirti i njeriut. Nëse ia shto-jmë kësaj edhe rolin e shenjëstreguese të All-llahut, rrum-bullakojmë tre rolet themeloreqë i ka tempulli në Islam.

Në këtë rast ne do të flasimpër tempullin Islam në kupti-min e "Shtëpisë së All-llahut" (Bejtullah).

Qabeja është shtëpia e pa-rë e All-llahut, përkatësisht fal-torja e parë e ndërtuar në Tokënë të cilën është lavdëruar,madhëruar dhe adhuruar Zotii vetëm dhe i vërtetë, Zoti dheKrijuesi i çdo gjëje ekzistuese:

""SShhttëëppiiaa ((xxhhaammiiaa)) ee ppaarrëë eennddëërrttuuaarr ppëërr nnjjeerrëëzz,, ëësshhttëë aajjoonnëë BBeekkëë ((MMeekkkkee)),, ee ddoobbiisshhmmee,,uuddhhëërrrrëëffyyeessee ppëërr mmbbaarrëë nnjjeerrëëzz--iimmiinn.."" ( 3:96)

Shtëpia e All-llahut - Qabejaka dimensione të ndryshme,prej asaj Qabeje të cilën e ndër-toi Ibrahimi (a. s.) deri te Bej-tul- Ma'muri në qiej. EkzistonQabeja kozmike dhe ajo që ësh-

të e vendosur në zemrën e nje-riut, të cilat korrespondojnëme njohën shpirtërore tënjerëzve.

Të kuptuarit njerëzor tëdomethënies së Qabesë si vendi orientimit, si kible është tëkuptuarit e fshehtësive tëgjendjes shpirtërore të zemrëssë njeriut.

Gazaliu, por edhe shumëdijetarë të tjerë, në secilin rit tëHaxhit shohin fshehtësinë ecila mund t'ia hape derën shpi-rtit njerëzor që ta kalojë atëpragun pas të cilit është hapë-sira e shenjtë. Ai prag ështëvija ndarëse e Porosisë së për-jetshme të Zotit dhe kaluesh-mërisë së kësaj bote.

Që të kalohet ai prag, që tëhapen dyert e shpëtimit përshpirtrat tonë, njeriu duhet tamerr udhëtimin drejt Zotit, eai është Haxhi. Në atë udhëtimduhet të jetë i pastër nijeti,paraja, por edhe vetë synimi,pasioni për këtë udhëtim. Kyështë thelbi i pelegrinazhit nëIslam.

Qabeja e nderuar gjendetnë qytetin e Mekkës, në qen-dër të Mesxhidul-Haramit. Ës-htë 13 metra e lartë, 12 metrae gjatë dhe 11 metra e gjerë.Ajo është një ndërtesë me ka-tër qoshe, e ndërtuar nga guri.

All-llahu (xh. sh.) e ka bërëQabenë dhe Mesxhidu'l-Hara-min që njerëzit në çështje feta-re të kësaj dhe botës së ardhmetë qëndrojnë në këmbë. Në ajetthuhet:

""AAllll--llllaahhuu ee bbëërrii QQaabbeennëë,,sshhttëëppiinnëë ee sshheennjjttëë,, vveenndd jjeettëëssii--mmii ((ppëërr ççëësshhttjjee ttëë ffeessëë ee ttëë jjeettëëss))ppëërr nnjjeerrëëzz"".. (Maide, 97)

Njerëzit, të cilët e bëjnë Ha-xhillëkun dhe Umrën, qëndro-jnë fuqishëm në këmbë edhenë fe edhe në dynja. Ai që kafrikë, atje kërkon mbrojtje. Aiqë është i dobët, atje gjen fuqi.Ata që falin namaz, kthehennë atë drejtim.

Qabeja është qendër dheqëllim. Është caku që i bash-kon të gjithë muslimanët e bo-tës. Të gjithë në namaz drejto-hen nga Qabeja. Ajo është sim-bol i solidaritetit dhe i bashki-mit gjithislam. Ajo luan një roljashtëzakonisht të rëndësish-ëm në forcimin e vëllazërimit,harmonisë, marrëdhënieve re-ciproke, afrimit dhe njohjes së

Mekka dhe Qabeja - Burim dhe qendër shpirtërore e Botës -

EELLIIFFislamske novinegazetë islame13 VENDET E SHENJËTAdhjetor, 2008. / janar, 2009.

popujve, vendeve dhe bashkë-sive të ndryshme muslimane.

Qabeja mundëson jo vetëmbashkimin fetar, shpirtëror,moral dhe ideor, por edhe atëhapësinor. Prandaj, Qabeja nëkrahasim me të gjitha xhamitëdhe mesxhidet e botës është aicentrali shpirtëror, moral, fetare hapësinor, në drejtim të tëcilit janë të kthyera dhe për tëcilin janë të lidhura të gjithaxhamitë, mihrabët dhe shtëpi-të e besimtarëve të botës. Kudoqë janë, në ujë, në anije, nëtokë apo në ajër, muslimanëtkur falen në namaz kthehennë drejtim të Kiblës. Besimi nëNjë Zot (Iman), të nënshtruaritvetëm ndaj Tij (islam), të robë-ruarit vetëm Atij (Ibadet) dhetë kthyerit nga Kiblja në na-maz, bëjnë atë unitetin Islamdhe bashkësinë muslimanebotërore të pandashme dheunike deri në Ditën Gjykimit.Prandaj, një nga gjashtë kush-tet themelore për të qenë nam-azi i vlefshëm është kthimi ngaKiblja. Pikërisht Kiblja është aicentrali i dukshëm dhe i pac-enueshëm në tokë, për të cilënjanë të lidhura mihrabët dheantenat minarore të të gjithaxhamive në të gjitha vendetdhe pjesët e botës.

Qabeja, dhe vendet huru-mate, pra janë një lloj centraliqendror, epiqendër universal-iteti. Ato janë qendër e vendli-ndjes dhe ripërtëritjes shpirtë-ror të njerëzimit. Ato janë tëpajisura me të gjitha mjetet eduhura për prodhim energjishshpirtërore. Aty lirohen ene-rgji të mëdha shpirtërore e mo-rale. Qabeja është qendër grav-iteti shpirtëror ku centripetontë gjitha forcat e haxhinjve nënjë pikë gravituese, i transfor-mon ato në fuqi morale dhepastaj bën shpërndarjen cen-trifugale të asaj energjie nëpërtë gjithë botën.

Prandaj, sikurse mihrabete xhamive, ashtu edhe kraharo-rët tanë, zemrat, shpirtrat, me-ndimet, ndjenjat, vullneti dhedëshira duhen të jenë të kthy-era nga Kiblja.

Çdo besimtar tërë jetën evet, me mendime dhe me ndje-nja është i lidhur për ato ve-nde. Gjatë namazit është i kth-yer në drejtim të tyre dhe ishoqëruar me të gjithë ata qësynojnë për në ato vende.Madje, edhe kur falet vetëm, aiështë në shoqëri me ta. ""OO ZZoott,,vveettëëmm ttyy ttëë aaddhhuurroojjmmëë ddhheevveettëëmm pprreejj TTeejjee nnddiihhmmëë kkëërrkkoo--jjmmëë`̀.. NNaa uuddhhëëzzoo nnëë rrrruuggëë ttëëmmbbaarrëë……""

Kthimi drejt Kiblës është

një simbolik që do të thotë ori-entim drejt qëllimeve dhe ide-aleve të njëjta të jetës. Parësoreështë orientimi i shpirtit kahnjë pikë në botë. Ky orientim ishpirtit paraqet domethënien eKiblës dhe ky është farz i pak-ushtëzuar, për derisa Haxhxhi -pelegrinazhi Islam, është farz ikushtëzuar.

Qabeja, gjatë historisë kaluajtur rolin e krijimit të paqesdhe ibadetit. Ajo ka qenë e til-lë, madje edhe në ato momentekur përreth saj janë zhvilluarluftëra e vrasje. Kur' ani tregonnë këtë fakt duke thënë:

""AA nnuukk ee kkaannëë vvëërreejjttuurr aattaassee NNee ee kkeemmii bbëërrëë vveennddiinn ee sshhee--nnjjttëë ((MMeekkkkëënn)) ttëë ssiigguurrtt,, ee nnjjeerr--ëëzziitt ppëërrrreetthh ttyyrree rrrrëëmmbbeehheenn((ppllaaççkkiitteenn ee vvrriitteenn)).. PPoo,, aa iibbeessoojjnnëë aattaa ttëë kkoottëëss,, ee ttëë mmiirraattee AAllll--llllaahhuutt ii ppëërrbbuuzziinn??"" (El-Ankebut, 76).

Nga sa u tha më lartë kup-tojmë se Qabeja është tempull ibekuar, i përcaktuar njësoj përçdo musliman e muslimane.Ajo është bekim dhe udhërrë-fim (Kible) për njerëzit. Ajoështë një shtëpi të cilën e cak-ton dhe për të cilën garantonAll-llahu (xh. sh.) se do të jetështëpi përparimi, shtëpi edashurisë së vërtetë, drejtësisëdhe solidaritetit.

Qabenë e ndërtoi Ibrahimia. s. me Ismailin (a. s.). Ataqenë dy njerëz plotësisht të lirëdhe njëkohësisht edhe të dorë-zuarit e të nënshtruarit e All-llahut (xh. sh).

Dhe deri sa Ibrahimi dheIsmaili (a. s.) i vendosen the-melet e tempullit, ata u luten:

"Zoti ynë, pranojë prej nesh,se me të vërtetë Ti je që dëgjondhe di!" Zoti ynë, na bën nevedyve besimtarë të sinqertë ndajTeje dhe pasardhësit tanë, nje-rëz të bindur ndaj Teje, na imëso rregullat e ibadetit tonëdhe na fal neve, vërtet, Ti je qëfal shumë, je Mëshirues!"

““ZZoottii yynnëë,, ddëërrggoo nnddëërr ttaa,,nnggaa ggjjiirrii ii ttyyrree,, ttëë ddëërrgguuaarr qqëëtt''uuaa lleexxoojjëë aattyyrree aajjeetteett TTuuaa,, tt''uuaammëëssoojjëë aattyyrree lliibbrriinn ddhhee uurrttëëss--iinnëë,, ee tt''ii ppaassttrroojjëë aattaa ((pprreejj iiddhhuu--

jjttaarriissëë)).. SS'' kkaa ddyysshhiimm ssee TTii jjeennggaaddhhëënnjjyyeessii,, ii ddiijjsshhmmii.."" (El-Bekare, 127- 129)

Shtëpia e Zotit dhe tempul-li i lashtë i dedikuar të Vetmit,objekti i haxhit dhe pika drejtsë cilës janë të drejtuara lutjet epërditshme, kiblja e të gjithëmuslimanëve, qëndron në ze-mër të Mekkës si dëshmi mbinatyrën e Islamit si monote-izëm i pastër që e ripërtëriumonoteizmin e Ibrahimit (a. s)dhe porosinë primordiale tënjësisë, të shpallur Ademit (a.s.), babait të njerëzimit dhepejgamberit të parë. Qabejaështë simbol konkret i burimë-sisë së Islamit në sytë e musli-manëve dhe të gjitha religjion-eve.

Të shkosh në Qabe, do tëthotë të kthehesh në burimintënd. Ajo është edhe qendramë e lartë e Islamit drejt së ci-lës kthehen të gjithë musli-manët në namazet e obliguara.Sikur me të gjitha civilizimet evërteta tradicionale edhe meIslamin dominojnë dy realitetetë burimit dhe qendrës dhekëto dimensione themelore tëIslamit janë të pranishme nëQabe. Gjatë jetës së tij, njësoj ajeton në majat vullkanike tëJavës apo në shkretëtirën eMauritanisë, muslimani është ivetëdijshëm për Qabenë si njëpikë në tokë, e cila e lidh meburimin e tij, burimin e fesë sëtij - Islamit dhe të vetë njerëzi-mit. Muslimani, gjithashtu,është i vetëdijshëm që të gjithapikat në tokë, me linja të padu-kshme, janë të lidhura me qen-drën unike, Qabenë, në drej-tim të së cilës pesë herë në ditënë namaz e kthen fytyrën e vet.Prandaj, muslimani ka lidhjeme Qabenë, e cila njëkohësishtështë edhe statike edhe dina-mike, statike, sepse ekzistonlidhje e vazhdueshme mes çdopike në kozmosin Islam dheQabesë, e dinamike është,sepse në drejtim të Qabesë bë-hen udhëtime për të kryer hax-hxhin. Namazi paraqet lidhjenstatike, e haxhxhi lidhjen dina-mike. Bashkimi (unifikimi) i

këtyre dy lidhjeve vërtetonpraninë madhështore te Qabe-së edhe si Burim edhe si Qen-dër e universit fetar Islam, jopër shkak të realitetit tokësortë Qabesë, por për shkak tëasaj që karakterizohet si Shtë-pia e Zotit, sepse në të vërtetëi vetmi Zoti është Burim dheQendër e jetës së muslimanit...

Natyra arkaike e Qabesëtregon për karakterin e saj pri-mordial (stërlashtë). Meqë gatika formën e kubit (së këtejmiemri Ka'ba, që në gjuhën arabedo të thotë kub), ka dimensi-one, të cilat sipas të të kuptuar-it Pitagorian të harmonisë,janë reciprokisht ne lidhje har-monike. Si kub, Qabeja gji-thashtu simbolizon stabilitetindhe pandryshueshmërinë që ekarakterizojnë vetë Islamin,religjionin e themeluar në har-moni, stabilitet dhe pandry-shueshmëri ne esencën e tijmë themelore, së këtejmi edhee vërteta që Islami mund të ri-përtërihet por jo edhe të refor-mohet. Ajo (Qabeja) është sinjë organizëm i gjallë, prandaje mbështjellin me një mbulesëtë zezë (kisëe), me ajetet kur'a-nore të qepura me penj prejari. Kjo veshje e Shtëpisë sëShenjtë të Zotit, si një traditë evjetër semitike të cilën nukmund ta gjejmë në botën gre-ko-romake përsëritet çdo vit, ekisëa e vjetër prehet në copadhe ndahet. Në periudhën elashtë të historisë Islame kisëaështë bërë në Egjipt dhe mekujdes të madh është sjell nëMekke, por sot ajo bëhet nëafërsi të vetë qytetit.

Qabeja është një strukturëme domethënie dhe rëndësikozmike e madje edhe metako-zmike. Ajo qëndron në boshtini cili bashkon Qiellin dhe To-kën në kozmosin Islam... Ajomban harmoninë kozmike. Ka-tër qoshet e saja tregojnë përkatër drejtimet kryesore tëcilat paraqesin katër shtyllat ekozmosit tradicional. Guri i zinë këndin e saj (el-haxheru-l-esved), është meteorit, meorigjinë jashtëtokësore. Thu-het se Ibrahimi dhe Ismaili (a.s.) e sollën nga mali Ebu Ku-bejs në afërsi të Mekkës, kuështë ruajtur deri në ardhjennë Tokë. Sipas fjalëve të Pejga-mberit, guri ka ardhur ngaQielli më i bardhë se qumë-shti, por është nxire për shkaktë gjynaheve të bijve të Ademit,ndonëse ka mbetur diçka ngabardhësia e tij. Guri gjithashtusimbolizon marrëveshjen e pa-rë e cila, sipas Kur'anit, ështëbërë midis Zotit dhe Ademit

dhe gjithë pasardhësve të tij,me të cilën të gjithë pjesëtarëte gjinisë njerëzore në atë "ça-stin e parapërjetshëm" (Ezel)kur është bërë marrëveshja ekanë pranuar Hyjninë e Zotit.

Namazi i përbashkët rrethQabesë është shenja më e qartëe nënshtrimit të përsosur ndajvullnetit të Zotit, si rrotullimirreth saj tregon pikërisht kthi-min e njeriut në perfeksioninburimor parajsor. Duke i fla-kur idhujt nga Qabeja, Pejga-mberi (a.s) jo vetëm që ia kthejTempullit të Lashtë shenjtë-rinë si Shtëpi e Zotit, por edhei mësoi të gjithë muslimanëtqë, nëse duan të jenë musli-manë të vërtetë, u duhet pat-jetër zemrën e vet, që është vë-rsnike mikrokozmike e Qabe-së, ta zbrazin nga të gjithëidhujt, nga të gjithë përveçZotit, në mënyrë që ajo të jetëe denjë për prezencën e Zotit.

Qabeja është formë, pormegjithatë është simbol i Atijqë s'ka formë. Ajo është proto-arkitekturë, por megjithatëburim i tërë arkitekturës Isla-me. Mbështjellësi i saj i zi,kisëa, është simbol i zisë e cilanuk është asgjë tjetër veç seintensitet i dritës, ngjyrë pas tëgjitha ngjyrave që përmban tëgjitha ngjyrat dhe të gjitha for-mat.

Dhe së fundi Qabeja ështëqendër e Teëhidit, besimit nënjë Zot të vetëm dhe bazë ori-entuese e jetëve të mysli-manëve. Për Qabenë është elidhur historia e profetësisë;Pejgamberet më të njohurAdemi, Ibrahimi, Muhammedi(a.s), por edhe shumë të tjerëtë njohur e të panjohur-ale-jhimu-s-selam misionin e tyree lidhën për Qabenë. The-melimi i saj –ishte ngritja dhetriumfi i teëhidit, e braktisja esaj –ishte vërshimi i shirkut!Por teëhidi gjithmonë ka ngad-hënjyer, sepse ai është i pandal-shëm, ai vazhdon përgjith-monë dhe është i pashkatër-rueshëm sado të mëdha dheçfarëdo qofshin fuqitë e shi-rkut. Tewhidi është qëllimi ihaxhxhit dhe i jetës sonë,Pejgamberi i All-llahut (a.s) kathënë:

"Me të vërtetë kjo shtëpi(Qabeja) është një shtyllë eIslamit dhe kushdo qe e vizitonatë dhe e bën umen- ai ështëndihmëtar i All-llahut! Nësevdes, do te futet ne Xhennet, enëse kthehet ne shtëpinë e vet,kthehet i shpërblyer dhe mepasuri". (Taberaniu)

MMrr.. MMuuhhiiddiinn AAhhmmeettii

Në ArefatDituria Jote përtej fjalëve të miaMëshira Jote përtej mëkatit timBukuria Jote përtej syve të miMadhështia Jote përtej sexhdes simeTë dorëzohem ty o Zot

Omer Kajoshaj

POEZI

EELLIIFF islamske novinegazetë islame 14SHKENCA KUR’ANORE dhjetor, 2008. / janar, 2009.

""NNee mmee mmaaddhhëërriinnëë TToonnëë eesshhppaallllëëmm KKuurr''aanniinn ddhhee NNeeggjjiitthhsseessii jjeemmii mmbbrroojjttëëss ttëë ttiijj""..(El Hixhr: 9)

Kur'ani është Fjalë e Alla-hut (kelam Allah) dhe si i tillëu mbart tek Muhammedi a.spërmes kryengjëllit Xhibril.Ai është përshkrim i tekstitqë është skalitur në PllakënQiellore (Tabula Secreta). Nëtërësi është fjalë e Zotit dhenuk është tregim i dorës sëdytë dhe as fryt i mendjesnjerëzore.

Etimologjikisht fjala Ku-r'an vjen nga folja arabe "ka-ra'a" që do të thotë "me reci-tua", "me lexua me zë". Aiështë zbritur në gjuhën arabeqë është gjuha më e pasur ebotës dhe vlerësohet si njëmrekulli e pakrahasueshme.

Kur'ani me përsosshmë-rinë e tij, është ruajtur në for-mën dhe në gjuhën e vet fille-stare, fjalë për fjalë dhe ger-më për germë. Është i përkr-yer në çdo shkronjë të tij.

Shpallja e parë ka filluarme pesë ajete, nga surja El Al-ak, që i janë shpallur Muha-mmedit a.s. në kodrën eDritës në moshën 40 vjeçare.

Përmbajtja e librit të Zotitështë mahnitëse. Në të s'kakurrfarë kundërthënie apogabimi, çfarëdo qoftë ai. Aiështë libri më autentik i një-sisë së Zotit.

Askush tjetër, pos Zotit tëGjithëdijshëm që ngërthenme dijen e Tij çka është nëtokë dhe në qiell, nuk mundtë jetë autor i Kur'anit.

Tematikat që e përshko-jnë Librin e Zotit janë Një-shmëria e Krijuesit (tevhid),përkujtimi (tedhkir), dispozi-tat (ahkam) dhe besimi nëjetën e përtejme.

Ai lexohet me zë dhe emrekullon veshin e lexuesitdhe të dëgjuesit njëkohësisht.Leximi i tij ndikon në më-nyrë magjepse edhe tek ataqë nuk i kuptojnë fjalët e tijnë gjuhën arabe. Në vetë ku-mbimin dhe jehonën e fja-lëve të Zotit qëndron fuqiaHyjnore që prek thellësinë eshpirtit.

Stili i tij i pasur është irreptë, madhështor dhe imrekullueshëm, dhe s'mund

të krahasohet me të asnjë stilnjerëzor. Ai është i jashtëza-konshëm dhe sipëror, përplotbukuri të mahnitshme.

Kur'ani përmban njëelokuencë të mrekullueshmedhe të pashembullt, që ështëe paimitueshme dhe e paar-ritshme edhe nga poetët mëtë mëdhenj. Ai nuk është asprozë e as poezi e rëndomtë.Çdo lidhje, metaforë ose për-sosmëri gjuhësore e tij bartnë vete të vërtetën dhemrekulli të panumërta.

Arabët që ishin mjeshtërnë prozë dhe poezi, qenë tëdetyruar të dorëzohen parastilit të shkëlqyeshëm e tëpastër të tij. Pas çdo fjale dhegerme të Kur'anit ndihet pre-zenca e Provanisë Hyjnore.Ato shprehin falënderim,madhërim dhe adhurim përKrijuesin e gjithësisë.

Ndikimi i fuqishëm igjuhës magjepse të Kur'anit,me muzikalitetin e saj për-mes rrokjeve të përsosuradhe rimës së shkëlqyer, kabërë që të galdohen dhengazëllehen zemrat e entuzi-azmuara të atij populli oratorarab që ishte i dashuruar mepoezinë dhe oratorinë.

Çdo sure e Kur'anit ështëorigjinale, me të shprehurit esaj specifik, dhe dallon përnga ritmi dhe stili i saj karak-teristik. Çdonjëra prej tyre ka

metrikë të veçantë dhe ështëe zbukuruar me figura stilis-tike që përkojnë me kompoz-imin unikal dhe përmbajtjenshumë–kuptimore dhe shu-më–dimensionale të saj.

Magjepsja që del çuditër-isht nga forca e gjuhës dhefuqisë poetike të tekstit të tijështë mahnitëse dhe fascion-uese. Vargjet kur'anore për-mes bukurive dhe xhevahi-reve të shumta e bëjnë Kur'a-nin një perlë brilante.

Te disa sure, të gjithë aje-tet përfundojnë me rimë tënjëjtë, te disa, shumica e ty-re, kurse te disa të tjera për-fundojnë në përputhje metërësinë përmbajtësore që kasurja. Ato, me muzikalitetindhe rimën e shkëlqyer, meëmbëlsinë dhe bukurinë ma-gjepse, lënë mbresa të papër-shkrueshme në zemrën e bes-imtarit.

Ajetet me ritëm kumbuestë jashtëzakonshëm e merimë melodike krijojnë efektetë fuqishme emocionale, për-mes zanoreve dhe bashkët-ingëlloreve të llojllojshme.Mrekullia e vargjeve kur'ano-re, mund të konsiderohet epërhershme, sepse ndikimi ityre është i përhershëm dheaktualiteti i tyre i vazhdue-shëm.

Edhe pse me stil diametraltë ndryshëm, vargjet kur'a-

nore arrijnë majat e bukurisësë shprehjes dhe kulmin e fu-qisë së shkoqitjes. Ato përmeslidhjes me njëra tjetrën e pas-urojnë tematikën e sures dhejanë në harmoni me njëratjetrën. Çdo shkronjë dhe pje-sëz është në funksion të kup-timit dhe stilistikës së ajetitkur'anor. Prandaj çfarëdo zë-vendësimi apo ndërrimi i nd-onjë shkronje apo pjesëze dotë rezultonte me humbjen ekuptimit dhe stilit që synohet.

Kur'ani është një univers ipafund dhe një burim frymë-zimi e fisnikërimi i pashter-shëm për mendjen dhe shpir-tin e njeriut. I Lartësuari çdogjë në Librin e Tij e ka thënënë mënyrë impozante, dheme fjalë të mrekullueshme.

Kur'ani vazhdimisht tëimpresionon me leximin emëtejshëm të tij. Gjatë rilexi-mit jo vetëm që nuk na sjellmërzi, por madje dashuriandaj tij shtohet dhe gjithnjëzbulojmë kuptime që në lex-imin e mëparshëm nuk i ke-mi vërejtur fare.

Ai është libri i vetëm nëbotë që mësohet nga qindra emijëra njerëz përmendësh.Është më i lexueshmi dhe kandikimin më të madh nëjetën e besimtarëve.

Në origjinalitetin e tij nëarabisht, është unikal dhe ipakrahasueshëm. Me daljen

në botën fenomenale, nëhapësirë e kohë ai ka mbeturi pandryshuar, që nga shpall-ja e tij deri në ditët tona. Atijnuk i është hequr, e as nuk iështë shtuar qoftë edhe njëshkronjë e vetme, që ngakoha kur i është shpallur tëDërguarit të Zotit.

Ai është libri i vetëm ngalibrat e Zotit që është ruajturme kujdes të madh dhe ama-net të besueshëm, nga çfarë-do lloj shtrembërimi apodevijimi.

Stili i Kur'anit është krejtndryshe nga stilet e tjera.Gjuha dhe shkrimi i tij janëtë ndryshme nga gjuha dheshkrimi ynë. Sapo përkthe-het nuk quhet më Kur'an,por përkthim i kuptimit të tij,ngase çdo përkthim ështëriprodhim njerëzor dhe jofjala fillestare e Zotit.

Retorika e mrekullueshmee Kur'anit në gjuhën arabe,ritmet e ndryshme të ndërli-kuara e madhështore shquh-en aq shumë sa që asnjë përkt-him në asnjë gjuhë tjetër nukmund t'i përcjellë ato dhe ajoqë është përkthyer tingëllonnë mënyrë të zbehtë kundrejtmadhështisë së origjinalit.Shumë finesa dhe tinguj, që epërcjellin çdo fjalë të tij, ebëjnë shumë të vështirë çdopërkthim nga gjuha arabe.

Shumëkuptueshmëriadhe pafundësia e Librit tëAllahut nuk pranon kufizim.I Lartësuari thotë: ""SSiikkuurr ttëëggjjiitthhëë ddrruuttëë nnëë ttookkëë ttëë jjeennëëllaappssaa ddhhee ssiikkuurr ddeettiitt ttii sshhttoo--hheenn eeddhhee sshhttaattëë ddeettee ((ee ttëëjjeennëë nnggjjyyrrëë)),, nnuukk ddoo ttëë mmbbaa--rroonniinn ffjjaallëëtt ee AAllllaahhuutt ((ddoo ttëësshhtteerreesshhiinn ddeetteett ddhhee ddoo ttëëmmbbaarroonniinn llaappssaatt,, ppoorr jjoo mmrree--kkuulllliittëë ee LLiibbrriitt ttëë ZZoottiitt))""(Llukman: 27).

Kur'ani është një gurrë epashterur urtësish dhe mrek-ullish. Qysh prej 14 shekujsh,sa më shumë që kalon koha,ashtu sikurse nga fundi idetit që nxirren margaritarëtë fshehur të panumërt, poashtu zbulohen e nxirren nëdritë mrekullitë dhe misterete tij, që s'kanë të mbaruar.Kështu do të vazhdojë derisatë ketë jetë mbi tokë.

AAjjnnii SSIINNAANNII

Kur’ani fisnik margaritari i librave hyjnorë

EELLIIFFislamske novinegazetë islame15 AKTUALEdhjetor, 2008. / janar, 2009.

Lot, gëzim, emocione tëpërziera dhe shpresa të shumtae karakterizuan mbrëmjen e 4Nëntorit, jo vetëm në SHBA-të,por anekënd botës, në momen-tet kur Barak Obama, tashmëpresidenti i SHBA-ve, bashkëme familjen e tij, doli në binëpër të përgëzuar përkrahësit etij si dhe mbarë botën se tash-më "NDRYSHIM"-i (CHANGE)erdhi!

Me këtë deklaratë dhe këtëfitore u mbyll një ndër kam-panjat zgjedhore presidencialemaratone, më të nxehta dhemë kontroverse në SHBA-të,bile edhe në mbarë botën, eme këtë u mbyllën edheshumë spe-kulime, komentedhe parashikime, në mesin etë cilave veçojmë: A thua kushdo të jetë "njeriu më i fortë nëbotë" (Presidenti i ardhshëm iSHBA-ve)?; a thua e gjithë kjoqë po ndodh në këtë kampan-jë është vetëm një 'hedhjepluhur syve' në lidhje medemokracinë amerikane, apose SHBA-të vërtetë po i lënëprapa vetes dhimbjet historiketë racizmit?; a thua vallë ështëe mundur që një zezak afro-amerikan, populli i të cilit deripara më pak se gjysmë shekulliluftonte për të drejtat ese-nciale në SHBA-të, në mes tje-rash për të drejtën e votës, dotë arrijë që të futet në Shtë-pinë e Bardhë në cilësinë epresidentit?!

Mirëpo, në anën tjetër,zgjedhja e Obamës për presi-dent të SHBA-ve hapi shumëpikëpyetje dhe pikëçuditësetjera në lidhje me atë se si dotë duken SHBA-të dhe botapost-Bushiane në krye meObamën.

Reagimet, pas lajmit të fito-res ishin të shumta dhe të ndry-shme në qasje dhe përmbajtje,duke filluar nga reagimet spon-tane dhe emocionale të rastit, ederi tek analizat e ekspertëve tëndryshëm në lidhje me atë qëndodhi dhe atë që pritet të ndo-dhë. Mirëpo, të gjitha reagimettakoheshin në një konstatim tëpërbashkët, edhe atë, se zgjed-hjet e sivjetme në SHBA janëhistorike me plotë kuptimin efjalës.

Andaj, me këtë rast, pyes-im: A thua vërtetë këto zgjed-hje ishin historike? Nëse po,atëherë vallë çka i bën ato tëtilla?

''PPaarriimmeett'' kkuunnddrreejjtt ''ppeerrssoonniittddhhee ppeerrssoonnaalliitteettiitt''

Është e njohur se nëSHBA-të, përreth shumëaspekteve tjera të rëndësishme,një nga segmentet që e deter-minon fitoren e një kandidatipër president është edhe per-sonaliteti i tij, duke filluar ngabiografia, karizma, edukimi, ederi te bukuria (apo 'look'-u) etij, gjë që, padyshim, të gjithaishin pjesë përbërëse e person-alitetit të presidentit Obama.Mirëpo, përreth gjithë kësaj,Obama u karakterizua edheme diçka tjetër më të rëndë-sishme, që e bëri atë të prefer-uar jo vetëm nga ana evotuesve të tij, por edhe ngaçdo njeri i lirë në rruzullin to-kësor, duke e shndërruar atënë më shumë se vetëm njëamerikan, por në simbol dheqytetar të gjithë botës, e ky ele-ment nuk ishte i ashtuquajturi'Bradley Effect', siç u munduanta paraqesin disa komentatorëpara zgjedhjeve, porse ky ele-ment ka të bëjë me atë që qu-het humanizëm, barazi, drejt-ësi, mundësi, solidaritet, koh-ezion social, liri, paqe dhe de-mokraci, vlera dhe parime këtotë cilat janë universale dhepërbëjnë natyrën e pastëresenciale të çdo qenie njerë-zore.

Argument më i mirë në lid-hje me këtë që po e them ështëdalja a rreth 200,000 gjerma-nëve në Tiergarten, në krye-qytetin gjerman Berlin, gjatënjë vizite të Obamës në Korriktë këtij viti, madje, dalja e num-rit rekord të votuesve amerika-në gjatë zgjedhjeve të 4 Nënto-rit (rreth 64%), përqindje kjo ecila nuk mbahet mend në 100vitet e fundit të historisë sëSHBA-ve, si dhe solidarizimi

dhe përkrahja morale që iu dhaObamës nga pjesa dërrmuese ebanorëve të këtij nënqielli…etj.

''PPaaqqjjaa'' kkuunnddrreejjtt ''lluuffttëëss''

Fakti i përkrahjes së Oba-mës dhe mesazheve të tij përpaqe, kundrejt mospërkrahjessë "heroit amerikan", kandi-datit republikan për president,z. Xhon Mekejn (John McCain)si dhe fjalorit të tij të mbushurplotë me "terme ushtarake" prejish-veterani të luftës vietname-ze (siç ishte shprehja e tij "fightwith me" apo se "luftoni memua", shprehje këtë të cilën epërdorte vazhdimisht gjatëkampanjës, jep shpresa se ide-ologjia e neo-konzervativëveamerikanë, të cilët gjithë botëne shohin përmes tytës së ar-mës, logjika e tyre se "secili qënuk është me ne, është kundërneve" (If you are not with us,you are against us), si dhe bind-ja e tyre mbi ekzistimin e "bos-htit të së keqes" (Axis of Evil),është e gabuar, dhe se një ide-ologji dhe egoizëm i tillë i sollibotës shumë mjerime, gati tëpaparashikueshme.

Andaj, është koha për 'ndry-shim' të vërtetë, para se të namallkojnë gjeneratat që vijnë.

''MMuullttiippoollaarriizzmmii'' kkuunnddrreejjtt''uunniippoollaarriizzmmiitt''

Pas periudhës së "luftës sëftohtë" në mes dy blloqeve,luftë kjo e cila në shumë vendeishte e nxehtë, si dhe pas rëniessë murit të Berlinit, bota ushndërrua në botë unipolare,me ç'rast SHBA-të morën roline policit botëror.

Një bote të këtillë të pasig-urt, i nevojitet më shumë seçdo herë tjetër unitet dhe kon-senzus për gjërat të cilat i

kanosen mbarë qenies njerë-zore, siç janë: luftërat, varfëria,shkatërrimi i ekosistemit, krizaekonomike globale, etj.

Andaj, deklarata e z. Oba-ma, pas përmendjes së njëvargu sfidash me të cilat për-ballet bota e sotme, në të cilënu shpreh se "Një komb, pa ma-rrë parasysh sa i madh apo i fo-rtë që është, nuk është në gje-ndje që të përballet me gjithakëto sfida si i vetëm" jep shpre-sa për një ardhmëri më tëmirë, ku të gjithë popujt, pava-rësisht madhësisë, fuqisë, poz-itës gjeo-strategjike, racës, ko-mbit, religjionit, pasurisë, etj.do të ndajnë bashkërisht dhenë mënyrë proporcionale të dr-ejtat, obligimet dhe përgje-gjësitë, në këtë planet të vogëlqë quhet Tokë.

''HHuummaanniitteettii'' kkuunnddrreejjtt ''ppëërr--kkaattëëssiissëë rraaccoorree aappoo rreelliiggjjiioozzee''

Të shumta ishin tentimet eshumë qarqeve për ta deklasu-ar kandidatin Obama, edhe atë,herë përmes akuzave të ndry-shme se ky njeri ka lidhje meterroristët dhe 'Al-Kaidën', eherë duke theksuar se ky njeriështë musliman, apo së pakuka rrënjë dhe prejardhje musli-mane…

Mirëpo, të gjitha këtyreaku-zave dhe pohimeve iu përg-jigj vota e votuesve amerikanënë zgjedhjen e tij për presidentsi dhe entuziazmi i njerëzveanekënd botës para dhe paszgjedhjes së tij, duke e paraqi-tur si tejet të parëndësishëmfaktin se cilës racë apo religjioni takon, me rëndësi është se pe-rsoni në fjalë beson në parimehumane dhe njerëzore…

Madje, pikërisht kështu du-het të jetë. Ajo që më së tepër-mi ka nevojë bota e sotme, ecila po ec krye në veti, është hu-manizmi dhe vlerat njerëzore,para se të bisedojmë për çfarë-do vlere tjetër.

''PPssee ii dduuaa SSHHBBAA--ttëë'' kkuunnddrreejjtt''PPssee ii uurrrreejj SSHHBBAA--ttëë''

Si rezultat i ngjarjeve qëpasuan pas 11 Shtatorit, si dhepolitikës amerikane unipolare,SHBA-të filluan ta humbinrejtingun e "shtetit më demokr-atik në botë" deri në atë masësa që shumë njerëz anekëndbotës filluan t’i urrejnë SHBA-të dhe bëmat e saj.

Si rrjedhojë e gjithë kësaj,filluam të dëgjojmë pyetjen eçuditshme se a thua vallë psedisa "i urrejnë SHBA-të"?!

Përgjigjja e administratësamerikane kundrejt një fenom-eni të këtillë ishte shumë i thje-shtë, edhe atë: "Ata të cilët i urr-ejnë SHBA-të në fakt ia kanëzilinë vlerave demokratike ame-rikane, ndaj edhe i urrejnë".Madje, e njëjta administratë, nëvend që ta pyesë vetveten përshkaqet e një urrejtjeje të këtil-lë, duke e shikuar veten në pas-qyrë, ata preferuan që të aktivi-zojnë diplomacinë e ecejakëvesi dhe shumë masa tjera për tëpërmirësuar imazhin e saj ndajbotës, aktivitet ky i cili dhashumë pak fryte.

Andaj, metoda më e mirëpër të ndryshuar këtë imazhështë "ndryshimi" rrënjësorë…

''AAccttaa nnoonn vveerrbbaa'' ((PPuunnëë ee jjooffjjaallëë))

Së këndejmi, neve nuk nambetet asgjë tjetër, përpos tëpresim dhe të shpresojmë qëObama t’i jetësojë në praktikëtë gjitha fjalët e thëna dhe pre-mtimet e dhëna, me shpresë qëzgjedhja e tij të mos mbetet 'his-torike' në kuptimin e rëndomtëtë fjalës, ngase jo gjithçka qëështë historik-e a-priori është emirë, por me shpresë që punëtdhe veprat e tij të bëjnë që his-toria të dëshmojë se zgjedhja etij ka qenë veprim i qëlluar.

Fundja, askush nuk pretndonjë mrekulli dhe nuk kër-kon që gjithçka të ndryshojëbrenda natës, por ajo që pritetdhe shpresohet është që gjërattë fillojnë të ndryshojnë dhe tëlëvizin kah e mira, e për këtëkërkohet punë e sinqertë, e jofjalë mirakëndëse.

Pas gjithë kësaj që u tha, endjej obligim moral të theksojse unë nuk jam avokat i Oba-mës, e as një nga simpatizantëte demokratëve amerikanë, porajo që më shtyri të shkruaj këtorreshta ishte pikërisht ai entuz-iazëm dhe ajo shpresë që ikaploi shumë të tjerë, pikërishtshpresa për "ndryshim" kah mëe mira; kah një botë e cila jetonnë paqe, siguri dhe mirëqenie.

SSaallii SShhaassiivvaarrii

„Obama’izmi” dhe „ndryshimi” i tij

EELLIIFF dhjetor, 2008. / janar, 2009.islamske novinegazetë islame 16AKTUALE

…Përbehem në Zotin: mosjetoni sikurse jetojnë paganëtme mendje të errësuar, largnga jeta e Hyut, për shkak tëpaditurisë që është ndër ta përarsye të trashamanisë së zem-rës së tyre. Vetveten e kanëbërë të pandjeshëm, u dhanëmbas shfrenisë, në mënyrë, tështyrë prej lakmisë, të bëjnëçdo poshtërsi. (Bibla, Efesia-nëve, 4:17-20)

““PPaasshhaa kkoohhëënn!! NNjjeerriiuu mmeessiigguurrii ëësshhttëë nnëë hhuummbbjjee.. PPëërrvv--eeçç aattyyrree qqëë bbeessoojjnnëë,, ppoorroossiissiinnppëërr ddrreejjttëëssii ddhhee kkëësshhiilllloojjnnëënnjjëërrii--ttjjeettrriinn ttëë jjeennëë ttëë dduurruu--eesshhëëmm..”” (Kur’an, 103:1-3)

Pyetja më e shpeshtë që pobëhet këto ditë, në fund tëmuajit dhjetor, pra, në fund tëvitit, është: Ku do ta pritniVitin e Ri?

Shpesh ndodh që pyetjanuk çon te përgjigja, por tepyetjet tjera. Njëra nga pyetjetështë edhe kjo: Nga e ka pre-jardhjen Viti i Ri?

Viti i Ri e ka prejardhjennë Babiloni, Azi.

Babilonasit paganë, 4000vjet më parë, e festonin ndër-rimin e viteve në ditën e Pra-nverës, kur Hëna ishte e plo-të, kur nata e dita janë të bar-abarta, kur natyra rilind mbasdimrit të gjatë.

PPrreejjaarrddhhjjaa ee VViittiitt ttëë RRii nnëëEEvvrrooppëë

Viti i Ri në Evropë, nëgjithë hemisferën perëndi-more edhe përtej Atlantikut, eka prejardhjen nga Roma ant-ike pagane, para 2000 vjetëve.

Në vitin 274, Imperatoriromak pagan, Aurelian, eshpalli ditën e 25 dhjetorit:Natalis Solis Invicti (Festa eDiellit të Pamposhtur). Kjofestë kremtohej në gjithë Pe-randorinë Romake pagane, ecila e ka prejardhjen nga hyupagan i iranianëve të lashtë, icili quhej Mithra.

Mithra, prej të cilit lindireligjioni: Mithraizmi, ishtehyu pagan iranian i dritës, qëbesohej se kishte lindur me25 dhjetor! Kjo festë paganekremtohej një javë, prej 25dhjetorit deri me 1 janar…Kurse 1 janari kremtohej përnder të hyjnisë Janus, hyriu idyerve dhe hyrjeve, prej tëcilit ka prejardhjen emri imuajit të parë të vitit-Janari,

që është dera, hyrja në Vitin eRi…!

Pra, kjo festë e lashtë pag-ane, në Perandorinë Romake,zgjaste një javë. Një historianperëndimor, J.M. Wheeler, nëlibrin e tij: “Paganism in theChristian Festivals”, (Pagani-zmi në Festat Kristiane) ndërtë tjera, shkruan: “Të gjithë fe-stonin dhe gëzonin, puna dhetregtia ishin pezulluar tërë-sisht. Shtëpitë ishin zbukuruarme bredha, pisha, me dafinadhe me bimë e pemë me blerimtë përhershëm; midis miqveshkëmbeheshin dhurata evizita. Ishte një periudhë gëzi-mi dhe dashamirësie dhe pop-ulli jepej pas çdo lloj argëti-mi…”

PPëërrssee ggëëzziimmii ddhhee aarrggëëttiimmii??

Pse ndodhnin këto? Psegëzoheshin, argëtoheshin…?Sepse popujt paganë evropia-në besonin se kur ditët shku-rtoheshin, e dita më e shku-rtër bie me 21 ose me 22 dhje-tor, ata besonin se Dielli-zoti idritës ishte sëmurë dhe porsadita fillon të zgjatej ata gëzo-heshin dhe festonin, dukebesuar se Dielli-zoti i tyre poshërohet, po forcohet dhe sepranvera, vera, po afrohet!

Ky besim i verbër paganishte i përhapur ndër popujtevropianë, por që ka prejard-hje nga egjiptasit e lashtë pa-ganë, të cilët e adhuroninhyun pagan Ra, hyu i agrikul-turës, por që vjen nga besim

pagan iranian i Mithras, hyupagan kushtuar Diellit të pam-poshtur…!

Kjo është arsyeja e paarsy-eshme e pavetëdijshme, pseedhe sot e kësaj dite, në mijëv-jeçarin e tretë, në shumë ve-nde të botës, kjo festë krem-tohet me madhështi, njerëzitargëtohen, gëzohen, trano-hen!

PPëërrssee zzbbuukkuurriimmii,, ddeekkoorrii--mmii??

Për nder të kësaj feste pag-ane zbukurohen, dekorohen,shtëpitë, fshatrat, qytetet mebredha, pisha, me blerim tëpërhershëm, nga njerëzit epërkohshëm dhe populli, siçdihet, siç shihet, jepet pas çdolloj argëtimi-deri te shfrenimi!

Përse zbukurohen, deko-rohen shtëpitë, fshatrat, qyte-tet, me bredha, pisha? Sepsepopujt paganë të Evropës, pa-ra krishterimit, besonin se pe-mët e gjelbërta, siç janë bred-hi, pisha, të cilat tërë vitin eruajnë blerimin e tyre, ng-jy-rën e tyre, edhe në dimër,kanë diçka hyjnore.

Popujt paganë evropianëbesonin në qëndresën e tyre, iadhuronin ato si krijesa hyj-nore, që nuk do t’i lënë pa-dore!

Prandaj, porsa fillontedimri i dekoronin, i zbuku-ronin, duke menduar, dukebesuar se, meqë ato i qëndro-jnë dimrit të ftohtë e të gjatë,do t’i ndihmojnë edhe atyre tëmjerëve të qëndrojnë!

A ka kuptim që popujtme besim monoteist, siç jemiedhe ne, shqiptarët, qofshintë krishterë apo muslimanë,të presim, të kremtojmë, të gë-zohemi, të tranohemi për njëfestë pagane, siç është Viti iRi? Këtë e gjykon Bibla, egjykon Kur’ani, dy Librat Hyj-norë, më të lexuara, më tëpërhapura, më të nderuara,në rruzullin tokësor.

Shën Pali, në letrën dër-guar Efesianëve, ndër të tjera,shkruan:

…Përbehem në Zotin: mosjetoni sikurse jetojnë paganëtme mendje të errësuar, largnga jeta e Hyut, për shkak tëpaditurisë që është ndër ta përarsye të trashamanisë së zem-rës së tyre. Vetveten e kanë bë-rë të pandjeshëm, u dhanëmbas shfrenisë, në mënyrë, tështyrë prej lakmisë, të bëjnëçdo poshtërsi. (Bibla, Efesian-ëve, 4:17-20)

A keni menduar, si besim-tarë, ndonjëherë rreth kësajçështje? Nëse nuk keni mend-uar, atëherë shtrohet pyetja:Deri kur të pranojmë, pa men-duar, çdo festë që të tjerët nakanë servuar - si një sofër eshtruar?!

Sidoqoftë, para nesh ështëViti i Ri, por jo për ta pritur,se ai vjen vet, jo për ta krem-tuar, jo për ta uruar, jo për t’ugëzuar, jo për t’u shfrenuar,por për të medituar!

Meditimi rreth Vitit të Ri

do të na çon kah një kuptimmë i thellë i jetës, i kohës.Koha, për të cilën betohet Kr-ijuesi i Madhnueshëm në Ku-r’an, është gjëja më e çmues-hme për krijesën-njeriun.

Njeriu i sotëm, modern,bashkëkohor, perëndimor,materialist, është i aftë për tëdrejtuar, për të kontrolluarfuqitë e ndryshme natyrore,por qe de, është i pa aftë përtë frenuar epshet e veta shta-zore!

Mos frenimi i epsheveshtazore, duke qenë larg Zo-tit, duke mos përfillur udhë-zimet e Tij, shumicën e njer-ëzve e ka tërhequr kotësia,marrëzia, shfrenia të shtyrënga lakmia.

Në etapa të ndryshme ko-hore, miliona njerëz përshkak të mosdijes, lakmisë,grykësisë, padrejtësisë janëshkatërruar, janë asgjësuar.Po të kthehemi në histori, dotë pyesim me habi: Ku janëgjithë ato perandori?! Pera-ndori shekullore, të fuqishme,që dukeshin aq madhështore,por u shkrinë si me qenë flus-ka bore!

Sot, sikurse dje, njerëzitqë nuk kanë besim në t’Ma-dhin Zot jetojnë kot! Ata epresin me pa durim Vitin e Ri,duke shpresuar, duke besuarse Viti i Ri ju sjellë begati!

Me kohë, bota e kapitalit,e tregtisë, e biznesit, me rekla-ma, me dredhi, joshje emashtrime prej çdo lloj pisit,këtë e kanë kuptuar dhe për-gatitjet për Vitin e Ri , qëmoti, ata i kanë filluar. I kanëfilluar dhe do t’i përfundojnëpërgatitjet të organizuara mëbukur se çdo herë, sepse mefitime të mëdha, si asnjëherë,e shpërblejnë vetveten men-jëherë…!

NNaattaa ee VViittiitt ttëë RRii

Për natën e Vitit të Ri thu-het se është nata më e gjatë,nata më e mrekullueshme.Po, por këtë e thonë të gjithëata që janë në gjendje të trul-lueshme!

Në të vërtetë, jo vetëm qëështë nata më e trullueshme,duke pirë pije alkoolike e nar-kotike, duke kënduar, dukevallëzuar, pa rend e vend, pakurrfarë sjellje, duke hëngërderi në vjellje, duke luajtur

Prejardhja e Vitit të Ri

EELLIIFFdhjetor, 2008. / janar, 2009.islamske novine

gazetë islame17 HISTORI

Në historinë e religjionevevërejmë se fetë e njohura sebashku me besimin kanë sjellëedhe artin. Me fjalë të tjera artii së kaluarës në përgjithësi kalindur nga ndikimet e besimevedhe është zhvilluar nën varësine tyre. Sepse fetë e mëdha siBudizmi, Krishterimi dhe Mys-limanizmi u kanë sjellë popujvetë botës vizione të reja, mënyratë jetuarit etj. Formimi i struk-turave të ndryshme tek popujte ndryshëm ka ndikuar edhenë të menduarit, shije dhe vizi-one të ndryshme. Kjo gjë i kashtyrë edhe artistët që të kërko-jnë forma të ndryshme artit nëshërbim të qëllimeve të tyre.

Ndryshimet e formave dheplanimetrive të monumentevesa kanë luajtur rol në mënyrëne të jetuarit, po aq edhe në for-mat e adhurimeve. Ashtu siçjanë përshtatur për popujt dhefamiljet planet e shtëpive, poashtu qe e nevojshme edhendërtimi i faltoreve sipas nevo-jes së tyre.

Qytetërimi Islam, është njëndër qytetërimet më të her-shme dhe më jetëgjatët që kashënuar historia e njerëzimit.Kultura islame e cila ka filluarqë në shek. VII ka arritur tëpërhapet për një kohë të shku-rtër në një hapësirë të madhegjeografike. Në një kohë farë tëshkurtë, për dhjetë vjet i gjithëpopulli arab janë bashkuar sebashku rreth idealit Islam. En-de pa kaluar koha e sundimi tëdy halifëve të parë, ushtria mu-slimane arriti të fus nën kon-trollin e vet pjesën më të ma-dhe të perandorisë bizantinedhe asaj perse dhe brenda njëshekulli, kufijtë e shtetit islamu zgjeruan nga Deti i Zi deri nëDetin ?ndian, nga Turkistaninë Francë. Kjo hapësirë gjeogr-afike posedonte një kulturë tëpasur 4000 vjeçare. Mesopota-mia posedonte monumente, Sy-merët, Akatët, Asurët, Babilo-nia e kishin të zhvilluara artinplastik dhe atë të shkruarit, poashtu në këtë hapësirë gjeograf-ike ekzistonin qytetërimet emëdha si; Egjipti i lasht, Hi-titët, Greqia, Roma, Bizanti,Sasani etj. Myslimanët kanëarritur të marrin kulturat e vje-tra nga këto shtete. Duke uqëndruar besnik detyrave feta-re dhe sociale kanë arritur t’igërshetojnë mirë me kulturat etjera dhe ti nxjerrin në pah njëmodel të ri arkitekturor. Në his-torinë e botës të gjitha kulturat

janë të lidhura me njëra-tjetrën.Në një qytetërim të ri jetontrashëgimia e së kaluarës. Nat-yrisht që pëson disa ndryshimedhe forma të të reja. Në fillimete periudhës islame, myslimanëtndeshen me disa kultura të hu-aja dhe natyrisht që edhe ndi-kohen nga disa monumente tetyre. Gjatë ndërtimit të këtyremonumenteve janë shfrytëzuaredhe arkitektët dhe punëtorëtvendas. Veçanërisht në ndër-timin e monumenteve fetare esociale në Siri janë zbatuar met-odat e ndërtimit sipas planim-etrive të monumenteve bizan-tin dhe të krishtera. Në shek.VII. Në krahinën Surije tëPerandorisë Bizantine (Urfa,Antakja, Ezra, Basra, Havran)kishte një mori kishash të stilitbizantin. në planët e këtyre mo-numente vërehet qemerë tërrumbullakët, mozaik dhe dys-heme, dhoma të vogla gjysmëharku ku kanë janë bërë shkaspër forma të reja në arkitek-turën islame.

Sasanët të cilët sunduanpër katër shekuj në ?ran dhe?rak kanë lanë shumë monu-mente kulturore. Ata trashëgu-an nga Asurët dhe Keldanëtmënyrën e të ndërtuarit dukepërdorur gëlqere, tulla, qemer,kube etj. ku luajti rol të rëndë-sishëm në formimin më tëplotë të arkitekturës islame.Sasanët, për zbukurimin emonumenteve përdornin bimëtë stilizuara, figura kafshësh,pemë jete, boçe pishe, figuranjerëzish, kuçedrash etj të cilatkanë vazhduar edhe më tej nëarkitekturën islame.

Veçanërisht mendohet që

dekorimet zbukuruese nga ind-ianët, të krishterët dhe kiptit eEgjiptit kanë qenë ndër fak-torët kryesorë që kanë ndikuarnë arkitekturën islame. Në mo-numentet arkitekturore të bienë sy ndikimet si druri, qera-mika, mbulesa.

Në lindjen e arkitekturësislame, faktorët kryesorë janëato fetare dhe sociale. Emocio-nit e dhëna nga feja dhe politi-ka janë bërë shkas për ngritjetë lartë shpirtërore, rritjen emirëqenies etj. Po ashtu artet endryshme të popujve myslim-an, qytetërimet e lashta, klimadhe kushtet natyrore, kanëqenë faktor ndikues në zhvil-limin metodave të ndryshme tëartit islam.

Në momentin e lindjes sëfesë islame, Meka dhe Medinaishin shumë pak qytete të zhvi-lluara. Gjëja e parë që ka bërëProfeti a.s. pasi emigroi neMedine ishte ndërtimi i njëxhamie në Kuba. Profeti a.s. kamarrë pjesë edhe vete në hed-hjen e gur themelit të parë tëkësaj xhamie. Por xhamia eparë e myslimanëve numërohetajo e Profetit a.s. në Medinë.Xhamitë e ndërtuara në vitet epara të islamit nuk kanë arriturderi në ditët e sotme, ashtu siçe kanë qenë të ndërtuara.Sepse xhamitë e para kanëpësuar ndryshime me kalimine kohës, në vend të tyre janëndërtuar xhami të reja duke ubazuar në zhvillimin arkitek-turorë. Xhamitë e para qenëndërtuar me mure qerpiçi, medegë hurmash për hije, tavan tëhapur etj. për këtë shembullimë i mirë është xhamia e Pro-

fetit a.s. në Medinë. Dihet seme rikonstruksionet e bëra ngaHz. Omeri dhe halifi emevitVelid dhe Mehdibil-lah janë hu-mbur kufijtë e vjetër po thuajseplotësisht. Më vonë janë ndër-tuar edhe nëntë xhami të tjera.Arkitekti i parë mysliman thu-het se është Ammar b. Jasir.

Faltoret e para nuk kanëpas për qëllim paraqitjen e jas-htme, por kanë qenë të thje-shta dhe kanë pasur për qëllimifaljen e namazeve së bashkume xhemat. Gjatë periudhësemevite (661-749), pasi qendrate artit dhe kulturës bizantinedhe sasane kaluan në sundimine vet, këmbëngulnin që të ndër-tonin monumente që identi-fikojnë qytetërim dhe mad-hështi.

Pasi pushtohet Siria dheMesopotamia në vitin 639 ësh-të ndërtuar xhamia e Kufes,nga ana e Sad b. Ebi Vakas(xhami e tipit të Kufes), kursenë vitin 642 me pushtimin eEgjiptit ndërtohet xhamia Am-ër b. Asit në qytetin Fustat. Kjoxhami e cila njihet me këtëemër është rindërtuar përsërisipër themeleve të vjetra.Xhamia e ndërtuar në periud-hën që sundoi halifi emevitMuavije është zgjeruar në vitin683.

Pas kësaj periudhe sipasvendeve të ndryshme kanë dalënë pah shumë forma tëndryshme faltoresh. Me pran-imin e islamit nga ana e turqvedhe me kontributin e tyrearkitektura islame është zhvil-luar edhe më shumë.

AAllii BBaarrddhhii

bixhoz, lotari duke bërë edhendonjë marrëzi…! Pra, nata eVitit të Ri bëhet jo vetëmnata më e trubullueshme, ajobëhet edhe nata më e mjeru-eshme, më e mallkueshme,më e dënueshme! Pse? Sepsekjo është një festë pagane, ecila urohet pothuajse ngambarë bota, por të gjitha uri-met janë të kota ! Urojnë, uro-jnë, urojnë, derisa e teprojnë,derisa urinojnë dhe pse ataashtu nuk mendojnë, nukbesojnë!

Ka shumë që do të thonë,është e drejta jonë, jemi nëEvropë, jetojmë në liri, nëdemokraci dhe e gëzojmë tëdrejtën të kremtojmë, ta pres-im Vitin e Ri!

Po, me siguri, keni të dre-jtë ta pritni, të kremtoni , pornjë ditë do të vajtoni! E drejtajuaj nuk do të thotë se poveproni drejt. E drejta juaj, nëkëtë rast ju bën të huaj! Nëqoftë se dëshironi të jeni si tëtjerët, atëherë kush do të jetësi ju?

Me pak fjalë, kjo është eVërteta, e Vërteta: Pse pritja,kremtimi i Vitit të Ri – ështëkotësi, është marrëzi? EVërteta, siç thoshte Shileri,nuk pëson nëse dikush nuk ebeson.

E Vërteta është Zoti. Zotiështë Krijues, Furnizues,Dhurues. Prandaj, të gjithëkemi nevojë për Zotin. Zotinuk ka nevojë për ne. Kushvepron mirë, shpreson mirësinga Mirësia e Tij, jo nga Viti iRi. Kush vepron keq, por pen-dohet, shpreson se do të faletdhe qetësohet, rehatohet. Ivarfëri shpreson të pasurohet,i sëmuri të shërohet, i papunitë punësohet, i burgosuri tëlirohet.

Zoti është i vetmi Krijues, ivetmi Furnizues dhe i vetmiDhurues për gjithçka. Ai Kri-jon, Furnizon, Dhuron ngaoqeani i pashtershëm i Mirësisëdhe Bujarisë së Tij, jo Viti i Ri.

Në Kur’an, All-llahu i Ma-dhnueshëm urdhëron e thotë:““KKuusshh nnuukk bbeessoonn bbaarrrrëënn eemmoossbbeessiimmiitt ee kkaa kkuunnddrraa vveetteess””(30:40)

Pra, kush nuk beson, aiështë kundër vetes. Ai që ështëkundër vetes e ka krijuar bur-gun e vet. Në burgun e vetë,vetvetja në këtë jetë i duketmë e largët se çdo planet.

MMeexxhhiidd YYVVEEJJSSII, Gjakovë

Arkitektura Islame e hershme

EELLIIFF dhjetor, 2008. / janar, 2009.islamske novinegazetë islame 18IZ VJERSKOG žIVOTA

Podgorica - Trećeg danaBajrama Odbor Islamske zajed-nice u Podgorici organizovao jebajramski koktel u hotelu Cityu Podgorici. Koktelu su pris-ustvovali muslimanske javneličnosti iz političkog, kulturnogi vjerskog života kao i ambasa-dori i izaslanici ambasada USA,Turske, Bosne i Hercegovine iAlbanije.

Ispred Odbora IZ-e Podgori-ce, prisutnima se obratio glavniimam Podgorice i Nikšića,Džemo ef. Redžematović kojije, između ostaloga, rekao:

"Kurban-bajram je vezan zahodočašće u svete gradove, Me-kku, Medinu i Jerusalim. Ta trigrada su simboli vjerskog, civi-lizacijskog i kulturnog osvješći-vanja, kao i borbe za univerza-lne ljudske vrijednosti. U njimase susreću i Istok i Zapad, a sveu cilju manifesta predanosti Uz-višenom Bogu, te radi upozna-vanja sa drugim ljudima. Odlaz-eći na hadžiluk ljudi za sobomostavljaju sve poroke a vraćaju

se sa njega okićeni vrlinama i jošvećim ubjeđenjem u svoj credo.

Na oprosnom hadžu Muha-mmed, s.a.v.s., je pred oko 200000 muslimana obznanio: "Oljudi, ta, zaista, vaš Gospodar je

Jedan, vaš otac je jedan. Nika-kve prednosti nema Arap nadnearapom, niti nearap nad Ar-apom, niti crveni nad crnim,niti crni nad crvenim, osim pobogobojaznosti." "O ljudi, Mi

vas od jednog čovjeka i jednežene stvaramo i na narode i ple-mena vas dijelimo da biste seupoznali. Najugledniji kod Alla-ha je onaj koji Ga se najviše bo-ji, Allah, uistinu, sve zna i nije

Mu skriveno ništa." (Al-Hudžu-rat: 13)

Baš kao na tom raritetnomokupljanju, i mi smo se večerasokupili ovdje da sa vjerom uBoga podijelimo bajramskuradost sa ljudima koje znamo iuvažavamo.

Hadž je vjerski obred koji usebi sadrži i duhovnu i materi-jalnu komponentu i zato se na-ziva krunskim bogoslužjem.

Ovom prilikom želim da seispred Odbora IZ-e Podgoricezahvalim donatorima koji po-mažu sve aktivnosti koje ovajOdbor sprovodi a posljednja odtih aktivnosti je restauracijaSkender-Čauševe (Starodoganj-ske) džamije. Baš kao hadžijena Ka'bi i oni su žrtvovali svojimetak kako bi udostojili Boži-ju kuću u svom gradu".

Pored blagdana Kurban-ba-jrama povod za bajramski kok-tel je i susret sa donatorima kojisu pomogli restauraciju Skren-der-Čauševe džamije u Podgo-rici.

Bajramski koktel u Podgorici

Mekteblije džemata Karab-uško Polje posjetili su, 9. nove-mbra, Bar i Ulcinj.

Iako je dogovor sa efendi-jom Hasićem bio da se polazakorganizuje u 9 časova izjutra,mališani, puni radosti i nestr-pljenja, poranili su i čekaliispred džamije još od 7 časovakako bi zauzeli mjesto u auto-busu. Ispostavilo se da su s pra-vom poranili jer je autobus biopremali da primi njih šezdese-toro, tako da je bilo i onih koji

su stajali.Tek što smo pošli, autobus

ispuniše lijepi glasovi mektebli-ja koji su učili ilahije. PosjetaUlcinju, obilazak džamija i gra-da izazvao je pravo zadovoljstvodjeci, a u povratku za Podgor-icu posjetili smo i Stari Bar, teobišli njihov mekteb i džamije.

Iako smo se trudili doći ra-nije u Karabuško Polje zbog kr-atkoće dana, bilo je nemogućeispuniti obećanje, tako da smostigli poslije jacije namaza. Ispr-

ed džamije nas dočekaše rod-itelji djece, svi zadovoljni i zah-valni za ovaj divan izlet.

Efendija Alen Hasić se zah-valio svima koji su pomogli uorganizaciji izleta, roditeljimana povjerenju što su dozvolilidjeci da pođu na ovaj, za njihdaleki put, i obećao da će u zi-mskom periodu organizovatijoš izleta, ali samo za one kojibudu uspješni učenici u mekte-bu.

Dženita Hasić

Zimski kurseviOmladinskog kluba Odbora IZ-e Bijelo Polje

Omladinski klub, pored svojih redovnih aktivnosti, organizo-vao je i zimske kurseve koji su počeli s radom 13.12.2008. godine.Predavanja tretiraju četiri oblasti i to: akaid, tefsir, hadis i sira.

Predavači na kursevima su: Enis Burdžović, Amer Šukurica,Nijaz Mušović i Irfan Hasanović.

Kursevi se održavaju dva puta sedmično u gradskoj, rasovskoji sutivanskoj džamiji.

Kursevi su još jedan način koji doprinosi očuvanju jedinstva izajedničkog djelovanja omladine u Bijelom Polju kako bi omladinciimali svijest o potrebi islamskog odgoja i obrazovanja kroz prizmupredmeta koje će izučavati tokom zimskih kurseva. Nijaz Mušović

Mekteblije Karabuškog Poljaposjetili Bar i Ulcinj

EELLIIFFdecembar, 2008. / januar, 2009.islamske novine

gazetë islame19 IZ VJERSKOG žIVOTA

U XIV vijeku islam se počeoširiti na Balkanu. Turci su bilidonosioci islama u naše krajeve.

Širenjem islama došle su unaše krajeve i mnoge islamskeustanove za koje se do tog vre-mena nije znalo među njihovimstanovništvom. Iz toga vremenapotiču najljepše građevine unašim krajevima.

Za vrijeme osmanske upravena području današnje Crne Go-re, u različitim periodima, pod-ignuto je 162 džamije. U Bije-lom Polju ih je 20.

Krajem XX i početkom XXIvijeka, na temeljima nekih dža-mija podignute su nove, kao i umnogim mjestima u kojima nije-su postojale.

Džamije u Bijelom Polju upočetku su građene u klasičnomosmanskom stilu. Rađene su odkamena sa debelim zidovima iminarama od sige, a neke mi-nare su bile od drveta. Neke subile autohtonog stila. Jedna odtakvih džamija jeste i džamija uBioči.

Bioča je smještena na ušćurijeke Lješnice u Lim, ispod Gr-

acine, na kojoj su ostaci staroggrada Bihora. To je učinilo da uBioči nastane karavanska stani-ca i naselje se veoma brzo razvi-jalo, pa su u njemu podignuti ivažni objakti: karavan-saraj sdvorištem, han za prenoćištem iblizu njega džamija čiji se ostacii sada vide.

Tačan datum podizanja ovihobjekata nije utvrđen ali analog-no drugim naseljima ovog tipa,bilo je to krajem XVI vijeka ilipočetkom XVII vijeka. Osnivačiovih objekata su zapovjednicibihorske tvrđave, Biočani kojisu se istakli u turskoj vojsci, ioni koji nijesu zaboravili svoj

zavičaj te u njemu podizali haj-rate. Džamija je više puta stra-dala, kako se to vidi iz stihova al-hamijado pjesnika i posljednjegimama ove džamije, IbrahimaPačariza - Biočaka:

“ Džamiju nam po dva putagorili,

kuću kulu i moj džemat sru-

šili…”Selo je spaljeno u Balkans-

kom ratu 1912. godine i tada jeizgorela džamija. Uz džamiju jepostojao mekteb.

Nakon 96 godina od prvoguništenja džamije, došlo jenovo vrijeme kada je odlučenoda se obnovi džamija. Dana30.11. 2008. godine organizo-vana je akcija raščišćavanjadijela prostora na kojem senalazila džamija u Bioči. Uakciji je učestvovalo oko 50mještana Bioča sa ostalim mješ-tanima okolnih naselja. Saprostora nekadašnje džamijeuklonjeno je rastinje i drugikorov, nakon čega su se primi-jetili tragovi-temelji džamijekoja je po drugi put porušenatokom Drugog svjetskog rata.

Ovo je još jedna u nizu dža-mija koja će se obnoviti na teri-toriji Bijelog Polja.

Akciji su prisustvovali i ima-mi: Enis ef. Burdžović, Nijaz ef.Mušović, Hasan ef. Bošnjak,Mirsad ef. Burdžović i Ragip ef.Ličina.

Nijaz Mušović

Povodom Kurban-bajrama,Odbor IZ-e Plav organizovaoje, 8. decembra, Veče ilahija ikasida u Domu kulture u Pla-vu. U prepunoj sali Centraprogram je izveo hor „Isa-beg“ iz Novog Pazara.

U ime organizatora, prisut-ne je poselamio i uputio imbajramsku čestitku, glavniimam Sinan ef. Latić.

Nakon programskog dijelasvečanosti, socijalno naju-groženijima podijeljeni su pa-keti sa namirnicama u iznosuod 40 eura., kao i veća količi-na kurbanskog mesa. Bajram-ski paketići dijeljeni su i u dje-čijem vrtiću i Osnovnoj školi uPlavu, a velike zasluge za orga-

nizaciju ovih aktivnosti pri-padaju predsjedniku Odbora

IZ-e Plav, H. Šeku Šaboviću.S. Latić

Bajramska svečanost u Plavu

U porodičnoj kući Bajra i Esme Agović, 8.11 2008., u Podgorici, obavljeno je šerijatskovjenčanje njihovog sina Faruka (Mika) iAldine Hadrović iz Petnjice.

Vjenčanje je, u prisustvu rodbine, komšijai prijatelja, obavio glavni imam u Podgorici,Džemo ef. Redžematović. On je mladencimapoželio dug život i mnogo sreće u braku.

Šerijatsko vjenčanje

Akcija mještana Bioča povodomobnove džamije

U čestitci predsjednika Isla-mske Zajednice Bošnjaka u SADi Kanadi, dr Bajrama ef. Mulića,kaže se da 350 hiljada BošnjakaSjeverne Amerike otvaranje Me-drese vide kao najveći uspjeh i is-korak muslimana Crne Gore,Bošnjaka i Albanaca u zadnjih100 godina.

- Zahvaljujuci vrijednim vaki-fima i mudrim i dalekovidnimplanovima i programima rada -poput onog iz vakufname GaziHusref-begove Medrese u Saraje-vu - da se u medresi, pored duh-ovnih i tradicionalnih znanosti,izučava "i drugo što bude potreb-no s obzirom na običaj i mjesto",medresa u Podgorici biće upunom znanstveno-pedagoškomdosluhu s prilikama i vremenomu kojem će, akoBog da, djelovatikao duhovni hranitelj i graditeljne samo Bošnjaka i Albanaca većsvih građana Crne Gore i širih

prostora – kaže se u čestitci IZ-eBošnjaka u SAD i Kanadi.

- Bio je potreban gotovo ciovijek da zvaničnici u CrnojGori, s ovom ili drugom nam-jerom, razumiju potrebu svojihgrađana, odnosno potrebu mus-limana da uče i studiraju svojuvjeru, islam! Svi naši imamimorali su tokom ovog periodaučiti islamsku nauku van CrneGore, što nam očituje velikupotrebu za jednom ovakvommedresom.

Allah će blagosloviti sve onekoji su na bilo koji načinpomogli da otvaranje medrese,gnijezda islamske nauke koje ćepodizati u islamu buduća pokol-jenja, postane stvarnost – kažese u čestitci Albansko-američkogislamskog centra iz Kvinsa, kojuupućuju imami Jusuf ef. Bolaj iEdin ef. Đoni.

Islamska zajednica Bošnjaka u SAD i Kanadi i Albansko-američki Islamski centar iz Kvinsa uputiličestitke povodom svečanog otvaranja Medrese

Iz Njujorka čestitajuotvaranje Medrese

EELLIIFF decembar, 2008. / januar, 2009.islamske novinegazetë islame 20OKO NAS

Vlada Crne Gore je, 25. dec-embra, dala saglasnost Vrhovn-om državnom tužiocu da zaklj-uči sudska poravnanja i na tajnačin okonča sudske sporovepo tužbama žrtava nezakonitoglišenja slobode i izručenja uBiH 1992. godine, i njihovihporodica.

Ukupan iznos naknade šte-te za sve tužioce, po svim osno-vima, iznosiće četiri miliona i135.000 eura, kazao je ministarpravde Miraš Radović, nakonsjednice Vlade.

On je kazao da samo u jedn-om slučaju punomoćnici tužila-ca, podgorički advokati Rado-mir i Dragan Prelević, nijesudobili saglasnost da zaključe po-ravnanje. U tom predmetu sekao tužioci pojavljuju supruga idvoje djece stradalog. U tompredmetu će sudski postupakbiti nastavljen.

Postignuta je saglasnost daiznos naknade štete za srodnikestradalih treba da bude odre-đen na sljedeći način:

- za djecu stradalih po30.000 eura

- za supruge i roditelje po25.000 eura

- za braću i sestre po 10.000eura

Za preživjele tužioce, iznosisu određeni prema vremenutrajanja zatočeništva svakogtužioca ponaosob i kreću se od10.000 do 170.000 eura, a zanjihove najbliže srodnike (dje-cu, supruge i roditelje) određ-eni su iznosi od po 10.000eura.

Punomoćnici tužilaca su se

obavezali da odustanu od tu-žbenog zahtjeva za šestoro bra-će i sestara preživjelih, jer oninemaju pravo na naknadu šteteu skladu sa Zakonom o obliga-cionim odnosima, saopštio jeministar Radović.

Protiv Crne Gore su bilepokrenute parnice od strane202 tužioca, radi naknade mat-erijalne i nematerijalne štete. Utužbama se pominju slučajevi44 izručene osobe, od kojih jedevet preživjelo deportaciju.

Sarajevo, 12. decembar2008. (MINA) - „Našu bajram-sku radost, i radost muslimanacijele Bosne i Hercegovinepomutio je teroristički čin pal-jenja džamije u Fazlagića kulikod Gacka, koji se desio u noći,uoči Kurban bajrama. Džamijaje u potpunosti izgorjela, apovratnici u Fazlagića kulu jošuvijek su u nevjerici.

Zahtijevamo od svih rele-vantnih faktora u RepubliciSrpskoj hitnu akciju kako bi seteroristi uhapsili i primjerenokaznili.

Očekujemo od organa vlastiOpštine Gacko i RepublikeSrpske da u cilju promovisanjaodrživog povratka i izgradnjepravne i pravedne države preuz-mu odgovornost i preduzmukonkretne aktivnosti na pono-vnoj i hitnoj obnovi spaljene

džamije.Povratnicima poručujemo

da, u ovom teškom momentu,ostanu dostojanstveni i mirni,da su muslimani Muftijstva mos-tarskog svim svojim bićem uznjih i da ćemo učiniti sve da ži-vot povratnika u Istočnu Herce-govinu bude dostojan čovjeka“,kaže se u saopštenju - protestuMuftiluka mostarskog.

Kabinet Reisu-l-uleme upu-ćuje oštar protest zbog vandal-skog čina – paljenja džamije uFazlagića kuli i energično tražiod državnih organa BiH, pred-stavnika međunarodne zajed-nice u BiH i entitetskih vlasti uRS da onemoguće ovakve teror-itičke akte i konačno obezbije-de uslove za miran, siguran idostojanstven život na cijelompodručju države Bosne i Herce-govine.

Bijelo Polje - Istražni su-dija bjelopoljskog Višeg sudaMilorad J. Smolović u okvirudopune istrage u slučaju Bu-kovica sa zamjenikom speci-jalnog tužioca za organizo-vani kriminal Milosavom Ve-ličkovićem, početkom dece-mbra, boravio je u Sarajevu.Smolović je u Sarajevu, pre-nose "Vijesti", saslušao višesvjedoka, kako je to viši dr-žavni tužilac zatražio u dop-uni zahtjeva za sprovođenjeistrage.

Saslušanja na teritorijidruge države omogućena suputem međunarodne pravnepomoći kroz saradnju crno-gorskih državnih službi sa ko-legama iz Bosne i Herce-govine.

Prema nezvaničnim saz-nanjima, predmet Bukovicaće biti dostavljen tužiocu, ko-ji treba da odluči o eventual-nom podizanju optužnice. Neisključuje se mogućnost daspisi predmeta budu pro-slijeđeni specijalnom tužiocuza organizovani kriminal, kri-jumčarenje i ratne zločine,kako bi se postupilo sličnokao u slučaju Kaluđerski laz.

Tokom istrage koja jepočela u decembru prošlegodine saslušano je više od

40 svjedoka. Prethodno je sa-slušano sedam osumnjičenihpripadnika rezervnog sastavaVojske Jugoslavije i policije.Prvobitnim zahtjevom za istr-agu broj svjedoka je bio znat-no manji, ali kako je ona tek-la, njihov broj se stalno pove-ćavao. Zahtjevom za istraguzbog sumnje da su počinili zl-očin protiv čovječnosti u seluBukovica 1992. i 1993. godi-ne obuhvaćeni su bivši pripa-dnici rezervnog sastava Voj-ske Jugoslavije: braća Radmi-lo (42) i Radiša (35) D. Đuko-vić, Slobodan Đ. Cvetković(36), Milorad B. Brković (36),Đorđije S. Gogić (42), te prip-adnici rezervnog sastava poli-cije Slaviša Č. Cvrkota (43) iRadoman T. Šubarić (46) kojisu tokom saslušanja negiralidjelo za koje se terete.

Udruženje prognanih Bu-kovčana od 1992. i 1995. go-dine u svojim podacima jenavelo da je u tom kraju ubi-jeno šest ljudi, oteto 11 oso-ba, te da je više od 70 podvr-gnuto fizičkoj torturi. Poredostalog, zapaljeno je najman-je osam kuća, džamija u seluPlanjsko, 90 porodica sa oko270 članova je protjerano, agotovo sva domaćinstva suopljačkana.

Dopunjena istraga u slučaju Bukovica

Saslušani svjedociu Sarajevu

Za žrtve deportacijeviše od četiri miliona

Zapaljena džamijau Fazlagića kuli

Podgorica - Ovo je moj skro-mni doprinos razvoju mladecrnogorske države i demokrati-je u njoj, na putu evropskihintegracija sa vjerom da se višenikada na ovim prostorimanikome zbog imena, vjere ilipolitičkog ubjeđenja, prava naslobodno mišljenje, zbog slo-bodnog prava na izbor prilikomglasanja neće desiti ovo što semeni desilo - kazao je, 12.novembra, na promociji svojeknjige "Gdje sunce ne grije"Ibrahim Čikić.

Knjiga je svjedočenje o tor-turi koju je autor doživio umontiranom procesu protivrukovodstva Stranke demokrat-ske akcije početkom devede-setih godina prošlog vijeka. Napromociji u knjižari "Karver" oknjizi su, pored autora, govoriliAndrej Nikolaidis, Fehim Ka-jević i Boris Raonić.

- Izuzetno mi je drago štovidim gospodu iz albanskog

korpusa, i saosjećam sa njiho-vim sunarodnicima isto kao štosam saosjećao sa onima koji subili sa mnom i nadam se da će,ako Bog da, ova knjiga biti mojskromni doprinos da se sve ovone otrgne od zaborava jer zabo-rav je izvor svih zala - kazao jeČikić i naglasio da knjiga nijepisana radi revanšizma.

- Knjiga nije pisana da bihse nekome osvetio, niti je

pisana da bi se neko njome kor-istio i zloupotrijebio je za nekepolitičke obračune - kazao jeČikić.

- Mnogo me više boli kadase u Crnoj Gori ovakve stvaridešavaju Ibrahimu Čikiću i ka-da se dešavaju Albancima, negokada se to dešava onima sa koji-ma ja dijelim religijski ili nekidrugi kulturološki identitet -kazao je Nikolaidis.

Promovisana knjiga "Gdje sunce ne grije" Ibrahima Čikića

Da se zlo više nikom ne dogodi

EELLIIFFdecembar, 2008. / januar, 2009.islamske novine

gazetë islame21 OKO NAS

Povodom dvadeset godina od preseljenja na ahiret

dr Ahmeda Smajlovića, održan skup:

Dr Ahmed Smajlović, život i djelo

Sarajevo,23. decembar 2008. (MINA) - Povodom 20. godišn-jice smrti prof. dr Ahmeda Smajlovića (1938.- 1988.), jednog oddruštveno najangažovanijih bosansko-muslimanskih intelektuala-ca i najplodonosnijih islamskih djelatnika u drugoj polovini 20.stoljeća, Fakultet islamskih nauka u Sarajevu i Rijaset Islamskezajednice u Bosni i Hercegovini, na Fakultetu islamskih nauka uSarajevu organizovali su skup pod nazivom Dr. AhmedSmajlović, život i djelo – povodom dvadeset godina od preseljen-ja na ahiret .

Skup je otvorio dr Ismet Bušatlić, dekan FIN-a, zahvalivšisvim prisutnim što su se odazvali obilježavanju 20. godišnjice pre-seljenja na ahiret dr Smajlovića. Među brojnim prisutnim bili subrat, supruga i druga bližnja rodbina dr Ahmeda Smajlovića.

Na skupu su izlagali njegovi saradnici, kolege, učenici, studen-ti, kao i brojni drugi bosanskohercegovački intelektualci, kulturnii javni djelatnici, među kojim i reisu-l-ulema dr. Mustafa Cerić.

GGllaavvnnii MMuuffttiijjaa IIssllaammsskkeezzaajjeeddnniiccee uu SSrrbbiijjii MMuuaammeerrZZuukkoorrlliićć oocciijjeenniioo jjee ddaa aakkttuueell--nnaa vvllaasstt uu BBeeooggrraadduu nnee ppooššttuu--jjee pprraavvaa iissllaammsskkiihh vvjjeerrnniikkaa..

Zukorlić je, kako je saopš-

tila Islamska zajednica u Srbi-ji, u razgovoru sa austrijskimambasadorom KlemensomKojom istakao da vlast u Beo-gradu krši "zakonom zagarant-ovane principe ravnopravnos-

ti islamske zajednice sa ostal-im vjerskim zajednicama, kaoi njenu autonomnost i odvoje-nost od države".

Dodaje se da je najveći diorazgovora u Novom Pazarubio posvećen internacionali-zaciji teme vjerskih slobodamuslimana u Srbiji.

"Sagovornici su se složilida je u interesu Srbije da sešto prije riješi pitanje islamskezajednice, kao i da je veomabitno da se to pitanje predsta-vi političkoj i stručnoj javnostiu Evropi", navodi se u saopšte-nju Mešihata Islamske zajed-nice u Srbiji.

Ističe se i da je austrijskiambasador izrazio razumijeva-nje za Islamsku zajednicu injena nastojanja da očuva aut-onomiju i potvrdi ravnopravn-ost sa ostalim vjerskim zajed-nicama.

Muftija Zukorlić:

Vlast u Beogradu ne poštuje prava muslimana

Sarajevo (Beta) - Jedan odčlanova takozvane "Alžirskegrupe" iz BiH, koji je gotovosedam godina proveo u zatvo-ru Gvantanamo, Mustafa AitIdir, rekao je da je "Gvantan-amo najgore mjesto na svije-tu".

Idir je naturalizovanidržavljanin BiH, a zajedno sajoš petoricom Alžiraca je iz Sa-rajeva početkom 2002. godinedeportovan u američki zatvorna Kubi, zbog navodnog plani-ranja terorističkih napada naAmbasadu SAD u BiH.

Odlukom američkog suda,Alžirci su nedavno oslobođenisvih optužbi, a trojica od šest-orice njih, doputovali su u Sa-rajevo. Ostala trojica su ostalau zatvoru. Idir je za televizijuFederacije BiH kazao da je"Gvantanamo mjesto koje jenajgore od najgorih", da je ihrana koju su zatvorenici dob-ijali "bila tako loša da je nisujele čak ni životinje".

"Mučili su nas psihički i fi-zički. Kada ne bismo odgovo-rili na neko pitanje, poslali bi

vojnike koji bi nas mučili itukli. Nekim zarobljenicimakoji su iz Avganistana u Gvan-tanamo došli ranjeni, amputi-rali su udove", rekao je Musta-fa Idir. Rekao je da su ih amer-ički vojnici, prilikom ulaska unjihove ćelije, najprije omaml-jivali gasom suzavcem, što jebilo jako bolno. ”Čak i doktorisu zlotvori. Vidio sam jednomkako doktor pokazuje gdje ču-vari trebaju udarati zatvoren-ike da bi ovi imali manje mod-rica i da se ozljede ne bi prim-jećivale”, kazao je Idir. Onkaže da još ne zna zbog čegaje završio na Gvantanamu, ida su mu istražitelji, odmahpo dolasku u zatvor rekli da"zaboravi na tužbu prema koj-oj je došao u zatvor". "Rekli sumi da sam tu da im dajem in-formacije o islamskim organi-zacijama u BiH, Arapima kojižive u BiH i o ambasadama ar-apskih zemalja", izjavio je Idir.On je rekao da je isljeđivanviše od 500 puta, i da mu jejedno od najgorih mučenja bi-lo kada ga stave golog u pros-

toriju u kojoj je temperaturaminus 25 stepeni Celzijusa. "Sporodicom sam kontaktiraopreko pisama, koja su mnogokasnila, a u njima je bilo mno-go precrtanog teksta. Tek bise dvije-tri rečenice mogle pro-čitati", rekao je Idir. Na pitan-je da li će tužiti vlasti SAD-a iBiH, rekao je da je "ogorčenna Amerikance, ali da nije ljuti da neće tužiti ni SAD niBiH".

Kazao je da će sa porodi-com ostati u BiH, gdje će pok-ušati da pronađe posao i dod-ao: "Po struci sam informat-ičar i trener karatea, pa ću se-bi potražiti posao". Izrazio jeuvjerenje da će nova američkavlast zatvoriti Gvantanamo, teda će "Bog suditi onima kojisu im počinili zlo i uništili živ-ot". Rekao je da u Gvantana-mu nije bio zbog navodne sar-adnje sa Osamom bin Lade-nom, i da je taj zatvor mjestogdje se ne voli islam, a ne AlKaida. "Bacali su Kuran u toa-let i gazili ga pred nama", re-k-ao je Idir.

Poslanici Slovenačke nacio-nalne stranke (SNS), koji se pro-tive planu da se u Ljubljani izg-radi prva džamija, pozvali sugrađane da podrže organizovan-je referenduma, koji bi pokazaoda li žele takav objekat.

- Poslanička grupa SNS zas-tupa stanovište da Sloveniji dža-mije ne trebaju, a misljenja smoi da one ne trebaju pripadnici-ma islamske zajednice, kojimasu namijenjene - izjavio je liderte stranke

Navodeći da pripadnici isla-mske vjere već imaju na raspo-laganju nekoliko mjesta zamolitve, čime im je - kako je na-glasio - osigurano ustavno pra-vo, Jelinčič je rekao i da velikivjerski centar za muslimane po-stoji u Zagrebu, 140 kilometara

udaljenom od Ljubljane.Ranije su gradonačelnik

Ljubljane Zoran Janković i mu-ftija Islamske zajednice u Slove-niji Nedžad Grabus potpisali pi-smo o namjerama prema kojemće se, u slovenačkoj prijestolni-ci, izgraditi islamski centar sadžamijom, za potrebe oko40.000 muslimana u "deželi".

Tom prilikom je istaknutoda će objekat, koji slovenačkimuslimani čekaju već četiridecenije, biti izgrađen za okopet godina, donacijama iz Slov-enije i inostranstva.

Jelinčič je, kako prenosislovenačka agencija STA, rekaoi da se planirani islamski objek-at, sa visokim minaretom i kup-olama, ne uklapa u slovenačkuarhitekturu i tradiciju.

Slovenski nacionalisti poručuju:

„Muslimanimadžamija nijepotrebna”

Jedan od članova takozvane alžirske grupe iz BiH o mučnim iskustvima iz Gvantanama:

Mjesto gdje ne vole islam

EELLIIFF decembar, 2008. / januar, 2009.islamske novinegazetë islame 22OD MAŠRIKA DO MAGRIBA

PPaarriizz ---- FFrraannccuusskkii pprreeddssjjeedd--nniikk NNiikkoollaa SSaarrkkoozzii oossuuddiioo jjeeppooddmmeettaannjjee ppoožžaarraa uu ddžžaammiijjii uupprreeddggrraađđuu LLiioonnaa,, nnaa jjuuggooiissttookkuuzzeemmlljjee..

Sarkozi je u pismuMuhamedu Musaviju, predsjed-niku najveće muslimanske orga-nizacije u zemlji, i Francuskomsavjetu za muslimansku vjeru,ocijenio da je riječ o sramnom irasističkom aktu i zatražio je dase počinioci brzo pronađu i dabudu oštro kažnjeni.

U Lionu je nekoliko hiljadaljudi demonstriralo protiv rasiz-ma i islamofobije. Ministarkaunutrašnjih poslova Mišel Alio-Mari rekla je da je požar pod-

metnut i da je riječ o kukav-ičkom i nedopustivom činu.

U požaru koji je izbio 20.decembra, počinjena je velikamaterijalna šteta, a uništen je iznačajan dio biblioteke sa vjer-skim knjigama.

Predstavnici islamske zajed-nice osudili su napad.

Na demonstracijamaodržanim u toku popodnevaispred spaljene džamije okupilose između 600 i 3.000 osoba, uzavisnosti od procjene policije iorganizatora.

"Ovo okupljanje pokazuje damuslimanska zajednica ne želiviše da pristane na ovakav tret-man i njenu riješenost da svakiput odgovori na ovakve napade",

rekao je okupljenima poglavarVelike džamije u Lionu, KamelKabtan.

Predstavnici regionalnogmuslimanskog savjeta rekli suda je u posljednje dvije godinezabilježeno deset slučajevamotivisanih islamofobijom ipozvali su na organizovanjedemonstracija na nacionalnomnivou, na kojima bi islamofobijabila osuđena zajedno sa anti-semitizmom i rasizmom.

U toku decembra oskrnavl-jeno je oko 500 nadgrobnihspomenika muslimana navojnom groblju na sjeveru zeml-je, što je treći takav incident naistom mjestu za manje od dvijegodine.

Sarkozi osudio spaljivanje džamije u Lionu

Već 25 godina se u Nje-mačkoj raspravlja o uvođenjunastave islamske vjeronaukeu sve škole. Hrišćanske crkveodavno podržavaju zahtjev.Sad to čini i Centralni odbornjemačkih katolika, koji utome vidi šansu za integraci-ju.

Bernd Ridvan Bauknehtje već 20 godina musliman.Studirao je islamske nauke iveć pet godina na više školau Bonu predaje islamsku vje-ronauku. "Nastava islamskevjeronauke održava se para-lelno sa katoličkom vjerona-

ukom i predmetom 'praktič-na filozofija'. To je predmet oislamu, koji treba približitiučenicima", kaže on.

Po mišljenju Centralnogodbora njemačkih katolika,nastava o islamu bi trebaloda se razvije u pravu islams-ku vjeronauku. U tome vidi„šansu za integraciju i među-religijski dijalog“. HamidehMohaghegi iz Irana drži pre-davanja o islamu u školi uPaderbornu. Ona smatra daje važno da muslimanska dje-ca „ravnopravno s drugomdjecom uče o svojoj religiji i

što je još važnije, budu ustanju da se o svojoj religijiizražavaju na njemačkom jez-iku. Jer, ako je neko siguranu vlastitoj vjeri onda će moćida se otvori i bez straha iza-đe u susret drugima.“

Predsjednica udruženja„Hrišćani i muslimani“, Ga-brile Erpenbek, smatra da jeintegracija islamske vjerona-uke važna i iz političkih razl-oga: „Stalo nam je do toga danaglasimo da se radi o ravno-pravnosti muslimanskih vjer-skih zajednica, tako što tež-imo ravnopravnom ophođen-ju prema crkvama i vjerskimzajednicama.“

RROODDIITTEELLJJII VVIIŠŠEE CCIIJJEENNEEŠŠKKOOLLEE SS IISSLLAAMMSSKKOOMM

VVJJEERROONNAAUUKKOOMMIskustva pokazuju da mu-

slimanske porodice bolje pri-hvataju školu kao institucijuako u njoj postoji islamskavjeronauka, naglašava Erpe-nbek. „Roditelji vode više ra-čuna o onome što se u školidogađa, osjećaju se ravnopra-vnima, i osjećaju da se poštu-ju njihova religijska uvjeren-ja i obredi. Čak uočavamo datamo gdje takva eksperimen-talna nastava postoji da je iukupni uspjeh u školi bolji.“

Katolici za islamsku vjeronauku u njemačkim školama

PPeett oossoobbaa jjee,, 2222.. ddeecceemmbb--rraa,, uu NNjjuu DDžžeerrssiijjuu oossuuđđeennoo zzbb--oogg nnaavvooddnnee zzaavvjjeerree ddaa uubbiijjuuaammeerriiččkkee vvoojjnniikkee uu ppllaanniirraa--nnoomm nnaappaadduu nnaa bbaazzuu.. TTuužžiillaa--ššttvvoo jjee nnjjiihhoovvee nnaammjjeerree ookkaarraa--kktteerriissaalloo kkaaoo ppookkuuššaajj ddaappoovveedduu iissllaammsskkii ssvveettii rraatt pprrttiivvSSAADD..

Tužilac je najavio da će zapetoro osuđenih tražiti doži-votne zatvorske kazne, iakosu, nakon osmonedjeljnog su-đenja, oslobođeni tačaka op-tužnice koje su im na teretstavljale pokušaj ubistva. Doksu advokati odbrane tvrdili dasu njihovi klijenti obični hval-isavci koji nijesu imali stvarnenamjere da izvedu napad nabazu Fort Diks, tužilac je insi-stirao na tome da su uzorepotražili u Al kaidi, prenosiReuters.

Članovi porodica osuđe-nih i njihovi pravni zastupni-ci izrazili su sumnju da su pr-esude podstaknute sumnji-čavošću prema muslimanima,koja je prisutna u Americi na-kon napada od 11. septemb-ra.

Osuđeni su kosovski Alba-nci, braća Šain Dritan i EljvirDuka, koji su imali firmu za

izvođenje građevinskih rado-va u Čeri Hilu u Nju Džersiju,Turčin Serdar Tatar, prodavacu bakalnici i Mohamad Šnev-er, taksista iz Filadelfije, rođ-en u Jordanu. Dritan i ŠainDuka su osuđeni i zbog posje-dovanja oružja koje je navod-no trebalo da bude korišćenou napadu.

Osuđeni su uhapšeni umaju 2007. godine, poslije ist-rage koja je trajala 14 mjeseci.Dva agenta FBI su se infiltri-rala u grupu i prikupila sto-tine sati snimljenog audio i vi-deo-materijala koji je korišćenu dokaznom postupku.

Serpil Tatar, sestra osuđ-enog Serdara Tatara, rekla jeza presudu da je „jedna velikalaž”, koja podriva njenu vjeruu pravosudni sistem SAD.

„Moj brat je plakao nakonnapada 11. septembra”, do-dala je ona.

Porotnici su napomenulida do odluke nijesu došli la-ko.

„Ovo je bila jedna od naj-težih stvari koju smo ikadauradili”, piše, između osta-log, u saopštenju porote, kojaje šest dana zasijedala kako bidonijela konačnu odluku.

Petoro osuđenih za planiranje terorističkih

napada

KKaatteeddrraallaa uu KKeellnnuu

EELLIIFFdecembar, 2008. / januar, 2009.islamske novine

gazetë islame23 OD MAŠRIKA DO MAGRIBA

Političarka austrijske Slobo-darske stranke Suzana Vinter jeu predizbornoj kampanji u Gra-cu početkom godine, poslanikaMuhameda nazvala pedofilom.Zbog ove „huškačke izjave" sadamora pred Državni sud.

„Pitanje je da li je sve što sedanas naziva religijom zaistareligija", izjavila je poslanik Slo-bodnjaka u Donjem domu au-strijskog parlamenta Suzana Vi-nter (Susanne Winter), obrać-ajući se prisutnima jednog pre-dizbornog skupa u Gracu. Vint-erova je dalje objasnila kako jeposlanik Muhamed svetu knjiguKur`an napisao pod napadomepilepsije, kako je ratni huškač,a prema kriterijima današnjegdruštva, zapravo pedofil.

IImmuunniitteett nnee ššttiittii oodd gglluuppoossttii

Izjava ove do tada nepoznatepolitičarke već sjutradan se naš-

la u gotovo svim lokalnim i me-đunarodnim medijima. No kakosada stvari stoje Vinterova će sezbog iste izjave naći pred Držav-nim sudom. I to tačno 22. janu-

ara naredne godine. Državnotužilaštvo slučajem se bavi većgotovo godinu dana, no najprijezbog toga jer je Suzana Vinter,kao poslanik u parlamentu, uži-

vala politički imunitet. Na zahtjev tužilaštva, austrij-

ski parlament je formirao komi-siju, koja je onda zaključila daizjave poslanice Vinter u prodiz-bornoj kampanji u Grazu nijesubile relevantne za njen rad u pa-rlamentu, nakon čega je došlodo skidanja imuniteta i podnoš-enja tužbe.

HHuušškkaaččkkaa rreettoorriikkaa nnee ssppaaddaappoodd sslloobboodduu ggoovvoorraa

Portparol Islamske zajed-nice u Austriji, Amina Bagažati(Amina Bagajati): „Doista namje laknulo kada smo vidjeli da sudržavne institucije povukle pot-eze koji su naše povjerenje upravnu državu još više pojačali.Ovdje se sada na radi o emocija-ma, ovdje se ne radi o zastupan-ju ove ili one političke ili bilokoje druge pozicije, već o tomeda nezavisa pravna država razja-

sni aferu i donese presudu." Suzana Vinter za sada je ob-

jasnila da se odluci Državnog su-da svakako neće protiviti, ali daipak ne razumije da se u jednojdemokratiji, kako je rekla, zbogmišljenja može završiti pred su-dom. U tužilaštvu navode opetkako je tužba podnesena zbog„huškačke retorike i nepoštova-nja vjerskih nazora i učenja odstrane jedne javne ličnosti".

Portparol Islamske zajed-nice, Amina Bagažati, kaže dase nada da će iz slučaja Vinter,pouke izvući i ostali sudionicijavnog života: „Već i sam procesbiće, nadamo se, pouka i ostal-im političarima i osobama javn-og života da ubuduće bolje raz-misle prije nego što nešto javnoizjave. To, naravno, ne važi sa-mo za huškačke antiislamskeizjave, to važi za sve. Javni govoruvijek je povezan sa odgovorn-ošću."

Austrijska političarka na sudu zbogširenja islamofobije

Don Floriano Abramowicz,sveštenik Kršćanskogudruženja "Ligasa", pripadnikTradicionalnog bratstva svetogPia X, te član ekstremnodesničarske italijanske strankeSjeverna liga, optužio jeKatoličku crkvu da uvelikodoprinosi širenju islama.

Naime, nedavno je Svetastolica javno izrazila neslaganjesa zakonskim prijedlogom nje-gove stranke prema kojem bi sezabranila gradnja džamija uItaliji. Kako je objasnio glasno-govornik Svete stolice, milanskibiskup Dionigio Tettamanzi,svako ima pravo na molitvu, adijalog među religijama je bije-

lo oružje protiv terorizma -saradnja znatno umanjujenapetost pa i pridonosi miru.

Takvom stavu suprotstavio sedon Abramowicz, koji je kaogost u radijskoj emisiji "RadioSlobodna Padanija", posvećeneudruženju "Slobodna Padanija",napao Tettamanzija. "Tettama-nzi je posljednji primjer onihkoji su se tokom bilo koje rev-olucije - engleske, francuske,boljševičke - uvlačili u Crkvu ipokušavali je uništiti rovarećiiznutra", rekao je don Abram-owicz, nastavivši kako je "Kato-lička crkva ujedinjena i vodidvoličnu politiku - ne osuđujeislam, nego pomaže muslimani-ma da se šire u Europi". Istomprilikom je pozvao radijske slu-šaoce da odbiju primati crkv-ene sakramente dok ista nepromijeni politiku.

Muslimanski vjernici u Irakujedistveni su u zahtjevu, upućen-om iračkoj vlasti, da oslobodi tele-vizijskog novinara Muntadera al-Zaidija koji je bacio cipele na am-eričkog predsjednika DžordžaBuša.

Irački novinar Muntader Al-Zaidi, koji je na nedavnoj konfer-enciji za novinare u Bagdadu, Bu-ša nazvao "psom" i gađao ga cipe-lama, uspio je da ujedini tradi-cionalno podijeljene iračke musli-mane - sunite i šiite, u zahtjevuvlastima za njegovo oslobođenje,prenose svjetske agencije.

Iz glavne šiitske džamije uBagdadu "Kadhum al Sahir", im-am Mohamed al Šami traži od ir-ačkog premijera Nurija al Malik-ija, u ime svojih vjernika, da oslo-bodi Zaidija.

Imam glavne bagdadske dža-mije Arapa sunita, "Abu-Hanifa",zatražio je od premijera objašn-jenje povodom "slučaja Zaidi".

"Sa ovoga mjesta pozivamopremijera i pitamo ga zašto je zat-vorio osobu koja je načinila takoherojski i fer čin", pitao je Uth-man Rahim u svojoj propovjedi.

Imam je ponovio pitanje: "Za-što ste zatvorili čovjeka koji je us-tao da se suoči sa nepravdom".

Zaidijeva porodica je takođeprotestovala na ulazu u dobro ču-vanu, Zelenu zonu u Bagdadu,gdje vjeruje da se Zaidi nalazi ubolnici, "nakon što je, kako čla-novi porodice tvrde, mučki prebi-jen poslije hapšenja".

Nije poznato gdje se Zaidi za-ista nalazi, navodi agencija Roj-ters.

Zaidi se, 16. decembra, poja-vio pred istražnim sudijom u Ba-gdadu. Iračkom novinaru je reče-no da bi mogao da se suoči sa opt-užbom - "agresija protiv predsjed-nika", krivičnim djelom koje nosizatvorsku kaznu do 15 godinarobije.

VViinntteerr

Italijanski sveštenik optuženza veličanje islama

Italijanski sveštenik Prospero Boncani našao se na udarukritičara ultradesničarske stranke Sjeverna liga zbog odluke dastavi minijaturnu figuru džamije kao dio dekoracije božićneproslave u crkvi Naša gospa od proviđenja u Đenovi.

Takav potez Liga je nazvala promovisanjem islama i opisalakao „imbecilnost“. Mario Borgencio, poslanik ultradesničarskestranke, pozvao je crkvene vlasti u Đenovi da istraže taj slučaj.Boncani je kazao da je pokušavao da pošalje poruku međuvjer-ske harmonije. „Postavio sam džamiju kao znak da bi trebaloda imamo bolji dijalog s muslimanskom vjerom i ne žalim zbogtoga“, izjavio je Boncani.

Vatikan pomaže širenju islama

VVaattiikkaann

Bagdadski novinar„ujedinio” sunite i šiite

EELLIIFF decembar, 2008. / januar, 2009.islamske novinegazetë islame 24AKTUELNO

Sve veće prisustvo muslima-na u Evropi postalo je centralnopitanje za sve evropske države,na Istoku i Zapadu. Brojne de-bate koje su pokrenute širomkontinenta o „multikultulariz-mu“, „sekularizmu“, ili, čak,„identitetu“ gotovo uvijek se do-vode u vezu s ovim „islamskimfaktorom“. Ta veza nije nužnoutemeljena na predrasudama,budući da postoji suštinski odn-os između „vrijednosti“ i „zako-na“ na jednoj strani i „raznoliko-sti“ na drugoj. Nesumnjivo, Evr-opi je potrebniji ozbiljan dijalogo ovom odnosu nego debate o„islamu“ i „muslimanima“,budući da se suočava s krizom.

Pravo pitanje koje treba pos-taviti jeste da li Evropa može daostane dosljedna sopstvenim vri-jednostima (demokratiji, jednak-osti, pravdi, uvažavanju i istov-remeno toleriše i primi novestanovnike koji dolaze iz različi-tih sredina i pripadnici su razli-čitih religija. Ili, drukčije govor-eći, da li su Evropljani intelektu-alno, lingivistički i kulturnoopremljeni da se suoče s izazov-om uspostavljanja ravnoteže iz-među koncepta jednakosti i sveraznolikijeg evropskog stanovni-štva?

Polazna osnova jeste nedvos-mislena: vlade ne bi trebalo dastavljaju znak jednakosti izmeđudruštveno-ekonomskih proble-ma (nezaposlenost, nasilje, mar-ginalizacija) i pitanja u vezi s ku-lturom i religijom. Drugim rij-ečima, ne bi trebalo da „kultur-alizujemo“, „regionalizujemo“

ili „islamizujemo“ društveneprobleme.

Činjenica da većina Evrop-ljana koji se suočavaju s nezapo-slenošću ili marginazacijom jesuAfroamerikanci, Azijci, Sjever-noafrikanci ili muslimani, neznači da se njihova situacija mo-že opisati religijom, etničkompripadnošću ili kulturom. Bilokakva vrsta kulturnog, vjerskogili rasnog determinizma je opas-na: nezaposlenost i marginal-izacija predstavljaju odraz druš-tveno-ekonomskih procesa i pot-rebna nam je jasna društvena iekonomska politika da bismo ihriješili. Pribjegavanje nejasnimkulturnim, vjerskim ili rasnimobjašnjenjima predstavlja receptza inertnost ili pogrešno djelo-vanje.

Kulturne, rasne ili vjerskedimenzije mogu, naravno, bitipodređeni faktori koje bi trebalorazmotriti, ali nijesu glavni uzro-ci nezaposlenosti i marginaliz-acije. Evropske vlade ne bi tre-balo da slijede sugestije ultrades-ničarske retorike već da se po-mire s činjenicom da je potreb-no da tragaju za snažnim i kreat-ivnim metodama za prevazilaže-nje suštinskih problema obrazo-vanja (izdvojene ili drugorazre-dne škole, školski program), ne-jednakih šansi za zaposlenje istagancije gradova. Nesumnjivo,nasuprot onome što je postalouobičajena mudrost (nažalost,ono što su zagovarale ultradesn-ičarske partije postalo je nor-ma), mladi muslimani u Evropine suočavaju se s problemima

vjerske ili kulturne „integraci-je“. Umjesto toga, razočarani sunedostacima (ili neuspjehom)socijalne politike da odgovori nanjihove potrebe. Taj neuspjehne znači da je na dijelu nova vr-

sta rasizma - „islamofobija“. Ip-ak, niko ne može da porekne dase pojedinci zbilja suočavaju sdiskriminacijom zbog svoje „re-ligije“ (na osnovu nedavnog istr-aživanja koje je sproveo Po, 45odsto Evropljana ima negativanstav o islamu).

Najveći znak da je diskrimi-nacija postala dio aktuelnogdiskursa jeste opsjednutost ide-jom „integracije“, uprkos činje-nici da se velika većina evropsk-ih muslimana povinuje zakonu,zna jezik države u kojoj živi ilojalni su svojoj državi (iako pon-ekad imaju kritične stavove, baškao i njihovi sunarodnici). Nep-restano pominjanje stanovnika„imigrantskog porijekla“ ili „ne-prijateljski nastrojenog društ-va“, služi samo za to da se osna-ži zamisao da muslimani nijesu„istinski Evropljani“, niti se osj-ećaju „kao kod kuće“. Takvi na-vodi sugerišu da evropski musli-mani stalno moraju da dokazujusvoju lojalnost. Stanovište o„muslimanima“ kao o „drugi-

ma“ ili „strancima“ jeste glavnifaktor koji podstiče diskrimina-ciju na radnim mjestima ili trži-štu nekretnina.

Da bi se pobijedili nesigurn-ost i strah, važno je osloniti sena činjenice i brojke koje pokaz-uju da je situacija daleko boljaod žučnih i polarizovanih deba-ta pokrenutih u medijima i poje-dinim političkim krugovima,kada je riječi o lokalnom i o na-cionalnom nivou. Uprkos posto-jećim kontroverzama, evropskimuslimani su u dobrom polo-žaju i njihova budućnost je svi-jetla. Ukoliko evropske državežele da ostanu vijerne univerzal-nim ljudskim zakonima o jed-nakosti i izbjegnu bilo kakvoiskušenje da učine zaokret upravcu rasizma i ksenofobije, sviEvropljani moraju djelovati. Ev-ropski muslimani treba da seklone zamisli o „mentalitetu žr-tve“ i pristanu da obavljaju svojedužnosti u okviru određene dru-štvene zajednice. Evropske vla-de i građani, i muslimani i nem-uslimani u podjednakoj mjeri,moraju izbjegavati bilo koji vidrasizma. Obrazovanje ima cen-tralnu ulogu u tome.

Školski program mora bitisveobuhvatan (da bi se stvorilazajednička istorija sjećanja) iproširila znanja učenika o religi-jama i kulturama. Kada je riječo medijima, novinari moraju bi-ti obučavani da primijete „pričeo uspjehu“, a ne samo proble-me. U svim slučajevima, retori-ka kojom se uspostavlja unutra-šnja veza između riječi „nelega-lan“, „kriminal“ ili „musliman“mora biti doživljena kao reakci-ja koja izaziva strah i ksenofobi-ju. Muslimani se suočavaju s no-vim rasizmom i moraju težiti os-tvarenju svojih prava, ali morajuslijediti svoje sugrađane u mno-gim domenima: unutrašnjoj i sp-oljnoj politici, medijima i druš-tvenom aktivizmu. Evropljanimoraju prestati da zagovarajumišljenje da su na neki načinzaštićeni od bilo kakvog buđen-ja rasizma ili kršenja osnovnihljudskih prava. Istovremeno,evropski muslimani moraju pre-stati da reaguju na svoje prob-leme izdvojeno od drugih.

TTaarriikk RRaammaaddaannAutor je profesor studija o

islamu. Predaje na UniverzitetuOksford i Univerzitetu Erazmus

Islamski faktor u Evropi

EELLIIFFdecembar, 2008. / januar, 2009.islamske novine

gazetë islame25 SA MINBERE

Osjećanje ljubavi (II)DR JUSUF EL-KARADAVI

Omladina je zauzetaljubavlju i to kojom ljuba-vlju?!

Ta ljubav nije premaAllahu, Poslaniku, a.s., iborbi na Njegovom putu,već je to ljubav prema nekojženi

Ako postoji i ako morapostojati ljubav prema ženi,zašto se onda ta ljubav neiskazuje prema majci?

Zašto se ta ljubav ne isk-aže prema svojoj ženi?

Ako je ljubav i simpatijaprema ljudima poželjna,zašto se ne iskaže premabraći vjernicima?

Ljubav ima velik spek-tar značenja.

"Niko od vas neće istins-ki povjerovati sve dok nebude želio drugom ono štoželi samom sebi."

"Tako mi Onog u čijojRuci je moja duša, nećeteući u džennet sve dok nebudete vjerovali, a nećetevjerovati sve dok se ne bu-dete voljeli. Hoćete li davas uputim na stvar kojuako budete radili, zavoljetćete se? Širite selam međuvama."

Međusobna ljubav kodvjernika znači voljeti čovje-ka zato što se pokoravaAllahu, i zato što pomažeAllahovu vjeru, zato štogovori istinu, zato što se neboji prijekora onih kojiinače prekoravaju, zato štoje aktivan u činjenju dobra,zato što brani činjenje zla.Ako zbog navedenog zavo-liš čovjeka, onda si ga zavo-lio u ime Allaha, a nisi gazavolio u ime dunjalučkekoristi, niti zbog ostvari-vanja dunjalučke koristi.Ovo je ljubav u ime Allaha iljubav prema Allahu. To juje upravo učinilo dijelomkoji je sklopio mozaik im-ana, kao što se u sahih-hadisu navodi:

"Ko bude posjedovao tristvari osjetit će slast imana:Kome bude ljubav prema

Allahu i Poslaniku, veća odbilo koje druge ljubavi, kobude volio čovjeka radi All-aha i ko bude mrzio pov-ratak u nevjerstvo kao štoprezire da se baci u vatri."

Ovo je značenje ljubavi iprezira. Ovo su emocijekoje islam želi. Islam želiod muslimana da svojaosjećanja, emocije i streml-jenja podredi Allahovomzakonu i šerijatu, kao štoveli Poslanik, a.s:

"Niko od vas neće bitipravi vjernik sve dok muosjećanja ne budu u skladus onim s čim sam došao."

To znači da njegove em-ocije, senzibiliteti i strem-ljenja moraju biti islamske ikur'anske. Upravo se ovood muslimana traži.

Ali to ne znači da islamne pretendira da čovjek volione koji zaslužuju ljubavkao što su žena i djeca. Ne!I to se mora učiniti, ali na-žalost, ljubav koja je aktual-na je ljubav prema ženi kojanije supruga, majka, sestra,kćerka. To je paćeničkaljubav, ašikovanje i ona lju-bav koju moderni životukrašava i neprestano inici-ra pjesmama, pričama,slikama, filmovima i serija-ma. Sve to potpaljuje vatruljubavi, a vatra je već tu i netreba joj potpaljivanje, nitiništa od navedenog.

Zapravo ona nije ljubav,već urođena strast koja jeskrivena, ali postojana.

Čemu sve to?Zašto potenciramo tu

urođenost toliko jako i pu-tem veoma utjecajne meto-de?

Toliko utjecajne da sunaši momci i djevojke uživl-jeni u te laži. Zbog nepre-stanog praćenja, razmišljan-ja, sanjarenja, telefonskihrazgovora koji su veomadugi, oni doživljavaju duše-vne stresove i traume.

Čemu sve to?Neki se pravdaju mog-

ućim brakom nakon ašiko-vanja.

A da li se brak tako skla-pa?

Brak kojeg muslimanipoznaju ima poznata vrata:«Ne iskazuje se čestitost utome da sa stražnje strane ukuće ulazite, nego je česti-tost u tome da se Allaha bo-jite. U kuće na vrata njiho-va ulazite i Allaha se bojte,da biste postigli ono što že-lite.» (Al-Bekara: 189)

Umjesto da razgovarašsa djevojkom iza leđa njenerodbine, idi kod njene rod-bine, pa ako te prihvate etoti je, a ako te odbiju, nemojulazit u škripac iz kojeg nemožeš izići.

Koliko mi je samo prist-iglo pisama i koliko su meputa telefonom nazivaledjevojke koje su bile zau-zete ljubavnim vezama saodređenim momkom kojegje njena familija odbila ka-da im je on prišao kaopotencijalni zet.

Čemu dakle ta patnja?Znamo, a i prijašnji mu-

slimani su spoznali da mla-dić odlazi u prosidbu djevo-jke. Njega roditelji djevojkemjere islamskim aršinima,raspitujući se o njegovojvjeri, moralu, sposobnostiza ispravno izdržavanje bu-duće supruge i o svemu ne-ophodnom. Kada bi im sesvidio, onda bi to urodilovelikim dobrom.

Spomenut ćemo ovdje

da postoje ljudi koji ne dop-uštaju proscu da čak vidisvoju prošenicu. To je pret-jerivanje i vjera u tome ne-ma nimalo udjela.

Poslanik, a.s., je jednomod ashaba koji je prosiorekao: "Jesi li je vidio? Onodgovori: Ne. On mu na tosugerira: Vidi je, jer je tonajpreče da bi se vaša vezaustalila."

Islam je ovdje dopustiopogled, jer je on opravdanispravnim ciljem. Prosilactime želi upoznati budućusuprugu kako bi mu srcebilo smireno. A možda ovajneporočni pogled, koji stre-mi ispravnom postupku iformiranju familije, budepočetak bračne ljubavi, aoko je doista vjesnik srca.

Mi, nažalost, stalno biv-amo između anarhije iekstremizma. Postoje ljudikoji ne toleriraju proscu davidi prošenicu, osim uđerdeku, a ima ljudi koji susve dopustili, tako da bu-dući mladenci sami odlazena piknik, bioskop, usaml-jena mjesta i to prije skla-panja braka, što nije dozvol-jeno. Nije dozvoljeno da semomak i djevojka osamlju-ju bez sklopljenog bračnogugovora, osim da u njiho-vom prisustvu bude nekood porodice djevojke.

Islam želi formiranje zd-rave porodice, a ne želi odčovjeka muslimana da oba-vezuje sebe onim što ne

može izdržati. Zato je islamupravo naredio obaranjepogleda: «Reci vjernicimaneka obore poglede svoje ineka vode brigu o stidnimmjestima svojim; to im jebolje, jer Allah, uistinu, znaono što oni rade. A reci vjer-nicama neka obore pogledesvoje i neka vode brigu ostidnim mjestima svoji;neka ne dozvole da se odukrasa njihovih vidi ištaosim onoga što je ionakospoljašnje, i neka vela svojaspusta na grudi svoje; nekaukrase svoje ne pokazujudrugima, to mogu samo mu-ževima svojim, ili očevimasvojim ili očevima muževasvojih, ili sinovima svojim,ili sinovima muževa svojih,ili braći svojoj, ili sinovimabraće svoje, ili sinovima ses-tara svojih, ili prijateljica-ma svojim, ili robinjamasvojim, i li muškarcima ko-jima nisu potrebne žene, ilidjeci koja još ne znaju kojasu stidna mjesta žena.»(Nur: 30-31)

Islam hoće da zatvorivrata razvratu, s jedne stra-ne i da, s druge strane, za-tvori vrata duševnoj taštinii traumama onih koji odnjih pate, a razlog tome jepogled koji je iritirao zal-jubljenost u djevojku kojumomak ne može osvojiti,niti oženiti.

Čemu to?Davno je arapski pjesnik

ispjevao:

"Kada si poslao dio sebekao vjesnika svoga srca,umorili su te avetii vidio si to što ne možeš

zacijelo osvojiti,a niti na dio njega str-

pljen biti."Čemu to?Zašto čovjek izlaže sebe

brizi i nerviranju i zašto semeće tamo odakle ne možeizići?

Nastavak na sljedećoj strani

EELLIIFF decembar, 2008. / januar, 2009.islamske novinegazetë islame 26SA MINBERE

Zašto sebe izlaže fit-neluku?

Pjesnik je davno rekao: "Pogled je početak svih

nezgodaa većina vatre iz sitnog

ivera plane."

Elif stremi ka Ba, maloplovi ka velikom, pa zatozalupi vrata i spusti pogled.Nemoj instruirati pogled zapogledom, kao što je Posla-nik, a.s., Aliji, r.a., rekao:"O Alija, ne upućuj pogledza pogledom, jer pripada tiprvi, a ne i drugi pogled."

Ovo mu je rekao da nebi Alija upao u sjetu, nered,i opsesiju.

Neki ljudi se pravdajuriječima: To je ljubav, a uljubavi čovjek nema udjela,već je to od Allaha dano usrcu čovjeka, a srce nije umojoj ruci!

To je tačno, ali platfor-ma ljubavi je u tvojoj ruci.Uzroci ljubavi su također utvojoj ruci. Ti si sebe uvuk-ao u tom mozaiku. Stogapjesnik veli:

"Spojio se s ljubavi, svedok se nije zaljubio,

a kada se sa njom osam-ostalio,

nije ju izdržao,vidio je pučinu,a mislio je da je val,kada je u njega ušao,utopio se."

Sam sebe je utopio, asigurnije je bilo da se od-aljio. Ono što želimo odnaših momaka i djevojakaje da se okanu ovih bespos-lica i bezvrijednosti, a darazmisle o svojoj putanji ibudućnosti, i da razmisle osvojem stajanju pred Allah-om, dž.š., kao i da razmisleo stanju svojeg ummeta i dase zainteresiraju za stanjemuslimana, te da se zani-maju nečim važnijim odašikovanja.

A onaj ko bude opsjed-nut ašikovanjem, uključu-jući omladinu koja se vučepo ulicama i putovima upi-jajući mirise i želje, oninisu zaradili dunjaluk, nitiAhiret.

Da li insan može prih-vatiti da se neko tako pona-ša, a uz to je napadnut?

Da li si zadovoljan datakvo stanje bude kod tvoježene, sestre, kćerke ili ne-koj tvojoj rodici?

Džahilijski pjesnik Anta-re ibn Šeddad Al-Abesi jegovorio:

"Obilazim komšinicukod njenog muža,

a kada on ode u vojsku,više ju ne obilazim,

spuštam pogled ako mise moja komšinica ukaže,

sve dok ju ne sakrijenjena kuća."

Na to su ga pokrenulenjegove moralne vrline,karakter i ljudskost.

On ovo govori, a nezn-abožac je bio, dok vidimoljude danas koji vrebajukomšinicu, ili njenu kćer-ku, a prema komšijama pos-toji posebno respektiranje.Komšija je čuvar časti svo-jeg komšije, pa kako da mubude lopov?

On je pastir, pa kako dabude vuk?

Islam želi od nas da okr-enemo naše emocije na ča-snu stranu. Želi od nas daokrenemo naše emocije ka-ko će Allah biti njimazadovoljan.

Islam želi od nas da bud-emo kao Jusuf, a.s., a nekao upravnikova žena.

Upravnikova žena se za-ljubila u mladića Jusufakoji joj je bio rob. Htjela jeda počini s njim haram i zato sve spremila: "I poče daga na grijeh navodi ona učijoj je kući bio, pa zaključasva vrata i reče: "Hodi!"(Jusuf: 23)

Ali, mladić vjernik, ima-jući u vidu da je bio u jekuživotnog elana i cvijetusvoje mladosti, a uz to nijebio poznat, niti bi ga za toneko mogao kazniti, nijepočinio grijeh, iako je gri-jeh hrlio njemu. Mogao jeda udovolji zahtjevu, ali jezastao rekavši: – "SačuvajBože!" – uzviknu on -, "vlas-nik me moj lijepo pazi; aoni koji dobro uzvrate zlimneće nikad uspjeti." (Jusuf:23)

Kada su žene grada pr-istigle kod upravnice i kadaje Jusuf pred njih izišao: Akad ga one ugledaše, zadi-više se ljepoti njegovoj i porukama svojim se porezaše;"Bože, bože!" – uskliknuše –"ovo nije čovjek, ovo jemelek plemeniti!" (Jusuf:23)

Posjekle su ruke zbogzapanjenost od njegove lje-pote i ljupkosti.

One su ga inicirale da sepovinuje želji upravnice, ada vidimo šta je bio njegovstav naspram inicijative iprijetnje?

Upravnica je prijetila ivapila. Otvoreno je izjavila:"E to vam je onaj zbog kogaste me korile" – reče ona."Istina je da sam htjela daga na grijeh navratim, alise on odupro. Ako ne učiniono što od njega tražim, bi-će sigurno u tamnicu bačeni ponižen." (Jusuf: 32)

Ovdje je Jusuf birao iz-među dva iskušenja: isku-šenje dunjaluka i iskušenjevjere, pa koji ispit je oda-brao položiti?

Polaganje dunjalučkogispita je bilo da se Jusufpritvori kako mu je ženazaprijetila i da se na taj na-čin ponizi. Ona je za toimala snage, moći i utjeca-ja. Birao je položiti ispitdunjaluka ili ispit vjere.Mogao je učiniti blud i pod-vrgnuti se iskušenju i timese pripojiti fasicima i grješ-nim, ali je odabrao položitiispit vjere. Iskušenje dun-jaluka se ne može mjeritinaspram iskušenju vjere.Zato nas je Poslanik, a.s.,podučio da molimo: "Gosp-odaru moj, ne dopusti dapodlegnemo iskušenjima uvjeri."

Zato se Jusuf okrenuosvojem Gospodaru i rekao:"Gospodaru moj," – zavapion – "draža mi je tamnicaod ovoga na što me one na-vraćaju." (Jusuf: 33)

Ovo ukazuje na moć že-nskog šera. Zbog toga je Ju-suf rekao: "I ako Ti ne odv-ratiš od mene lukavstva nji-hova, ja mogu prema njimanaklonost osjetiti i lakomis-len postati."

Jer i jaki ponekad osjetislabost.

Prihvatio je zatvor, a negrijeh. Ušao je u zatvor i ta-mo boravio onoliko kolikoje boravio.

Ovo je čednost. Ovo ječvrsta volja i muškost. Onimladići koji žele uzeti gra-ndiozan primjer, neka gauzmu od Jusufa. Neka neuzimaju primjer od arap-skih ili američkih glumaca.Primjer mu trebaju bitiUsame ibn Zejd, Muha-mmed bin Kasim i drugivjernici omladinci koje jehistorija zabilježila. Ovoželimo od muslimana.

Mladići, djevojke, sinovii kćeri islama, spoznajtesvoj identitet. Zauzmite seza ono što je prioritet i dug-otrajno. Ostavite se dokoli-ca i besposlica koje prim-jećujemo na svakom mjes-tu.

O vi koji imate utjecajau novinama i svim mediji-ma, knjigama i antologija-ma, bojte se Allaha kada suu pitanju naši sinovi i kćeri,kada su u pitanju vaši sino-vi i kćeri.

Zar nemate sinove i kće-ri?

Zar nemate mladiće idjevojke?

Čuvajte ih i zaštite ih odnereda, jer nered se rapid-no širi u svakom mjestu.

Molimo Allaha, dž.š., danas sačuva fitneluka koji sevidi i koji se krije, i da nassačuva od svih vratolomija.On sve čuje i vidi.

Ovo kažem i molimAllaha, dž.š., da meni ivama oprosti.

Molite Ga i vi, On praštai milostiv je.

Molite Ga odazvat ćevam se.

Iz knjige „Džumanski biseri“

Preveo: Džemo Redžematović

EELLIIFFdecembar, 2008. / januar, 2009.islamske novine

gazetë islame27 MOZAIK EELLIIFF

Američki naučnici saKalifornijskog univerziteta uBerkleyju, predvođeni profe-sorom Jackom Gallantom,razvili su tehniku kojom jemoguće čitati nečije misli pa ividjeti ih! Upoređivanjemskenirane aktivnosti mozganaučnici su mogli tačno pred-vidjeti na koje od 120 slika seneko usredsredio u 90 postoslučajeva.

Prilikom eksperimenta na-učnici su koristili MRI ske-nere koji se inače koriste u bo-lnicama za praćenje aktivnostimozga i proizveli su kompju-terizovanu tehniku čitanjamisli kojom se mogu vidjetislike onoga o čemu razmišljaosoba koja posmatra sliku.

Dva su naučnika volonti-rala gledajući slike dok su po-daci iz njihovog mozga sken-erom bili snimani i povezanitačkicama u sliku. Ova vezaizmeđu aktivnosti mozga i sli-ka koristila se kako bi se iden-tifikovalo koje je slike vidiokoji naučnik.

"Uskoro će biti mogućerekonstruisati sliku vizuelnogiskustva neke osobe na načinda će se mjeriti samo aktivno-st mozga", rekao je profesorJack Gallant.

Ova bi tehnika jednog da-na mogla poslužiti za izummašine koja će projicirati mi-sli na monitoru, a mogla bipomoći u razumijevanju stan-ja mozga osobe koja je u komi.

Istraživanje je podsjetilo nanaučno fantastične filmove ukojima policija može čitatimisli ljudi i uhapsiti nekogazbog "zločina u mislima".

Takva situacija još je dale-ko, jer trenutno čitač funkc-ioniše samo putem slika kojesu ljudi vidjeli, uostalom potr-ebni su sati da skeneri uskladesliku sa aktivnošću mozga.

"Dekodiranje moždane ak-tivnosti sigurno će imati ozb-iljne etičke i privatne raspraveza 30 ili 50 godina", zaključioje Gallant.

"Vjerujemo da niko prisil-no ne bi trebao biti podvrgnutčitanju misli", savjetovali suovi naučnici.

(hina.hr)

Tuđe misli moguće čak i vidjeti

Obrezivanje može da spriječi zarazu muškara-ca virusom koji, kada se tokom polnih odnosaprenese na žene, kod njih može da izazove rakgrlića materice, pokazali su rezultati tri istraživa-nja objavljeni u "Časopisu o zaraznim oboljenji-ma" (Journal of Infectious Diseases).

Jedno od tih istraživanja obavio je doktorBertran Over s Univerziteta u Versaju (Francus-ka) koji je, zajedno s kolegama iz Južnoafričke

Republike, došao do zaključka o novoj zaštitnojulozi obrezivanja obavivši ispitivanje na više od1.200 muškaraca koji su posjećivali jednu klinikuu toj zemlji, prenijela je agencija Reuters.

Tim rezultatima se, kako su istakli naučniciokupljeni oko Overa, može objasniti zašto su že-ne čiji su partneri obrezani manje izložene opas-nosti da obole od raka grlića materice. Druga dvaistraživanja su obavili američki naučnici.

Kondicioni trener Steaue izBukurešta, Turčin, Juksel Jesil-ova uložio je protest Svjetskojfudbalskoj federaciji (FIFA), na-kon što je otpušten zbog togašto je musliman.

Vlasnik Steaue Điđi Bekaliotpustio je Jesilova 13. decem-bra, navodeći da je klubu "dono-

sio lošu sreću zbog svoje religije". "Steaua je hrišćanski tim, i

imali smo lošu sreću zbog nje-ga. Ne želim da ga vidim ovdje.Ne možemo imati muslimanau klubu koji ima krst na svomautobusu i na dresovima", re-kao je Bekali, prenosi Radio Sl-obodna Evropa.

Pop kralj Majkl Džekson prešao je u islam ipromijenio je ime u Mikael, prenosi Dejli mejl.

Pedesetogodišnji američki pjevač, koji je rani-je bio fotografisan kako nosi tradicionalni araps-ki ženski veo, navodno je postao musliman naceremoniji u kući prijatelja u Los Anđelesu.

Pjevač, koji je bio vaspitavan kao Jehovin svj-edok, rekao je da je sjeo na pod, stavio malu kapudok je imam vršio obred u domu njegovog pri-jatelja Stiva Porkara, koji je komponovao muziku

za album Triler. On je rekao da su ga na ovaj ko-rak ohrabrili kanadski tekstopisac Dejvid Vornsbii producent Filip Bubal koji su mu se našli kada"mu nije išlo najbolje".

Izvor je za britanski tabloid San rekao da sunjih dvojica sa Majklom razgovarali o vjeri i damisle da su postali bolji ljudi nakon što su prešliu islam, nakon čega je Majkl počeo da razmišlja otoj ideji. Majklov brat Džermejn ranije je izjavioda Džekson razmišlja o prelasku u islam.

PPOOMMOOĆĆ ZZAA MMEEDDRREESSUU

Sve je više firmi i pojedinaca koji žele na neki načinpodržati i pomoći rad novootvorene medrese u Podg-orici. Ovom prilikom navodimo imena nekih od posljed-njih donatora:

“Cungu Company” ...........................500 eur (tanjiri, čaše, kašike...)Musa Loyan.......................................200 eurĆerem Kanaćević..............................200 eurRifat Jusufi ......................................240 eurFadil Husić........................................100 eurMujidin Milajimi ...............................100 eurGost iz Makedonije ...........................250 eurDžematski odbor Stari Bar...............150 eurFirma “FADIS” Bar..........................300 eurFirma “ROLOMONT” Bar ..............300 eurFirma “KALAMPER” Bar ...............300eurFirma “RAPEX” Bar........................100 eurFirma “MSN-company” Ulcinj .........100 eurĆazim Zagora....................................50 eurAli Bardhi .........................................50 eurSelatin Muratović..............................50 eurH. Šemsudin Bećović .......................20 eurSuljo Begzić ......................................20 eurSulo Mustafic ....................................materijal za školuRustem Gjokaj ..................................hranaEsat Lulaj ..........................................hranaH.Nadil Kolavrezi .............................hranaH.Refik Gorana ................................hranaFaruk Gorana....................................hranaAsllan Mani.......................................hranaLutfi Truma ......................................hranaH.Mehmet Lika ................................hrana

Obrezivanje štiti i od rakagrlića materice!

Kondicioni trener Steauedobio otkaz jer je musliman

Majkl Džekson prešao u islami postao Mikael

EELLIIFF decembar, 2008. / januar, 2009.islamske novinegazetë islame 28ZADNJA STRANAEELLIIFF

Turbeta u Ulcinju II

TTUURRBBEE ŠŠAAHHIITT NNAA VVRRHH PPAAZZAARRUU Na Vrh Pazaru, u Ulcinju, na

uglu zidane ograde , uzidana jepiramida, visoka oko jedan i pometar, načinjena od grubogkamenja i maltera. Na vrhu joj ječalma (turban) od klesanogkamena. Priča se da je naPinješu, brdu iznad Ulcinja, bilabitka u kojoj je poginuo jedanšehid. Tu gdje je poginuo, ostaomu je trup, a glava je sama došlana mjesto gdje je sad piramida,pa je tu ukopana.

Priča se i da mu je tu došlotijelo bez glave, pa je tu i sahran-jeno, a glava je ostala na mjestupogibije. Neki pripovijedaju damu je glava odsječena naPinješu, da ju je donio u rukamado mjesta gdje je piramida, da jetu pao i da je tu sahranjen.

Uz istočni zid Vrhpazarskedžamije postoje tri stara mezarasa nišanima. Moguće je da jeTihomir Đorđević opisao ovoturbe na ovom lokalitetu. Nišanisu ispisani tursko-arapskim pis-mom. U novije vrijeme ambijentje izmijenjen, posebno prilikomgradnje pomenute džamije, kojaje srušena 1979. godine.Vjerovatno i da je tom prilikompomjeren zid koji pominje T.Đorđević.

O ovim i sličnim primjerimasu pisali: V. Čajkanović, SrpskiEtnografski Zbornik, Knj.XLIbr. 141 i napomenu na str.540.Vuk S. Karadžić, S, n. pjesme,knj.III, str. 449; M.Đ. Milićević,Zimnje Večeri, Beograd, 1879,str. 139; A. Hangi, Život i običa-ji muslimana, str. 224; GlišaElezović, Južna Srbija, maj i juni1924. str. 810-811. i dr.

TTUURRBBEE MMUURRAATT DDEEDDAAJJ UU UULLCCIINNJJUU Na kraju mahale Meraja,

idući iz Ulcinja za Polje, nalazi seturbe, u kome je ukopan nekiMurat Dedaj, rodom izAnadolije. Imao je još jednogbrata. Obojica su bili pobožniljudi. Brat mu je otišao u Rodos,(Grčka). Tamo je i umro, i nagrobu mu je podignuto velikoturbe. Murat je došao u Ulcinj,

gdje se pročuo pobožnim živo-tom i pravednošću. Iza sebe jeostavio kuću i tri rala zemlje stim da se prihod od toga dajesirotinji. Na grobu mu je ozi-dano turbe, koje narod veomapoštuje, obilazi, i pali svijeće.Mnogi dolaze tražeći pomoć radizdravlja, pokrivajući mu mezarpeškirima. Nekada su se ulcinjs-ki pomorci, otiskujući se napučinu , zavetovali da će, ako sevrate živi i zdravi, učiniti kurbankod Muratovog turbeta. To su ičinili, klali su ovnove, a mesodijelili sirotinji.

Priča se da su za Muratovaživota, Austrijanci napali Ulcinj.Murat je uzeo tri šibljike i njimapočeo da udara po moru, koje seuzburkalo, što je natjeraloAustrijance da pobjegnu. MuratDedaj turbe nalazi se u dvorištukuće porodice Manić, koja gaodržava. Izgrađeno je od prite-sanog kamena, sa unutrašnjimprostorom 4 x 6 metara. Naunutrašnjem dijelu, sa lijevestrane ulaza, četiri su otvora, a saprednje - dva u obliku trougla.Na zidovima su okačene slikedžamija i nekoliko levhi. Na sre-dini je mezar visine oko polametra, prekriven čohom i peškir-ima. Pod je prekriven ćilimima.Unutrašnjost turbeta je osvijetlje-na. Krov je četvorosvodni ipokriven ćeramidom. U haremuse nalazi nekoliko mezara sanišanima.

RREESSUULLBBEEGGOOVVIIĆĆAA TTUURRBBEEOvo se turbe nalazi na

južnoj strani ulcinjske tržnice.Građeno je u kvadratnoj osnovi,od lijepo klesanog kamena, sačetiri lučna stuba iznad kojih sediže krov heksagonalnog, a nadnjime, oktogonalnog oblika, nadvije etaže, pokriveno ćeramid-om. Dimenzije turbeta su 4,80x 4,40 m. Unutrašnji dio premakrovu se svodi u obliku kupole.U njemu se nalaze dva mezaraoivičena betonom. Na njima senalaze dva nišana sa urezanimtekstom, ispisanim lijepim arap-sko-turskim pismom. Na jed-nom od njih je 1236 h. odnosno1820. a na drugom 1239. h.,(823.) Na nišanu koji se nalaziprema Ulici 28. novembar,inače jasno čitljivom, napisanoje:

''Huvel baki Jusuf bek zadeMerhum ve magfurIla rahmeti Rabbil gafurArslan bek ruhinaRidaullahul-fatiha

senetun 1236 / 1236'', h/1820. /

Tekst sa drugog nišana težeje pročitati zbog složenijegsklopa riječi u redovima.

Smatra se da je ovo turbe pri-padalo ulcinjskom uglednikuResul-begu...

TTUURRBBEE PPUULLTTIINešto niže od postojeće

gradske pijace u Ulcinju,nalazila se džamija Meraja.Podigao ju je čuveni pomorskikapetan i gusar Lika Ceni,1779. godine. U njenom okru-ženju sačuvano je turbe koje jeu predanju poznato kao Pulti.U pomenutoj džamiji, jedan odimama bio je i Malić Pulti.Izgleda da je porodica Pultibila ulemanska, pa se, najvero-vatnije, ovo turbe može prip-isati nekom dobrotvoru iliulemi iz ove porodice.

Turbe Pulti je dimenzija 4 x4 m . i u svemu je slično Resu-lbegovića turbetu. U njemu senalaze dva mezara označenauzglavnim tesanim kamenimnišanima, bez natpisa i godine.Na turbetu se nalazi mermernaploča, po svoj prilici novijeg peri-oda sa natpisom ispisanim arap-sko - turskim pismom, dostanejasnim, kao i godina, ali je nakraju napisano: Pulti A. Muha-med.

TTUURRBBEE FFAANNIITT UU UULLCCIINNJJUUTurbe Fanit, nalazi se na Pri-

stanu (Rana), ispred Male (gr-a-dske) plaže, na jugoistočnompodnožju Starog grada. Ono je uogradnom zidu u kome se nalazedva mezara, jedan pored drugog.Priča se da su to bila dva brata,ili otac i sin. Zvali su se Ljud iJahja. Bili su iz familije Fani, odkoje i sad ima jedna kuća uDraču. Kad su jednom Mlečaninapali Ulcinj, neki od njih suuspjeli da se iskrcaju na obalu.Ova dva pravednika se potuku sMlečićima i u borbi poginu. Čimsu izdahnuli, more se tolikoustalasalo da se Mlečani, koji suse bijahu iskrcali, nijesu moglivratiti na svoje lađe, i budu pobi-jeni. Ljud i Jahja su sahranjenina Pristanu, i na grobovima imje sagrađeno turbe, koje je docni-je porušeno, a njihova su tijelaostala pored morske obale uogradnom zidu, gdje se i danasnalaze. Do 1920. godine ovoturbe je nadgledao Cafo Fani,

potomak njihove familije, koji setada odselio u Drač.

Danas o turbetu brinu čla-novi porodice Maksuta Pekua.Grobovi su prekriveni čohom,preko koje su položeni peškiri.

Ulcinjani posebno poštujuovo turbe koje u toku ljetnje tur-isticke sezone izaziva posebnupažnju i radoznalost turista kojiga posjećuju, ostavljajući i pokoji novčić u njemu.

TTUURRBBEE UU NNOOVVOOJJ MMAAHHAALLIIU Ulcinju, u Novoj mahali,

nalazi se malo turbe. Na tommjestu, prema kazivanjimamještana, postojalo je znatnoveće i ljepše turbe, ali ga je vlas-nik imanja na kojem se nalazi-lo, srušio. No, ubrzo mu se usnu javio glas, tražeći da seturbe obnovi. Čovjek je to iučinio, izgradivši novo, mnogomanje, koje je podigao uz samizid kuće.

BBaajjrroo AAggoovviićć

O turbetima u Crnoj Gori (VI)KULTURNA BAŠTINA

RRaassuullbbeeggoovviiććaa ttuurrbbee

TTuurrbbee FFaanniitt nnaa PPrriissttaannuu