, V '-'sJeho a.Patre Iaminuro.ducente st Juvanrc_*>disputatio p h t sic aD E LUC E-

Q(

U A M,Divina procurante . revidentia»

Bx decreto (sj approbatione Teveranda dmplisiimaFt*cultitiiPhilssophica tn Florentijjimaypua Abo<t ejl,

Academia CHR/sT/HEA,M agnificentissimo Procancctiario;

Ad nodum Reverendo & sminentissimo VIR 0,DN» AEsCHILLQ P ETRi O.s.s* 1 heol. Doct. Celeberrimo, Epiicopo Aboensi Amplistimo,

Magnifico Rebsore;Plurimum Reterendo 'jj’ExceUeniijJimo VI R 0,

DN.M. GEORGIO A LAN O, s.s. Theol.Prossilbre Primario, in Metropoli hac MagniDucatus Ein-

iandiae utriusq; Ecch cum sua annexa, Pastore vigilantiis.Decano spectabili ;

Nobilisjimats ConsulMimo VIR 0,DN. MICH AE L E 0 Q ©^isspe/sacul. Philosophiae seniore J. U. &Phil, Dodiorc* Ll:eum

Pol, & Histor. Prosessbre publico,P k je s i d E Autem..;

REVERENDO PracErstm, VIR 0,DN* M, ABR AHAMO THAUVONIO, Phys.&. Botan, PtosclTore Acmissimo, Prsceptore & promocor* suo plurimum devenerando,Pro Gradu Magistri/ in Philosophia obtinendo*PR/ CU s AND/LUGARDER Austro-Pinlandus.Ad diem 2J. Aprilu, Anni M DC L ili. Loco Conivero & horis i l.Pameridianis,

Dobhipublice exan inondam'JtjUttABO It Ex Ossicina p.m, Petri ‘i&sctt)/ Aenei. T)s. An.i 6 r

DN* NICOLAO MiHamroaraianno» Fafieri $Fraposito somtroenjuutvigil* n~ti[jim9yit*gravi[sir»6i sautori $Everget*, meo perpetimsuspici-endo.

DN.JOsEPHO PETRsiPa-stori Ori vesiensi Laudatijjimoisautori meo (ertijjimo $jinguU-riter venerando'

DN-TACOBO G. Raicssiaeo

Magno illi Patriae Liiminl,Reverendijjiwo inChrill» Patri,

DN- .€ sCHI LLO PETR ,£ O-s.s,Iheol. Doctor! Excellemisshno, ejusdemq; hactenus inRegiinostrallniversitateper 13* annos Frosessori publico pri-mario; percclcbsis hujus Civitatis, annexa paroecia Nmmensi*Pastosi desideratissimo; Nunc vero inclytae Dioecescos Abo,-«nsisEpiscopo& Academiae Procan'ssshriolongedigoissimos

Mecaenati Patronoq; mcoMagno&Praeceptori omni obsc-quionl <kReverentiae cultuaeterno prosequendo.

NEC NONConsuiapsim e,Ke verendist Dochjsirmis, strenua $ Prasiantisir. Viru\

DN.OLAO s, VVAL-lenio; supremi ludieip quod Ah.esi, AJp-ssoriAmphjjime,Nutritiome» isi Promotori,ut Libscalissiirno, iujttsj ohsexvaniidjugiter,reverenter,^plurimum colendo

Z5R JOsEPHO M. MathcsioPajUri iy ps£p.ilt &(kU]9ii, si*deIt[simo, solertisiimo, Nutritio i*tidem meopropensisitmo, (au tori& benefactori «titem har.brantio. j

DN. ZACHARh* johannisj$i{$Qensu quondam signiser» e ]quitumsorti, Consote sonneo meb\

tb amorenui liberali!ttssy in 1sogne mihi ttchbitani multis no~\

jZerbiDivint symrnysoa in ind-icta imUgtvrimeiConsangvinee*soutoru Amica so quondampr£*ccpltri mioChtrtisolsnO)

rnmbiH appeil-mdo soper dhserysndo, jVenerabilibus BruditiCHmis» «q; Hnrtianissimis Viri*»AmI#

tii sc Fetrioris meis cstrns praecipuis»salutem0 omnimodam be>tediclionsm precsr> Dijjiutationem hanc In*

«ugursksi in acceptorum beneficiorum memcriamiic saeni promotionis submisWiefficio^,lcamice esserens* ERICUs LucANDer*

1 N. J.Prooemium.

PHilcsophu causas rerum invtslhai, umvsrsalestbjhntlts omnium rerum idea*contemplatur»

corporanaturalnt quaterna talia speculatur, rerum ponderatPr opertiorite,Dux vita, virtuti* indagatrix, expultrixq ;

vitio-rum; Huic inservit peritia lingvarum $praxu,as£ arsratio-ni*, PhilosophU manus ; Hujus,praeter alia* multa*, ee*s insi-dus*utiltta!es,qua* habet in omni vitagenere,easanevel multomaxima censenda esi quodfundamenta continet cetararum sa-cultatum, quasine adminiculoPhilosophix neq. solided quoquoaddisei, xeep ad ujum in communi vita transferri commodepossunt. Hac virgo Ida venusiishna, hacpudicisjhna, quam met

rito veneramur, ampleedimur, amplexamur,e xosculamur. Hu-jt*s amplisimus canipae. Divertamus ad Physicdm : Gcce!spatiosissimum -si amcenissmim viretum: Merito Hi fructuscarpendi! Quippe qui saluberrimi, merito illisores legendi /quippe quijucundijsimi. 6nflosculos odoriseros, quosconside •

ratio luci*suppeditat, bae vice carptim [eligamus. Luce nihilpulchrius , n hilsvavius, nihiladmirabili»*, -dbss hicsiessetimundus ipsepulcher non esiet. Primas mundi ornatus,primaperfectio, lux suit. Luets proinde pulchritudine ductus, proratisne insiiluti,fragrantes ejusherba* ssisieres pulcherrimosexcerpam, colligam, apponam-,.

sed tu vera meam mentem lui lumine lufra_>.Annue proposito, mnnt, tjusCcj mo. sit it«q;

THEsIs hLUxpars quaedam subtjlissima estin Philosophiae j

lllc subtilis aitseaiigcr* Humano ingenio lux ser-

/

VIII. Ad pleniorem definitionis explicassinemnonnulla consectaria hinccolligimus: /. Lux omniumsteilxrum aqualis non est.IX. £. Lux non orituriex ctndensaiione £erst>icui, ut

dogma AristotelicorUm habet, quod ita retutatur: Prsimumperscicuurn aerei!. Conde«se£ hunc quis, &totos expectet in annos, ac teaebras habebioX. 3. Omnes siell* *stivam propriam habent lutem*.Omnes enim ex luce primam a Deo sunt creatae. Jamquod ratione principi] interni rei competit id ei natura-le est. Hoc ipsum etiam sacra pagina multis in iocistestatur, ubi stellae k sole,non privatione,sed gradu tan-

tum lucisidistingvuntur. Unum pro multis adducam:l. Cor,15,41. XAAy popa, \Xw) xct\ clU.j trsXjryrHet.t a%y eissgw: asty y&jt sv losy.Arguit idem augmentum, deerementu, & edipiis lunae.XI. 4* Omnis jlelltysolo excepto sde,stUl(*ce naiivatlshctnieJumen etiam habent mutuaiitium-n Hic etiam sem>tentiaedoctorum diserepant. Asfirmativam tamen (e-

tendam tueri conamur, Rationes eum M-agiro afferomus sequentes: i* Lunae enim & reliquarum stellarunapadem, quoad lumen, est ratio: Luna autem mutua-

tur lumen a sole. 2. Idem hoc a nonnullis inde colligi*tur,quod planetae,qui soli sunt viciniores, Vchemen*t ; us , caeteris paribus, illuminentur.- ob hanc enim posi-tionem, stellae Martis & Veneris reliquis sunt iucidio-

xiu >% Lux s}eilarum omnium est ejutdern [pe-citi* Quia Lux caelestis in sc & effectis suis non dissertab alia lucecaelcsticjusq: effectis, niii secundum magisgeminus. Quodipsa probat experientia. In luce caele-bi aliud discrimen non observamus, msi quod alia ma-

I

I

jor alia minor sit,alia plus alia minus subjecturh diapha-num illuminer»cum alius luciper st effectus, quam iliuminatio, tribui nequeat, ut in sexto consectatio probaemus, Deinde,Lux solaris lucem omnium aliorum li-derum intendit» ea irradianda, ut in thesi undecima▼isimi sst. Ejusdem igitur cum aliorum sidciuao lucespeciei esso»XIII. 6. Luxpersenonhahet vim ctlesackndhsed samum Illuminandi. Diversas quidem sc htc soventAuthores opiniones. Nos dicimus verbo,lucem per senon calesacere: Non enim ubicuncti lumen estubicalose(t. Experientia testis csl, aera limssnosum, eundemqjsngidissimuto simul esle posle,qualis certe r(Te non posiset,si iuxperse calesaceret. Hinc sc aliger exerc. 7$.scct. i, Rectedicit; Calor cst accidens a ici pote caslc-lii generatum, ac per cadum sbsq; ulla coeli affectionedelatum ad aerem,* Jdq; non per sumen, sed & cumlumine Constans» & sine lumino.XIV. 7. Nullae stellae, si Venerem &; Lunam cxci?piat, in terditl lucere, nili ex prosundillimo puteo, comsjpiciuntur. Quia majus lumen impedit,quo minus sen-ius hococcupatus, minoris stnsionem eliciat. Majusminus lumen absorbetin sc&sibi unir,oculisq; circutn-quaq;cir^umsusumseseostentat, & eospletj eleganter, citante Wendeiino, loquitur FsrriciuyVXV. A luce, Tenit radius; a iuce & radio lumeiv..Radjui ejl qualitas d luet exiliens m rectum 0 acutum.}.£slq, alius rectas, a luce in objectum corpus rectacedens, A lius obliquus, a luce in objectum corpus ob-lique procedens; Alius susus,a luce per mediumrarumin corpus denlum transiens; Alius fractus, communiat«r reslexus dictus, a luce per medium rarueiin corpus

opacum incidens&in supersicie istias repercustXresilics;? lsu» sl-H q, refractus,qui repereussiisob occursu diver-siixiedij a prggrcstione ulteriori prohibetur,acq; sio a me*dio denio ad rarius rssukat. Lumen est qualitas i luee & radio dissusak in laetu;n c'tsusa_>.XV/, Lumini opponuntur Umbra est tenebrae.Uaibratslprivatioluntiws ob interpojitionem opaci sucia, tnparte locioppo/sa. Tria ad constitucioncmlimbrae concur-runt; Luminosum,spargens lumen,opacum,huic transiituro negans, hinc umbra in perspicuo, luminolboppo-sito. Tenebrae sunt privatio luminis,>b omnimodicorporis negatione orta. Tenebrae negant lumen per/picae» non rcspectwe ut umbra» sed simpliciter, noncx parte» sed in toturrL». Privatio luminis tenebra; sunt& umbra: Quia eslentsam subjecto habili negant. Adsolam etiam luminis remotionem absq; cautae alte-rius interventu dantur^.XV/A Consectorium: Radius & lumen qualitatesintentionales simo, Qualitates die patet, Quod kluce, accidente producuntur, & in substantia, acre, re>cioiuntur. Accidens jsubOalia a. procreare non ppt«st>np<?penetratio datur dimensionum. /ntenbonales pro*

pterea «sleargumento est, quia vitra aliaq; corpora mi-nusopacaj^rmeaiitacretnq,illuminant. Unde scali*gerexerc. pnsect. i. Ait; dicendum;Luroen fflespedci: e, lucis repraelentationem. Qualis est viriditas i sia abilla viriditate, Aiioquin essiet accidens extra subjectumsuum. Quippe extra lucidum corpus in acre. sed

brevitas injuncta plura adserre non patitur:Haec igitur bae vice sufficiano.

Corollae, Ooic. 1 Ite; pe medios retractes visa extra silum locum apparesji, Umbrae, ci luminoso iqualis, est opaco squalis: Musons minor: Maio-

ri, Maior._

Lux vehemens multa viabilia ostensT-, qua debilis occultat; Et debeu»l»x mulca ottendic, qmc vehem ns «cculut,.

'V'"' "9rT‘T-'-'