Jon Aginaga Kepa Anakabe Ander Arakistain

FISIO NUKLEARRA

Nukleo bat abiadura handian tamaina txikiagoko atomoekinedo partikula subatomikoekin (normalean neutroiekin)bonbardeatzerakoan sortzen da: atomoak apurtu (zatitu)egiten dira.

Fisio nuklearreko lehenengo erreakzioa 1939an lortu zen

FUSIO NUKLEARRA

• Fisio nuklearraren alderantzizko prosezua da: nukleo arinen batzeanukleo astunagoak sortzeko.

• Erreakzio hauek energia iturri gisa garrantzia haundia dute, izan eredeuterioak ez da erradiaktiboa eta naturan kopuru ia mugagabeanaurkitu dezakegu.

• Fusio erreakzioak lortzen oso zailak dira, izan ere, bi nukleo batzeko biprotoik dute karga positiboek sortzen duten aldarapen-indarrak gainditu behar baitira.

• Nukleoek elkarri abiadura handiz egin behar diote talka hau gauzatudadin ehundaka milioi gradutako tenperaturak behar dira.

• Fusio nuklear kontrolatu bat sortzeko gainditu behar diren zailtasunikaragarriak dira.

Erreaktore nuklearra, erreakzio neutroiakxurgatzen dituztenkontrol barrekinerregulatzen dira: boro eta kadmioz eginekobarrekin.

Kate erreakzioa kontrolatuegin behar da, energiakantitate handia ezaskatzeko, izugarrizkoeztanda sortu ahal baitu.

ABANTAILAK

• Atmosfera ez du kutsatzen.

• Kostu ekonomikobaxua.

• Energia-kantitatehandiak sortzenditu.

DESABANTAILAK

• Hondakinak oso kutsakorrak dira.

• Hondakinak lurpean gorde behar dira.

• Arrisku handiak sor litezke kontrolagaldu ezkero.

Adituak ohartu ziren energianuklearrak energia elektrikougari sortu lezakeela eta horregatik inztalazio batzuksortu zituzten non erreakzioakontrolatuta dago; zentralnuklearra.

Lehenengoa Britainia Handianeraiki zen 1956an; 34 urtegeroago 25 estaturen artean420 zentral zeuden munduosoan.

Munduko elektrizitatearen%17 produzitzen zuten. hasieran jendea energia

nuklearraren alde zegoen.

Medikuntzan askoerabiltzen hasi zirenkimioterapiak eta radioterapiak egiterakoorduan.

Baina ondorioak ere baditu: hilea erortzea, idortasuna, goragaleak, kakapirria, legarraketab.

•Medikuntza nuklearraren erabilpenagorputz atal esberdinetan.

Energia nuklearrapropultzio nuklearralortzeko erabiltzen da.

Hegazkin-ontziak, urpekontzietan, izotzausteko ontzietaneta espaziokosateliteetan.

Adibide ezagunena USS Enterpise itsasontzia.

• 80ko hamarkadan adituekuste zuten jendea energianuklearraren alde egongozela.

• Baina jendea zentralenarriskuaz arduratzen hasizen eta erakunde anti-nuklearrak sortu ziren.

• Manifestaldiak areagotuegin ziren Chernobilekohondamendiaren ostean.

Lehen zentraletakopistinetan gorde.

Orain Hilerrinuklearretan.

283X78X26ko dimentsioa.

Orainarte 13 herri dirahautagaiak.

Hilerrian, hondakinak 60urte iraungo dituzte.

Espainia mailan 20 zentral ditugu: hauetatik 8 dabiltzamartxan; 2 eraizpenbidean daude eta 10 ez dira martxan jarri, hauetatik bi bizkaian.

1970eko hamarkadanEspainiako gobernuak bultzatuzuen Euskal Herrian lau zentralnuklear eraikitzeko egitasmoa; bat Lemoizen.

Egitasmo honek herriarenoposizioa izan zuen hasieratik.

Azkenean gelditu behar izan zuten, herrimobilizazioengatik, eta ETA erakundearen jardueragatik, zentraleko ingeniaria hilbaitzuen.

Chernovylen gertatu zen historiakoistripurik handiena 1986ko Apirilean, Ukranian. Nukleoarenfusioaren eraginez, erradioaktibitate handiko milakatona material askatu ziren, 200.000bat pertsona heriotzera eramanezeta 7 milioi pertsona inguru kutsatuziren. Honekin, 160.000 km2 lurkutsatu ziren. Orain, Chernobylzentrala, zementuz eztalita dago, bertatik irtetzen zen erradiazioarenirtenbidea galarazteko.

Lehenengo egunetangertatu zena ez zuten azaldueta heriotzak igoten jarraituzuten.

Zentral hau Burgosenkokatuta dago.

BWR motako zentrala da. (ura irakinda lortutakoa)

Elkarte ekologistekzarratzeko asmoa dute.

2009ko ekaineanSegurtasun NuklearrerakoKontseiluak zentralaribeste 10 urteko bizitzaeman zion.

1945eko Abuztuaren 6an, energianuklearra ezagutu zuen gizakiaklehen aldiz. Harry Truman, AEBekopresidentearen eskutik.

Hiroshima eta Nagaski hiri militarrak, japonian, izan ziren hautatuakbonbak jaurtitzeko.

Hiroshiman; little boy deiturikoajaurti zuten eta Nagasakin; fat boydeiturikoa.

Guztira 240.000 pertsona hil zituztenAEBkoek.

Kalteak ugariak izan ziren.

1. Industri nuklearrak bere istripuakkonpontzeko arazo handiak ditu. Diru asko baliobaitu arazoak konpontzeko ikerkuntzak eta garapenak.2. Ez dago konponbiderik hondakinerradiaktiboen gestiorako.3. Ekonomikoki bideraezina da.4. Aldaketa klimatioak sortutako arazo larrienaurrean ez da alternatiba egokia. 5. Garraio sektorean erregai fosilak erabilibehar dira, beraz, ezin litzateke murriztu.6. Uranio gutxi dago, beraz, oso energi iturrimugatua da. 100 urte baino gutxiagorako.7. Osasun publikoari eta laneko osasunari kaltelarriak sortzen dizkio erreaktitbitateagatik.

Energia asko sortzendu.

Baina beste metodobatzuk aurkitu behar ditugu; gainera jendea ez da ohartzen oso arriskutsua denik.

Ondorioz ez da komenigarria, bestemetodo batzukdaudelako.