journal of nursing science no.3ns.mahidol.ac.th/english/journal_ns/pdf/vol28/issue3/jongkonwan.pdfj...

10
J Nurs Sci Vol.28 No.3 Jul - Sep 2010 Journal of Nursing Science 40 Nutritional Knowledge, Attitude towards Food, Food Consumption Behavior, and Nutritional Status in Nursing Students, Faculty of Nursing, Mahidol University Corresponding author: J. Musikthong E-mail: [email protected] Jongkonwan Musikthong RN MSc Assistant Professor, Department of Medical Nursing, Faculty of Nursing, Mahidol University. Aurawamon Sriyuktasuth RN DSN Assistant Professor, Department of Medical Nursing, Faculty of Nursing, Mahidol University. Ruttanaporn Kongkar RN MNS Assistant Professor, Department of Medical Nursing, Faculty of Nursing, Mahidol University. Nattaya Sangwichaipat RN MNS Instructor, Department of Medical Nursing, Faculty of Nursing, Mahidol University. J Nurs Sci 2010;28(3): 40 - 49 Abstract: Purpose: To explore the nutritional knowledge, attitude towards food, food consumption behavior, and nutritional status and the associations between age, nutritional knowledge, attitude towards food, food consumption behavior, and nutritional status in nursing students. Design: Descriptive correlational study. Methods: e sample contained 258 nursing students in both baccalaureate and masters programs at the Faculty of Nursing, Mahidol University. e data were collected using questionnaires on demographic characteristics, nutritional knowledge, attitude towards food, and food consumption behavior. e subjects’ weight, waist and hip circumference, and body fat were also measured. e data were analyzed using descriptive statistics and Spearman’s rank correlation coefficients. Main findings: e results indicated that the nursing students had the average percentages of nutritional knowledge and attitude towards food at moderate levels (67.2 % and 77.6 %, respectively). However, their overall food consumption behaviors were quite inappropriate with an average percentage of 57.4. According to the nutritional status, 30% of the sample had body mass index less than normal level, whereas 11% of the students were over nutritional status and obesity. Of the sample in the study, 45.5 % had body fat higher than normal level. According to the results of the correlations, age had positive significant relations to nutritional knowledge, attitude towards food, and nutritional status, while it had a negative significant relation to food consumption behavior (p< .01). In addition, attitudes towards food had a positive significant relations to nutritional status, including body mass index, body fat, and waist circumference (p< .05). Conclusion and recommendations: Although the nursing students had moderate levels of nutritional knowledge and attitude towards food, they were likely to engage in inappropriate food consumption behaviors. e students who were older were more likely to practice inappropriate food consumption behaviors. e results indicated that some of the students had nutritional status lower than normal levels; some of them were obesity, whereas some of them were at risk. Faculty of Nursing should develop education related to nutrition in the curriculum intensively, especially in undergraduate program, and promote good attitudes to selecting appropriate food for healthy and well-being. Student development affairs should promote appropriate food consumption behaviors to improve nutritional status of nursing students by motivating and promoting exercise. Keywords: nutritional knowledge, attitude towards food, food consumption behavior, nutritional status, nursing students Jongkonwan Musikthong, Aurawamon Sriyuktasuth, Ruttanaporn Kongkar, Nattaya Sangwichaipat

Upload: others

Post on 11-Aug-2020

10 views

Category:

Documents


1 download

TRANSCRIPT

Page 1: Journal of nursing science No.3ns.mahidol.ac.th/english/journal_NS/pdf/vol28/issue3/jongkonwan.pdfJ Nurs Sci Vol.28 No.3 Jul - Sep 2010 40 Journal of Nursing Science Nutritional Knowledge,

J Nurs Sci Vol.28 No.3 Jul - Sep 2010

Journal of Nursing Science40

Nutritional Knowledge, Attitude towards Food, Food

Consumption Behavior, and Nutritional Status in

Nursing Students, Faculty of Nursing, Mahidol University

Corresponding author: J. MusikthongE-mail: [email protected]

Jongkonwan Musikthong RN MScAssistant Professor, Department of Medical Nursing, Faculty of Nursing, Mahidol University.

Aurawamon Sriyuktasuth RN DSNAssistant Professor, Department of Medical Nursing, Faculty of Nursing, Mahidol University.

Ruttanaporn Kongkar RN MNSAssistant Professor, Department of Medical Nursing, Faculty of Nursing, Mahidol University.

Nattaya Sangwichaipat RN MNSInstructor, Department of Medical Nursing, Faculty of Nursing, Mahidol University.

J Nurs Sci 2010;28(3): 40 - 49

Abstract: Purpose: To explore the nutritional knowledge, attitude towards food, food consumption behavior, and nutritional status and the associations between age, nutritional knowledge, attitude towards food, food consumption behavior, and nutritional status in nursing students. Design: Descriptive correlational study.Methods: The sample contained 258 nursing students in both baccalaureate and masters programs at the Faculty of Nursing, Mahidol University. The data were collected using questionnaires on demographic characteristics, nutritional knowledge, attitude towards food, and food consumption behavior. The subjects’ weight, waist and hip circumference, and body fat were also measured. The data were analyzed using descriptive statistics and Spearman’s rank correlation coefficients. Main findings: The results indicated that the nursing students had the average percentages of nutritional knowledge and attitude towards food at moderate levels (67.2 % and 77.6 %, respectively). However, their overall food consumption behaviors were quite inappropriate with an average percentage of 57.4. According to the nutritional status, 30% of the sample had body mass index less than normal level, whereas 11% of the students were over nutritional status and obesity. Of the sample in the study, 45.5 % had body fat higher than normal level. According to the results of the correlations, age had positive significant relations to nutritional knowledge, attitude towards food, and nutritional status, while it had a negative significant relation to food consumption behavior (p< .01). In addition, attitudes towards food had a positive significant relations to nutritional status, including body mass index, body fat, and waist circumference (p< .05). Conclusion and recommendations: Although the nursing students had moderate levels of nutritional knowledge and attitude towards food, they were likely to engage in inappropriate food consumption behaviors. The students who were older were more likely to practice inappropriate food consumption behaviors. The results indicated that some of the students had nutritional status lower than normal levels; some of them were obesity, whereas some of them were at risk. Faculty of Nursing should develop education related to nutrition in the curriculum intensively, especially in undergraduate program, and promote good attitudes to selecting appropriate food for healthy and well-being. Student development affairs should promote appropriate food consumption behaviors to improve nutritional status of nursing students by motivating and promoting exercise.

Keywords: nutritional knowledge, attitude towards food, food consumption behavior, nutritional status, nursing students

Jongkonwan Musikthong, Aurawamon Sriyuktasuth, Ruttanaporn Kongkar,

Nattaya Sangwichaipat

Page 2: Journal of nursing science No.3ns.mahidol.ac.th/english/journal_NS/pdf/vol28/issue3/jongkonwan.pdfJ Nurs Sci Vol.28 No.3 Jul - Sep 2010 40 Journal of Nursing Science Nutritional Knowledge,

J Nurs Sci Vol.28 No.3 Jul - Sep 2010

Journal of Nursing Science 41

ควำมรทำงโภชนำกำร ทศนคตตออำหำร พฤตกรรมกำรรบประทำนอำหำร และภำวะโภชนำกำรของนกศกษำพยำบำล คณะพยำบำลศำสตร มหำวทยำลยมหดลจงกลวรรณ มสกทอง อรวมน ศรยกตศทธ รตนำภรณ คงคำ นำตยำ แสงวชยภทร

Corresponding author: จงกลวรรณ มสกทองE–mail: [email protected]

จงกลวรรณ มสกทอง RN MSc ผชวยศาสตราจารย ภาควชาการพยาบาลอายรศาสตร คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล

อรวมน ศรยกตศทธ RN DSN ผชวยศาสตราจารย ภาควชาการพยาบาลอายรศาสตร คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล

รตนาภรณ คงคา RN MNS ผชวยศาสตราจารย ภาควชาการพยาบาลอายรศาสตร คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล

นาตยา แสงวชยภทร RN MNSอาจารย ภาควชาการพยาบาลอายรศาสตร คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล

J Nurs Sci 2010;28(3): 40 - 49

บทคดยอวตถประสงค: เพอประเมนความรดานโภชนาการ ทศนคตตออาหาร พฤตกรรมการรบประทานอาหาร และภาวะโภชนาการ และวเคราะหความสมพนธระหวางอาย ความรดานโภชนาการ ทศนคตตออาหาร พฤตกรรมการรบประทานอาหาร และภาวะโภชนาการของนกศกษาพยาบาล รปแบบการวจย: การวจยเชงบรรยายวเคราะหความสมพนธวธด�าเนนการวจย: กลมตวอยางเปนนกศกษาพยาบาลหลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑต และหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล รวม 258 คน เกบรวบรวมขอมลดวยแบบสอบถามขอมลทวไป ความรทางโภชนาการ ทศนคตตออาหาร พฤตกรรมการรบประทานอาหาร วดดชนมวลกาย เสนรอบวงเอวและสะโพก และปรมาณไขมนสะสมในรางกาย วเคราะหความสมพนธโดยใชสถตเชงพรรณา และสมประสทธสหสมพนธแบบสเปยรแมนผลการวจย: ผลการศกษาพบวานกศกษาพยาบาลมความร ทางโภชนาการ และมทศนคตตออาหารโดยรวมอยในระดบปานกลาง คอมคาเฉลยรอยละของคะแนนเตมเทากบ 67.2 และ 77.6 ตามล�าดบ แตมระดบพฤตกรรมการรบประทานอาหารโดยรวมไมเหมาะสม คอมคาเฉลยรอยละของคะแนนเตมเทากบ 57.4 ในดานภาวะโภชนาการพบวา รอยละ 30 ของนกศกษาพยาบาลมดชนมวลกายต�ากวาเกณฑปกต รอยละ 11 มน�าหนกเกนจนถงอวน และรอยละ 45.5 มปรมาณไขมนสะสมมากกวาปกต และพบวา อายมความสมพนธเชงบวกกบความรทางโภชนาการ ทศนคตตออาหาร และภาวะโภชนาการ แตมความสมพนธเชงลบกบพฤตกรรมการรบประทานอาหารอยางมนยส�าคญทางสถต (p< .01)สวนทศนคตตออาหารมความสมพนธเชงบวกกบภาวะโภชนาการ ไดแก ดชนมวลกาย ไขมนสะสมในรางกาย และเสนรอบเอวอยางมนยส�าคญทางสถต (p< .05) สรปและขอเสนอแนะ: แมวานกศกษาพยาบาลมความรทางโภชนาการ และทศนคตตออาหารเฉลย โดยรวมอยในระดบปานกลาง แตยงมพฤตกรรมการรบประทานอาหารโดยรวมไมเหมาะสม นกศกษาทอายมากขน ศกษาในระดบสงขน มแนวโนมจะปฏบตพฤตกรรมการรบประทานอาหารไมเหมาะสมมากขน คณะพยาบาลศาสตรควรจดใหมเนอหาทางดานโภชนาการในหลกสตรอยางเขมขน สรางเสรมเจตคตทดตอการเลอกอาหารใหเหมาะสมเพอสขภาพและความผาสข และฝายพฒนานกศกษาควรสงเสรมพฤตกรรมสขภาพดานโภชนาการใหกบนกศกษา โดยเนนการปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหารใหเหมาะสม สรางแรงจงใจ และสงเสรมการออกก�าลงกาย

ค�าส�าคญ: ความรทางโภชนาการ ทศนคตตออาหาร พฤตกรรมการรบประทานอาหาร ภาวะโภชนาการ นกศกษาพยาบาล

Page 3: Journal of nursing science No.3ns.mahidol.ac.th/english/journal_NS/pdf/vol28/issue3/jongkonwan.pdfJ Nurs Sci Vol.28 No.3 Jul - Sep 2010 40 Journal of Nursing Science Nutritional Knowledge,

J Nurs Sci Vol.28 No.3 Jul - Sep 2010

Journal of Nursing Science42

ควำมส�ำคญของปญหำ ปจจบนกลมโรคไมตดตอ ไดแก โรคความดนโลหตสง ไขมนในเลอดสง เบาหวาน โรคหวใจและหลอดเลอด โรคมะเรง และภาวะกระดกพรน เปนปญหาทางสาธารณสขทเพมมากขน การเปลยนแปลงทางสงคมมาเปนแบบสงคมเมองทมความซบซอน ท�าใหคนมรปแบบในการด�าเนนชวตทเปลยนไป เชน มกจกรรมการเคลอนไหวและการออกก�าลงกายนอยลง การรบประทานอาหารทไดรบอทธพลจากวฒนธรรมตะวนตก รบประทานอาหารทมไขมนหรออาหารทมความหวานมากขน พฤตกรรมเหลานโดยเฉพาะอยางยงพฤตกรรมการรบประทานอาหารเปนปจจยเสยงทกอใหเกดปญหาน�าหนกเกน ภาวะอวนและโรคเรอรงตางๆ ทตองใชระยะเวลาและคาใชจาย ในการดแลรกษาเปนจ�านวนมากทงในสวนของรฐบาล ตวผปวยเอง ครอบครว ชมชนและสงคมโดยรวม 1

ดงนนการลดปญหาสาธารณสขของประเทศไทยจงตองอาศยกลยทธซงองคการอนามยโลกเสนอวาการ สงเสรมสขภาพเปนกลยทธทสามารถแกปญหาโรคไมตดตอไดเปนอยางด การสงเสรมสขภาพจดเปนกระบวนการเพอใหบคคลเพมขดความสามารถในการควบคม และสรางเสรมสขภาพของตนเองใหดขน เพอใหมสขภาพดทงรางกาย จตใจและสงคม อกทงการพฒนาทกษะสวนบคคลใหเกดความรและทกษะในการด�าเนนชวตทถกตอง เปนกจกรรมหนงในการสงเสรมสขภาพทไดเสนอแนะไวในกฎบตรกรงเทพเพอการสงเสรมสขภาพ ในการจดการประชมนานาชาตเรองการสงเสรมสขภาพโลกโดยองคการอนามยโลกในเดอนสงหาคม 2548 โดยมจดมงหมายเพอลดอตราการเจบปวย และเนนใหบคคลมสขภาพทด อายยนยาว มพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ซงเปนสวนหนงในชวตประจ�าวน โดยบคคลมบทบาททจะก�าหนดภาวะสขภาพและพฒนาแบบแผนชวตของตนเอง รวมทงมบทบาทในการจดการกบสงแวดลอมใหเออตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพและสอดคลองกบแนวคดของ Pender2 โดยอาศย กรอบแนวคดของ Knowledge Attitude Practice (KAP) โดยกรอบแนวคดการศกษาครงนประกอบดวย ความรทางโภชนาการ ทศนคตตออาหาร พฤตกรรมการรบประทานอาหาร และภาวะโภชนาการ โดยความรทางโภชนาการทดมความสมพนธกบทศนคตทดตออาหาร รวมทงพฤตกรรมท เหมาะสมในการรบประทานอาหาร และการมภาวะโภชนาการทด

นกศกษาคณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล สวนใหญอาศยอยในหอพกนกศกษาพยาบาล จากการสมนกศกษาจ�านวน 30 คนซกถามขอมลเกยวกบพฤตกรรมการรบประทานอาหาร พบวาเวลารบประทานอาหารจะซออาหารส�าเรจรปมารบประทาน เพราะสะดวก รวดเรว โดยเฉพาะตอนเชาทนกศกษาตองขนฝกปฏบตบนหอผปวย นกศกษามกรบประทานนมและขนมปงเปนอาหารเชาแทน เพราะตองรบขนฝกปฏบตบนหอผปวย ตอนเยนเมอกลบจากเรยนนกศกษากเหนอยลาจากการขนหอผปวย ท�าใหไมคอยมเวลาออกก�าลงกาย ยงถาตองท�ารายงานจนดก นกศกษากมกจะรบประทานบะหมกงส�าเรจรปเปนอาหารรอบดก ซงลกษณะการด�าเนนชวตทหอพกและพฤตกรรมการรบประทานอาหารของนกศกษาดงกลาว เสยงตอการเกดปญหาทางภาวะโภชนาการในอนาคต ผวจยเหนวานกศกษาหลกสตรพยาบาล ศาสตรบณฑตซงจะจบเปนพยาบาลวชาชพในอนาคต และนกศกษาหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑตซงปฏบตหนาทเปนพยาบาลวชาชพมากอน เปนผ ทมบทบาทส�าคญในการสงเสรมใหประชาชนมศกยภาพในการพฒนาสขภาพในดานตางๆ โดยการมพฤตกรรมสขภาพดานโภชนาการทถกตองเหมาะสม จะชวยสงเสรมใหประชาชนมสขภาพแขงแรง ปราศจากโรคภยไขเจบและชวยใหประชาชนทมภาวะเจบปวยมสขภาพแขงแรงขน ดงนนนกศกษาพยาบาลจงควรเปนแบบอยางทดในการสงเสรมพฤตกรรมการรบประทานอาหารใหถกตองเหมาะสม เพอใหมภาวะโภชนาการทด โดยตระหนกถงชนดและปรมาณของอาหารทควรจะรบประทานตามหลกโภชนาการส�าหรบแตละชวงอาย การรบร ถงผลกระทบทเกดจากการรบประทานอาหารทไมเหมาะสมกบการเกดปญหาสขภาพ เพอเปนแนวทางในการพฒนาและสรางเสรมพฤตกรรมสขภาพดานโภชนาการใหกบตนเอง และประชาชนทกเพศ ทกวย ทงทมภาวะสขภาพดและมภาวะเจบปวย ซงเปนการเพมศกยภาพทางสขภาพอนามยทยงยนใหกบประชาชน

วตถประสงค 1. เพอประเมนความรทางโภชนาการ ทศนคตตออาหาร พฤตกรรมการรบประทานอาหารและภาวะโภชนาการของนกศกษาพยาบาล 2. เพอวเคราะหความสมพนธระหวางอาย ความ

Page 4: Journal of nursing science No.3ns.mahidol.ac.th/english/journal_NS/pdf/vol28/issue3/jongkonwan.pdfJ Nurs Sci Vol.28 No.3 Jul - Sep 2010 40 Journal of Nursing Science Nutritional Knowledge,

J Nurs Sci Vol.28 No.3 Jul - Sep 2010

Journal of Nursing Science 43

ร ด านโภชนาการ ทศนคตตออาหาร พฤตกรรมการ รบประทานอาหาร และภาวะโภชนาการของนกศกษาพยาบาล

วธด�ำเนนกำรวจย การศกษานเปนการศกษาเชงบรรยายวเคราะหความสมพนธ ประชากร คอ นกศกษาพยาบาลระดบปรญญาตร ปท 2-4 จ�านวน 257 คนและนกศกษาพยาบาลระดบปรญญาโท ชนปท 1–2 ทงหมดจ�านวน 146 คน คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล กลมตวอยาง ใชตารางส�าเรจรป power analysis ในการประมาณขนาดกลมตวอยางส�าหรบการทดสอบความสมพนธทระดบ .05 ใหระดบ power เทากบ 0.8 และ effect size เทากบ 0.2 ไดจ�านวนกลมตวอยางนกศกษารวม 197 คน3 ไดเพมกลมตวอยางอกรอยละ 30 เพอปองกนการสญหายของกล มตวอยางในระหวางการเกบขอมล คดเลอกกลมตวอยางจากนกศกษาแตละชนปโดยก�าหนดจ�านวนกลมตวอยางตามสดสวน 5:1 และน�ารหสประจ�าตวนกศกษามาจบฉลากใหไดตามจ�านวนทตองการ ไดกลมตวอยางนกศกษาหลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑต 219 คน หลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต 39 คน รวม 258 คน เครองมอทใชในการวจย 1. การประเมนภาวะโภชนาการ ใชเครองมอวดดชนมวลกาย ปรมาณไขมนสะสมในรางกาย เสนรอบวงเอวและเสนรอบวงสะโพกดงน

1.1 เครองชงน�าหนกและวดไขมนทสะสมในรางกาย แบบดจตอล รน TANITA-UM 029 ซงคามาก หมายถง น�าหนกและปรมาณไขมนในรางกายมาก โดยใชหลกการของ Bioelectricol Impedance Analysis (BIA) และก�าหนดคาอางองโดยเปรยบเทยบกบการวดจากวธมาตรฐาน ซงเกณฑมาตรฐานปกตของไขมนในรางกายแบงตามเพศและอาย มดงน ผชายทอายนอยกวา 30 ป ควรมไขมนทสะสมในรางกายอยระหวางรอยละ 14–20 ถาอายมากกวา 30 ปขนไป ควรมไขมนทสะสมในรางกายอยระหวางรอยละ 17–23 ส�าหรบผหญงทอายนอยกวา 30 ป ควรมไขมนทสะสมในรางกายอยระหวางรอยละ 17–24 ถาอายมากกวา 30 ปขนไป ควรมไขมนทสะสมในรางกายอยระหวางรอยละ 20–274 คาน�าหนกทไดน�ามาประเมนดชน

มวลกายโดยคดจากน�าหนก (kg) หารดวยสวนสงยกก�าลงสอง (m2) และใชเกณฑประเมนส�าหรบคนเอเชย 5 ดงน ถาคาดชนมวลกาย (BMI) นอยกวาหรอเทากบ 18.5 kg/m2 แปลวาต�ากวาปกต คา BMI 18.4–22.9 kg/m2 แปลวาปกต คา BMI 23–24.5 Kg/m2 แปลวาน�าหนกเกน และคา BMI เทากบหรอมากกวา 25 Kg/ m2 แปลวาอวน

1.2 สายวด ใชส�าหรบวดเสนรอบวงเอวและเสนรอบวงสะโพก โดยมเกณฑในการประเมนของ WHO 4 ดงน

เพศ

ชาย

เสนรอบวงเอว (cm.) เสนรอบวงเอวตอสะโพกปกต

£ 94มากกวาปกต > 94

ปกต£ 0.95

มากกกวาปกต > 0.95

หญง £ 80 > 80 £ 0.80 > 0.80

2. แบบสอบถามขอมลสวนบคคล ไดแก อาย ชนปทศกษา เพศ สถานภาพสมรส รปแบบการรบประทานอาหาร และคาใชจายในการรบประทานอาหาร 3. แบบสอบถามความรทางโภชนาการ ของนพวรรณ เปยซอ และคณะ 6 โดยแบงเปนขอค�าถามเกยวกบความรเรองอาหารทวไปและผลของอาหารตอสขภาพ อาหารประเภทไขมน อาหารทมแคลเซยม อาหารทมใยอาหาร อาหารทมโซเดยม รวม 31 ขอ ลกษณะค�าถามมค�าตอบใหเลอกวา ใช ไมใช ไมแนใจ ก�าหนดน�าหนกคะแนนดงน ตอบใช ให 1 คะแนน ตอบไมใชหรอไมแนใจ ให 0 คะแนน โดยท�าการกลบคาคะแนนส�าหรบขอค�าถามเชงลบ และก�าหนดเกณฑประเมนระดบความร ดงน มความรทางโภชนาการด มความรปานกลาง และมความรนอย หมายถงคะแนนเตม 31 คะแนน ถามความรทางโภชนาการด ไดคะแนนเฉลย 24.8 คะแนนขนไป(³ รอยละ 80) มความรปานกลางได18.6–24.5 คะแนน (รอยละ 60-79) มความรนอยไดคะแนนเฉลยนอยกวา 18.3 (< รอยละ 60 ของคะแนนเตม)7

4. แบบสอบถามทศนคตตออาหารของ นพวรรณ เปยซอ และคณะ 6 โดยแบงเปนขอค�าถามเกยวกบทศนคตตออาหารทวไป อาหารประเภทไขมน อาหารทมแคลเซยม อาหารทมใยอาหาร อาหารทมโซเดยม อาหารประเภทโปรตน รวม 24 ขอ ลกษณะค�าถามมค�าตอบใหเลอกวา ใช ไมใช ไมแนใจ ก�าหนดน�าหนกคะแนนดงน ตอบใช ให 1 คะแนน

Page 5: Journal of nursing science No.3ns.mahidol.ac.th/english/journal_NS/pdf/vol28/issue3/jongkonwan.pdfJ Nurs Sci Vol.28 No.3 Jul - Sep 2010 40 Journal of Nursing Science Nutritional Knowledge,

J Nurs Sci Vol.28 No.3 Jul - Sep 2010

Journal of Nursing Science44

ตอบไมใชหรอไมแนใจ ให 0 คะแนน โดยท�าการกลบคาคะแนนส�าหรบขอค�าถามเชงลบ และก�าหนดเกณฑประเมนดงน มทศนคตตออาหารด มทศนคตตออาหารปานกลางและมทศนคตตออาหารไมด หมายถงคะแนนเตม 24 คะแนน ถามทศนคตตออาหารดไดคะแนนเฉลย19.2 คะแนนขนไป (³ รอยละ 80) มทศนคตตออาหารปานกลางได 14.4-18.96 คะแนน (รอยละ 60-79) มทศนคตตออาหารไมด ไดคะแนนเฉลยนอยกวา 14.2 คะแนน (< รอยละ 60 ของคะแนนเตม)7

5. แบบสอบถามพฤตกรรมการรบประทานอาหารของ นพวรรณ เปยซอ และคณะ 5 โดยแบงเปนขอค�าถามเกยวกบการปฏบตตวในการรบประทานอาหารประเภทตางๆ เชน อาหารประเภทไขมน อาหารทมแคลเซยม อาหารทมใยอาหาร อาหารทมโซเดยม อาหารหวานและขนมกรอบ เครองดมชา กาแฟ และแอลกอฮอล รวม 60 ขอ ลกษณะค�าถามมค�าตอบใหเลอกวา ปฏบตเปนประจ�า เปนบางครง ไมเคยปฏบตเลย ก�าหนดน�าหนกคะแนนดงน ปฏบตเปนประจ�าให 2 คะแนน ปฏบตบางครงให 1 คะแนน ไมเคยปฏบตให 0 คะแนน โดยท�าการกลบคาคะแนนส�าหรบ ขอค�าถามเชงลบ และก�าหนดเกณฑประเมนดงน คะแนนเตม 60 คะแนน ถาพฤตกรรมการรบประทานอาหารเหมาะสมไดคะแนนเฉลย 48 คะแนนขนไป (³ รอยละ 80) พฤตกรรมการรบประทานอาหารเหมาะสมปานกลาง ได 36–47.4 คะแนน (รอยละ60-79) และ พฤตกรรมการรบประทานอาหารไมเหมาะสม ไดคะแนนเฉลยนอยกวา 35.4 คะแนน (< รอยละ 60 ของคะแนนเตม) 7

การหาความเทยงตรงและความเชอมน นพวรรณ เปยซอ และคณะ 6 ไดตรวจสอบคณภาพของเครองมอ โดยการหาความตรงเชงเนอหา (content validity) โดยผทรงคณวฒทมความเชยวชาญดานโภชนาการ จ�านวน 3 ทาน ไดคาดชนความตรงเชงเนอหาเทากบ .94 ผวจยน�าแบบสอบถามความรทางโภชนาการ ทศนคตตออาหารและพฤตกรรมการรบประทานอาหารมาดดแปลงใหเหมาะกบกลมตวอยางและไปทดลองใชกบนกศกษาลกษณะเดยวกบกลมตวอยาง จ�านวน 10 ราย คะแนนของแบบสอบถามความรทางโภชนาการและทศนคตตออาหาร น�ามาค�านวณหาคาความเชอมนโดยใชสตร KR-20 ของ Kuder–Richardson ไดคาความเชอมน .83 และ .80 ตามล�าดบ คะแนนของแบบสอบถามพฤตกรรม

การรบประทานอาหาร น�ามาค�านวณหาคาความเชอมน โดยใชสตรสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (Cronbach’ alpha coefficient) ไดคาความเชอมน .80 การวเคราะหขอมล 1) วเคราะหความถ รอยละ และคาเฉลยของขอมลทวไป ความรทางโภชนาการ ทศนคตตออาหาร พฤตกรรมการรบประทานอาหาร และภาวะโภชนาการ ไดแก ดชนมวลกาย ปรมาณไขมนสะสมในรางกาย เสนรอบวงเอวและสะโพก สดสวนเสนรวบวงเอวตอสะโพก 2) วเคราะหความสมพนธระหวางอาย ความรทางโภชนาการ ทศนคตตออาหาร พฤตกรรมการรบประทานอาหารและภาวะโภชนาการ ดวยคาสมประสทธสหสมพนธของสเปยรแมน การพทกษสทธของกลมตวอยาง หลงจากไดรบการอนมตจากคณะกรรมการจรยธรรมการวจยของคณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล เลขท MUNS 2006-006 ใหด�าเนนการวจย ผวจยขอความยนยอมการเขารวมการศกษาจากกลมตวอยาง โดยชแจงใหทราบถงสทธในการตอบรบหรอปฏเสธในการเขารวมโครงการวจย กลมตวอยางทสมครใจเขารวมโครงการวจย จะลงนามในเอกสารยนยอมตนใหท�าการวจยทกรายกอนการเกบรวบรวมขอมล การเกบรวบรวมขอมล 1. ผวจยนดกลมตวอยางแตละชนปของทง 2 หลกสตรภายหลงเสรจสนการเรยนการสอนในภาคปลาย และในชวงภาคฤดรอน หรอภายหลงการสอบปลายภาค และชแจงเกยวกบวตถประสงคของโครงการวจย พรอมทงแจกแบบแสดงความจ�านงเขารวมการวจย และแจกแบบสอบถามตางๆ ใหกลบไปท�า โดยขอใหสงแบบสอบถามคนภายในเวลา 2 สปดาห 2. ผวจยนดกลมตวอยางแตละชนปของทง 2 กลม เพอท�าการชงน�าหนกและวดปรมาณไขมนทสะสมในรางกาย ดวยเครองดจตอล TANITA-UM 029 สวนเสนรอบวงเอวและสะโพกใชสายวด วดในทายน โดยเสนรอบวงเอว วดระดบสะดอขณะทกลมตวอยางหายใจออก ผวจยนดชวงวน เวลาทกลมตวอยางสะดวกมากทสด แลวแจงผลน�าหนก สวนสง เสนรอบวงเอวและสะโพก และปรมาณไขมนทสะสมในรางกาย ถามผลการตรวจผดปกตผวจยจะแนะน�าใหไปรบการตรวจรกษาตอไป

Page 6: Journal of nursing science No.3ns.mahidol.ac.th/english/journal_NS/pdf/vol28/issue3/jongkonwan.pdfJ Nurs Sci Vol.28 No.3 Jul - Sep 2010 40 Journal of Nursing Science Nutritional Knowledge,

J Nurs Sci Vol.28 No.3 Jul - Sep 2010

Journal of Nursing Science 45

ผลกำรวจย 1. ขอมลทวไปของกลมตวอยาง กลมตวอยางมทงหมด 258 คน เปนเพศหญงรอยละ 97.7 สถานภาพสมรสโสดรอยละ 96.5 พกอาศยอยในหอพกรอยละ 82.7 เปนนกศกษาพยาบาลหลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑต ชนปท 2-4 จ�านวน 219 คน (รอยละ 84.9) โดยมอายอยระหวาง 18-38 ป อายเฉลย 20.72 ป สวนนกศกษาพยาบาลหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต จ�านวน 39 คน (รอยละ 15.1) มอายอยระหวาง 25–43 ป อายเฉลย 22.8 ป 2. การรบประทานอาหารของนกศกษาพยาบาล ผลการศกษาพบวากลมตวอยางทงหมด 258 คน รบประทานอาหารครบ 3 มอตอวน รอยละ 69.7 ซออาหารปรงส�าเรจรบประทานรอยละ 89.8 และมคาใชจายเรองอาหารเฉลยวนละ 99.50 บาท มการควบคมน�าหนกโดยลดปรมาณอาหารทรบประทาน รอยละ 39.8 3. ความรทางโภชนาการของนกศกษาพยาบาล ผลการศกษาพบวาความรทางโภชนาการ จากคะแนนเตมทงหมด 31 คะแนน กลมตวอยางมความรทางโภชนาการโดยรวมอยในระดบปานกลาง คอมคะแนนเฉลย 20.8 คะแนน (รอยละ 67.2 ของคะแนนเตม) และพบวากลมตวอยางมความรเกยวกบอาหารประเภทไขมนนอยทสด โดยมคาเฉลยรอยละของคะแนนเตมเทากบ 60.3 เมอเทยบกบอาหารประเภทอน 4. ทศนคตตออาหารของนกศกษาพยาบาล ผลการศกษาพบวาทศนคตตออาหาร จากคะแนนเตม 24 คะแนน กลมตวอยางมทศนคตตออาหารโดยรวมอยในระดบปานกลาง คอมคะแนนเฉลย 18.6 คะแนน (รอยละ 77.6 ของคะแนนเตม) พบวากลมตวอยางมทศนคตตออาหารทมแคลเซยมนอยทสด โดยมคาเฉลยรอยละของคะแนนเตมเทากบ 69.7 เมอเทยบกบอาหารประเภทอน โดยมกลมตวอยางไมแนใจวาการรบประทานผกกาดขาว เตาหเหลอง และถว จะชวยท�าใหเราไดรบแคลเซยมเพมขนหรอไม รอยละ 64.7 รอยละ 49.2 และรอยละ 47.3 ตามล�าดบ 5. พฤตกรรมการรบประทานอาหารของนกศกษาพยาบาล ผลการศกษาพบวาพฤตกรรมการรบประทานอาหารจากคะแนนเตม 60 คะแนน กล มตวอยางมพฤตกรรมการรบประทานอาหารโดยรวมไมเหมาะสม คอ

มคะแนนเฉลย 34.5 คะแนน (รอยละ 57.4 ของคะแนนเตม) พบวากลมตวอยางมพฤตกรรมการรบประทานอาหารทมโซเดยมเหมาะสมนอยทสดโดยมคาเฉลยรอยละของคะแนนเตมเทากบ 54.6 เมอเทยบกบอาหารประเภทอนโดยมกลมตวอยางรบประทานผกหรอผลไมทผานการหมกดองรอยละ 82.9 รบประทานอาหารแปรรป: ไสกรอก หมหยอง กนเชยง รอยละ 80.6 รบประทานอาหารกงส�าเรจรป อาหารกระปอง รอยละ 79.1 รบประทานอาหารทใสผงชรส รอยละ 65.9 รบประทานอาหารทมรสเคมจดเปนบางครง รอยละ 53.1 รบประทานอาหารเคมจดเปนประจ�ารอยละ 39.5 และยงเตมเครองปรงรสเวลาทรบประทานอาหาร รอยละ 42.6 ของกลมตวอยางทงหมด 6.ภาวะโภชนาการของนกศกษาพยาบาล ผลการประเมนภาวะโภชนาการของนกศกษาพยาบาลพบวา กลมตวอยางมคาดชนมวลกายอยในเกณฑปกต รอยละ 59 โดยคาเฉลยดชนมวลกาย (Kg/m2) เทากบ 20 ซงยงพบวามนกศกษาทมดชนมวลกายต�ากวาเกณฑปกตถงรอยละ 30 และมน�าหนกเกนเกณฑถงอวน รอยละ 11 ส�าหรบปรมาณไขมนในรางกายซงประเมนโดยเครองวดไขมนสะสมในรางกาย (TANITA-UM 029) พบไขมนสะสมเฉลยรอยละ 24.3 ของน�าหนกตวอยในชวงปกต เมอวเคราะหโดยใชเกณฑอางองของWHO4 พบวานกศกษาถงรอยละ 45.5 มปรมาณไขมนสะสมมากกวาปกต และพบวานกศกษากลมตวอยางมเสนรอบวงเอวและสะโพกเฉลย 66.7 ซม. และ 87.9 ซม. ตามล�าดบ โดยสวนใหญ (รอยละ 96.9) มเสนรอบวงเอวอยในเกณฑปกต ส�าหรบสดสวนเสนรอบวงเอวตอสะโพกพบวา รอยละ 89.4 อยในเกณฑปกต คาเฉลย 0.76 (เมอใชคา 0.8 เปนเกณฑส�าหรบผหญง และ 0.95 ส�าหรบผชาย) 4 รายละเอยดดงตารางท 1 7.ความสมพนธ ระหว างอาย ความร ทางโภชนาการ ทศนคตตออาหาร พฤตกรรมการรบประทานอาหาร และภาวะโภชนาการของนกศกษาพยาบาล ผลการศกษาพบวา อายมความสมพนธเชงบวกกบความรทางโภชนาการ ทศนคตตออาหาร ดชนมวลกาย ปรมาณไขมนสะสมในรางกาย เสนรอบวงเอว เสนรอบวงสะโพก สดสวนเสนรอบวงเอวตอสะโพก แตมความสมพนธเชงลบกบพฤตกรรมการรบประทานอาหารอยางมนยส�าคญทางสถต (p< .01) r

s= .333, .243, .279, .281, .323,

.277, .207 และ -.213 ตามล�าดบ สวนความรทาง

Page 7: Journal of nursing science No.3ns.mahidol.ac.th/english/journal_NS/pdf/vol28/issue3/jongkonwan.pdfJ Nurs Sci Vol.28 No.3 Jul - Sep 2010 40 Journal of Nursing Science Nutritional Knowledge,

J Nurs Sci Vol.28 No.3 Jul - Sep 2010

Journal of Nursing Science46

โภชนาการมความสมพนธเชงบวกกบทศนคตตออาหารอยางมนยส�าคญทางสถต (p< .01) r

s= .309 และมความ

สมพนธเชงลบกบสดสวนเสนรอบวงเอวตอสะโพกอยางมนยส�าคญทางสถต (p< .05 ) r

s= - .142 นอกจากนทศนคต

ตออาหารมความสมพนธเชงบวกกบดชนมวลกาย ไขมนสะสมในรางกาย และเสนรอบเอวอยางมนยส�าคญทางสถต (p< .05) r

s= .137, .148, และ .137 ตามล�าดบ ส�าหรบ

ภาวะโภชนาการในดานดชนมวลกาย มความสมพนธเชงบวกกบปรมาณไขมนสะสมในรางกาย เสนรอบวงเอว เสนรอบวงสะโพก และสดสวนเสนรอบวงเอวตอสะโพกอยางม

นยส�าคญทางสถต (p< .01) rs = .841, .809, .813 และ

.350 ตามล�าดบ รายละเอยดดงตารางท 2

กำรอภปรำยผล 1. ขอมลเกยวกบการรบประทานอาหารพบวา นกศกษาพยาบาลสวนใหญอยหอพก รอยละ 82.7 โดยจะซออาหารทปรงส�าเรจรบประทาน รอยละ 89.8 อาจเนองจากไมคอยมเวลาปรงอาหารรบประทานเอง ซงสอดคลองกบการศกษาของอาภาภรณ ค�ากมพล8 และธนากร ทองประยร9 ทพบวานกศกษาพยาบาลมกจะซอ

ตารางท 1 ภาวะโภชนาการของนกศกษาพยาบาลภาวะโภชนาการ n (%) Min-Max Mean SD

ดชนมวลกาย (kg/m2) 254 (100) 16.0-32.0 20.0 2.5ต�ากวาปกต 76 (30) - - -

ปกต 150 (59) - - -น�าหนกเกน 15 (5.9) - - -

อวน 13 (5.1) - - -ปรมาณไขมน (%) 255 (100) 11.3-41.7 24.3 5.1

ปกต 139 (54.5) - - -มาก 116 (45.5) - - -

เสนรอบวงเอว (cm) 255 (100) 56-98 66.7 6.7ปกต 247 (96.9) - - -มาก 8 (3.1) - - -

เสนรอบวงสะโพก (cm) 255 (100) 74-115 87.9 6.2เสนรอบวงเอว : สะโพก 255 (100) 0.67-0.91 0.76 0.04

ปกต 228 (89.4) - - -มาก 27 (10.6) - - -

ตารางท 2 ความสมพนธระหวางอาย ความรทางโภชนาการ ทศนคตตออาหาร พฤตกรรมการรบประทานอาหาร และ ภาวะโภชนาการของนกศกษาพยาบาล (n = 258)

ตวแปร 1 2 3 4 5 6 7 8 91. อาย 12. ความรโภชนาการ .333** 13. ทศนคตตออาหาร .243** .309** 1

4. พฤตกรรมรบประทานอาหาร -.213** .018 -.049 1ภาวะโภชนาการ

5. ดชนมวลกาย ( BMI ) .279** .020 .137* .076 16. ปรมาณไขมนสะสมในรางกาย .281** .012 .148* .024 .841** 17. เสนรอบวงเอว .323** -.039 .137* .076 .809** .732** 18. เสนรอบวงสะโพก .277** .066 .122 .084 .813** .712** .801** 19. เสนรอบวงเอวตอสะโพก .207** -.142* .077 .023 .350** .358** .689** .121 1

* p < .05 ** p < .01

Page 8: Journal of nursing science No.3ns.mahidol.ac.th/english/journal_NS/pdf/vol28/issue3/jongkonwan.pdfJ Nurs Sci Vol.28 No.3 Jul - Sep 2010 40 Journal of Nursing Science Nutritional Knowledge,

J Nurs Sci Vol.28 No.3 Jul - Sep 2010

Journal of Nursing Science 47

อาหารรบประทาน สวนในเรองการควบคมน�าหนก การศกษาครงนพบวา นกศกษาพยาบาลใชวธลดปรมาณอาหาร รอยละ 39.8 ซงอาจจะมผลกระทบตอภาวะโภชนาการของนกศกษาในระยะตอมา 2. ความรทางโภชนาการ ทศนคตตออาหาร และพฤตกรรมการรบประทานอาหาร พบวานกศกษาพยาบาลมความรทางโภชนาการโดยรวมอยในระดบปานกลาง คอคะแนนเตม 31 คะแนน มคะแนนเฉลย 20.8 คะแนน (รอยละ 67.2 ของคะแนนเตม) และมทศนคตตออาหารโดยรวมอยในระดบปานกลางเชนกน คอคะแนนเตม 24 คะแนน มคะแนนเฉลย18.6 คะแนน (รอยละ 77.6 ของคะแนนเตม) เมอเปรยบเทยบกบพฤตกรรมการรบประทานอาหาร พบวานกศกษาพยาบาลมพฤตกรรมการรบประทานอาหารโดยรวมไมเหมาะสม คอคะแนนเตม 60 คะแนน มคะแนนเฉลย 34.5 คะแนน ( รอยละ 57.4 ของคะแนนเตม ) โดยนกศกษามความรทางโภชนาการเกยวกบอาหารประเภท ไขมนนอยทสดเมอเทยบกบอาหารประเภทอน อาจเปนไปไดว าเวลาเรยนวชาโภชนาการตามทหลกสตรจดใหนกศกษายงมความร ความเขาใจเรองอาหารไขมนทม ไขมนสง/ต�า อาหารทมโคเลสเตอรอลหรออาหารทมไขมนไมอมตว/ไขมนอมตวไมเพยงพอ ส�าหรบทศนคตตออาหารการศกษาครงนพบวา นกศกษามทศนคตตออาหารทมแคลเซยมนอยทสดเมอเทยบกบอาหารประเภทอน อาจเปนไปไดวาผลการศกษาครงน พบกลมตวอยางไมแนใจวาการรบประทานผกกาดขาว เตาหเหลอง และถว จะชวยท�าใหเราไดรบแคลเซยมเพมขนหรอไม รอยละ 64.7 รอยละ 49.2 และรอยละ 47.3 ตามล�าดบ สวนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร พบวากลมตวอยางมพฤตกรรมการรบประทานอาหารทมโซเดยมเหมาะสมนอยทสดเมอเทยบกบอาหารประเภทอน อาจเปนไปไดวาผลการศกษาครงน พบกลมตวอยางรบประทานผกหรอผลไมทผานการหมกดอง รอยละ 82.9 รบประทานอาหารแปรรป เชน ไสกรอก หมหยอง กนเชยง รอยละ 80.6 รบประทานอาหารกงส�าเรจรป อาหารกระปอง รอยละ 79.1 รบประทานอาหารทใสผงชรส รอยละ 65.9 เพราะสวนใหญซออาหารส�าเรจรปรบประทาน รบประทานอาหารทมรสเคมจดเปนบางครง รอยละ 53.1 รบประทานอาหารเคมจดเปนประจ�า รอยละ 39.5 และยงเตมเครองปรงรสเวลาทรบประทานอาหาร รอยละ 42.6 สอดคลองกบการศกษาของ อาภาภรณ ค�าสมพล8 ทพบวา

นกศกษาพยาบาลมพฤตกรรมการรบประทานอาหารทเหมาะสมโดยรวมอยในระดบพอใช เพราะนกศกษาสวนใหญอยทหอพก ไมมเวลาปรงอาหาร จงซออาหารปรงส�าเรจรปมารบประทานเอง ท�าใหไมมโอกาสเลอกรบประทานอาหารไดอยางเหมาะสม ซง Pender เชอวาสงเหลานเปนปจจยสงเสรมการปฏบตพฤตกรรมสขภาพของบคคล 2 เชนเดยวกบผลการศกษาของจนตนา ยนพนธ 10 ทพบวาการรบร ถงประโยชนของการปฏบตพฤตกรรมอนามยทถกตอง มความสมพนธกบพฤตกรรมการดแลตนเองหรอพฤตกรรมสขภาพ 3. การประเมนภาวะโภชนาการ พบวานกศกษาพยาบาลมดชนมวลกายต�ากวาเกณฑปกตถงรอยละ 30 ของกลมตวอยางทงหมด ซงอาจเปนไปไดวาผลการศกษาครงนพบกลมตวอยางพยายามควบคมน�าหนกโดยวธลดปรมาณอาหารลง รอยละ 39.8 และมน�าหนกเกนเกณฑจนถงอวน รอยละ 11 โดยพบวานกศกษามปรมาณไขมนสะสมมากกวาเกณฑปกตถงรอยละ 45.5 สอดคลองกบการศกษาครงนทพบวากลมตวอยางมความรทางโภชนาการเกยวกบอาหารไขมนนอยทสดเมอเทยบกบอาหารประเภทอน และ มพฤตกรรมการรบประทานอาหารโดยรวมไมเหมาะสม จงสงผลใหนกศกษามความเสยงตอภาวะโภชนาการเกน จากการศกษาของศรสดา วงศวเศษกล11 พบวา ปจจยทมความสมพนธกบภาวะโภชนาการ ไดแก เพศ ภาวะอวนในบดามารดา ความเชอดานโภชนาการ แรงจงใจดานโภชนาการ และบรรทดฐานดานโภชนาการของบคคลตนแบบ ดงนนหนวยงานทเกยวของควรมมาตรการในการสรางความเชอและแรงจงใจดานการรบประทานอาหาร และการออกก�าลงกายทถกตองเหมาะสม และเฝาระวงภาวะดงกลาวอยางตอเนอง ซงจะลดโอกาสเสยงตอภาวะโภชนาการเกนและภาวะอวนได จากการศกษาของนกล ตะบนพงศ 12 พบวาในการวางแผนสงเสรมสขภาพนกศกษามหาวทยาลยนน จ�าเปนทบคลากรผเกยวของตองมขอมลพนฐานเกยวกบสขภาพและพฤตกรรมสขภาพทนกศกษาปฏบตอย โดยพบวา นกศกษามคะแนนเฉลยเกยวกบพฤตกรรมสขภาพในดานการดแลตนเอง การออกก�าลงกาย การพกผอน และการรบประทานอาหารอยระดบปานกลางคอนไปทางต�า โดยปฏบตพฤตกรรมสขภาพเปนประจ�าคอนขางนอย หากไมมมาตรการสงเสรมสขภาพของนกศกษาอยางตอเนอง แนวโนมภาวะสขภาพดของนกศกษา

Page 9: Journal of nursing science No.3ns.mahidol.ac.th/english/journal_NS/pdf/vol28/issue3/jongkonwan.pdfJ Nurs Sci Vol.28 No.3 Jul - Sep 2010 40 Journal of Nursing Science Nutritional Knowledge,

J Nurs Sci Vol.28 No.3 Jul - Sep 2010

Journal of Nursing Science48

อาจลดระดบลง และมความเจบปวยตางๆ ตามมา12 ซงการทนกศกษาปฏบตพฤตกรรมสขภาพเปนประจ�าคอนขางนอย เนองจากวยนเปนวยแหงการเรยนรและแสวงหาคานยมทจะยดถอปฏบตโดยมเพอนเปนบคคลส�าคญ13 ดงนนการทจะปฏบตกจกรรมใดเปนประจ�าทกวนในขณะทตองเรยนรสงตางๆ มากมาย และเพอนๆ สวนหนงไมไดปฏบต จงเปนเรองทกระท�าไดยาก นอกจากนอาจเปนไปไดวามอปสรรคหรอรบรถงอปสรรคตางๆ ซง Pender 1 เชอวาเปนปจจยหนงทมผลตอการตดสนใจปฏบตพฤตกรรมเพอสงเสรมสขภาพ

จากการศกษาของ นกล ตะบนพงศ 12 พบวานกศกษาสวนใหญอาศยอยในหอพก จงมขอจ�ากดดานสงแวดลอมและความเปนสวนตว ท�าใหไมสามารถปฏบตพฤตกรรมสขภาพเปนประจ�าได และการเรยนระดบอดมศกษามขอจ�ากดดานเวลา นกศกษาตองคร�าเครงกบการเรยนท�าใหไมมเวลา ออกก�าลงกาย ซงสอดคลองกบการศกษาของ Griffin KW et al.14

ทพบวาการคร�าเครงกบการเรยนนานๆ มความสมพนธกบการทนกศกษาปฏบตพฤตกรรมสขภาพโดยรวมลดลง 4. ความสมพนธระหวางอาย ความรทางโภชนาการ ทศนคตตออาหาร พฤตกรรมการรบประทานอาหาร และภาวะโภชนาการของนกศกษาพยาบาล พบวา อายมความสมพนธ เชงบวกกบความรทางโภชนาการ ทศนคตตออาหาร ภาวะโภชนาการในดานดชนมวลกาย ปรมาณไขมนสะสมในรางกาย เสนรอบวงเอว เสนรอบวงสะโพก สดสวนเสนรอบวงเอวตอสะโพก แตมความสมพนธเชงลบกบพฤตกรรมการรบประทานอาหารอยางมนยส�าคญทางสถต (p< .01) โดยการศกษาครงนพบวา กล มตวอยางหลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑตมอายเฉลย 20.72 ป หลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑตมอายเฉลย 22.8 ป มความร ทางโภชนาการและมทศนคตตออาหารโดยรวมอยในระดบ ปานกลาง ซงแตกตางกบการศกษาของชฎาการณ อนนท 15

ซงศกษาในกลมพยาบาลวชาชพ พบวากลมตวอยางมความรทางโภชนาการคอนขางด อาจเปนไปไดวาการศกษาครงนท�าในกลมนกศกษาซงสวนใหญ (รอยละ 84.9) เปนนกศกษาในระดบปรญญาตรยงมความรทางโภชนาการไมดพอเมอเทยบกบพยาบาลวชาชพ อยางไรกตามถงแมวานกศกษาจะมความรทางโภชนาการในระดบปานกลาง แตพบวามพฤตกรรมการรบประทานอาหารไมเหมาะสม อาจเนองจากวถการด�าเนนชวตประจ�าวนของนกศกษาสวนใหญอยหอพกไมคอยมเวลาปรงอาหารหรอเลอกอาหารทถกหลก

โภชนาการรบประทาน เพราะตองเรงรบไปเรยน และมรายงานหรอมกจกรรมกลมทตองรวมท�าหลายอยาง สวนผลการศกษาทพบวา อายมความสมพนธกบความรทางโภชนาการอาจเปนไปไดวานกศกษาทมอายเพมขน ศกษาในระดบสงขน ท�าใหมความรทางโภชนาการมากขน และมประสบการณในการใหค�าแนะน�าเกยวกบภาวะโภชนาการกบผปวยและญาต ทงในชวงทก�าลงศกษาและชวงทท�างานเปนพยาบาลวชาชพ และพบวาความรทางโภชนาการมความสมพนธเชงบวกกบทศนคตตออาหาร ซงสอดคลองกบทฤษฎความสมพนธระหวางความรและทศนคต นอกจากนความรทางโภชนาการมความสมพนธเชงลบกบสดสวนเสนรอบวงเอวกบสะโพก อาจเปนไปไดวากลมตวอยางสวนใหญ (รอยละ 89.4) มสดสวนเสนรอบวงเอวตอสะโพกอยในเกณฑปกต โดยนกศกษาทมความรทางโภชนาการและทศนคตตออาหารด นาจะสามารถควบคมน�าหนกตวใหอย ในเกณฑปกต เพอใหรางกายสมสวน ไมเกดปญหาภาวะโภชนาการเกน จงท�าใหผลการศกษาครงนพบสดสวนเสนรอบวงเอวตอสะโพกของกลมตวอยางสวนใหญอยในเกณฑปกต

ขอเสนอแนะ 1. บทบาทอาจารยผสอน ควรเพมพนความรทางโภชนาการเกยวกบอาหารประเภทไขมน สรางทศนคต ตออาหารทมแคลเซยมใหชดเจนขน และสงเสรมพฤตกรรมการรบประทานอาหารใหเหมาะสมมากขน โดยเฉพาะอาหารทมโซเดยมเปนสวนประกอบ เนนใหนกศกษาเขาใจผลกระทบตอภาวะโภชนาการทงในกลมทมคาดชนมวลกายต�ากวาเกณฑ และกลมทเสยงตอภาวะโภชนาการเกน หรอมภาวะอวน สรางแรงจงใจใหนกศกษามการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพอยางตอเนอง เนนการปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร สงเสรมการออกก�าลงกาย และมการประเมนภาวะโภชนาการของนกศกษาเปนระยะ 2. การปฏบตการพยาบาล เนนใหนกศกษาเหนความส�าคญของการมความร ทางโภชนาการทเพยงพอ เพอไปแนะน�าผ รบบรการใหปรบเปลยนพฤตกรรมการ รบประทานอาหารใหเหมาะสม ซงจะชวยสรางเสรม สขภาพรางกายใหแขงแรง ปองกนการเกดโรคหรอ ภาวะแทรกซอนจากโรคตางๆ ได

Page 10: Journal of nursing science No.3ns.mahidol.ac.th/english/journal_NS/pdf/vol28/issue3/jongkonwan.pdfJ Nurs Sci Vol.28 No.3 Jul - Sep 2010 40 Journal of Nursing Science Nutritional Knowledge,

J Nurs Sci Vol.28 No.3 Jul - Sep 2010

Journal of Nursing Science 49

3. การท�าวจย ควรน�าผลการวจยไปปรบใชกบกลมตวอยางอน เชน เจาหนาทคณะพยาบาลศาสตร โดยเพมการประเมนเรองการออกก�าลงกาย เพอลดปจจยเสยงของการเกดปญหาภาวะโภชนาการ ซงจะท�าใหเกดปญหาสขภาพอนตามมา

เอกสำรอำงอง1. กรมอนามย. รายงานการเฝาระวงเกยวกบพฤตกรรม

บรโภคอาหารของประชาชน กองสขศกษา กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข, 2546.

2. Pender NJ. Health promotion in nursing practice. 3nded.Stanford: Appleton& Lange; 1996.

3. Polit , O., & Beck. Nursing research: Principle and methods. (7ed) Philadelphia: J.B. Lippincott; 2004.

4. World Health Organization. Physical status: the use and interpretation of Anthropometry. Technical Reports Series, Geneva; 1995: 854.

5. Choo,V. WHO reassesses appropriate body–mass index for Asia Population. The Lancet 2002; 20: 360(9328): 235.

6. นพวรรณ เปยซอ พรรณพไล ศรอาภรณ โยทะกา พรรคพงศ และคณะ. ความรทางโภชนาการ ทศนคตเกยวกบอาหาร พฤตกรรมการรบประทานอาหาร ภาวะโภชนาการของนกศกษาพยาบาลและอาจารยพยาบาลในสถาบนพยาบาลตางๆ (รายงานการวจย) กรงเทพฯ; 2549.

7. Bloom BS. Handbook on formative and summative evaluation learning. New York: Megraw–Hill; 1971.

8. อาภาภรณ ค�ากมพล. การบรโภคอาหารของนกศกษาพยาบาลทหอพกในหอพกพยาบาล มหาวทยาลยเชยงใหม. (วทยานพนธ) เชยงใหม: มหาวทยาลยเชยงใหม; 2546. 57 หนา.

9. ธนากร ทองประยร. พฤตกรรมการบรโภคอาหารของนสตนกศกษาระดบปรญญาตร มหาวทยาลยของรฐ: ศกษาเฉพาะกรงเทพมหานคร. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามค�าแหง; 2546.

10. จนตนา ยนพนธ. ปจจยทสมพนธกบพฤตกรรมการดแลตนเองดานสขภาพจตของประชาชนไทยภาคกลาง. Compendium of projects in psychological and behavioral factors on the promotion of health. Project management support. (บทคดยอ) กรงเทพฯ: โรงพมพสามเจรญพาณชยจ�ากด; 1992-1993: 60-61.

11. ศรสดา วงศวเศษกล. ความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคล และปจจยดานพฤตกรรมการปฏบตเพอสขภาพกบภาวะโภชนาการของนกเรยนชนประถมปท 5-6 ในโรงเรยนสงกดกรงเทพมหานคร. (วทยานพนธ) กรงเทพฯ: มหาวทยาลยมหดล; 2540. 144 หนา.

12. นกล ตะบนพงศ เพลนพศ ฐานวฒนานนท และนตยา ตากวรยะนนท. การรบรภาวะสขภาพและพฤตกรรมสขภาพของนกศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร. สงขลานครนทรเวชสาร 2537; 12(3): 117-126.

13. Whaley LF, Wong DL. Essentials of pediatric nursing . 4th ed. St. Louis: Mosby, 1993; 445–502.

14. Griffin KW, Friend R, Eitel P, Lobel M. Effects of environmental demands, stress & mood on health practices. J Behav Med 1993; 16(6): 643-661.

15. ชฎากานต อนนท. ความรทางโภชนการและการบรโภคของพยาบาลวชาชพ. (วทยานพนธ) เชยงใหม: มหาวทยาลยเชยงใหม; 2545. 58 หนา.