ΠΑΝΑΓΙΑ ΠΡΟΥΣΙΩΤΙΣΣΑΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ

Ὑπό Ἐπισκόπου Ἰερεμίου, Μητροπολίτου Ἱ. Μ. Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως

«Εἰς πόλιν ἤ εἰς Ρούμελην, ὅπου περιπατήσεις, παντοῦ ἀκούεις ὄνομα τό τῆς Προυσιωτίσσης»

(Ἆσμα τοῦ εὐσεβοῦς λαοῦ)

Kυριακή 17 Ἰουλίου 2011

Ἁγ. Πατέρων Δ´ Οἰκουμ. Συνόδου, ἁγ. Μαρίνης

Ἀπολυτίκιον Παναγίας Προυσιωτίσσης

Ἦχος α´

Τῆς Ἑλλάδος ἁπάσης Σύ προΐστασαι πρόμαχοςκαί τερατουργός ἐξαισίων τῇ ἐκ Προύσσης εἰκόνιΣου. Πανάχραντε Παρθένε Μαριάμ καί γάρ φω-τίζεις ἐν τάχει τούς τυφλούς δεινούς τε ἀπελαύ-νεις δαίμονας· καί παραλύτους δέ συσφίγγεις,Ἀγαθή, κρημνῶν τε σῴζεις καί πάσης βλάβηςτούς Σοί προσφεύγοντας. Δόξα τῷ Σῷ ἀσπόρῳ το-κετῷ, δόξα τῷ Σέ θαυμαστώσαντι, δόξα τῷ ἐνερ-γοῦντι διά Σοῦ τοιαῦτα θαύματα.

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ

41. Η ΙΣΟΤΙΜΙΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ ΣΤΗΝ ΠΡΟΠΤΩΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

Στό προηγούμενο κήρυγμα, ἀδελφοί μου χριστιανοί, σᾶς μίλησα γιά τήν δημιουργίατοῦ ἄνδρα καί τῆς γυναίκας. Σήμερα θέλω νά σᾶς πῶ ὅτι τά δύο αὐτά φύλα εἶναι ἰσό-τιμα μεταξύ τους. Γιά τήν ἰσοτιμία λοιπόν τῶν δύο φύλων θά σᾶς μιλήσω στό σημερινόμου κήρυγμα καί παρακαλῶ πολύ νά τό προσέξετε.

1. Στήν Ἐκκλησία μας, ἀδελφοί, χωρίζουμε τά πράγματα σέ τρεῖς μεγάλες περιό-

2

δους: Πρῶτον, στήν προπτωτική περίοδο· δεύτερον, στήν πτωτική· καί τρίτον, στήνἀνορθωτική, τήν λυτρωτική περίοδο. Καταλαβαίνετε, νομίζω, αὐτό πού λέγω. Ὁἄνθρωπος δημιουργήθηκε ἀπό τόν Θεό καί τοποθετήθηκε στόν παράδεισο· αὐτή εἶναιἡ προπτωτική περίοδος: ἡ ζωή τοῦ ἀνθρώπου στόν παράδεισο. Ἀλλά ἔγινε ἡ θλιβερήπτώση, τό ὅτι ἁμάρτησαν δηλαδή οἱ πρωτόπλαστοι. Καί ἔχουμε λοιπόν μετά ἀπόαὐτό τό θλιβερό γεγονός τήν ἔξοδο τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τόν παράδεισο· αὐτή εἶναι ἡπτωτική περίοδος. Ἀλλά ἦλθε ὁ Ἰησοῦς Χριστός, πού γεννήθηκε ἀπό τήν Παναγίαμας, καί μᾶς ἔσωσε ἀπό τήν πτώση καί μᾶς ἐπανέφερε στήν πρώτη κατάσταση, τήνπαραδείσια.

2. Στό σημερινό μου κήρυγμα, γιά τήν ἰσοτιμία τῶν δύο φύλων θέλω νά σᾶς ἀπο-δείξω ὅτι στήν πρώτη περίοδο, τήν προπτωτική, τά δύο φύλα ἦταν ἰσότιμα. Μέ τήνπτώση ὅμως χάλασε αὐτή ἡ ἰσοτιμία καί ἡ ἁρμονία τῆς σχέσεως τῶν δύο φύλων καίἔχουμε ὑποταγή τῆς γυναίκας στόν ἄνδρα ἤ καί ὑποταγή τοῦ ἄνδρα στήν γυναίκα.Ἀλλά χαρεῖτε, χριστιανοί, γιατί ἦλθε ὁ Χριστός «ἅγιος καί πνευματικός στήν γῆ νάπερπατήσει καί νά μᾶς καλοκαρδίσει», ὅπως μᾶς τό τραγουδᾶνε τά παιδιά στά κά-λαντά τους. Μέ τόν ἐρχομό τοῦ Χριστοῦ ἔχουμε πάλι τήν ἰσοτιμία τῶν δύο φύλων,ὅπως ἦταν στόν παράδεισο.

Α ΠΡΟΠΤΩΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

3. Πραγματικά, στήν παραδείσια ἐποχή ἔχουμε ἰσοτιμία τοῦ ἄνδρα καί τῆς γυναί-κας. (α) Αὐτή ἡ ἰσοτιμία φαίνεται πρῶτα-πρῶτα ἀπό τήν ὀνομασία τους. Ὅταν ὁἈδάμ εἶδε γιά πρώτη φορά μπροστά του τήν γυναίκα, ξέσπασε σ᾽ ἕνα τραγούδι σ᾽αὐτήν καί εἶπε: «Αὐτή εἶναι κόκκαλο ἀπό τά κόκκαλά μου καί σάρκα ἀπό τήν σάρκαμου. Αὐτή θά ὀνομαστεῖ γυναίκα, γιατί πάρθηκε ἀπό τόν ἄνδρα» (Γεν. 2,23). Αὐτότόν λόγο τοῦ Ἀδάμ ἐμεῖς πού μιλᾶμε ἑλληνικά δέν μποροῦμε νά τόν καταλάβουμε,γιατί ἡ Παλαιά Διαθήκη γράφτηκε πρωτοτύπως στήν ἑβραϊκή γλώσσα. Στήν γλώσσααὐτή ὁ ἄνδρας λέγεται «ἴς». Καί ὅταν λοιπόν ὁ Ἀδάμ εἶδε μπροστά του τήν γυναίκα,εἶπε ὅτι «αὐτή πρέπει νά ὀνομάζεται “ἰσά”, γιατί βγῆκε ἀπό τόν “ἴς”», δηλαδή ἀπ᾽αὐτόν. Στά ἑλληνικά κανονικά ἡ γυναίκα πρέπει νά ὀνομάζεται «ἀνδρίς», γιατί βγῆκεἀπό τόν «ἄνδρα». (β) Ἀλλά αὐτή ἡ ἰσοτιμία τῶν δύο φύλων φαίνεται, δεύτερον, ἀπότό ὅτι ἡ γυναίκα καλεῖται «βοηθός» τοῦ ἄνδρα. «Ποιήσωμεν αὐτῷ (δηλαδή γιά τόνἄνδρα Ἀδάμ) βοηθόν κατ᾽ αὐτόν», εἶπε ὁ Θεός δημιουργώντας τήν γυναίκα (Γεν.2,18). Ἀλλά βοηθοί τοῦ ἄνδρα εἶναι καί τά ζῶα. Ἡ γυναίκα ὅμως δέν εἶναι ἁπλῶςβοηθός τοῦ ἄνδρα, ἀλλά βοηθός «ὅμοιος» μέ αὐτόν. «Τῷ δέ Ἀδάμ οὐχ εὑρέθη βοηθόςὅμοιος αὐτῷ», λέγει ἡ Γένεση πρίν ἀπό τήν δημιουργία τῆς γυναίκας (Γεν. 2,20).Ὥστε λοιπόν, ὅπως τό λέγει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ἡ γυναίκα εἶναι ἰσότιμοςμέ τόν ἄνδρα καί διότι εἶναι «βοηθός» του, ἀλλά καί διότι εἶναι βοηθός του «κατ᾽αὐτόν», δηλαδή, ὅμοια μέ αὐτόν. Λέγει ἐπί λέξει ὁ ἱερός πατήρ: «Οὐχ ἁπλῶς βοηθός,

3

ἀλλά κατ᾽ αὐτόν, πάλιν τό ὁμότιμον δηλῶν».1 (γ) Ἀλλά καί ἐκεῖνο πάλι πού εἶπε ὁἈδάμ στήν γυναίκα ὅτι αὐτή εἶναι τό «ὀστοῦν» του καί αὐτό πάλι δεικνύει τήν ἰσοτιμίατοῦ ἄνδρα καί τῆς γυναίκας, γιατί ἡ ἔκφραση τό «ὀστοῦν» μου σέ πολλές σημιτικέςδιαλέκτους χρησιμοποιεῖται ἀντί τοῦ «ἐγώ». Γιά τά ζῶα ὁ Ἀδάμ δέν θά μποροῦσεποτέ νά πεῖ ὅτι εἶναι «ὀστοῦν ἐκ τῶν ὀστέων του καί σάρξ ἐκ τῆς σαρκός του», γιατίτά ζῶα δέν εἶναι ὅμοια μέ τόν ἄνθρωπο. (δ) Ἕνα ἄλλο λόγο πού λέγει ἡ Ἁγία Γραφήγιά τήν ἰσοτιμία τοῦ ἄνδρα καί τῆς γυναίκας εἶναι ὅτι ἔχουν καί οἱ δυό τόν ἴδιο δημι-ουργό. Σᾶς ὑπενθυμίζω, ἀγαπητοί μου, αὐτό πού ἔλεγα στό προηγούμενο κήρυγμάμου, ὅτι στήν ἐποχή τοῦ προφήτου Μαλαχίου διαπληκτίζονταν τά ἀνδρόγυνα καί χώ-ριζαν. Καί ὁ προφήτης Μαλαχίας, ἐπεμβαίνοντας γιά τήν ἐπανασύνδεσή τους, τούςἔλεγε μεταξύ τῶν ἄλλων αὐτό πού σᾶς εἶπα: ὅτι δέν πρέπει νά διαπληκτίζονται καίνά χωρίζουν, γιατί ἔχουν καί οἱ δυό τους τόν ἴδιο δημιουργό. Ἔλεγε γιά τήν γυναίκα:«Οὐκ ἄλλος ἐποίησε καί ὑπόλειμμα πνεύματος αὐτοῦ» (Μαλ. 2,15). «Οὐκ ἄλλοςἐποίησε»! Δηλαδή, δέν ἔκανε ἄλλος Θεός τόν ἄνδρα καί ἄλλος Θεός τήν γυναίκα. Καίεἶναι πράγματι ὁ λόγος αὐτός δυνατό ἐπιχείρημα ὅτι τά δύο φύλα, ὁ ἄνδρας καί ἡ γυ-ναίκα, εἶναι ἰσότιμα. Ἀλλά καί ὁ ἄλλος λόγος τοῦ προφήτου, πού ἑρμηνεύσαμε στόπροηγούμενο κήρυγμα, εἶναι καί αὐτός πολύ δυνατός περί τῆς ἰσοτιμίας τῶν δύοφύλων: «Καί ὑπόλειμμα πνεύματος αὐτοῦ»! Μέ τό ἴδιο φύσημα – αὐτό σημαίνει τό«πνεῦμα», πού λέγει ὁ προφήτης ἐδῶ – μέ τό ἴδιο φύσημα, λέγω, τοῦ Θεοῦ (βλ. Γεν.2,7) ἔγινε καί ὁ ἄνδρας καί ἡ γυναίκα. Μέ τό μισό φύσημα ἔγινε ὁ ἄνδρας καί μέ τόἄλλο μισό – «ὑπόλειμμα πνεύματος αὐτοῦ», ὅπως λέγει ὁ προφήτης ἐδῶ – ἔγινε ἡγυναίκα. Καί βεβαίως ἔτσι εἶναι. Γιατί, χριστιανοί μου, πρέπει νά γνωρίζουμε ὅτι ὁΘεός στήν ἀρχή ἐδημιούργησε τόν «ἄνθρωπο» γενικά, λέξη πού ἐκφράζει καί τόνἄνδρα καί τήν γυναίκα, καί ἔπειτα τόν ἔτεμε καί τόν διαχώρισε σέ δύο φύλα, ἄνδρακαί γυναίκα. Αὐτό σημαίνει βαθειά ὁ λόγος τῆς Ἁγίας Γραφῆς «ἐποίησεν ὁ Θεός τόνἄνθρωπον... ἄρσεν καί θῆλυ ἐποίησεν αὐτούς» (Γεν. 1,27)! Ἀλλά θά συνεχίσουμε γιάτό σπουδαῖο αὐτό θέμα στό ἑπόμενο κήρυγμά μας.

Μέ πολλές εὐχές† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας

1. Παραθέτουμε ὅλη τήν περικοπή τοῦ ἱεροῦ πατέρα: «Οὐχ ἁπλῶς βοηθόν, ἀλλά “κατ᾽ αὐτόν”, πάλιντό ὁμότιμον δηλῶν. Ἐπειδή γάρ πολλήν εἰς τήν τῆς ζωῆς ἡμῶν χρείαν τά ἄλογα τήν τῆς βοηθείαςεἰσήγαγε κοινωνίαν, ἵνα μή τῶν δούλων νομίσῃς εἶναι καί τήν γυναῖκα, ὅρα πῶς ποιεῖ τήν διάκρισιν φα-νεράν. “Ἤγαγε τά θηρία”, φησίν, “ἐνώπιον τοῦ Ἀδάμ, καί οὐχ εὑρέθη βοηθός ὅμοιος αὐτῷ κατ᾽ αὐτόν.Τί οὖν; Ὁ ἵππος οὐ βοηθός, συμπαραταττόμενος ἐν τοῖς πολέμοις; Ὁ βοῦς οὐ βοηθός, ἄροτρον ἕλκωνκαί συγκάμνων ἡμῖν ἐν ταῖς τῶν σπερμάτων καταβολαῖς; Ὄνος καί ἡμίονος οὐ βοηθοί, πρός τήν τῶνἀγωγίμων ἡμῖν συμπράττοντες μετακομιδήν; Ἀλλ᾽ ἵνα μή τοῦτο λέγῃς, διά τοῦτο ἀκριβῆ ποιεῖται τήνδιαίρεσιν. Οὐδέ γάρ εἶπεν ἁπλῶς, ὅτι οὐχ εὑρέθη αὐτῷ βοηθός, ἀλλ᾽ ὅτι οὐχ εὑρέθη αὐτῷ βοηθός ὅμοιοςαὐτῷ. Οὕτω καί ἐνταῦθα, “ποιήσωμεν αὐτῷ βοηθόν”, οὐχ ἁπλῶς, ἀλλά “ποιήσωμεν αὐτῷ βοηθόν κατ᾽αὐτόν”, εἶπε» (Εἰς τήν Γένεσιν Λόγος Δ , εἰς ΑΑΠ 52,659 BC).

4

ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΙΕΡΕΙΣ

ΤΗΣ ΚΑΘ’ ΗΜΑΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ

Ἐν Δημητσάνῃ τῇ 16ῃ Ἰουλίου 2011

Ἀγαπητοί μου συλλειτουργοί πατέρες καί ἀδελφοί,

1. Μέ τήν παρούσα μου Ἐγκύκλιο πρός σᾶς θέλω νά σᾶς ἀναγγείλω μέ χαρά ἕνα μεγάλογεγονός στήν Ἑλλαδική μας Ἐκκλησία. Τό γεγονός αὐτό προσωπικά μέ εὔφρανε καί μέχαροποίησε πολύ καί σᾶς τό ἀναγγέλλω γιά νά χαρεῖτε καί ἐσεῖς. Τό γεγονός εἶναι ὅτι τόἔργο τοῦ Μακαριστοῦ Διδασκάλου τῆς Θεολογίας Παναγιώτου Τρεμπέλα «Η ΚΑΙΝΗΔΙΑΘΗΚΗ ΜΕΤΑ ΣΥΝΤΟΜΟΥ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ», πού ἐκπονήθηκε ἀπό τόν ΜακαριστόΚαθηγητή πρό πολλῶν - πολλῶν ἐτῶν, ἀποδόθηκε τώρα προσφάτως στήν σύγχρονη γλώσσακαί ἔτσι θά εἶναι προσιτό στήν σύγχρονη γενεά.

Σέ μᾶς, ὅσους κατοικοῦμε αὐτή τήν εὐλογημένη γωνιά τῆς πατρίδος μας, πού λέγεταιΓορτυνία, πρέπει νά χτυπᾶ ἰδιαίτερα ἡ καρδιά μας καί νά συγκινούμεθα καί νά καυχόμεθακαύχηση ἱερή, ὅταν ἀκοῦμε τό ὄνομα Παναγιώτης Τρεμπέλας, γιατί εἶναι ἰδικός μας ὁἐκκλησιαστικός αὐτός ἄνδρας, στά δικά μας χώματα γεννήθηκε. Κατάγεται ἀπό τήν Στε-μνίτσα. Ἡ γῆ αὐτή ὁμοίως, τό χωριό Μελισσόπετρα, ἐγέννησε καί τόν ἄλλο μεγάλον ἅγιοΠατέρα, τόν Ἀρχιμ. Εὐσέβιο Ματθιόπουλο. Προχθές τό βραδυνό πηγαίνοντας στό Ράφτηγιά μιά λειτουργική καί ποιμαντική διακονία, περνώντας ἀπό τήν Μελισσόπετρα ἔνοιωσαἀνάγκη τῆς καρδιᾶς μου νά σταθῶ ἔξω ἀπό τό σπίτι ποῦ ἐγεννήθη καί ἐμεγάλωσε ὁ ἱερόςαὐτός Πατήρ, νά φορέσω τά ἀναγκαῖα ἀρχιερατικά ἄμφια καί νά ψάλω Τρισάγιο ὑπέρ τῆςψυχῆς του, διά νά λάβω τήν εὐχή Του. Πρέπει νά τό γνωρίζουμε αὐτό, πατέρες μου καί νάτό λέγουμε εὐγνωμόνως: Αὐτοί οἱ δυό ἦταν πού ἀναγέννησαν τήν πατρίδα μας πνευματικά·ὁ πατήρ Εὐσέβιος ὁ Ματθιόπουλος καί ὁ Καθηγητής Παναγιώτης Τρεμπέλας, ὅπως στήνδούλη πατρίδα πάλι εἴχαμε τόν ἅγιο Κοσμᾶ τόν Αἰτωλό. Γι᾽ αὐτό καί σᾶς παρακαλῶ σέκάθε Θεία Λειτουργία, στήν Πρόθεση ἤ μετά τήν Ἁγία Ἀναφορά, νά μνημονεύετε ὑπέρ ἀνα-παύσεως Εὐσεβίου Ἱερομονάχου καί Παναγιώτου, Διδασκάλου τῶν Ἱερῶν Γραμμάτων.Μαζί μέ αὐτούς νά μνημονεύετε καί Γερβασίου Ἱερομονάχου, ἰδικοῦ μας πάλι καί αὐτοῦ,ἀπό τήν Νυμφασία Γορτυνίας, τοῦ μεγάλου ἐκείνου πνευματικοῦ πατρός καί ἱεροκήρυκος,πού τό κήρυγμά του ἔσειε τήν πόλη τῶν Πατρῶν. Βλέπετε, πατέρες μου, τί μεγάλους καίἱερούς ἄνδρες ἐγέννησε ἡ γῆ μας αὐτή; Γι᾽ αὐτό καί δέν θά ἐπιτρέψουμε, ὄχι δέν θά τό ἐπι-τρέψουμε, νά μᾶς τήν μολύνουν νεώτερα ρεύματα ἀθρήσκων καί ἀπάτριδων ἀνθρώπων. Τάράσα μας θά τά κάνουμε φλάμπουρο ἀγῶνος καί θά ὑψώσουμε τά λάβαρά μας, γιά νά κρα-τήσουμε καί νά παραδώσουμε στά παιδιά μας καθαρή τήν πίστη μας καί τά ἔθιμά μας,ὅπως μᾶς τά παρέδωσαν οἱ Πατέρες μας καί Διδάσκαλοί μας.

5

2. Χαρεῖτε λοιπόν, πατέρες καί ἀδελφοί, εὐλογημένοι λειτουργοί τοῦ ἱεροῦ Θυσιαστηρίου,χαρεῖτε, λέγω, γιά τήν μεταγλώττιση στήν σύγχρονη ἔκφραση τῆς ἐργασίας τοῦ Μακαρι-στοῦ Διδασκάλου Παναγιώτου Τρεμπέλα «Η ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ ΜΕΤΑ ΣΥΝΤΟΜΟΥΕΡΜΗΝΕΙΑΣ».

Διά τῆς παρούσης Ἐγκυκλίου μου ἐντέλλομαι ὡς Ἐπίσκοπος τό βιβλίο αὐτό νά εὑρί-σκεται σέ ὅλες τίς ἐνορίες τῆς Μητροπόλεώς μας. Κάθε Ἱερεύς ὑποχρεοῦται, μέ ἔξοδα τοῦἹεροῦ Ναοῦ, νά πάρει δύο ἀντίτυπα. Ἤδη παρήγγειλα στήν Ἀδελφότητα τοῦ Σωτῆρος καίθά μᾶς ἔρθουν σύντομα 200 ἀντίτυπα. Ἕκαστο βιβλίο τιμᾶται 17 εὐρώ.

Τό ἕνα ἀντίτυπο ἀπο τά δύο πού θά πάρετε θά εὑρίσκεται σέ περιποιοῦσα θέση στό Ἱερότῶν Ναῶν σας. Τό ἄλλο ἀντίτυπο θά τό πάρετε στήν οἰκία σας καί θά μελετᾶτε καθημερινῶςἀπό αὐτό, ἀπό τήν ἀρχή μέ σειρά ἕνα τεμάχιο. Προσέχετε, γιατί πρόκειται γιά τόν λόγοτοῦ Θεοῦ. Θά σᾶς ἐρωτῶ, ὅταν συναντώμεθα, σέ ποιό σημεῖο εἶστε στήν μελέτη τῆς ΚαινῆςΔιαθήκης. Τί ποιμαντική ἐργασία θά κάνεις ἱερέα μου, τί τέλος πάντων παπᾶς εἶσαι, ἄν δένμελετᾶς συχνά τόν λόγο τοῦ Θεοῦ;

Τό ἀντίτυπο «Η ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ ΜΕ ΣΥΝΤΟΜΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ», πού θά ἔχετεστήν Ἐκκλησία, θέλω νά τό χρησιμοποιεῖτε ὡς ἑξῆς: Ἐπειδή διά τίς ἑορτές καί πανηγύρειςδέν σᾶς ἀποστέλλω κήρυγμα, μπορεῖτε, καί παρακαλῶ νά τό κάνετε, νά βρίσκετε τήν με-τάφραση τοῦ ἀναγνωσθέντος ἀποστολικοῦ ἀναγνώσματος καί πρίν ἀπό τήν ἀπόλυση νά τήνδιαβάζετε ἀργά καί καθαρά στόν λαό. Νά λέτε ὅμως στήν ἀρχή ἕνα σύντομο προλογικό σάνκαί αὐτό: «Στήν Θεία Λειτουργία, χριστιανοί μου, διαβάζονται δυό ἀναγνώσματα· τό ἕναἀνάγνωσμα εἶναι τό εὐαγγελικό καί τό ἄλλο ἀνάγνωσμα εἶναι τό ἀποστολικό. Δύσκολοςἦταν ὁ Ἀπόστολος σήμερα καί δέν τόν ἐννοήσαμε, γι᾽ αὐτό καί θά σᾶς τόν πῶ μέ ἁπλᾶλόγια. Ἀκοῦστε πῶς ἀποδίδει ἁπλᾶ καί κατανοητά τήν σημερινή ἀποστολική περικοπή ὁΚαθηγητής Παναγιώτης Τρεμπέλας, πού εἶναι δικός μας, γιατί καταγόταν ἀπό τήν Στε-μνίτσα». Καί ἀρχίζετε τήν ἀνάγνωση τῆς περικοπῆς.

3. Χαρακτήρισα στήν ἀρχή τήν ἔκδοση τοῦ ἔργου γιά τό ὁποῖο μιλᾶμε ὡς «μεγάλο γε-γονός». Στήν σημερινή μας βέβαια ἐποχή, τήν ὑλόφρονα ἐποχή, ἄλλα ἔργα ἐκτιμοῦνται ὡςμεγάλα καί ὄχι ἡ ἐργασία στόν λόγο τοῦ Θεοῦ. Φτάσαμε καί σ᾽ αὐτό τό χάλι, ὥστε νά θε-ωροῦν πετυχημένο τόν Ἐπίσκοπο ἐκεῖνον πού ἔχει στήν Μητρόπολή του κοινωνικό καί φι-λανθρωπικό ἔργο καί ἄς εἶναι ἡ Μητρόπολη αὐτή ἀκατήχητη καί ἄς μήν μελετοῦν οἱχριστιανοί της τόν λόγο τοῦ Θεοῦ. Ὄχι, πατέρες μου. Προσωπικά πιστεύω ὅτι, ἄν ὡς Ἐπί-σκοπος δέν δημιουργήσω ἔρωτα Θεοῦ στήν ἐπαρχία πού διακονῶ, ἄν δέν κάνω τούς ἀνθρώ-πους τῆς ἐπαρχίας αὐτῆς νά θεωρήσουν ὡς ἀνάγκη τους τήν προσευχή καί τήν μελέτη τοῦλόγου τοῦ Θεοῦ, ἄν δέν βάλω τό ἅγιο Εὐαγγέλιο σ᾽ ὅλα τά σπίτια, εἶμαι ἀποτυχημένοςἘπίσκοπος.

Τό ἔργο «Η ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ ΜΕ ΣΥΝΤΟΜΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ» τοῦ ΜακαριστοῦΚαθηγητοῦ Παναγιώτου Τρεμπέλα τό θεωρῶ, πραγματικά, μεγάλο γεγονός, διότι πρόκειταιγιά τήν προσφορά τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ στήν νέα γενεά. Προσωπικά τό ἔργο αὐτό τοῦ Μα-

6

καριστοῦ Διδασκάλου τό προτιμῶ καί τό συνιστῶ περισσότερο ἀπό ἄλλες κυκλοφοροῦσεςμεταφράσεις τῆς Καινῆς Διαθήκης διά τούς ἑξῆς λόγους:

(α) Κατά τήν γνώμη μου, κακῶς γίνονται μεταφράσεις τῆς Ἁγίας Γραφῆς καί δέν εἶναιαὐτό γνωστό στήν πατερική παράδοση. Οἱ Πατέρες δέν μεταφράζουν, ἀλλά ἑρμηνεύουν. Τόἔργο τοῦ Καθηγητοῦ Παναγιώτου Τρεμπέλα, διά τό ὁποῖον σᾶς ὁμιλῶ, δέν εἶναι μετάφραση,ἀλλά εἶναι ἑρμηνεία, εἶναι σύντομος ἑρμηνεία ἑκάστου στίχου. Ἡ ἑρμηνεία δέ αὐτή εἶναιβγαλμένη ἀπό τό πελώριο ἄλλο ἔργο τοῦ Γορτύνιου Διδασκάλου, ἀπό τά θαυμαστά ὑπο-μνήματά Του σέ ὅλη τήν Καινή Διαθήκη. Ἔτσι δίνουμε ἐμπιστοσύνη στήν διδομένη Τουσύντομη ἑρμηνεία τῶν στίχων. Θά σᾶς πῶ καί ἕναν ἄλλο λόγο, πού παρακαλῶ νά τόν προ-σέξετε: Ἡ Ἁγία Γραφή εἶναι θεόπνευστο κείμενο, ἔχει γραφεῖ δηλαδή μέ τόν φωτισμό τοῦἉγίου Πνεύματος. Ἀλλά καί ὅποιος θέλει νά ἑρμηνεύσει, ἤ πέστε καί νά μεταφράσει, τό θε-όπνευστο αὐτό κείμενο, θά πρέπει πάλι νά ἔχει τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, γιά νάἐννοήσει τό θεόπνευστο κείμενο καί νά τό ἀποδώσει καλῶς. Τόν Καθηγητή ΠαναγιώτηΤρεμπέλα τόν γνωρίζει ἅπασα ἡ Ἐκκλησία πόσο εὐσεβής ἦτο, πόσο ἀσκανδάλιστο βίο ἔζησε,πόσο ἐκοπίασε καί θυσιάστηκε στό ἔργο τοῦ Θεοῦ, πόσο εὐαγγελικό σπόρο ἔσπειρε καί πόσοὡραῖα χριστιανικά τέλη εἶχε. Μᾶς παρουσιάζονται πολλοί ὡς ἑρμηνευτές καί μεταφραστέςτοῦ Ἱεροῦ Κειμένου. Δέν ἐμπιστευόμεθα ὅλους. Δέν μᾶς ἐγγυᾶται ὁ βίος τους νά δεχθοῦμετήν μεταφραστική τους ἐργασία καί νά τήν κάνουμε μάλιστα καί ἀνάγνωσμα στήν λατρεία.

(β) Ἡ γλώσσα τῆς ἀποδόσεως στήν νεοελληνική ἔκφραση τοῦ ἔργου τοῦ Καθηγητοῦεἶναι ἁπλῆ μέν, ἀλλά ἱεροπρεπής. Εὐχαριστοῦμε τούς πονητάς. Πραγματικά, ἡ προσφοράτῆς Ἁγίας Γραφῆς στόν λαό πρέπει νά ἔχει ἱεροπρεπῆ ἔκφραση. Πόση ἀποστροφή νοιώθωκαί πόσο ἀηδιάζω μέ μεταφράσεις τῆς ἉγίαςΓραφῆς σέ χυδαία ἔκφραση καί πόσο λυποῦμαιὅταν βλέπω Ἱερεῖς, ἀκόμη δέ καί Ἀρχιερεῖς νά προβάλλουν τοιαῦτες μεταφράσεις.

(γ) Προσωπικῶς, πατέρες μου, ἀγαπῶ τό βιβλίο τοῦ Καθηγητοῦ Παναγιώτου Τρεμπέλα«Η ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ ΜΕΤΑ ΣΥΝΤΟΜΟΥ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ», διότι μοῦ θυμίζει τάπαιδικά μου χρόνια. Ἀπό παιδί θυμᾶμαι τήν μακαριστή μητέρα μου γονατιστή πού ἔκανετήν πρωινή της προσευχή καί ὅταν τελείωνε, γονατιστή πάλι, διάβαζε τήν Καινή Διαθήκηἀπό τό ἔργο αὐτό γιά τό ὁποῖο μιλᾶμε. Διάβαζε πρῶτα τό κείμενο καί ἔπειτα στήν πλευρικήστήλη τήν ἑρμηνευτική ἀπόδοση καί μετά ξαναδιάβαζε τό κείμενο. Αὐτό γινόταν ὅλα τάχρόνια της, κάθε πρωί. Καί στό νοσοκομεῖο πού νοσηλευόταν εἶχε μαζί της τό βιβλίο τοῦΚαθηγητοῦ Παναγιώτου Τρεμπέλα «Η ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ ΜΕΤΑ ΣΥΝΤΟΜΟΥ ΕΡ-ΜΗΝΕΙΑΣ». Συγκινοῦμαι αὐτή τήν ὥρα, πατέρες, μέ τήν ἱερή ἀνάμνηση τῆς μακαριστῆςμητρός μου καί τήν εὐχαριστῶ γιά τό ὡραῖο αὐτό μάθημα τῆς ἀγάπης πρός τό ἱερό κείμενοτῆς Ἁγίας Γραφῆς πού μοῦ παρέδωσε, αὐτή ἡ ἀγράμματη, ἀλλά εὐσεβεστάτη χριστιανή,καθαρίστρια Γυμνασίου ἡ ἐργασία της. Αὐτήν ὅμως τήν καθαρίστρια τήν ἐκτιμοῦσε πολύ ὁμακαριστός Ἱεροκήρυκας τῆς πατρίδος μου, πατήρ Χαράλαμπος Δέδες. Σέ παραμονή Χρι-στουγέννων πού εἶχαν πάει πολλοί νά ἐξομολογηθοῦν στόν πατέρα Χαράλαμπο, ἀλλά δένμποροῦσε ἐκείνη τήν στιγμή νά ἀνταποκριθεῖ σ᾽ αὐτούς, γιατί εἶχε προγραμματισμένη ἄλλη

7

του ποιμαντική διακονία, τούς εἶπε: «Θά ἐξομολογήσω μόνο τήν κυρία Φούντα, ἐπειδή ἐξο-μολογῶ τόν γυιό της. Οἱ ἄλλοι φύγετε». Αὐτό ἐνθυμοῦμαι μοῦ τό ἔλεγε μέ συγκίνηση ἡμητέρα μου. Ἀλλά καί ἐγώ, πατέρες μου, τούτη τήν ὥρα πού τό θυμᾶμαι τό γεγονός συγ-κινοῦμαι μέ τόν Ἱεροκήρυκα π. Χαράλαμπο Δέδε, διότι ἐκείνη τήν ὥρα προτίμησε γιά ἐξο-μολόγηση ὄχι τίς ἀξιότιμες κυρίες καί κυρίους, ἀλλά τήν καθαρίστρια! Ἔτσι σκέπτοντανκαί ἐνεργοῦσαν οἱ παλαιοί ἐκεῖνοι ἐργάτες τοῦ Εὐαγγελίου, πού ἐμεῖς ὅλοι μαζί δέν τούςφτάνουμε οὔτε στό νυχάκι τους. Ἀλλά τό χειρότερο εἶναι τό ὅτι βρίσκονται μερικοί ἀναιδεῖςκαί ἀναιδέστατοι νά τούς κρίνουν καί τούς κατακρίνουν, αὐτοί «πού δέν ἔρριξαν οὔτε μιάτουφεκιά στόν διάβολο», ὅπως ἔλεγε ὁ Δεσπότης τῆς Φλώρινας πατήρ Αὐγουστῖνος!

Ἐπειδή λοιπόν, πατέρες καί ἀδελφοί, μέ συνδέει συγκινητικό ἀναμνηστικό γεγονός μέ τόβιβλίο «Η ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ ΜΕ ΣΥΝΤΟΜΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ», ἐπειδή δηλαδή ἔχωμεγαλώσει μέ τό βιβλίο αὐτό, σᾶς τό συνιστῶ, καί γι᾽ αὐτό τόν λόγο, μέ ὅλη μου τήν καρδιά.

Σάν τοπική Ἐκκλησία καί ἱερατική οἰκογένεια εὐχαριστοῦμε τήν Σεβαστή ἈδελφότηταΘεολόγων «ΣΩΤΗΡ» διά τήν προσφορά της αὐτή στήν Ἐκκλησία μας καί εὐχόμεθα εἰςτόν Ἡγούμενο τῆς Ἀδελφότητος Αὐτῆς πατέρα Ἀστέριο Χατζηνικολάου καί ὅλα τά μέληΤης πλούσια τήν εὐλογία τοῦ Παρακλήτου εἰς αὐτούς καί τό θεάρεστο ἔργο τους. Τούς πα-ρακαλοῦμε νά μᾶς δώσουν τήν χαρά νά ἔχουμε ἀπό αὐτούς καί τό ἄλλο ἔργο «Η ΠΑΛΑΙΑΔΙΑΘΗΚΗ ΜΕ ΣΥΝΤΟΜΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ», μεταγλωττισμένο ὅμως καί αὐτό ἀπό τόπολύτομο σπουδαιότατο ἔργο τους στήν Παλαιά Διαθήκη (ὁλοκληρωμένο).

Ἐκάλεσα, Πατέρες, «Ἡγούμενον» τόν Προϊστάμενο τῆς Ἀδελφότητος, διότι πραγματικάἡ Ἀδελφότης «ΣΩΤΗΡ» εἶναι ἱεραποστολική, ἀλλά καί μοναστική Ἀδελφότης ἐν τῷ κόσμῳμάλιστα, διά νά εἶναι «τό κοινωνικόν φιλόσοφον καί τό φιλοσοφικόν κοινωνικόν», ὅπως εἶπεὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος.

4. Τώρα τήν θερινή περίοδο ἔχουμε μεγάλη εὐκαιρία ἱεραποστολικῆς δράσεως στήν Μη-τρόπολή μας μέ τόν ἐρχομό τῶν παραθεριστῶν. Ἄς τήν ἐκμεταλλευτοῦμε. Προσέχετε ἰδι-αιτέρως τήν εἰσβολή τῶν αἱρετικῶν. Σέ περίπτωση ἐρχομοῦ αἱρετικῶν στό χωριό σαςεἰδοποιήσατέ με γιά ἀπόκρουση καί ἐπίθεση. Μοῦ ἄρεσε ἡ πράξη κάποιου ἱερέα στήν ἐνορίατου, στήν ὁποία, κατά τήν ἀπουσία του, πῆγαν οἱ αἱρετικοί γιά νά κάνουν τό φθοροποιό τουςἔργο. Ἐπιστρέφοντας ὁ ἱερεύς αὐτός στήν ἐνορία τοῦ χωριοῦ του ἔκανε μέ τούς χριστιανούςἁγιασμό καί ράντισε τόν τόπο ὅπου πάτησαν τά βρωμοπόδαρα τῶν ἐχθρῶν αὐτῶν τῆς πί-στεως.

Εὔχεσθε καί ὑπέρ ἐμοῦ

Μέ πολλές εὐχές, † Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας

8

Η ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ (Κείμενο, μετάφραση, προλογικά σημειώματα καί ὀλιγοστά σχόλια)

Πληροφοροῦμε τούς ἀγαπητούς ἀναγνῶστες μας ὅτι τό ἑρμηνευόμενο ἐδῶβιβλίο τῆς Καινῆς Διαθήκης παρατίθεται ἄστητο διά πρακτικούς λόγους·μετά ὅμως τήν ὁλοκλήρωσή του, ὅταν αὐτό θά ἐκδοθεῖ εἰς βιβλίον, θά εἶναιστημένο μέ τά σχόλια στήν ἴδια σελίδα τῆς ἑρμηνευομένης περικοπῆς.

ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ

Πρόλογος (1,1-5)

1. Στήν μικρή μας ἐδῶ περικοπή ὁ εὐαγγελιστής Λουκᾶς ὁμιλεῖ γιά τίς μετά τήν Ἀνάσταση ἐμφα-νίσεις τοῦ Κυρίου, πού ἐπεβεβαίωναν τήν πραγματικότητά της (στίχ. 3).

2. Ὁ Κύριος ἔδωσε ἐντολή στούς μαθητές του νά παραμείνουν στήν Ἰερουσαλήμ ( στίχ. 4· βλ. Λουκ.24,49), μέχρι ὅτου λάβουν τό Ἅγιο Πνεῦμα (στίχ. 4· βλ. καί στίχ. 8). Πνεῦμα Ἅγιο εἶχαν λάβει οἱ μα-θητές ἀπό τόν ἀναστάντα Κύριο (βλ. Ἰωάν. 20,22), ἀλλά τώρα θά «βαπτισθοῦν» στό Ἅγιο Πνεῦμα(στίχ. 5), θά λάβουν τήν «ἐπίχυσιν καί τόν πλοῦτον τῆς χορηγίας του» (Θεοφύλακτος, MPG 125,512).

3. Γιά τό βάπτισμα στό Ἅγιο Πνεῦμα, πού θά παρεῖχε ὁ Μεσσίας στούς πιστεύοντας σ᾽ αὐτόν, εἶχεὁμιλήσει ἤδη ὁ Πρόδρομος Ἰωάννης (βλ. Ματθ. 3,11. Λουκ. 3,16).

1,1Τὸν μὲν πρῶτον λόγον ἐποιησάμην περὶ πάντων, ὦ Θεόφιλε, ὧν ἤρξατο ὁἸησοῦς ποιεῖν τε καὶ διδάσκειν 2ἄχρι ἧς ἡμέρας ἐντειλάμενος τοῖς ἀποστόλοιςδιὰ Πνεύματος Ἁγίου οὓς ἐξελέξατο ἀνελήφθη· 3οἷς καὶ παρέστησεν ἑαυτὸνζῶντα μετὰ τὸ παθεῖν αὐτὸν ἐν πολλοῖς τεκμηρίοις, δι᾿ ἡμερῶν τεσσαράκονταὀπτανόμενος αὐτοῖς καὶ λέγων τὰ περὶ τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ. 4Καὶ συναλι-ζόμενος παρήγγειλεν αὐτοῖς ἀπὸ Ἱεροσολύμων μὴ χωρίζεσθαι, ἀλλὰ περιμένειντὴν ἐπαγγελίαν τοῦ πατρὸς ἣν ἠκούσατέ μου· 5ὅτι Ἰωάννης μὲν ἐβάπτισεν ὕδατι,ὑμεῖς δὲ βαπτισθήσεσθε ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ οὐ μετὰ πολλὰς ταύτας ἡμέρας.

1,1Τό πρῶτο βιβλίο, Θεόφιλε, τό ἔγραψα γιά ὅλα ὅσα ὁ Ἰησοῦς ἔπραξε καί δίδασκεἀπό τήν ἀρχή 2μέχρι τήν ἡμέρα πού ἀναλήφθηκε, ἀφοῦ (πρῶτα) ἔδωσε μέ ΠνεῦμαἍγιο ἐντολές στούς Ἀποστόλους πού ἐξέλεξε. 3Σ᾽ αὐτούς δέ ἀπέδειξε τόν ἑαυτό τουζωντανό μετά τόν θάνατό του μέ πολλά τεκμήρια. Γιά σαράντα ἡμέρες ἐμφανιζότανσ᾽ αὐτούς καί μιλοῦσε γιά τήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. 4Σέ κάποιο δεῖπνο μαζί τους τούςπαρήγγειλε: «Νά μήν ἀπομακρυνθεῖτε ἀπό τά Ἰεροσόλυμα, ἀλλά νά περιμένετε ἀπότόν Πατέρα τήν ἐκπλήρωση τῆς ὑποσχέσεως γιά τήν ὁποία σᾶς μίλησα. 5Γιατί ὁ μένἸωάννης βάπτισε μέ νερό, ἐσεῖς δέ σέ λίγες ἡμέρες θά βαπτισθεῖτε μέ Πνεῦμα Αγιο».

9

1,1. Πρῶτον λόγον. Εἶναι τό κατά Λουκᾶν Εὐαγγέλιο. Οἱ Πράξεις τῶν Ἀποστόλων παρουσιάζονταισάν τό δεύτερο μέρος ἑνός μόνου ἔργου, τοῦ ὁποίου τό Εὐαγγέλιο συνιστᾶ τό πρῶτο μέρος, βλ. εἰσα-γωγή. – Ἤρξατο ὁ Ἰησοῦς. Δηλαδή, ἀπό τήν ἀρχή τῆς δημοσίας Του δράσεως καί ἀκριβέστερα μετάτό βάπτισμά Του (βλ. 10,37. Λουκ. 3,23). 1,2. Τοῖς ἀποστόλοις. Στόν Λουκᾶ οἱ Ἀπόστολοι ταυτί-ζονται μέ τούς Δώδεκα (Λουκ. 6,13σχόλ.), ὅπως εἰς Πράξ. 6,2.6. Αὐτή ἡ ἀντίληψη, χαρακτηριστικήστόν Λουκᾶ, δέν φαίνεται καί πολύ παλαιά (βλ. σχόλ. εἰς 14,4 καί εἰς Ματθ. 10,2). – Διά ΠνεύματοςἉγίου. Ἡ φράση συνδέεται μέ τό «ἐντειλάμενος» (βλ. Χρυσόστομο), ἐνῶ ἄλλοι τήν συνδέουν μέ τό«ἐξελέξατο» καί ἄλλοι ἀκόμη μέ τό «ἀνελήφθη». – Ἀνελήφθη. Ἡ ἀνάληψη τοῦ Ἰησοῦ θά δηλωθεῖ μέτόν ἴδιο ὅρο καί εἰς στίχ. 11 καί 22. 1,3. Δι᾿ ἡμερῶν τεσσαράκοντα. Ὁ Λουκᾶς φαίνεται νά κλείνεισέ μία μόνο ἡμέρα τήν Ἀνάληψη καί τήν Ἀνάσταση τοῦ Ἰησοῦ (βλ. σχόλ. εἰς Λουκ. 24,51), οἱ ὁποῖεςἐδῶ διαχωρίζονται μέ τό διάστημα τεσσαράκοντα ἡμερῶν. Αὐτές οἱ σαράντα ἡμέρες δύναται νά νοηθοῦντύπος - διάρκειας μυήσεως στήν διδασκαλία τοῦ Ἀναστάντος ἤ ὡς ἕνας χρόνος-ὅριο τῆς καθαρᾶς ἐγκα-θίδρυσης τῶν ἐντελῶς πρώτων μαρτύρων, βλ. σχόλ. στήν ἑνότητα 9,1-19. – Περί τῆς βασιλείας τοῦΘεοῦ. Ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἦταν τό θέμα τοῦ κηρύγματος τοῦ Ἰησοῦ στόν Λουκᾶ (βλ. σχόλ. εἰς Λουκ.4,43) καί θά εἶναι τό θέμα τοῦ ἀποστολικοῦ κηρύγματος στίς Πράξεις (βλ. 8,12. 14,22. 19,8. 20,25.28,23.31). 1,5. Βαπτισθήσεσθε ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ. Βλ. σχόλ. εἰς Ματθ. 3,11. Τό βάπτισμα ἐνΠνεύματι Ἁγίῳ, οὐσιαστικό γιά τήν ἐκπλήρωση τῶν προφητειῶν (1,8. 2,33), ἀναγγέλλεται στίς Πράξειςκαί μέ ἄλλους ὅρους ὡς «ἡ δωρεά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐκκέχυται» (10,45), «ἐπέπεσε τό ἍγιονΠνεῦμα» (10,44. 11,15), «ἦλθε τό Πνεῦμα τό Ἅγιον ἐπ᾽ αὐτούς» (19,6) κ.ἄ. Ὡς πρός τό βάπτισματοῦ ὕδατος σημαίνει στό ἑξῆς τό βάπτισμα εἰς τό ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ (βλ. Πράξ. 2,38. 8,16. 19,5). Ἡἐπίκληση τοῦ Ὀνόματος καί τό δῶρο τοῦ Πνεύματος, πού ἀκολουθεῖ τό βάπτισμα (2,38. 8,15.17.9,17. 19,6) ἤ καί κατ᾽ ἐξαίρεση προηγεῖται αὐτοῦ (βλ. 10,44-48) χαρακτηρίζουν τό χριστιανικό βά-πτισμα καί τό διακρίνουν ἀπό τό βάπτισμα τοῦ Ἰωάννου (βλ. σχόλ. εἰς 19,5). Ἐξάλλου βλέπουμε νάἐμφανίζεται, σέ σχέση μέ τό χριστιανικό βάπτισμα τοῦ ὕδατος, καί μιά ἄλλη τελετή, τῆς ἐπιθέσεωςτῶν χειρῶν (βλ. Α Τιμ. 4,14 ), τελετή πού εἶναι ἡ ἀρχή τοῦ μυστηρίου τοῦ χρίσματος. Παράλληλα μέαὐτά τά μυστήρια τό βάπτισμα τοῦ Ἰωάννου ἐξακολουθοῦσε καί αὐτό νά ἐξασκεῖται κατά καιρούς σέμερικούς πιστούς ἀτελῶς κατηχημένους (βλ. 19,3).

Ἡ Ἀνάληψη (1,6-11)

1. Προηγουμένως ὁ Κύριος εἶπε στούς μαθητές Του ὅτι ἐντός ὀλίγων ἡμερῶν θά λάβουν Ἅγιο Πνεῦμα(στίχ. 5). Ἡ ὑπόσχεση ὅμως αὐτή περί τῆς χορηγίας τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἦταν στούς Ἰουδαίουςσυνδεδεμένη μέ τήν ἔλευση τῆς Ἡμέρας τοῦ Κυρίου, τήν ἔλευση τῆς Βασιλείας Του. Βλ. Ἠσ. 32,15-20. 44,3-5. Ἰεζ. 39,28-29. Ἰωήλ 2,28-3,1. Ζαχ. 12,8-10. Καί ὁ ἐρχομός τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦἦταν πάλι συνδυασμένος μέ τήν λύτρωση τοῦ Ἰσραήλ ἀπό τόν ρωμαϊκό ζυγό. Γι᾽ αὐτό λοιπόν καί τώραοἱ μαθητές ἔρχονται καί ἐρωτοῦν τόν Ἰησοῦ Χριστό γιά τόν χρόνο τῆς ἀποκαταστάσεως τῆς βασιλείαςτοῦ Ἰσραήλ (στίχ. 6). Ὁ Ἰησοῦς Χριστός ὅμως δέν ἀπαντᾶ στό ἐρώτημα τῶν μαθητῶν Του (στίχ. 7),διότι «ἀρίστου διδασκάλου ἐστί, μή ἅ βούλονται οἱ μαθηταί, ἀλλ᾽ ἅ συμφέρει μαθεῖν διδάσκειν» (Οἰκου-μένιος, MPG 118,49. 52).

2. Ἡ περικοπή μας ὁμιλεῖ στήν συνέχεια γιά τήν Ἀνάληψη τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἀλλά οἱ μαθητέςλαχταροῦν τήν ἐπιστροφή του (στίχ. 9-10α). Δύο ὅμως ἄγγελοι τούς παρηγοροῦν λέγοντες ὅτι θά ξα-ναέλθει πάλι ὁ Χριστός μέ τήν Δεύτερή του Παρουσία (στίχ. 10β-11), ἡ ὁποία, ὅπως καί ἡ Ἀνάληψή

10

του, θά γίνει ἐν σώματι καί ἐν δόξῃ (στίχ. 11). 3. Ἡ συνέχιση τοῦ ἔργου τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ στήν γῆ θά γίνει ἀπό τούς μαθητές του, οἱ ὁποῖοι θά

τοῦ εἶναι «μάρτυρες ...ἕως ἐσχάτου τῆς γῆς» (στίχ. 8).

1,6Οἱ μὲν οὖν συνελθόντες ἐπηρώτων αὐτὸν λέγοντες· Κύριε, εἰ ἐν τῷ χρόνῳτούτῳ ἀποκαθιστάνεις τὴν βασιλείαν τῷ Ἰσραήλ; 7Εἶπε δὲ πρὸς αὐτούς· οὐχὑμῶν ἐστι γνῶναι χρόνους ἢ καιροὺς οὓς ὁ πατὴρ ἔθετο ἐν τῇ ἰδίᾳ ἐξουσίᾳ, 8ἀλλὰλήψεσθε δύναμιν ἐπελθόντος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐφ᾿ ὑμᾶς, καὶ ἔσεσθέ μοιμάρτυρες ἔν τε Ἱερουσαλὴμ καὶ ἐν πάσῃ τῇ Ἰουδαίᾳ καὶ Σαμαρείᾳ καὶ ἕωςἐσχάτου τῆς γῆς.

9Καὶ ταῦτα εἰπὼν βλεπόντων αὐτῶν ἐπήρθη, καὶ νεφέλη ὑπέλαβεν αὐτὸν ἀπὸτῶν ὀφθαλμῶν αὐτῶν. 10Καὶ ὡς ἀτενίζοντες ἦσαν εἰς τὸν οὐρανὸν πορευομένουαὐτοῦ, καὶ ἰδοὺ ἄνδρες δύο παρειστήκεισαν αὐτοῖς ἐν ἐσθῆτι λευκῇ, 11οἳ καὶεἶπον· ἄνδρες Γαλιλαῖοι, τί ἑστήκατε ἐμβλέποντες εἰς τὸν οὐρανόν; Οὗτος ὁἸησοῦς ὁ ἀναληφθεὶς ἀφ᾿ ὑμῶν εἰς τὸν οὐρανόν, οὕτως ἐλεύσεται, ὃν τρόπονἐθεάσασθε αὐτὸν πορευόμενον εἰς τὸν οὐρανόν.

1,6Ἐκεῖνοι δέ ὅλοι μαζί τόν πλησίασαν καί τόν ρώτησαν: «Κύριε, θά ἀποκαταστή-σεις τόν καιρό αὐτό τήν βασιλεία στό Ἰσραήλ;». 7Καί αὐτός τούς εἶπε: «Δέν ἀνήκεισέ σᾶς τό νά γνωρίζετε τούς χρόνους ἤ τούς καιρούς, τούς ὁποίους ὁ Πατέρας κράτησεστήν δική του ἐξουσία. 8 Ἀλλά θά λάβετε δύναμη, ὅταν ἔλθει πάνω σας τό ἍγιοΠνεῦμα καί θά μοῦ εἶσθε μάρτυρες στήν Ἰερουσαλήμ καί σ᾽ ὅλη τήν Ἰουδαία καί ὡςτά πέρατα τῆς γῆς».

9Καί ἀφοῦ εἶπε αὐτά, καί ἐνῶ ἐκεῖνοι τόν κοίταζαν, ὑψώθηκε ἀπό τήν γῆ καί ἕνασύννεφο τόν παρέλαβε ἀπό κάτω καί τόν ἔκρυψε ἀπό τά μάτια τους. 10Καί καθώςκοίταζαν πού ἀνέβαινε πρός τόν οὐρανό, ἰδού δύο ἄνδρες παρουσιάστηκαν σ᾽ αὐτούςμέ ἄσπρα ἐνδύματα 11καί εἶπαν: «Ἄνδρες Γαλιλαῖοι! Τί σταθήκατε καί κοιτάζετε στόνοὐρανό; Αὐτός ὁ Ἰησοῦς πού ἀναλήφθηκε ἀπό ἀνάμεσά σας στόν οὐρανό, ἔτσι θά ἔλθει,ὅπως τόν εἴδατε νά πηγαίνει στόν οὐρανό».

1,6. Οἱ μέν οὖν... Ὁ στίχ. ξαναπαίρνει τόν ροῦν τῆς ἀφηγήσεως, πού διακόπηκε εἰς Λουκ. 24,49.– Εἰ ἐν τῷ χρόνῳ τούτῳ... Τό θέμα ἐκφράζει τήν ἰουδαϊκή ἐλπίδα, στραμμένη πρός μία ἐπικείμενηπραγμάτωση ἑστιαζομένη στό Ἰσραήλ καί ἐκφραζομένη μέ ὅρους ἐθνικῆς ἀποκατάστασης (Μαλαχ.4,5.6. Ἑβρ. 3,23. 24. Σοφ. Σειρ. 36,1-17. Μάρκ. 9,12). βλ. Λουκ. 19,11 σχόλ. καί 21,8. Ἡ ἀπάν-τηση τοῦ Ἰησοῦ (στίχ. 7.8) ἀνοίγει ταυτόχρονα τόν χρόνο καί τήν ἔκταση τῆς ἀποστολικῆς μαρτυρίας·τό σχέδιο καί τό νόημα τοῦ βιβλίου τῶν Πράξεων συμπτύσσονται σ᾽ αὐτά. 1,7. Χρόνους ἤ καιρούς.Αὐτοί εἶναι: (α) Ὁ χρόνος τῆς προετοιμασίας (Ἑβρ. 1,2. 9,9. Α Πέτρ. 1,11) καί τῆς ὑπομονῆς (Ρωμ.3,26. Πράξ. 17,30)· ἔπειτα (β) τό «πλήρωμα τοῦ χρόνου» (Γαλ. 4,4), ὁ ἐκλελεγμένος καιρός γιά τήνἔλευση τοῦ Χριστοῦ, τότε πού ἐγκαινιάζεται ἡ ἐποχή τῆς σωτηρίας (Ρωμ. 3,24-26)· (γ) ὁ χρόνος πού

11

τρέχει μέχρι τήν Παρουσία τοῦ Κυρίου (Β´ Κορ. 6,2) καί τέλος (δ) οἱ «ὕστεροι καιροί» (Α Τιμ. 4,1),ἡ ἐσχατολογική «Ἡμέρα» (Α Κορ. 1,8) καί ἡ τελική κρίση (Ρωμ. 2,6). «Χρόνοι καί καιροί» γενικάεἶναι τά στάδια καί τό περιεχόμενο τοῦ σχεδίου τοῦ Θεοῦ· αὐτά θά ἀποκαλυφθοῦν ἀπό τόν Θεό καί τόἍγιο Πνεῦμα (βλ. σχολ. εἰς στίχ. 8) μέ τήν σειρά τῶν Πράξεων τῶν Ἀποστόλων· βλ. 3,20.21. 7,17.17,26.30. 1,8. Ἐπελθόντος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος... Βλ. σχόλ. εἰς Λουκ. 4,1.Τό Πνεῦμα, θέμα ἰδι-αίτερα ἀγαπητό στόν εὐαγγελιστή Λουκᾶ, φαίνεται ὡς μία Δύναμη (Λουκ. 1,35. 24,49. Πράξ. 1,8.10,38. Ρωμ. 15,13. 19. Α Κορ. 2,4-5. Α Θεσ. 1,5. Ἑβρ. 2,4), ἡ ὁποία ἀποστέλλεται ἀπό τόν Θεόδιά τοῦ Χριστοῦ (Πράξ. 2,33) διά τήν διάδοση τοῦ Εὐαγγελίου. Τό Πνεῦμα χορηγεῖ τά χαρίσματα (ΑΚορ. 12,4 ἑξ.), πού δίνουν αὐθεντία στό κήρυγμα: Τό χάρισμα τῶν γλωσσῶν (Πράξ. 2,4 σχόλ.), ἀφο-μοιούμενο στό χάρισμα τῆς προφητείας (2,17. 11,27 σχόλ., 20,23. 21,11), τό χάρισμα τῶν θαυμάτων(10,38), τῆς σοφίας (6,3.5.10). Τό Ἅγιο Πνεῦμα δίνει τήν δύναμη γιά τό κήρυγμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ,παρά τούς διωγμούς (4,8.31. 5,32. 6,10· βλ. Φιλ. 1,19) γιά τήν μαρτυρία ὑπέρ αὐτοῦ (Ματθ. 10,20ἑξ. Ἰωάν. 15,26. Πράξ. 1,8. Β´ Τιμ. 1,7). Φωτίζει τέλος τό Ἅγιο Πνεῦμα γιά βασικές ἀποφάσεις: Γιάτήν ἀποδοχή τῶν ἐθνικῶν στήν Ἐκκλησία (8,29.39. 10,19. 44-47. 11,12-16. 15,8) καί γιά τήνἀπόρριψη γι᾽ αὐτούς τῶν νομικῶν διατάξεων (15,28). Τό Ἅγιο Πνεῦμα κατευθύνει τήν ἀποστολή τῶνἈποστόλων στούς ἐθνικούς (8,15.17. 13,2.4. 15,28), τοῦ Φιλίππου (8,29.40), τοῦ Πέτρου (10,19.44-47. 11,12.15. 15,8), τοῦ Παύλου (13,2 ἑξ. 16,6-7. 19,1-7.21. 20,22.23. 21,11). Ἀλλά οἱ Πράξ.γνωρίζουν ἐπίσης τό δῶρο τοῦ Πνεύματος πού λαμβάνουν οἱ βαπτιζόμενοι στό ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ (1,5)καί πού τούς παρέχει τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν (2,38). – Ἔσεσθέ μοι μάρτυρες. Οἱ Ἀπόστολοι ἔχουνὡς οὐσιαστική τους ἀποστολή τό νά δίνουν μαρτυρία γιά τήν ἀνάσταση τοῦ Ἰησοῦ (βλ. 1,22 σχόλ.Λουκ. 24,48. Πράξ. 2,32. 3,15. 4,33. 5,32. 13,31. 22,15), ἀλλά καί γιά ὅλη τήν ζωή του (Λουκ.1,2. Ἰωάν. 15,27. Πράξ. 1,22. 10,39ἑξ.). Στίς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων οἱ κατ᾽ ἐξοχήν μάρτυρες εἶναιοἱ Δώδεκα (βλ. σχόλ. εἰς 1,22 καί 10,41), ἀλλά καί ἄλλοι ἐπίσης καλοῦνται μάρτυρες μέ κάπως δια-φορετική ἔννοια (βλ. σχόλ. εἰς 13,31 καί 22,20). – Ἕως ἐσχάτου τῆς γῆς. Ἡ ἀποστολή τῶν Ἀπο-στόλων ἐκτεινόταν σ᾽ ὅλο τόν κόσμο (Ἠσ. 45,14). Τά σημειούμενα ἐδῶ στάδια περιγράφουν χονδρικάτό γεωργαφικό σχῆμα τῶν Πράξεων. Ἀπό τήν Ἰερουσαλήμ σ᾽ ὅλο τόν κόσμο, ὅπου Ἰουδαῖοι (οἱ ὁποῖοιεἶχαν διασπαρεῖ παντοῦ) καί ἐθνικοί, αὐτή εἶναι ἡ ἔκταση τῆς ἀποστολικῆς μαρτυρίας καί αὐτό εἶναι τόπλάνο τῶν Πράξεων. 1,9. Νεφέλη. Στήν Παλαιά Διαθήκη ἡ νεφέλη εἶναι τό πλαίσιο τῶν θεοφανειῶντοῦ Θεοῦ (βλ. Ἐξ. 13, 21-22) καί τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου εἰς Δαν. 7,13 (βλ. Λουκ. 9,34 σχόλ. καί21,27. Μάρκ. 14,62). 1,11. Οὕτως ἐλεύσεται. Εἶναι ὁ ἔνδοξος ἐρχομός τῆς Β´ Παρουσίας τοῦ Χρι-στοῦ, βλ. Ματθ. 16,27ἑξ., 24,30 ἑξ., 25,31. Α Θεσ. 4,16. Β´ Θεσ. 1,7ἑξ. Ὁ Ἰησοῦς θά εἶναι στό ἑξῆςἀπών, ἀλλά δέν θά παύσει νά εἶναι παρών στήν ζωή τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ ἐρχομός Του («ἐλεύσεται»)λοιπόν πρέπει νά θεωρεῖται μᾶλλον ὡς τελική ἐκδήλωση αὐτῆς τῆς συνεχοῦς παρουσίας Του καί λιγώτεροὡς ἐπιστροφή Του.