kритичко размислување и пишување

Критичко размислување и пишување




Цели на обуката


Развој на критичко размислување

Примена на критичкото размислување

Искористување на критичкото размислување (критичко пишување).


Што е критичко размислување?


Што е критичко пишување?


Тврдење и поддршка на тврдењата


Јавно и аргументирано говорење

Суштината на секоја дискусија лежи во тврдењата, како најмоќни и издржани алатки за афирмација или негација на определена теза.

Тврдењата претставуваат причини зошто една група поддржува или напаѓа [афирмира или негира] една теза.

Што е тврдење ?



Тврдењата се конкретните причини, формулирани во тврдења, со кои се поддржува или напаѓа една теза.

Тврдењата мораат да бидат објаснети и поткрепени со докази, со што би се зацврстил целиот случај на индивидуата

Важно е сите тврдења, кои се прават со цел да поддржат една теза, да бидат меѓусебно поврзани и да претставуваат целина [афирмативната или негативната]

Што е тврдење ?



ПРИМЕРИ



Елементи на тврдењето

Основни елементи: Наслов Објаснување Поддршка

Дополнителни елементи: Претпоставка Врска



Се конструира како јасна и концизна потврдна реченица преку која се зазема определен став.

Абортусот го зголемува ризикот за стерилност кај мајката.

Ризик за стерилност. Зголемена стерилност.

Наслов



Насловот сам по себе не значи многу без да биде објаснето.

Објаснувањето не смее да се претвори во голо повторување на веќе спомнатите реченици на поинаков начин, туку да биде вистинско разложување и проникнување во суштината на тврдењето

Воспоставување врски меѓу различните елементи на дебатниот случај.

Објаснување



Наслов: Визниот режим треба да се укине бидејќи го ограничува движењето на луѓето.

Објаснување: Со воведувањето на визниот режим се намалија можностите за патување во дел од земјите на Балканот, особено поради административните процедури, финансиските обврски и критериумите за добивање виза. Сето ова ја ограничи можноста за слободно движење.

Пример



Поддршката и доказите служат да се зајакне позицијата при презентирањето на аргументите. Вистинитоста и издржаноста на целиот дебатен случај зависи од доказниот материјал Без поддршка, ставовите искажани во тврдењето на аргументот се непоткрепени и невалидни

Поддршка на тврдењето



Логички докази – индукција, дедукција, аналогија, последична врска Примери Статистика Цитати

Видови на докази

Логички докази (1)

Логички докази Се користат најчесто бидејќи бараат најмалку

истражување

ИНДУКЦИЈА – воопштување со цел од еден пример да се направи општа слика за сите сродни појави.

Примери:

Јавно и аргументирано говорење Критичко размислување и пишување

Логички докази (1)

ДЕДУКЦИЈА – извлекување на заклучок од општа појава за посебен [конкретен] случај.

Примери:


Примери (2)

Примери се општопознати факти, појави, настани и ситуации кои најчесто се познати на пошироката јавност и нема потреба дополнително да се докажуваат

Пример: Фактот дека се срушени кулите близначки во САД, постоењето на долгогодишен конфликт меѓу Израел и Палестина


Статистички податоци (3)

Најверодостојни докази, но и најтешки за докажување. Често статистиките знаат да бидат манипулирани, па дури и измислени. Затоа, особено е важно да се наведат нивниот извор и бонитет [авторитет, оправданост, репутација], староста [да не е постара од 2-3 години] и методологијата.

Пример: Во Љубљана степенот на криминал од 1994 до 1996 пораснал за 15% [извештај од Хелсиншкиот комитет во Словенија, издаден во март 1997 година


Цитати (4)

Најслаб вид на поддршка кој треба да се избегнува да се користи, освен кога не постојат други докази.

Цитатите можат исклучиво да се користат доколку оној чија изјава ја користиме е авторитет во полето за кое зборуваме (Вебер- социологија, Фројд – психологија, Ајнштајн – физика)

Многу е важно цитатот да не се вади од вистинскиот контекст и да се претстави целосно и во оригиналната верзија во која се дадени со цел да не се наруши етиката


Примери за аргументација Теза: Дебатата не е етична по својата природа

АФИРМАЦИЈА

Тврдење 1: Дебатата се заснова на манипулирање со вистината

Објаснување: Дебатата не е судир на факти, дебатата е судир на способности да се извртат фактите. Целта на дебатерот не е да ја открие вистината, целта е да ја сврти во своја корист, па дури и да ја прикрие или измени.

Доказ: Диктаторите, угнетувачите и нацистите во минатото биле одлични дебатери и говорници и со манипулација на вистината успевале да ја добијат поддршката од народот и да го воведат кон раздор на општеството и егзодуси врз други нации. Хитлер бил одличен дебатер, Милошевиќ говореше убедливо, а на Кастро не му беа доволни и 7 часа за да ги заврши своите говори.


Примери за аргументација Теза: Дебатата не е етична по својата природа

НЕГАЦИЈА

Тврдење 1: Дебатата е основа на секое демократско општество.

Објаснување: Демократијата подразбира владеење на народот. За да владее народот потребно е да избере свои претставници [пратеници]. Како народот ќе ги избере своите пратеници, ако претходно не ги чул нивните размислувања, нивните дискусии и нивните аргументации? Колку повеќе мислења, толку повеќе шанси да се чуе и препознае вистината. Дебатата е темел на секоја демократија. Темелот да се нарече неетичен, е помалку бесмислено.

Доказ: недемократски општества во кои слободата на говор е ограничена



Побивање и одбивање



Побивање е напаѓање на тврдењето на спротивната страна, односно објаснување зошто не се согласуваме и не ги прифаќаме понудените тврдења. Побивањето никако не може да го изедначиме со негирање и не значи дека слепо ќе им се спротивставуваме на тврдењата на противниците и ќе ги оспоруваме по секоја цена. Наспроти ова, побивањето значи темелна и длабока анализа на спротивставените аргументи и пронаоѓање мани, недоследности и грешки во нивната поставеност, како и во поврзаноста на случајот во целост.

Побивање



1. Посочување

2. Напад

3. Објаснување

4. Врска

Редослед на побивање



1. Тврдењата

2. Објаснувањето

3. Поддршката

Кои елементи се побиваат?



Грешка во логиката кај тврдењата кои се базираат на:

а)индукција

Пример:

Зоран е лош човек.

Зоран е историчар.

Сите историчари се лоши луѓе.

Грешка во логиката на аргументи кои се базираат на:

б)дедукција.

Пример:

Дрвото е добар материјал за градба на куќа.

Чкорчињата се од дрво.

Чкорчињата се добри за да изградиме куќа.

Побивање на тврдењето



Барање грешки во причинско - последичните врски на кои

се базираат тврдењата.

Пример:

Пушењето предизвикува рак.

Ако забраниме пушење ќе ја спречиме заканата од рак.

Грешка во размислувањето

Пример:

Мнозинството од луѓето пуши.

Затоа не треба да го забраниме пушењето.

Побивање на тврдењето 2



- Доведете го во прашање изворот

- Минимизирајте ја вредноста на доказот

- Дајте нов доказ

- Доведете ја во прашање врската меѓу

доказот и тврдењето

Побивање на поддршката


Одбивање, всушност, е одговор на

нападите на нашите аргументи кои ги

направил противничкиот тим.

Исто така, се нарекуваат и „побивање на

побивањето“.

Одбивање



Ви благодариме,


Критичко пишување

КРИТИЧКО ПИШУВАЊЕ

Критичко пишување

Користење на аргументирани објаснувања и тврдења за одбрана на став, презентирање на проблем, покренување наивно мислење...

Пренесување на критичкото размислување во пишана форма

Структура на текстот

Воведен дел Главен дел Заклучок

Избор на тема

Која е целта на текстот? Дали сакате нешто да постигнете? Што треба да се постигне? Brain storming за предлог теми Евалуација на темите

Избор на тема

Општа или посебна Интересна Провокативна Актуелна Најчесто бара став за некое прашање!

Воведен дел

Презентирање на некоја цел Се пренесува ставот на авторот Објаснување на некои поими важни за

понатамошниот текст Не смее да биде многу долг (5-10

реченици) Како да почнете: воведни информации,

анегдоти, дијалог, цитат...

Главен дел

Се состои од давање на аргументи (pro или contra) темата, во согласност со ставот даден во воведниот дел

Градење на аргументи

Аргументите се причини поради кои се застапува некој став

Тврдење Објаснување Докази

Тврдење (Градење на аргументи) Реченица која ја пренесува идејата на

целиот аргумент Многу често може да биде и наслов на

аргументот Секогаш има потврдна форма Јасно потенцирана

Објаснување(Градење на аргументи) Се надоврзува веднаш по тврдењето Ја објаснува причината поради која се

зазема ставот Секогаш да презентира јасна цел Да биде поткрепено со докази

Докази(Градење на аргументи) Видови докази (факти, статистики,

цитати, статии...) Релевантност на доказите (извори од

каде потекнуваат) Поврзаност на доказите со тврдењето

и објаснувањето

Аргументи

Бројот на аргументи не е строго дефиниран, останува на слобода на авторот

Препорака: подобро е само неколку издржани и комплетни аргументи, отколку голем број на наброени и неподржани причини

Аргументи

Аргументите секогаш треба да бидат поврзани и во насока на ставот што е презентиран на почетокот

Во пишаните текстови е дозволено и користење на контра аргументи (побивање во класичните дебатни формати)

Заклучен дел

Не подолг од неколку реченици Сумирање на идеите од текстот Давање завршна мисла Јасно посочување на врската меѓу

употребените аргументи и целта на текстот Финална перспектива на читателите Употреба на цитати, анегдоти...

Култура на пишување (Дилеми)

Литературен јазик или жаргони? Навредлив говор? Провокации? Користење на извори на информации? .....

kритичко размислување и пишување

Education